การเกิดเมฆและหมอก EP.1

โรงเรียนวัดเทพชมุ นมุ หน่วยท่ี 4 แหล่งนำ้ และกำร เปลีย่ นแปลงของอำกำศ ครผู ูส้ อนครพู ัชรี วรรตั นำนรุ ักษ์ (ครูไก)่

ข้นั สร้างความสนใจ บางคร้ังเราสังเกตเห็นนา้ ในแหล่งนา้ เหือดแห้งไป นกั เรียนคดิ ว่านา้ หายไปไหน นักเรียนคดิ ว่านา้ ทหี่ ายไป มโี อกาสกลบั มา อยู่ในแหล่งนา้ เหมือนเดมิ ได้หรือไม่

ข้นั สำรวจและคน้ หำ 110

111



113

วฏั จกั รนา้ กำรอ่ำนและคน้ ควำ้ ล่วงหนำ้ เก่ียวกบั ไอน้ำในอำกำศ นักเรียนได้อะไรบ้าง

รู้หรอื ยัง 1. เมฆและหมอกเหมือนและแตกต่างกันอย่างไร ตอบ การเกดิ เมฆและหมอกเหมือนกนั คอื เกิดจากไอนา้ ในอากาศควบแนน่ เป็นละอองน้าขนาดเลก็ จา้ นวนมากโดยมี ละอองลอยเปน็ อนภุ าคแกนกลางมาเกาะกลุ่มรวมกนั ต่างกันคือ เมฆเกดิ จากละอองน้ารวมตวั ลอยสงู จากพนื ดิน สว่ นหมอกละอองนา้ มาเกาะกลมุ่ รวมกันลอยอยใู่ กลก้ ับ พนื ดนิ มาก

รหู้ รือยงั 2. น้าค้างและนา้ คา้ งแขง็ เหมือนและแตกตา่ งกันอย่างไร ตอบ น้าคา้ งและน้าคา้ งแข็งเหมอื นกันคือ เกิดจากไอนา้ ควบแน่นเปน็ ละอองนา้ เกาะอยู่บนพนื้ ผวิ ของวตั ถุทีอ่ ยใู่ กล้ๆกับพื้นดนิ แตน่ ้าคา้ งแข็ง เกดิ จากนา้ คา้ งบรเิ วณพนื ดินมี อณุ หภูมิต้ากว่าจดุ เยอื กแขง็

ข้นั อธิบำย ตอบคาถามต่อไปนี้ 1.กำรมีน้ำในอำกำศทำใหเ้ กิดปรำกฏกำรณ์ใด แนวคาตอบ เมฆ หมอก และนา้ ค้าง 2. เมฆ หมอก และน้ำคำ้ ง เกิดข้ึนไดอ้ ยำ่ งไร เกิดจากไอน้าในอากาศควบแน่นเป็ นละอองน้าเล็ก ๆ เม่ือ ละอองน้าจานวนมากเกาะกลุ่มรวมตัวกันลอยอยู่สูงจาก พื้นดินมาก เรียกว่า เมฆ แต่ละอองน้าท่ีเกาะกลุ่มรวมกัน อยู่ใกล้พื้นดิน เรียกว่า หมอก ส่วนไอน้าที่ควบแน่นเป็ น ละอองนา้ เกาะอยู่บนพืน้ ผวิ วตั ถุใกล้พืน้ ดิน เรียกว่า นา้ ค้าง

นกั เรียนต้งั คำถำมท่ีสงสยั ไวว้ ำ่ อยำ่ งไร นกั เรียนไดเ้ รียนรู้อะไรบำ้ ง ไอน้าในอากาศทาให้เกิดปรากฏการณ์ เมฆ หมอก และน้าค้าง โดยเมฆเกิดที่ ระดับสู งจากพื้นโลก ส่ วนหมอกและ นา้ ค้างเกดิ ใกล้พืน้ โลก

ข้นั ขยำยควำมรู้ 1. เมฆ เม่ืออุณหภูมลิ ดลง 2. หมอก ไอนา้ ในอากาศเกดิ การควบแน่น 3. นา้ ค้าง กลายเป็ นละอองนา้ หรือหยดนา้ ทาให้เกดิ ปรากฏการณ์ ดังนี้

ข้นั สารวจและค้นหา เมฆ หมอก และนา้ ค้างคืออะไร เรามาปฏบิ ัตกิ จิ กรรมการทดลองกนั

กจิ กรรมที 2 เมฆ หมอก นา้ คา้ ง และน้าคา้ งแข็ง เกดิ ขึนไดอ้ ยา่ งไร/’ ตอนที 1 จุดประสงคข์ องกิจกรรม ท้ากจิ กรรมนีเพอื อธิบายการเกดิ เมฆ หมอก นา้ ค้าง และน้าคา้ งแข็ง โดยใชแ้ บบจ้าลอง 121

122

123

124

บันทึกผลการทา้ กิจกรรม ตาราง 1 ผลการสังเกตส่งิ ทเี่ กดิ ขึ้นบริเวณท่วี ่างเหนอื ผิวน้าข้ึนไปในขวดสว่ นท่ี 2 บริเวณทส่ี ังเกต ผลการสังเกต บรเิ วณท่วี า่ งเหนอื ผิวนา้ ขน้ึ ไปใน มีไอน้าระเหยข้นึ มาจากน้ารอ้ น ขวดส่วนท่ี 2 ขณะทีไ่ มม่ ีควนั ธปู บริเวณท่ีว่างเหนอื ผวิ น้าข้นึ ไปใน มีควนั ลอยเต็มขวดพลาสติก ขวดส่วนที่ 2 เม่อื มคี วันธปู และมีหยดนา้ เลก็ ๆเกาะบรเิ วณ ขวดสว่ นบน 125

ฉนั รู้อะไร 1. สงิ ตา่ งๆ ในแบบจา้ ลองเปรียบได้กับสิงใดในธรรมชาติ สิงตา่ งๆ ในแบบจ้าลอง เปรียบได้กับ ภาชนะใสน่ า้ แข็ง อุณหภมู ขิ องอากาศทีลดต้าลง นา้ อนุ่ ความร้อนจากแสงดวงอาทติ ย์ บริเวณทวี่ ่างเหนอื ผิวน้าภายในขวด อากาศ ควันธปู ละอองลอย ซึงเปน็ ฝนุ่ ละออง ควนั 126

2. สงิ ทีเกิดขึนบริเวณทีว่างเหนอื ผวิ นา้ ขนึ ไปในขวดส่วนที 2 ก่อนจุดธปู แตกต่างจากหลังจดุ ธูปหรอื ไม่ อย่างไร ตอบ ต่างกนั หลงั จุดธูปจะเห็นควันลอยเตม็ ภาชนะ เพราะควันคอื ละอองลอยทีทา้ ใหไ้ อนา้ ในขวดมาเกาะกล่มุ รวมกนั 3. สิงทีเกดิ ขนึ ในขอ้ 2 สามารถน้าไปอธิบายการเกดิ เมฆและหมอก ในธรรมชาติไดอ้ ย่างไร ตอบ ควันในขวดคอื ไอนา้ ในในอากาศควบแนน่ เปน็ ละอองนา้ ถา้ ลอยใกล้ พืนโลกเรียกวา่ หมอก ถ้าลอยอยใู่ นท้องฟา้ เรยี กว่าเมฆ 127

4. แบบจา้ ลองนีเหมือนและแตกตา่ งจากการเกิดเมฆและหมอกใน ธรรมชาตอิ ยา่ งไร ตอบ เหมือนกันเพราะไอน้าเป็นส่วนประสา้ คัญที่ทา้ ให้สภาพอากาศเกดิ การเปล่ียนแปลง เม่อื ไอน้าได้รบั ความเย็นจะเกดิ การควบแนน่ เปน็ ละอองน้า 5. จากกิจกรรมนี คน้ พบอะไรบา้ งเกียวกับการเกดิ เมฆและหมอก ตอบ เมฆเกิดจากไอน้าในอากาศควบแนน่ เป็นละอองนา้ เลก็ ๆ เมื่อละอองน้าจ้านวนมากเกาะกลมุ่ รวมตวั กนั ลอยอยู่สงู จากพ้ืนดนิ มาก เรยี กวา่ เมฆ แต่ละอองน้าทีเ่ กาะกลุ่มรวมกนั อยใู่ กลพ้ ืน้ ดนิ เรียกว่า หมอก 128

ข้นั อธิบำย แนวคาถาม 1. กระบวนกำรเกิดเมฆ หมอก และน้ำคำ้ งแตกต่ำงกนั อยำ่ งไร เมฆ หมอก และน้าค้างเกิดจากไอน้าในอากาศควบแน่นเป็ น ละอองน้าหรือหยดน้าเหมือนกัน แต่เกิดท่ีความสูงต่างกัน โดย เมฆรวมตัวกนั ที่ระดับความสูงจากพื้นโลกมาก หมอกเกดิ บริเวณ ใกล้พื้นโลก ส่วนน้าค้างเกิดไอน้าควบแน่นเกาะตามพื้นดินหรือ วตั ถุทมี่ อี ุณหภูมิต่า

แนวคาถาม 2. กำรควบแน่นคือกำรเปลี่ยนจำกสถำนะใดไปเป็นสถำนะใด จากสถานะแก๊สเป็ นสถานะของเหลว

ข้นั ขยายความเข้าใจ ความชื้นของอากาศ หมำยถึง ปริมำณของไอน้ำที่มีอยใู่ นอำกำศ เม่ือปริมาณไอนา้ เพมิ่ ขึน้ ความชื้นของอากาศจะเพม่ิ ขึน้ ถำ้ ในอำกำศมีปริมำณไอน้ำเพ่มิ ข้ึน จนไม่สำมำรถรับไอน้ำไดอ้ ีก เรียกวำ่ อากาศอมิ่ ตวั ไปด้วยไอนา้

ข้นั ประเมิน นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 1. กลุ่มละอองนา้ เลก็ ๆ รวมกล่มุ กนั โดยมีละอองลอย เป็ นแกนกลางอยู่ในระดับสูงจากพืน้ โลก เป็ น ปรากฏการณ์การเกดิ อะไร เมฆ 2. หมอกลอยอยู่บริเวณใด บริเวณใกลพ้ ้นื โลก

สรุป ไอนา้ ในอากาศ เกิดกำรเปลี่ยนแปลงเมื่อ อุณหภูมิลดลงทำใหเ้ กิด กำรควบแน่นเป็นละอองน้ำเลก็ ๆ เมื่อรวมกนั เกิดเป็น เมฆ หมอก นา้ ค้าง