ส่วนประกอบของดอกไม้

โรงเรียนวดั เทพชมุ นมุ 09 กันยายน 2564 ครผู ู้สอน นางสาววาชติ า สมบตั มิ าก (ครูบวิ )

ขนั้ กระตนุ้ ความสนใจ นกั เรียนรจู้ กั ดอกไมอ้ ะไรบ้าง ดอกไม้ชนดิ น้นั เปน็ ดอกของพืชใด นกั เรยี นพบเจอหรือปลกู ด้วยตนเอง

ข้นั สารวจและคน้ หา รว่ มกนั หาคาตอบจากคาถาม ดอกไมช้ นิดนเ้ี ปน็ ดอกของพชื ใด ดอกชนดิ นมี้ ีส่วนประกอบอะไรบ้าง ดอกทาหนา้ ทีอ่ ะไร

ข้นั อธบิ ายความรู้ ดอกไม้ชนดิ นี้ เปน็ ดอกของต้นชบา มีสว่ นประกอบของดอก มี กลบี เลย้ี ง กลีบดอก เกสรเพศผู้ เกสรเพศเมยี ดอกทาหนา้ ท่ีในการสบื พันธุข์ องพชื

ข้นั ขยายความเข้าใจ เป็นอวัยวะ ของพืชดอก ดอกอาจอยู่บริเวณกิ่ง ก้านหรือท่ีปลายยอด ดอกของพืชแต่ละชนิดจะมีรูปร่าง สี ขนาด และลกั ษณะแตกต่างกัน ดอกประกอบด้วยส่วนประกอบ ต่างๆ ได้แก่ กลีบเล้ียง กลีบดอก เกสรเพศผู้ และเกสรเพศเมีย ซง่ึ สว่ นประกอบแต่ละส่วนของดอกทาหน้าทแี่ ตกต่างกัน

ขั้นขยายความเขา้ ใจ การสืบพันธขุ์ องพชื ดอก เกสรเพศเมยี เกสรเพศผู้ กลบี ดอก กลบี เลีย้ ง ส่วนประกอบของดอก 6

อัญชนั โมก ชวนชม กล้วยไม้ มะลิ ตาลึง ข้นั ขยายความเข้าใจ

ขนั้ ขยายความเข้าใจ กลีบเลยี้ ง อยู่ติดกับฐานรองดอก เป็นส่วนที่อยู่ชั้นนอกสุดของดอก มี ลักษณะเป็นกลีบเล็ก มักมีสีเขียว ทาหน้าที่ ห่อหุ้มและป้องกันอันตราย ให้กบั ดอกท่ยี ังตูมอยปู่ อ้ งกันอนั ตรายจากแมลงหรอื ศตั รพู ืช

ขัน้ ขยายความเขา้ ใจ กลีบดอก เป็นส่วนที่อยู่ถัดจากกลีบเลี้ยงเข้ามา กลีบดอกส่วนใหญ่จะมี สีสันสวยงาม บางชนิดมีกลิ่น หรือต่อมน้าหวานบริเวณโคนของกลีบดอก เพอ่ื ล่อแมลงใหม้ าผสมเกสร

ขน้ั ขยายความเข้าใจ เกสรเพศผู้ เป็นอวัยวะสืบพันธ์ุเพศผู้ ประกอบด้วยก้านชูอับเรณูและอับเรณู ซึง่ ทาหนา้ ท่สี ร้างละอองเรณู(เซลลส์ บื พันธเ์ุ พศผู้) เพื่อใช้ในการสบื พนั ธุ์

เกสรเพศผู้ อบั เรณู กุหลาบ บวั ก้านชูอับเรณู ชบา ข้าวโพด สว่ นประกอบของเกสรเพศผู้ ลกั ษณะละอองเรณขู องพืชชนดิ ต่าง ๆ

ขั้นขยายความเขา้ ใจ เกสรเพศเมีย เป็นอวัยวะสืบพันธ์ุเพศเมีย ทาหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์ เพศเมีย ประกอบด้วย ยอดเกสรเพศเมีย ซ่ึงมีน้าเหนียวเพื่อช่วยดัก ละอองเรณู และก้านชูเกสรเพศเมีย นอกจากนี้ยังมีรังไข่ซึ่งทาหน้าท่ีสร้าง ไข่ (เซลล์สืบพนั ธเ์ุ พศเมยี )

เกสรเพศเมีย ยอดเกสรเพศเมยี กา้ นเกสรเพศเมยี รังไข่ทมี่ ี หลายออวุล รังไข่ ออวุล ส่วนประกอบของเกสรเพศเมยี ลักษณะตา่ ง ๆ ของยอดเกสรเพศเมีย 13



ข้ันขยายความเข้าใจ การสืบพนั ธุ์ของพชื ดอก พืชมีดอกมวี ธิ ีแพรพ่ นั ธแ์ุ ตกต่างกัน พืชดอกจะอาศยั ดอกในการสืบพนั ธ์ุ เรียกวา่ การสืบพันธแุ์ บบอาศัยเพศ และการสืบพันธุ์โดยวิธอี ่นื ท่ีไมต่ ้อง ใช้ดอก เรียกวา่ การสืบพนั ธ์ุแบบไมอ่ าศัยเพศ การสบื พันธุ์ของพชื ดอก ประกอบด้วยขัน้ ตอนท่สี าคัญ 2 ขน้ั ตอน คอื 1. การถ่ายละอองเรณู 2. การปฏิสนธิ

1. การถา่ ยละอองเรณู การถา่ ยละอองเรณูเป็นการทลี่ ะอองเรณขู องเกสรตัวผู้ไปตกลงบน ยอดเกสรตัวเมยี เกิดขน้ึ ได้ 3 รปู แบบ คือ 1.1 การถา่ ยละอองเรณภู ายในดอกเดยี วกนั มกั เกดิ กับดอก สมบูรณ์เพศทีเ่ กสรตวั ผู้อยู่สูงกวา่ เกสรตัวเมยี 1.2 การถ่ายละอองเรณูข้ามดอก แต่อยภู่ ายในตน้ เดยี วกัน การถ่ายละอองเรณูภายในดอกเดยี วกนั

1.3 การถา่ ยละอองเรณูข้ามดอกและอยูค่ นละต้นกัน มักเกิดกับ ดอกสมบูรณ์เพศที่เกสรเพศผู้อยู่ต่ากว่าเกสรเพศเมีย ซ่ึงไม่เอ้ือให้เกิดการ ถ่ายละอองเรณูภายในดอกเดียวกัน และเกิดกับดอกไม่สมบูรณ์เพศซ่ึงมี เกสรเพศผแู้ ละเกสรเพศเมียอยู่คนละต้นกัน

ปจั จัยท่ีชว่ ยในการถา่ ยละอองเรณู 1. ลม เปน็ ตัวช่วยพัดพาละอองเรณใู ห้ไปตกลงบนยอดเกสรตวั เมยี มกั เกดิ กับ ดอกท่ีมีขนาดเล็ก มนี า้ หนกั เบา ไม่มีกลนิ่ และมีดอกจานวนมาก เชน่ ดอก ของพืชตระกลู หญา้ ชนดิ ตา่ งๆ 2. สัตว์ ไดแ้ ก่ แมลงพวกผึง้ ผีเสือ้ นก และคา้ งคาวบางชนดิ เป็นตัวชว่ ยใหเ้ กดิ การถา่ ยละอองเรณจู ากดอกหนง่ึ ไปยงั อีกดอกหนง่ึ ได้ มกั เกดิ กับดอกทม่ี ีสี สวยมกี ลนิ่ หอมหรอื มีต่อมน้าหวาน ซ่งึ เปน็ ตวั ล่อให้สัตว์เหลา่ นเ้ี ข้าหา

ปจั จัยทีช่ ่วยในการถ่ายละอองเรณู (ตอ่ ) 3. นา้ ทเี่ รารดใหแ้ ก่พืชหรือน้าฝนที่ตกลงมาจะเปน็ ตวั พาละอองเกสรตวั ผ้จู าก ดอกทอ่ี ยู่ดา้ นบนให้ไปตกลงบนยอดเกสรตัวเมียของดอกที่อยูด่ า้ นล่างได้ 4. คน ทาการถา่ ยละอองเรณู เพอ่ื ให้พชื เกดิ การผสมพนั ธ์ุและไดพ้ ืชทมี่ ีลกั ษณะ พันธุด์ ีตามท่ีต้องการ

2. การปฏสิ นธิ คือ การทเ่ี ซลลส์ ืบพนั ธเุ์ พศผู้เขา้ ผสมกบั เซลลส์ ืบพันธ์ุ เพศเมีย โดยหลังจากท่ีละอองเรณูตกลงบนยอดเกสรตัวเมีย ละอองเรณูจะ งอกหลอดแทงลงไปในก้านเกสรตัวเมียจนถึงไข่อ่อน (ออวุล) ที่อยู่ภายในรังไข่ ภายในหลอดละอองเรณูท่ีมีเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้อยู่จะเข้าไปผสมกับเซลล์ สืบพันธุ์เพศเมีย (เซลล์ไข่) ที่อยู่ในไข่อ่อนโดยผ่านทางรูเปิดที่อยู่ข้างใต้ ได้เป็น เซลลใ์ หมอ่ ยู่ภายในไขอ่ ่อนและเซลลใ์ หมเ่ ปน็ เซลล์ทเ่ี จริญเป็นต้นพชื ตน้ ใหม่



➢การเปล่ียนแปลงของดอกหลังปฏสิ นธิ หลังจากการปฏสิ นธิ ยอดและก้านเกสรตัวเมียจะเห่ยี วลง กลีบเล้ียง กลบี ดอก เกสรเพศผู้ เกสรเพศเมีย จะแห้งและรว่ งหลดุ ไป

ส่ ว น รั ง ไ ข่ แ ล ะ อ อ วุ ล ห รื อ ไ ข่ เ จ ริ ญ เ ติ บ โ ต ต่ อ ไ ป โ ด ย รั ง ไ ข่ เ จ ริ ญ กลายเป็นผล ส่วนออวุลหรือไข่เจริญไปเป็นเมล็ด ซึ่งภายในเมล็ดเก็บ ต้นอ่อนและอาหารสะสมไว้เพ่ือเกิดเป็นต้นใหม่ เมื่อเมล็ดพืช แพร่กระจายไปในที่ต่างๆ และไปตกที่ที่มีสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับ การงอกของเมล็ด เมล็ดก็จะงอกเป็นต้นใหม่ต่อไป วิธีน้ีทาให้พืชดอกที่ อยตู่ ามธรรมชาติสามารถแพร่ได้โดยไมส่ ญู พันธ์ุ

ดอกของพชื แตล่ ะชนดิ มสี ี รูปร่าง และจานวนของกลีบเลยี้ ง กลบี ดอก เกสรเพศผู้ และเกสรเพศเมีย แตกตา่ งกัน

ข้นั ตรวจสอบผล 1. สว่ นประกอบหลักของดอกมอี ะไรบ้าง เกสรเพศเมีย เกสรเพศผู้ กลบี ดอก และกลีบเลย้ี ง 2. สว่ นประกอบของดอกทเ่ี กี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ คืออะไร เกสรเพศเมยี และเกสรเพศผู้

สรุป ส่วนประกอบของดอก ได้แก่ กลบี เล้ยี ง กลีบดอก เกสรเพศผู้ เกสรเพศเมีย 26

สรุป ส่วนประกอบของดอก ไดแ้ ก่ กลีบเลย้ี ง กลบี ดอก เกสรเพศผู้ เกสรเพศเมยี ทาหน้าท่ี ทาหน้าที่ ทาหน้าที่ ทาหนา้ ที่ ปอ้ งกนั ดอก ดึงดูดแมลง สร้างเซลล์ สรา้ งเซลล์ ขณะเจริญเติบโต ใหม้ าผสมพันธุ์ สืบพันธุเ์ พศผู้ สืบพันธ์เุ พศเมยี 27

แบบฝึกหดั กลบี เล้ยี ง เกสรเพศผู้ กลีบดอก เกสรเพศเมีย 1. __________ทาหนา้ ท่ี ป้องกันดอกขณะเจรญิ เติบโต 2. __________ทาหนา้ ที่ ดงึ ดดู แมลงใหม้ าผสมพนั ธุ์ 3. __________ทาหน้าท่ี สรา้ งเซลลส์ ืบพนั ธุเ์ พศผู้ 4. __________ทาหนา้ ท่ี สร้างเซลลส์ ืบพนั ธ์เุ พศเมยี 5. สว่ นประกอบของดอกที่เกยี่ วขอ้ งกับการสืบพันธ์ุ ไดแ้ ก่ __________

อย่าลมื ทบทวน บทเรยี นบอ่ ยๆ นะคะ