ท 4 โรงเรือนและอุปกรณ์เลี้ยงสัตว์

บทท่ี 4 โรงเรือนและอุปกรณ์เลีย้ งสัตว์จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. เลอื กใชโ้ รงเรือนสาหรบั เล้ยี งสตั ว์ไดถ้ ูกตอ้ งตามหลกั การและกระบวนการเล้ยี งสตั ว์แตล่ ะชนดิ 2. จดั เตรียมอปุ กรณ์สาหรับเล้ยี งสตั วไ์ ดถ้ ูกตอ้ งตามหลกั การและกระบวนการเล้ยี งสตั ว์แตล่ ะชนดิ การเลือกสถานท่ีต้งั ฟาร์มสตั ว์ เป็นปัจจยั หน่ึงทสี่ าคญั ตอ่ ความสาเร็จของการเล้ียงสตั ว์หากไดท้ ตี่ ง้ั ฟาร์มไมเ่ หมาะสม ปัญหาตา่ งๆ ยอ่ มจะเกดิ ข้ึนมากมาย ในทานองเดียวกนั เม่ือเลือกสถานทีต่ ง้ั ฟาร์มไดเ้ หมาะสมแลว้ จะตอ้ งพจิ ารณาวางรูปแบบโรงเรือนตลอดจนการเลือกใช้อุปกรณ์ตา่ งๆ ใหเ้ หมาะสมกบั สถานทีแ่ ละชนิดของสตั ว์ทีจ่ ะเล้ยี ง1. หลักการสร้างโรงเรอื นเลี้ยงสัตว์ การสรา้ งโรงเรือนตอ้ งเหมาะสมกบั ชนดิ ประเภท และจานวนสตั ว์ที่จะเล้ยี ง โดยพิจารณาถึงหลกั ทว่ั ๆ ไป ดงั น้ี 1.1 ความสะอาด ส่งิ ทต่ี อ้ งคานงึ ถงึ ในการสรา้ งโรงเรือน คอื สภาพโรงเรือนสามารถทาความสะอาดได้งา่ ยโดยเลอื กใชว้ สั ดุทท่ี าความสะอาดไดง้ า่ ย เชน่ พ้ืนสแลททาความสะอาดไดง้ า่ ยกวา่ พื้นคอนกรีต พ้นื คอนกรีตทาความสะอาดไดง้ ่ายกวา่ พืน้ ไมแ้ ละพืน้ ดินเป็นตน้ ในการออกแบบกอ่ สร้างตอ้ งคานึงถงึ หลกั สุขาภบิ าล โดยพจิ ารณาความลาดเทของพืน้ คอกและการระบายน้า โรงเรือนทส่ี ร้างตอ้ งไมม่ ซี อกมมุ ซ่งึ จะทาใหย้ งุ่ ยากในการทาความสะอาด 1.2 ความสะดวกในการปฏบิ ัติงาน โรงเรือนทีส่ รา้ งนอกจากทาความสะอาดไดง้ ่ายแลว้ จะตอ้ งออกแบบใหส้ ะดวกในการปฏิบตั งิ าน เชน่ หลงั คาไมต่ ่าจนเกนิ ไป สภาพภายในสามารถเดนิ ไปมาได้สะดวกโดยไมต่ อ้ งออ้ มไปออ้ มมาทาใหเ้ สยี เวลาและโรงเรือนท่ดี ีตอ้ งตอ่ เติมไดใ้ นอนาคตหลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอปุ กรณ์เล้ยี งสตั ว์ 67

1.3 ความสบาย โครงสรา้ งโรงเรือนตอ้ งอาศยั ความสบายของสตั วท์ อี่ าศยั อยเู่ ป็นหลกั ดงั นน้ั โรงเรือนที่สร้างตอ้ งระบายอากาศไดด้ ี เพอื่ ใหบ้ รรยากาศในโรงเรือนเย็นสบาย สามารถป้องกนั ฝนสาดไดด้ ี แดดไมส่ อ่ งมากเกนิ ไปและตอ้ งไมม่ ศี ตั รูของสตั วร์ บกวน พ้ืนคอกไม่ขดั มนั บริเวณรอบโรงเรือนตอ้ งแหง้ สะอาด เลือกใชว้ สั ดมุ ุงหลงั คาท่ที าใหส้ ตั วอ์ ยไู่ ดส้ บาย เชน่ กระเบ้ืองจะเย็นสบายกวา่ สงั กะสี นอกจากน้ขี นาดของโรงเรือนจะตอ้ งเหมาะสมกบั จานวนสตั ว์ท่ีเล้ียง ความตอ้ งการพ้นื ท่ีตอ่ ตวั แตกตา่ งกนั ตามชนิด ประเภท ขนาดและอายขุ องสตั ว์ 1.4 ราคาถกู เลอื กใชว้ สั ดทุ ี่มีราคาถูกและหาไดง้ ่ายในทอ้ งถ่ิน วสั ดุมีความแข็งแรงทนทาน และตอ้ งมีท่ีเกบ็ อาหาร ตลอดจนอปุ กรณ์ทจ่ี าเป็นตอ่ การเล้ยี งสตั ว์ครบถว้ น คาวา่ “ราคาถูก”ในทน่ี ้ไี มไ่ ดห้ มายถงึ โรงเรือนทใ่ี ชค้ า่ กอ่ สร้างต่าเพยี งอยา่ งเดียวแตต่ อ้ งคานงึ ถึงอายกุ ารใชง้ านของโรงเรือนดว้ ย แลว้ นามาเฉลย่ี เป็นราคาตอ่ ปี โรงเรือนทีม่ ีราคาตอ่ ปีตา่ แสดงวา่ โรงเรือนน้นั ราคาถกู ยกตวั อยา่ งเชน่ นายแดงสร้างโรงเรือนขนาดกวา้ ง 6 เมตร ยาว30 เมตร เสาทาดว้ ยไม้ หลงั คามงุ ดว้ ยจาก ลงทุนคา่ กอ่ สรา้ งไปท้งั หมด 36,000 บาท ประมาณการวา่ โรงเรือนหลงั น้มี อี ายกุ ารใชง้ าน 3 ปี ดงั น้นั ราคาเฉล่ียตอ่ ปีของโรงเรือนนายแดงเท่ากบั12,000 บาท แตใ่ นขณะเดยี วกนั นายเขียวสรา้ งโรงเรือน ขนาดเดียวกนั กบั ของนายแดง แตน่ ายเขยี วใชเ้ สาคอนกรีตและหลงั คามุงดว้ ยกระเบื้องอยา่ งดี ลงทนุ คา่ กอ่ สร้างไปท้ังหมด 150,000บาท ประมาณอายกุ ารใชง้ าน 15 ปี ดงั น้นั ราคาเฉล่ียตอ่ ปีของโรงเรือนนายเขียวเท่ากบั 10,000บาท จากตวั อยา่ งน้จี ะเห็นไดว้ า่ โรงเรือนของนายเขียวคา่ กอ่ สร้างแพงกจ็ ริง แตอ่ ายุการใชง้ านมากเมอ่ื เปรียบเทยี บราคาเฉลี่ยตอ่ ปีแลว้ โรงเรือนของนายเขยี วมรี าคาถูกกวา่ โรงเรือนของนายแดง68 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์

2. ประเภทและแบบของโรงเรอื น 2.1 ประเภทของโรงเรือน การจาแนกประเภทของโรงเรือนมีดงั น้ี 2.1.1 จาแนกตามลักษณะการใช้งาน สามารถแบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 ประเภท ไดด้ งั น้ี คอื 1) โรงเรือนรวม โรงเรือนรวมมลี กั ษณะเป็ นโรงเรือนหลังเดียว ขนาดใหญ่ภายในกน้ั เป็นคอกยอ่ ยสาหรบั สตั ว์แตล่ ะกลมุ่ อายุ โรงเรือนแบบน้ีราคาจะถูกกวา่ แบบอน่ื ๆ แต่เนอื่ งจากเป็นโรงเรือนท่ีสตั วอ์ ยรู่ วมกนั จงึ มโี อกาสเกดิ โรคระบาดไดง้ า่ ย เชน่ โรงเรือนเล้ียงโคทว่ั ไปในฟาร์มวิทยาลยั เกษตรและเทคโนโลยี ทกุ แหง่ ทวั่ ประเทศ 2) โรงเรือนเดย่ี ว ลกั ษณะโรงเรือนแบบน้คี ลา้ ยกบั แบบแรก แตม่ ขี นาดเลก็ กวา่สตั วแ์ ตล่ ะเพศ แต่ละอายุจะแยกกนั อยู่ตามโรงเรือนแต่ละหลงั เช่น โรงเรือนสุกรพันธุ์โรงเรือนสุกรขุน โรงเรือนไกไ่ ข่ โรงเรือนไกก่ ระทงและโรงรีดนมโคเป็นตน้ โรงเรือนแบบน้ีสามารถป้องกนั โรคตา่ งๆ ไดด้ ี แตเ่ ล้ยี งสตั วไ์ ดน้ อ้ ย ตน้ ทนุ ในการกอ่ สรา้ งสงู 2.1.2 จาแนกตามลักษณะการควบคมุ อณุ หภูมิ โรงเรือนเล้ยี งสตั วจ์ าแนกตามลกั ษณะการควบคมุ อณุ หภมู ิ สามารถแบง่ ออกได้เป็น 2 ประเภท คือ 1) โรงเรือนแบบควบคมุ อณุ หภูมไิ ม่ได้หรือโรงเรือนแบบเปิด เป็ นโรงเรือนที่พบเหน็ โดยทว่ั ไป ที่จดั สรา้ งข้นึ มาเพ่อื ใชเ้ ล้ียงสตั ว์ โรงเรือนในฟาร์มวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยเี กอื บทุกแหง่ ในประเทศไทยสว่ นใหญย่ งั เป็นโรงเรือนลกั ษณะน้ี 2) โรงเรือนแบบควบคมุ อุณหภมู ไิ ด้หรือโรงเรือนแบบปิด โรงเรือนแบบน้เี ป็ นโรงเรือนท่ีสรา้ ง ข้ึนมาโดยมงุ่ เนน้ การกาหนดทิศทางการถา่ ยเทของอากาศท่ผี า่ นโรงเรือนเป็ นหลกั ดงั น้นั การสร้างโรงเรือนแบบน้จี งึ นยิ มสรา้ งแบบปิดมิดชิด คอื ใหม้ ีชอ่ งอากาศเขา้ และออกในทิศทางท่ีตอ้ งการ โดยชอ่ งทางที่อากาศเขา้ จะมีแผ่นความช้ืนกน้ั อยู่และมีน้าหลอ่ เล้ียงตลอดเวลา สว่ นชอ่ งท่ีกาหนดใหอ้ ากาศออกจะอยดู่ า้ นตรงขา้ มกบั ชอ่ งอากาศเขา้ และติดต้งั พดัลมดูดอากาศไว้ เพื่อดดู อากาศผา่ นโรงเรือน สามารถตง้ั ค่าอุณหภูมิภายในโรงเรือนได้ตามตอ้ งการ และเล้ยี งสตั วต์ อ่ พืน้ ท่ีไดจ้ านวนเพ่มิ มากข้ึนกวา่ โรงเรือนแบบควยคมุ อุณหภูมไิ มไ่ ด้หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์ 69

2.2 แบบของโรงเรือน โรงเรือนแตล่ ะประเภทสามารถจาแนกออกได้หลายแบบตามลกั ษณะรูปทรงของหลงั คา คือ 2.2.1 แบบเพงิ หมาแหงน โรงเรือนแบบน้ีสร้างงา่ ยกวา่ โรงเรือนแบบอ่นื มีลกั ษณะหลังคาดา้ นหน้าสูงกวา่ ดา้ นหลงั ตน้ ทุนคา่ กอ่ สรา้ งต่า มีขอ้ เสยี คอื ถา้ หนั หนา้ เขา้ ในแนวทางของลมมรสุมฝนจะสาดไดม้ ากและมอี ายุการใชง้ านส้นั 2.2.2 แบบหน้าจ่ัว เป็นแบบทสี่ ร้างยากข้นึ ลกั ษณะหลงั คาเป็นรูปสามเหล่ยี มหนา้ จั่ว คา่ กอ่ สร้างสูงกวา่ แบบแรกแตก่ นั แดดกนั ฝนไดด้ ีกวา่ โรงเรือนแบบน้มี ขี อ้ เสียคอื คา่ วสั ดุและคา่ แรงงานจะสงู เมอ่ื เปรียบเทยี บกบั แบบเพงิ หมาแหงน นอกจากน้ีเม่ือเล้ียงสตั ว์อุณหภูมิจากตวั สัตว์ท่ีแผ่ออกมารวมกบั ความรอ้ นที่หลงั คาไดร้ บั จากแสงแดดจะกลายเป็ นแหลง่ ของความร้อนที่อาจจะสะทอ้ นกลบั ลงมาทาใหส้ ตั ว์อยไู่ มส่ บายได้ดงั นน้ั เพอ่ื แกป้ ัญหาดงั กลา่ วในปัจจุบนั เกษตรกรผู้เล้ยี งสตั วจ์ งึ นิยมสร้างโรงเรือนทม่ี หี ลงั คาแบบหนา้ จว่ั ใหเ้ ป็นโรงเรือนแบบควบคมุ อุณหภมู ิได้ 2.2.3 แบบหนา้ จวั่ 2 ช้นั เป็นโรงเรือนทแี่ กไ้ ขขอ้ บกพร่องของแตล่ ะแบบแลว้ จดั วา่ เป็นแบบท่ีดที ีส่ ดุ ในปัจจบุ นั เพราะจวั่ ช้นั บนเป็นทีร่ ะบายอากาศภายในโรงเรือนได้ดีกว่าทุกแบบ แตเ่ ป็ นแบบที่สน้ิ เปลอื งคา่ ใชจ้ า่ ยมากกวา่ แบบอ่ืน ผูท้ ่จี ะเลือกใช้โรงเรือนแบบน้ีควรคานึงถึงสภาพภูมิประเทศและภมู ิอากาศในฟาร์มของตนใหด้ ี ถา้ ลมโกรกอยเู่ สมอกไ็ มค่ วรเลอื กใชแ้ บบน้ี เพราะส้ินเปลืองคา่ ใชจ้ า่ ยมากเกนิ ไป ใชแ้ บบหนา้ จว่ั กน็ า่ จะเพยี งพอ เพ่ือประหยดั ตน้ ทนุ และปรบั ปรุงใหโ้ รงเรือนกนั แดด กนั ลม กนั ฝนสาดได้ดีย่งิ ข้ึน เกษตรกรบางรายจงึ ดดั แปลงตอ่ เตมิ รูปแบบหลงั คาใหเ้ หมาะสมตอ่ สภาพพื้นท่ีและนิยมเรียกโรงเรือนท่มี กี ารดดั แปลงรูปแบบหลงั คาวา่ แบบกลายเชน่ แบบเพิงหมาแหงนกลาย แบบหนา้ จวั่ กลาย และแบบหนา้ จว่ั สองช้นั กลาย เป็นตน้70 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอปุ กรณ์เล้ยี งสตั ว์

หลังคาหน้าจว่ั หลังคาหน้าจ่วั สองช้ัน ภาพท่ี 4.1 แสดงรูปแบบหลงั คาโรงเรือน ภาพโดย : คานงึ หนูดาษ 2.3 ข้อควรพิจารณาในการสร้างโรงเรือนเล้ียงสัตว์ชนดิ ต่างๆ ความแตกตา่ งของโรงเรือนเล้ยี งสตั วข์ ้นึ อยูก่ บั ปัจจยั ดงั น้ี 2.3.1 ชนิด ประเภท อายุและขนาดของสัตว์ ชนดิ ประเภท อายุและขนาดของสัตว์ที่ตา่ งกนั จะมีความต้องการความสะดวกสบายไมเ่ หมือนกนั ตลอดจนพฤตกิ รรมท่แี ตกตา่ งกนั จึงทาใหโ้ รงเรือนสตั ว์แตล่ ะชนิดไมเ่ หมือนกนั 2.3.2 วธิ กี ารเล้ียงดทู ต่ี ่างกัน วิธีการเล้ยี งดูที่ตา่ งกนั เชน่ วธิ ีการใหอ้ าหาร ใชว้ ิธีการให้อาหารสตั ว์ถึงคอกหรือปลอ่ ยสตั ว์หาอาหารกนิ เองหรือวธิ ีการเล้ยี ง เชน่ เล้ยี งไกไ่ ขใ่ นกรงตบั กบั เล้ยี งแบบปลอ่ ยพืน้ การสร้างโรงเรือนยอ่ มแตกตา่ งกนัหลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์ 71

2.3.3 สภาพภมู ิอากาศแต่ละท้องถ่นิ การสรา้ งโรงเรือนตอ้ งมีความแตกตา่ งกนั ตามสภาพภูมิอากาศแต่ละจงั หวดัแตล่ ะภาคและหรือแตล่ ะประเทศเพ่ือใหส้ ตั วส์ ามารถอยไู่ ดอ้ ยา่ งสบายในสภาพภูมิอากาศน้นั ๆ 2.3.4 วัสดทุ ใี่ ช้ในการก่อสร้างโรงเรือน วสั ดุที่ใชส้ ร้างโรงเรือนมีหลายชนิด จึงตอ้ งสร้างโรงเรือนไปในลกั ษณะท่ีแตกตา่ งเพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั วสั ดุทใ่ี ช้ 2.3.5 วัตถุประสงค์ของการเล้ียงสัตว์แต่ละประเภท วตั ถปุ ระสงค์ของการเล้ยี งสตั ว์จะเป็นตวั กาหนดวา่ ควรจะสร้างโรงเรือนแบบใด จึงจะเหมาะสมกบั สตั ว์ท่ีเล้ยี งเพ่อื วตั ถปุ ระสงค์น้นั ๆ 2.3.6 ปริมาณสัตว์ทเี่ ล้ียง ปริมาณสตั ว์ท่เี ล้ยี งมมี ากนอ้ ยไมเ่ ทา่ กนั โรงเรือนท่ีสร้างยอ่ มจะแตกตา่ งกนั 2.4 ขนาดของโรงเรือนเลีย้ งสัตว์ ขนาดของโรงเรือนที่จะสรา้ งตอ้ งมีความสมั พนั ธ์กบั จานวนสตั ว์ท่เี ล้ยี ง และการถา่ ยเทอากาศภายในโรงเรือน โดยทว่ั ไปโรงเรือนเล้ยี งสตั วค์ วรมคี วามกวา้ งไมเ่ กนิ 10 เมตร เพราะถา้กวา้ งเกนิ ไปกจ็ ะทาใหห้ ลงั คากวา้ งและลาดมากอากาศจะถา่ ยเทไมส่ ะดวกในทางตรงกนั ข้ามถา้โรงเรือนแคบเกนิ ไปกจ็ ะกนั ฝนสาดไมไ่ ด้ สว่ นความยาวใหพ้ ิจารณาถึงความสะดวกต่อการจดั การเป็นหลกั แตจ่ ะสรา้ งโรงเรือนขนาดใดตอ้ งคานงึ ถึงความตอ้ งการพน้ื ทโี่ รงเรือนของสัตว์เป็นสาคญั เพราะสตั ว์แตล่ ะชนดิ แตล่ ะประเภท มีความตอ้ งการพ้ืนท่ตี อ่ ตวั ของโรงเรือนแตกต่างกนั เชน่ ไกร่ ะยะไข่ (20-74 สปั ดาห์) เล้ยี งบนพ้นื คอนกรีต ใชพ้ ้ืนท่ี 6-7 ตัวตอ่ ตารางเมตร ในขณะเดยี วกนั หากเล้ยี งบนกรงตบั สามารถเล้ยี งไดถ้ ึง 20 ตวั ตอ่ ตารางเมตร หรือเล้ยี งไกก่ ระทงในโรงเรือนท่คี วบคมุ อุณหภูมิไม่ได้จะเล้ียงได้เพียง 8 -10 ตัวต่อตารางเมตร แต่หากเล้ียงในโรงเรือนท่ีสามารถควบคมุ อณุ หภมู ไิ ดส้ ามารถเล้ยี งไดถ้ งึ 14-16 ตวั ตอ่ ตารางเมตร เป็นตน้ ตวั อยา่ ง การคานวณพื้นทีโ่ รงเรือนเล้ยี งไกก่ ระทงในโรงเรือนแบบควบคมุ อุณหภมู ไิ ด้จานวน 12,000 ตวั โดยกาหนดพื้นท่ี 1 ตารางเมตร เล้ยี งไมเ่ กนิ 15 ตวั สามารถคานวณไดด้ งั น้ี72 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์

2.4.1 คานวณพืน้ ทที่ ตี่ ้องการ การคิดพื้นที่สามารถคดิ ไดด้ งั น้ี ไก ่ 15 ตวั ตอ้ งการพ้ืนที่ 1 ตารางเมตร ไก ่12,000 ตวั ตอ้ งการพ้นื ที่ 12,000/15 = 800 ตารางเมตร 2.4.2 กาหนดความกว้างของโรงเรือน สมมติวา่ ตอ้ งการสร้างโรงเรือนกว้าง 8 เมตร กน็ าความกวา้ งไปคานวณหาความยาวของโรงเรือน ซ่งึ ทาไดโ้ ดยนาพื้นทท่ี ้งั หมดต้ัง หารดว้ ยความกวา้ ง ผลท่ีออกมาคือความยาวของโรงเรือนหลงั ทตี่ อ้ งการสร้าง (800/8 = 100 เมตร) ดงั น้นั ถา้ จะเล้ียงไกก่ ระทงในสดั สว่ น 15 ตวั ตอ่ พืน้ ทีโ่ รงเรือน 1 ตารางเมตร จานวน 12,000 ตัว ตอ้ งสร้างโรงเรือนขนาดกวา้ ง 8 เมตร ยาว 100 เมตร จานวน 1 หลงั 2.5 หลกั การจัดหมวดหม่ขู องโรงเรือน การจดั หมวดหมขู่ องโรงเรือนเป็นหลกั เบอื้ งตน้ ในการจดั การฟาร์ม การจัดหมวดหมู่ของโรงเรือนทถ่ี กู ตอ้ งทาใหส้ ะดวกในการปฏิบตั ิงาน สตั ว์อยไู่ ดส้ บายและสัตว์สะอาดปราศจากการตดิ ตอ่ ของโรค การจดั หมวดหมขู่ องโรงเรือนควรคานึงถึงหลกั การตอ่ ไปน้ี 2.5.1 โรงเรือนทอ่ี ย่อู าศยั ของสัตว์กบั สถานทเี่ กบ็ อาหาร โรงเรือนทีอ่ ยอู่ าศยั ของสตั ว์กบั สถานทเี่ กบ็ อาหารหรือโรงผสมอาหาร ควรอยู่ในตาแหนง่ ที่สะดวกตอ่ การนาอาหารไปใชเ้ ล้ยี งสตั ว์ 2.5.2 โรงเรือนรกั ษาสัตว์ป่ วย โรงเรือนรกั ษาสตั ว์ป่วยแยกอยอู่ ยา่ งอสิ ระและอยูห่ ่างจากโรงเรือนอื่น เพื่อป้องกนั การแพร่ระบาดของโรค 2.5.3 สถานทจ่ี ัดเกบ็ เวชภณั ฑ์และอปุ กรณท์ จ่ี าเป็น สถานท่ีจดั เกบ็ เวชภณั ฑ์และอุปกรณ์ท่ีจาเป็ นกบั สตั ว์ในกลุ่มน้นั ๆ ไว้เป็ นประจาในโรงเรือนแตล่ ะหลงั ยกเวน้ เวชภณั ฑ์และอปุ กรณ์ท่ใี ชร้ ว่ มกนั หรือนานๆ ใช้คร้ังควรจดั เกบ็ ไวใ้ นศูนยก์ ลางที่ใดท่ีหน่งึ ซ่งึ สะดวกในการนามาใชง้ านหลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอปุ กรณ์เล้ยี งสตั ว์ 73

2.5.4 คอกคลอด คอกคลอดควรจดั ใหอ้ ยใู่ กลผ้ ูเ้ ล้ยี งมากทีส่ ุดเพือ่ สะดวกตอ่ การปฏิบตั ิงาน และชว่ ยเหลือสตั ว์เมื่อมปี ัญหาไดท้ นั ที 2.5.5 ระยะห่างระหว่างโรงเรือน โรงเรือนแตล่ ะหลงั ควรอยหู่ า่ งกนั ไมน่ อ้ ยกวา่ 30 เมตร เพือ่ เป็นการป้องกนั การแพรร่ ะบาดของโรค แตถ่ า้ อยูห่ า่ งเกนิ ไปกจ็ ะเสียเวลาในการปฏบิ ตั ิงานและสิ้นเปลอื งเน้ือท่ี 2.6 ส่วนประกอบของโรงเรือนเล้ยี งสัตว์ โรงเรือนเล้ยี งสตั ว์มกั ประกอบไปดว้ ยสว่ นสาคญั ดงั ตอ่ ไปน้ี 2.6.1 เสา เสาโรงเรือนสามารถทาดว้ ยวสั ดตุ า่ งกนั เชน่ ไมไ่ ผ่ ตน้ หมาก ไมเ้ นอ้ื แขง็ เหล็กหรือคอนกรีตเสริมเหล็ก เสาจากวสั ดุแตล่ ะแบบยอ่ มมขี อ้ ดีขอ้ เสยี ตา่ งกนั กลา่ วคือเสาไม้ เสาเหลก็ มกั มปี ัญหาเรื่องเสาขาดคอดินอาจแกไ้ ขไดโ้ ดยการหล่อคอนกรีตหุม้ โคนเสาสูงจากพน้ื ดินพอประมาณ สว่ นเสาคอนกรีตเสริมเหลก็ มคี วามคงทนถาวรดีมากแต่มีปัญหาในการสร้างเพราะไมส่ ามารถตีตะปูไดต้ อ้ งใชน้ ๊อตยดึ เทา่ นน้ั สว่ นเสาไมเ้ น้ือออ่ น ไมไ้ ผ่ อายุการใช้งานจะส้นั เพราะมคี วามคงทนนอ้ ย 2.6.2 หลังคา การสร้างหลงั คาโรงเรือนแบบใดข้ึนอยกู่ บั วตั ถุประสงค์และความเหมาะสมเพราะหลงั คาทุกแบบจะมสี ว่ นประกอบทีส่ าคญั อยู่ 2 สว่ นคอื โครงหลังคาและวสั ดมุ ุงหลังคา 1) โครงหลงั คา หากสรา้ งเป็นโรงเรือนชว่ั คราวอาจจะใชไ้ มไ้ ผ่ ไมร้ วก แตถ่ ้าสรา้ งเป็นโรง เรือนถาวรตอ้ งใชโ้ ครงไมเ้ นื้อแข็งหรือโครงเหล็กกไ็ ด้ 2) วสั ดมุ ุงหลงั คา หากเป็นโรงเรือนชว่ั คราวนิยมใชห้ ญ้าคา จาก ใบตองตึงเพราะอายกุ ารใชง้ านคอ่ นขา้ งส้นั และทาใหอ้ ากาศภายในโรงเรือนเย็นสบาย ถา้ เป็ นโรงเรือนถาวรนิยมใชก้ ระเบอื้ งหรือสงั กะสี 2.6.3 ผนงั โรงเรือน สตั ว์แตล่ ะชนดิ จะใชว้ สั ดุกน้ั หรือผนงั โรงเรือน แตกตา่ งกนั 1) สตั ว์ใหญไ่ มจ่ าเป็นตอ้ งมผี นงั โรงเรือน แตจ่ ะใชไ้ มห้ รือเหลก็ กน้ั ให้หา่ งพอไมใ่ หส้ ตั ว์ลอดออกไปขา้ งนอกได้ เรียกวา่ ร้วั74 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์

2) สตั ว์เลก็ พวกแพะและแกะ วสั ดุกน้ั โรงเรือนจะกน้ั แนวต้งั หรือใชต้ าข่ายขนาดใหญแ่ ทน 3) สตั ว์ปีก วสั ดุกน้ั โรงเรือนสตั ว์ปีกนยิ มใชต้ าขา่ ยขนาดไมเ่ กนิ 1x1 นิ้ว เพราะนอกจากจะเป็นการกกั บริเวณสตั ว์แลว้ ผนงั โรงเรือนตอ้ งสามารถป้องกนั ศตั รูเขา้ มาทาร้ายสตั ว์ปีกและป้องกนั สตั วซ์ ่งึ เป็นพาหะนาโรคไดด้ ว้ ย 2.6.4 พื้นโรงเรือน พ้ืนโรงเรือนถือวา่ มีความสาคญั ตอ่ การเล้ยี งสตั วม์ าก พืน้ เป็นสว่ นของโรงเรือนท่ีสตั วท์ กุ ชนดิ ตอ้ งสมั ผสั อยตู่ ลอดเวลา ในการสร้างพ้นื โรงเรือนนอกจากจะถูกต้องตามชนิดของสตั วแ์ ลว้ จะตอ้ งคานึงถึงความทนทาน การสุขาภิบาลและความสะดวกสบายของสัตว์เป็ นหลกั โดยสามารถแบง่ พ้นื โรงเรือนไดด้ งั น้ีคือพ้ืนคอนกรีต พื้นไม้ระแนง พ้ืนดนิ และพ้ืนสแลต 1) พื้นคอนกรีต เป็นพนื้ โรงเรือนท่ีนิยมใชม้ ากเพราะสร้างง่าย ทนทานและสะดวกในการดูแลรักษาทาความสะอาดไดง้ า่ ย แตส่ ตั ว์อาจไดร้ ับอันตรายไดถ้ ้าพ้ืนน้นั หยาบหรือล่ืนเกนิ ไปจึงนยิ มเทพน้ื คอนกรีตโดยไมข่ ดั มนั และตอ้ งมีความลาดเอยี งประมาณ 2-3 องศาเพ่ือป้องกนั น้าขงั 2) พน้ื ไมร้ ะแนง นิยมใชก้ บั โรงเรือนแพะ แกะ โดยใชไ้ มร้ ะแนงขนาด 1x2 น้ิวตเี วน้ ชอ่ งหา่ งกนั ประมาณ 3/4 น้ิว เพื่อใหม้ ูลแพะ แกะ หลน่ ลงขา้ งล่างได้ ทาให้โรงเรือนสะอาด ในทานองเดียวกนั ถา้ หา่ งเกนิ ไป เทา้ ของแพะ แกะ ลอดชอ่ งลงไปทาใหเ้ ป็นอนั ตรายได้ 3) พน้ื ดนิ เป็นพื้นท่ีนยิ มในอดตี โดยใช้ดินถมเป็ นเนินอดั แน่นเพื่อป้องกนัไมใ่ หน้ ้าทว่ มขงั ปัจจุบนั ยงั ใชก้ นั บา้ งในโรงเรือนโคกระบือ พ้ืนดินจะดูแลรักษาและทาความสะอาดไดย้ าก ช้นื แฉะง่ายเป็นที่สะสมของเชือ้ โรค เป็นผลตอ่ สขุ ภาพของสตั ว์ท่เี ล้ยี งในฟาร์ม 4) พ้นื สแลต จดั เป็นพื้นโรงเรือนทที่ นั สมยั ท่ีสุด นิยมใช้มากในฟาร์มขนาดใหญ่ ในปัจจุบนั มีพื้นสแลตทท่ี าจากปูนซีเมนต์ ทาจากพลาสติกแข็งและพื้นสแลตที่ทาจากเหลก็ ถกั ทน่ี ิยมมากคอื ทาจากปูนซีเมนตแ์ ละพลาสตกิ แข็ง พนื้ แบบน้มี ีขอ้ ดีคอื ทาความสะอาดไดง้ ่าย การระบายอากาศภายในโรงเรือนดี โรงเรือนแหง้ สะอาด ในพื้นทเี่ ท่ากนั สามารถเล้ียงสตั วไ์ ดจ้ านวนมากตวั กวา่ พืน้ ชนดิ อ่ืน พื้นชนิดน้มี ขี อ้ เสยี คือราคาแพงหลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์ 75

2.6.5 วสั ดุรองพืน้ วสั ดุรองพืน้ ไมจ่ ดั เป็นสว่ นประกอบของโรงเรือนโดยตรง แต่วัสดุรองพื้นมีความจาเป็นสาหรบั สตั วท์ เ่ี ล้ยี งบนพน้ื คอนกรีตและพื้นดนิ เพ่ือตอ้ งการให้สตั ว์อยู่อย่างสบายและสะดวกในการทาความสะอาด จาเป็นตอ้ งใชว้ สั ดรุ องพ้นื โรงเรือนใหม้ ีความหนาประมาณ2-3 นิ้ว วสั ดุรองพน้ื ทน่ี ยิ มใชไ้ ดแ้ ก ่แกลบ ข้ีกบ ข้ีเล่อื ย เป็นตน้ จะใชว้ สั ดชุ นิดใดรองพื้นข้ึนอยู่กบั ฤดูกาลและสามารถหาไดง้ ่ายในทอ้ งถ่นิ รวมถึงความเหมาะสม เชน่ นิยมใชแ้ กลบหรือข้ีเลือ่ ยเป็นวสั ดุรองพ้นื เล้ยี งไกก่ ระทง แตจ่ ะใชข้ ้กี บรองพื้นเล้ยี งเป็ดและไกไ่ ขเ่ ป็นตน้3. เครอื่ งมือและอุปกรณ์ทีใ่ ช้ในการเลี้ยงสัตว์ เครื่องมือและอุปกรณ์ในการเล้ียงสตั ว์ทนี่ ยิ มใชโ้ ดยทว่ั ไปมีดงั น้ี 3.1 อุปกรณ์ให้น้าให้อาหาร อุปกรณ์กลมุ่ น้มี ีอยหู่ ลายแบบทง้ั แบบติดต้งั ถาวรและแบบเคล่อื นที่ได้ แบบธรรมดาและแบบอตั โนมตั ิ วสั ดุทใ่ี ชม้ ีเหลก็ พลาสติกและคอนกรีต อปุ กรณ์ใหน้ ้าใหอ้ าหารสตั ว์จาแนกตามชนิดของสตั วด์ งั น้ี 3.1.1 อุปกรณ์ให้น้าโค กระบือ รางน้าโคกระบืออาจจะใชท้ อ่ ซเี มนต์ปิดกน้ กอ่ อฐิ ฉาบปูนเป็ นอา่ งขนาดใหญ่หรือถา้ เป็นโคท่ีเล้ยี งแบบผูกยนื โรงนิยมใชท้ ีใ่ หน้ ้าแบบอตั โนมตั ิ สว่ นรางอาหารถา้ เป็นอาหารขน้ จะกอ่ รางปนู เป็นรางยาวตลอดโรงเรือน สว่ นอาหารหยาบนยิ มทารางใหอ้ ยใู่ นระดบั พอที่ให้โคกนิ ไดส้ ะดวกโดยใชไ้ มร้ ะแนงตหี า่ งๆ 3.1.2 รางนา้ รางอาหารแพะ แกะ รางน้ารางอาหารแพะ แกะเชน่ เดยี วกบั โค กระบือ แตม่ ีขนาดเล็กกวา่ เนื่องจากแพะ แกะ มนี สิ ยั ชอบกนิ อาหารในที่สงู จงึ จาเป็นตอ้ งสร้างรางอาหารหยาบใหส้ ูงเพ่ือป้องกนัการสญู เสีย 3.1.3 รางน้ารางอาหารสุกร สุกรพอ่ พนั ธุ์ แมพ่ นั ธุ์ใชร้ างอาหารธรรมดา เพราะตอ้ งควบคมุ ปริมาณอาหารท่ีให้ สกุ รขุนอาจใชร้ างอาหารอตั โนมตั ิ สว่ นรางน้านยิ มจุบ๊ น้าอตั โนมตั จิ านวน 1 จุ๊บต่อสุกร 10ตวั76 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์

3.1.4 รางนา้ รางอาหารไก่ รางน้ารางอาหารไกข่ ้นึ อยกู่ บั ประเภทและวธิ ีการเล้ยี ง การเล้ยี งบนพ้ืนนิยมใช้กระปกุ น้าขนาด 1 ลติ ร สาหรับไกเ่ลก็ ขนาด 1 แกลลอนสาหรับไกร่ ุ่นและขนาด 2 แกลลอนสาหรับไกใ่ หญ่ หรืออาจใชร้ างอตั โนมตั ิ 1 รางแทนกระปุกขนาด 2 แกลลอนกไ็ ด้ เพราะสะดวกและประหยดั เวลาในการปฏิบตั ิงาน สว่ นรางอาหารไกเ่ลก็ อาจใชถ้ าดใหอ้ าหารหรือกลอ่ งใส่ลูกไกก่ ไ็ ด้ เมอื่ ไกม่ ีขนาดใหญข่ ้ึนจึงคอ่ ยเปลย่ี นมาใชร้ างอาหารอตั โนมัติแทน ส่วนไกท่ ี่เล้ียงบนกรงตบั เป็นไกท่ ี่โตเกอื บเตม็ ที่ (ไกร่ ุ่นสาว) รางน้ารางอาหารนยิ มใชแ้ บบรางยาวตลอดแนว 3.2 อุปกรณ์ในการกก การกกคอื การใหค้ วามอบอนุ่ แกส่ ตั ว์ ลกู สตั ว์เล็กๆ ที่ยังไม่แข็งแรงมีความจาเป็ นอยา่ งย่งิ ที่ตอ้ งใหค้ วามอบอนุ่ โดยเฉพาะสตั ว์ปีกและสุกร วธิ กี ารกกทีน่ ิยมใชใ้ นปัจจบุ นั มีดงั น้ี 3.2.1 ใช้กระแสไฟฟา้ อาจใชห้ ลอดไฟขนาด 60-100 วตั ต์ หรือใชข้ ดลวดไฟฟ้า อุปกรณ์หาซ้อื ไดง้ ่ายราคาถูก แตส่ นิ้ เปลืองไฟมากคิดรวมแลว้ ตน้ ทนุ จะสูง 3.2.2 ใช้แก๊ส อุปกรณ์ท่ีใชซ้ ้ือหาไดย้ าก ราคาเร่ิมตน้ คอ่ นขา้ งสงู แตเ่ มื่อรวมแลว้ ต้นทุนจะต่ากวา่ ใชก้ ระแสไฟฟ้า การกกทง้ั สองวธิ ีสว่ นใหญจ่ ะใชอ้ ุปกรณ์ท่ีมีฝาหรือกระโจมครอบเพื่อให้ความรอ้ นตกลงมายงั บริเวณท่ตี อ้ งการ สาหรบั เกษตรกรรายยอ่ ยไมส่ ะดวกในการใชอ้ ุปกรณ์ท้ังสองชนิดตามทกี่ ลา่ วมาแลว้ อาจจะใชต้ ะเกยี งหรือเตาถา่ นกไ็ ด้ 3.3 อปุ กรณ์ในการผสมอาหาร อุปกรณ์กลุม่ น้ปี ระกอบดว้ ยตาชัง่ เครื่องบดอาหาร พลวั่ และเครื่องผสมอาหารอุปกรณ์ผสมอาหารควรมที เ่ี กบ็ ตา่ งหากเพอ่ื สะดวกในการผสมทาใหอ้ าหารท่ีได้สะอาดมีคุณภาพและสะดวกในการทจ่ี ะนาไปเล้ยี งสตั ว์ 3.4 อุปกรณ์ในการตอนสัตว์ อุปกรณ์ในการตอนสตั ว์จะมีขนาดและความแตกตา่ งกนั ตามชนดิ และจุดประสงค์ในการตอน อปุ กรณ์ในการตอนสตั วท์ ี่นยิ มใช้ พอจะจาแนกไดต้ ามชนิดของสตั ว์ ดงั น้ีหลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์ 77

3.4.1 อุปกรณ์ในการตอนไก่ อุปกรณ์หรือเคร่ืองมือตอนไกม่ ี 2 แบบ คอื แบบผ่าขา้ งและแบบฝังฮอร์โมนแบบผา่ ขา้ งประกอบดว้ ย คนั ธนู ตะขอเกยี่ วปี กและขา มีดผ่าตดั คีมถา่ งแผล หว่ งเกยี่ วเม็ดอณั ฑะ ชอ้ นตกั เมด็ อณั ฑะและยาฆา่ เชอ้ื สว่ นแบบฝังฮอร์โมนประกอบดว้ ยเข็มฝังฮอร์โมนและฮอร์โมน 3.4.2 อุปกรณ์ในการตอนสุกร สุกรนิยมตอนโดยผา่ ถุงอณั ฑะเพอ่ื เอาเม็ดอณั ฑะออก อุปกรณ์ท่ีจาเป็ นต้องใช้ประกอบดว้ ย โต๊ะตอน มีดผา่ ตดั คีมหนบี เสน้ เลอื ด ดา้ ยผูกเสน้ เลือด ยาฆ่าเชื้อ และยาโรยแผลป้องกนั แมลง แตถ่ า้ เป็นสกุ รพอ่ พนั ธุ์นยิ มตอนโดยใชค้ มี ตอนเชน่ เดยี วกบั การตอนโค 3.4.3 อปุ กรณใ์ นการตอนโค-กระบือ การตอนโค-กระบอื ในปัจจบุ นั นิยมใชค้ มี หนีบทอ่ นาน้าเชอ้ื ให้ขาด อุปกรณ์ท่ีจาเป็นตอ้ งใชป้ ระกอบดว้ ย คมี ตอน เชอื กบงั คบั ยาฆา่ เชื้อและยาโรยแผลป้องกนั แมลง ภาพที่ 4.2 แสดงคีมตอนสตั ว์ ที่มา : กสิ ส์ มาร์เกต็ ต้ิง (ม.ป.ป.) 3.5 อปุ กรณ์ในการทาเคร่ืองหมาย การทาเคร่ืองหมายมที ้งั แบบชว่ั คราวและแบบถาวรการทาเครื่องหมายแตล่ ะวิธีจะเหมาะสมกบั สตั ว์ตา่ งประเภท ตา่ งชนิด ตา่ งอายุกนั โดยทวั่ ไปอุปกรณ์ในการทาเครื่องหมายท่ีนิยมมีดงั น้ี คือ 3.5.1 อุปกรณ์ทาเครื่องหมายบริเวณใบหู อุปกรณ์ทาเครื่องหมายบริเวณใบหูเชน่ ชดุ สกั เบอร์หู กรรไกรตดั เบอร์หู และป้ายติดเบอร์หู78 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอปุ กรณ์เล้ยี งสตั ว์

3.5.2 อปุ กรณ์ทาเคร่ืองหมายบรเิ วณปีก อุปกรณ์ทาเคร่ืองหมายบริเวณปีก เชน่ ป้ายตดิ ปีกไก ่ 3.5.3 อุปกรณ์ทาเครื่องหมายบรเิ วณลาตวั อุปกรณ์ทาเคร่ืองหมายบริเวณลาตวั เชน่ ชดุ ตเี บอร์รอ้ น ชุดตีเบอร์เย็น ท่ีตีไหลส่ กุ รและแทง่ สีเขยี นตวั สตั ว์ 3.5.4 อปุ กรณ์ทาเคร่ืองหมายในตาแหน่งอ่ืน ๆ อปุ กรณ์ทาเคร่ืองหมายในตาแหนง่ อืน่ ๆ เชน่ ชดุ ตเี บอร์เขา และป้ายโซค่ อ ภาพท่ี 4.3 แสดงอุปกรณ์ทาเคร่ืองหมายสตั ว์ ทม่ี า : กสิ ส์ มาร์เกต็ ต้งิ (ม.ป.ป.) 3.6 อปุ กรณ์ เคร่ืองมอื และเวชภณั ฑ์รักษาสัตว์ เป็นอปุ กรณ์ทีใ่ ชใ้ นการรกั ษาสตั วแ์ ละใหว้ คั ซนี สตั ว์ ประกอบดว้ ยปรอทวดั อุณหภูมิสตั ว์ เทปประเมนิ น้าหนกั สตั ว์ ทกี่ รอกยาสตั ว์ เข็มฉีดยา กระบอกฉีดยา ที่สอดยาเข้ามดลูกหมอ้ ตม้ น้าร้อน อปุ กรณ์ผา่ ตดั เข็มหยอดวคั ซนี ไกแ่ ละเข็มแทงปีกไกเ่ป็นตน้ 3.7 อปุ กรณ์ช่วยคลอดและจัดการหลงั คลอด ประกอบดว้ ยเครื่องมอื ตรวจการตง้ั ทอ้ ง คมี ดงึ ชว่ ยคลอด โซช่ ว่ ยคลอด คีมตัดหางสุกรและคมี ตดั เข้ียวสุกรเป็นตน้ 3.8 อุปกรณ์ตัดแต่งรกั ษากีบ เป็นอุปกรณ์ทใ่ี ชต้ ดั แตง่ รักษาใหก้ บี อยใู่ นรูปทรงปกติ ประกอบด้วย คีมตัดกบี มีดปาดกบี ตะไบแตง่ กบี กรรไกรตดั แตง่ กบี และมีดตดั แตง่ กบี เป็นตน้หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์ 79

3.9 อุปกรณ์บงั คบั สัตว์ เพื่อสะดวกในการปฏบิ ตั ติ อ่ สตั ว์ จะตอ้ งบงั คบั ใหส้ ตั วอ์ ยนู่ งิ่ พอท่ีจะปฏิบัติการตา่ งๆได้ อปุ กรณ์กลุม่ น้ปี ระกอบดว้ ยคีมดึงจมูกโค หว่ งจมูกโค ขลุมโค ทถ่ี า่ งปากโค กา้ นป้องกนั โคเตะ ลวดมดั ปากสุกร ทไ่ี ลต่ อ้ นสตั ว์ ซองบงั คบั สตั ว์ เป็นตน้ภาพที่ 4.4 แสดงชดุ อุปกรณ์บงั คบั สตั ว์ทมี่ า : กสิ ส์ มาร์เกต็ ต้ิง (ม.ป.ป.) 3.10 อปุ กรณ์ผสมเทียม อปุ กรณ์ผสมเทยี มประกอบดว้ ยเคร่ืองมือตรวจการเป็นสดั ชดุ รีดน้าเช้ือ ทอ่ ยางผสมเทียมสุกร ถงั เกบ็ น้าเชอ้ื แชแ่ ขง็ ถงั ไนโตรเจนเหลว ปืนฉดี น้าเชื้อแชแ่ ขง็ ถงุ มือผสมเทียม เป็ นตน้ 3.11 อปุ กรณ์อื่นๆ ท่จี าเป็ น 3.11.1 อุปกรณ์อื่นๆ ทจ่ี าเป็นในสัตว์ใหญ่ อปุ กรณ์อน่ื ๆ ทจ่ี าเป็นในสตั ว์ใหญ่ เชน่ เคร่ืองรีดนม ถังนม ชดุ ตรวจสอบคณุ ภาพน้านม อปุ กรณ์ทาลายเขา เป็นตน้ 3.11.2 อุปกรณ์อื่นๆ ทจ่ี าเป็นในสัตว์เล็ก อปุ กรณ์อ่นื ๆ ท่ีจาเป็นในสตั ว์เลก็ เชน่ เครื่องวดั ความหนาไขมนั สนั หลงั สุกรซองคลอด และคอกอนุบาลสุกร เป็นตน้ 3.11.3 อุปกรณอ์ ่ืนๆ ทจี่ าเป็นในสัตว์ปีก อปุ กรณ์อน่ื ๆ ที่จาเป็ นในสัตว์ปี ก เช่น เคร่ืองฟักไข่ ท่ีส่องไข่ แผงใสไ่ ข่เคร่ืองตดั ปาก กรงตบั รงั ไข่ เป็นตน้80 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์

3.11.4 อปุ กรณ์ทว่ั ไปทใ่ี ช้ในฟาร์ม เชน่ สอ้ มโกยหญ้า พล่วั สายยาง ไม้กวาด ไม้กวาดหยากไย่ ผา้ กนั เป้ือน และรองเทา้ บู๊ต เป็นตน้12 3 5 4 6 78 10 89 11 1312 141 ปื นฉดี นา้ เชอื้ 6 กรรไกรตดั หลอดน้าเชอ้ื 11 โกลบเบ็ด2 กระบอกเกบ็ ปื นฯ 7 แซนนติ ารี ชที 12 รองเท้าบูท3 พลาสติกชที 8 ผ้ากนั เปื้ อน 13 ถังสนาม 14 ถงั เกบ็ น้าเชอ้ื4 ถงุ มอื 9 กระตกิ น้าร้อน5 ปากคบี 10 แคนสิ เตอร์ภาพท่ี 4.5 แสดงอปุ กรณ์ผสมเทยี มโคทม่ี า : พรรณพไิ ล (2548)หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอปุ กรณ์เล้ยี งสตั ว์ 81

ภาพที่ 4.6 แสดงอปุ กรณ์ทาลายเขาที่มา : กสิ ส์ มาร์เกต็ ตงิ้ (ม.ป.ป.) ภาพที่ 4.7 แสดงอปุ กรณ์เจาะกระเพาะโค ทม่ี า : กสิ ส์ มาร์เกต็ ต้ิง (ม.ป.ป.)82 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอปุ กรณ์เล้ยี งสตั ว์

ภาพที่ 4.8 แสดงแมเ่ หลก็ และอุปกรณ์ป้อนแทง่ แมเ่ หลก็ทีม่ า : กสิ ส์ มาร์เกต็ ต้ิง (ม.ป.ป.) ภาพท่ี 4.9 แสดงอุปกรณ์ถา่ งชอ่ งคลอดโค ทม่ี า : กสิ ส์ มาร์เกต็ ติ้ง (ม.ป.ป.) อปุ กรณ์ตา่ งๆ ตามท่ีกลา่ วมาแล้วมีหลายชนิด จะต้องใช้ให้ถูกต้องและเหมาะสมกบั ชนิดของสตั ว์ เพราะอุปกรณ์บางชนิดสามารถใชร้ ่วมกนั ได้ แตบ่ างชนิดกจ็ ะใช้เฉพาะสตั ว์ไมส่ ามารถใชร้ ว่ มกนั กบั สตั ว์ชนิดอื่นได้ ควรจดั เกบ็ อุปกรณ์ตา่ งๆไวใ้ นสภาพท่ีพร้อมจะใชง้ านตลอดเวลา หมนั่ ดูแลรกั ษาและควรทาความสะอาดทันทีหลงั ใช้งานเสร็จพร้อมเกบ็ เขา้ ทเี่ ดมิ เพ่อื สะดวกในการใชง้ านคร้ังตอ่ ๆ ไปหลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอปุ กรณ์เล้ยี งสตั ว์ 83

สรุป การเล้ยี งสตั ว์ตอ้ งสรา้ งโรงเรือนใหส้ ตั วอ์ ยูอ่ ยา่ งสบาย ปลอดภยั มีขนาดถูกตอ้ งตรงตามชนิด ประเภทของสตั วท์ ี่เล้ียง มีราคาถกู และตอ้ งเลือกอุปกรณ์ใหถ้ กู ตอ้ ง เพียงพอตามชนิดและประเภทของสตั ว์น้นั ๆแบบฝึ กหัด/คาถามท้ายบท 1. หากนกั ศึกษาตอ้ งการสร้างโรงเรือนเล้ยี งสตั ว์ นกั ศกึ ษาจะเลอื กใชโ้ รงเรือนแบบใด เพราะเหตุใด 2. หากนกั ศึกษาตอ้ งการเล้ยี งไกก่ ระทงจานวน 5,000 ตวั ต้องจดั เตรียมอุปก รณ์ใดบา้ งจานวนเทา่ ใดแหล่ งความร้เู พม่ิ เติมกสิ ส์ มาร์เกต็ ติ้ง,บริษทั . (ม.ป.ป.). แคตตาล็อคอปุ กรณ์ต่างๆ ในการผลิตสัตว.์ ม.ป.ท. (เอกสารพิมพ์แจกเพือ่ การโฆษณา)คณาจารย์ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์. (2532). รวมเรื่องโคเนอ้ื . พิมพ์คร้งั ท่ี 3. นครปฐม : ศูนยส์ ง่ เสริมและฝึกอบรมการเกษตรแหง่ ชาต.ิปฐม เลาหเกษตร. (2540). การเล้ียงสัตว์ปีก. พมิ พค์ ร้ังที่ 3. นนทบุรี.: สหมติ รออฟเซท.พรรณพไิ ล เสกสิทธ์,ิ บรรณาธิการ. (2548). การผสมเทียมโค. ม.ป.ท.สุรชน ตา่ งวิวฒั น,์ อารกั ษ์ ชยั กลุ และสุวทิ ย์ อโนทยั สนิ ทวี. (2546). การเล้ียงแพะ. พมิ พ์ คร้งั ท่ี 6. กรุงเทพฯ : ชมุ นุม สหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย. (เอกสาร คาแนะนา กรมปศสุ ตั ว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ)์สุวรรณ เกษตรสุวรรณ และคณาจารย์มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์. (3535). การเล้ียงไก่. พิมพ์ คร้ังท่ี 7. กรุงเทพฯ : ประชาชน.สวุ ิทย์ เฑียรทอง. (2536). หลักการเล้ียงสัตว.์ พิมพค์ ร้งั ที่ 2. กรุงเทพฯ : โอ เอส พริ้นติ้ง เฮา้ ท.์84 หลกั การเล้ยี งสตั ว์ : โรงเรือนและอุปกรณ์เล้ยี งสตั ว์