รัฐโบราณ

พฒั นาการทางสงั คมและวฒั นธรรมใน “สุวรรณภูม”ิ 1 • สังคมลา่ สตั ว์หาของปา่

2 • สงั คมเกษตรกรรม (หมู่บา้ น – เมอื งขนาดเลก็ )

3 • สงั คมรฐั ขนาดใหญ่ เหรียญเงนิ จารกึ \"ศรที วารวดี ศวรปณุ ยะ“ และธรรมจกั ร

การกอ่ ตวั ของชมุ ชนสู่การเปน็ รฐั โบราณใน SEA ลักษณะทางภูมิศาสตร์ใน SEA แบง่ เปน็ 2 zone Mainland • มพี ัฒนาการสู่การเป็น “รัฐเกษตรกรรมตอนใน” (land-based, agrarian state) Peninsular, • มีพัฒนาการสู่การเป็น “รัฐคา้ ขายชายฝ่งั ทะเล” (riverine, maritime state) Insular, island

แนวคิดทฤษฎีเกี่ยวกบั กระบวนการส่คู วามเป็นรัฐ ปัจจยั ทท่ี าใหเ้ กิดรัฐ ปจั จยั ภายใน •มีความเจริญขัน้ พนื้ ฐานระดับชมุ ชนเมือง พร้อมจะปรบั ระดับสงั คมใหเ้ จรญิ ข้ึน (ศกั ยภาพใน •มีทาเลทต่ี ัง้ เหมาะสม มีเส้นทางคมนาคม ท่ีราบล่มุ ชมุ ชน) แมน่ า้ อดุ มสมบูรณ์ ใกล้ชายฝ่ังทะเล ตดิ ต่อกบั ดนิ แดนภายนอกได้สะดวก ปัจจยั ภายนอก •มกี ารรบั รสู้ ัง่ สมความรจู้ ากอารยธรรมท่ีสูงกวา่ • การรับอิทธิพลวฒั นธรรมอินเดีย ได้แก่ ศาสนา ศิลปะ ภาษา วรรณคดี

ขอ้ เสนอเก่ียวกบั การกาเนดิ รัฐโบราณในเอเชียตะวันออกเฉยี งใต้ 1 • การศกึ ษาในเชงิ วัฒนธรรม 1.1 ยอรช์ เซเดย์ : เกดิ จากการถ่ายทอด ทางวัฒนธรรมอนิ เดีย เริม่ จาก การขยายตวั ทางการคา้ นกั วชิ าการชาวฝรั่งเศส การถ่ายทอดวฒั นธรรม (พ่อคา้ นักบวช) (คริสตศ์ ตวรรษท่ี 20) ประวัติศาสตร์ - โบราณคดีใน SEA

1.2 เบนเนธ บรอนสัน : เกดิ จาก ความต้องการท่จี ะปรบั สังคมของ ตนให้เจริญขึ้น เรม่ิ จาก การขยายตวั ของประชากร และคา้ ขาย ต้องจดั ระบบสังคมการเมืองใหม่ ยมื แนวคดิ วัฒนธรรมอนิ เดียที่สงู กวา่ เกิดเปน็ รัฐ

1.3 พอน วิทล์ : ผนู้ า้ ทอ้ งถ่ินต้องการ การ ยอมรบั ของคนภายในรัฐ และรฐั ข้างเคียง เริ่มจาก ผู้น้าท้องถ่นิ ต้องการยกระดับเป็น K. จึงเลียนแบบสถาบัน K.อินเดีย เชิญพราหมณ์เข้ามามีบทบาทในการ พิธีราชาภเิ ษก พระเจ้าชัยวรมนั ท่ี 2 ประกอบพธิ กี รรม บนยอดภูเขาพนมกูเลน เพอื่ เปลย่ี น พราหมณ์กลายเปน็ ข้าราชการในรัฐ จากกษตั รยิ ธ์ รรมดา เป็นเทวราชา หรือกษตั รยิ ์สมมติเทพ

1.4 รศ.ศรีศักร วลั ลิโภดม : เพอ่ื การบูรณา รศ.ศรศี ักร วลั ลิโภดม การทางวัฒนธรรมและการเมอื ง เร่มิ จาก  ความหลากหลายทางชาติพันธุ์ วัฒนธรรม ภาษา  การกระจายตวั เปน็ กลมุ่ ๆ อย่างอิสระ  แมม้ ี คสพ.ทางเศรษฐกิจและสังคม แต่ก็ไม่ อาจจะรวมกันเปน็ กลุม่ ชนใหญท่ ่ีเปน็ เอกภาพ อาศยั cul.อนิ เดยี เข้ามาเป็นบรรทดั ฐานของ สงั คมรว่ มกนั

จากแนวคดิ ดงั กลา่ ว สามารถสรปุ ได้วา่ กาเนดิ รฐั โดยมีวัฒนธรรมอินเดียเปน็ พื้นฐานน้ัน เพื่อ... 1. ยกระดบั ความเจรญิ ก้าวหนา้ ของบา้ นเมอื ง 2. ตอบสนองความตอ้ งการของผนู้ าหรอื เศรษฐกจิ และศาสนา “การรับวัฒนธรรมอนิ เดยี เขา้ มานี้ เกิดจากการรเิ ริม่ ของ คนพื้นถน่ิ เอง เพ่ือตอบสนองความตอ้ งการในดา้ นต่างๆ”

2 • การศึกษาในเชิงโครงสร้าง Tonle sap  แฮรี เจ เบนดา : โครงสรา้ งทาง เศรษฐกจิ การเมอื ง (structural approach) เริ่มจาก การผลติ ตอนใน และการค้าขายชายฝง่ั รากฐานของ SEA คือเกษตรกรรม+การค้า เกิดพัฒนาการสู่ความเปน็ รฐั Ex รฐั ฟนู นั เปน็ ทง้ั เมอื งทา่ การคา้ และมีพน้ื ทแ่ี หลง่ ผลติ ตอนในทกี่ ว้างใหญ่ + Tonle sap เป็นแหล่งนา้ ในการผลติ ทส่ี ้าคญั

 เคนเนธ อาร์.ฮอล์ : การรวมตวั ของชมุ ชนคา้ ขายแถบชายฝ่งั ทะเลกบั ชุมชนภายใน ท่เี คยมี คสพ. ทาง เศรษฐกจิ และการเมือง เริ่มจาก การคา้ กบั ดนิ แดนตา่ งถน่ิ กระตนุ้ ใหเ้ กิด การรวมตัวเปน็ รัฐ และวางอยูบ่ นพน้ื ฐาน ทางเศรษฐกิจ

3 • การศึกษาในเชงิ ววิ ฒั นาการ เฮอรแ์ มน คลั เกร์ : อธิบายวิวัฒนาการของรัฐตามล้าดบั เรม่ิ จาก สังคมเผา่ (chieftaincy) แว่นแคว้น (regional state) เช่น รัฐเจนละ รฐั ศรีวิชัย ท่ีมีการขยาย อาณาเขตและใชร้ ะบบบรรณาการ แต่ยังคงเอกลกั ษณท์ ้องถิน่ ราชอาณาจกั ร (imperial state) เชน่ อาณาจกั รขอม ซง่ึ จะเหน็ การ ผนวกดินแดนทกี่ ลนื เผ่าพันธหุ์ รอื กลุ่มอ้านาจทอ้ งถิ่น พน้ื ท่ขี นาดใหญข่ ึน้ มี ความสัมพันธ์ในเชิงอปุ ถัมภ์ซับซอ้ น

รฐั : รูปแบบและอานาจรฐั โบราณของ SEA รฐั หมายถงึ •ศนู ยร์ วมของชุมชนหน่งึ ๆ ทม่ี อี าณาบรเิ วณหรอื ปรมิ ณฑลแหง่ อ้านาจพอสมควร ข้อพิจารณา •  แบบแผนหรอื ระบบรฐั เกี่ยวกับรัฐ •  อ้านาจรัฐ •  ประชากรของรฐั

แบบแผนรฐั 1. การจัดผงั เมือง • ตามคติเรือ่ งโลก-จักรวาล ทั้ง ศ.พราหมณ-์ พทุ ธ 2. มีองคก์ รทาง • ตามคติเรื่องโลก-จักรวาล การเมือง 3. มีองค์กรทาง • เกดิ แนวคดิ อนั หน่งึ อนั เดียวกัน ศาสนา 4. มชี นช้ันท่เี ด่นชัด • ให้ความสา้ คัญกับชนชัน้ ขุนนาง ในสงั คม 5. มีระบบเศรษฐกจิ • ผลิตเพ่อื ยังชพี และการค้าชายฝ่ังทะเล พน้ื ฐาน

อานาจรฐั 1. ขอบเขต • ไมม่ ีขอบเขตแน่นอน นอกจากจุด Ring of Power (วัง) ของรัฐ • ลักษณะรัฐแบบดังกล่าว ถือว่าเปน็ รฐั แรกเริม่ (Early State) 2. การ เปน็ รฐั ทมี่ ี “ศูนย์อ้านาจหลากหลาย” เปลี่ยนสู่ Imperial • หลังครสิ ตศ์ ตวรรษที่ 9 มีการเปล่ยี นส่รู ัฐจกั รวรรดิ (Imperial State) คอื มศี ูนย์กลางอ้านาจขยายใหญข่ นึ้ State เพราะผนู้ ้าตอ้ งการขยายอา้ นาจออกให้ไกลทีส่ ดุ เปรียบเสมอื นจกั รวาทิน โดยใชก้ ารท้าสงคราม / สมรส ระหวา่ งรฐั • รัฐจกั รวรรดใิ น SEA มีลักษณะไมต่ ายตวั ขน้ึ อยู่กบั อานาจบารมขี องผู้ปกครอง

1. วธิ เี พม่ิ ประชากร ประชากร เป็นองค์ประกอบที่สาคัญ เพราะต้องใช้แรงงาน สรา้ งสถาปัตยกรรม ทา้ สงคราม ทา้ การเกษตร • ท้าสงคราม กวาดต้อนคนมาไว้ในรัฐและควบคมุ โดยเกณฑ์ แรงงาน 2. องคป์ ระกอบ • คือ คนหลายเช้ือชาติ ประชากร SEA • ดงั นนั้ วฒั นธรรมอนิ เดยี มสี ่วนช่วยในการบูรณาการเป็น วฒั นธรรมรว่ ม 3.หนา้ ทข่ี อง • เสียภาษีใหแ้ กร่ ัฐ ต้องยอมให้เกณฑแ์ รงงาน รบั ใชแ้ กร่ ฐั ประชากร

ร่องรอยของรฐั โบราณแรกรบั อารยธรรมอนิ เดีย ใน SEA บันทกึ ของชาวจนี กล่าวถงึ ช่ือรัฐโบราณ แหลมอนิ โดจีน (ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 2) คือ • แถบ ม.โขงตอนลา่ ง ฟนู ัน และดนิ แดนสามเหลีย่ ม ทปี่ ากแม่นา้ จามปา • เหนอื เมืองเว้ (ลินย)ี่ ในอันหน้าเหนือ ลังกาสกุ ะ • ตอนเหนอื ของแหลม มลายู INDO CHINA