ภาษากับการสื่อสาร

๓ หนว ยการเรียนท่ี  ภาษากบั การส่ือสาร  สาระสําคัญ  ภาษา  เปนเครือ่ งมอื ส่ือสารท่ีสาํ คัญยิ่งของมนษุ ย  ใชใ นการถายทอดความรู ความคิด และ  ความรูส กึ จากผูสง สารไปยงั ผูรบั สาร  การสอ่ื สารจะประสบผลสําเรจ็ ไดมากนอยเพียงไรขนึ้ อยูก บั   องคประกอบของการสือ่ สาร  ภาษาทใี่ ชใ นการสื่อสาร และอปุ สรรคของการสอ่ื สารเปน สาํ คญั   จดุ ประสงคก ารเรียนร ู ๑.  อธบิ ายความหมายและความสาํ คัญของภาษาได  ๒.  อธบิ ายความหมายของการสื่อสารได  ๓.  บอกองคประกอบของการส่ือสารได  ๔.  บอกภาษาทใี่ ชใ นการส่อื สารได  ๕.  จาํ แนกระดบั ของภาษาในการสื่อสารได  ๖.  บอกอปุ สรรคของการสือ่ สารได  เนือ้ หา  ๑.  ความหมายของภาษา  ๒.  ความสาํ คัญของภาษา  ๓.  ความรเู บอ้ื งตนเกย่ี วกบั การสื่อสาร  ๔.  ความหมายของการสือ่ สาร  ๕.  องคป ระกอบของการสื่อสาร  ๖.  ประเภทและภาษาทีใ่ ชใ นการสื่อสาร  ๗.  ระดับของภาษาในการสอื่ สาร  ๘.  อุปสรรคของการส่อื สารและวธิ แี กไ ข

๒  ภาษากบั การส่ือสาร  การใชภ าษาเปน เครื่องมอื การสอ่ื สารทีด่ แี ละมีประสิทธภิ าพจะชว ยใหการปฏิบตั งิ านเปน ไป  อยางราบรื่นเกดิ ผลประโยชนตามทตี่ อ งการ  ความหมายของภาษา  คําวา “ภาษา”  มาจากคําในภาษาสนั สกฤต สวนในภาษาบาลใี ชค ําวา “ภาสา” ซง่ึ แปลวา  พดู   กลา ว บอก  นอกจากนี้ไดม ีผกู ลา วถึงความหมายของภาษาในลกั ษณะตา ง ๆ ดงั นี้  กําชัย  ทองหลอ (๒๕๒๕ : ๑) ไดใหค ําจาํ กดั ความไววา “ภาษาแปลตามรูปศัพทว า คาํ พูด  หรอื ถอยคาํ แปลเอาความวา เครือ่ งสอ่ื ความหมายระหวางมนษุ ย ใหก าํ หนดรคู วามประสงคข องกนั   และกันได โดยมรี ะเบียบคาํ หรือจังหวะเสยี งเปน เครอ่ื งกําหนด  อุดม  วโรตมสิกขดติ ถ (๒๕๑๔ : ๑๐)  ไดกลาวไวว า  “ภาษา  เปน ลักษณะพิเศษท่แี ยกคนออก  จากสตั ว คนเทานนั้ ท่มี ีภาษาพูด แตสัตวไ มม”ี   วิจนิ ตน  ภาณพุ งศ (๒๕๒๘ : ๖) ไดกลา ววา “ภาษาคอื เสียงพูดท่ีมีระเบียบและมีความหมาย  ซึ่งมนุษยใ ชเปน เครอื่ งมอื สําหรับสอื่ สาร ความคิด ความรสู กึ ความตองการ และใชในการประกอบ  กิจกรรมรว มกนั ”  เสนีย  วลิ าวรรณ  ( ๒๕๐๙ : ๓) ไดก ลาววา “ ภาษาหมายถึง  คําพดู ทางปาก  หรอื เขียน  เปนลายลักษณอกั ษร”  จากความหมายดังกลา ว  พอสรปุ ไดว า  ภาษาเปน เครอื่ งมือที่ใชใ นการส่อื ความหมายเพ่ือ  ใหเ กิดความเขา ใจ ความรูสกึ และความตองการซงึ่ กนั และกัน  ความสาํ คัญของภาษา ภาษา เปนเครอ่ื งมือสื่อสารทส่ี าํ คัญย่งิ ของภาษาจึงมีความสําคัญตอการดาํ รงชีวติ  ดงั ตอไปนี้  ๑.  ภาษาเปนวัฒนธรรม เปนสิง่ ทีม่ นษุ ยสรางข้ึนและมกี ารถา ยทอดสบื ตอกนั มา  ทัง้ มกี าร  ปรบั ปรงุ และแกไขใหเขา กับสถานการณต าง ๆ 

๓  ๒.  ภาษาเปน สมบตั ขิ องสังคม  เปนตวั กําหนดความเปน กลมุ   เปนหม ู เปนพวกเดยี วกัน  ๓.  ภาษาเปน สื่อ หรือท่ีเรียกวา เปนเครื่องมือใชสาํ หรับติดตอ สื่อสารกนั ในทกุ ๆ เรอ่ื ง  ๔.  ภาษาเปน เครอ่ื งมอื พฒั นาคน  ทําใหมีคณุ ภาพและดํารงตนอยใู นสงั คมไดด ว ยความผาสกุ   ๕.  ภาษาเปนท้งั ศาสตรแ ละศลิ ป ทม่ี ีระเบยี บกฎเกณฑแ นน อนและมคี วามงดงามอยใู นตวั ของ  มนั เอง  กลาวโดยสรปุ ภาษาก็คอื เคร่อื งมือท่ใี ชส ื่อความหมายเพ่อื ใหทราบเร่อื งราวตาง ๆ ตามที่ตองการ  ความรูเบอ้ื งตน เกย่ี วกบั การสือ่ สาร  การสือ่ สาร หรือการสื่อความหมายเปน กจิ กรรมของมนษุ ย  เนือ่ งจากมนษุ ยเปนสัตวสังคมและ  จาํ เปนจะตองอยูรวมกบั บคุ คลอนื่   การท่ีมนษุ ยเ ราจะอยูรว มกนั ไดกจ็ าํ เปน จะตองมกี ารตดิ ตอสอ่ื สาร  ระหวา งกนั   เพอื่ ใหรถู งึ ความตอ งการ ความเขาใจ ความรสู ึกนึกคิดของกนั และกนั   ในการสอ่ื สารแต  ละคร้งั จะใหส ําเรจ็ และประสบผล  ผสู ง สารตอ งมคี วามรูพน้ื ฐานในการสือ่ สารและมที ักษะในการ  ตดิ ตอ   เพ่อื ทจ่ี ะไมท าํ ใหผ รู ับสารเขา ใจผิด  และในการสอ่ื สารควรคาํ นงึ ถึงองคป ระกอบอืน่ ๆ ที ่ เกยี่ วของ เชน สถานะของบคุ คล เวลา โอกาส ส่งิ เหลานจี้ ะชวยใหก ารส่อื สารประสบผลสําเรจ็ หรือ  ลม เหลวได  ความหมายของการสือ่ สาร การสือ่ สาร หมายถงึ การตดิ ตอ ระหวางมนษุ ยด ว ยวิธีการตาง ๆ  ซงึ่ จะทําใหฝ ายหนง่ึ รับรู  ความหมายจากอกี ฝา ยหน่ึง และเกดิ การตอบสนองตามท่ตี อ งการ (สายใจ ทองเนยี ม, ๒๕๔๐ : ๔๓)  การสอ่ื สารมีมากมายหลายลกั ษณะ นบั ตั้งแตก ารส่ือสารดวยคําพดู   เชน การพูดคุยกัน  เปน ตน  การ  ส่ือสารดวยการเขียน เชน การเขียนปา ยโฆษณา  การเขียนคาํ อธบิ ายตาง ๆ  การสื่อสารดวยการแสดง  เชน   ภาษามือ  ภาพยนตร  ละคร นทิ รรศการ  สรปุ ความหมายของการสอื่ สาร  หมายถึง  การตดิ ตอ สื่อสารกนั และกนั ของมนษุ ยใ นสังคม  เพ่ือทาํ ความเขา ใจรวมกนั ในการดํารงอยูของชวี ิตในสงั คม 

๔  องคป ระกอบของการส่อื สารสาร  การสือ่ สารมอี งคประกอบทสี่ าํ คญั ๔ ประการ คอื   ๑.  ผูสง สาร  หมายถึงบุคคลหรอื หนวยงาน หรือผูส รางอันเปน แหลงกําเนิดสาร แลวสง สาร  ไปยงั บคุ คลอืน่ ดว ยวิธกี ารใดวธิ ีการหนึง่ เชน การพูด การเขยี น การแสดง เปน ตน   ๒.  สาร หมายถึงเรอื่ งราวตางๆ ท่อี ยูใ นรปู ของขอ มูลที่สงออกไปเพือ่ ตองการใหผอู ื่นไดร บั รู  ๓.  ผรู บั สาร หมายถงึ แหลง ท่ีสารจะสง ไปถึง อาจเปน บุคคลเดยี่ ว หรือกลมุ ก็ได  ๔.  สอื่   หมายถงึ สงิ่ ท่ีทําใหสารเคล่อื นที่ไปสผู ูรบั แบงเปน   ๔.๑  สือ่ ธรรมชาติ คอื ส่งิ ท่ีมีอยเู องตามธรรมชาติ ไดแก อากาศ คลน่ื แสง คลนื่ เสยี ง  ๔.๒  สื่อสาธารณะ คือส่อื ทีม่ นุษยจ ดั ทาํ หรือผลติ ข้ึน ไดแก  โทรศัพท โทรทัศน โทรสาร  หนังสือ การแสดง นทิ รรศการตาง ๆ เปน ตน   ผูสง สาร  สาร  สื่อ  ผรู บั สาร ปฏิกรยิ าของการสื่อสาร  แผนภูมแิ สดงกระบวนการของการส่ือสาร  ประเภทและภาษาที่ใชใ นการส่อื สาร  ประเภทของการส่ือสารมีดว ยกนั หลายลักษณะ ดงั นี้  ๑.  การสอื่ สารกบั ตนเอง เปนการสอ่ื สารพื้นฐานกอ นที่จะสื่อสารกับผูอ ่ืน  ๒.  การสือ่ สารระหวา งบคุ คล  เปน การสอ่ื สารระหวางบุคคลตัง้ แต ๒ คนขนึ้ ไป 

๕  ๓.  การสื่อสารสาธารณะ  เปน การสื่อสารท่ีมผี รู ับสารเปน จํานวนมาก  ๔.  การสอื่ สารมวลชน เปน การสื่อสารทอี่ าศยั ส่อื  มอี ํานาจการแผก ระจายสูง รวดเรว็  เชน วิทย ุ ดาวเทียม  เปนตน (วลั ลภา  วทิ ยารกั ษ, ม.ป.ป. : ๕๑)  สว นภาษาทใ่ี ชใ นการสอ่ื สารจะแบง ออกเปน ๒ ประเภทดว ยกัน คือ  ๑.  วจั นภาษา  หรือภาษาถอยคาํ   หมายถึง  คาํ พูด หรือตัวอักษรท่ีกาํ หนดและตกลงใชรว มกนั   ในสงั คม  การใชว จั นภาษาในการสอื่ สาร ควรพิจารณาในเรือ่ งตอ ไปนี ้ ๑.๑  การใชวจั นภาษาใหชดั เจนและถูกตอง  หมายความวา ภาษาทใี่ ชตอ งเปนทเ่ี ขา ใจ  ตรงกันท้งั ผสู ง และผูรบั สาร ส่ิงท่ีผูสงสารตอ งคํานึงถึง มีดงั น้ี  ๑)  ลักษณะคาํ   ผูสง สารตอ งพจิ ารณาวา คําน้ันเปนถอยคําลกั ษณะคํามูล หรอื คํา  ประสม หรือคาํ ที่ยมื มาจากภาษาตา งประเทศ  ๒)  หนาทค่ี ํา  คําทใี่ ชมีหนาทเี่ ปน คาํ นาม คําคณุ ศพั ท  คาํ กริยา คาํ บพุ บท  ตอง  ใชค าํ ใหตรงกับหนา ท่เี หลานนั้   ๓)  ตําแหนงของคาํ   คาํ แตล ะคํามตี าํ แหนง ในประโยค เชน ประธาน  กริยา กรรม  หรือบทขยาย  ควรศกึ ษาการวางตาํ แหนง คําในประโยคไดถ กู ตอ ง  ๔)  ความหมายของคาํ   คําในภาษาไทยมีทงั้ ความหมายตรงและความหมายแฝง  ผสู งสารควรไดศกึ ษากอนใชคําเหลา นน้ั   ๑.๒  การใชวจั นภาษาใหเ หมาะสม  ในประเดน็ นี ้ ผสู งสารจําเปนตอ งพจิ ารณาถึงความ  เหมาะสม ดังน้ี  ๑)  ใชภาษาใหเหมาะสมกับลักษณะการสอ่ื สาร  ท้ังทสี่ ่อื สารกบั บคุ คล กับกลมุ กบั   สาธารณะชนหรือมวลชน  เพราะขนาดของกลมุ มีผลตอ ความยากงายในการ  ใชภาษา  เชน   พูดกบั มวลชน ลกั ษณะการอภิปรายตองใชภ าษาใหเขา ใจงาย  ไมใ ชศพั ททางวิชาการ เปนตน  ๒) ใชภาษาใหเหมาะกับประเภทของงาน  เชน งานประชาสมั พนั ธ  งานประชมุ   งานใหข าวสารแกส อื่ มวลชน  แตล ะงานจะมภี าษาเฉพาะ  ผสู ง สารจงึ จําเปน   ตองเรยี นรแู ละใชภ าษาใหเหมาะสมกบั งานลกั ษณะนั้น ๆ  ๓) ใชภ าษาใหเ หมาะกับสอื่ การส่อื สารอาจใชส ่อื บุคคล  สอ่ื อิเลคทรอนิคส  หรือสือ่   โฆษณาเคล่ือนท ่ี ๔) ใชภาษาใหเหมาะสมกับผรู บั สาร

๖  ๑.๓  ใชวัจนภาษาทม่ี ีน้าํ หนกั   หมายถงึ การเลือกใชถ อยคํา  ทส่ี ามารถทาํ ใหผ ูรบั สาร  เขาใจไดท นั ที เปนการใชค าํ นอย แตกินความหมาย เชน คาํ วา   อทิ ธิพลของเสยี งเพลง  ฐานเสยี งของพรรคยังหนาแนน  ๑.๔  ใชวัจนภาษาทบี่ รรลุเปาหมาย  ผสู งสารตอ งเลือกใชภาษาใหบรรลเุ ปา หมายของ  งานท่วี างไว  โดยพจิ ารณาองคป ระกอบตาง ๆ ท่ีกลา วมาแลว   เชน   มโี ฆษณาลูกกลิง้ ดับกลิ่นกายชนดิ   หนงึ่   ซึ่งสินคา มชี อื่ คลายลูกอมชนิดหน่งึ   ผูสง สารตอ งการใหคนรจู กั สินคาตวั ใหมนนั้   โดยเอามาอิง  กบั สินคาตวั เกา แตจ ะบอกวา ไมใชข องกนิ จงึ ใชค ําโฆษณาวา “กนิ ไมไ ดแ ตเท”   เปนการแนะนาํ สินคา  และเขา ถงึ ผูรบั สารทีเ่ ปนวยั รุน  ๒.  อวัจนภาษา  หรอื ภาษาท่ไี มใ ชถอ ยคํา  หมายถึงสง่ิ ทีท่ ําหนาท่ีส่ือความหมายตา ง ๆ  ทนี่ อกเหนอื จากถอ ยคํา แตส ามารถสอื่ ความหมายใหเขา ใจได อวัจนภาษาที่สําคญั ไดแก  ๒.๑  การแสดงออกทางใบหนา  ๒.๒  การใชท า ทาง หมายถึงการเคลื่อนไหวสวนตางๆ  ของรา งกายประกอบการสอื่ สาร  ๒.๓  การแตง กาย  เปน อวจั นภาษาท่ีสอื่ ความหมายไดอ กี อยา งหน่งึ   ๒.๔  การใชน ัยนต า  ทั้งแววตาและสายตาจะชวยแสดงอารมณแ ละความรูสกึ ตางๆ ไดด ี  ๒.๕  การใชน ้าํ เสยี ง    เปน อวจั นภาษาท่ีถือวา มคี วามหมายชัดเจนมากที่สุด  ระดับของภาษาในการสือ่ สาร การใชภ าษาในการสื่อสาร ระหวา งมนษุ ยด ว ยกนั ถูกกําหนดไวอยา งนอย ๕ ระดบั ดวยกัน  ๑.  ระดบั สงู (ระดบั พธิ กี าร)  เปน ภาษาทใ่ี ชในการประชมุ ซึ่งเปนพธิ กี าร ไดแ ก  การกลา ว  ถวายพระพร  การกลาวรายงาน  การกลา วสุนทรพจน  ภาษาทใ่ี ชใ นระดบั นจ้ี ะเปนภาษาทไี่ ดรับการ  เลอื กสรรมาแลว  ตัวอยา ง เชน   บานเมืองไทยเราดํารงม่ันคงมาชานาน เพราะคนไทยมคี วามพรอมเพรียงอนั   เขม แขง็   ๒.  ระดับทางการ (ภาษาราชการ) เปนภาษาทใี่ ชในการอภิปราย บรรยายในท่ีประชุม หรือ  เปน ภาษาเขยี นทใี่ ชใ นจดหมายราชการ  จดหมายธรุ กจิ    สญั ญาตา ง ๆ   ประกาศ   และงานเขยี น  เชิง วชิ าการ  ภาษาทใ่ี ชจ ะมุงใหสื่อความหมายไดเ รว็  ประหยัดถอ ยคําและเวลา ตัวอยาง เชน  นายก ฯ กาํ ลงั บรรยายในโอกาสพเิ ศษ 

๗  ๓.  ระดับก่งึ ทางการ  ภาษาระดบั นใ้ี ชเปนภาษาเขียนปนภาษาพดู   เปน ภาษาทม่ี กั ใชก นั ใน  การประชมุ กลุมยอย  บรรยายในหอ งเรยี น การเขียนขาว หรอื การรายงานเหตกุ ารณ เชน   หากจะพูดถงึ การออกแบบชุดราตรีชดุ น้ี ถือไดว าออกแบบไดด ีเดยี ว  (หากจะพดู ถึง เปน ภาษาเขยี น, ไดด ที ีเดยี ว เปน ภาษาพดู )  ๔.  ระดับสนทนาท่ัวไป  เปน ภาษาที่ใชในสงั คมระหวา งผูคนทีร่ ูจักกัน  ๕.  ระดับภาษาปาก  เปน ภาษาที่ใชก นั โดยทั่วไปในสังคมระหวางผคู นที่รูจ กั กัน  บคุ คลที ่ ทํางานดวยกนั เพอื่ นฝูงหรือในครอบครวั มกั เปนภาษาพดู มากกวาภาษาเขยี น ภาษาระดับนี้มกี ารใช  คําสแลง  คาํ เปรยี บเปรย รวมท้งั ถอยคาํ ท่ีมคี วามหมายสองแง หรอื ภาษาถ่นิ (สายใจ ทองเนยี ม ๒๕๔๐,  ๔๕)  ตวั อยาง เชน  วนั นกี้ ินแลวหามชักดาบนะ  อปุ สรรคของการสือ่ สารและวธิ ีแกไข อปุ สรรคของการสอ่ื สาร  โดยท่วั ไปพอสรปุ ไดด ังน้ี  ๑.  ผูสงสาร  ปญ หาและอุปสรรคท่เี กิดขึ้นจากผูส ง สาร  ๑.๑  ขาดความรแู ละประสบการณใ นเร่ืองทส่ี อื่ สาร ทาํ ใหไมร จู ุดมงุ หมายทชี่ ัดเจน  ๑.๒  ขาดความสนใจในเน้ือเรือ่ ง หรอื ใจความสําคญั ของเรื่องท่ีจะส่อื สาร  ทําใหส ารท่สี ง   ออกไปไมนา สนใจ  ๑.๔  มคี วามรูส กึ ไมด ตี อ เร่ืองทจี่ ะส่อื สาร  ทําใหเกิดการหวาดระแวงและโนม เอียง  ไปในทางทก่ี อ ใหเ กดิ ความเขาใจผิด  ๑.๕  ขาดความสันทดั ในภาษา แมจ ะมคี วามรูและประสบการณเ ปน อยา งดี และมีความ  สนใจอยา งแทจรงิ กจ็ ะทาํ ใหก ารส่อื สารเกดิ อปุ สรรคได  ๒.  ตวั สาร  ปญ หาและอปุ สรรคท่เี กดิ จากตัวสารไดแก  ๒.๑  มีความซับซอ นเกินไป  ๒.๒  หางไกลประสบการณข องผูร ับสารเกนิ ไป  ๒.๓  มีความขดั แยง กันในตวั สารเอง  ๒.๔  มีเนื้อความทีผ่ รู บั ไดย นิ บอย ๆ ซาํ้ ทําใหผูรบั สารไมส นใจ  ๒.๕  มเี น้อื ความแปลกใหมเกินความนกึ คดิ ของผูรับสาร ทําใหผ รู บั สารไมเ ขา ใจ 

๘  ๓.  ภาษาทใ่ี ชในการส่ือสาร  ปญ หา และอุปสรรคทเี่ กิดจากการใชภ าษา ไดแ ก  ๓.๑  ใชภาษาผดิ ระดบั ตํา่ เกนิ ไป หรอื สงู เกินไป  ๓.๒  สํานวนภาษาไมต รงตามเน้ือหา เร่อื งราวท่ีจะสอ่ื สาร  ๓.๓  ภาษาไมช ดั เจน กํากวม  การใชภ าษาที่ผรู ับสารไมสามารถเขา ใจได ภาษาจะ  กลายเปน อปุ สรรคในการสอื่ สารอยา งมาก  ๔.  ผูร บั สาร  ปญ หาและอุปสรรคที่เกิดขนึ้ เปนทาํ นองเดียวกับผูสง สาร  เพราะถา ผูรับสาร  ขาดความรูและประสบการณทจ่ี ําเปน เก่ยี วกับเร่ืองทีอ่ า นหรอื ฟงยอมไมเ ขาใจสารท่สี ง   ๕.  สื่อ  ถา สือ่ ในการนําสารขดั ขอ ง  เชน   พูดกันในสถานที่ท่ีมเี สยี งดงั รบกวน  ใชต วั พมิ พ  เลอะเลอื น ซดี จาง กอ็ าจทาํ ใหไ มส ามารถรับสารไดเลย  ๖.  กาลเทศะและสภาพแวดลอม  สภาพแวดลอมทไ่ี มเหมาะสมกจ็ ะเปนอปุ สรรคในการ  สื่อสารมาก  เชน   การเสนอขายสินคา เครื่องกนั หนาวในฤดูรอ น  การจดั การแสดงกลางแจงในฤดูฝน  ยอมไมม ีคนสนใจ (สายใจ  ทองเนียม, ๒๕๔๐ : ๕๒–๕๓)  วิธีแกไ ขอปุ สรรคของการสอ่ื สาร  ๑.  ผูร ับสาร ผูสง สาร  ๑.๑  ศกึ ษาหาความรูและประสบการณใ นเร่อื งทีจ่ ะสง หรอื รบั สารนัน้   ๑.๒  ตัง้ ใจสง และรบั สาร เพ่ือใหเ ขาใจรเู รื่องตรงกัน  ๑.๓  มีใจเปนกลาง อยา ดวนสรปุ เรอื่ งราว  ๑.๔  ฝกฝนการใชภ าษา เพ่อื ใหส งและรบั สารไดผลดยี ง่ิ ข้ึน  ๒.  ตัวสาร  ๒.๑  เลือกสารใหเหมาะกบั บุคคล ทัง้ นต้ี องดู เพศ วัย อาชีพ ของผูรบั สารดว ย  ๒.๒  เลือกวธิ ีรบั สารใหเ หมาะสมกบั เรื่องราวและบคุ คล  ๒.๓  คํานึงถึงความยากงายของสาร สารที่นาํ เสนอควรมปี ระโยชน  มีแนวคิดทดี่ ี  นา สนใจ  ๒.๔  ลําดบั ความในสารใหเ ปน ระเบยี บ เขาใจงาย  ๓.  ภาษาทใี่ ชในการสอ่ื สาร  ๓.๑  เลือกใชถ อ ยคําท่ีสื่อความหมายไดช ดั เจน  ๓.๒  ใชภาษาใหถกู ตอ งเหมาะสมในทกุ ดาน  ๓.๓  ไมใชภ าษาท่ยี ากเกนิ ไป

๙  ๔.  ส่อื   อปุ สรรคท่เี กิดจากสื่อบางคร้งั แกไ ขได  เชน  ถาเขยี นจดหมายตองเขยี นใหชดั เจน  แตอปุ สรรคบางอยางก็แกไขเองไมได  เชน ระบบโทรศพั ทขัดของ  ๕.  กาลเทศะและสภาพแวดลอ ม  ๕. ๑  เวลาควรเหมาะสมกับความยาวของเนอื้ หา  ๕.๒  เลือกเวลาที่เหมาะสมในการสง สาร  ๕.๓  เม่อื จะสง สารใด ๆ ควรคํานงึ สถานทีด่ วย เชน เรื่องสวนตวั ไมค วรนาํ มาพูดในขณะ  ประชมุ (วลั ลภา  วิทยารักษ, ม.ป.ป. ๔๙–๕๐)  สรุป  การสื่อสารของมนุษย    จําเปนท่ีจะตองใชภาษาเปนเคร่ืองมือในการถายทอดความร ู ความคดิ  จากผสู งสารไปยงั ผรู ับสาร  และการสื่อสารจะประสบผลสําเร็จตามจุดประสงคไดมากนอย  เพียงใด ยอ มขึ้นอยกู ับองคป ระกอบของการสอ่ื สาร การใชภาษาในการสื่อสาร ตลอดจนอุปสรรคและ  วธิ ีแกไขเปนสาํ คัญ  โตง :  ตอง……..วาดอะไรนะ  ตอ ง : ฉนั วาดรปู ………สวยไหม  โตง :  วา ……ไมเห็นเปนสบั ปะรดเลย  ตอ ง : (แสดงความไมพอใจ) อา ว …ก็ฉนั   ไมไ ดว าดสบั ปะรดนีน่ า ฉนั วาดมะมว ง  ตางหาก  จากภาพแสดงใหเห็นวา การสอ่ื ความหมายระหวา งโตง กบั ตองเกิดปญหา คือโตงใชภ าษาสแลง  คาํ วา   “ไมเปน  สับปะรด หมายถึง วาดไมด ี  ไมสวย”  แตต อ งเขาใจวาโตงมาตอวาตนเองวาวาดไมเ หมอื นสับปะรด  จึงพูดยอนไป  วา  เขาไมไ ดวาดสับปะรดเขาวาดมะมว ง  โตงใชคาํ สแลง ทาํ ใหตองซงึ่ ไมท ราบความหมายของคําสแลงวาหมายถึง  อะไร จึงทาํ ใหการสอื่ สารไมราบร่นื   ภาพแสดงการสื่อสาร