ภาษา Python ปวช.1_2 คอมพิวเตอร์ธุรกิจ (1)

วิชา หลกั การเขียนโปรแกรม 20204-2004

คาํ นํา Python คือช่อื ภาษาทีใ่ ชใ นการเขยี นโปรแกรมภาษาหนึ่ง ซึ่งถกู พฒั นาข้นึ มาโดยไมย ึดตดิ กับแพลตฟอรม กลา วคือสามารถรนั ภาษา Python ไดทง้ั บนระบบ Unix, Linux , Windows NT, Windows 2000, Windows XP หรอื แมแ ตระบบ FreeBSD อีกอยางหนงึ่ ภาษาตวั นีเ้ ปน OpenSource เหมือนอยา ง PHP ทาํ ใหท กุ คนสามารถท่ีจะนํา Python มาพฒั นาโปรแกรมของ เราไดฟรๆี โดยไมตองเสยี คาใชจ า ย และความเปน Open Source ทาํ ใหม ีคนเขามาชว ยกันพัฒนาให Python มีความสามารถสูงขน้ึ และใชง านไดค รบคุมกับทกุ ลักษณะงาน ไวยากรณของภาษา Python ภาษา Python นนั้ ถูกพฒั นาข้ึนมาโดยมีความต้ังใจวาจะใหเปนภาษาทีอ่ า นงา ย มันถูกออกแบบมาใหมีโครงสรา งทีม่ องเหน็ ไดโดยไมซ บั ซอ นี

สารบญั 4-8 9-11 โครงสรางของไพทอน 12 คําสงวน 13 การต้ังช่ือตัวแปรในภาษา Python 14-19 การประกาศตวั แปร 20-25 การเขยี นโปรแบบไพทอน(แนะนําหนาตา งของการทํางานIDLE 26-31 มอื ใหมห ดั ใชง าน Python IDLE มอื ใหมหดั เขยี นโปรแกรม 32 ความผิดพลาดจากการเขียนโปรแกรม 33 การแสดงผลลัพททางหนาจอ 34 การรบั อนิ พุตทางคียบ อรด 35 สรปุ ทายบท ผจู ดั ทํา 36-38

โครงสรางของ ไทพอน เพอ่ื เริ่มตน การเรียนรูในภาษา Python มาดตู ัวอยา งของโปรแกรมอยางงาย โดย เปนโปรแกรมทถ่ี ามช่อื ผใู ชแ ละแสดงขอ ความทกั ทายทางหนา จอ มาเร่ิมเขยี น โปรแกรมแรกในภาษา Python ของคณุ ใหค ดั ลอกโปรแกรมขา งลางแลวนาํ ไป รันใน IDE

# My first Python program name = input('What is your name?\\n') print ('Hi, %s.' % name) print ('Welcome to Python.')

Simple Python program เพือ่ เริ่มตน การเรยี นรูใ นภาษา Python มาดูตัวอยางของโปรแกรมอยางงา ย โดยเปนโปรแกรมทถี่ ามชอื่ ผูใชแ ละแสดงขอความทักทายทางหนาจอ มาเรม่ิ เขยี นโปรแกรมแรกในภาษา Python ของคุณ ใหค ดั ลอกโปรแกรมขางลา งแลว นําไปรันใน IDE

ในตัวอยางเปน โปรแกรมในการรับช่อื และแสดงขอความทกั ทายออกทางหนา จอ ในการรัน โปรแกรมคุณสามารถรันไดห ลายวธิ ี แตท แี่ นะนําคือการใช Python shell ใหค ุณเปด Python shell ขน้ึ มาแลวกดสรางไฟลใ หมโดยไปท่ี File -> New File จะปรากฏกลอ ง Text editor ของภาษา Python ขนึ้ มา เพอื่ รนั โปรแกรม Run -> Run Module หรือกด F5 โปรแกรมจะเปลยี่ นกลบั ไปยัง Python shell และเริม่ ตน ทํางาน

Comment คอมเมนตในภาษา Python นน้ั เร่ิมตน ดว ยเครอื่ งหมาย # คอมเมนตสามารถเรม่ิ ตนท่ี ตาํ แหนง แรกของบรรทัดและหลังจากน้ันจะประกอบไปดว ย Whilespace หรอื โคดของ โปรแกรม

คาํ สงวน คือคาํ ที่ถกู ภาษาไพธอนใชเ้ พ่ือสร้างไวยากรณ์ ดงั น้นั ผเู้ ขียนโปรแกรมหา้ มนาํ ไปใชใ้ นการสร้างหรือ ประกาศเป็นตวั แปรโดยเดด็ ขาด เพราะจะทาํ ใหเ้ กิดขอ้ ผดิ พลาด คือ SyntaxError: invalidsyntax) เช่น ประกาศตวั แปร if = 5 เป็นตน้ สาํ หรับ คาํ สงวนในภาษาไพธอน ดงั ต่อไปน้ี

คือ and, assert, break, class, continue, def, del, elif, else, except, exec, finally, for, from, global, if, import, in, is, lambda, not, or, pass, print, raise, return, try, while, yield

คาํ ต่อไปน้ีแมว้ า่ ไพธอนไม่ไดห้ า้ มไวแ้ ต่กไ็ ม่ควรใชเ้ พราะไปตรงกบั ช่ือของฟังกช์ นั ในไพธอน คือ data, float, Int, numeric, Oxphys, array, close, int, input, open, range, type, write, zeros คาํ ต่อไปน้ีกค็ วรหลีกเล่ียงดว้ ย ถา้ มีการนาํ เขา้ (import) ไลบราร่ี math มาใชง้ าน คือ acos, asin, atan, cos, e, exp, fabs, floor, log, log10, pi, sin, sqrt, tan

การต้งั ชอ่ื ตัวแปรในภาษาไพธอน ขึ้นตนดว ยตัวอักษรภาษาองั กฤษ แลว ตามดว ยตัวอกั ษรหรอื ตัวเลขใดๆกไ็ ด หา มเวน ชอ งวาง และหามใชสญั ลกั ษณพ ิเศษนอกเหนือจาก underscore \"_\" เทาน้นั ตัวอกั ษรของชือ่ จะคํานึงถึงความแตกตา งระหวา งอกั ษรตวั พมิ พใ หญกบั ตวั พิมพเลก็ การต้ังชื่อมขี อ พึงระวังวา จะตองไม้ซํ้ากบั คาํ สงวน (Reserved word, Keyword) ควรจะตั้งชื่อโดยใหช ่ือนั้นมสี ือ่ ความหมายใหเขา กับขอ มูล สามารถอานและเขาใจได หา มใชเ คร่ืองหมายตอ ไปนี้ในการตัง้ ช่ือตัวแปร !,@, #, $, %, ^, &, *, (, ), -, =, \\, |, +, ~ ตัวแปรทีม่ ีพมิ พใ หญและตวั พมิ พเ ลก็ ผสมกนั จะมีความหมายตางกนั กับตัวพิมพเ ลก็ เพียงอยาง เดยี ว

การประกาศตวั แปร ตวั แปร (variable) เปนการกําหนดชนิดขอมลู ของตวั แปร เพื่อนําไปใชในการ เขียนโปรแกรม โดยทโี่ ปรแกรมภาษาไพธอนไปจองพน้ื ทใ่ี นหนว ยความจํา เพือ่ ใชเก็บขอ มลู ชนิดตาง ๆ แลวแตชนิดของตวั แปรที่ประกาศเอาไว อาจเปน ชนิด ตวั เลข ตวั อักขระ หรือสายอักขระ ขอ มลู ประเภทเหลานจ้ี ะถกู นาํ ไปอา งถงึ เม่อื เขียนคําสัง่ ไปอา งองิ ภาษาไพธอนมีการประกาศตวั แปรไมเ หมือนเหมือนภาษาซี หรือภาษาปาสกาล ดงั น้ี

วธิ ที ี่ 1 IDLE (Python GUI) ในโหมดน้ชี ว ยใหผ ูเ ขยี นโปรแกรมทํางานโตตอบกบั ภาษาไพธอน ไดโดยตรงเมื่อเขียนคําส่งั เสรจ็ ในหน่งึ ชุดคําสงั่ โปรแกรมจะเอก็ ซซีควิ ตท ันที มจี ดุ เดน ท่ีสขี องตวั อกั ษร และพรอ็ มพ โดยมเี ครือ่ งหมาย >>> แทนการรอ รับคําส่ัง ดงั ภาพ

วธิ ีที่ 2 โดยการเปด File > New window หรือกดปุม Ctrl+N จากหนา ตา ง Python GUI ของวิธีที่ 1 หลงั จากน้นั ใหพ มิ พคาํ สง่ั ตาง ๆ ลงไป เหมือนกบั อี ดเิ ตอรอ ่ืน ๆ ซง่ึ จะไมมสี ัญลกั ษณ prompt >>> อยดู า นหนาบรรทดั ดังภาพที่ 1.12

เมอื่ เขียนโปรแกรมเสรจ็ แลว ถาตอ งการท่จี ะจดั เก็บโปรแกรมทีเ่ ขียนลงสู Disk ใหคลิกเลอื กรายการ File เลือ่ นไปทีต่ ัวเลือก Save หรือกดปมุ Ctrl+S จะขน้ึ ได อะล็อกบ็อก ใหพ ิมพช ือ่ แฟม ท่ตี องการบันทึก ควรพมิ พชื่อนามสกลุ เปน .py ดวย ดงั แสดงในรปู ดานลางตอ ไปนี้

ข้ันตอนตอไปคอื การสั่ง Run โปรแกรมหรือการ execute เพ่อื ใหโปรแกรมประมวลผล คําสงั่ ใหไดผลลพั ธตามตองการ การสัง่ Run โดยการคลกิ เลอื กรายการ Run เลือกตวั เลอื ก Run Module หรอื กดปุมคยี ลัด F5 โปรแกรมจะเปด ไพธอน เชลล มาแสดงผลการทาํ งานดงั รูป

ในการขียนคําสง่ั ผูเขียนจะตองเขียนใหถกู ตองตามหลักไวยากรณ ของภาษาไพ ธอนทกุ ๆ กรณี การเขียนคาํ ส่งั ผดิ พลาดแมเพียงอกั ขระเดยี ว โปรแกรมไม สามารถจะ Run ไดแตโ ปรแกรมจะบอกตําแหนง ที่ผิดพลาด คอยแนะนาํ ใหผเู ขยี น ทราบวาผดิ ในสวนใดบาง จะแจง บรรทดั ท่ีเขียนผดิ ดงั รปู ภาพดา นลางตอ ไปน้ี



เร่มิ ตนการใช python เปน ภาษาของคอมพวิ เตอร ที่มีจดุ เดน ดงั น่ เปนภาษาท่ีมี syntax ท่ีเรยี บงา ยและสะอาด สามารถเรียนรไู ดง า ย เขา ใจไดง า ย สนบั สนุนการเขียนโปรแกรมแบบ OOP ทํางานแบบ interpreter dynamic code (ภาษาทไ่ี มตองกําหนด type ในการประกาศตวั แปร)เปน ภาษาทม่ี ี syntax ท่ี เรียบงายและสะอาด สามารถเรียนรไู ดง าย เขาใจไดงาย สนบั สนุนการเขียนโปรแกรมแบบ OOP ทาํ งานแบบ interpreter dynamic code (ภาษาท่ีไมตองกาํ หนด type ในการประกาศตวั แปร)

Windows เขา ไปที่ https://www.python.org/download/ ใหเ ลอื กดาวนโหลด รนุ ในสาย Python 3 ครบั แลว เลอื กใหต รงกับสเปคเครื่อง ตวั อยา งเชน เครอื่ งผมใช Windows 64 Bit ผมตอ งเลือก Python 3.4.1 Windows X86-64 MSI Installer ครับ เมื่อรันหนา ตา งตดิ ตงั้ ขึ้นมา อยา ลมื เลือก set path ดวย ครบั จะไดไ มตอ งมาเสยี เวลาตั้งคาภายหลงั โดยทาํ อยา งนค้ี รับ เริ่มตน ดวยการรันไฟลต ิดตง้ั ที่โหลดมา แลวทําตามรปู ครับ



เสร็จแลว กด Next ไปเรือ่ ย ๆ ครบั Linux สาํ หรับบน Ubuntu หรือ Linux ในสาย Debian คลิกท่ีนค่ี รบั Mac OS X เขา ไปท่ี https://www.python.org/download/ ครบั

ภาษา Python มหี ลายโปรแกรมครบั ผอู านสามารถใช IDLE (Python GUI)

แนะนาํ PyCharm ครบั เปน IDLE ทนี่ า ใชระดบั นง่ึ ครบั โหลดฟรีไดท ี่ http://www.jetbrains.com/pycharm/ เลอื กรนุ ทีเ่ ปน Community Edition ครับ

ภาษา Python โปรแกรมในภาษา Python ในพนื้ ฐานจนถงึ ระดบั สงู เราจะสอนเกี่ยวกบั การเขยี นโปรแกรมภาษา Python ในเบอ้ื งตน โครงสรา งของภาษา ตัวแปรและประเภทขอ มูล ตวั ดําเนินการ อาเรยและ ฟงกชนั และนอกจากนเ้ี รายงั ครอบคลมุ การเขียนโปรแกรมเชงิ วตั ถุ (OOP) ในภาษา Python บทเรียนของเราจะเปนการเขียนโปรแกรมบน Console และเปนแบบ Interactive shell เปนสวน มากและเราใช Python เวอรช ัน 3

ภาษา Python นน้ั สรางโดย Guido van Rossum และถกู เผยแพรครัง้ แรกในป 1991 Python นั้น เปนภาษาแบบ interprete ท่ีถกู ออกแบบโดยมีปรญั ชาทีจ่ ะทาํ ใหโ คดอา นไดง ายขนึ้ และโครงสรางของภาษาน้นั จะทาํ ใหโปรแกรมเมอรสามารถเขาใจแนวคดิ การเขียน โคดโดยใชบ รรทดั ท่นี อ ยลงกวาภาษาอยา ง C++ และ Java

Python นั้นมีคุณสมบัติเปนภาษาเขียนโปรแกรมแบบไดนามิกสแ ละมรี ะบบการจดั การหนวย ความจําอัตโนมัติและสนับสนนุ การเขียนโปรแกรมหลายรูปแบบ ทปี่ ระกอบไปดว ย การเขยี นโปรแกรมเชิงวัตถุ imperative การเขียนโปรแกรมแบบฟงกชนั และการ เขยี นโปรแกรมแบบขั้นตอน มันมไี ลบรารที่ ่คี รอบคลมุ การทาํ งานอยางหลากหลาย ตัวแปรในภาษา Python นน้ั มใี หใ ชในหลายระบบปฏิบตั กิ าร ทําใหโคดของภาษา Python สามารถรนั ในระบบตา งๆ

เปนการพฒั นาในข้นั ต้นั ของ Python ซึ่งเปนโปรแกรมแบบ open source และมี ชุมชนสาํ หรบั เปน ตนแบบในการพัฒนา เน่ืองจากมันไดม กี ารนาํ ไปพัฒนากระจาย ไปอยา งหลากหลาย CPython นั้นจึงถูกจดั การโดยองคก รไมแสวงหาผลกําไรอยาง Python Software Foundation

ภาษา Python นน้ั กาํ เนดิ ข้นึ ในปลายป 1980 และการพฒั นาของมนั นั้นเริ่มตนใน December 1989 โดย Guido van Rossum ท่ี Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) ในประเทศ เนเธอรแ ลนด เนือ่ งในผูป ระสบความสําเร็จในการสรางภาษา ABC ที่มคี วามสามารถสําหรับ การ exception handling และการติดตอ ผสานกับระบบปฏบิ ัติการ Amoeba ซง่ึ Van Rossum น้นั เปน ผเู ขียนหลกั การของภาษา Python และเขาทาํ หนาเปน กลางในการ ตัดสนิ ใจสําหรบั ทศิ ทางการพัฒนาของภาษา Python

การเขยี นโปรแกรมทง้ั ในพ้ืนฐานท้งั หมดและในขั้นสงู ท่เี ปนการเขียนโปรแกรมแบบ เชงิ วตั ถุ เราจะพาคุณติดตง้ั ภาษา Python และแนะนําใหคณุ รจู กั กับเครอ่ื งมือท่ีใช ในการพฒั นาโปรแกรมอยางเชน IDLE ซงึ่ เนอื้ หาเหลา นเ้ี ปน พนื้ ฐานทีส่ ําคญั ทจี่ ะ ทําใหค ุณสามารถนําไปพัฒนาทักษะการเขยี นโปรแกรมภาษา Python ของคณุ ใน ขนั้ สูงตอ ไป เชน การพัฒนาเว็บไซต การสรา งเกม ฐานขอ มูล เน็ตเวริ ค การจดั การ กราฟฟค เปน ตน

ความผิดพลาดจากการเขยี นโปรแกรม ในการจัดการกบั Exception จะใชคําสง่ั try ... except สําหรบั ตรวจจับขอผิดพลาดท่ีจะ เกิดขน้ึ ในบลอ็ คของคําส่งั try จะเปนการทาํ งานทจ่ี ะทาํ ใหเกิดขอผิดพลาดขึน้ และเรา สามารถมบี ล็อคคาํ สงั่ except ไดห ลายอันเพอ่ื จดั การขอผิดพลาดประเภทตางๆ และถา หากคุณไมไดกาํ หนดประเภทใหก บั except หมายความวามนั สามารถจัดการกบั ขอผิด พลาดไดทุกประเภททีส่ บื ทอดมาจาดคลาส Exception นอกจากน้ี คณุ ยงั สามารถใช else clause ซ่งึ จะทํางานเมื่อไมเกิดขอผิดพลาดข้ึนในขณะท่ีโปรแกรมทาํ งานในบลอ็ คคําสั่ง try ตอ ไปมาดูตวั อยา งการจดั การขอผิดพลาดในภาษา Python

ในตัวอยา ง เปน โปรแกรมสําหรบั รบั คา ตวั เลขสองตัวจากทางคียบ อรด และแสดงผลหาร ใน บล็อคของคําสัง่ try เปนการรับคาตวั เลขและเกบ็ ใสตวั แปร a และ b ตามลําดบั เนอื่ ง ตองการแปลงคาทรี่ ับมาเปน ตวั เลขดว ยฟงกชัน int() ดงั นั้น เราตองมบี ล็อค except เพอ่ื จัดการกับขอผดิ พลาด ValueError ทีจ่ ะเกิดข้นึ เมื่อคาทีใ่ สเ ขามาน้ันไมไดเปน ตวั เลข

การแสดงผลขอ ความรวมกับตัวแปร การแสดงผลขอ ความรว มกบั ตัวแปร เปน การแสดงผลขอความหรอื อาจมี ฟงกช นั ทตี่ อ งการแสดงและมีตวั แปรทีไ่ ดจ ากการประมวลผลแสดงดวย เชน การแสดงผลขอความรวมกบั ตวั แปร การแสดงผลขอ ความรว มกบั ตัวแปร เปน การแสดงผลขอ ความหรืออาจมฟี งกชันท่ี ตอ งการแสดงและมีตวั แปรทไ่ี ดจากการประมวลผลแสดงดว ย เชน

การแสดงผลขอ ความรว มกับตัวแปร การแสดงผลขอ ความรวมกบั ตวั แปร เปน การแสดงผลขอความหรืออาจมฟี งกช ันท่ตี อ งการ แสดงและมตี ัวแปรที่ไดจากการประมวลผลแสดงดว ย เชน การแสดงผลขอ ความเชือ่ มขอ ความ การแสดงผลขอ ความเชื่อมขอ ความ ขอความนน้ั อาจจะเกบ็ เปน ตัวแปร หรือท่สี รา ง ขึ้นมาเอง สามารถเชื่อมคําดวยเครือ่ งหมายบวก (+) ดังตวั อยางตอไปนี้

นางสาว อรอนงค พบิ ลู ยส วสั ด์ิ เลขที่ 4 รหสั นกั ศกึ ษา 62202040054 หอ ง ปวช.½ แผนก คอมพิวเตอรธรุ กจิ

นางสาว พัชราภา แกวคาํ เลขที่ 13 รหสั นักศึกษา 62202040064 หอ ง ปวช.½ แผนก คอมพวิ เตอรธรุ กิจ

นางสาว ณัฐกานต ปล้ืมกระจาง เลขท่ี 40 รหัสนกั ศึกษา 62202040082 หอง ปวช.½ แผนก คอมพวิ เตอรธ รุ กจิ

รายวิชาหลกั การเขียนโปรแกรม (20204-2004) อาจารย วลิ าวัลย วชั โรทัย ตําแหนง ครูวทิ ยฐนะครูชํานาญการ แผนก คอมพิวเตอรธ รุ กิจ วทิ ยาลัยเทคนิคปทุมธานี E-mail [email protected]

เลขท่ี 79 หมู 5 ตําบล บานกลาง อําเภอ เมืองปทมุ ธานี ปทมุ ธานี 12000 แผนก คอมพวิ เตอร