ทบทวนการเปลี่ยนแปลงทางเคมีเกิดได้อย่างไร

โรงเรียนวัดเทพชมุ นมุ รายวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 5 หน่วยที่ 3 การเปลี่ยนแปลงของสาร เรอื่ ง รไู้ ด้อยา่ งไรวา่ เกดิ การเปล่ยี นแปลงทางเคมี ผ้สู อน : ครูพัชรี วรรตั นานรุ กั ษ์ (ครไู ก่)

ไมข้ ีดไฟมีลกั ษณะใด เม่ือจุดไมข้ ีดไฟแลว้ มีการเปล่ียนแปลงใดเกิดข้ึน 190

2. การเปลย่ี นแปลงทางเคมี เราสามารถสงั เกตการเปล่ียนแปลง ทางเคมีไดด้ ว้ ยวธิ ีใด นกั เรียนสามารถเรียนรู้ไดจ้ าก การปฏิบตั ิกิจกรรมต่อไปน้ี 191

ปัญหา เม่ือสารเกิดการเปล่ียนแปลงทางเคมีจะมีการเปล่ียนแปลงใด เกิดข้ึน ทักษะ 1. สงั เกต 2. จดั กระทาและส่ือความหมายขอ้ มูล 3. ตีความหมายขอ้ มูลและลงขอ้ สรุป 192

อปุ กรณ์ แอมโมเนียมคลอไรด์ บีกเกอร์ขนาด 1 ถว้ ย 100 ลบ.ซม. 1 ใบ หลอดทดลอง ปูนขาว 1 ถว้ ย ขนาดกลาง 3 หลอด ผงฟู 1 ถว้ ย ลูกโป่ ง ชอ้ นตกั สาร หลอดหยด 1 หลอด ขนาดเลก็ 1 ใบ 1 คนั น้า 5 ลบ.ซม. สารละลายน้าปูนใส 5 ลบ.ซม. สารละลายผงฟู ขวดแกว้ ปากแคบ แท่งแกว้ คนสาร ขนาดเลก็ 1 ใบ 1 อนั 5 ลบ.ซม. น้าส้มสายชู 1 ขวด 193

ข้นั ตอน ใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิตามข้นั ตอนต่อไปน้ี ตอนท่ี 1 ลกั ษณะของสารละลายนา้ ปูนใส สารละลายผงฟู และสารละลายนา้ ปูน ใสผสมกบั สารละลายผงฟู การดู การดม การใชม้ ือสมั ผสั ภาชนะที่ใส่สาร สารละลายน้าปูนใส สารละลายผงฟู 1. สงั เกตลกั ษณะของสารละลายน้าปูนใสและสารละลายผงฟูจากการดู การดม และการใชม้ ือสมั ผสั ภาชนะท่ีใส่สาร บนั ทึกผล 194

ตอนที่ 1 ลกั ษณะของสารละลายนา้ ปูนใส สารละลายผงฟู และสารละลาย นา้ ปูนใสผสมกบั สารละลายผงฟู สารละลายน้าปูนใส สารละลายผงฟู สารผสม 2. ผสมสารละลายน้าปูนใสและสารละลายผงฟูอยา่ งละ 5 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร ในหลอดทดลอง ใชแ้ ท่งแกว้ คนสารคนสารผสมใหเ้ ขา้ กนั สงั เกตลกั ษณะ ของสารผสม บนั ทึกผล 195

ตอนที่ 2 ลกั ษณะของนา้ ส้มสายชู ผงฟู และนา้ ส้มสายชูผสมกบั ผงฟู น้าส้มสายชู ผงฟู น้าส้มสายชู ผงฟู 12.3.ภสใเสนาทงั สชเังานก่ใปเนก้นตาาะสตลลกทลม้กัูกล่ีใกสัษโูกสษปาณโ่สย่ณปงะชา่ งะรขูลคของบรองในัอนนงบทส้าขปึสกาวรผม้าดผกลสแสขกามวยว้ ดชปบแูแรนั กละทว้ะมึกผยาผงณกฟลป1จู ลาใากนยกล3าูกรขโดอปู ่กงขาใรวหดดผ้ มงจฟาแกตูลนกะ้กนัลางตรใกั ในผชขงม้ วฟือดู ส2แมักชผว้อสัน 196

ตอนที่ 3 ลกั ษณะของแอมโมเนียมคลอไรด์ ปูนขาว และแอมโมเนียมคลอไรด์ ผสมกบั ปูนขาว แอมโมเนียมคลอนไร้าด์ ปูนขาว ปูนขาว แอมโมเนียม คลอไรด์ 12. สตังกเสกาตรลทกั ้งัษ2ณชะนขิดอใงสแอ่ลมงใโนมบเนีกียเกมอครล์ อหไยรดดนแ์ ้าลละงปในู สขาวรจผาสกมกเลารก็ ดนู กอ้ ายรจดามกนแล้นั ะคกนาใรหใช้ ้ มเขือา้ สกมันผสสั งั ภเกาชตนลกะั ทษ่ีใณสะ่สขาอรงบสนาั รทผึกสผมลบนั ทึกผล 197

บนั ทกึ ผล ตอนท่ี 1 สาร การดู ลกั ษณะทสี่ ังเกต การดม การสัมผสั ภาชนะใส่สาร สารละลายน้าปูนใส ของเหลวใส ไม่มีสี ไม่มีกล่ิน ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ สารละลายผงฟู ของเหลวใส ไม่มีกล่ิน ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ ไม่มีสี สารละลายน้าปูนใส เกิดตะกอนสีขาว ไม่มีกลิ่น ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ ผสมกบั สารละลายผงฟู ผสมในสารผสม 198

บันทกึ ผล ตอนที่ 2 สาร การดู ลกั ษณะทส่ี ังเกต น้าสม้ สายชู ของเหลวใส การดม การสัมผสั ภาชนะใส่สาร ไม่มีสี มีกลิ่นฉุน ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ ผงฟู ผงสีขาว ไม่มีกล่ิน ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ น้าสม้ สายชู เกิดฟองแก๊ส มีกล่ิน ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ ผสมกบั ผงฟู และแกส๊ ดนั ให้ น้าส้มสายชู ลูกโป่ งพองข้ึน 199

บนั ทกึ ผล ตอนท่ี 3 ลกั ษณะทส่ี ังเกต สาร การดู การดม การสัมผสั ภาชนะใส่สาร แอมโมเนียมคลอไรด์ เกลด็ สีขาวข่นุ ไม่มีกล่ิน ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ ปูนขาว ผงสีขาวอมเทา ไม่มีกล่ิน ผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิต่า มีกล่ินฉุน กวา่ ปกติ เกิดกอ้ นของแขง็ แสบจมูก แอมโมเนียมคลอไรด์ สีขาว มีละอองน้า 200 ผสมกบั ปูนขาว เกาะบนผวิ ภาชนะ ใส่สาร

สรุปผล สารผสมระหวา่ งสาร 2 ชนิดในแต่ละกรณี มีสารใหม่ เกิดข้ึน โดยมีลกั ษณะทางกายภาพแตกต่างจากสารเดิม ก่อนผสมกนั เช่น สารผสมบางกรณีมีกลิ่นแตกต่างจาก สารเดิมก่อนผสมกนั และสารผสมบางกรณีมีอุณหภูมิ เปล่ียนแปลงไปจากสารเดิมก่อนผสมกัน แสดงว่า ลกั ษณะท่ีเปลี่ยนไปต่าง ๆ เหล่าน้ี สามารถใชบ้ อกว่าสาร ที่นามาผสมกนั มีการเปล่ียนแปลงทางเคมีเกิดข้นึ 201

ค้นหาคาตอบ 1. สารผสมระหวา่ งสารละลายน้าปูนใสกบั สารละลายผงฟูเกิดการเปล่ียนแปลง ทางเคมีหรือไม่ สังเกตจากอะไร เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมี สังเกตจากก่อนนาสารมาผสมกนั สารละลาย น้าปูนใสและสารละลายผงฟูเป็ นของเหลวใส และไม่มีสี แต่เมื่อนามา ผสมกนั มีตะกอนสีขาวเกิดข้ึน แสดงวา่ มีสารใหม่เกิดข้ึน 202

ค้นหาคาตอบ 2. สารผสมระหวา่ งน้าส้มสายชูกบั ผงฟูเกิดการเปล่ียนแปลงทางเคมีหรือไม่ สงั เกตจากอะไร เกิดการเปล่ียนแปลงทางเคมี สงั เกตจากก่อนนาสารมาผสมกนั น้าส้มสายชู เป็นของเหลวใส และมีกล่ินฉุน ส่วนผงฟเู ป็นผงสีขาว ไม่มีกล่ิน แตเ่ มื่อนามา ผสมกนั มีฟองแกส๊ เกิดข้ึน และมีกลิ่นน้าส้มสายชู แสดงวา่ มีสารใหม่เกิดข้ึน 203

ค้นหาคาตอบ 3. สารผสมระหวา่ งแอมโมเนียมคลอไรดก์ บั ปูนขาวเกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมี หรือไม่ สังเกตจากอะไร เกิดการเปลี่ยนแปลงทางเคมี สงั เกตจากก่อนนาสารมาผสมกนั แอมโมเนียม คลอไรดเ์ ป็นเกลด็ สีขาวข่นุ ไม่มีกล่ิน และผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ ส่วน ปูนขาวเป็นผงสีขาวอมเทา ไม่มีกล่ิน และผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิปกติ แตเ่ ม่ือ นามาผสมกนั เกิดกอ้ นของแขง็ สีขาว มีละอองน้าเกาะบนผวิ ภาชนะใส่สาร มีกล่ินฉุนแสบจมูก และผวิ ภาชนะมีอุณหภูมิลดลง แสดงวา่ มีสารใหม่เกิดข้ึน 4. ลกั ษณะใดที่ระบุไดว้ า่ มีการเปลี่ยนแปลงทางเคมีเกิดข้ึนเมื่อนาสารมาผสมกนั การเกิดตะกอน การเกิดกล่ิน และการเปล่ียนแปลงของอุณหภูมิ 204

เร่ืองน่ารู้: การฟูของขนม แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ เป็ นสารใหม่ที่แทรกตาม เน้ือเคก้ และทาใหเ้ น้ือเคก้ ฟขู ้ึน 205

นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 1. เมื่อผสมผงฟกู บั น้าสม้ สายชูจะเกิดการเปล่ียนแปลงทาง เคมีข้ึนหรือไม่ ลกั ษณะใด เกิดการเปล่ียนแปลงทางเคมีข้ึน โดยมีฟองแก๊สเกิดข้ึน 2. ถา้ ตอ้ งการทราบวา่ เม่ือนาสาร 2 ชนิดมาผสมกนั แลว้ เกิด การเปลี่ยนแปลงทางเคมีหรือไม่ ควรสงั เกตจากสิ่งใด สงั เกตจากการเปล่ียนแปลงที่เกิดข้ึน โดยสงั เกตวา่ มีการ เปลี่ยนแปลงที่แตกต่างไปจากเดิมหรือไม่ เช่น การเกิด ฟองแก๊ส การเปลี่ยนสี การเกิดตะกอน การเกิดกล่ิน และ การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิ 206

สรุป ลกั ษณะของการเปลย่ี นแปลงทางเคมี สงั เกตจาก มีการเปลี่ยนแปลงท่ีทาใหส้ ารผสม มีลกั ษณะแตกต่างไปจากเดิม เช่น การเกดิ ฟองแก๊ส การเกดิ ตะกอน การเปลย่ี นสี การเกดิ กลน่ิ 207