ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ2

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ລະອຽດ ຕ້ອງມເີ ອກະສານດ່ງືັ ກາ່ ວຄດັ ຕິດພອ້ ມ. - ພາກສ່ວນສນົ ທະນາ: ຈົດບັນຫາ ແລະ ຄວາມເຫນັ ເພມ່ືີ ເຕີມຈາກການສນົ ທະນາໃນກອງປະຊມຸ . - ພາກສ່ວນມະຕກິ ອງປະຊຸມ: ພາກສ່ວນນີໍສ້ າຄນັ ຫຼາຍ, ຕອ້ ງຈດົ ໃຫ້ຄົບຖວ້ ນ ແລະ ຊັດເຈນບ່ືວ່າຈະເປັນ ບົດບັນທຶກລະອຽດ, ຫຼ ບັນທຶກຫຍ້ໍ, ຈົດມະຕິກ່ຽວກັບແຕຸ່ລະບັນຫາໃຫ້ລະອຽດ ແລະ ຄົບຖ້ວນ, ຈົດຂໍ້ຄວາມທີື່ ກອງປະຊຸມເຫັນດີບ່ືເຫັນດີ ຫຼ ຂ້ໍຄວາມເພ່ີືມເຕີມ, ຕັດອອກ ຫຼ ດັດແປງ... ຖ້າມີການລົງມະຕິຊອກຫາຄະແນນ ສຽງ ຕອ້ ງບອກໃຫແ້ ຈ້ງວ່າບັນຫາຫຍັງ ຈານວນຄະແນນສຽງເຫັນພ້ອມ, ບ່ືເຫນັ ພອ້ ມ ແລະ ບອ່ື ອກສຽງເທື່ົາໃດ. - ພາກສ່ວນຕານິກອງປະຊຸມ: ຈົດຂ້ໍຄວາມການຕານິກອງປະຊຸມ ແລະ ການຖອດຖອນອັນດີອ່ອນຂອງ ກອງປະຊມຸ . - ພາກສ່ວນສະເໜີ ແລະ ຄາຄດິ ຄາເຫນັ : ຈດົ ຂ້ໍສະເໜຕີ າ່ ງໆ (ຖ້າມີ) ຫຼ ຜແູ້ ທນພິເສດອອກຄາເຫນັ ຕ້ອງ ບນັ ທກຶ . • ພາກສ່ວນອັດກອງປະຊຸມ - ເວລາທີ່ກື ອງປະຊມຸ ອັດລົງ. - ລາຍເຊັນປະທານ ແລະ ເລຂາກອງປະຊມຸ . • ຂຄໍ້ ວນເອາົ ໃຈໃສຸ່ໃນການເຮັດບດົ ບັນທຶກກອງປະຊມຸ . - ໃນເວລາບັນທຶກຕ້ອງຕິດຕາມ ແລະ ຈົດຈາທຸກການເຄ່ືອນໄຫວຂອງກອງປະຊຸມ, ຕ້ອງສັງລວມຄິດຄາ ເຫັນຕາ່ ງໆ. - ຕອ້ ງມນີ ້ໍາໃຈຮບັ ຜດິ ຊອບ ແລະ ຊສ່ື ດັ , ບ່ບື ດິ ເບອນຄວາມຈິງ. - ໃຊພ້ າສາໃຫຊ້ ັດເຈນ, ບນັ ທກຶ ແລວ້ ຄວນອ່ານຄນເພ່ອື ຄວາມແນໃຸ່ ຈ. 3.4 ບນັ ທກຶ ປະຫວດັ ສາດ ເປັນການບັນທຶກເລ່ືອງລາວກ່ຽວກັບຄວາມເປັນໄປຂອງບຸກຄົນ, ສະຖານທີື່ ຫຼ ສິື່ງໃດໜຶື່ງລວມທັງ ເຫດການທືເີ່ ປນັ ມາ ຫຼ ເລ່ືອງລາວຂອງປະເທດຊາດຊງ່ືຶ ບນັ ທຶກໄວ້ເປັນຫກັຼ ຖານ. ບັນທຶກທີື່ຈະປະຫວັດສາດນໍີ້, ມັກເປັນເລື່ອງລາວທີ່ືຜ່ານການພິສູດຄວາມຈິງມາເປັນໄລຍະເວລາໃດໜ່ືຶງ ການບັນທຶແບບນໍ້ີໄດ້ມາ ໂດຍອາໄສຂ້ໍມູນ ຫຼັກຖານຕ່າງໆ ທີື່ມີຜູ້ບັນທຶກເອົາໄວ້ໃນຮູບແແບຕາ່ ງກັນ ແລ້ວນາມາສະ ຫຼຸບເປັນຂ້ໍຄວາມ ທີື່ຖກກັບຄວາມເປັນຈິງຫຼາຍທີ່ືສຸດ, ບາງໄລຍະເວລາທີ່ືບ່ືມີຫຼັກຖານອື່ນມາບັນທຶກເອົາໄວ້ນັກ ປະຫວັດສາດ ກຈະບັນທກຶ ດ້ວຍການສະແດງຄວາມຄິດຄວາມເຫັນ ໂດຍສັນນຖິ ານຈາກຫຼັກຖານທາງບູຮານຄະດີ ອນ່ື ໆ. ນອກຈາກການບັນທຶກທີ່ືເປັນປະຫວັດສາດໂດຍກົງ ແລ້ວຍັງມີບັນທຶກອ່ືນໆທີື່ຈົດເຂົ້ໍາ ເປັນ ບັນທຶກ ປະຫວັດສາດ ເຊັ່ືນ: ບັນທຶກການຄົ້ໍນຄວ້າເຄ່ືອງມ - ເຄື່ອງໃຊ້ຕ່າງໆ. ບັນທຶກເລື່ອງລາວຂອງບຸກຄົນຕື່ສານ ຫຼ ຕາ ຫວຼ ດໃນຄະດີສາຄນັ ທືີກ່ ່ຽວຂ້ອງກບັ ຄນົ ສ່ວນໃຫຍ່ເປນັ ຕນ້ົໍ . ຕວົ ຢຸ່າງ: ການບນັ ທກຶ ພທິ ີເປີດພິພທິ ະພນັ ໄກສອນ ພົມວຫິ ານ. ເພື່ອເປັນການຂານັບຮັບຕ້ອນ 3 ວັນປະຫວັດສາດຂອງຊາດ ແລະ ເພ່ືອຈາລຶກຄຸນງາມຄວາມດີຂອງ ປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ຜູ້ນ າທີື່ແສນເຄົາລົບຮັກ, ມາໃນວັນທີ 13 ທັນວາ 1994 ແລ້ວນໍີ້, ຄະນະ ຮັບຜິດຊອບສ້າງຫພິພິທະພັນ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ຂອງສູນກາງໄດ້ໄຂເຂດອະນຸສອນສະຖານປະທານ ໄກສອນ ພມົ ວິຫານ ຢາຸ່ ງເປັນທາງການເພອື່ ເປີດໃຫ້ແກ່ປຸ ະຊາຊນົ ບັນດາເຜື່າົ , ພະນັກງານ, ທະຫານ, ຕາຫຼວດຕະຫຼອດຮອດ ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 95

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ແຂກຕ່າງປະເທດໄດເ້ ຂົໍ້າຊມົ ແລະ ຮຽນຮູ້ ຊີວດິ ການເຄືອ່ ນໄຫວປະຕິວດັ ອນັ ປຊີ າສາມາດຂອງເພື່ນິ . ຜໃູ້ ດໄດ້ໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກສຽ່ ງໃຕ້ຂອງຄຸ້ມຫຼກັ 6 ກເຫັນປະຕໂູ ຂງ ແລະ ທາງເຂໍ້ົາບ່ອນໃໝຸ່ທື່ີຫາກ່ືໄດ້ ຕັດ ແລະ ໄດ້ຮັບການກ່ືສ້າງສາເລັດຢຸ່າງໜາແໜ້ນ, ຫຼຽວເບິື່ງຝາກາແພງທັງສອງເບ້ໍອງປະຕູໂຂງຈະເຫັນແຜຸ່ນຫີນ ສີດາ ແລະ ມີຕົວໜັງສສະຫຼັກໄວ້ຢຸ່າງບັນຈົງ, ຢູຸ່ເບ້ໍອງຂວາມຂອງຜູ້ທີື່ຈະເຂົ້ໍາໄປຂຽນຕົວອັກສອນສອງພາສາລາວ ແລະ ອັງກິດ ເຊິື່ງສາມາດອ່ານໄດ້ແຈຸ່ມແຈ້ງວ່າ “ເຂດອານຸສອນສະຖານ ປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ” ສ່ວນ ຂ້ໍຄວາມສະຫຼັກໄວ້ຝາກາແພງເບໍ້ອງຊ້າຍນັໍ້ນ ແມຸ່ນຕາຕະລາງບອກແຈ້ງກ່ຽວກັບວັນເວລາໄຂໃຫ້ຄົນເຂົໍ້າຢ້ຽມຊົມ ອານຸສອນສະຖານ. ຈາກປະຕູໂຂງນັ້ໍນ ເຂົໍ້າໄປບ່ືຮອດຮ້ອຍແມັດ ກຈະໄປຮອດ “ເຂດອານຸສອນສະຖານ ປະທານໄກສອນ ພົມວິຫານ” ພໍ້ນທີ່ືທີື່ໄດ້ການົດໃຫ້ເປັນເຂດອານຸສອນສະຖານນັໍ້ນ ລ້ວນແຕຸ່ແມຸ່ນບ່ອນທີື່ມີຄວາມໝາຍສາຄັນ ຕິດ ພນັ ກັບຊວີ ດິ ແລະ ການເຄ່ືອນໄຫວຂອງປະທານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ມາແຕຸ່ ປີ 1975-1992 ເຊືິ່ງແມ່ນຸ ປສີ ດຸ ທ້າຍ ແຫ່ງຸ ຊີວດິ ຂອງເພນື່ິ ຢໃູຸ່ ນບລເິ ວນຄມຸ້ ຫັຼກ 6 ກາແພງນະຄອນວຽງຈນັ ນເີ້ໍ ອງ.... (ຈາກບົດທ່ຽວຊົມພິພິທະພັນ ອານຸສອນສະຖານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ຂອງທ່ານ ຄາໜ່ານ ປະສານສຸກ ວາລະສານກສ່ື າ້ ງພກັ , ສະບັບທີ VI, 3 1995, ໜາ້ 39 - 40). 3.5 ບດົ ບນັ ທກຶ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ການບັນທຶກຄວາມຄິດເຫັນຂອງແຕຸ່ລະບຸກຄນົ ອາດສະແດງຮູບແບບໄວ້ຕ່າງກັນ, ບາງຄົນອາດຂຽນໃນຮູບ ແບບຈົດໝາຍ ຫຼ ຈົດໝາຍເຫດ, ບາງຄົນອາດຂຽນໃນຮູບຂອງການບັນທຶກປະຈາວັນ, ບາງຄົນກອາດຂຽນໃນຮູບ ແບບຂອງບົດຄວາມ ຫຼ ບດົ ວິຈານຕາ່ ງໆ. ການບັນທຶກຄວາມຄິດເຫນັ ຂອງຜບູ້ ັນທກຶ ມກັ ຈະເລືມ່ີ ດ້ວຍການເລືາ່ົ ເຖງິ ເລື່ອງລາວ ແລະ ເຫດການທ່ືີເກີດ ຂຶໍ້ນ ແລະ ຂ້ໍມູນອື່ນທີື່ເປັນເບໍ້ອງຫັຼງຂອງເລື່ອງນັ້ໍນ ແລ້ວສະແດງຄວາມຄິດຄວາມເຫັນຂອງຕົນທີ່ືມີຕ່ືເລ່ືອງ ດັື່ງກ່າວລວມທັງການຄາດຄະເນ ຫຼ ຄວາມທີື່ອາດເປັນໄປໄດ້ໃນອະນາຄົດ. ການບັນທຶກໃນລັກສະນະນີ້ໍປາກົດໃນ ຮບູ ຂອງບດົ ຄວາມ, ບົດວຈິ ານຕາມໜາ້ ໜັງສພມິ ຕ່າງໆ, ຄວາມຄິດເຫັນອ່ນື ໆກອາດຈະບັນທຶກໃນທານອງດຽວກນັ ເຊັື່ນ: ຕື່ວດັ ຖຸບຮູ ານທືຂີ່ ຸດຄ້ນົໍ ໄດ້, ຕ່ືຖະໜນົ ຫົນທາງ, ຕຕ່ື ໍົ້ນໄມໃ້ ບຫຍາ້ ຫຼ ທ້ອງຟາ້ ໃນໜ້າຝນົ ເປັນຕ້ົໍນ. ຕົວຢາຸ່ ງ ສະໄໝກ່ອນການຊອກຄູຸ່ຜົວເມຍໃຫ້ລູກສ່ວນໃຫຍ່ຂຶໍ້ນກັບຜູ້ໃຫຍ່ ແລະ ພ່ືແມຸ່ຫາໃຫ້, ການເລອກຄູຸ່ຜົວ ເມຍໃຫ້ລູກ ເພີື່ນຈະເລອກເອົາຜູ້ທີມື່ ີຄຸນສົມບັດດເີ ປັນອັນດບັ ໜຶງື່ , ທີສອງແມຸ່ນຜູ້ທີ່ມື ີຊັບສມົ ບດັ ຫຼາຍ ເພື່ອຈະໄດ້ ເພ່ງິື ພາອາໄສ, ທສີ າມເລອກຜທູ້ ືມີ່ ຮີ ູບຊົງສວຍງາມ ເພາະຮູບຊົງສວຍງາມກຖວາ່ ສາຄັນ ເພາະເມ່ືອເຂົາມີລູກມາເຂາົ ຈະມີເຊ້ອໍ ສາຍສບທອດຄວາມງາມ ຄ ພື່, ແມຸ່, ປ,ຸູ່ ຍາ່ ຂອງເຂົາ. 3.6 ບນັ ທກຶ ຈາກການຟງັ ການບນັ ທຶກເນອໍ້ ໃນສາຄັນຈາກການຟງັ ໄດ້ດີພຽງໃດນໍ້ນັ ມນັ ຂຶໍ້ນກັບຄວາມສາມາດໃນການຟງັ ຂອງຜູນ້ ທຶກ, ຄວາມສາມາດໃນການຟັງຈະພັດທະນາໄດ້ໂດຍອາໄສການຮຽນຮູ້, ການສັງເກດ, ການເຝິກຝົນ ແລະ ການປັບປຸງ ເຊ່ນືັ :ດຽວກັບການເຝິກທກັ ສະດ້ານພາສາ. ໃນການຟງັ ເພອື່ ກາເນໍ້ອໃນທີ່ືສາຄັນໄດ້ຕ້ອງມສີ ະມາທິ ໃຊ້ຄວາມຄດິ ພຈິ າລະນາໃນເລື່ອງທືີ່ຟັງມີເນ້ໍອໃນສາ ຄັນຫຍັງແດຸ່, ພະຍາຍາມຫາເຫດຜນົ ມາໂຕແ້ ຍ້ງ ເພື່ອຈະເສີມສ້າງແນວຄິດ ແລະ ຈິນຕະນາການ ແລ້ວບັນທຶກເນອໍ້ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 96

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໃນທີສ່ື າຄນັ ເອົາໄວ.້ ເວລາຟັງການບັນລະຍາຍ, ການເວ້ໍາົ ຕາ່ ງໆ ຜູ້ຟັງຍ່ອມບືສ່ າມາດບນັ ທຶກຄາເວ້ໍົາຂອງຜູ້ເວົໍ້າໄດ້ໝົດ ທກຸ ຄາ. ດງືັ່ ນນັໍ້ , ຕ້ອງຮູ້ເລອກແຕຸ່ບັນຫາສາຄັນ ສາມາດແຍກໃຈຄວາມສາຄນັ ອອກເປນັ ສ່ວນໆ ອັນໃດຄວນບັນທກຶ ແລະ ອນັ ໃດເປນັ ສວ່ ນຂະຫຍາຍຂ້ໍຄວາມເທືາ່ົ ນັໍ້ນ. ຈາກນນັໍ້ , ຕ້ອງໃຊ້ຕົວຫຍເ້ໍ ພອື່ ປະຢດັ ເວລາໃນການບັນທຶກ, ຕົວ ຫຍໍ້ທີື່ຈະໃຊ້ນັໍນ້ ຕ້ອງເປັນລະບົບຂອງຕົນເອງທີື່ສ້າງຂຶ້ນໍ ຫຼ ລະບົບເອກະພາບທື່ີມຜີ ູ້ສ້າງໄວ້ແລ້ວ ເຊັື່ນ: ພ/ງ ແທນ ໃຫ້ພະນັກງານ; ສ.ສ.ກ ແທນໃຫ້ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ; ສ.ພ.ຄ.ຜ ແທນໃຫ້ສູນພັດທະນາຄູ ແລະ ຜູ້ ບລິຫານການສຶກ; ວ.ຄ.ຫຼ.ທ ແທນໃຫ້ວິທະຍາໄລຄູ ຫຼວງນ້ໍາທາ; ວ.ຄ.ປ ແທນໃຫ້ວິທະຍາໄລຄູປາກເຊ; ວ.ຄ.ຫຼ.ບ ແທນໃຫ້ວິທະຍາໄລຄູ ຫຼວງພະບາງ; ວ.ຄ.ສ ແທນໃຫ້ວິທະຍາໄລຄູສະຫວັນນະເຂດ; ວ.ຄ.ຂ ແທນ ໃຫວ້ ທິ ະຍາໄລຄຄູ ງັ ໄຂ ແລະ ວ.ຄ.ກ ແທນໃຫວ້ ທິ ະຍາໄລຄບູ າ້ ນເກນິ . ຕວົ ຢາຸ່ ງ: ການຈດົ ບັນທຶກຈາກການຟງັ . ຂ້ໍຄວາມຕ່ືໄປນີໍ້ ທ່ານຈະໄດ້ຟັງບົດແຈ້ງການ ຂອງພະແນກຖະແຫຼງຂ່າວ ແລະ ການະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ເຊງິ່ື ໄດແ້ ຈ້ງການໄວ້ໃນໜງັ ສພມິ ວຽງຈັນໃໝຸ່ສະບບັ ວັນທີ20/6/96. ເລື່ອງ ໃຫ້ຄະນະວົງດົນຕີ ແລະ ສິລະປະສະໝັກຫຼິ້ໍນທີື່ຂຶໍ້ນທະບຽນຢູຸ່ພະແນກຖະແຫຼງຂ່າວ ແລະ ວັດທະນະທານະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ເຂົໍ້າຮ່ວມປະຊຸມຢູຸ່ຫ້ອງປະຊຸມຊັໍ້ນສອງຂອງພະແນກຖະແຫຼງຂ່າວວັດທະນະ ທາ ນະຄອນວຽງຈັນ ໃນວັນທີ 5/7/96 ເວລາ 14:00 ໂມງ ເພື່ອຮັບຟັງແນະນາກ່ຽວກັບການເຄື່ອນໄຫວດ້ານ ສິລະປະໃນຕື່ໜາ້ . ການຈດົ ບນັ ທຸກພະແນກຖະແຫຼງ. ຂາ່ ວວດັ ທະນະທານະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ໃຫ້ຄະນະວົງດົນຕີ ແລະ ສິລະປະສະໝັກຫຼີໍ້ນທຂີ່ື ໍຶນ້ ທະບຽນເຂາົ້ໍ ຮວ່ ມປະຊມຸ ຢູຸ່ຊັໍ້ນສອງ ເວລາ 14:00 ໂມງ ຂອງວັນທີ 5/7/96 ເພ່ືອ ຟງັ ການແນະນາກ່ຽວກັບການເຄອ່ື ນໄຫວສິລະປະໃນເທອ່ື ໜ້າ. 3.7 ບນັ ທກຶ ຈາກການອາ່ ນ ໃນການສຶກສາລະບບົ ສສື່ ານທາງໄກ ການອາ່ ນເອກະສານການສອນເປັນເລອ່ື ງສາຄນັ ທືີ່ສດຸ , ເມ່ອື ອາ່ ນເລອື່ ງ ແລະ ທາຄວາມເຂົໍ້າໃຈກ່ຽວກັບເລື່ອງແລ້ວ ເຮົາຄວນບັນທຶກເນ້ໍອໃນສາຄັນ ໃຫ້ໄດ້ເນໍ້ອຄວາມທີ່ືຊັດເຈນ. ການທ່ືີ ຈະບນັ ທກຶ ໄດດ້ ີຜູ້ບັນທກຶ ຈະຕ້ອງມີຄວາມສາມາດໃນການອາ່ ນ ໂດຍມຂີ ໍ້ັນຕອນສະຫບຼຸ ໄດດ້ ືັ່ງນ້ໍີ: ວາງເປ້ົໍາໝາຍ, ສາ ຫຼວດຂໍ້ມູນ, ສັງເກດສ່ວນປະກອບ, ອ່ານຢຸ່າງມີສະມາທິ ແລະ ຕັໍ້ງຄາຖາມທົບທວນ. ການບັນທຶກນັໍ້ນຕ້ອງໄດ້ມາ ຈາກການອາ່ ນ ເພ່ືອຈົດຈາຄວາມສາຄັນ ຜ້ອູ ່ານຕ້ອງອ່ານຢາຸ່ ງລະອຽດ, ອາດຂດີ ກ້ອງໄວ້ເມ່ືອເຮົາອ່ານພບົ ຂ້ໍສາຄນັ , ແຕຕຸ່ ້ອງຄານງຶ ວາ່ ໃຈຄວາມສາຄັນບໄື່ ດມ້ ແີ ຕຢຸ່ ່ໃຸູ ນເນໍ້ອເລອື່ ງທືສີ່ າຄນັ ເທົາື່ ນັໍ້ນ. ຂມ້ໍ ນູ , ແນວຄດິ , ທັດສະນະ ແລະ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງເລື່ອງທື່ອີ າ່ ນນັນ້ໍ ກມຄີ ວາມສາຄັນຄກັບເນ້ໍອເລອ່ື ງ. ການອ່ານໜັງສປະເພດໃດກຕາມ ເມື່ອບັນທຶກກຄວນຄານຶງເຖິງແຫືຼ່ງທີື່ມາຂອງເລື່ອງ ການສະແດງຄວາມ ເຄາົ ລົບຕືເ່ ຈາົໍ້ ຂອງເລອ່ື ງ ແລະ ເປັນການສະແດງຫັກຼ ຖານອ້າງອີງ, ໃນການຂຽນລາຍງານທາງວິຊາການ, ການວິໄຈ ຫຼ ການແຕຸ່ງຕາລາກຕາມ ຖາ້ ຄັດຂຄ້ໍ ວາມ ຫຼ ແນວຄິດຈາກໜງັ ສໃດຕ້ອງໄດ້ເຮັດເຊີງອັດ (Foot note) ແລະ ບັນນາ ນກຸ ມົ (Bibliography) ເອາົ ໄວ້ ເຊື່ັນ: ຖ້າເປນັ ໜງັ ສຕອ້ ງບອກຊ່ຜື ແູ້ ຕ່ງຸ , ຊໜ່ື ັງສ, ສານັກພິມ, ປີພິມ, ໜ້າອາ້ ງອີງ, ຖ້າເປັນ ລະສານ ຫຼ ໜັງສພິມໃຫ້ບອກຊ່ືຜູ້ແຕຸ່ງ, ຊ່ືບົດຄວາມ ຫຼ ເລ່ືອງ, ຊື່ວາລະສານ, ປີພິມ, ບັບທີ , ວັນທີ, ເດອນປີ ແລະ ເລກໜາ້ . ຕວົ ຢຸ່າງ ພູມີວົງວິຈິດໄວຍາກອນລາວ, ຄໍ້ັງທີ 1 ພະແນກສກຶ ສາສູນກາງພິມຈາໜ່າຍ 1967 ໜ້າ 6. ວິທີຈົດບັນທຶກຈາກການອ່ານເອົາເນ້ໍອໃນສາຄັນຂອງເລື່ອງ ໂດຍໃຊ້ຖ້ອຍຄາເຮົາເອງ ຫຼ ຄັດຂ້ໍຄວາມທືີ່ ຕອ້ ງການ ໂດຍບ່ເື ພືມີ່ ຕ່ມື ແລະ ບື່ຕັດອອກ, ຫຼ ອາ້ ງເຖິງຂຄໍ້ ວາມໃນເຄ່ອື ງໝາຍຄາ ເວາ້ົໍ ວ່າ ມາຈາກແຫຸ່ງນ້ນໍັ ໆ ອາດ ຈະມີຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຜູ້ບັນທກຶ ເພມື່ີ ເຕີມ ຫຼ ບື່ມີກໄດ້. ຖ້າມີຕອ້ ງແຍກອອກ ຫຼ ສະແດງໃຫເ້ ຫັນຢຸາ່ ງຈະແຈງ້ ວາ່ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 97

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຂຄ້ໍ ວາມໃດເອົາມາ ແລະ ຂ້ຄໍ ວາມໃດເປັນຂອງ ຜູ້ບນັ ທຶກ. ຮູບແບບການບັນທຶກຈາກການອ່ານ ເຮົາຕ້ອງສ້າງຮູບແບບໃດໜຶື່ງຂຶ້ນໍ ສະເພາະ ຫຼ ຈະນາເອົາແບບມາຈາກ ບັດລາຍການໃນຫ້ອງສະໝຸດ ຫຼ ຈັດທາບັດສາລັບບັນທຶກໄວ້ ໂດຍສະເພາະເມອອ່ານເລື່ອງໃດເລ່ືອງໜຶ່ືງກື່ບັນທຶກ ເນໍ້ອໃນສາຄັນໄວ້ບັດໜຶື່ງ, ເມ່ືອອ່ານເລື່ອງອ່ືນ ຫຼ ອ່ານເຫຼັ້ໍມອ່ືນ ກບັນທຶກໄວ້ໃນບັດອີກໃບໜຶື່ງ ເຊິື່ງບັດນັໍ້ນໆເຮົາ ອາດມາຮຽງລາດັບຕາມຫົວເລ່ືອງ ຊື່ໜັງສໄວ້ພາຍຫຼັງ. ສາລັບການຈັດທາຮູບແບບເລອກໄດ້ຫຼາຍວິທີ ເຊັື່ນ: ບັດຊື່ ເລື່ອງ ຫຼ ບັດຫົວເລ່ືອງກ່ືໄດ້ ເພ່ືອສະດວກໃນການສັງເກດ ແລະ ຮຽງລາດັບບັດ. ສ່ວນຂ້ໍຄວາມ ແລະ ເນໍ້ອໃນສາ ຄັນຈາກການອາ່ ນກບນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນຊອ່ ງຫວາ່ ງກ້ອງຫົວເລື່ອງດ່ັືງກາ່ ວ ແລະ ຢຸ່າລມວ່າມາຈາກໜາ້ ໃດ. 3.8 ບນັ ທກຶ ຫຍ້ໍ ການບັນທກຶ ຫຍ້ໍ ແມຸນ່ ການຈົດເອົາເນອ້ໍ ໃນສາຄນັ ຂອງເລອ່ື ງຍາວມາຮຽບຮຽງໃໝຸ່ໃຫ້ສນັ້ໍ ເຂ້ົໍາໂດຍຕັດສິື່ງທີ່ື ບື່ສາຄັນອອກແລ້ວຊານເປນັ ສານວນຂອງຕນົ ເອງ ແຕຸ່ບ່ືໃຫ້ຄວາມໝາຍປຸ່ຽນໄປຈາກເດີມເຊັື່ນດຽວກັບການຫຍ້ໍຮູບ ໃຫຍໃ່ ຫ້ເປນັ ຮູບນັອຍ, ເມື່ອເປນັ ຮບູ ນອ້ ຍແລ້ວກ່ຍື ັງຮກັ ສາລັກສະນະຄກັບຮູບໃຫຍ່. ການຫຍ້ໍເລື່ອງໃດກຕາມເຮົາ ບື່ສາມາດການົດເປນັ ກດົ ເກນຕາຍຕວົ ໄດ້ ມັນອີງຕາມເນໍອ້ ໃນຂອງເລ່ືອງນນັໍ້ . ການບັນທຶກຫຍ້ໍ ຈະມີປະສິດທິພາບພຽງໃດນັ້ໍນຂຶໍ້ນກັບຄວາມສາມາດໃນການຟັງ, ການອ່ານ ແລະ ການ ຂຽນບັນທຶກ, ໝາຍຄວາມວ່າຜູ້ບັນທຶກຫຍ້ໍຕ້ອງຮູ້ຈັກຟັງ ແລະ ອ່ານແລ້ວຈົດປະເດັນສາຄັນ ອອກມາຂຽນໂດຍ ອາໄສຫັກຼ ການຂຽນໃຫກ້ ະທດັ ຮັດ ແຕຸ່ມີຄວາມໝາຍບື່ຜິດຈາກເດີມ ໂດຍທົືວ່ ໄປແລວ້ ການບັນທກຶ ຫຍມ້ໍ ດີ ່ືັງນໍີ້: - ອ່ານ ຫຼ ຟັງເລື່ອງທີື່ຈະຫຍ້ໍດ້ວຍຄວາມຕັ້ໍງໃຈ ຕ້ອງຕັ້ໍງຄາຖາມເພ່ືອຫາຄາຕອບຈາກການອ່ານ ຫຼ ຟັງວ່າ ເປັນເລອ່ື ງຫຍງັ ? ໃຜເຮັດທາຍັງ? ຢໃຸູ່ ສ ? ເມ່ອື ໃດ ແລະ ໄດຜ້ ນົ ຢຸ່າງໃດ? - ຖ້າເປນັ ການອ່ານອາດທບົ ທວນ ແລະ ແຍກຕອນເພືອ່ ຄວາມເຂໍົ້າໃຈ ແຕຸ່ຖາ້ ແມຸ່ນການຟງັ ກເຮັດໄດ້ໂດຍ ການທບົ ທວນເລອ່ື ງທ່ືໄີ ດ້ຟງັ ລາດບັ ຄວາມຄນໃໝ.ຸ່ - ນາເອົາໃຈຄວາມສາຄັນມາຮຽບຮຽງຄນໃໝຸ່ ໃຫ້ເປັນເລ່ືອງເລ່ືາົ ຖ້າຫາກເປນັ ນິທານ, ໃນການບັນທກຶ ຈະ ບື່ມີຄາແທນນາມບອກບູລດຸ ທີ 1 ແລະ ທີ 2 ມີແຕຸບ່ ອກບລູ ດຸ ທ່ືີ 3 ເທື່ົານ້ນໍັ ແຕຸບ່ ່ືໃຊສ້ ານວນເລື່ອງເດີມ ຄວນໃຊ້ ປະໂຫຍກສນໍ້ັ ໆ ມຄີ ວາມໝາຍຈະແຈ້ງ ຖກຕອ້ ງຕາມໄວຍາກອນ. - ກອ່ ນຈະບັນທກຶ ຫຍ້ໍ ຄວນຂຽນຫວົ ເລອ່ື ງເອົາໄວໂ້ ດຍບອກໃຫ້ຮູ້ວາ່ ບັນທກຶ ຫຍເ້ໍ ລືອ່ ງຫຍງັ ? ວັນເດອນ ປີໃດ? ມີໃຈຄວາມບາງແດຸ່? ການບັນທຶກຫຍ້ໍແບຸ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ ການບັນທຶກຫຍ້ໍເນໍ້ອຄວາມ ແລະ ບນັ ທກຶ ຫຍ້ໍເນໍອ້ ເລືອ່ ງ. ກ. ການຂຽນຫຍ້ເໍ ນ້ອໍ ຄວາມ ແມຸ່ນການສັງລວມເນໍ້ອໃນໂດຍຫຍໍ້ ຂອງເລື່ອງໃດເລ່ືອງໜຶ່ືງ ການຫຍ້ໍເນ້ໍອຄວາມແບຸ່ງອອກ ເປັນ 3 ປະເພດດງ່ັື ນ:ີ້ໍ - ຂຽນຫຍ້ໍເນໍອ້ ຄວາມປະເພດບດົ ວັນນະຄະດີ ຄາຮອ້ ຍກອງ ເຊັນ່ື : ໂຄງ, ສານ, ກອນ ແລະ ອນ່ື ໆ. - ຂຽນຫຍໍ້ເນ້ໍອຄວາມປະເພດບົດວັນນະຄະດີ ຄາຮ້ອຍແກ້ວ ແມຸ່ນການຂຽນຫຍເໍ້ ນໍ້ອໃນທາມະດາ ເຊັື່ນ: ບດົ ຄວາມ, ເລ່ອື ງສັນໍ້ , ນທິ ານ, ຄາອະພິປາຍ ແລະ ອ່ືນໆ). - ຂຽນຫຍໍ້ເນໍ້ອຄວາມຈາກການຟງັ ເອ້ນໍີ ວ່າ “ສຸຕະນພິ ນົ ” ໄດແ້ ກຸກ່ ານຂຽນຫຍຂໍ້ ່າວ, ຄາສາພາດ, ຄາປາໄສ, ຂຽນຫຍເ້ໍ ນໍອ້ ຄວາມຈາກການສາມະນາຕາ່ ງໆ. ຂ. ແບບຂຽນຫຍໍ້ເນອໍ້ ຄວາມ ການຂ້ນໍຶ ຕ້ົນໍ ຂອງຄານາໜ້າ ຫຼ ຂນໍຶ້ ຕນົໍ້ ຫຍໜໍ້ ້າມຫີ ຼັກການດ່ງັື ນີ:້ໍ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 98

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ຖ້າເລື່ອງຂຽນຫຍ້ໍເປັນບົດປະເພດວັນນະຄະດີ ເຊັື່ນ: ໂຄງ, ກອນ, ກອນຮ່າຍ ຕ້ອງໄດ້ບອກປະເພດ ວນັ ນະຄະດນີ ້ໍັນ ເຊື່ັນ: ຫວົ ຂໍ້ບດົ , ຜູ້ແຕຸ່ງ, ທ່ມີື າຂອງບດົ ນ້ໍນັ ວ່າມາຈາກປ້ໍມເລອື່ ງໃດ, ໜ້າທີເທື່າົ ໃດ ເທາົ່ື ທ່ຮືີ ູ້ໄດ.້ - ຫວົ ບດົ ວນັ ນະຄະດປີ ະເພດ...............ເລ່ືອງ..................ບົດຂອງ .............. ຕອນທີ ......... ຈາກປ້ມໍ .............................................ມີເນ້ອໍ ຄວາມວ່າ………….....................……… ບດົ ກອນ ຄດິ ເຖງິ ໄຊງ່ອນ ໄດ້ຫຼາຍປີມາແລວ້ ທີເື່ ຮາົ ຈາກໄກກນັ ແຕດຸ່ ວງໃຈຂອງຮຽມ ບປ່ື ຸຽ່ ນແປງພໜອ້ ຍ ອ້າຍຫາກຄອຍຫານອ້ ງ ບມ່ື ວີ ັນຊິປນຸ ປຽບ ຍື່ງິ ກະສຽນປຸ່ຽນເພືີ່ມ ຍືິງ່ ອວນອາ້ ຍຮັກນາງ ພູຫວຼ ງອາດເຖ່ອື ນກງໍ້ິ ນາ້ໍ ຂອງອາດເຂນີ ວັງ ໄຊງອ່ ນທາງວຽງຈນັ ຫ່າງໄກກນັ ແທ້ ແຕຸ່ຫາກດວງໃຈອາ້ ຍ ບມ່ື ວີ ນັ ຊເິ ຫີນຫາ່ ງ ຄິດເຖງິ ນົງນາດນາ້ ງ ບ່ືມມີ ໍຈ້ ດຈາງ ເຖິງວ່າຮອຍຕີນນາງ ຖກລົມເປືາົ່ ສນູ ຫາຍ ຖກແດດຝນົ ເຜົາລາ້ ງ ເຖິງວາ່ ປອຍຜມົ ນາງ ຕກົ ເປັນຂອງຄນົ ອືນ່ ເຖິງວ່າຕວົ ນາງນ້ອງ ຮູບຊງົ ນາງຢູຸ່ຄ້າງ ແກນຸ່ ຕາອາ້ ຍຢຊູຸ່ ູຸ່ຍາມ ຖາ້ ນ້ອງຄດິ ຮອດອ້າຍ ໃຫຫ້ ຼຽວເບງືິ່ ເດອນດາວ ຊພິ ົບກນັ ຢູເຸ່ ທິງຟ້າ ສອງແສງຕາຂອງເຮົາ ອ້າຍຫາກຍັງຄອຍຖາ້ ດວງໃຈນາງນດັ ບອ່ ນ ເພື່ອໃຫ້ອາ້ ຍຈວບນອ້ ງ ພຽງດ້າມພມື່ ະໂນ ຕວົ ຢາຸ່ ງ ຫຍເ້ໍ ນອ້ໍ ຄວາມບົດກອນເລ່ືອງ ຄດິ ຫຍງັ ໄຊງ່ອນ ຂອງສ.ບບຸ ຜານວຸ ົງ ຈາກປໍມ້ຶ ວາລະສານສຽງແຄນລາວ ສະ ບັບທີ 2, ໜ້າທື່ີ8, ມເີ ນໍ້ອຄວາມວ່າ ນກັ ກະວີ ໄດ້ຈາກຄົນຮກັ ຂອງຕົນໄປຢຄູຸ່ ົນລະແຫງຸ່ ເຖງິ ແມຸ່ນວ່າຈະຢູຸ່ໄກກັນກ ຕາມແຕຸ່ພາບແຫ່ງຸ ຄວາມຮັກຍງັ ຝງັ ແໜ້ນຢສຸູ່ ວ່ ນເລິກຂອງຫົວໃຈຕະຫອຼ ດເວລາ. ຖ້າເລືອ່ ງທື່ີຫຍ້ໍເປນັ ປະເພດວັນນະຄະດີຄາຮ້ອຍແກວ້ , ຕານານ, ບດົ ຄວາມ, ເລ່ືອງສນໍ້ັ ຕ່າງໆຈະຂຶ້ໍນຕນ້ົໍ ດ້ວຍເລືອ່ ງຫຍັງ? ໃຜເປນັ ຜູ້ແຕງຸ່ ? ຈາກປ້ໍມຶ ເລື່ອງ ໃດ? ໜ້າທືີ່ເທົື່າໃດ? ມຄີ ວາມໝາຍເຖງິ ຫຍງັ ? ຫຍ້ໍຄວາມເລອ່ື ງ............ ຂອງ..........ຈາກ …….., ໜ້າທ…ືີ່ ..,ມເີ ນອ້ໍ ຄວາມວ່າ …………...… ເລອື່ ງ ຊ້າງກັບນົກຈອກຟາ້ ທີື່ປຸ່າໄຜຸ່ແຫຸ່ງໜຶ່ືງ ມີນົກຈອກຜົວເມຍຄຸູ່ໜຶ່ືງເຮັດຮງັ ໃສຸ່ ຄັໍ້ງນັ້ໍນ ມີຊ້າງສານ ໂຕໜຶື່ງພວມເລາະຊອກຫາກນິ ມາທາງນັໍ້ນ, ນາງນົກຈອກຟ້າຢ້ານຊ້າງດຶງຮຽວໄຜຸ່ທີື່ຮັງຂອງຕົນຢູຸ່ຈຶື່ງອ້ອນວອນຊ້າງວ່າ “ເຈົ້ໍາກູຜູ້ປະເສີດທີື່ນີ້ໍເປັນ ບ່ອນອາໄສຂອງພວກຂ້າພະເຈົໍ້າ ແລະ ເວລານີ້ໍລູກຂອງຂ້າພະເຈົໍ້າກຍັງອ່ອນນ້ອຍບິນບ່ືທັນໄດ້ ຂທານນາເຈົໍ້າຢຸ່າດຶງ ຮຽວໄຜຸ່ນີໍ້ທ້ອນ ກະລຸນນາຫຼີກໄປທາງອື່ນສາ” ຊ້າງໄດ້ຍິນນາງນົກຈອກຟ້າເວົໍ້າດັື່ງນໍ້ັນ ກອວດສະຫາວວ່າຕົນເອງມີ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 99

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ກາລັງ ຕອບນາງ ນກົ ຈອກ. ດ້ວຍລກັ ສະນະຂື່ມົ ຂແຸູ່ ບບຜ້ມູ ີອານາດວ່າ “ບະ! ອ່ີືນາງນກົ ນ້ອຍ ເຫດໃດມຶງຈ່ຶືງມາເຮັດ ຮືງ່ັ ກດິ ຂວາງຢູຸ່ບອ່ ນຫາກິນຂອງກູ ທືປີ່ ຸ່ານີໍ້ແມ່ນຸ ເຂດແດນຂອງກູໝົດໃຜຈະມາສະແດງຄວາມໃຫຍ່ໂຕຢຸູ່ບ່ອນຫາກິນ ຂອງກູບື່ໄດ້ເດັດຂາດ” ວ່າແລ້ວກເອົາງວງດຶງເອົາຮຽວໄຜຸ່ທີ່ືນົກກາລັງເຮັດຮັງຢູຸ່ນັໍ້ນມາຍື່ານີ້ໍ ຢຽບລູກອ່ອນຂອງນາງ ແປກັບດິນແລ້ວໜີໄປ. ນາງນົກມີຄວາມເສົໍ້າໂສກເສຍໃຈຫຼາຍຈຶື່ງໜ່ຽວວວອນ ນົກຕົວຜູ້ວ່າ “ເຮັດຈັ່ືງໃດເຮົາຈະ ແກ້ແຄ້ນສັດໂຫດຮ້າຍຕວົ ໃຫຍນ່ ້ໄີໍ ດ້” ນົກໂຕຜວົ ເຫນັ ເມຍທຸກໂສກຄແນວນັນໍ້ ຈິື່ງໄປປກຶ ສານາສຽ່ ວກາເລາ່ືົ ເຫດການ ກ່ຽວກັບຄວາມໂຫດຮ້າຍຂອງຊ້າງຈົນຕະຫຼອດ, ກາຈຶ່ືງເວ້ໍົາອອຍໃຈຜົວເມຍນົກຈອກ ແລະ ແນະນາວ່າ “ຄວນຫາ ທາງຕື່ສູມ້ ນັ ເຮົາເອງກຈະຊ່ວຍ ຈນົ ສຸດຄວາມສາມາດ”, ວາ່ ແລວ້ ກແນະນາໄປຫາສ່ຽວກບົ ອກີ . ເມອ່ື ໄປເຖງິ ກບົ ເຂົາກເລາົ່ື ສາຍເຫດໃຫ້ກົບຟັງ ພ້ອມທງັ ໃຫສ້ ຽ່ ວກົບຊ່ວຍເຫອຼ , ເມືອ່ ກບົ ໄດຟ້ ງັ ດືັ່ງນໍ້ັນ ກົບ ກມີຄວາມເຫັນໃຈຄູຸ່ຜົວເມຍນົກຈອກເປັນອັນມາກ ແລ້ວຈຶ່ືງເວົ້ໍາໃຫ້ກາລັງໃຈວ່າ: “ສ່ຽວເອີຍ! ຊ້າງໂຕນັໍ້ນມັນ ອວດສະຫາວອ້າງໂຕວ່າມັນເປັນສັດໃຫຍ່ ແລະ ມີກາລັງຫຼາຍ, ໃຜບ່ືອາດຕ່ືສູ້ມັນໄດ້, ມັນຈຶ່ືງມັກຂົ່ືມຂູຸ່ຜູ້ມີກາລັງ ນ້ອຍ ທ່ີືແທ້ນນ້ັໍ ຜມູ້ ກີ າລັງນອ້ ຍ ຫຼ ບືມ່ ີກາລງັ ກຕາມ ແຕ່ມຸ ີຜະຫຍາທີ່ືແຫຼມຄົມມກີ ົນອຸບາຍທື່ີສະຫຼາດກສາມາດເອົາ ຊະນະຜູທ້ ມ່ີື ກີ າລັງໄດ້ດ່ືງັ ດຽວກັບເຕືາ່ົ ເອາົ ຊະນະຄູດນໍນ້ັ ແລ” ກົບກເລາື່ົ ເລ່ືອງເຕື່າົ ກບັ ຄດຸ ແຂຸ່ງຂນັ ກັນໃຫນ້ ກົ ຈອກຟງັ ແລະ ກບົ ກຍງັ ເວາົໍ້ ຕື່ໄປອີກວ່າ ຄວາມສາມກັ ຄີລວມ ກາລັງກັນຂອງສິື່ງເລັກນ້ອຍ ກສາມາດເຮັດໃຫ້ວຽກງານທຸກຢຸ່າງຕ້ອງສາເລັດຜົນຕາມປະສົງ ຄກັບຫຍ້າທີື່ຝັໍ້ນກັນ ເປັນເຊອກກສາມາດມັດຊ້າງສານທີ່ືມີກາລັງແຮງໄດ້ ອັນກາລັງແຮງໂຮມໝຸູ່ບື່ມີສິ່ືງໃດຈະທາລາຍໄດ້ດອກສ່ຽວ ເອີຍ”. ຫຼັງຈາກນັໍ້ນ ນົກຈອກ, ກາ ແລະ ກົບຈິື່ງພາກັນໄປຫາແມງວັນຂຽວຜູ້ເປັນສ່ຽວອີກ ເມ່ືອໄປເຖິງກເລົື່າທຸກ ຢຸ່າງໃຫ້ສ່ຽວແມງວັນຂຽວຟງັ ແມງວັນຂຽວ ຈຶ່ືງເວົໍ້າວ່າ “ດີແລ້ວສ່ຽວເອີຍ! ຖ້າພວກເຮົາພ້ອມພຽງກັນ ກຕ້ອງປາບ ຊ້າງໂຕນ້ນັໍ ໄດ້ແທ້ ແຕເຸ່ ຮາົ ຕ້ອງມີອຸບາຍທສື່ີ ະຫຼາດຈງຶື່ ປາສະຈາກຄວາມວິບດັ ເສຍຫາຍໄດ້, ແລວ້ ແມງວັນຂຽວຈງືຶ່ ຊກັ ນິທານນົກຍາງເຖ້ົໍາມີອຸບາຍແຕຸ່ຂາດຄວາມສະຫຼາດ ບື່ຄິດເຖິງແງຸ່ເສຍຫາຍຈງິ ຖກຈອນຟອນກິນລູກ ແລະ ໄດ້ເວົໍ້າຕື່ ໄປອີກວ່າ “ພວກເຮົາຕ້ອງຫາອຸບາຍທີ່ືແນບນຽນ ປາສະຈາກຄວາມເສຍຫາຍ”. ຄັນແລ້ວຈຶື່ງຊວນເອົາສ່ຽວທັງໝົດ ໄປຫານົກຫອນຂວານ (ນົກຕອດຝຸ່ນ) ເລົື່າເຫດການທຸກຢຸ່າງໃຫ້ຟງັ , ນົກຫອນຂວານຈຶ່ືງເວົໍ້າວ່າ “ພວກເພ່ືອນມາຂ ຄວາມຊ່ວຍເຫຼອໃນເທື່ອນີໍ້ເຮົາບ່ືຂນີ ແຕຸ່ເຮົາຂີນ ເຄີຍໄດ້ຍິນບູຮານວ່າ ຜູ້ໃດປະສົບໄພມັກແລຸ່ນຫາຜູ້ອ່ືນຊ່ວຍໂດຍ ຍອມເຮັດທຸກຢຸ່າງຂແຕຸ່ໃຫ້ພົ້ໍນໄພ ຄັນພົໍ້ນໄພແລ້ວສ່ວນຫຼາຍບື່ເຮັດຕາມສັນຍາ”, ວ່າແລ້ວນົກຫອນຂວານກຊັກ ນິທານເລື່ອງ ນົກສົບແຫຼມເອົາດູກກວາງອອກຈາກຫວ່າງແຂ້ວເສອ ໂດຍເສອສັນຍາວ່າຈະເບິ່ືງແຍງຊ່ວຍເຫຼອ, ແຕຸ່ ແລ້ວບ່ືເຮັດຕາມສັນຍາ. ເມ່ືອສັດເຫຼົື່ານັ້ໍນຕົກລົງກັນແລ້ວກໄປຈັດການຊ້າງຕາມທີື່ໄດ້ນັດ ໝາຍກັນໄວ້, ໃຫ້ກາກັບ ນົກຫອນຂວານ ແລະ ນົກຈອກໄປລອບສັບຕາຊ້າງໃນເວລາມັນນອນຫຼັບ, ຕາຊ້າງເປັນບາດແລ້ວໃຫ້ແມງວັນຂຽວ ໄປຊ້ໄໍ ຂຸຂ່ າງໃສຸ່ ເມື່ອຕາຊາ້ ງບອດເພາະໜອນເຈາະແລ້ວຈືຶ່ງພາກັນໄປບອກສຽ່ ວກົບ ເພືອ່ ໃຫສ້ ່ຽວກົບພາບລິວານໄປ ຮ້ອງຢູຸ່ທີ່ືປາກເຫວ ຊ້າງສານຕາບອດອຶດຫຍ້າ ແລະ ນ້ໍາມາຫຼາຍວັນ ຄັນໄດ້ຍິນສຽງກົບຮ້ອງເຂົ້ໍາໃຈວ່າມີໜອງນ້ໍາຢູຸ່ ທາງສຽງນໍັ້ນ ຈ່ິືງຍາ່ ງຊັດເຊງມົ ງວາໄປທປື່ີ າກເຫວເລີຍພະລາດຕກົ ເຫວຕາຍ. ຕວົ ຢາຸ່ ງ ຫຍໍ້ເນໍ້ອຄວາມເລ່ືອງຊ້າງກັບນົກຈອກຟ້າ ຂອງກົມຄົໍ້ນຄວ້າຮຽບຮຽງກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ທາມະ ການຈາກປ້ມໍ ວນັ ນະຄະດຊີ ັນໍ້ ອຸດົມ 1. ໜາ້ 42-44, 1982 ມີເນ້ໍອຄວາມວ່າ: ຜ້ທູ ່ມືີ ກີ າລັງແຮງອັນມະຫາສານ ຫຼ ຜູ້ທ່ືີມອີ ານາດມັກໃຊອ້ ດິ ທິພນົ ຂົ່ືມເຫັງຜທູ້ ີອ່ື ່ອນນອ້ ຍກວາ່ ຕນົ ຍ່ອມໄດ້ ຮັບຜົນກາຕອບສະໜອງ, ຜູ້ທືີ່ອອ່ ນນ້ອຍຫາກມີຄວາມສາມກັ ຄີ, ມໄີ ຫວພິກ, ສະຕິປນັ ຍາຮ່ວມແຮງ ຮ່ວມໃຈກັນ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 100

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ແລ້ວ ກສາມາດຕື່ສູ້ກັບຜູ້ມີກາລັງແຮງອັນມະຫາສານຢາຸ່ ງມໄີ ຊ ດ່ງັື ນົກຈອກຟາ້ ຊະນະຊາ້ ງນ້ໍັນເອງ. ຮູບທີ4: ຊ້າງອວດຕົວວ່າເປນັ ສດັ ໃຫຍ່ ຮູບທີ5: ນົກຈອກຟາ້ , ກາ, ກບົ , ແມງວນັ ຂຽນ, ນົກ ຫອນຂວານ ປະຊຸມກັນວາງແຜນແກແ້ ຄ້ນຊາ້ ງ • ເນອ້ໍ ເລ່ອື ງ ຂ. ການຂຽນຫຍໍເ້ ລອ່ື ງ ແມນຸ່ ການຫຍໍເ້ ລ່ືອງຍາວໃຫສ້ ້ໍັນເຂົໍ້າແຕຸ່ເນໍອ້ ໃນຄວາມໝາຍບື່ຜິດຈາກເດມີ . ຫຍ້ໍເລື່ອງ “ເລ່ອື ງສນິ ໄຊ” ຕອນທາ້ ວທງັ 6. ຢູ່ເຸ ມອງເປງັ ຈານ ລກູ ຊາຍທເື່ີ ກີດຈາກນາງທັງ 6 ກໃຫຍ່ກາ້ ໜ້າບານ ແລະ ມີຊສ່ື ຽງເລ່ົືາລກັນວາ່ ເປນັ ພວກ ທີ່ືມີບຸນມາເກີດ. ພວກທ້າວທັງ 6 ໄດ້ຮຽນຮູຮ້ ີດຄອງປະເພນີໃນພະລາຊະວັງ ແລະ ມີຄວາມສະຫຼາດຫຼັກແຫຼມໃນ ການເວົ້ໍາຈາ. ແຕຸ່ກມີຫາງສຽງວ່າທັງ 6 ສະຫຼາດໃນການລົບລີ້ໍນປີ້ໍນຄວາມຄ ປາກເວົ້ໍາແນວໜຶື່ງແຕຸ່ຕົວຈງິ ເຮັດແນວ ໜຶື່ງ. ແນວໃດກຕາມ ພະຍາກຸດສະລາດກຮັກແພງ ລູກຊາຍປານແກຸ່ນຕາ ແລະ ຖວ່າເປັນບຸດຂອງພະອົງທີື່ໄດ້ລູກ ຊາຍສົມປາຖະໜາເປາົໍ້ ໝາຍອນັ ບື່ປຸ່ຽນແປງທີ່ືພະອງົ ຕ້ໍັງໄວ້ໃກຈ້ ະເປັນຄວາມຈງິ ເຂໍົາ້ ໄປເລໍ້ອຍໆຄ ພະອງົ ຈະໄດ້ມອບ ໜ້າທ່ືີໃຫລ້ ູກຊາຍ ທງັ 6 ໄປປາບຍກັ ແລະ ນາເອາົ ອາສຸມຸນທາກັບຄນມາ. ຮູບທີ6: ເມອງເປງັ ຈາານ (ຫພະຍາກດຸ ສະລາດ) ຮູບທີ7: ຍກັ ກມຸ ພັນອູ້ມນາງສຸມົນທາ 101 ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຖ້າບ່ືໄດ້ຮັບການປະຕິບັດໃຫ້ລຸລ່ວງໄປ ຄວາມແຄ້ນເລິກໆຍັງເຮັດໃຫ້ດວງຈິດຂອງພະອົງບ່ືມີຄວາມ ສະຫງົບໄດ້. ມ້ໍໜ່ືງຶ ພະຍາກຸດສະລາດກເອີ້ນໍ ລກູ ຊາຍທງັ 6 ອອກມາພບົ ແລວ້ ບອກຈດຸ ປະສົງໃຫ້ລູກທກຸ ຄນົ ຮູ.້ ຮູບທ8ີ : ພະຍາກດຸ ສະລາດ ແລະ ລູກຊາຍທັງ 6 ພະອົງວ່າ ເມ່ືອປາບຍັກລົງໄດ້ ແລະ ເອົາອາຄນມາແລ້ວ ພ່ືຈະມອບເມອງເປັງຈານໃຫ້ລູກນັ່ືງຄອງ ຜູ້ໃດຊິ ຂັນອາສາລ້າງແຄ້ນແທນພື່ກໃຫ້ກຽມຕົວກຽມໃຈ, ຕ້ອງອົດທົນເຂັ້ໍມແຂງ, ມີຈິດໃຈເຂັ້ໍມແຂງ ແລະ ບື່ງໍ້ງ່ຽງຕື່ສ່ິືງ ໃດໆ. ທ້າວທັງ 6 ຕອບຮັບພ້ອມກັນເພອບໆວ່າ ພວກລູກຂຂັນອາສາໄປປາບຍັກມານໃຫ້ໄດ້, ເຖິງວ່າວຽກງານຈະ ຫຍງຸ້ ຍາກປານໃດກຕາມ, ແຕ່ວຸ າ່ ພວກລກູ ນໍີ້ຍັງບມື່ ີວຊິ າອາຄົມໃດໆ. ດັືງ່ ນັໍ້ນ, ຕ້ອງຂໄປຊອກຮຽນຮເູ້ ຝິກຝົນຕົນເອງ ໃຫເ້ ກ່ືັງກາ້ ມຄີ ວາມສາມາດໃນເລອ່ື ງສາດຕະສນິ ກ່ອນ. ພະຍາກດຸ ສະລາດເຫັນດີຕາມຈຸດປະສົງຂອງພວກລູກທ່ືີຈະ ໄປຮຽນວິຊາ ໃຫ້ມີລິດເດດ, ໝາຍຄວາມວ່າ ທ້າວທັງ 6 ຈະຕ້ອງເຂົໍ້າປຸ່າຫາພະລສີຜູ້ມີລິດເດດ ທີ່ືຈາສິນຢູຸ່ກາງປຸ່າ ແລະ ຈະຕ້ອງໃຊ້ເວລາດົນສົມຄວນ. ມັນເປັນເລ່ືອງຈາເປັນທີ່ືລູກຊາຍພະຍາ ຫຼ ກະສັດຈະ ຕ້ອງເກັ່ືງກ້າໃນວິຊາ ສາດຕະສນິ ທງັ ນີໍ້ເພືອ່ ປກົ ປ້ອງບ້ານເມອງ ແລະ ປາບພວກຍກັ ມານທ່ຈີື ະມາ ຮາວີ ຕປີ ຸ້ນ, ໂດຍສະເພາະໃນການຕ່ືສູ້ ກັບຍັກກຸມພັນນັໍ້ນ ຕ້ອງມີລິດເດດເກັື່ງກ້າ ເປັນຍອດຄົນຈິງຈະສູ້ໄຫວ. ພະອົງແນມເບິ່ືງໜ້າລູກຊາຍທັງ 6 ດ້ວຍ ຄວາມປະເອີບໃຈ ແລ້ວກມອບຄາໃຫ້ພວກລູກຈານວນເທົ່ືາໆກັນ ເພື່ອໄວ້ແຮຖົງ. ຈາກນັ້ໍນທ້າວທັງ 6 ກຂາບທູນ ລາພລ່ື ງົ ຈາກພະລາຊະວງັ ໄປ. ພະຍາກຸດສະລາດເຊື່ອໝັ້ໍນໃນບ່ືດົນນີໍ້ສັດຕູຄູຸ່ອາຄາດຈະຕ້ອງດັບດິ້ໍນປະລາໄຊຢຸ່າງ ພວກທ້າວກອອກ ເດີນທາງມຸງ່ ໜ້າສສູຸ່ າຍພູທ່ືີທັບກນັ ເປນັ ລັນຢູຸ່ສດຸ ຂອບຟາ້ ສົມນໍ້າໜາ້ . ທາ້ ວທັງ 6 ຈດັ ແຈງແຕຸ່ງເຄື່ອງສາລັບເດີນທາງ ໄກ ແລະ ພາຍຫຼັງສັ່ືງລາແມຸທ່ ັງ 6 ແລ້ວ ກາງທາມະຊາດອັນສະຫງົບ. ທ່າມກາງຄວັນໝອກ ຈາງໆນະຈຸດໜຶ່ືງໄກໆ ພນຸ້ ເຊງິ່ື ລກັນວາ່ ພະລສຜີ ້ມູ ີມນົ ຄາຖາເຂັດຢາດາລົງຢຸຢູ່ ່າຸ ງສນັ ໂດດ ທາ່ ມກາງທາມະຊາດອັນສະຫງົບ. ຮບູ ທີ9: ທາ້ ວທັງ 6 ເດນີ ທາງໄປຊອກຮຽນວິຊາອາຄມົ 102 ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຊາຍທັງ 6 ອ້າຍນ້ອງ ຂຶໍ້ນພູສູງເລາະລຽບເຫວຊັນຫຼຽວລົງລຸ່ມ ເຫັນນ້ໍາໂຕນຕາດຫີນດັງອຶງຄະນຶງ ອາຍນ້ໍາ ເປນັ ຄວນັ ຂາວໆລອຍກວົ້ໍ ປກົ ຄຸມປາຍໄມສ້ ີຂຽວອຸ່ມທມຸ່ . ພວກລງິ ພວກຄາ່ ງ ແລະ ທະນພີ າກນັ ເຕັໍນ້ ໂຕນໂຍນໂຕໄປ ມາຕາມງາ່ ໄມ້ ແລະ ເຄອເຂາົ ; ແມງຜຸູ່ ແລະ ແມງກະເບ້ໍອ ບິນສວ່ ນສນົ ຕອມດອກໄມອ້ ັນມດີ ອກເຜໍ້ງີ ; ດອກກຽງລມົ ດອກສຽ້ ວທ່ພີື ວມເບືັ່ງບານເຮອງເຮອຢູຸ່ທົວ່ື ປຸ່າດົງ. ພວກທາ້ ວເດນີ ທາງເລາະປຸ່າໄດ້ສາມເດອນປາຍ ໄດ້ຜ່ານຜາດ້າວ, ຜາດາ, ຜາດາ່ ງ ແລະ ຜາກະໄດ ແລ້ວກເລຍີ ຫົງຼ ທາງ. ທັງ 6 ວົນວຽນຢຸໃູ່ ນດງົ ທືມີ່ ີສັດປ່າຸ ເຊືນັ່ : ຊ້າງ, ກະທິງ, ໝີ, ເເ ໝອຍ, ແຮດ... ໄດ້ຍິນສຽງສດັ ຮອ້ ງແລ້ວກພາກນັ ຢ້ານສັືນ່ ເຊນັ ຮບີ ກາ້ ວຍາ່ ງໄປໄວໆ ເພ່ືອໃຫ້ຫວິດຈາກດງົ ສດັ ຮ້າຍ ທ້າວທັງ 6 ຍ່າງໄປໜ້າເລ້ໍອຍໆຄຶດວ່າໄປໄກຫຼາຍໂພດ ແຕຸ່ແລ້ວຊໍ້າພັດກ້ຽວຄນມາບ່ອນເກົາ່ື . ເທິງຟ້າເມກດາກປົກ ຄຸມໄປທົ່ືວທຸກທິດເຮັດໃຫ້ທ້າວທັງ 6 ອຸກອັ່ືງຄັ່ືງແຄ້ນຈົນປັນຍາເພາະຕັໍ້ງແຕຸ່ເກີດມາຍັງບ່ືເຄີຍລາບາກກາກກາຢຸ່າງ ແສນສາຫັດປານນີໍ້ຈັກເທ່ືອ ພວກເຂົາພາກັນໄຫ້ວວອນຫາສິື່ງສັກສິດຢູຸ່ຕາມພູຜາປຸ່າໄມ້ໃຫ້ຊ່ວຍຊີໍ້ທາງເພື່ອໄປຖກ ປຸ່ອງລ່ອງແມຸ່ນແປວປາກົດວ່າໃນເວລາຕ່ືມາເມກດາໄດ້ມະຫັບມະຫາຍໄປ, ຫົນທາງແຈ້ງສະຫວ່າງເປັນທີື່ໄປແລ້ວ ຢຸ່າງໜ້າອັດສະຈນັ , ພວກທາ້ ວໄດໄ້ ຕຸ່ຕາມທາງນັໍນ້ ໄປຈນົ ຮອດບລິເວນອັນເປນັ ທ່ຢືີ ຸູ່ຂອງສິນໄຊ. ບດົ ຫຍ້ໍເລ່ືອງສນິ ໄຊ “ຕອນທ້າວທັງ 6 ເກີດຈາກນາງທັງ 6. ພໃຫຍ່ຂ້ນຶໍ ມາກມສີ ຽງກ່າວຂານກັນວ່າເປັນຜູ້ ມີບຸນ ແລະ ສະຫຼາດຫຼັກແຫຼມ ແຕຸ່ກມີພຽງບາງຫາງສຽງວາ່ ເປນັ ຜູ້ສະຫຼາດໃນ ການຫຼົບລີໍ້ນປໍີ້ນຄວາມ, ເຖິງຢຸ່າງໃດ ພວກເຂົາກເປນັ ທືີຮ່ ັກແພງຂອງຜູ້ເປັນພຄ່ື ພະຍາກຸດສະລາດ”. ວັນໜຶ່ືງ ພະຍາກຸດສະລາດໄດ້ບອກທ້າວທັງ 6 ວ່າຈະມອບເມອງເປັງຈານໃຫ້ນັື່ງຄອງຖ້າຜູ້ໃດສາມາດປາບ ຍັກ ແລະ ນາເອົາອາຄນມາໃຫ້ພວກທ້າວທັງ 6 ຕອບເປັນສຽງດຽວກັນວ່າ ພວກເຂົາຂັນອາສາແຕຸ່ຈາເປັນຕ້ອງຫາ ຮຽນວຊິ າສາດຕະສນິ ກອ່ ນ. ຈາກນ້ໍນັ , ພວກເຂາົ ກລາພື່ແມຸ່ອອກເດນີ ທາງທ່ຽວຊອກຫາຮຽນນາພະລສຜີ ູ້ມີວິຊາອາຄມົ ໃນປ່າຸ ແຕຸ່ປາກົດ ວາ່ ບພື່ ບົ ຈກັ ເທື່ອ, ໃນທສີ່ື ຸດພວກເຂົາກໄປພບົ ບລິເວນອັນເປນັ ທື່ີຢູຸ່ຂອງທ້າວ ສິນໄຊ. 4. ຮາ່ ງການຂຽນຂອງບດົ ບນັ ທກຶ 4.1 ຮາ່ ງການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມຸ ບົດບນັ ທກຶ ກອງປະຊຸມເຄຍີ ມໂີ ຄງຮາ່ ງດ່ືັງນ:ີ້ໍ 1) ໂຄງຮາ່ ງບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມຸ ແບບລະອຽດ. • ພາກເປດີ ຫວົ ເລອ່ື ງ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທິປະ ໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະ ໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ບດົ ບັນທຶກກອງປະຊຸມ............ ກ. ໄຂພິທີ ເວລາ.....................ໂມງ, ວັນທີ.........ເດອນ.........ຢູທຸ່ ີ.່ື ..................................................... ຂ. ພາກກອງປະຊມຸ ຈານວນຄົນທ່ີືມີໜາ້ ມາຮ່ວມທັງໝົດ........ຄົນ, ຍງິ .......ຄນົ (ມີບາງກອງປະຊຸມມີ. ຈານວນຄົນໜ້ອຍ ຜແູ້ ທນມາຮ່ວມແຕຸ່ແມນຸ່ ຜທູ້ ີື່ສາຄນັ , ຄວນຈົດຊນື່ າມສະກຸນຜູ້ມາຮ່ວມແຕລຸ່ ະຄົນໃຫແ້ ຈງ້ , ອາດຈະຈົດທັງຕາແຫນ່ງ ໜ້າທ່ືີຮັບຜດິ ຊອບແຕ່ລຸ ະຄົນ). ຄ. ຈຸດປະສົງຂອງກອງປະຊມຸ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 103

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ຈົດທງັ ຊ່ຜື ູ້ເປດີ ພິທີ ແລະ ກ່າວຈດຸ ປະສງົ . ງ. ລາຍງານກອງປະຊມຸ ຈດົ ເນໍ້ອໃນຫຍຂ້ໍ ອງກອງປະຊມຸ . ຈ. ຄະນະປະທານກອງປະຊມຸ , ສະໝຽນກອງປະຊມຸ , ຄະນະຈດັ ຕໍັ້ງກອງປະຊມຸ • ພາກເນ້ໍອໃນ ພາກນໍ້ີຈົດເອາົ ການດາເນີນໄປທງັ ໝດົ ກອງປະຊຸມ (ພາກຕນໍ້ົ ຕຂອງບົດບນັ ທກຶ ). ກ. ລາຍງານ (ຈົດຊຜ່ື ສູ້ ະເໜີ, ຈດົ ເນ້ໍອໃນຫຍ້ໍຂອງບົດລາຍງານ, ຖາ້ ມີຫາຼ ຍບົດລາຍງານຕ້ອງຈດົ ແຕຸ່ລະບດົ ບົດທີ 1, 2, 3,... ຂ. ເປິກສາສົນທະນາ (ພາກນລ້ໍີ ວມມີຂລໍ້ ະອຽດທີືຈ່ າເປນັ ຄດືງ່ັ ນໍີ)້ : - ບັນຫາຕາ່ ງໆທຄ່ືີ ະນະປະທານຍກົ ຂນ້ຶໍ ມາເປກີ ສາ. - ຄາເຫນັ ຕາ່ ງໆຂອງການເປິກສາຫາລ (ເພີ່ມື ເຕີມໃສບຸ່ ດົ ລາຍງານ, ເຫັນດີ ຫຼ ບື່ເຫັນດີເຫນັ ພອ້ ມນາຈຸດໃດ ຂອງບດົ ລາຍງານ). - ຄາເຫນັ ຕາ່ ງໆຂອງຄະນະປະທານສະຫຼຸບບາງພາກ ຫຼ ສະຫຼຸບລວມການເປິກສາ. ຄ. ມະຕິຂອງກອງປະຊຸມ ຈົດບັນຫາຕ່າງທີື່ກອງປະຊຸມໄດ້ຕົກລົງເປັນເອກະສັນ. ຖ້າຕົກລົງບັນຫາໃດກຕ້ອງຈົດ ຄະແນນສຽງຈະແຈ້ງຄຈານວນບດັ ທີ່ໄື ດປ້ ຸ່ອນບດັ ຖກຕ້ອງ, ບັດຕາຍ, ບດັ ຂາວ, ຈານວນບດັ ທັງໝດົ . • ພາກສະຫບຼຸ - ຈດົ ວຽກສະຫຼຸບກອງປະຊຸມ, ຄາຄດິ ຄາເຫນັ , ການຍ້ອງຍ, ຕິຕຽນ. - ຄາຄິດຄາເຫນັ ຂອງບັນດາຜ້ແູ ທນ (ຖາ້ ມີຄວນບັນທຶກຊື່ ແລະ ຄາເຫັນໂດຍຫຍໍ)້ . • ພາກປດີ ສະຫຼຸບ ກອງປະຊມຸ ເວລາ..........ໂມງ, ວັນທີ..........ເດອນ.......ປີ...............ອັດກອງປະຊຸມ, ລາຍເຊັນປະທານກອງປະຊຸມ ແລະ ເລຂານຸການ ປະທານກອງປະຊຸມ ເລຂາກອງປະຊມຸ . ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 104

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 2) ໂຄງຮາ່ ງການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມຸ ແບບຫຍ້ໍ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ສັນຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນາຖາວອນ ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມຸ ສະມາຊກິ ກາມະບານປະຈາສກົ ຮຽນ 2004 – 2005 ຂອງວທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງນາໍ້ ທາ - ກອງປະຊຸມໄຂຂນໍຶ້ ເວລາ 8:00 ໂມງຂອງວນັ ທີ 15/11/07 ທ່ີືສະໂມສອນຂອງວທິ ະຍາໄລຄູ. - ຈານວນຜູ້ເຂົ້າໍ ຮ່ວມທັງໝົດ 360 ຄົນ, ຍິງ 210 ຄົນ, ຂາດ 3 ຄນົ , ຍງິ 1 ຄົນ ມເີ ຫດຜົນ 3 ຄນົ (ອາດ ຈະຂຽນຊຜື່ ຂູ້ າດໄວກ້ ໄດ)້ - ຈານວນແຂກເຂໍ້າົ ຮວ່ ມ 6 ທ່ານ. - ຈຸດປະສົງຂອງກອງປະຊຸມ ເພ່ືອສະຫຼຸບວຽກງານຂອງສະມາຊິກກາມະບານໃນສົກຮຽນ 2004 - 2005. ວາງແຜນການຕ່ໄື ປ ແລະ ຄັດເລອກເອາົ ຄະນະຮາກຖານຊດຸ ໃໝຸ່. - ພທິ ີກອນ............ - ຄະນະປະທານ...... 1. ປະທານກາມະບານຮາກຖານວທິ ະຍາໄລຄູ ເປັນປະທານ. 2. ຮອງຄະນະກາມະບານໂຮງຮຽນເປນັ ຮອງປະທານ. 3. ຫວົ ໜ້າຈກຸ າມະບານເປັນຄະນະ. - ເລຂາກອງປະຊມຸ . - ເນ້ໍອໃນກອງປະຊມຸ . ລາຍງານການປະຕິບັດວຽກງານຂອງສະມາຊິກກາມະບານໃນສົກຮຽນທີື່ຜ່ານມາເຊິ່ືງສະ ມາຊກທຸກຄົນ ຫາ້ ວຫນັ ປະຕບິ ັດລະບຽບຂອງສະມາຊກິ ກາມະບານຄ ເປັນແບບຢາຸ່ ງເອົາໃຈໃສຸ່ເຄ່ືອນໄຫວດີເດັ່ືນໃນຂະບວນການ ຂອງສະມາຊກິ ກາມະບານກຄຂອງໂຮງຮຽນ. ດ້ານອ່ອນ ຍງັ ມີສະມາຊິກຈານວນໜອ້ ຍໜ່ືຶງຂາດລະບຽບວິໄນ ນຸ່ງເຄ່ືອງບ່ືຖກລະບຽບມາໂຮງຮຽນຊາ້ . ແຜນການຕ່ືໄປຕ້ອງເອົາໃຈໃສຸ່ຕ່ືການຮ່ືຮຽນໃຫ້ຫຼາຍຂຶໍ້ນ, ນຸ່ງເຄ່ືອງຖກຕາມລະບຽບ, ເປັນແບບຢຸ່າງແກຸ່ ມະຫາຊນົ ໃຫ້ຫາຼ ຍກວ່າເກ່ືົາ. - ພາກສ່ວນສົນທະນາມຫີ າຼ ຍຄາເຫນັ ເວ້ົາໍ ວາ່ ຄວນມກີ ານປະຕິບດັ ລະບຽບ ຕຜ່ື ລູ້ ະເມດີ ວິໄນຈງ່ືິ ຈະເປນັ ຕົວຢຸາ່ ງ ໃຫ້ແກ່ມຸ ະຫາຊນົ , ມຄີ ະນະກາມະການກວດກາຂອບເຂດຮບັ ຜິດຊອບ ການອະນາໄມຂອງແຕຸ່ລະຈ.ຸ - ມະຕກິ ອງປະຊມຸ : 4. ເຫັນດກີ ບັ ບດົ ສະຫບຼຸ . 5. ຕົກລງົ ຮັບເອົາແຜນການໄປປະຕບິ ັດ. 6. ຕົກກລົງແຕງຸ່ ຕ້ງໍັ ຄະນະກວດກາຂອບເຂດຮບັ ຜດິ ຊອບເດືີ່ນໂຮງຮຽນ. 7. ກອງປະຊມຸ ລົງຄະແນນສຽງຄັດເລອກຄະນະສະຫະພັນກາມະບານຮາກຖານຊຸດໃໝຸ່ 7 ຄນົ . - ອ.ຈ……………….... - ອ.ຈ………………..... ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 105

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ອ.ຈ………………….. - ອຈ…………………… - ອຈ…………………. - ອຈ………………….. - ອຈ…………………… ໃນຈານວນຜູ້ສະໝກັ 5 ຄນົ ຂສ້ໍ ະເໜີ • ສະເໜີໃຫຈ້ ດັ ຕັ້ໍງເຝິກແອບສິລະປະ, ກລິ າ ປະຈາສະມາຊກິ ກາມະບານ. • ສະເໜຄີ ະນະຮາກຖານກາມະບານຕິດຕາມ, ຮບັ ເອາົ ມະຫາຊົນຜູ້ກາ້ ວໜາ້ ຕື່ມ. ຕອນທ້າຍກອງປະຊຸມໄດ້ຮັບຟັງການໂອ້ລົມຂອງທ່ານປະທານກ າມະບານຮາກຖານວິທະຍາໄລຄູໃຫ້ຄ າ ຄິດຄາເຫັນ ເຊິື່ງເພິື່ນໄດ້ຊົມເຊີຍຜົນງານທີ່ືປະຕິບັດໄດ້ໃນສົກຮຽນຜ່ານມາ, ພ້ອມນັໍ້ນເພິ່ືນໄດ້ ແນະນາສ່ືັງສອນໃຫ້ ທຸກຄົນຮັກສາມູນເຊ່ືອຫ້າວຫັນ, ເປັນແບບຢຸ່າງໃນທຸກວຽກງານຂອງໂຮງຮຽນ. ດຸໝັື່ນຮ່ືາຮຽນ ໃຫ້ເປັນທີ່ືຮັກແພງ ແລະ ໄວເ້ ນອໍ້ ເຊື່ອໃຈຈາກຄູອາຈານ. ກອງປະຊຸມອັດລງົ ເມືອ່ ເວລາ 10:45 ໂມງ ວນັ ທີ 15/11/05 ປະທານກອງປະຊຸມເຊນັ ເລຂານຸການເຊນັ ຕົວຢຸາ່ ງ: ແບບຢາຸ່ ງບດົ ບັນທກຶ ກອງປະຊມຸ ຫຍໍ້ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນາຖາວອນ ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມຸ ເຍາົ ວະຊນົ ຄງັ້ໍ ທີ 3 ຂອງໂຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ - ກອງປະຊຸມເລມື່ີ ໄຂຂໍຶນ້ ເວລາ 8 ມ 00 ຂອງວນັ ທີ 15 /10/ 2004 ທື່ຫີ ອ້ ງປະຊຸມຂອງໂຮງຮຽນ. - ຈານວນຜູ້ເຂົ້າໍ ຮ່ວມທັງໝດົ 60 ຄນົ , ຂາດ 3 ຄົນມີເຫດຜົນ 2 ຄົນ (ອາດຈະຂຽນຊືຜ່ ຂູ້ າດໄວກ້ ໄດ)້ - ຈານວນແຂກເຂາ້ໍົ ຮວ່ ມ 3 ຄນົ . - ຈຸດປະສົງຂອງກອງປະຊຸມເພ່ືອສະຫຼຸບວຽກງານຂອງກອງເຍົາວະຊົນໃນສົກຮຽນ2003 - 2004, ວາງ ແຜນການຕ່ໄື ປ ແລະ ຄດັ ເລອກເອາົ ຄະນະກອງຊຸດໃໝຸ່. - ພທິ ີກອນ ... - ຄະນະປະທານ ... 1. ຄະນະຊາວໜຸມ່ ໂຮງຮຽນ (ຮັບຜດິ ຊອບກອງເຍົາວະຊນົ ) ເປັນປະທານ. 2. ຫວົ ໜ້າກອງເຍາົ ວະຊົນເປັນຄະນະ. 3. ຮອງຫວົ ໜາ້ ກອງເຍົາວະຊນົ ເປັນຄະນະ. - ເລຂາກອງປະຊຸມ: - ເນໍອ້ ໃນກອງປະຊຸມ: ລາຍງານການປະຕບິ ັດວຽກງານຂອງກອງໃນສກົ ຮຽນຜາ່ ນມາ ເຊິື່ງສະມາຊິກທຸກຄົນຫາ້ ວຫັນປະຕບິ ດັ ລະ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 106

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບຽບຂອງກອງເຍົາວະຊົນ 2 ທັນວາທີໄດ້ເປັນແບບຢຸ່າງເອົາໃຈໃສຸ່ເຄ່ືອນໄຫວດີ ເດັື່ນໃນຂະບວນການຂອງເຍົາວະ ຊົນໂຮງຮຽນ, ຮັກສາສວນດອກໄມ້ຂອງໂຮງຮຽນໄດດ້ ີ. ດ້ານອອ່ ນຍັງມສີ ະມາຊກິ ຈານວນໜອ້ ຍໜງຶື່ ຂາດລະບຽບວໄິ ນ, ນຸ່ງເຄອື່ ງບ່ຖື ກລະບຽບມັກມາໂຮງຮຽນຊັກ ຊາ້ . ແຜນການຕໄ່ື ປຕອ້ ງເອາົ ໃຈໃສ່ຕຸ ກື່ ານຮ່ຮື ຽນໃຫ້ຫາຼ ຍຂໍ້ຶນ, ບືໃ່ ຫຂ້ າດໂຮງຮຽນໂດຍບມື່ ີເຫດຜນົ , ເປັນແບບຢຸ່າງ ທ່ືດີ ີໃຫມ້ ະຫາຊນົ ຫາຼ ຍຂນ້ໍຶ ກວາ່ ເກາົ່ື ອກີ . - ພາກສ່ວນສນົ ທະນາ: ມີຫຼາຍຄາເຫນັ ເວາໍ້ົ ວາ່ ຄວນມກີ ານປະຕິບດັ ລະບຽບຕ່ສື ະມາຊກິ . - ຜູ້ຂາດວິໄນຈຶ່ືງຈະເປັນຕົວຢຸ່າງໃຫ້ມະຫາຊົນໄດ້ ສວນດອກໄມ້ຂອງໂຮງຮຽນ ຄວນແບຸ່ງເປັນຈຸ ຮບັ ຜດິ ຊອບ. - ມະຕກິ ອງປະຊຸມ... 4. ເຫັນດີກບັ ບົດສະຫບຼຸ . 5. ຕົກລົງຮັບເອົາ ແຜນການໄປປະຕິບັດ. 6. ຕົກລົງແບ່ງຸ ຈຸຮບັ ຜິດຊອບ ສວນດອກໄມ້. 7. ກອງປະຊຸມລງົ ຄະແນນສຽງຄັດເລອກເອົາຄະນະກອງຊຸດໃໝຸ່ 3 ຄນົ . - ທາ້ ວ... - ນາງ..... - ທາ້ ວ.........ໃນຈານວນຜູ້ສະຫມກັ 5 ຄນົ . 8. ຂສ້ໍ ະເໜີ: - ສະເໜໃີ ຫ້ຈດັ ຕງ້ໍັ ເຝິກແອບສິລະປະ, ກິລາເພ່ືອຕອ້ ນຮັບວັນປະຫວດັ ສາດຕາ່ ງໆ. - ສະເໜໃີ ຫກ້ ອງຄວນຮບັ ເອາົ ສະມາຊິກໃໝຸ່ຕມື່ ອີກ ເພາະຍັງມຫີ ຼາຍຄົນຍັງມີຄວາມກ້າວໜ້າ ແລະ ຫ້າວຫັນ. ຕອນທ້າຍກອງປະຊມຸ ໄດ້ຟັງຄາຄດິ ຄາເຫັນ ຂອງຄະນະຊາວໜຸ່ມໂຮງຮຽນ ເຊືງ່ິ ເພນືິ່ ໄດ້ຊົມເຊີຍຜົນງານທືີ່ ປະຕິບັດໄດ້ໃນສົກຮຽນຜ່ານມາ, ພ້ອມກັນນັນ້ໍ ເພ່ືິນຍັງໄດແ້ ນະນາສັ່ືງສອນ ໃຫ້ທຸກຄົນຮັກສາມູນເຊໍ້ອຫ້າວຫັນເປນັ ແບບຢາຸ່ ງໃນທຸກວຽກງານຂອງໂຮງຮຽນ, ດໝຸ ັື່ນຮ່ືາຮຽນ ໃຫ້ເປນັ ທີ່ືຮກັ ແພງ ແລະ ໄວເ້ ນ້ອໍ ເຊື່ອໃຈຈາກຄູອາຈານ. ກອງປະຊຸມອດັ ລົງໃນເວລາ 10 ມ 30 ນາທີ. ວັນທີ15/10/2004 ປະທານກອງປະຊຸມ ເລຂາກອງປະຊຸມ ຄາຖາມຄົນໍ້ ຄວາ້ : 1. ຈ່ົືງອະທິບາຍຄວາມໝາຍຄວາມສາຄັນຂອງບົດບັນທກຶ ? 2. ບດົ ບັນທຶກມີຈກັ ປະເພດ ? ຄປະເພດໃດແດຸ່ ? ຈົງ່ື ອະທບິ າຍແຕຸລ່ ະປະເພດ 3. ຈືງ່ົ ເຝກິ ຂຽນບົດບນັ ທຶກແຕລຸ່ ະປະເພດ? 4. ຈືງ່ົ ຂຽນບດົ ບັນທຶກປະຈາວັນຂອງຕນົ ເອງໃນ 1 ອາທິດຜາ່ ນມາ ແລວ້ ສົື່ງໃຫ້ຄູກວດ. 5.ຈງົ່ື ຂຽນບດົ ບັນທກຶ ກອງປະຊມຸ ໃດໜງຶື່ ທ່ືີຕົນເອງໄດເ້ ຂົໍ້າຮວ່ ມໂດຍຫຍ້ໍ? ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 107

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 9 ການຂຽນຂ່າວ ແລະ ປະກາດແຈງ້ ການ 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຂຽນຂາ່ ວ ແລະ ປະກາດແຈງ້ ການ 1.1 ຄວາມໝາຍຂອງການຂຽນຂາ່ ວ ຂ່າວ ໝາຍເຖິງເລື່ອງລາວເຫດການ ຫຼ ເລ່ືອງທີ່ືຄົນທົ່ືວໄປໃຫ້ຄວາມສົນໃຈ ອາດເປັນຂໍ້ເທດຈິງ ຫຼ ຂ້ໍຄິດ ເຫນັ ທເ່ືີ ກດີ ຂ້ໍຶນໃນປັດຈບຸ ັນ, ຈາກແຫງືຼ່ ຕາ່ ງໆ ແລວ້ ຖກນາສະເໜີໃນຮູບແບບອື່ນໆເຊືັ່ນ: ການຂຽນ, ການເວ້ໍົາ ເພ່ືອ ໃຫ້ຜູ້ຄົນໄດຮ້ ບັ ຮູ້ ແລະ ຕດິ ຕາມ. ການຂຽນຂ່າວ ແມຸ່ນການລາຍງານຂ້ໍມູນຄວາມຈິງຂອງເຫດການທີື່ເກີດຂຶໍ້ນຕະຫຼອດຮອດຄວາມຄິດເຫັນ ຂອງບກຸ ຄົນສາຄນັ ເຊງ່ິື ເປນັ ເລ່ືອງລາວທີື່ໜາ້ ສົນໃຈລວມທງັ ມີຜນົ ກະທບົ ຕ່ຜື ້ຄູ ົນຈານວນຫຼາຍ. ການຂຽນຂາ່ ວຄວນມີອງົ ປະກອບສາຄນັ ທ່ີເື ອໍີ້ນວ່າ “5W1H” ດ່ງືັ ນໍ:ີ້ - ໃຜ (Who) ໃຜຄບຸກຄົນສາຄນັ ທືີ່ກຽ່ ວຂ້ອງກບັ ຂາ່ ວ. - ເຮັດຫຍັງ (What) ເກດີ ຫຍງັ ຂໍ້ນຶ ການກະທາ ຫຼ ເຫດການໃດທສື່ີ າຄນັ . - ຢຸໃູ່ ສ (Where) ການກະທາ ຫຼ ເຫດການນັນ້ໍ ເກີດຂນໍຶ້ ຢຸູ່ໃສ. - ເມອ່ື ໃດ (When) ເຫດການ ຫຼ ການກະທນັໍ້ນເກີດຂໍຶ້ນເວລາໃດ. - ເປັນຫຍງັ ແລະ ເປັນແນວໃດ (Why and How) ເປັນຫຍັງເຫດການນ້ັໍນຈືິ່ງເກດີ ຂຶໍນ້ ແລະ ເກີດຂໍ້ຶນໄດ້ ແນວໃດ. - ຂໍ້ມູນປະກອບອນື່ ໆເຊ່ນືັ : ຄວາມເປັນມາ. ການຂຽນຂ່າວປະກອບມີ 3 ຮບູ ແບບຄ: 1) ແບບການນາສະເໜີຂ່າວໂດຍການລຽງລາດັບປະເດນັ ສາຄັນຈາກຫາຼ ຍໄປຫາໜອ້ ຍ, ນາສືິ່ງທື່ີເປນັ ປະ ເດັນສາຄັນຂຶ້ໍນມາກ່ອນ, ສ່ວນລາຍລະອຽດລຽງໄວ້ຕາມຫຼັງລາດັບຄວາມສາຄັນ, ເປັນການຂຽນຂ່າວທີື່ເລີ່ືມດ້ວຍ ປະເດັນສາຄັນຂອງເລື່ອງ ແລະ ສ່ວນທີ່ືເຊ່ືອມໂຍງກັບຄວາມສາພັນລະຫວ່າງພາກສ່ວນນາກັບເນ້ໍອໃນຂ່າວທີື່ມີ ຄວາມສາຄນັ ຮອງລົງມາ ເນໍອ້ ໃນກຈະບອກໃນລາຍລະອຽດເລອື່ ງລາວທງັ ໝົດ. 2) ແບບການນາສະເໜຂີ ່າວໂດຍການລຽງລາດບັ ປະເດັນສາຄັນຈາກໜອ້ ຍໄປຫາຫຼາຍ ເພອ່ື ໃຫ້ຜ້ອູ ່ານຕິດ ຕາມອ່ານຈນົ ຈບົ ແລ້ວຄ່ອຍໆເພີມ່ື ປະເດນັ ທສ່ືີ າຄັນຈນົ ເຖິງປະເດນັ ທສື່ີ າຄນັ ທ່ສີື ດຸ . 3) ແບບການນາສະເໜີຂ່າວທ່ີບື ສ່ື າຄັນປານໃດ ມັກເປັນຂ່າວສ້ັໍນໆ, ສວ່ ນຫາຼ ຍຈະຂຽນແບບສະເໜີຂເ້ໍ ທດ ຈງິ . 1.2 ຄວາມໝາຍຂອງປະກາດ ປະກາດແມຸ່ນການແຈ້ງການໃຫ້ຮູ້ເຖິງຂ່າວສານ, ເຫດການ, ເລື່ອງຕ່າງໆໂດຍເຮັດໃຫ້ຜູ້ທີ່ື ກ່ຽວຂ້ອງຕ້ອງ ປະຕິບັດຕາມ ເຊັື່ນ: ປະກາດຮັບສະໝັກງານ, ຜູ້ປະສົງ ໃນການສະໝັກງານຕ້ອງ ປະຕິບັດຕາມຂັໍ້ນຕອນ ແລະ ເງ່ືອນໄຂທລ່ືີ ະບຸໄວໃ້ ນປະກາດ. ການປະກາດ ຫຼ ແຈງ້ ການແມນຸ່ ອາໄສສືຊ່ ະນິດຕ່າງໆເປັນເຄ່ືອງມເຜຍີ ແຜຸ່ ເຊນ່ັື : ໜງັ ສ ພມິ , ວທິ ະຍຸ, ໂທ ລະພາບ, ປ້າຍປະກາດ ແລະ ອນ່ື ໆ. ການຂຽນປະກາດນໍມ້ີ ີ 2 ປະເພດຄ: ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 108

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 1) ປະກາດທົື່ວໄປແມຸ່ນຂອງບຸກຄົນ, ກຸ່ມຄົນ, ອົງການ, ສະມາຄົມ, ບລິສັດຫ້າງຮ້ານຕ່າງໆ ທີື່ສະແດງ ຄວາມຕ້ອງການຂອງຕົນ ເຊັື່ນ: ປະກາດຫາເຄື່ອງຕົກເຮຸ່ຍ, ສະໝັກງານ, ຂາຍສິນຄ້າ ແຈ້ງຂ່າວມລະນະກາ, ປິດ ບລິການກິດຈະການໃດໜຶື່ງ. 2) ປະກາດທາງລັດຖະການ ແມຸ່ນປະກາດທ່ີືຂຽນຕາມແບບ ທາງລັດຖະການການດົ ໄວ້ໂດຍ ມີຈຸດປະສງົ ເພື່ອບອກກ່າວ, ໃຫ້ປະຕິບັດ, ເພ່ືອຫ້າມ, ເພື່ອນັດພົບ, ຊັກຊວນ ແລະ ອ່ືນໆ ເຊັື່ນ: ແຈ້ງການເລື່ອງ “ເຊີນສົື່ງບົດ ຂຽນເຂ້ໍົາຮວ່ ມກວດສອບເນື່ອງໃນໂອກາດສະເຫີຼມສະຫຼອງວັນຄູ ແຫ່ງຸ ຊາດ ຄບົ ຮອບ 10 ປີ ວນັ ທີ 7 ຕຸລາ 2004 ຂອງກະຊວງສຶກສາທິການ, ຫ້ອງການກະ ຊວງສະບບັ ເລກທີ 1708 /ສສຫກ/ 104 ລງົ ວນັ ທີ 6/6/2004 “ 2. ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຂຽນຂາ່ ວ ແລະ ປະກາດແຈງ້ ການ ການຂຽນຂ່າວ ແລະ ປະກາດແຈ້ງການ ແມຸ່ນມີຄວາມສາຄັນຫຼາຍທີ່ືຄົນທົື່ວໄປມັກນິຍົມໃຊ້ເພ່ືອເຮັດໃຫ້ ຄົນເຮົາຮູ້ໄດ້ສະພາບການ, ເຫດການ, ປາກົດການ ແລະ ເລື່ອງຕ່າງໆພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດໄດ້ຢຸ່າງວ່ອງໄວ ແລະ ທົ່ືວເຖິງຖ້າບ່ືມີການປະກາດ ຫຼ ແຈ້ງການໃຫ້ຮູ້ການຕິດຕື່ພົວພັນວຽກງານຕ່າງໆແມຸ່ນມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກມີ ການປະກາດຈືງ່ິ ຊຸກດັນໃຫວ້ ຽກງານຕາ່ ງໆມີຄວາມສະດວກທນັ ການ. 3. ວທິ ຂີ ຽນຂາ່ ວ 3.1 ຂນໍັ້ ຕອນການຂຽນຂາ່ ວ - ຫາຂໍມ້ ູນ ໂດຍການຄ້ົໍນຄວ້າ, ລວບລວມຂມ້ໍ ນູ ແລະ ສາພາດໃຫ້ໄດ້ຫຼາຍທືີສ່ ຸດ. - ວາງແຜນການຂຽນ, ສກຶ ສາກ່ມຸ ເປາົໍ້ ໝາຍ ແລະ ນະໂຍບາຍຂອງສທື່ ື່ີຈະສ່ົງື ເຜີຍແຜ.ຸ່ - ສ້າງຮ່າງເນໍອ້ ໃນເປັນຄາວໆ, ການົດຫົວຂໍທ້ ື່ຈີ ະຂຽນ, ເລອກປະເດນັ ຫັຼກໆມາໃຊໃ້ ນການຂຽນ. - ຈັດຮູບແບບ, ກວດການຂຽນຄນຫາຼ ຍໆຮອບ ໂດຍສະເພາະເລື່ອງຂອງການໃຊ້ພາສາໃນການຂຽນຄວນ ຂຽນໃຫຖ້ ກຕອ້ ງ. - ປະເມີນຜນົ ໂດຍການອາ່ ນທົບທວນຄນດວ້ ຍຕົນເອງຫຼາຍໆຄັ້ໍງ ຫຼ ໃຫ້ຜູ້ອ່ືນຊ່ວຍອ່ານ ເພ່ືອໃຫ້ໄດຂ້ ່າວ ທື່ີຄບົ ຖວ້ ນສມົ ບນູ . 3.2 ເທກັ ນິກການຂຽນຂາ່ ວ - ຕ້ອງນາຂ່າວທີື່ຢູຸ່ໃນຄວາມສົນໃຈຂອງຜູ້ຄົນ, ຂ່າວເລື່ອງລາວທີ່ືເປັນປະເດັນໃຫຍ່, ຂ່າວທີ່ືກລັງເກີດໃນ ປັດຈຸບັນຂຶ້ໍນມາຂຽນເຊັື່ນ: ຂ່າວນ້ໍາຖ້ວມທີື່ກາລັງເກີດຂຶໍ້ນ...ຫາກຂ່າວນັໍ້ນບ່ືເປັນປະເດັນໃຫຍ່ໆທີ່ືຜູ້ຄົນກາລັງໃຫ້ ຄວາມສນົ ໃຈກຈະບມື່ ຄີ ນົ ເອົາຂາ່ ວນນັ້ໍ ມາອ່ານ ຫຼ ບືສ່ ົນໃຈ. - ຄວາມສົດໃໝຸ່ຂອງຂ່າວ ເປັນສງິ່ື ຈາເປນັ ຫາຼ ຍເພາະຫາກຂາ່ ວທີ່ຂື ຽນຂຶໍ້ນນັໍ້ນເກດີ ຂຶໍ້ນຜາ່ ນມາຫຼາຍວັນແລ້ວ ກຄົງຈະບືມ່ ີໃຜສົນໃຈ. - ຫົວຂໍ້ຂ່າວ ເປັນປະເດັນໜຶື່ງທີ່ືຊ່ວຍດຶງດູດຄວາມສົນໃຈຂອງຜູ້ອ່ານ. ດັື່ງນັ້ໍນ, ຫົວຂ້ໍຂ່າວຈິື່ງຕ້ອງກົງກັບ ປະເດັນ, ສ້ໍັນ ອາ່ ນແລ້ວເຂົໍ້າໃຈທັນທີວ່າລາຍລະອຽດຂອງຂ່າວເປັນເລື່ອງກຽ່ ວກັບຫຍງັ . 3.3 ແຫ່ຼືງທີມື່ າຂອງຂາ່ ວ ຂາ່ ວເກດີ ຈາກເຫດການ ແລະ ກິດຈະກາດື່ງັ ລຸມ່ ນີໍ:້ - ເຫດການທ່ືີເກດີ ຂໍ້ນຶ ເອງຕາມທາມະຊາດ. - ກິດຈະກາທືີ່ວາງແຜນໄວ.້ - ຄວາມພະຍາຍາມຂອງຜູ້ສຂ່ື ່າວ. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 109

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 4. ຮາ່ ງການຂຽນຂາ່ ວ ຮ່າງການຂຽນຂ່າວປະກອບດວ້ ຍສວ່ ນສາຄັນ 5 ປະການດັງ່ື ນໍ:ີ້ 1) ພາດຫົວເລ່ືອງ ຫຼ ຫົວຂໍ້ຂ່າວ (Headline/Title) ເປັນການບອກປະເດັນສາຄັນຂອງຂ່າວ, ມັກໃຊ້ ຂ້ໍຄວາມ, ປະໂຫຍກທີ່ືສັ້ໍນໆ ເພ່ືອຊ່ວຍໃຫ້ຮູ້ວ່າເປນັ ຂ່າວກ່ຽວກັບຫຍັງ ແລະ ມີປະເດັນໃດທ່ີືໜາ້ ສົນໃຈ. ວິທີການ ພາດຫົວຂໍ້ຂ່າວຄວນພິຈາລະນາຄວາມສາຄັນຂອງຂ່າວນັໍ້ນໆ, ຕ້ອງຕອບສະໜອງຄວາມສົນໃຈຂອງຜູ້ອ່ານວ່າ ໃຜ (Who), ເຮັດຫຍັງ (What), ຢູຸ່ໃສ (Where), ເມ່ືອໃດ (When), ເປັນຫຍັງ ແລະ ເປັນແນວໃດ (Why and How) ຈິື່ງເຮັດເຊ່ືັນນໍັ້ນ, ການນາປະເດັນສາຄັນຂອງຂາ່ ວມາພາດຫວົ ຂຂ້ໍ າ່ ວ ເພອ່ື ໃຫ້ຜອູ້ ່ານຮວູ້ າ່ ວັນນີເກດີ ຫຍງັ ຂຶນ້ໍ , ໂດຍໃຊ້ອັກສອນຕົວໃຫຍ່ກວ່າທາມະດາ, ໃຊ້ພຽງຂ້ໍຄວາມສັ້ໍນໆ ແຕຸ່ສາມາດສະເໜີເນ້ໍອໃນສາຄັນໃຫ້ແກຸ່ຜູ້ອ່ານ ໄດພ້ ິຈາລນິ າເລອກອ່ານລາຍລະອຽດຂ່າວທືຕີ່ ົນສົນໃຈໄດ້ ທງັ ຍັງສາມາດບອກລັກສະນະຂອງຂ່າວສານສະບັບນ້ັໍນໆ ດວ້ ຍ. 2) ບດົ ນາ (Lead) ເປັນປະເດນັ ສາຄັນຂອງເລອື່ ງລາວໂດຍຜູ້ອາ່ ນຈະສາມາດຮັບຮູໃ້ ນເວລາໄວວາ່ ມີຫຍັງເກີດ ຂຶ້ໍນ, ຢູຸ່ໃສ, ເວລາໃດ, ຢຸ່າງໃດ ແລະ ເປັນຫຍັງຕ້ອງເກີດຂຶ້ໍນ ຫຼ ຕອບສະໜອງຄວາມສົນໃຈຂອງຜູ້ອ່ານວ່າ: Who (ໃຜ), What (ເຮດັ ຫຍັງ), When (ເມ່ືອໃດ), Where (ຢ່ໃູຸ ສ), Why (ເປັນຫຍັງ) ເປນັ ສວ່ ນປະກອບທືີ່ໃຫຄ້ ວາມ ສາຄນັ ຕື່ 5 W 1 H ຂຽນດ້ວຍປະໂຫຍກສະຫຼຸບເລື່ອງ ຫຼ ສະຫຼຸບປະເດນັ ສາຄັນ ແລະ ກະທດັ ຮດັ ເພອ່ື ພະຍາຍາມ ພາດຫົວຂຂໍ້ ່າວໃຫມ້ ີຄວາມຍາວປະມານ 3 – 6 ປະໂຫຍກ. ສາລະສາຄນັ ຂອງເນອ້ໍ ໃນຂາ່ ວທ່ີືຂຽນໂດຍຫຍເໍ້ ພື່ອສາ້ ງຄວາມເຂ້າໍົ ໃຈລວມໆໃຫ້ແກຸ່ຜອູ້ າ່ ນ, ພາສາທໃື່ີ ຊ້ໃນການ ຂຽນຄວາມນາຂ່າວຕ້ອງຂຽນດ້ວຍຂໍ້ຄວາມທີ່ືກະທັດຮັດ, ເລອກໃຊ້ຄາ ໂດຍສະເພາະຄາກິລິຍາວິເສດ ທີື່ເຮັດໃຫ້ ເຫັນພາບ ແຝງອາລົມຄວາມຮູ້ສຶກ, ໃຊ້ຄາສັ້ໍນໆ ຄ້າຍກັບພາດຫົວຂໍ້ຂ່າວ ຂຽນດ້ວຍປະໂຫຍກສະຫລຸບເລື່ອງຫຼ ສະຫບຼຸ ປະເດັນສາຄນັ ແລະ ກະທັດຮດັ ເພືອ່ ຂະຫຍາຍພາດຫົວຂຂ້ໍ າ່ ວ ມຄີ ວາມຍາວປະມານ 3-6 ປະໂຫຍກ. 3) ສ່ວນເຊ່ືອມໂຍງ (Neck) ເປັນສ່ວນປະກອບທືີ່ເຊື່ອມໂຍງຄວາມສາພັນລະຫວ່າງບົດນາກັບເນ້ໍອໃນ, ຄວາມຍາວຂ້ນຶໍ ຢກູຸ່ ບັ ເນໍ້ອໃນ ຫຼ ເປັນຂ້ຄໍ ວາມສ້ໍນັ ໆ ທື່ເີ ປັນຕວົ ເຊ່ືອມລະຫວາ່ ງບດົ ນາຂາ່ ວກບັ ເນອ້ໍ ໃນ ເພື່ອໃຫ້ການ ຂຽນຂ່າວນໍ້ນັ ເຊືອ່ ມໂຍງຢາຸ່ ງຕເ່ື ນ່ອື ງ, ສ່ວນໃຫຍເ່ ປນັ ຂ້ຄໍ ວາມທ່ືີຂະຫຍາຍປະເດນັ ຂອງເລ່ອື ງ ອາດຈະມີ ຫຼ ບມື່ ີກໄດ້ ມັກໃຊ້ກັບຂ່າວໃຫຍ່ ເຊັ່ືນ: “ທັງນໍີ້ເປັນການປະຊຸມລັບ ຫ້າມບື່ໃຫ້ຜູ້ບ່ືກ່ຽວຂ້ອງເຂົ້ໍາໄປໃນຫ້ອງປະຊຸມສານ” ຈະ ເຫັນໄດ້ວ່າ ສ່ວນເຊື່ອມນມໍີ້ ີຄວາມສາຄນັ ໃນການໃຫ້ຄວາມຕເ່ື ນ່ືອງແກຸ່ຜູ້ອ່ານ ເພື່ອບ່ືໃຫ້ເກີດຄວາມສັບສົນໃນການ ອ່ານຂ່າວແຕຸ່ລະຂ່າວ. 4) ເນໍ້ອເລື່ອງ ຫຼ ເນໍ້ອຂ່າວ (Body) ເປັນສ່ວນປະກອບທີ່ືໃຫ້ລາຍລະອຽດຂອງເຫດການ ຫຼ ເລ່ືອງລາວ, ໃຫ້ ຜູ້ອ່ານໄດ້ຮູ້ ແລະ ເຂົ້ໍາໃຈລາດັບຄວາມສາຄັນຂອງເຫດການທີື່ເກິດຂໍ້ນທັງໝົດ ເປັນການຂຽນໃນສ່ວນທື່ີຈະໃຫ້ຂ້ໍ ມນູ ແລະ ຄວາມລະອຽດຫຼາຍກວາ່ ໃນບົດນາ ແລະ ສ່ວນເຊື່ອມໂຍງ. 5) ລງົ ທາ້ ຍຂ່າວ ເປັນການສະຫບຼຸ ປະເດັນ ເພ່ອື ດງຶ ດດູ ຄວາມສນົ ໃຈ ແລະ ເນັໍນ້ ໜັກຈຸດສາຄນັ ສ່ວນໃຫຍ່ມີ ຄວາມຍາວປະມານ 4-6 ປະໂຫຍກ ເຊັ່ືນ: “ເຊີນຮ່ວມກິດຈະກາຢຸດສູບຢາໂລກ ໃນວັນທີ 31 ພຶດພານີໍ້ ແລະ ຮວ່ ມກນັ ເຮັດຄວາມດີດວ້ ຍການບສື່ ບູ ຢາ” 5. ວທິ ຂີ ຽນປະກາດແຈງ້ ການ 5.1 ຫກຼັ ການໃນການຂຽນປະກາດ - ບອກຈດຸ ປະສົງ ແລະ ຄວາມຕອ້ ງການຢາຸ່ ງຈະແຈ້ງ. ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 110

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 -ໃຫ້ລາຍລະອຽດປະກອບເຂ້ົາໍ ຕາມທື່ຈີ າເປນັ . - ໃຊ້ປະ ໂຫຍກສັໍນ້ ແລະ ກະທັດຮດັ . - ສົງ່ື ປະກາດໃຫ້ເຖງິ ບອ່ ນ. 5.2 ພາກສວ່ ນປະກອບຂອງປະກາດ ສ່ວນປະກອບຂອງປະກາດທາງລັດຖະການ - ຊ່ືປະເທດ ແລະ ຄາຂວນັ ຂອງປະເທດ. - ຊກ່ື ມົ ກອງທ່ີປື ະກາດ. - ເລກທີ ແລະ ລງົ ວນັ ທີການອອກປະກາດ. - ຊ່ືໜວ່ ຍງານ ຫຼ ອງົ ການທປີື່ ະກາດເຖິງ. - ເລ່ືອງທືປ່ີ ະກາດ. - ເນໍ້ອຄວາມທີ່ືປະກາດ. - ຕາແໜຸງ່ ຫຼ ສະຖາບນັ ທປ່ືີ ະກາດ. - ລາຍເຊນັ ຜປູ້ ະກາດ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 111

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 6. ຮາ່ ງການຂຽນປະກາດແຈງ້ ການ 6.1 ຮາ່ ງການຂຽນປະກາດແຈງ້ ການທາງລດັ ຖະການ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ສັນຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ວັດທະນະຖາວອນ ຊື່ອງົ ການຈດັ ຕ້ັໍງປະກາດໃຊເ້ ອກະສານ ເລກທີ......../.......... ລົງວັນທີ......ເດອນ.......ປີ............. ແຈ້ງການ ເຖິງ:........................................................................................................ ເລ່ືອງ:...................................................................................................... - ອງີ ຕາມ:........................................................................................................ - ອງີ ຕາມ:........................................................................................................ ຊອ່ື ງົ ການຈດັ ຕໍັ້ງ....................ຂຖເປນັ ກຽດແຈງ້ ມາຍັງ.............................................. ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ດັື່ງນັນ້ໍ , ຈິງ່ື ແຈງ້ ມາເພື່ອຊາບ ແລະ ພ້ອມກນັ ຈັດຕັໍ້ງປະຕິບັດຕາມເນ້ໍອໃນຂ້າງເທິງໃຫ້ໄດ້ຮບັ ຜົນດີ. ຕາແໜຸ່ງຫວົ ໜ້າອງົ ການຈດັ ຕງໍ້ັ ລາຍເຊນັ ຊື່ ແລະ ນາມສະກຸນ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 112

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຕວົ ຢາຸ່ ງ: ແຈງ້ ການທາງລດັ ຖະການ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 113

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 6.2 ຮາ່ ງການຂຽນປະກາດແຈງ້ ການທບີື່ ແ່ື ມຸນ່ ທາງລດັ ຖະການ ສ່ວນປະກອບຂອງປະກາດ ທີື່ບ່ືແມຸ່ນທາງລັດຖະການ ການຂຽນປະກາດບ່ືແມຸ່ນທາງລັດຖະການນັ້ໍນ ບ່ືຈາ ເປນັ ເຮດັ ລະອຍດຄກບັ ຂຽນປະກາດທາງລດັ ຖະການ ກໄດສ້ ວ່ ນຫຼກັ ການຂອງວທິ ີຂຽນທ່ືົວໄປແລວ້ ແມຸນ່ ປະຕິບັດຄ ກນັ . ຕົວຢາຸ່ າງ: ການປະກາດທ່ົວື ໄປ ປະກາດຮບັ ສະໝັກ ບລິສດັ ແອັດລາວເທກັ ຊທາຍ ຊ່ືງຶ ເປນັ ບລິສັດ ຕັດຫຍິບເຄອ່ື ງນງຸ່ ຫື່ມົ ເພ່ອື ສົື່ງອອກຕ່າງປະເທດ ສະຖານທ່ີື ຕ້ງັໍ ຢູ່ບຸ ້ານພະຂາວ ເມອງໄຊທານີ ນະຄອນຫວຼ ງວຽງຈນັ ໂທລະສບັ : 710629-30 ແຟັກ: 710628 ຕູ້ ປ.ນ 2210  ບລິສັດ ມີຄວາມຕ້ອງການຮັບສະໝັກພະນັກງານຕັດຫຍິບຈານວນຫຼາຍຕາແໜຸ່ງ ລາຍໄດ້ດີ ເຊັ່ືນ: ມີເງິນຂະຫຍັນ, ມີເງິນແຮງງານ (ຜະລິດຕະພນັ ) ມີເງິນລ່ວງເວລາ (ໂອທີ) ນອກຈາກນີໍ້ ທາງບລສິ ດັ ຍັງມີເງນິ ຄາ່ ອາຫານ, ມີເງິນປະກນັ ສັງຄົມປິືນ່ ປົວ ໃນເວລາເຈບັ ເປນັ . ພິເສດ: ທາງບລິສດັ ຍັງມີປະກັນອຸປະຕິເຫດແຮງງານໂດຍບລິສດັ ປະກັນໄພ (ຈາກປະເທດໄທ)  ສນົ ໃຈເຊນີ ຕິດຕສື່ ະໝກັ ດ້ວຍຕນົ ເອງ ແຕຸວ່ ັນຈັນ - ວນັ ເສົາ ເວລາ 8:00 – 17:00 ເງືອ່ ນໄຂຂອງຜ້ສູ ະໝກັ ມດີ ືັງ່ ນໍ້ີ: ອາຍຸແຕຸ່ 18 ປີຂຶໍ້ນໄປ,  ສາເນົາປຶໍ້ມສາມະໂນຄົວ ຫຼ ບັດປະຈາຕົວ ຖ້າບ່ືມີໃຫ້ເອົາ ໃບຢງໍ້ັ ຢນທີື່ຢູຸ,່  ໃບຊວີ ະປະຫວດັ , ໃບຮບັ ປະກນັ ຢ່າຸ ງລະ 1 ໃບ,  ຮບູ ຂະໜາດ 3x4 1 ໃບ. ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 114

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ໂຮງຮຽນວຽງຈັນພັດທະນາອາຊີບ ຊຶ່ືງເປັນໂຮງຮຽນເອກະຊົນຮ່ວມທຶນກັບຕ່າງປະເທດ, ສອນວຊິ າຊີບໄລຍະ 3 ເດອນ ເປີດຮັບສະໝກັ ນັກຮຽນະຫຼອດປີ ທກຸ ວນັ ຈນັ - ສຸກ “ພິເສດ ນກັ ຮຽນທມື່ີ າຈາກຕ່າງແຂວງທາງໂຮງຮຽນມີທພື່ີ ັກໃຫພ້ ້ອມ” ເຊິ່ງື ປະກອບມ:ີ - ຊ່າງສ້ອມແປງຈັກ ແລະ ໂຟລົດໃຫຍ່ - ຊ່າງສ້ອມແປງລດົ ຈກັ - ຊ່າງສ້ອມແປງວທິ ະຍຸ - ເທບ - ຊີດີ - ຊາ່ ງສ້ອມແປງໂທລະທດັ -ວດີ ຮໂອ-ດວີ ດີ ີ - ຊ່າງສ້ອມແປງໂຟຟາ້ -ອາຄານ-ໂຮງງານ - ຊ່າງສອ້ ງແປງເຄື່ອງເຮດັ ຄວາມເຢັນ - ຊ່າງຕດັ ຫຍບິ ເສອ້ໍ ຜາ້ - ຊ່າງແກະສະຫັຼກຜກັ -ໝາກໄມ້ - ຊາ່ ງປງຸ ແຕງຸ່ ອາຫານ - ວິຊາການຂັບຂີ່ືລົດ ມີທັງພາຫບາລຸງ-ພາກປົກກະຕິ, ພາກາງເວັນ, ພາກແລງ, ວັນເສົາ ແລະວນັ ອາທິດ.  ສະຖານທີ່ືຕັ້ໍງຢູຸ່ບ້ານທົື່ງວຕູມ, ເມອງຈັນທະບູລີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ທາງເຂົໍ້າ ປອ້ ມຕາຫຼວດ ໂຮງກາຍະສນິ 150 ແມດັ . ໂທລະສບັ : 021 213745 ມຖ: 020-55612725, 99881924, 55137818 ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 115

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຄາຖາມຄນໍ້ົ ຄວາ້ : 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຂຽນຂ່າວ ແລະ ປະກາດແຈງ້ ການມແີ ນວໃດ? 2. ການຂຽນຂ່າວ ແລະ ປະກາດແຈງ້ ການ ມຄີ ວາມສາຄນັ ແນວໃດແດຸ່? ຈື່ງົ ອະທບິ າຍ ແລະ ຍົກຕວົ ຢຸ່າງ. 3. ການຂຽນຂາ່ ວມີຂໍັນ້ ຕອນການປະຕບິ ັດຄແນວໃດ? 4. ການຂຽນປະກາດແຈງ້ ການປະກອບມຈີ ກັ ປະເພດ ຄປະເພດໃດແດຸ່? ຈງ່ົື ອະທບິ າຍແຕ່ລຸ ະປະເພດ. 5. ການຂຽນປະກາດແຈງ້ ການມວີ ທິ ີການປະຕບິ ັດຄແນວໃດ? 6. ຈງ່ືົ ຂຽນຂ່າວກ່ຽວກບັ ເລອື່ ງໃດໜງຶື່ ແລວ້ ສງ່ືົ ໃຫ້ຄູກວດ? 7. ຈ່ືົງຂຽນປະກາດທື່ວົ ໄປ ແລະ ປະກາດແຈ້ງການທາງລດັ ຖະການ ຢຸາ່ ງລະ 1 ສະບັບແລວ້ ສືງ່ົ ໃຫຄ້ ກູ ວດ? ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 116

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 10 ການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ ແລະ ບດົ ພສິ ດູ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ອະທບິ າຍ 1.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ອະທບິ າຍ ບົດອະທບິ າຍ ແມຸ່ນບດົ ແຕຸງ່ ປະເພດໜງຶື່ ທ່ືີໃຊ້ທດິ ສະດເີ ພືອ່ ອະທິບາຍບັນຫາໃດໜືຶງ່ ເພື່ອຊ້ໍີແຈງເຫດຜົນຕື່ ບັນຫານໍັ້ນໃຫແ້ ຈງ້ ເພອ່ື ໃຫ້ຜູ້ອ່ານ, ຜູ້ຟງັ ເຊືອ່ ໝນ້ັໍ ແລະ ເຂ້ົາໍ ໃຈຕືບ່ ນັ ຫານໍນັ້ ຢ່າຸ ງເລກິ ເຊງ່ິື . 1.2 ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ອະທິບາຍ ບົດອະທບິ າຍມີຄວາມສາຄັນຫຼາຍ ເພອ່ື ຊວ່ ຍໃຫນ້ ັກຮຽນຮູ້ຈກັ ໃນການຄໍ້ນົ ຄິດທາງດາ້ ນ ຫຼ ເຫດຜົນຕວົ ຈງິ ເຂົໍ້າໃນການແຕຸ່ງບົດ. ນອກນັໍ້ນ, ຍັງນາໃຊເຂົ້ໍາໃນການຂຽນບົດປະເພດຕ່າງໆ ເຊັື່ນ: ບົດຄວາມ, ບົດປະກອບຄາ ເຫັນເນອ່ື ງໃນໂອກາດຕາ່ ງໆ. ບດົ ອະທບິ າຍການເມອງ - ສງັ ຄົມ, ບດົ ອະທບິ າຍວນັ ນະຄະດີ, ການສິດສອນຮື່າຮຽນ ແລະ ອື່ນໆ. 2. ວທິ ຂີ ຽນບດົ ອະທບິ າຍ ຢາກແຕຸ່ງບົດອະທບິ າຍໄດດ້ ີ ເຮາົ ຄວນປະຕບິ ດັ ຕາມ 2 ຂ້ນັໍ ຕອນຄ: - ຊອກຮລູ້ ະດັບຄາດໝາຍເນໍ້ອໃນຕໍນ້ົ ຕຂອງຫົວບດົ . - ສາ້ ງໂຄງຮາ່ ງຂອງບົດອະທິບາຍ. 2.1 ຊອກຮລູ້ ະດບັ ຄາດໝາຍເນອ້ໍ ໃນຕນ້ົໍ ຕຂອງຫວົ ບດົ ກອ່ ນອນ່ື ໝົດຕ້ອງອາ່ ນຫວົ ບົດໃຫເ້ ຂາ້ໍົ ໃຈ, ອ່ານຫາຼ ຍເທອ່ື ເພືອ່ ຕີຄວາມໝາຍວາ່ ມັນມຄີ ວາມໝາຍແປນ ແລະ ຄວາມໝາຍເລກິ ຄແນວໃດ? ຫວົ ບົດນໍີຕ້ ອ້ ງການໃຫອ້ ະທບິ າຍບັນຫາໃດແດຸ່? ມີຂໍຄ້ ວາມສາຄນັ ຈັກຂ້ໍ ແລະ ຂ້ໍ ໃດສາຄນັ ກວ່າໝູຸ່? ຂ້ໍໃດເປນັ ສາຮອງ? ຕວົ ຢາຸ່ ງ: ຫວົ ບດົ ອະທິບາຍຄາສພຸ າສດິ ທ່ືີວາ່ : “ໄມລ້ າດຽວ ລອ້ ມຮ້ົໍວບໄ່ື ຂວ່ ໄພຸ່ບ່ືພ້ອມ ແປງບ້ານບື່ເຮອງ” ໃນຫົວບດົ ນີມໍ້ ີສອງຄວາມໝາຍທ່ືຕີ ້ອງການໃຫອ້ ະທບິ າຍຄ: - ຄວາມໝາຍແປນ ແມນຸ່ ເອົາຄວາມຈິງໃນຊີວດິ ປະຈາວນັ ມາເວົາ້ໍ ເຊນັື່ : “ໄມ້ລາດຽວລອ້ ມຮ້ໍົວບື່ໄຂວ່” ໃຫ້ຄວາມໝາຍວ່າ ໄມ້ລາດຽວບ່ືສາມາດເຮດັ ຮ້ວົໍ ອ້ອມຮອບສວນໄດ.້ - ສ່ວນຄວາມໝາຍອັນກວາ້ ງໆອອກໄປນ້ໍັນ (ຄວາມໝາຍເລກິ ) ແມຸ່ນຢາກເວໍາົ້ ເຖິງຄວາມພອ້ ມພຽງ ຮຽງໜ້າກັນ, ຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈກັນ, ສາມັກຄີປຸ້ມລຸ້ມກັນ, ຊ່ວຍເຫຼອເຊິື່ງກັນ ແລະ ກັນ, ເຮັດໜ້າທີື່ວຽກງານໃນ ການສ້າງບ້ານແປງເມອງຈິື່ງຈະສາເລັດຜົນ. ສະນັ້ໍນ, ບູຮານເພິ່ືນຈິື່ງເວ້ົໍາເປັນບັນຫາວ່າ “ໄພຸ່ບື່ພ້ອມ ແປງບ້ານບ່ື ເຮອງ”. 3. ໂຄງຮາ່ ງຂອງການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ ບົດຫັດແຕຸ່ງທຸກໆປະເພດລ້ວນແຕຸ່ປະກອບດວ້ ຍ 3 ພາກສ່ວນດ້ວຍກັນຄ: ຕັ້ໍງບັນຫາ, ແກ້ໄຂບັນຫາ ແລະ ສະຫຼຸບບນັ ຫາ. ຢາກຂຽນບົດອະທິບາຍໄດດ້ ນີ ັ້ໍນ ພາຍຫຼັງຕລີ າຄາເນອໍ້ ໃນຫວົ ບດົ ລະອຽດແລ້ວຕອ້ ງສ້າງໂຄງຮາ່ ງເພອ່ື ປະຕິບັດຕາມແຕ່ລຸ ະບາດກ້າວຄ: ຕໍ້ັງບນັ ຫາ, ແກໄ້ ຂບັນຫາ ແລະ ສະຫຼຸບບັນຫາ. ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 117

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ກ. ຕ້ັງໍ ບັນຫາ ການຕັໍ້ງບັນຫາມີ 2 ວິທີຄ: ທາງກົງ ແລະ ທາງອ້ອມ. ໃນສອງວິທີນ້ໍີ ການຕັ້ໍງບັນຫາຕ້ອງຂຽນໃຫ້ສັໍ້ນ, ກວມລວມເນ້ອໍ ໃນຕໍນ້ົ ຕຂອງຫວົ ບດົ , ເອາົ ຫວົ ບົດ ຫຼ ຄາທີ່ຄື າ້ ຍຄຫົວບົດມາອັດທ້າຍ; ຈະເປນັ ຄາຜະຫຍາພາສິດ ຫຼ ຄາຄະຕິພດົ ອືນ່ ໆ.  ການຕໍ້ັງບັນຫາແບບທາງກົງ ການຕັ້ໍງບັນຫາແບບທາງກົງ ແມຸ່ນເຂົໍ້າສູຸ່ບັນຫາໂດຍທາງກົງ, ຕ້ອງສັໍ້ນກະທັດຮັດ, ຈະແຈ້ງ ແລະ ອ່ານ ງາ່ ຍ.  ການຕໍ້ງັ ບນັ ຫາແບບທາງທາງອອ້ ມ ການຕ້ງໍັ ບນັ ຫາແບບທາງອ້ອມ ແມ່ນຸ ການຊອກຫາຄາເວໍົາ້ ອນ່ື ເພອ່ື ມາເວາ້ົໍ ອ້ອມໃສບຸ່ ັນຫາເນ້ໍອໃນຕ້ໍົນຕຂອງ ຫວົ ບົດ, ຕອ້ ງເວ້າົໍ ໃຫ້ຈະແຈງ້ ອາ່ ນແລ້ວສາມາດເຂ້າໍົ ໃຈໄດ.້ ຂ. ແກໄ້ ຂບັນຫາ ການແກ້ໄຂບນັ ຫາ ແມ່ນຸ ອີງໃສເຸ່ ນ້ອໍ ໃນຂອງຫົວບດົ ທມ່ືີ ບີ ັນຫາຫາຼ ຍ ຫຼ ໜອ້ ຍແຕກຕາ່ ງກັນ. - ແກ້ບນັ ຫາໄປຕາມເນອ້ໍ ໃນຂອງແຕຸລ່ ະຈຸດຕາມໂຄງຮ່າາງທື່ສີ າ້ ງໄວ.້ - ອະທິບາຍ ແລະ ຍກົ ຕົວຢ່າຸ ງມາປະກອບຕາມຄວາມເໝາະສມົ . - ແກບ້ ນັ ຫາຈົນໝົດເນ້ໍອໃນຂອງຫົວບດົ . ຄ. ສະຫບຼຸ ບນັ ຫາ - ສັງລວມເນອ້ໍ ໃນສາຄນັ ຄນໂດຍຫຍ.ໍ້ - ສະແດງທັດສະນະຂອງຕົນເອງຕກື່ ບັ ຫົວບົດ. - ເອາົ ຫວົ ບົດມາອດັ ທາ້ ຍ. ຕວົ ຢາຸ່ ງ 1: ການສາ້ ງໂຄງຮ່າງອະທບິ າຍ ຄາສຸພາສດິ ທີວ່ື າ່ : “ໄມລ້ າດຽວ ລ້ອມຮ້ໍວົ ບືໄ່ ຂວ່ ໄພຸບ່ ື່ພອ້ ມ ແປງບ້ານບ່ືເຮອງ”  ຕງ້ັໍ ບນັ ຫາ ທາງກົງ: ຄວາມສາມັກຄີ ແມຸ່ນກ້ອນກາລັງອັນມະຫາສານເຊິື່ງສາມາດຕັດສິນທຸກວຽກງານບື່ວ່າ ຈະແມຸ່ນ ວຽກງານ ນ້ອຍ, ໃຫຍ່, ຍາກ, ເບົາ, ໜັກ ຢາກເຮັດວຽກງານດັື່ງກາ່ ວນັນໃຫ້ສາເລັດຜົນໄດ້ ຕ້ອງມີຄວາມສາມກັ ຄ,ີ ດື່ງັ ຄາສພຸ າສດິ ທື່ີວ່າ: “ໄມ້ລາດຽວ ລອ້ ມຮວ້ໍົ ບື່ໄຂວ.່ ..” ທາງອອ້ ມ: ປະເທດຊາດໃດໜງຶ່ື ກອ່ ນຈະມຄີ ວາມຈະເລນີ ກາ້ ວໜ້າໄປໄດ້ ກຕື່ເມ່ືອຄົນໃນຊາດນັ້ໍນເປັນຈິດ ໜ່ືຶງໃຈດຽວກນັ , ຮວ່ ມແຮງຮ່ວມໃຈກນັ ສ້າງກັນສາພັດທະນາປປະທດຊາດໃຫ້ຈະເລີນຮງຸ່ ເຮອງ ດັື່ງຄສຸພາສິດທືີ່ວ່າ: “ໄມລ້ າດຽວ ລ້ອມຮ້ໍົວບໄ່ື ຂວ.່ ..”  ແກບ້ ນັ ຫາ ໄມ້ລາດຽວ ລອ້ ມຮໍ້ົວບໄື່ ຂວ່ ແມຸ່ນແນວໃດ? - ອະທິບາຍຄວາມໝາຍແປນ. - ອະທິບາຍຄວາມໝາຍເລກິ ເຊືງ່ິ ເປນັ ຄວາມໝາຍທ່ີແື ທຈ້ ງິ ຂອງຄສພຸ າສິດນ້ໍ.ີ ໄພ່ບຸ ື່ພອ້ ມ ແປງບາ້ ນບເື່ ຮອງ (ອະທບິ າຍໂດຍຫຍ້ໍ) - ອະທບິ າຍບດົ ບາດຂອງຄວາມສາມກັ ຄີ. ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 118

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ຄວາມສາມັກຄແີ ມ່ນຸ ຫຍງັ (ອະທບິ າຍ). - ຖ້າຂາດຄວາມສາມັກຄຈີ ະເປັນແນວໃດ? (ອະທບິ າຍ ອາ້ ງຫກຼັ ຖານ ແລະ ວິຈານ). - ຄວາມສາມັກຄີມີຜົນດແີ ນວໃດ? (ຊໍີ້ແຈງເຫດຜນົ ຄຜົນທ່ືີເກດີ ຈາກຄວາມສາມກັ ຄີມີຫຍັງແດ່?ຸ ຄວາມສາມັກ ຄມີ ີຜນົ ດແີ ກຸ່ຕນົ ເອງ, ສັງຄົມ ແລະ ປະເທດຊາດແນວໃດ?)  ສະຫຼຸບບນັ ຫາ - ກ່າວເຖິງຄວາມສາຄນັ ຂອງຄວາມສາມັກຄີທືມ່ີ ີຕື່ທກຸ ຄນົ , ຕ່ືສັງຄມົ ແລະ ປະເທດຊາດ. - ທກຸ ຄົນຄວນສ້າງຕນົ ເອງໃຫ້ຮຈູ້ ກັ ຄວາມສາມກັ ຄ,ີ ຊວ່ ຍເຫຼອເຊິື່ງກນັ ແລະ ກັນ. - ຖ້າຫາກມີຄວາມສາມັກຄທີ ຸກຄົນຍ່ອມຈະໄດຮ້ ັບຄວາມສກຸ ຄວາມສາເລັດຜນົ ໃນທກຸ ວຽກງານ. - ເອາົ ຫົວບດົ ມາອດັ ທາ້ ຍ. ຕົວຢ່າຸ ງ2: ການສ້າງໂຄງຮ່າງອະທບິ າຍ ຄາເວ້ໍົາຂອງທ່ານຜູ້ນາ ທວ່ືີ ່າ: ມະຕິກອງປະຊມຸ ໃຫຍຂ່ ອງສູນກາງພກັ ເຮົາຢັ້ງໍ ຢນວ່າ: “ແຕກຸ່ ອ່ ນກຄປັດຈຸບັນ ພວກເຮາົ ເຮດັ ທກຸ ວຽກຢາຸ່ ງ ເພ່ືອເພີ່ືມທະວີຄວາມສາມກັ ຄີແບບສູ້ຮົບສາຍພົວພນັ ແບບພິເສດ ແລະ ການຮ່ວມມຮອບດ້ານກບັ ວຽດນາມ, ກາປູ ເຈຍ ບນົ ພນໍ້ ຖານລັດທມິ າກ - ເລນິນ ແລະ ລດັ ທສິ າກົນກາມະຊບີ ” ຈ່ງົື ອະທບິ າຍຄວາມເວົ້ໍາດື່ັງກ່າວ.  ຕໍັ້ງບັນຫາ - ເວ້ົາໍ ເຖງິ ຄວາມສາຄນັ ຂອງຄວາມສາມກັ ຄີ. - ເນ້ນໍັ ໜກັ ເຖງິ ການເພມື່ີ ທະວີຄວາມສາມັກຄີແບບສ້ຮູ ບົ ສາຍພົວພນັ ແບບພິເສດ, ການຮວ່ ມມຮອບດ້າານ ລະຫວາ່ ງ ລາວ, ວຽດນາມ, ກາປເູ ຈຍບນົ ພນ້ໍ ຖານລດັ ທສິ າກນົ ກາມະຊບີ , ດ່ືັງສນູ ກາງພັກເຮົາຢັ້ງໍ ຢນວາ່ “ແຕກຸ່ ອ່ ນກ ຄປັດຈບຸ ັນພວກເຮາົ ເຮດັ ທຸກຢຸ່າງ ເພ່ືອເພືີມ່ ທະວຄີ ວາມສາມກັ ຄແີ ບບສ້ຮູ ົບສາຍພວົ ພນັ ແບບພິເສດ ແລະ ການຮ່ວມ ມຮອບດາ້ ນກັບວຽດນາມ, ກາປເູ ຈຍ ບນົ ພໍ້ນຖານລດັ ທມິ າກ - ເລນນິ ແລະ ລດັ ທິສາກນົ ກາມະຊີບ”.  ແກ້ບັນຫາ ຄວາມສາມກັ ຄີແມນຸ່ ຫຍງັ ? ແມຸ່ນປະຕກິ ິຍາອນັ ໜ່ງຶື ທີື່ສະແດງເຖິງຄວາມເປນັ ເອກະພາບກັນຂອງກົມກອງ, ອົງການຈັດຕັ້ໍງ, ...ນັບທັງແນວຄິດ ແລະ ການກະທ າຕົວຈິງ ບົນພ ໍ້ນຖານຫຼັກການໃດໜຶງ ແລະ ບົນ ສິດຜນົ ປະໂຫຍດລວມຂອງທຸກຝາຸ່ ຍເຫາົຼ່ື ນໍ້ັນ. ລາວ - ວຽດນາມ ແລະ ກາປູເຈຍ ມີເງອື່ ນໄຂທາງດາ້ ນປະຫວັດສາດ, ພູມສາດ ໃກສ້ ິດຕພິ ັນກນັ , ເຄຍີ ຖກ ຕ່າງຊາດຮຸກຮານມາຕະຫຼອດ. ສະນັ້ໍນ, ຈິື່ງມີສາຍພົວພັນສາມັກຄີຊ່ວຍເຫຼອເຊິ່ືງກັນ ແລະ ກັນຜ່ານຍຸກສະໄໝ ຕາ່ ງໆ. ສາມກັ ຄີແບບພເິ ສດແມ່ນຸ ແນວໃດ? ພເິ ສດຢຸູບ່ ອ່ ນໃດ? ສາຍພົວພນັ ແລະ ສາມັກຄແີ ບບພິເສດຢູຸ່ບ່ອນວ່າ ແມຸ່ນສາຍພົວພັນ ແລະ ຄວາມສາມັກຄີທີື່ບື່ເຄີຍມີກັບຊາດອ່ືນ. ມັນແມຸ່ນສາຍພົວພັນ ແລະ ຄວາມສາມັກຄີ ຮອບດາ້ ນຄ ດາ້ ນການເມອງ, ເສດຖະກິດ, ວດັ ທະນະທາ ແລະ ການທະຫານ. ສາຍພົວພັນ ແລະ ຄວາມສາມັກຄີແບບພເິ ສດນີມ້ໍ ັນໄດ້ສ້າງຂໍຶ້ນບົນຫຼັກການ, ອຸດົມການອນັ ດຽວກັນ, ນັ້ໍນ ແມຸນ່ ບນົ ຫກັຼ ການລດັ ທມິ າກ - ເລນນິ ອນັ ແທ້ຈິງ.  ສະຫຼຸບ ຄວາມສາມັກຄລີ ະຫວ່າງລາວ - ວຽດນາມ ແລະ ກາປູເຈຍແມ່ນຸ ຄວາມສາມັກຄທີ ່ມືີ ີມາແຕບຸ່ ຮູ ານນະການ, ມາຮອດປັດຈບຸ ັນ ມນັ ຍງືິ່ ໄດຮ້ ັບການບູລະນະໃຫ້ດີຂຶ້ໍນເປັນກ້າວໆ ຄວາມສາມກັ ຄລີ ະຫວາ່ ງ 3 ຊາດອນິ ດຈູ ນີ ໄດ້ ຜ້ຮູ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 119

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ກາຍເປນັ ກດົ ເກນການຄົງຕົວອນັ ໜ່ຶງື ຂອງ 3 ຊາດພວກເຮາົ . 4. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ພສິ ດູ 4.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ພສິ ດູ ບດົ ພິສູດ ແມຸນ່ ບົດແຕຸງ່ ປະເພດໜງຶ່ື ທໃ່ີື ຊ້ຫັກຼ ຖານ ຫຼ ເຫດຜົນຕົວຈງິ ມາອ້າງອງີ ເພ່ືອຢ້ັງໍ ຢນບນັ ຫາທີືຍ່ ກົ ຂຶໍ້ນມາພສິ ູດນນັ້ໍ ໃຫ້ຈະແຈງ້ ແລະ ໜ້າເຊື່ອຖໄດ.້ 4.2 ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ພິສູດ ບົດພິສູດ ມີຄວາມສາຄັນຫຼາຍເພາະມັນໄດ້ຊ່ວຍໃຫ້ນັກຮຽນຮູ້ຈັກໃນການຄົ້ໍນຄິດທາງດ້ານຫຼັກຖານ ຫຼ ເຫດຜົນຕົວຈິງເຂົ້ໍາໃນການແຕຸ່ງບົດ. ນອກນັ້ໍນ, ຍັງນາໃຊ້ເຂົ້ໍາໃນການຂຽນບົດປະເພດຕ່າງໆ ເຊັື່ນ: ບົດເລົ່ືາເລ່ືອງ, ບດົ ໂອ້ລມົ ສນົ ທະນາ, ບດົ ລາຍງານ, ບົດວເິ ຄາະ, ບດົ ປະພນັ ວັນນະຄະດີ ເພ່ືອໃຫ້ບນັ ຫານັໍ້ນແຈ້ງ ແລະ ເດ່ືັນຊັດຂຶ້ໍນ ຕ່ືມ. 5. ວທິ ຂີ ຽນບດົ ພສິ ດູ ການຂຽນບດົ ພິສູດ ກຕ້ອງໃຊກ້ ານອະທິບາຍຄກັບບດົ ອະທບິ າຍທຕ່ືີ ້ອງການພິສູດ. ຢາກພິສູດບັນຫາໃດບນັ ຫາໜຶ່ືງໄດ້ດີ ແລະ ຖກຕ້ອງຊັດເຈນ ກ່ອນອ່ືນໝົດເຮົາຕ້ອງເຂົໍ້າໃຈຈຸດປະສົງ, ຄາດໝາຍຢຸ່າງຈະແຈ້ງ ແລະ ຄວນ ປະຕບິ ດັ ຕາມ 3 ຂໍ້ນັ ຕອນດ່ງືັ ລຸ່ມນໍ້:ີ 1) ຕ້ອງຊອກ (ຮູ້) ເນ້ໍອໃນ ແລະ ລະດບັ ຄາດໝາຍຂອງບນັ ຫາທ່ຈືີ ະເອົາມາພສິ ູດ. - ພິສດູ ຫຍງັ ? - ພສິ ູດແນວໃດ? - ຄວາມໝາຍທ່ືີແທ້ຈິງຂອງບດົ ແມຸນ່ ຫຍງັ ? 2) ຕອ້ ງຊອກຫັຼກຖານມາອາ້ ງອງີ . - ຫຼກັ ຖານຈາກເອກະສານ - ຫຼັກຖານຈາກຊີວິດຕວົ ຈງິ (ສງັ ຄມົ ເຄຍີ ພບົ ) - ເປັນລາດບັ ບື່ສັບສນົ 3) ຕອ້ ງກາໄດພ້ າກສວ່ ນຕ່າງໆຂອງບດົ ພສິ ູດ (ປະຕບິ ັດຕາມສາມຂັໍ້ນຕອນຂອງໂຄງຮາ່ ງ) - ຕໍ້ັງບນັ ຫາໜາ້ ສົນໃຈ - ແກໄ້ ຂບນັ ຫາມເີ ຫດຜນົ - ສະຫຼຸບໃຫ້ຄນົ ຄິດນາ 5.1 ຕອ້ ງຊອກເນອ້ໍ ໃນ ແລະ ລະດບັ ຄາດໝາຍຂອງບັນຫາທເືີ່ ອາົ ມາພສິ ດູ ກ. ຊອກຫາລະດບັ ຄາດໝາຍ - ກອ່ ນອ່ືນໝດົ ຕອ້ ງຮູ້ວ່າພິສູດຫຍັງ? ເພືອ່ ຫຍັງ? (ຊອກຮູ້ບັນຫາທືີ່ຈະເອົາມາພສິ ູດ). - ຈະເອົາຫຼກັ ຖານ ຫຼ ເຫດຜົນອນັ ໃດມາຢ້ງໍັ ຢນ? ຢ້ໍັງຢນແນວໃດ? ແລະ ດວ້ ຍວທິ ໃີ ດ? ຂ. ຊອກເນໍ້ອໃນ ເນໍ້ອໃນຂອງແຕຸ່ລະບົດ ທີ່ືຈະເອົາມາພິສູດ ມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນຕາມແຕຸ່ລະກລະນີ. ດັ່ືງນັໍ້ນ, ເຮົາຕ້ອງ ເຂົາ້ໍ ໃຈໃນການຕີຄວາມໝາຍແລວ້ ຈ່ືງິ ເຂໍົ້າເຖິງເນ້ອໍ ໃນ. ຕົວຢຸ່າງ ພສິ ູດຄາສຸພາສດິ ທີື່ວາ່ : “ ຢາກກິນໝາກຕ້ອງປູກຜົນ ຢາກເປນັ ຄນົ ຕ້ອງຮຽນຄວາມຮູ້” ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 120

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ເນ້ອໍ ໃນພສິ ດູ ມີ 2 ບນັ ຫາຄ: ຢາກກິນໝາກຕ້ອງປກູ ຜົນ, ຢາກເປນັ ຄນົ ຕອ້ ງຮຽນຄວາມຮ.ູ້ 5.2 ຊອກຫກຼັ ຖານມາອ້າງອງີ ຕ້ອງເລອກເຟັ້ໍນເອົາບັນຫາທີື່ມີລັກສະນະເປັນຕົວແທນ, ມີຕົວຈິງ, ເໝາະກັບແຕຸ່ລະແງຸ່ຂອງບັນຫາທີ່ືຈະ ເອົາມາພິສູດ ບ່ືແມຸ່ນສິື່ງໃດກຈະເກັບມາເປັນຫຼັກຖານອ້າງອີງຈົນໝົດ ຕ້ອງສະເໜີຕາມລາດັບໃຫ້ສົມເຫດສົມຜົນ ຍກົ ເທື່ອລະແງຂຸ່ ອງບັນຫາແລວ້ ອາ້ ງຫັຼກຖານໄປພ້ອມ. ກ. ວິທີອາ້ ງເຫດຜນົ  ຄວາມໝາຍຂອງເຫດຜົນ ເຫດຜົນ ໝາຍເຖິງຄວາມຄິດທີື່ເປັນຫຼັກການທົື່ວໄປ, ກົດເກນ, ບັນຫາ ຫຼ ທັດສະນະທີ່ືສະໜັບສະໜູນ, ຂ້ສໍ ະຫບຼຸ , ຂ້ໍຕດັ ສິນ, ມະຕິ ຫຼ ຂຍໍ້ ັດຕິກ່ຽວກັບເລອື່ ງໃດເລ່ືອງໜຶື່ງ. ໝາຍຄວາມວ່າເຫດຜົນເຮັດໜ້າທ່ືີເປັນພໍ້ນຮອງ ຮບັ , ເຮດັ ໃຫເ້ ປນັ ໜ້າເຊອ່ື ຖແກຸ່ບຸກຄນົ ແລະ ຮູຈ້ ັກຄິດພິຈາລະນາ.  ໂຄງສາ້ ງຂອງການສະແດງເຫດຜນົ ແລະ ພາສາທ່ໃືີ ຊ້ໃນການສະແດງເຫດຜນົ ໃນໃນການສະແດງເຫດຜົນຈາເປັນຕ້ອງສະແດງເຖິງການສະຫຼຸບ ແລະ ເຫດຜົນທີ່ືສະໜັບສະໜູນ ຈິື່ງຈະ ສາມາດສຄ່ື ວາມໝາຍໄດ້ຊັດເຈນ ແລະ ໜາ້ ເຊ່ອື ຖ. ໂຄງສ້າງຂອງການສະແດງເຫດຜົນ, ຂໍ້ສະໜບັ ສະໜູນ ແລະ ຂໍ້ ສະຫຼຸບມດີ ່ັືງນໍ້:ີິ ການສະແດງເຫດຜນົ ຂ ຂໍສ້ ະໜບັ ສະໜນູ ຂສ້ໍ ະຫບຼຸ ຖ້າການສະແດງເຫດຜົນ ມແີ ຕ່ສຸ ະແດງຂສ້ໍ ະໜັບສະໜູນອອກໄປຢຸ່າງດຽວ ກບື່ສາມາດສື່ຄວາມໝາຍໄດ້ຊັດ ເຈນ; ຖ້າສະແດງແຕຸ່ຂໍ້ສະຫຼຸບອອກໄປ ໂດຍບ່ືມີຂໍ້ສະໜັບສະໜູນຄວາມໜ້າເຊ່ືອຖຈະບ່ືສູງ ແລະ ຈະບື່ໄດ້ຮັບ ຄວາມເຊອື່ ຖເລຍີ ກໄດ້. ຕວົ ຢ່າຸ ງ: 1. ຂອ້ ຍໄດໃ້ ຊຄ້ ວາມພະຍາຍາມຫາຼ ຍຄໍ້ງັ ແລວ້ ເພືອ່ ຂຽນບົດເລືອ່ ງສັ້ໍນນ.້ໍີ 2. ສະນ້ໍນັ ການຂຽນຄ້ັງໍ ໜຶ່ງື ໃຫ້ສົມບນູ ໂລດມນັ ເປັນໄປບື່ໄດ້. ຈາກຕວົ ຢາຸ່ ງຂາ້ ງເທິງນີໍ້ ເຫັນວາ່ ຕວົ ຢາຸ່ ງ 1 ຍັງບໄ່ື ດສື່ຄວາມໝາຍຢຸ່າງສົມບູນເທອື່ , ຕອ້ ງມີຂໍ້ສະຫຼຸບໃດໜື່ງຶ ຕ່ໃື ສຸ່, ສ່ວນຕວົ ຢ່າຸ ງ 2 ແມຸ່ນພາກຄານາໜ້າ. ການສະແດງເຫດຜົນຂອງຄົນເຮົານັ້ໍນ ເມ່ືອປາກົດອອກມາເປັນຄາເວ້ົໍາ ຫຼ ຂຽນແລວ້ ກເປັນທັດສະນະຂອງ ບຸກຄນົ ນ້ນໍັ ເອງ ການໃຊພ້ າສາໃນເວລາສະແດງເຫດຜົນມຂີ ້ໍສງັ ເກດດັື່ງນໍ:້ີ ການສະແດງເຫດຜນົ ມກັ ໃຊ້ຄາເຊອ່ື ມ ແລະ ຄາຕື່ ເຊ່ັນື : ຈ່ງືິ , ດງັ່ື ນນັ້ໍ , ໂດຍທ່ືີວາ່ , ເພາະວາ່ , ເພາະສະນໍນ້ັ , ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 121

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ເພາະ, ຍ້ອນວາ່ ເປັນຕນ້ໍົ . ຈງືິ່ ... ເຫດຜນົ ...ຂ້ໍສະຫບຼຸ ...............................................................ຈິື່ງ.......................................................... ຕົວຢາຸ່ ງ ເດກັ ນ້ອຍຕອ້ ງການຄວາມອບົ ອນຸ່ ຈາກແມຸ່ ຈືິງ່ ຄວນໃຫ້ລກູ ດມື່ ນົມຂອງຕົນເອງ. ເພາະ ຂ້ໍສະຫບຼຸ ເຫດຜົນ ........................................................................ເພາະ....................................... ຕວົ ຢາຸ່ ງ ຂ້ອຍຍອມປະຕິບັດຕາມຄາສະເໜຂີ ອງເຈົໍ້າທຸກຢຸ່າງ ເພາະ ຜາ່ ນມາ ຄາເຫັນຂອງເຈໍາົ້ ມເີ ຫດຜນົ ດ.ີ ດືງ່ັ ນນັໍ້ ..................................................................ຈິ່ືງ ເຫດຜນົ ຂສໍ້ ະຫບຼຸ .....................................................ດງັ່ື ນນັ້ໍ ...............................ຈງິ່ື ...................... ຕົວຢຸ່າງ ຂາ້ ພະເຈົາໍ້ ບ່ືຖະນດັ ດ້ານວິຊາ ວທິ ະຍາສດ ດັ່ືງນໍນ້ັ , ຂາ້ ພະເຈົໍາ້ ຈ່ືິງເລອກຮຽນ ວິຊາ ພາສາລາວ. ເພາະ ຂສ້ໍ ະຫບຼຸ ເຫດຜົນ ...............................................................ເພາະວ່າ ............................................ ຕົວຢ່າຸ ງ ນັກຮຽນຄວນຄົ້ໍນຄວ້າຫາຄວາມຮູ້ດ້ວຍຕົນເອງໃຫ້ຫຼາຍ ເພາະວ່າ ການຮຽນຕາມຫຼັກສູດໃໝຸ່ນີໍ້ ຄູຈະບື່ໄດ້ ເຮັດໜ້າທີ່ືເປັນຜູ້ສົື່ງຄວາມຮູ້ໃຫ້ແກຸ່ນັກຮຽນພຽງຜູ້ດຽວ ແຕຸ່ຈະເປັນຜູ້ແນະນາໃຫ້ນັກຮຽນໄປຄົໍ້ນຄວ້າຫາຄວາມຮູ້ ດ້ວຍຕົນເອງເປນັ ສວ່ ນຫຼາຍ. ບາງຄັ້ໍງແມຸ່ນສະແດງເຫດຜົນບື່ຕ້ອງໃຊ້ຄາເຊື່ອມ ແລະ ຄາຕື່ ມີແຕຸ່ຕ້ອງຮຽບຮຽງ ແລະ ຈັດວາງຂໍ້ຄວາມທີື່ ເປັນເຫດຜົນ ແລະ ຂໍ້ສະຫຼຸບໄວ້ໃຫ້ເໝາະສົມເທື່ົານນ້ໍັ , ຜຟູ້ ງັ ແລະ ຜູ້ອາ່ ນກຈະເຂ້າົໍ ໃຈ. ຕວົ ຢຸ່າງ ໝາກມວ່ ງຕ້ໍນົ ນປ້ໍີ ູກດວ້ ຍມຂອງຂອ້ ຍເອງ, ຂອ້ ຍຈະບຍື່ ອມໃຫ້ໃຜຕດັ ເດັດຂາດ. ການສະແດງເຫດຜນົ ນັໍ້ນບາງເທ່ອື ພວກເຮາົ ອາດຈະໃຊກ້ ຸມ່ ຄາຮຽງກັນໃຫ້ເປັນການຊບໍີ້ ອກເຖິງເຫດຜົນ ຫຼ ຂໍ້ ສະຫຼຸບ ເຊື່ນັ : ຂາ້ ພະເຈ້າົໍ ຂສະຫຼຸບວ່າ ພວກເຮົາທຸກຄົນຕອ້ ງປະຕິບດັ ຕາມຕາຕະລາງຮຽນຢຸ່າງເຂມັໍ້ ງວດ. ການສະຫຼຸບ ເຊັ່ືນນີໍ້ມີເຫດຜົນສາຄັນ ຍ້ອນວ່າການຂາດໂຮງຮຽນ, ການເລີກກ່ອນໂມງລ້ວນແຕຸ່ເປັນຜົນສະທ້ອນເຖິງການ ສອບເສງັ ທັງນນໍັ້ . ໃນການໃຊພ້ າສາສະແດງເຫດຜົນ ຜູ້ເວ້າໍົ ຫຼ ຜ້ຂູ ຽນຕອ້ ງການໃຫ້ເຫດຜົນຫາຼ ຍໆຂໍ້ປະກອບເຂົາ້ໍ ກນັ ເພື່ອເພມືີ່ ນໍ້າໜກັ ໃຫ້ແກຂຸ່ ສໍ້ ະຫບຼຸ ຂອງຕົນ. ໃນກລະນີເຊັ່ືນ: ນກໍີ້ ານສະແດງເຫດຜນົ ຕ້ອງໄປຕາມລາດບັ ຂອງເຫດການ, ກາລະ ເທສະ. ຫຼັກຖານ ແລະ ເຫດຜົນທືີ່ນາມາອາ້ ງອີງນັນ້ໍ ຕ້ອງເລອກເຟັໍ້ນເອົາແຕຸ່ສິ່ືງທີ່ເື ດັືນ່ , ມີລັກສະນະຕວົ ແທນ, ມີຈິງ ແລະ ເໝາະສມົ ກັບບັນຫາທີື່ຈະພິສດູ .  ຂະບວນການສະແດງເຫດຜນົ ເຖິງວ່າມະນຸດເຮົາສາມາດສະແດງເຫດຜົນໃນເລ່ືອງຕ່າງໆໄດ້ ບ່ືວ່າຈະເປັນເລື່ອງສ່ວນຕົວ, ເລ່ືອງກ່ຽວກັບ ທຸລະກິດ, ການເມອງ, ສັງຄົມ ແລະ ວັດທະນະທາ. ເຫດຜົນທີ່ືສະແດງນັ້ໍນອາດຈະສະຫຼັບຊັບຊ້ອນ, ຍດຍາວ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 122

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ປານໃດກຕາມ ກອາດຈະແບຸ່ງຂະບວນການໃນການສະແດງເຫດຜົນດັ່ືງກ່າວອອກເປັນ 2 ປະເພດດ້ວຍກັນຄ: ການສະແດງເຫດຜນົ ຈາກອັນລວມໄປຫາອນັ ສະເພາະເອນີ້ໍ ວາ່ : ວທິ ີນິລະໄນ ແລະ ການສະແດງເຫດຜົນຈາກອນັ ສະເພາະໄປຫາອັນລວມເອໍ້ີນວາ່ : ວທິ ີອປະໄນ.  ວິທີນລິ ະໄນ ເພອ່ື ໃຫ້ເຂ້ໍາົ ໃຈງາ່ ຍຈືົ່ງສັງເກດຕວົ ຢຸ່າງການສະແດງເຫດຜົນວທິ ີນິລະໄນດືງ່ັ ຕ່ືໄປນໍ:້ີ - ມະນດຸ ທັງປວງຕ້ອງການປດັ ໄຈສ່ຢີື ຸ່າງ ເຊັື່ນ: ທືຢ່ີ ຸ່ອູ າໄສ, ອາຫານການກິນ, ເຄື່ອງນຸ່ງຫືມ່ົ ແລະ ຢາປວົ ພະຍາດ. - ຂອ້ ຍເປັນມະນດຸ ເພາະສະນໍນັ້ , ຂ້ອຍຈ່ິືງຕ້ອງການປັດໄຈສີ່ຢື ຸ່າງ. - ການສະແດງເຫດຜົນຕາມຕວົ ຢຸ່າງນໍ້ີ ສ່ວນທເືີ່ ປນັ ເຫດຜນົ ກຄ ມະນຸດທງັ ປວງຕອ້ ງການປັດໄຈສີ່ຢື າຸ່ ງ ແລະ ຂ້ອຍເປັນມະນດຸ , ສວ່ ນທ່ເືີ ປນັ ຂສໍ້ ະຫຼຸບ ຂ້ອຍຕ້ອງການປດັ ໄຈສີືຢ່ ຸ່າງ. ພວກເຮົາຈະເຫັນໄດ້ວ່າ ມະນຸດທັງປວງຕ້ອງການປັດໄຈສີ່ືຢຸ່າງ ເປັນຫຼັກແຫຼື່ງຄວາມຈິງທົ່ືວໄປເປັນ ອັນລວມ ແລະ ບ່ສື າມາດຫີຼກເວນໍ້ັ ໄດ້. ສວ່ ນປະໂຫຍກຕືມ່ າກຄຂ້ອຍເປັນມະນຸດນ້ັນໍ ເປນັ ກລະນີສະເພາະ. ສະນ້ັໍນ, ຂ້ອຍຕ້ອງການປັດໄຈສີື່ຢຸ່າງ ແມຸ່ນຂໍ້ສະຫຼຸບທີ່ືໄດ້ຈາກທັງສອງປະໂຫຍກທີື່ກ່າວມາແລ້ວ. ຈະເຫັນໄດ້ວ່າ ການສະແດງເຫດຜນົ ດ້ວຍວິທນີ ລິ ະໄນ ເລີື່ມຈາກອນັ ລວມໄປຫາອັນສະເພາະແລ້ວສາມາດໄດຂ້ ສ້ໍ ະຫບຼຸ .  ວທິ ອີ ຸປະໄນ ວິທໃີ ຊຂ້ ໍ້ມູນຕົວຈິງຕ່າງໆເປັນຫຼກັ ຖານ ຫຼ ຂ້ໍອ້າງອີງ (ຂສໍ້ ະໜັບສະໜູນ) ໃນການຫາຂ້ໍສະຫຼຸບທ່ີືເປັນຫຼັກ ຫຼ ກົດເກນທື່ົວໄປ. ຕົວຢຸາ່ ງ ການສະແດງເຫດຜົນດວ້ ຍວິທີອຸປະໄນ ໃນໄລຍະກ່ອນປໃີ ໝ່ລຸ າວ ແລະ ລະຫວາ່ ງປີໃໝລຸ່ າວມກັ ຈະມີລົມພາຍພຸ ັດແຮງ ແລະ ບາງເທ່ອື ກມຝີ ນົ ຕົກ ໜັກເຊິ່ືງເຮົາເອີ້ໍນວ່າ ພາຍຸປີໃໝຸ່. ປາກົດການເຊັ່ືນນໍີ້ ມັກຈະເກີດຂຶໍ້ນເປັນປະຈາທຸກປີເຮົາຈິ່ືງສະຫຼຸບວ່າ ເຖິງປີໃໝຸ່ ລາວຈະມີພາຍຸທຸກເທືອ່ , ການສະຫຼຸບເຊນັື່ ນີໍ້ ເອໍີນ້ ວ່າ ວິທອີ ປຸ ະໄນ. ອີກຕົວຢາຸ່ ງໜຶ່ືງ ນັກຮຽນຫຼາຍຄົນໄດ້ໄປເບິື່ງຮູບເງາົ ເລອ່ື ງໜ່ືຶງ ແລ້ວກພາກັນເວໍ້ົາວ່າ ເປັນຮູບເງົາທ່ືີມ່ວນຊ່ນື ຕ່ືນເຕັ້ໍນ ແລະ ກຸ້ມຄ່າທີ່ືໄດ້ໄປເບິື່ງ. ເມ່ືອໄດ້ຮັບຂ້ໍມູນດັ່ືງກ່າວນີໍ້ແລ້ວພວກເຂົາກສາມາດສະຫຼຸບໄດ້ວ່າ: ຖ້າຫາກຜູ້ ອ່ືນໄດໄ້ ປເບງິ່ື ນາກັນກຈະເວ້ົໍາເປນັ ສຽງດຽວກັນ, ການສະຫບຼຸ ເຊື່ັນນີໍກ້ ເອີນ້ໍ ວ່າ ວທິ ີອປຸ ະໄນເຊນ່ືັ ດຽວກັນ. ໃນການສະແດງເຫດຜົນດ້ວຍວິທີອປຸ ະໄນນ້ໍີ ນອກຈາກການໃຊກ້ ລະນສີ ະເພາະ ຫຼ ກລະນຕີ ົວຢາຸ່ ງດັ່ືງທ່ີືໄດ້ ກ່າວມາແລວ້ , ບາງທີອາດຈະໃຊ້ວທິ ປີ ຽບທຽບເພື່ອຫາຂືສ່ ະຫຼຸບ. ຕວົ ຢາຸ່ ງ: ນັກຮຽນຄນົ ໜຶງ່ື ເຄີຍສະໝັກສອບເສັງເຂໍ້ົາຮຽນມະຫາວິທະຍາໄລແຫງຸ່ ຊາດ ແລະ ກ່ືໄດຮ້ ບັ ຜົນສາ ເລັດມາແລ້ວ. ນກັ ຮຽນຄນົ ນັ້ໍນອາດຈະເອົາປະສົບການຂອງຕົນໄປເປັນສງິື່ ປຽບທຽບໃຫ້ຂໍ້ສະຫຼຸບແກຸ່ເພ່ືອນນັກຮຽນ ຮຸ່ນນ້ອງວ່າ ຈະກຽມຕົວແນວໃດ ຈິ່ືງຈະປະສົບຄວາມສາເລັດໃນການສອບເສັງ. ຂ້ໍແນະນານັໍ້ນແມຸ່ນຂໍ້ສະຫຼຸບທ່ືີ ອາໄສການປຽບທຽບນ້ັໍນເອງ. ອາດຈະເວ້ົໍາວາ່ ເປັນ ການທຽບສມົ ກລະນີຂອງນັກຮຽນຮຸ່ນອ້າຍກັບນັກຮຽນຮຸ່ນນ້ອງ ໂດຍຖເອົາຫຼັກທີ່ືທັງສອງຄນົ ນັໍ້ນຢູຸ່ໃນສະພາບຄ້າຍຄກັນ ຄຈຸດມຸ່ງໝາຍໃນຊີວດິ ໃກ້ຄຽງກັນ, ມີພ້ໍນຖານຄວາມຮູບ້ ື່ ແຕກຕ່າງກັນເປັນຕົ້ໍນ. ຖ້າຮຸ່ນນ້ອງໃຊ້ວິທີການດຽວກັນກັບນັກຮຽນຮຸ່ນອ້າຍກອາດຈະປະສົບຄວາມສາເລັດເຊັ່ືນ ດຽວກັນ. 5.3 ພາກສວ່ ນຕາ່ ງໆຂອງບດົ ພສິ ດູ ບົດພິສູດກຄກັນກັບບົດຫັດແຕງຸ່ ປະເພດອ່ນື ໆ ເຊ່ືິງປະກອບດວ້ ຍ 3 ພາກສວ່ ນຄ ຕັໍ້ງບັນຫາ, ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 123

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ແລະ ສະຫຼຸບບັນຫາ. ກ. ຕ້ໍັງບັນຫາ ຕັ້ໍງບັນຫາ ແມຸ່ນສັງລວມບັນຫາທີ່ືຈະນາມາພິສູດ ເຊັື່ນ: ສະພາບແວດລ້ອມ, ກາລະ, ເທສະ ແລະ ອື່ນໆ ແລ້ວເອົາຫວົ ບົດມາອັດທ້າຍ. ຂ. ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ ແກ້ໄຂບນັ ຫາ ແມຸ່ນການແກ້ບັນຫາທີໄື່ ດ້ຕັໍ້ງໄວ້ຢຸາ່ ງເປັນລະບບົ ແລະ ຕ່ືເນ່ືອງ ໂດຍໃຊ້ເຫດຜົນ ແລະ ຫັຼກ ຖານຕວົ ຈິງມາອ້າງອງີ . - ໃຊ້ເຫດຜົນ ແລະ ຫຼກັ ຖານຕວົ ຈງິ ມາອາ້ ງອງີ ບັນຫາທືີ່ 1 ແລ້ວຫາຂ້ໍສະຫຼຸບຫຍໍ.້ - ໃຊ້ເຫດຜົນ ແລະ ຫຼັກຖານຕົວຈິງມາອ້າງອີງບັນຫາທີ່ື 2 ແລ້ວຫາຂ້ໍສະຫຼຸບຫຍໍ້ບັນຫານັ້ໍນ ແລະ ຕ່ືໆໄປຈົນ ຈບົ . ຄ. ສະຫຼຸບບນັ ຫາ ສະຫຼຸບບັນຫາແມຸ່ນການສະຫຼຸບຜົນການພິສູດ ແລະ ຜົນການສະແດງຄວາມຄິດເຫັນສ່ວນຕົວ ກ່ຽວກັບ ບັນຫາພິສູດຊຊ້ໍີ ່ອງທາງໄວ້ໃຫຄ້ ິດຢ່າຸ ງໃດຢຸ່າງໜງຶ່ື ເອາົ ຫົວບົດມາອດັ ທ້າຍ. 6. ໂຄງຮາ່ ງບດົ ພສິ ດູ ຕວົ ຢາຸ່ ງ 1: ໂຄງຮາ່ ງບດົ ພສິ ູດ ຄາສຸພາສດິ ທວ່ີື ່າ: “ໄຮຸບ່ ື່ຮກົ ຍອ້ ນເຈໍົ້າໝັື່ນພຽນ ໃຮນຸ່ າພຽງ ຍ້ອນເຈ້ໍົາໝນ່ືັ ປອ້ ງ”. ກ. ຕງັໍ້ ບນັ ຫາ ຄວາມດຸໝັື່ນຂະຫຍັນພຽນໃນການອອກແຮງງານເປັນປັດໄຈໜຶື່ງທີື່ຮັບປະກັນໃຫ້ແກຸ່ໝາກຜົນຂອງວຽກ ງານ ແລະ ຄຸນນະພາບຂອງການຜະລດິ ດືັ່ງຄາສພຸ າສິດທືວີ່ າ່ : “ໄຮບຸ່ ືຮ່ ົກ ຍ້ອນເຈໍົ້າໝື່ນັ ພຽນ ໃຮນຸ່ າພຽງ ຍອ້ ນເຈໍ້າົ ໝັື່ນປອ້ ງ”. ຂ. ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ  ໄຮບຸ່ ຮ່ື ກົ ຍອ້ ນເຈາ້ົໍ ໝນັ້ໍ ພຽນໝາຍຄວາມວາ່ ແນວໃດ? - ແມນຸ່ ໄຮ່ທຸ ່ືມີ ີແຕຕຸ່ ໍ້ົນເຂາ້ໍົ ຫຼ ສາລຂີ ຽວງາມດີ ໂດຍປາສະຈາກຫຍ້າ ແລະ ຕົນໍ້ ໄມອ້ ນ່ື - ແດງເຖງິ ຄວາມດຸໝືັນ່ ເຈົາໍ້ ຂອງໄຮຸ່ໃນການບົວລະບດັ ເສຍຫຍາ້ , ຂາ້ ຫນຸ່ ເປັນຕົນ້ໍ . - ຖາ້ ເອົາໃຈໃສບຸ່ ວົ ລະບັດໄຮຸ່, ສວນດີ ຜນົ ໄດ້ຮັບຈະເປັນຢາຸ່ ງໃດ? (ຫາຫກຼັ ຖານຕົວຈງິ ມາອ້າງອີງ).  ໃຮນຸ່ າພຽງຍ້ອນເຈາ້ົໍ ໝນັ່ື ປອຸ່ ງໝາຍຄວາມວາ່ ແນວໃດ ? - ແມນຸ່ ໃຮນຸ່ າທີື່ມພີ ໍ້ນທ່ືີຮາບພຽງດີ, ຮັກສານາໍ້ ໄວ້ລ້ຽງຕນົໍ້ ເຂໍົາ້ ສະໝາ່ື ສະເໝີ. - ຖາ້ ແປງດນິ ແລະ ບົວລະບັດເຂາ້ົໍ ນາດຜີ ົນເກັບກ່ຽວຈະເປນັ ແນວໃດ? (ຫາຫກຼັ ຖານມາອາ້ ງອີງ). ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 124

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2  ນາ້ໍ ໃຈດໝຸ ນ່ືັ ຂະຫຍັນພຽນມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ຢໃຸູ່ ນຂງົ ເຂດວຽກງານ - ຄວາມດຸໝ່ນືັ ຂະຫຍນັ ພຽນ ພາໃຫບ້ ັນລຸຜນົ ສາເລັດ (ຍົກຕວົ ຢຸ່າງມາປະກອບ). ຄ. ສະຫບຼຸ - ສງ່ືິ ທ່ືີພສິ ູດມາຂາ້ ງເທິງນັ້ໍນເປັນສ່ືງິ ທ່ຖີື ກຕອ້ ງ. - ຄວາມດໝຸ ່ັນື ຂະຫຍນັ ພຽນມີຄວາມສາຄນັ ແນວໃດ? - ຄວນເຝກິ ຝນົ ຕນົ ເອງແນວໃດຈືງ່ິ ຈະກາຍເປັນບກຸ ຄົນດຸໝ່ນືັ ? - ເອາົ ຫົວບົດມາອັດທາ້ ຍ. ຕວົ ຢາຸ່ ງ 2: ການສາ້ ງໂຄງຮາ່ ງບດົ ພິສດູ ດງືັ່ ຄາສພຸ າສດິ ທວີ່ື າ່ : “ຢາກກນິ ໝາກຕອ້ ງປກູ ຜນົ ຢາກເປນັ ຄນົ ຕອ້ ງຮຽນຄວາມຮູ້” ກ. ຕ້ໍັງບນັ ຫາ ຄວາມຮູ້ຂອງຄົນເຮົາບື່ຫ່ອນເກີດຂຶໍ້ນມາເອງໄດ້, ຖ້າເຮົາຢາກເປັນຄົນທີື່ມີຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດກື່ຕ້ອງ ຮຽນຄກັນກັບເຮົາຢາກກິນໝາກໄມ້ກຕ້ອງປູກຕົ້ໍນໄມ້, ດັ່ືງຄາສຸພາສິດບູຮານ ເຄີຍ ເວົ້ໍາວ່າ “ຢາກກິນໝາກຕ້ອງປູກ ຜົນຢາກເປນັ ຄົນຕ້ອງຮຽນຄວາມຮູ້” ຂ. ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ • ພິສດູ “ຢາກກນິ ໝາກຕອ້ ງປກູ ຜນົ ”. - ເປນັ ຫຍງັ ຈງືິ່ ເວົາໍ້ ວ່າ ຢາກກິນໝາກຕ້ອງປູກຜົນ? (ອະທິບາຍຫຍໍ້). - ຍົກຫຼັກຖານມາພິສຸດ ເຊັື່ນ: ຊາວນາຢາກກິນເຂົໍ້າຕ້ອງປູກເຂົ້ໍາ, ຊາວສວນຢາກກິນຜັກກຕ້ອງປູກຜັກ, ຢາກກນິ ສາລີກ່ືຕ້ອງປກູ ສາລີ. • ພສິ ດູ “ຢາກເປນັ ຄນົ ຕອ້ ງຮຽນຄວາມຮູ້”. - ຢາກເປນັ ຄົນຢບູຸ່ ອ່ ນນ້ີໍໝາຍເຖິງຢາກເປັນຄນົ ທີືມ່ ີຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດ, ຢາກມີຄວາມຮູຄ້ ວາມາ ມາດຕອ້ ງຮຽນ. - ຕ້ອງຮຽນເຮດັ ຫຍັງແດຸ່? (ພິສູດ). ຮຽນນາພ່ືແມຸ່ ເຊັ່ືນ: ເລີ່ືມຈາກຮຽນຍ່າງ, ຮຽນເວົ້ໍາ, ຮຽນເຮັດວຽກເຮອນການຊານ, ຮຽນເອົາຄາແນະນາ ສັ່ືງສອນຂອງພື່ແມຸ່ ແລະ ອ່ືນໆ; ຮຽນນາຄູ - ອາຈານ ເຊັື່ນ: ຢາກຮູ້ອ່ານກຕ້ອງຮຽນອ່ານ, ຢາກຮູ້ຂຽນກຕ້ອງຮຽນ ຂຽນ, ຢາກມີຄວາມຮູກ້ ຕ້ອງຮຽນ, ຄູອາຈານເປັນຜູ້ສິດສອນຖາ່ ຍທອດຄວາມຮູ້ໃຫ.້ ຢາກປະພຶດຕວົ ໃຫ້ເປັນຄົນດີ ກຕ້ອງຟງັ ຄາສ່ງັື ສອນຂອງພ່ືແມຸ່ ແລະ ຄອູ າຈານ. ຮຽນນາໝຸູຄ່ ູຸ່ ແລະ ສັງຄົມ ເຊນັ ຮຽນຮູ້ກ່ຽວກບັ ການໄປການມາ, ການນຸງ່ ຖ, ກິລຍິ າມາລະຍາດທ່ືີຈົບງາມ ການຮກັ ສາລະບຽບວໄິ ນ, ຮຽນຮູ້ການພົວພັນສງັ ຄົມ ແລະ ອືນ່ ໆ. ຄ. ສະຫຼຸບ ການຮຽນເປັນສິງື່ ສາຄັນທືີ່ສຸດສາລບັ ທກຸ ຄົນ, ຢາກມີຄວາມຮູ້ ຄວາມສາມາດກຕອ້ ງຮຽນ, ສາລບັ ພວກເຮົາ ທ່ເືີ ປັນນັກຮຽນຍງິ່ື ມຄີ ວາມສາຄນັ ຫຼາຍ. ການເຝກິ ຝນົ ຕນົ ເອງໃຫເ້ ປັນຄົນດຸໝ່ນັື ຕືກ່ ານຮຽນ ນໍນ້ັ ເປນັ ເສ້ນໍັ ທາງທີື່ ພາໃຫ້ຕນົ ເອງກາຍເປັນຜູ້ທື່ມີ ີຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດ ແລະ ນາໄປສູຸ່ຄວາມສກຸ ຄວາມສາເລດັ ໃນໜາ້ ທ່ືກີ ານງານ ດງືັ່ ຄາສຸພາສດິ ທີວ່ື ່າ “ຢາກກນິ ໝາກຕ້ອງປູກຜນົ ຢາກເປນັ ຄົນຕ້ອງ ຮຽນຄວາມຮູ້”. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 125

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຄາຖາມຄນ້ົໍ ຄວ້າ: 1. ການຂຽນບົດອະທບິ າຍມຄີ ວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ແນວໃດ? 2. ຢາກແຕຸ່ງບົດອະທບິ າຍໄດດ້ ເີ ຮົາຄວນປະຕິບັດແນວໃດ? ຈ່ືງົ ອະທບິ າຍ ແລະ ຍົກຕົວຢຸ່າງ? 3. ການຂຽນບົດພສິ ູດມຄີ ວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄັນແນວໃດ? 4. ວິທແີ ຕ່ງຸ ບດົ ພິສດູ ຄວນປະຕບິ ດັ ຕາມຂັໍ້ນຕອນໃດແດຸ່? 5. ຈົງ່ື ຊອກເນ້ໍອໃນຄວາມໝາຍຂອງຄາຄະຕພິ ົດ ແລະ ຄາສພຸ າສິດລຸ່ມນີ້ໍ:  ຄາເວໍົາ້ ຂອງທາ່ ນເລນິນທື່ວີ າ່ : “ຮຽນ ຮຽນແລວ້ ຮຽນອີກ ຮຽນເລ້ໍອຍໆໄປ”.  ຄາສພຸ າສິດທືີ່ວາ່ : “ຢາກກິນເຂົໍາ້ ຕອ້ ງເຮດັ ນາ ຢາກກນິ ປາຕ້ອງແບກແຫລົງນາ້ໍ ”  ຄາສຸພາສດິ ທີື່ວ່າ: “ຊາດທີເ່ື ປນັ ຄົນນໃ້ີໍ ຫ້ທານຽມຄນກົ ເຈື່າົ ຍາມເມື່ອບນິ ເຜນັ່ື ຜ້າຍ ໃຫ້ຂາວແຈ້ງດັື່ງນົກຍາງ”.  ທ່ານ ສຸພານຸວົງໄດ້ກ່າວໄວ້ວ່າ: “ປະເທດລາວເຮົາເປັນປະເທດທີື່ມີຫຼາຍຊົນຊາດ ຊົນເຜົື່າຖ້າຮູ້ສາມັກຄີກັນ ເຂາ້ົໍ ມັນຈະປຽບດັື່ງດອກໄມຫ້ າຼ ຍສທີ ີື່ເກດີ ຮ່ວມຕນ້ໍົ ດຽວກນັ ”.  ຄາຜະຫຍາພາສດິ ທືີວ່ າ່ : “ໄດ້ເມຍດີ ປານໄດ້ແກວ້ ຄນູ ລາ່ ງ ໄດເ້ ມຍຊ່າງ ປານໄດ້ແກ້ວຄນູ ເຮອນ”.  ຄາສພຸ າສດິ ທ່ວີື າ່ : “ຍງິ ຮບູ ຮາ້ ຍ ຄອງວັດພາງາມ ຊາຍຮູບຊາມ ວຊິ າພາຮງຸ່ ” 6. ຈງ່ືົ ສາ້ ງໂຄງຮ່າງບດົ ອະທິບາຍຂອງຄາສພຸ າສິດທີວ່ື າ່ : “ແກວ້ ຕົກລາ່ ງ ແກວ້ ບໝ່ື ອງ ທອງແດງຕກົ ລ່າງ ທອງແດງບື່ເສ້ໍາົ ” 7. ຈົື່ງສາ້ ງໂຄງຮ່າງບດົ ພສິ ູດຄາສພຸ າສດິ ທ່ືີວ່າ: ມາລະຍາດບອກຕະກຸນ”  “ພາສາບອກຊາດ ບ່ເື ຫນັ ດ່ານແດນໄກ  “ຄັນບ່ອື ອກຈາກບາ້ ນ ຄັນບ່ໄື ປຫາຮຽນ ບືຮ່ ່ອນມີຄວາມຮູ້”  “ຮົວ້ໍ ຫາຼ ຍຫກຼັ ຈືິ່ງໝັໍ້ນ ພນ່ືີ ້ອງຫາຼ ຍຊັໍ້ນຈິ່ືງດ”ີ 8. ຈືງ່ົ ສາ້ ງໂຄງຮາ່ ງບົດອະທບິ າຍ - ພິສູດຄາກອນທວີ່ື າ່ : “ການສກຶ ສາເປນັ ຮາກເຫງົ້າໍ ຊູຊ່ອຍພູມປນັ ຍາ ການສກຶ ສາເປັນແສງທຽນ ສອ່ ງແສງໃຈເຈາົໍ້ ” 9. ຈົ່ງື ສາ້ ງໂຄງຮ່າງບດົ ອະທິບາຍ - ພິສດູ ຄາສພຸ າສິດທີື່ວາ່ : “ຢຸ່ໃູ ຫ້ປກູ ມອນ ໜໃີ ຫຊ້ ອນຮ້ົວໍ ” 10. ຈົງ່ື ແຕຸງ່ ອະທິບາຍ - ພສິ ດູ ຄາສຸພາສິດທ່ວືີ າ່ : “ພບົ ຄນົ ດີມີສີແກ່ຕຸ ົວ ພົບຄນົ ຊື່ວົ ພາຕວົ ໝ່ນົື ໝອງ” ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 126

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 11 ການຂຽນບດົ ວຈິ ານ ແລະ ການຂຽນບດົ ວເິ ຄາະ 1. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ວຈິ ານ 1.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ວິຈານ ບົດວິຈານ ແມຸ່ນບົດແຕຸ່ງປະເພດໜຶ່ືງເຊິ່ືງອີງໃສຸ່ຄວາມຮູ້, ຄວາມຄິດ ແລະ ທັດສະນະຫຼັກໝັໍ້ນຂອງຜູ້ ຂຽນ ເພອື່ ສງັ ເກດເບິື່ງບນັ ຫານນໍ້ັ ວ່າ ຖກ ຫຼ ຜິດ, ໂດຍມກີ ານຕາໜ,ິ ພຈິ າລະນາ ແລະ ຄໍ້ົນຄດິ ຕກຶ ຕອງໄປພ້ອມ; ບື່ ວ່າວຽກງານຈະດີ ຫຼ ຮ້າຍ, ຖກ ຫຼ ຜິດ ກສາມາດຍົກຂຶນໍ້ ມາວິຈານໄດ້; ຕາມທາມະດາແລວ້ ການວິຈານບນັ ຫາໃດ ໜຶ່ືງແມຸ່ນຍ້ອງຍສິ່ືງທີ່ືຖກຕ້ອງ ແລະ ຕາໜິ ສິື່ງທີ່ືຜິດພາດຂອງບັນຫາດັື່ງກ່າວ ເພ່ືອເຮັດແນວໃດໃຫ້ຜູ້ອ່ານມີຄວາມ ຮັບຮູ້ ແລະ ນາໄປເຖິງການກະທາທີ່ືຖກຕ້ອງ. ບົດວິຈານ ແມຸ່ນບົດຂຽນປະເພດໜຶ່ືງ ທີ່ືຕານິພິຈາລະນາ ແລະ ຕີ ລາຄາບັນຫາໃດໜຶ່ືງກ່ຽວກັບການເມອງ, ສັງຄົມເສດຖະກິດ ແລະ ວິຈານວັນນະຄະດີ ໂດຍມີຫົວຂ້ໍສະຫຼຸບວ່າ ບັນຫານ້ນັໍ ຖກ ຫຼ ຜດິ ແລວ້ ຍົກເອາົ ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄນຸ ປະໂຫຍດຂອງມນັ ເພ່ືອຖອດຖອນເປັນບົດຮຽນ. 1.2 ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ວຈິ ານ ບົດວິຈາານມີຄວາມສາຄັນຄ ສອນໃຫ້ຄົນເຮົາຮູ້ຈັກວິທີສັງເກດ, ຕຶກຕອງຕີລາຄາບັນຫາຢຸ່າງຮອບດ້ານ ແລະ ຊັດເຈນ, ຮູ້ຍ້ອງຍສົ່ືງເສີມສິ່ືງທີ່ືຖກຕ້ອງ ແລະ ຕາໜິສິ່ືງທີື່ຜິດພາດ ແລະ ນາໄປສູຸ່ການກະທາສິື່ງທີ່ືຖກຕ້ອງຢຸູ່ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ . 2. ປະເພດຂອງບດົ ວຈິ ານ ບົດວຈິ ານ ແບງຸ່ ອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ: ວຈິ ານການເມອງ-ສງັ ຄມົ -ເສດຖະກດິ ແລະ ວຈິ ານວນັ ນຄະດີ. 2.1 ວິຈານການເມອງ, ສັງຄົມ ແລະ ເສດຖະກດິ ແມຸນ່ ບົດແຕຸງ່ ປະເພດໜື່ຶງ ທ່ວີື ິຈານສະເພາະທາງດາ້ ນການເມອງ-ສງັ ຄົມ, ເສດຖະກດິ ສ່ວນຫຼາຍບດົ ແຕ່ງຸ ປະເພດນີ້ໍປະເພດນີໍ້ຈະພົບເຫັນຢູຸ່ໃນໜ້າໜັງສພິມ, ວາລະສານ, ສາລະຄະດີ ແລະ ອື່ນໆ. ສ່ວນປະກອບຂອງບົດ ວິຈານດງັື່ ກ່າວມີພາກສວ່ ນເລືາົ່ ຄນ, ອາ້ ງຫຼກັ ຖານ ແລະ ພາກສວ່ ນວິຈານ. 2.2 ວຈິ ານວັນນະຄະດີ ກ. ວິຈານຄາຄະຕິພົດ, ຄາສພຸ າສິດ, ຄາຜະຫຍາ, ສານວນຄາເວໍົ້າ ແລະ ອືນ່ ໆ ແມ່ນຸ ບົດແຕຸ່ງປະເພດໜງ່ືຶ ທີື່ວິຈານເນໍ້ອໃນ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງຄາເຫຼາົື່ ນັ້ນໍ ວາ່ ຖກ ຫຼ ຜດິ ໂດຍໃຊ້ຫຼັກ ຖານ ທາງດາ້ ນທິດສະດີ ແລະ ຕວົ ຈິງມາພສິ ດູ ໃຫ້ເຫນັ ຄວາມຖກຕອ້ ງ ແລະ ຜດິ ພາດ. ຖກໃນແງຸ່ໃດ ແລະ ຜິດໃນ ແງຸ່ໃດ ແລວ້ ສະຫບຼຸ ແລະ ຖອດຖອນເປັນບດົ ຮຽນ. ຕົວຢຸ່າງ: ວິຈານຄາສພຸ າສດິ ທວີື່ າ່ : “ເພນິື່ ບ່ືເອນໍ້ີ ຢາຸ່ ຂານ ເພິື່ນບ່ືວານຢຸ່າຊວ່ ຍ”  ຄາສພຸ າສິດນສີໍ້ າມາດວຈິ ານໃນສອງແງຸ່ ຖກ ແລະ ຜິດ ແງທຸ່ ຖີ່ື ກ “ເພືນ່ິ ບ່ເື ອີໍ້ນຢາຸ່ ຂານ ເພ່ິນື ບວ່ື ານຢ່າຸ ຊ່ວຍ” ເວົາໍ້ ຕາມຄາບູຮານດັງ່ື ກ່າວແມຸ່ນຖກຕ້ອງ, ຢ່າຸ ຕ່ນື ຕົວ ຊ່ວຍຄົນຜູ້ທີື່ເຂາົ ບ່ືຕ້ອງການໃຫ້ເຮົາຊວ່ ຍ ບາງທີຊ່ວຍຖກຜທູ້ ືີບ່ ື່ຫວັງດຕີ ເ່ື ຮາົ ເຂົາຈະຄຽດຊັງເຮົາຄນ ເພາະວ່າ ຄົນເຮາົ ຖາ້ ຜໃູ້ ຈໂຫດຮ້າຍ, ຂີຖ້ໍ ືີ,່ ມັກໂລບ...ຖາ້ ຊ່ວຍຖກກຸ່ມຄົນບດ່ື ີເຮາົ ອາດຈະຖກຕກີ ບັ ແລະ ຮັບໂທດແທນເຂົາ. ຊ່ວຍ ຖກຜ້ຂູ ໍີ້ຖີເ່ື ຂົາເຈ້າໍົ ຈະວ່າ ເຮົາຢາກໄດ້ຜນົ ປະໂຫຍດອນັ ໃດ ອນັ ໜຶງື່ ຈາກເຂົາ, ຖ້າຢາກຊ່ວຍແທ້ໃຫພ້ ິຈາລະນາຖີືຖ່ ວ້ ນ ເສຍກ່ອນຜົນດີຈງິື່ ຈະເກດີ ມີ. ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 127

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ແງຜຸ່ ດິ ແມຸ່ນ ເພິ່ືນບ່ເື ອ້ນີໍ . ບ່ືວານ ແຕຸ່ເຮົາຕອ້ ງເບງ່ິື , ຕ້ອງຊວ່ ຍເພິືນ່ ເພາະຄນົ ເຮາົ ດາລງົ ຊວີ ດິ ຢໃູຸ່ ນສງັ ຄົມ ຕ້ອງມີການພົວພັນກັນ, ຊ່ວຍເຫຼອເພື່ອແຜຸ່ກັນ ເຊັື່ນ: ເຮົາພົບເຫັນຜູ້ເຖົໍ້າ, ແມຸ່ມານ, ເດັກນ້ອຍ ຢູຸ່ໃນເຫດການທີ່ື ຊ່ວຍເຫຼອຕົນເອງບ່ືໄດ້ ເຖິງວ່າເພິ່ືນບ່ືວານກຈາເປັນຕ້ອງຊ່ວຍເພາະມັນເປັນຄຸນນະທາປະຈາໃຈ ແລະ ກແມຸ່ນ ມາລະຍາດ ທີືດ່ ີງາມຂອງຄນົ ເຮົາຜ້ໜູ ຶ່ງື . ບົດວິຈານມີທັງສັນນິຖານ ແລະ ສົນທະນາ ພວກເຮົາສາມາດວິຈານໄດ້ທຸກບັນຫາກ່ຽວກັບເນ້ໍອໃນທີ່ືມີ ລັກສະນະດີ ຫຼ ຮາ້ ຍ, ຖກ ຫຼ ຜິດ. ຂ. ວິຈານບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີ ວິຈານບົດປະພັນວັນນະຄະດີ ແມຸ່ນວິຈານທາງດ້ານໂຄງເລ່ືອງ, ເນ້ໍອໃນ, ຮູບການສິລະປະການແຕຸ່ງຂອງ ນັກແຕຸ່ງບົດປະພັນວັນນະຄະດໃີ ດໜຶື່ງ ໂດຍຍົກເອົາຈດຸ ດີ, ຈຸດອ່ອນ ມາວິຈານ. ການຕານິວິຈານຕ້ອງມີຫຼັກຖານ, ມີເຫດຜົນທາງດ້ານທິດສະດີ ແລະ ຕົວຈິງຢຸ່າງຄົບຖ້ວນ, ມີທັດສະນະຫຼັກໝັ້ໍນການເມອງສູງ, ມີຄວາມຮູ້ທາງດ້ານ ທິດສະດີວນັ ນະຄະດີ ແລະ ປະຫວັດວັນນະຄະດອີ ີກດ້ວຍ. 3. ລກັ ສະນະ ແລະ ວທິ ແີ ຕງຸ່ ບດົ ວຈິ ານ 3.1 ລກັ ສະນະຂອງບດົ ວຈິ ານ ກ. ວຈິ ານບນັ ຫາທຖືີ່ ກໝດົ ຕວົ ຢາຸ່ ງ ວິຈານຄາເວົາໍ້ ຂອງ ທາ່ ນ ເລນິນ ທວີື່ ່າ: “ຮຽນ ຮຽນແລ້ວຮຽນອີກ ຮຽນເລໍ້ອຍໆໄປ”. ຄາເວໍາ້ົ ນໍຖີ້ ກໝດົ ເພາະຄົນເຮາົ ກາເນີດອອກມາຈາກທ້ອງແມຸ່ ມນຕາມາເຫນັ ດນິ , ເຫັນຟ້າ ກື່ເລີ່ືມຕນໍ້ົ ຮຽນ ຄ ຮຽນດດູ ນມົ ແມ,ຸ່ ຮຽນຄານ, ຮຽນເວາໍ້ົ , ຮຽນໜັງສ, ຮຽນວຊິ າສະເພາະຈນົ ເຖງິ ເຖົໍ້າແກ່.ຸ ການຮຽນຂອງຄນົ ເຮົາບ່ື ມີວນັ ສ້ິນໍ ສດຸ . ຂ. ວຈິ ານບນັ ຫາທມື່ີ ທີ ງັ ຖກ ແລະ ຜດິ ຕວົ ຢາຸ່ ງ: ວຈິ ານຄາສພຸ າສດິ ທວີື່ າ່ : “ຕກົ ໝແຸູ່ ຮງ້ ເປັນແຮ້ງ ຕົກໝູກຸ່ າ ເປັນກາ” ຄ. ວຈິ ານບນັ ຫາທຜີື່ ດິ ໝດົ ຕວົ ຢາຸ່ ງ ວຈິ ານບັນຫາທືີ່ວ່າ: “ຄນົ ເຮົາຈະຮືງ່ັ ມີ ຫຼ ທກຸ ຍາກແມຸນ່ ຍ້ອນໂຊກຊະຕາກາ”. ຄາເວົໍ້ານີ້ໍແມຸ່ນຜິດໝົດເພາະວ່າ ຄົນເຮົາຈະທຸກ ຫຼ ຮັ່ືງ ບ່ືໄດ້ຂຶໍ້ນກັບໂຊກຊະຕາກາ, ແຕຸ່ມັນຂຶໍ້ນກັບຫຼາຍ ປັດໃຈ ເຊນືັ່ : ກາລະໂອກາດ, ສະພາຍແວດລ້ອມ, ເຄໍ້ົາກາເນດີ ...ສງ່ືິ ສາຄັນແມຸນ່ ເຮາົ ເອງຕອ້ ງເປັນຜຕູ້ ັດສິນ. ອີກແງຸ່ ໜຶືງ່ ຄາເວໍົ້ານ້ເີໍ ຮັດໃຫ້ຄນົ ເຮາົ ອ່ອນແອ, ບກື່ າ້ ຕືສ່ ,ູ້ ຫຍ້ທໍ ້,ໍ ໝດົ ກາລງັ ໃຈ, ບື່ມທີ າງອອກ ແລະ ໃນທສີື່ ຸດກກາ້ ວໄປເຖງິ ບ່ອນງົມງວາຍ. ແຕຸ່ກມີບາງກລະນີຄົນເຮົາຮັື່ງມີຍ້ອນຖກຫວຍ (ເລກ) ແຕຸ່ສິື່ງເຫຼົ່ືານັ້ໍນມັນແມຸ່ນການບັງເ ອີນ ແລະ ມີນ້ອຍທີືສ່ ດຸ , ບສ່ື າມາດເປັນຫກັຼ ຖານທືຖີ່ ກຕອ້ ງໄດ້. 3.2 ວທິ ແີ ຕງຸ່ ບດົ ວຈິ ານ ກ. ພາກສ່ວນບົດວິຈານ ບດົ ວຈິ ານກຄກນັ ກບັ ບົດແຕຸ່ງປະເພດອ່ືນໆ ເຊື່ງິ ປະກອບດ້ວຍ 3 ພາກສວ່ ນຕໍ້ົນຕຄ: ຕໍັ້ງບັນຫາ, ແກ້ໄຂ ບນັ ຫາ ແລະ ສະຫບຼຸ ບັນຫາ. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 128

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2  ຕງ້ັໍ ບນັ ຫາ ເວໍ້ົາເຖງິ ສະພາບແວດລ້ອມ, ກາລະເທສະ ແລະ ອ່ນື ໆ ທືມ່ີ ກີ ານພົວພນັ ກັບເລອື່ ງທືເ່ີ ຮາົ ຈະວິຈານ.  ແກ້ບັນຫາ - ສັງເກດເບ່ງິື ບັນຫານ້ັນໍ ຖກ ຫຼ ຜດິ , ຖກໝົດ ຫຼ ຜດິ ໝົດ ຫຼ ຖກແຕຸບ່ າງສວ່ ນ, ຜິດແຕຸບ່ າງສວ່ ນ, ຜິດຢູຸ່ ບ່ອນໃດ, ຜິດໃນແງ່ໃຸ ດ ເປັນຕ້ນໍົ . - ອາ້ ງເຫດຜົນເພອ່ື ຢັ້ງໍ ຢນແງຖຸ່ ກໝດົ ແລະ ຕາໜວິ ຈິ ານແງ່ຜຸ ິດໝດົ ພ້ອມທງັ ສະແດງທ່າທີເຫັນດີ ຫຼ ຄັດຄ້ານ - ສະຫຼຸບບັນຫາທື່ຍີ ກົ ຂໍ້ນຶ ມາເປນັ ຫຼັກຖານໃນແງຸ່ວິຈານ ແລະ ຖອດຖອນບດົ ຮຽນເພ່ອື ນາໃຊ້ເຂົໍ້າໃນການດາ ລງົ ຊີວດິ - ຍກົ ເອາົ ບັນຫາ ຫຼ ກລະນພີ ິເສດ (ຖາ້ ມ)ີ ອະທບິ າຍ, ຈາແນກ ແລະ ປກົ ປ້ອງທດິ ສະດີຂອງຕນົ .  ສະຫຼຸບ - ຢັ້ງໍ ຢນຄນອກີ ເທ່ອື ໜ່ຶືງວາ່ ບນັ ຫາວຈິ ານຕ່າງໆນໍນ້ັ ຖກໝດົ ຫຼ ຜິດໝດົ . - ແນະນາໃຫຜ້ ້ອູ າ່ ນຮູ້ຈັກທດິ ທາງເພອ່ື ຫກີຼ ເວນໍ້ັ ຄວາມຜດິ ພາດ. - ສັນລະເສນີ ສ່ືິງທ່ີຖື ກຕ້ອງ ແລະ ແນະນາໃຫຜ້ ູ້ອ່ານເອົາເປນັ ແບຍຢຸ່າງ. 4. ໂຄງຮາ່ ງການຂຽນບດົ ວຈິ ານ ຕວົ ຢຸ່າງ 1: ໂຄງຮາ່ ງບົດວຈິ ານຄາສພຸ າສດິ “ຕກົ ໝແູຸ່ ຮ້ງເປັນແຮ້ງ ຕກົ ໝູກາເປນັ ກາ”  ຕງັໍ້ ບັນຫາ ສະພາບແວດລອ້ ມມີຜົນສະທ້ອນເຖິງການດາລງົ ຊີວິດຂອງຄົນເຮົາຢຸ່າງເລິກເຊິື່ງ. ສະນ້ນໍັ , ຈ່ືິງມີຄາສຸພາສິດ ທີືວ່ ່າ: “ຕກົ ໝແຸູ່ ຮ້ງເປັນແຮງ້ ຕກົ ໝູກາເປັນກາ”  ແກ້ບນັ ຫາ - ອະທິບາຍຄວາມໝາຍຂອງຄາສພຸ າສດິ ໂດຍຫຍ້ໍ. - ຄົນເຮົາດາລົງຊີວິດຢູຸ່ໃນສະພາບແວດລ້ອມໃດ, ຢູຸ່ໃນກຸ່ມຄົນໃດ ແນຸ່ນອນຕ້ອງໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນອັນດີ ແລະ ບ່ດື ີ ຈາກສະພາບແວດລອ້ ມ ຫຼ ຈາກກມຸ່ ຄນົ ນນັໍ້ . + ຢ້ງັໍ ຢນສ່ວນທ່ືີຖກ ແລະ ຕາໜສິ ່ວນທ່ີຜື ິດ ສະພາບແວດລ້ອມຂອງສງັ ຄົມ, ການພົວພັນໃນສງັ ຄມົ ມີຜົນສະທ້ອນຢ່າຸ ງແນນຸ່ ອນເຖິງຄົນເຮາົ (ອະທິບາຍ , ພິສູດ) ຄນົ ເຮາົ ອາດຈະໄດຮ້ ບັ ຜນົ ສະທອ້ ນອນັ ດີຈາກສະພາບແວດລອ້ ມ ແລະ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມ; ຖາ້ ຄນົ ເຮົາຫາກຄອນ ແຄນກອາດຈະໄດຮ້ ັບຜົນສະທອ້ ນອນັ ບ່ືດີເຊັ່ືນກນັ . + ຕາໜິສ່ວນທຜ່ືີ ດິ ພາດ - ປັດໄຈຕາ່ ງໆຂອງສະພາບແວດລ້ອມ ທ່ືີສະທ້ອນເຖງິ ຄົນເຮົາບອ່ື າດຕດັ ສິນຊຂີໍ້ າດຢຸ່າງຂາດຕວົ ໄດ້ ເພາະວາ່ ຄນົ ເຮາົ ສາມາດດັດແປງສະພາບແວດລອ້ ມຂອງສງັ ຄົມໄດ້ (ອະທບິ າຍ ແລະ ພິສູດຕມ່ື ). - ຄນົ ເຮາົ ມຊີ ວີ ິດຢ່ໃຸູ ນສະພາບແວດລ້ອມທືີ່ດແີ ລ້ວ ກບ່ືໝາຍຄວາມວ່າ ຈະດີໄປໝົດ, ຖາ້ ວາ່ ບື່ຮູ້ຈັກຮ່ືາຮຽນ ແລະ ດດັ ແປງຕົນເອງໄປນາ ກບື່ສາມາດຈະດີໄປນາສະພາບແວດລອ້ ມນນັ້ໍ ໄດ້ (ອ້າງຫຼັກຖານ). - ຄົນເຮົາມີຊວີ ິດຢໃຸູ່ ນສະພາບແວດລອ້ ມທບີື່ ດື່ ແີ ລວ້ ກບື່ໝາຍຄວາມວ່າ ຈະເປນັ ຄນົ ຊ່ືົວໄປໝົດ ຖາ້ ວ່າເຮົາ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 129

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຮ້ຈູ ກັ ດັດແປງສືງິ່ ແວດລ້ອມ ແລະ ປຽຸ່ ນແປງຕົນເອງກຈະກາຍເປັນຄນົ ດໄີ ດເ້ ໝອນກນັ . + ຕກຶ ຕອງພິຈາລະນາ - ຄາສຸພາສິດໄດຊ້ ບ້ີໍ ອກໃຫເ້ ຮາົ ເຫນັ ວາ່ ສະພາບແວດລ້ອມຂອງການດາລົງຊີວດິ ມນັ ໄດສ້ ືົງ່ ຜນົ ສະທ້ອນເຖິງ ຄົນເຮາົ ນ້ໍນັ ແມນຸ່ ກດົ ເກນການສືົງ່ ຜນົ ສະທ້ອນເຊິ່ືງກັນ ແລະ ກນັ . - ເພ່ືອຢາກໃຫ້ຕົນເອງກາຍເປັນຄົນດໃີ ນການເຮັດວຽກງານ, ການປະກອບອາຊບີ ແລະ ອື່ນໆ ຕ້ອງດຸໝັື່ນ ສຶກສາຮື່າຮຽນເລໍ້ອຍໆ, ແຕຸ່ຫາກຢູຸ່ໃນສະພາບແວດລ້ອມທີື່ຫຍຸ້ງຍາກບ່ືສະດວກ ເຮົາກບື່ຍອມນັື່ງກອດເຂົື່າຢຸ່ລູ ້າໆ, ບ່ືປະປຸ່ອຍໃຫຜ້ ົນສະທອ້ ນອນັ ຊົືວ່ ຊ້ານນ້ໍັ ດຶງດູດເອາົ ໄປ. ສະນໍັ້ນ, ເຮົາຕອ້ ງເປນັ ເຈົໍ້າການ ຕືສ່ ູ້ດັດແປງສະພາບແວດລອ້ ມແຫຸງ່ ຊີວດິ ດ້ວຍການຫຫ່ຼື ຼອມແລະ ປຽຸ່ ນແປງ ແນວຄິດຈິດໃຈຂອງຕນົ ເອງ. + ອາ້ ງຫກັຼ ຖານ ໃນການຮື່າຮຽນ ແລະ ການພົວພັນກັບໝູຸ່ເພ່ືອນ ຕ້ອງຕ້ານການພົວພັນກັບຄົນທີື່ຈະພາເຮົາໄປທາງບື່ດີ. ດືງ່ັ ນ້ັນໍ , ຈະຕ້ອງເລອກເອົາການພວົ ພນັ ທີຖ່ື ກຕ້ອງ (ມກີ ານສງັ ເກດພຈິ າລະນາ ແລະ ຈາແນກອັນດອີ ັນຮາ້ ຍ). + ສະຫຼຸບ ຄາສຸພາສິດນີໍ້ໄດ້ຊີໍ້ແຈງໃຫ້ພວກເຮົາເຫັນການພົວພັນ, ການກະທົບເຊິື່ງກັນ ແລະ ກັນລະ ຫວ່າງສະພາບ ແວດລ້ອມກັບຊີວິດຂອງຄົນເຮົາມັນມີທັງສ່ວນຖກ ແລະ ສ່ວນຜິດ, ແຕຸ່ຄາສຸພາສິດນີ້ໍ ກມີຜົນດີໃຫ້ແກຸ່ພວກເຮົາ, ເຕອນພວກເຮົາໃຫ້ເອົາໃຈໃສຸ່ດັດແປງສະພາບແວດລ້ອມທີ່ືບື່ດີ, ອັນຊົ່ືວຮ້າຍ, ສ້າງຕົນເອງ ແລະ ໝູຸ່ຄູຸ່ໃຫ້ກ້າວຂຶໍ້ນ ເລໍ້ອຍໆ. ຕົວຢຸ່າງ 2: ບດົ ວຈິ ານການເມອງ “ບາດກ້າວໃໝຸ່ໃນສາຍພວົ ພັນລະຫວ່າງສະຫະລັດອາເມຣິກາ ແລະ ຫວຽດນາມ”. ໃນວັນອັງຄານອາທິດນໍ້ີ, ປະທານາທິບດີບິນຄິດຕັນ ແຫຸ່ງສະຫະລັດອາເມຣິກາໄດ້ປະກາດການສະຖາປະ ນາສາຍພົວພັນທາງດ້ານການທູດຢຸ່າງເຕັມຮູບແບບ ກັບສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ. ສິ່ືງດັ່ືງກ່າວ ກາຍເປັນເຫດການ ແລະ ບາດກ້າວໃໝທີ່ືມີຄວາມໝາຍທາງປະຫວັດສາດຂອງການພົວພັນຮ່ວມມລະຫວ່າງ ສະຫະລັດອາເມຣິກາ ແລະ ຫວຽດນາມ, ທັງເປັນການຕັດສິນໃຈທີ່ືສອດຄ່ອງກັບທ່າອຽ່ ງຂອງອາຊີ-ປາຊີຟິກ ແລະ ໂລກ, ສອດຄ່ອງກັບຜົນປະໂຫຍດ ແລະ ຄວາມມຸ່ງມາດປາຖະໜາຂອງປະຊາຊົນອາເມລິກາ ແລະ ປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມ. ສອງທົດສະວດັ ແຫຸງ່ ຄວາມເຢັນຊາໃນສາຍພວົ ພນັ ສະຫະລັດອາເມລິກາ ແລະ ຫວຽດນາມ ທີ່ືສບເນ່ືອງມາ ຈາກນະໂຍບາຍຕ້ານຫວຽດນາມຂອງຜູ້ນາສະຫະລັດໃນອະດີດນັໍ້ນ ໄດ້ສ້າງຜົນເສຍຫາຍອັນຫຼວງຫຼາຍມາສູຸ່ສອງ ປະເທດ, ເປນັ ການກີດກ້ໍນັ ເຮັດໃຫກ້ ານແກ້ໄຂບນັ ຫາທຕີ່ື າ່ ງຝາຸ່ ຍຕາ່ ງມີຄວາມສນົ ໃຈຊັກຊາ້ . ນກັ ທລຸ ະກິດສະຫະລັດ ສູນເສຍກາລະໂອກາດ ແລະ ເວລາໄປຢຸ່າງໜ້າເສຍດາຍ. ຢຸ່າງໃດກຕາມ ມາໃນສະໄໝອານາດການປົກຄອງທ່ານ ບິນຄິດຕັນ, ທ່ານໄດ້ຄ່ອຍໆ ເຮັດໃຫ້ສາຍພົວພັນອັນເຢັນຊານັ້ໍນ ມີຄວາມອົບອຸ່ນຂຶໍ້ນມາເປັນຂັໍ້ນຕອນ, ໂດຍການ ຈັດສົື່ງຜູ້ຕາງໜ້າຂອງຕົນໄປປຶກສາຫາລວຽກງານ ແລະ ແລກປຸ່ຽນຄາຄິດຄາເຫັນກັບຝຸ່າຍຫວຽດນາມຫຼາຍຂຶ້ນໍ . ໃນ ເດອນກຸມພາປີຜ່ານມາ ກໄດປ້ ະກາດຍກົ ເລີກການຂວໍ້າບາດທາງດ້ານເສດຖະກດິ ຕ່ືຫວຽດນາມທມີື່ ມີ າຕໍັ້ງ 20 ປີນ້ໍັນ ອອກໄປ ເຊິື່ງເປັນໂອກາດ ໃຫ້ນັກລົງທຶນຈາກສະຫະລັດໄປລົງທຶນໃນຫວຽດນາມ ໄລຸ່ມາເຖິງດຽວນີ້ໍກເປັນມູນຄ່າ ຫຼາຍຮ້ອຍລ້ານໂດລາແລ້ວ. ມາໃນຕົໍ້ນປີນີ້ໍກື່ໄດ້ປະກາດຕັໍ້ງສານັກງານຜູ້ຕາງໜ້າຂອງສະຫະລັດອາເມຣິກາປະຈ າ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 130

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ນະຄອນຫຼວງຮາໂນ້ຍ ແລະ ມາໃນຕົໍ້ນອາທິດນໍີ້ ກປະກາດສະຖາປະນາສາຍພົວພັນທາງການທູດຢຸ່າງເປັນທາງການ ກັບ ສ.ສ ຫວຽດນາມ ແລະ ໃນລະຫວ່າງວັນທີ 5-6 ສິງຫາໜ້ານີ້ໍ. ທ່ານ ວເຮນຄຣິສຕົບເຟີ ລັດຖະມົນຕີ ຕ່າງປະເທດ ສະຫະລັດອາເມກາ ກຈະເດີນທາງໄປຢ້ຽມຢາມຫວຽດນາມຢຸ່າງເປັນທາງການ ເພື່ອເປິກສາຫາລເຖິງ ສາຍພົວພັນ ແລະ ການຮ່ວມມທາງດ້ານເສດຖະກິດລະຫວ່າງສອງປະເທດ ເຊິື່ງເປັນການເປີດສັງກາດໃໝຸ່ໃນການ ພົວພນັ ແລະ ການຮວ່ ມມຫຼາຍດ້ານລະຫວາ່ ງສອງປະເທດ, ເປັນການຊ່ວຍຈາກັດ ແລະ ລບຶ ລາ້ ງຄວາມອາຄາດບາດ ໝາງ ພ້ອມກັນເສີມສ້າງຄວາມໄວ້ວາງໃຈ ເຮັດໃຫ້ສະຖຽນລະພາບໃນຂົງເຂດສົດໃສ ແລະ ໝັ້ໍນຄົງກວ່າເກົ່ືາ. ສ.ປ.ປ. ລາວ ໃນຖານະເປັນບ້ານໃກ້ເຮອນຄຽງກັບ ສ.ສ ຫວຽດນາມ ແລະ ທັງເປັນປະເທດທີ່ືມີສາຍພົວພັນກັບ ສະຫະລັດອາເມລິກາມາແຕຸ່ດົນນານນນໍ້ັ ຍິນດເີ ປັນຢຸ່າງຍ່ງິື ຕ່ືການສະຖາປະນາຄວາມສາພນັ ດ່ືັງກາ່ ວ ແລະ ເມື່ອວັນທີ 12 ກລະກົດນີ້ໍ ກະຊວງການຕ່າງປະເທດແຫຸ່ງ ສ.ປ.ປ. ລາວ ໂດຍຕາງໜ້າໃຫ້ລັດຖະບານລາວກໄດ້ ອອກ ຖະແຫຼງການ ມີຕອນໜືຶ່ງຂຽນວ່າ “ລັດຖະບານ ແລະ ປະຊາຊົນລາວ ຖການຕັດສິນໃຈດັງກ່າວເປັນການຖກຕ້ອງ ທັງເປັນການຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການ ຂອງປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມ ແລະ ອາເມຣິກາເອງກຄ ປະຊາຊົນອາຊີອາຄະເນ ແລະ ໂລກ”. (ຄດັ ຈາກໜງັ ສພິມວຽງຈນັ ໃໝສຸ່ ະບັບທີ 1658075 ລງົ ວນັ ທີ 15/7/1995, ໜ້າທີ 8). ຕວົ ຢຸ່າງ: ໂຄງຮ່າງບົດວຈິ ານການເມອງ. “ບາດກ້າວໃໝ່ໃຸ ນສາຍພວົ ພັນລະຫວ່າງສະຫະລັດອາເມຣກິ າ ແລະ ຫວຽດນາມ”. • ຕໍ້ງັ ບັນຫາ ເລີື່ມແຕຸ່ວັນອັງຄານອາທິດນີໍ້ ຈົນເຖິງຄວາມມຸ່ງມາດປາຖະໜາຂອງປະຊາຊົນອາເມຣິກາ ແລະ ປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມ. ກ່າວເຖິງເຫດການ, ບາດກ້າວໃໝຸ່ທີື່ມີຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດຂອງການພົວພັນຮ່ວມມ ລະຫວ່າງ ສະຫະລັດອາເມຣິກາ ແລະ ຫວຽດນາມ, ເປັນການຕັດສີນໃຈທີ່ືຖກຕ້ອງ, ສອດຄ່ອງທີື່ສຸດກັບທ່າອ່ຽງລວມຂອງ ຍກຸ ສະໄໝ. • ແກ້ບັນຫາ ເລີື່ມແຕຸ່ສອງທົດສະວັດແຫຸ່ງຄວາມເຢັນຊາຈົນເຖິງສົດໃສ ແລະ ໝັໍ້ນຄົງກວ່າເກົ່ືາ ການແກ້ໄຂບັນຫານີໍ້ຜູ້ ຂຽນໄດເ້ ລົາ່ື ຄນເຫດການໃນອະດດີ ດງັື່ ນ້:ໍີ + ເວົໍ້າເຖິງຄວາມເຢັນຊາໃນສາຍພົວພັນລະຫວ່າງ ສະຫະລັດອາເມຣິກາ ກັບ ຫວຽດນາມ ເຊິື່ງມັນໄດ້ສົື່ງຜົນ ສະທ້ອນອນັ ບດື່ ຕີ ື່ທງັ ສອງປະເທດ. - ເປັນການກດີ ກັ້ນໍ ເຮັດໃຫກ້ ານແກ້ໄຂບນັ ຫາທຕ່ີື າ່ ງຝຸ່າຍຕ່າງມີຄວາມສົນໃຈຊັກຊາ້ . - ນັກທຸລະກດິ ຂອງສະຫະລດັ ສນູ ເສຍກາລະໂອກາດທຈີື່ ະມາລງົ ທນຶ ຢຸ່ຫູ ວຽດນາມ. + ໃນສະໄໝອານາດການປົກຄອງຂອງທ່ານ ບິນຄິນຕັນ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ສາຍພົວພັນທີ່ືເຢັນຊານັ້ໍນຄ່ອຍໆມີຄວາມອົບ ອຸ່ນຂຶໍນ້ ມາ ເຊ່ງືິ ມັນໄດ້ສົ່ືງຜົນສະທ້ອນອນັ ດີຕ່ືປະຊາຊົນທັງສອງຊາດ. - ປະກາດສະຖາປະນາດ້ານການທູດຢຸ່າງເປນັ ທາງການ. - ເປດີ ສງັ ກາດໃໝຸໃ່ ນການຮ່ວມມດາ້ ນເສດຖະກິດ. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 131

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 • ສະຫຼຸບ ການພົວພັນຄນໃໝຸ່ລະຫວ່າງສະຫະລດັ ອາເມຣກິ າກບັ ຫວຽດນາມເປນັ ການຈາກັດ ແລະ ລົບລາ້ ງຄວາມອາ ຄາດບາດໝາງ ພ້ອມທງັ ເສີມສ້າງຄວາມໄວວ້ າງໃຈເຊິືງ່ ກນັ ແລະ ກັນ ເຮັດໃຫສ້ ະຖຽນລະພາບໃນຂົງເຂດນ້ໍີສົດໃສ ໝນ້ໍັ ຄງົ ກວາ່ ເກືົາ່ . ປະຊາຊນົ ລາວມີຄວາມເຫັນດີ, ເຫນັ ພອ້ ມຕ່ືເຫດການອັນຍື່ິງໃຫຍ່ ແລະ ມຄີ ວາມໝາຍປະຫວັດສາດນັ້ໍນ. ຕົວຢຸ່າງ 3: ບົດວຈິ ານສັງຄມົ ໃນເລ່ືອງ “ຢາກກນິ ຫາຼ ຍໄດ້ກິນທ່ກື ້ອຍ”. ປຸູ່ຍາ່ ຕາຍາຍເຮາົ ເຄີຍສອນວາ່ : “ຢາກມຫີ ຼາຍ ມນັ ໄຮ້ ຢາກໄດ້ຫຼາຍ ມັນຕາຍ”. ພວກພະນັກງານທັງຫຼາຍກບ່ືສົນໃຈນາເລີຍ ເພາະເຂົາຄິດວ່າ “ລວຍທາງລັດ” ເປັນວິທີດຽວ ເພື່ອການດາ ລົງຊີບຈົນມີຄາວ່າ “ຜູ້ທຸກຊ້ໍຫວຍ ຜູ້ລວຍຊີໍ້ເບີ” ແລະ ມັນກມີອານາດດຶງດູດໃຫ້ຄົນຊ້ໍ ຢຸ່າງແກະບ່ືອອກໂດຍ ສະເພາະແມ່ນຸ ຍາມອອກເລກຫວຍແຕຸ່ລະຄງ້ັໍ ບື່ວາ່ ຂອງລາວ ຫຼ ຂອງໄທ, ທັງຖກຕອ້ ງ, ທງັ ເຖອື່ ນ. ຄວາມຈງິ ແລ້ວ ຄນົ ເຮາົ ສວ່ ນຫາຼ ຍກມກັ ຊ້ໍຫວຍພດັ ທະນາເພື່ອສຽ່ ງໂຊກ, ສຽງມ່ວນພ ໃຫເ້ ບົາສະໝອງໄປ, ແຕຸ່ຄົນຈານວນໜຶື່ງພັດຫຼິໍ້ນກາຍເປັນຊີວິດຈິດໃຈກາຍເປັນອາຊີບທີື່ບ່ືຊອບທາ. ຜູ້ມີເງິນໜ້ອຍກຊໍ້ຕາມແບບເລກ ບວກ, ຜູ້ຫຼິໍ້ນແທ້ກແມຸ່ນຊ້ໍແບບເລກຄູນຂຶໍ້ນເລ້ໍອຍໆ. ຈົນກະທັໍ້ງລັດຖະກອນໃນບາງສານັກງານກພາຍຖົງຫວຍ ເຖອື່ ນ ແລະ ຂາຍເປັນປະຈາ. ໃນທີື່ສຸດກພາໃຫ້ເກີດສະພາບຂວ໋າຄົວເຮອນ, ຕົກທຸກໄດ້ຍາກໄປແລ້ວຫຼາຍລາຍ. ບາງຄົນ ຮັ່ືງມີສີສຸກກ ຕກົ ມາເປັນຄນົ ທຸກຍາກ, ບາງຄົນເຄີຍເປັນເຈ້າົໍ ໜໍ້ີກກາຍເປນັ ລກູ ຫນ້ໍີຖວ້ ມຫົວ, ແຕຸ່ປາກົດວ່າເຂົາເຫົາື່ຼ ນັ້ໍນກຍັງບ່ືຫຼາບ ບຈື່ ່.ື ຄວາມໄຝຸຝ່ ັນຢາກຮື່ັງຢາກມີຂຶໍນ້ ໃນພບິ ຕາດຽວນ້ໍີ ແມຸ່ນແກຍ້ າກທ່ືສີ ຸດ ເພາະວ່າກມຄີ ນົ ຈານວນບືໜ່ ້ອຍຖກແທ້, ໄດ້ແທ້ ຍ້ອນຊໍ້ຫວຍລວຍເບີ, ຜູ້ໄດ້ໂທລະທັດ, ຕູ້ເຢັນ, ຜູ້ໄດ້ລົດຈັກ, ລົດກະບະ ກມີ. ຈາກນັ້ໍນ, ບັນຫາຊໍ້ເລກຈິ່ືງກາຍເປັນບັນຫາ ໃຈກາງຂອງກຸ່ມຄົນຈານວນໜ່ງືຶ , ເຂາົ ພົບປະສນົ ທະນາກນັ ຢພູຸ່ າເຂາົ້ໍ ຫຼ ສະພາກາເຟ, ຕາມຖະໜນົ ຫນົ ທາງ ຫຼ ຢຸູ່ໃນສານັກງານ ອົງການ ແມຸນ່ ແຕຸ່ການເວ້ົາໍ ເຖງິ ການຊ້ໍເລກ ຊເໍ້ ບີ ຕົວເດັດຈົດຈ່ືທ່ືີສຸດກແມນຸ່ ຮອດເວລາປະກາດຜົນຂອງການ ອອກເລກ, ເມ່ືອ ເລກຂອງຕົນບື່ຖກບາງຄົນກໄດ້ແຕຸ່ຫັນໃຈຍາວ, ຄເຕື່ອຍໄປຖວ່າໂຊກບ່ືທັນມາເຖິງ ແລ້ວກຄິດໄລຸ່ຕົວເລກທີ່ືຈະຊ້ໍໃນງວດຕ່ື ໄປເຊງິ່ື ເປນັ ຮອບວຽນທື່ີບ່ືສໍ້ິນສດຸ ຈົນເຖໍົ້າແກກຸ່ ບ່ືຍອມຢຸດເຊົາ ແລະ ສວ່ ນຫາຼ ຍແມຸ່ນຜຕູ້ ດິ ການພະນັນແບບນໍີ້ ມັກຈະສ້ໍິນເນໍ້ອ ປະດາຕົວບ່ືຂ້ໍນຶ ບ່ເື ກນີ . ທ່ືີກ່າວມານັ້ໍນເປນັ ພຽງບາງເຫດການກຽ່ ວກັບຜູ້ທ່ືໃີ ຝຸຝ່ ັນຢາກຕກົ ຂຸມເງິນຂມຸ ຄາ ໂດຍບ່ືຕ້ອງອອກແຮງງານ ເຊິ່ືງເປັນປາກົດການຫຍທໍ້ ້ໍອັນໜຶືງ່ ທີື່ແຜຸຫ່ ຼາຍສົມຄວນໃນສັງຄົມບ້ານເຮາົ ຄວນທີ່ືຈະພ້ອມກັນສຶກສາອົບຮົມຈາກັດ ພວກທີືສ່ ະແຫວງຊໍ້ຂາຍເລກເຖືອ່ ນອນັ ເປັນຜົນເສຍຫາຍໃຫແ້ ກຸ່ ສ່ວນຕົວຂອງເຂາົ ເຈາ້ົໍ ເອງ. (ຄດັ ຈາກໜັງສພິມປະຊາຊົນວັນອາທິດລາຍສັບປະດາສະບບັ 286 ລງົ ວັນທີ 19/5/96, ໜາ້ 1) ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 132

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຕວົ ຢຸາ່ ງ 4: ວຈິ ານວນັ ນະຄະດີ • ວຈິ ານວນັ ນະຄະດີຄາຮອ້ ຍກອງ ຫົວເລ່ອື ງ: “ອອນຊອນປາຸ່ ໄມ້” ຊໍ້າຫາ່ ນໍ້ີ ເດີນດົງດັນ້ໍ ປຸ່າ ພັນລະນາປຸ່າໄມ້ ໄປໜ້າປຸາ່ ເຂົາ ມີໝຸູ່ເລາົື່ ແກມອ້ໍ ກເຕີຍຕໍ້ນົ ຕື່າ ຕາວຕານເຕັຍ້ໍ ແກມໄມ້ໄຜ່ບຸ ົງ ລາໂຄໂນໂຄງ້ ໂນ້ງ ບງົ ຈ່ອງແກມຊາງ ມີທັງຊາງແກມຊ້າງ ກນິ ຊາງຊ້າງໃຫຍ່ ຮອຍມນັ ເຊາະຊອກໃຊ້ ກິນໄມ້ໄຜຸ່ບງົ ມີທັງພົງໄພກວ້າງ ໝກຸູ່ ວາງເມີຍນັ່ືງ ເມຍີ ມ່ືັງມ້າ ໝາພັດໄລຸ່ຄຸບໜູ ໜ້ອຍໜງ່ືຶ ໝຄີ ມຸ ໝາ ໝເູຸ່ ມຍີ ຄມຸ ມາ້ ແລເຫັນໝີໝາເຕັໍ້ນ ໝີເມຍີ ຄຸມມັງ່ື ຫຽຼ ວເບິື່ງມັນແມບມ້າຍ ໝາໄໝ້ໄລຸ່ໜີ ຜີໄລຸມ່ າ້ ໝາໄລຄຸ່ ຸມໜູ ພູນໍັ້ນເປນັ ພຮູ ກົ ມດມງຸ ເປັນມງຸ້ ມງຸ ເປນັ ຖ້ານ ເປັນຖນັ ແຖວຖ່ືີ ມີຢູຸ່ແຖບປາກຖໍາ້ ຖົກຖມໍິ້ ບ່ືົງແຖນ ແຖວຖັນຖອ້ ງ ປນົ ກນັ ແຖວຖ່ືີ ມີຢຸູ່ແຖບປາກຖ້ໍາ ແຖວນນໍ້ັ ຖື່ຖີ ນັ . ມີທງັ ຈັນໄດພ້ອມ ປນົ ກນັ ກັບຈນັ ດອ່ ນ ແມງຜຸູຊ່ ົມດອກຊ້ອນ ບິນແສ້ວແສວຸ່ ລະອອງ ໂຕກະຍອງຍອ່ ງຜ້າຍ ກາຍໝຸ່ເູ ສອສາງ ສຽງຊະນມີ ນັ ຄາງ ຢເຸູ່ ທິງປາຍໄມ້. 5. ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ວເິ ຄາະ 5.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ວິເຄາະ ຄາວ່າ: “ວິເຄາະ” ມາຈາກພາສາບາລີ ວ່າ “ວິຄະຫະ” ແລະ ພາສາສັນສະກິດວ່າ “ວິຄະຣະຫະ” ແປວ່າ ແຍກອອກມາເປັນສ່ວນໆ ເຊັ່ືນ: ວິເຄາະສັບ, ປະໂຫຍກ, ຂ່າວບດົ ຄວາມ, ບົດປະພນັ ວນັ ນະຄະດີ ແລະ ອື່ນໆ. ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 133

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບົດວິເຄາະ ແມຸ່ນບົດແຕຸ່ງປະເພດໜຶ່ືງທີື່ໄຈ້ແຍກອອກເປັນສ່ວນໆ ເພ່ືອພິຈາລະນາບັນຫາໃດໜຶື່ງ, ບົດ ປະພັນວັນນະຄະດີໃດໜ່ຶືງ, ຕົວລະຄອນໃດໜືຶ່ງ ໂດຍມີການຕີລາຄາຕາມທັດສະນະ ແລະ ຄວາມຄິດຂອງຜູວ້ ເິ ຄາະ ຢາຸ່ ງລະອຽດຖຖ່ີື ວ້ ນໂດຍໃຊເ້ ຫດຜົນທາງທດິ ສະດີ ແລະ ຫັກຼ ຖານ ຕວົ ຈິງມາວເິ ຄາະ. ບົດວິເຄາະລວມມີ ບົດວິເຄາະການເມອງ-ສງັ ຄົມ, ບົດວິເຄາະບົດປະພນັ ວັນນະຄະດີ ແລະ ບົດວິເຄາະຕົວ ລະຄອນ. ກ. ບດົ ວິເຄາະການເມອງ-ສັງຄມົ ການເມອງ-ສັງຄົມ ແມຸ່ນບັນຫາໜື່ຶງທີື່ເກີດຂຶ້ໍນໃນຊີວິດປະຈາວັນຂອງຄົນເຮົາ. ການວິເຄາະການເມອງ ສງັ ຄມົ ຈະຕອ້ ງໄດໄ້ ຈແ້ ຍກໃຫ້ເຫນັ ເຫດການໃດເຫດການໜ່ືຶງ, ບັນຫາໃດ, ບນັ ຫາໜຶ່ືງ ລວມທັງດາ້ ນດີ ແລະ ດ້ານບື່ ດີ ທີ່ືເກີດຂຶ້ໍນໃນສັງຄົມກຄປະເທດຊາດ, ການວິເຄາະຄວນມີການ ໄຈ້ແຍກປະເດັນຕ່າງໆຂອງເລື່ອງໂດຍຍົກໃຫ້ ເຫນັ ທ່ືີໄປ ແລະ ທ່ີືມາຂອງເລອ່ື ງເພອ່ື ໃຫຮ້ ູເ້ ຫດການ ທີຈື່ ະເກີດຂ້ນຶໍ ໃນອະນາຄົດ. ພາສາທໃ່ືີ ຊໃ້ ນການຂຽນບດົ ວເິ ຄາະຕ້ອງແມຸ່ນພາສາທີ່ືເປນັ ທາງການ, ຊັດເຈນ, ອ່ານແລວ້ ເຂ້າົໍ ໃຈງ່າຍ. ຂ. ວິເຄາະບດົ ປະພນັ ວັນນະຄະດີ ວິເຄາະບດົ ປະພັນວນັ ນະຄະດີ ແມຸນ່ ການຄໍ້ົນຄວາ້ ການພຈິ າລະນາແນກເນໍ້ອໃນແນວຄິດ, ຮບູ ການສລິ ະປະ ແລະ ຕີລາຄາຄຸນຄ່າຂອງບົດປະພັນວັນນະຄະດີໃດໜຶື່ງຕາມທັດສະນະຫຼັກໝັ້ໍນ, ຄວາມຮູ້, ຄວາມເຂົ້ໍາໃຈ ຂອງຜູ້ ວເິ ຄາະ. ຄ. ບດົ ວເິ ຄາະຕົວລະຄອນ ບົດວິເຄາະຕົວລະຄອນ ແມຸ່ນບົດວິເຄາະປະເພດໜຶື່ງ ເຊິື່ງໄຈ້ແຍກລົງເລິກໃຫ້ເຫັນຈຸດພິເສດ ດ້ານຕ່າງໆ ຂອງຕົວລະຄອນໃດໜຶື່ງໃນເລື່ອງ ໂດຍອາໄສຂ້ໍປີກຍ່ອຍຂອງເລື່ອງເພື່ອສະແດງໃຫ້ເຫັນ ຈຸດພິເສດທາງດ້ານແນວ ຄິດນິດໄສໃຈຄ ພ້ອມທັງຕລີ າຄາຕົວລະຄອນນໍັນ້ ຕາມທດັ ສະນະ ແລະ ຄວາມ ຄິດຂອງຜູ້ແຕງຸ່ . 5.2 ຄວາມສາຄັນຂອງການສອນບດົ ວເິ ຄາະ ບດົ ວິເຄາະບົດປະພັນວັນນະຄະດີ ແມນຸ່ ເພອື່ ຊ່ວຍໃຫນ້ ັກຮຽນຮບັ ຮູ້ ແລະ ເຂໍົ້າໃຈ ຄຸນຄ່າທາງດາ້ ນເນ້ໍອໃນ ແລະ ສິລະປະການແຕຸ່ງ, ພອ້ ມທງັ ຈາແນກຈດຸ ດ,ີ ຈຸດອ່ອນຂອງບດົ ປະພນັ ວັນນະຄະດີດ່ືັງກ່າວ. ນອກຈາກນ້ນັໍ , ຍັງ ຊ່ ວຍໃ ຫ້ ຜູ ້ ຂຽ ນບົ ດວິເຄາ ະຮູ ້ ຈັ ກ ກາ ນແກ ້ໄ ຂຈຸ ດບົ ກພ່ ອງຂ ອງຕ ົ ນເພ ່ື ອເຮັ ດໃ ຫ້ ກາ ນປະດິດແ ຕ ຸ່ງບົ ດປະພັນ ວນັ ນະຄະດີເລ່ືອງອນື່ ໆດຂີ ນຶ້ໍ . 6. ຫກັຼ ການວເິ ຄາະບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີ 6.1 ໃຊຫ້ ັຼກການພິຈາລະນາ ບົດປະພັນວັນນະຄະດີແຕຸ່ລະປະເພດເຮົາຄວນສຶກສາຄົໍ້ນຄວ້າເບິື່ງລັກສະນະ ແລະ ວິທີການແຕຸ່ງບົດ ວັນນະຄະດີແຕຸ່ລະປະເພດ ເພື່ອໃຫ້ຮູ້ວ່າມັນມີລັກສະນະສະເພາະແນວໃດ, ການວິເຄາະບົດປະພັນແຕຸ່ລະເລ່ືອງ ຕ້ອງໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບລັກສະນະສະເພາະ. ສະນັໍ້ນ, ພວກເຮົາບ່ືສາມາດໃຊ້ຫຼັກການອັນດຽວກັນສາລັບວິເຄາະບົດ ວນັ ນະຄະດທີ ກຸ ໆເລືອ່ ງໃນ ປະເພດຄາຮອ້ ຍກອງ ແລະ ປະເພດຄາຮ້ອຍແກ້ວ. 6.2 ໃຊເ້ ຫດຜນົ ບດົ ປະພນັ ວັນນະຄະດີໃດໜຶ່ງື ຕອ້ ງອງີ ໃສຸ່ເຫດຜນົ ແລະ ຄວາມຖກຕອ້ ງ ບແື່ ມຸນ່ ຄວາມຮູ້ ສວ່ ນຕວົ ມາ ຕດັ ສິນຄຸນຄ່າບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດ.ີ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 134

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 6.3 ໃຊ້ຄວາມຍດຸ ຕິທາ ວິເຄາະບົດປະພັນວັນະຄະດີບຄື່ ວນເບິື່ງດາ້ ນໃດດ້ານໜຶງ່ື ຄວນວເິ ຄາະທງັ ດ້ານດີ ແລະ ດ້ານອ່ອນໄປພ້ອມໆ ກັນ. 7. ວທິ ວີ ເິ ຄາະບດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີ 7.1 ຂນັ້ໍ ຕອນຂອງການວເິ ຄາະບດົ ປະພັນວັນນະຄະດີ ການວິເຄາະບົດປະພນັ ວນັ ນະຄະດີ ແບຸ່ງອອກເປນັ 2 ຂນ້ໍັ ຕອນຄ: ຂ້ໍັນຕອນກະກຽມ ແລະ ຂັ້ໍນຕອນ ວິເຄາະ. ກ. ຂນ້ໍັ ຕອນກະກຽມ • ໄລຍະອ່ານ ຢາກວິເຄາະໄດ້ດີ ກ່ອນອ່ືນໝົດຕ້ອງເຂົ້ໍາໃຈເນໍ້ອໃນຂອງບົດປະພັນວັນນະຄະດີນັ້ໍນສາກ່ອນ, ຢາກເຂົາ້ໍ ໃຈ ເນ້ໍອໃນຂອງບົດປະພັນນັ້ໍນຕ້ອງອ່ານຫຼາຍໆເທື່ອ, ວິທີອ່ານທີື່ສາຄັນຄວນສຶກສາຄົ້ໍນຄວ້າ ອົງປະກອບທີ່ືສາຄັນຂອງ ປຶ້ມໍ ຄ: ຄານາ, ສາລະບານ, ເນໍອ້ ເລອື່ ງ, ພາກເພມີື່ ຕືມ່ , ບນັ ນານກຸ ມົ ແລະ ອ່ືນໆ. - ຄານາແມຸ່ນບອກຄວາມມຸ່ງໝາຍໃນການແຕຸ່ງເນ້ອໍ ໃນສາຄນັ ຂອງເລື່ອງ ແລະ ບາງຄງັ້ໍ ບອກວທິ ີໃຊປ້ ມໍ້ຶ ໄວ້ ອີກດວ້ ຍ. ການອ່ານຄານາເຮັດໃຫຜ້ ອູ້ ່ານຮູ້ຈຸດປະສົງໃນການແຕ່ງຸ ແລະ ວິທີ ສກຶ ສາເລ່ືອງໃນປ້ຶມໍ . - ສາລະບານ ແມຸ່ນບອກຂອບເຂດເນໍ້ອໃນແຕ່ລຸ ະບດົ , ແຕຸລ່ ະພາກຕາມລະດັບກອ່ ນ - ຫງັຼ ຕະຫຼອດເຖິງ ສ່ວນຕ່າງໆຂອງປໍຶມ້ . - ເນໍ້ອເລື່ອງ ແມຸ່ນບອກເຖິງເນໍ້ອໃນລະອຽດທັງໝົດຂອງປຶ້ໍມ ຖ້າເຮົາຕ້ອງການຈຸດໃດຈຸດໜຶື່ງຄວນເບິື່ງ ສາລະບານແລວ້ ກເປດີ ເອາົ ເລີຍ. - ການອ່ານບົດປະພັນວັນນະຄະດີ ຄວນອ່ານສອງ-ສາມເທ່ືອຈົນກວ່າເຂົໍ້າໃຈເນໍ້ອໃນຂອງເລ່ືອງ ເພ່ືອ ພຈິ າລະນາວ່າ ເລ່ອື ງນີມ້ໍ ີເນໍ້ອໃນສາຄັນຕ້ົນໍ ຕເວົ້ໍາເຖິງຫຍັງ, ຕົວລະຄອນເອກ ແມຸ່ນໃຜ ? ຕົວລະຄອນສາຮອງແມຸ່ນ ໃຜ? ໃຜເປັນຜແູ້ ຕງຸ່ ? ສານກັ ພິມໃດ ແລະ ພິມປີໃດ ?... • ໄລຍະຊອກຫາຂ້ໍມູນ ບນັ ທກຶ ຂໍ້ປີກຍ່ອຍ ແລະ ລາຍລະອຽດຕ່າງໆກ່ຽວກບັ ຕົວລະຄອນ, ເຫດການເຄອ່ື ນໄຫວໃນເລ່ືອງເຊ່ິືງຈະ ຢູຸ່ໃນຕອນຕ່າງໆຂອງບົດປະພັນ ເຊັື່ນ: ກິລິຍາທ່າທາງ, ການກະທາ, ຄວາມເວົ້ໍາ, ຮູບຮ່າງ, ຄວາມຄິດ, ແບບແຜນ ການດາລົງຊວີ ດິ , ການນ່ງຸ ຖ, ການກນິ ຢູຸ່ ແລະ ອນື່ ໆ. ຖ້າຫາກຜູ້ວເິ ຄາະອ່ານ ແລະ ຄໍົ້ນຄວາ້ ເນໍ້ອໃນ, ຂອບເຂດບົດ ປະພັນຍັງບື່ທັນຄົບຖ້ວນຄວນຊອກອ່ານເອກະສານອ ື່ນໆ ທີື່ມີສ່ວນພົວພັນກ່ຽວຂ້ອງກັບບົດ ເຊັື່ນ: ປ້ໍຶມ ປະຫວັດສາດ, ປຶໍ້ມປະຫວັດວັນນະຄະດີ, ທິດສະດີວັນນະຄະດີ, ປະຫວັດນັກແຕຸ່ງ, ປຶ້ໍມເລ່ືອງ, ວາລະສານ, ໜັງສ ພມິ ແລະ ອືນ່ ໆ. 8. ໂຄງຮາ່ ງການຂຽນບດົ ວເິ ຄາະ ຫັງຼ ຈາກເກບັ ກາຂໍມ້ ູນໄດ້ຮຽບຮ້ອຍແລ້ວກື່ສາ້ ງໂຄງຮ່າງ. (ອາດຈະສ້າງໂຄງຮ່າງກ່ອນຊອກຂມ້ໍ ູນກໄດ)້ ແລວ້ ວເິ ຄາະແຕ່ລຸ ະບນັ ຫາຕາມໂຄງຮ່າງ. 8.1 ໂຄງຮາ່ ງວເິ ຄາະບົດເລອ່ື ງເປັນຄາຮອ້ ຍແກ້ວ ກ. ຕງັ້ໍ ບນັ ຫາ - ສະເໜີຄວາມເປັນມາສະພາບແວດລ້ອມທາງດ້ານປະຫວດັ ສາດທື່ບີ ດົ ປະພນັ ວນັ ນະຄະດີກາເນີດ. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 135

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ສະເໜີ ຊ່ື ແລະ ປະຫວັດຜ້ແູ ຕງຸ່ ຫຼ ນາມປາກກາ. - ສະເໜີເນໍອ້ ໃນຕົ້ນໍ ຕຂອງເລອື່ ງໂດຍຫຍ.້ໍ ຂ. ແກ້ໄຂບນັ ຫາ ການວເິ ຄາະແຕລຸ່ ະບົດອາດບື່ຄກັນ ໂດຍອງີ ໃສຈຸ່ ດຸ ພເິ ສດຂອງບດົ ບາງບດົ ເຮາົ ອາດວິເຄາະໄປຕາມເນອໍ້ ໃນ ແລະ ຄວາມໝາຍຂອງແຕຸ່ລະຕອນ, ບາງບົດອາດຈະວິເຄາະໄປຕາມ ສາຍຕົວລະຄອນ, ການວິເຄາະທາງດ້ານສລິ ະ ປະການແຕ່ງຸ ນ້ັໍນ ບົດໃດກຕ້ອງເຮດັ ໃຫເ້ ປັນລະບບົ ຈະແຈ້ງ ແລະ ມເີ ຫດຜົນ : - ວເິ ຄາະເນອ້ໍ ໃນຄວາມໝາຍຂອງຕວົ ລະຄອນ. - ວເິ ຄາະການກະທາຂອງຕວົ ລະຄອນ. - ວເິ ຄາະບນັ ຫາອືນ່ ໆຕາມທຜືີ່ ູ້ວເິ ຄາະເຫນັ ວ່າ ຈາເປັນ. - ຈາແນກເນ້ໍອໃນ ແລະ ສລິ ະປະ. - ວິເຄາະສລິ ະປະການແຕຸ່ງ. - ຕາໜິວຈິ ານການແຕຸ່ງ. ຄ. ສະຫບຼຸ - ຕລີ າຄາລວມຜນົ ສະທ້ອນ, ຄນຸ ປະໂຫຍດ ແລະ ການນາໃຊ້. - ສະແດງທັດສະນະຄວາມຮສູ້ ຶກຂອງຕົນເອງ. 8.2 ໂຄງຮາ່ ງວິເຄາະບດົ ວນັ ນະຄະດຄີ າຮອ້ ຍກອງ ຫົວບດົ : ເມອງລາວສວຍງາມຮັ່ືງມີ (ຄັດຕອນ) ປຶໍມ້ ແບບຮຽນພາສາລາວ ແລະ ວັນນະຄະດີ ຊນ້ໍັ ມັດທະ ຍມົ ປທີ ສີ າມ ໜ້າ 91 - 95. <…> ເມອງລາວເປນັ ເຂດບ້ານ ສະຖານຖ່ືນິ ງາມຕາ …………………… ………………… …………………… ………………… ຫີນສລີ າຢຸນູ່ າໍ້ ເປັນແກ້ວຄາ່ ແພງ. ກ. ຕງ້ັໍ ບນັ ຫາ - ສະເໜີເຄໍ້າົ ກາເນີດສະພາບແວດລ້ອມທາງດາ້ ນປະຫວດັ ສາດຂອງບົດກອນ. - ສະເໜີຊື່ ແລະ ປະຫວດັ ຜແູ້ ຕ່ງຸ ຫຼ ນາມປາກກາ. - ສະເໜີເນອໍ້ ໃນຕນໍົ້ ຕຂອງບົດກອນຄດັ ຕອນໂດຍຫຍໍ້. ຂ. ແກໄ້ ຂບນັ ຫາ - ແບ່ງຸ ຕອນ ເລືີ່ມແຕ່ເຸ ມອງລາວເປນັ ເຂດບ້ານ ສະຖານຖນ່ືິ ງາມຕາຮອດກະຈາຍກວໍົ້ ທົ່ວື ແດນ. ເວ້ົໍາເຖິງເມອງລາວທາງພາກເໜອເຕມັ ແຕຸພ່ ູຜາປຸ່າໄມ້, ຮອດລະດບູ ານໃໜດຸ່ ອກໄມ້ນາໆພັນຫຼາກຫຼາຍສີໄດ້ ບານເຕມັ ປ່າຸ ຍາມເມື່ອລົມໂຊຍພັດກື່ິນຫອມຂອງດວງດອກໄມໄ້ ດ້ກະຈາຍໄປທືວົ່ ດົງດອນ. ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 136

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ແຕຸ່ນັບ ແຕໃຸ່ ນເຂດແຄວ້ນຮອດແຈຈໍີວ້ ສົ່ືງສຽງ. ເວົ້ໍາເຖິງໃນປຸ່າມີໄມ້ມີຄ່າຢຸ່າງຫຼວງຫຼາຍສາມາດເອົາໄປຂາຍ ຫຼ ແລກເຄ່ືອງໃຊ້ຂອງສອຍ. ຈາກນີໍ້, ກຍັງມີ ສັດປຸາ່ ນາໆຊະນດິ ມສີ ັດສືີຕ່ ນີ , ສອງຕນີ ແລະ ສດັ ປີກ ເຊງ່ືິ ໄດສ້ ່ງົື ສຽງຮອ້ ງໄປທວ່ົື ດງົ . - ແຕຸ່ ຟງັ ສຽງທາດໆພ້ຽງຮອດສະເໝປີ ັ້ນໍ ປຽຸ່ ງຄາ ເວາ້ໍົ ເຖິງຢູຸ່ໃນປ່າຸ ຍັງມນີ ໍ້າໂຕນຕາດໄຫຼລງົ ສຸສູ່ າຍນ້າໍ ຕ່າງໆ ແລ້ວໄຫລຼ ົງໄປໂຮມຢູຸ່ນ້ໍາຂອງ. ຢູຸ່ທາງດນິ ພຽງກຍງັ ມີ ທງົ່ື ນາອນັ ກວາ້ ງໄກສດຸ ສາຍຕາເຕມັ ໄປດວ້ ຍປປູ າ ແລະ ແສງຕາເວນັ ສ່ອງໃນຍາມເຊາົໍ້ ເບິ່ືງຮວງເຂ້ົໍາແລ້ວເປັນສີເຫຼອງຄ ດງ່ືັ ຄາ. - ແຕຸ່ ນອກຈາກເຂາໍົ້ ແລະ ນ້ໍາ ຮອດເປນັ ແກວ້ ຄາ່ ແພງ. ເວ້າົໍ ເຖິງເມອງລາວຍັງມີວັດຖຸບູຮານອັນລາ້ໍ ຄ່າ ເຊນ່ັື : ພະບາງ ແລະ ທາດສາຄັນຕາ່ ງໆຄ: ທາດພູສີ, ທາດຫຼວງ ຕະຫອຼ ດຮອດວັດອາອາຮາມ; ຢຸູ່ວຽງຈັນມີ ວັດອິນແປງ, ອບຸ ມຸງ, ອງົ ຕໍ້, ຊຽງຍນ ແລະ ວດັ ສສີ ະເກດ. ຢຸູ່ຊຽງຂວາງ ມີທົ່ືງໄຫຫີນ, ວັດວາອາຮາມ, ທາງສະຫວັນນະເຂດມີ ທາດອີງຮັງ, ແລະ ທາງພາກໃຕ້ມີ ວັດພູຈາປາສັກ, ເມອງ ລາວຍັງມີຊບັ ໃນດນິ ສນິ ໃນນໍາ້ ອັນມີມນູ ຄາ່ ມະຫາສານ. 8.3 ວເິ ຄາະບົດປະພັນວັນນະຄະດີ ຕົວຢຸ່າງ ວິເຄາະບົດເລື່ອງ “ປເູຸ່ ຍ”ີ . 1) ບດົ ເລືອ່ ງ: “ປຸເູ່ ຍີ” ຍາ່ ເຍເີ ລົືາ່ ພນໍ້ ໃຫ້ລກູ ຂອງຕົນຟັງດວ້ ຍຄວາມໂສກເສາ້ົໍ ເຊງິ່ື ເປັນເລ່ອື ງທືີ່ລະທມົ ຂົມຂນ່ື ມາຫາຼ ຍ ຟ້າຫຼາຍປີແລ້ວ ທີມ່ື ນັ ອດັ ອ້ັໍນໃນຊວງອົກຂອງເພືິນ່ . ລູກເອຍີ ! ນັບເປັນເວລາເຫິງນານມາແລວ້ ທື່ີແມຸຄ່ ອງຄອຍຖາ້ ລູກມປີ ນັ ຍາພຈະຮບັ ຟັງເລອ່ື ງ ແມຸ່ເລ່າົື , ພື່ຂອງ ເຈົາ້ໍ ມີຊືວ່ ່າ ປຸູ່ເຍ,ີ ສ່ວນແມ່ເຸ ອງກບ່ືແມຸ່ນມະນຸດທາມະດາດອກ, ແຕຸ່ເດີມພແ່ື ມຸນ່ ີ້ໍ ແມຸ່ນແຖນເຊ່ືິງຖກພະຍາອິນພະຍາ ພົມສງື່ົ ລົງມາຍັງໂລກມະນດຸ ເພ່ືອເປນັ ເຈົໍາ້ ຈອມແຫຸງ່ ສດັ ສາວາ ສ່ືງິ ທງັ ຫາຼ ຍ. ຄາວກ່ອນໂລກນກ້ໍີ ືມ່ ມີ ະນຸດແລ້ວ, ແຜນຸ່ ດິນນີ້ໍເຢອກເຢນັ , ຄນົ ເຮົາດາລງົ ຊວີ ິດດວ້ ຍຄວາມ ທຸກຍາກລາບາກທ່ີື ສຸດ ລົມມີດຕັດມີດແຖພັດວີໆພັດປານວ່າຈະແຫກເນໍ້ອແຫກໜັງ ມະນຸດມີຂົນດົກ , ເປອຍເນ້ໍອເປອຍກາຍເຮັດ ຫຍັງກບ່ືເປັນ ນອນນາດິນກິນນາຫຍ້າ... ພຕາເວັນປາກົດຂຶ້ໍນແຕຸ່ລະເທ່ືອສ່ອງແສງລົງສຸູ່ໜ້າດິນມະນຸດເຮົາຈິື່ງ ຫຼຸດຜອ່ ນຄວາມໜາວ ຕົນໍ້ ໄມ້ໃບຫຍ້າສັດສາວາສ່ືງິ ຈືງິ່ ຟ້ໍນຊບີ ຄນມາ. ໃນແຕຸ່ລະຄັ້ໍງທີຕື່ າເວັນລັບໄປແຜຸ່ນດິນກັບເຢອກເຢັນລງົ ມະນຸດໜາວສັ່ືນທົດໆ ກົກໄມ້ ໃບຫຍ້າຮ່ວງໂຮຍ ຍຸບຍອບຫ່ຽວແຫ້ງ ສັດສາວາສງື່ິ ຂດົ ໂຂໂງກະດາ້ ງ. ຄົນເຮົາຮຽກຊຸມກນັ ເປນັ ກຸ່ມ ເປັນກອ້ ນພາກັນຫລງັ່ື ທ່ືັງເທມຸ່ງໜ້າ ໄປສູຸ່ດວງຕາເວັນ. ມຸ່ງໜ້າໄປເລໍ້ອຍໆຈົນທົນຄວາມທິວໂຫຍ ບື່ໄດ້ກຕາຍອຶດຕາຍຫິວໄປ. ເຂົາເຈົ້ໍາຕາຍຂຸຕາຍຫໍິຼ້ນ ແຕຸ່ກບື່ໄປຮອດບ່ອນມີດວງຕາເວັນ, ພ່ືເຈົ້ໍາ ເຫັນເປັນຈື່ັງຊັ້ໍນ, ຍາມໃດກອຸກອັື່ງຄັ່ືງແຄ້ນຊອກຫາວິທີ ໃຫ້ມະນຸດ ບັນເທົາຄວາມທຸກໄຮ້ເຂັນໃຈ, ພື່ເຈົ້ໍາໄປຮອດພູໜ່ວຍໜຶ່ືງ ເຊິ່ືງມັນໂຕນຕາດຕຸ້ມໆ, ອາຍນ້ໍາພຸ່ງຂຶໍ້ນມດກຸ້ມດັື່ງເມກ ປົກຄຸມໜ່ວຍພູ, ຄວາມເຢັນພຸ່ງອອກດັ່ືງລູກສອນຮ້ອຍເຫຼັໍ້ມ ພັນເຫຼັໍ້ມສຽບແທງເນ້ໍອກາຍ, ພື່ເຈົ້ໍາເຫັນບ່ອນນັ້ໍນມີ ໝາກໄມ້ມະນີໂຄດຍ້ອນໄດ້ກິນໝາກໄມ້ນັໍ້ນທັນໃດພເ່ື ຈົ້ໍາກເກີດກາລັງມະຫາສານ. ຕ່ືແຕຸ່ນັນໍ້ ມາ ພື່ເຈົ້ໍາທ່ຽວໄປທຸກ ຫົນທຸກແຫຸ່ງ ເພ່ືອໃຊ້ເຫ່ືອແຮງຂອງຕົນຊ່ວຍຊູມວນມະນຸດຕ້ານທານຄວາມໜາວ, ຕ້ານທານຍັກມານ ຜີສາງນາງ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 137

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຮາ້ ຍ ແລະ ສັດຮາ້ ຍຕ່າງໆ. ແຕຸ່ເຖງິ ປານນນໍັ້ ມະນຸດຍງັ ປະສົບຄວາມ ທກຸ ຍາກລາບາກຢຸູ່, ເມ່ືອເຫັນແນວນັນ້ໍ ພື່ເຈົໍ້າຈິື່ງ ອຸກອັ່ືງ, ລາວຈິ່ືງຕັໍ້ງໃຈເດັດດ່ຽວວ່າ ເຮັດແນວໃດ ຈະຊ່ວຍມະນຸດມີຄວາມສຸກ ພ່ືເຈົໍ້າຈິ່ືງໂສຕາຍທະຍານເຫາະຂໍ້ຶນ ໄປບ່ອນມີດວງຕາເວັນຢູຸ່. ໃນບ່ອນນັ້ໍນມີກອງໄຟມະໄລກັນອັນມະຫຶມາ ຍາມໃດໄຟກລຸກວີໆື່ ຢູຸ່ຈັືງ່ ຊັໍນ້ ສົງ່ື ແສງແຈ້ງ ສະຫວ່າງສະໄຫວຢູຸ່ ທຸກເວລາ. ພື່ເຈົໍ້າຈິື່ງລັກເອົາໄຟກ້ອນໜຶ່ືງໄປຍັດໃສຸ່ກາງຂອງໜ່ວຍໂລກ. ໄຟກ້ອນນັໍ້ນນັບມ້ໍ ນັບໃຫຸ່ຍ ຂຶໍ້ນ ແລະ ໄໝ້ລາມໄປທົື່ວແກນຂອງດິນ ຈິື່ງເຮັດໃຫ້ຜນແຜຸ່ນດິນເກີດຄວາມອົບອຸ່ນ, ຍ້ອນແນວນ້ໍັນ ສດັ ສາວາສິງ່ື ທັງປວງຈື່ງິ ເກີດແມຸ່ແຜ່ລຸ ກູ ຢ່າຸ ງໄວວາ, ນບັ ແຕຸມ່ ໄີ ຟມາການດາລງົ ຊວີ ິດຂອງມະນດຸ ກມີ ການປຽຸ່ ນແປງ ຕ່າງເກົ່ືາ. ມະນຸດທີ່ືຢູຸ່ທຸກຫົນທຸກແຫງຸ່ ກຮ້ອງລາທາເພັງ ເພ່ືອສັນລະເສີນຄຸນງາມຄວາມດີ ຂອງພື່ເຈົ້ໍາ. ມ້ໍໜຶື່ງພະອນິ ຢ້ຽມຜາ່ ນຫຼບເມກສອ່ ງລົງມາເຫັນວ່າ ໂລກມະນດຸ ມເີ ຮອນຊານບາ້ ນຊ່ອງເກດີ ຂຶໍ້ນຫາຼ ຍດືັງ່ ໃບໄມໃ້ ນປຸ່າ, ຜູ້ຄົນຫຼຸລັື່ງ ທງ່ັື ເທກນັ ໄປອອກແຮງງານທາມາຫາກນິ ດ່ງືັ ຝູງມດົ ຝູງປວກ. ພະອິນມີຄວາມໂກດເຄອງທສ່ືີ ຸດເພາະຮູວ້ ່າ ພື່ຂອງເຈາ້ົໍ ໄດ້ນາເອາົ ໄຟໄປສຸູ່ໂລກມະນຸດ, ພະ ອິນກຮຽກເອົາພື່ ຂອງເຈົ້າໍ ໄປລົງໂທດ ແລະ ສັງ່ື ໃຫເ້ ອາົ ໄຟຍັດໃສ່ທຸ ອ້ ງພືເ່ ຈົໍ້າ, ໄຟເຜົາໄໝພ້ ເ່ື ຈາົໍ້ ຕາຍ, ຊາກສົບຂອງພ່ືເຈໍາ້ົ ເລີຍກາຍເປັນ ພູເຂົາໄຟມະໄລກັນໃນໃຈກາງຊ່ອງພູນັ້ໍນ, ຍາມໃດໄຟກລຸກວູໆ ເຜົ່ືາຕັບໄຕໄສ້ພຸງພ່ືເຈົໍ້າຕະຫຼອດເວລາ, ຄອນໆໄຟ ພັດພຸ່ງຂນຶ້ໍ ໝົດມໍ້ໝົດຄນ ເຖິງວ່າພເື່ ຈົ້າໍ ຕາຍໄປ ແລ້ວກຕາມພື່ເຈ້າໍົ ຍງັ ເປນັ ຫ່ວງເປນັ ໄຍນາມະນດຸ ຢ້ານມະນດຸ ຈະ ຖກ ດບັ ສູນຍ້ອນຄວາມໜາວ. 2) ບາດກາ້ ວໃນການແຕ່ງຸ ບົດວເິ ຄາະ ກ. ບາດກາ້ ວທີ 1 ອ່ານບດົ ເລ່ອື ງ “ປເຸູ່ ຍີ”. ຜາ່ ນການອາ່ ນເລອ່ື ງ “ປູເຸ່ ຍ”ີ ພວກເຮາົ ເຫນັ ວາ່ “ປເູຸ່ ຍ”ີ ເປັນຜໂູ້ ຜດມະນຸດ ເຊ່ືງິ ເປັນສັນຍະ ລັກແຫຸງ່ ຄວາມ ມຸ່ງມາດປາຖະໜາ ແລະ ນ້ໍາໃຈຕ່ືສູ້ຢຸ່າງເດັດດ່ຽວຂອງມວນມະນຸດ ຕົວລະຄອນ “ປູຸ່ເຍີ” ແມຸ່ນຕົວລະຄອນເອກ ຂອງເລອ່ື ງ. ຂ. ບາດກ້າວທີ 2 ຈດຸ ຂປໍ້ ີກຍ່ອຍຕ່າງໆ - ພື່ເຈໍາ້ົ ເຫັນຈ່ງືັ ຊນ້ັໍ , ຍາມໃດກອຸກອງືັ່ ຄ່ັງື ແຄນ້ ຊອກຫາວິທໃີ ຫມ້ ະນດຸ ບັນເທົາ ຄວາມທຸກໄຮເ້ ຂນັ ໃຈ. - ພເື່ ຈາ້ົໍ ທຽ່ ວໄປທກຸ ຫນົ ທກຸ ແຫງຸ່ ເພອ່ື ໃຊເ້ ຫ່ືອແຮງຂອງຕນົ ຊວ່ ຍຊູມະນຸດ. - ຍ້ອນໄດ້ກິນໝາກໄມມ້ ະນີໂຄດ, ທັນໃດພື່ເຈາົໍ້ ກ່ືເກດີ ມກີ າລັງແຮງອນັ ມະຫາສານ. - ເມື່ອເປນັ ມະນຸດພບົ ຄວາມທກຸ ຍາກລາບາກພ່ເື ຈໍົ້າຍິ່ືງອຸກອງ່ືັ . - ພເ່ື ຈາ້ົໍ ຈິ່ງື ໂສຕາຍທະຍານເຫາະຂນຶໍ້ ເອົາໄຟໄປຍັດໃສ່ກຸ າງຂອງໜວ່ ຍໂລກ. - ມະນຸດທຢີື່ ູທຸ່ ຸກຫນົ , ທກຸ ແຫຸງ່ ຕ່າງກຮອ້ ງລາທາເພງ ເພ່ືອສນັ ລະເສນີ ຄຸນງາມຄວາມດີຂອງພ່ເື ຈາໍ້ົ . - ຊາກສບົ ຂອງພເ່ື ຈົໍາ້ ເລີຍກາຍເປັນພູໄຟມະໄລກັນນັບແຕ່ນຸ ັໍນ້ ມາ. - ເຖິງວ່າພື່ເຈົ້ໍາຈະຕາຍໄປແລວ້ ກຕາມ, ພ່ືເຈົໍ້າກຍັງເປັນຫວ່ ງເປັນໄຍນາມະນຸດ ຢ້ານມະນຸດຈະຖກດັບສນູ ຍ້ອນຄວາມໜາວ ແລະ ອ່ນື ໆ. ຄ. ສະຫຼຸບຂປ້ໍ ີກຍ່ອຍ • ນາ້ໍ ໃຈຮັກຫອມມະນຸດແລະນໍາ້ ໃຈເສຍສະຫຼະອັນສູງສືົງ່ ຂອງປເຸູ່ ຍີທ່ມືີ ີຕືມ່ ະນດຸ . - ຄວາມສານກຶ ຂອງປເຸູ່ ຍ.ີ ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 138

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 - ນ້ໍາໃຈເສຍສະຫະຼ ອນັ ສູງສົື່ງຂອງປູເຸ່ ຍ.ີ • ຫກັຼ ຖານອາ້ ງອີງ - ພ່ເື ຈາໍ້ົ ເຫັນຈັງ່ື ຊນ້ັໍ , ຍາມໃດກອຸກອງ່ືັ ຄືັງ່ ແຄນ້ ຊອກຫາວິທີ ໃຫ້ມະນຸດບັນເທາົ ຄວາມທຸກໄຮ້ເຂັນໃຈ. - ເມອື່ ເປັນມະນດຸ ພົບຄວາມທຸກຍາກລາບາກພເ່ື ຈງໍ້ົ ຍື່ງິ ອກຸ ອງື່ັ . - ຊາກສົບຂອງພເ່ື ຈໍາ້ົ ເລຍີ ກາຍເປັນພເູ ຂົາໄຟມະໄລກັນ. • ນໍ້າໃຈຕ່ືສກູ້ ບັ ໄພທາມະຊາດ - ກາລງັ ມະຫາສານຂອງປເູຸ່ ຢີເພື່ອເອາົ ຊະນະກບັ ທາມະຊາດ. - ຄວາມຕັໍງ້ ໃຈອນັ ເດັດດ່ຽວຂອງປຸູ່ເຢໃີ ນການຕ່ສື ້ຕູ ້ານກັບທາມະຊາດ ເພ່ືອຍາດເອົາຊວີ ິດຂອງມະນດຸ . • ຫຼກັ ຖານ - ພືເ່ ຈ້າໍົ ທຽ່ ວໄປທຸກຫົນທຸກແຫງຸ່ ເພືອ່ ໃຊເ້ ຫອື່ ແຮງຂອງຕົນຊວ່ ຍຊູມະນຸດ - ພເ່ື ຈໍົ້າຈງ່ິື ລກັ ເອົາໄຟກອ້ ນໜື່ງຶ ໄປຍດັ ໃສ່ກຸ າງຂອງໜວ່ ຍໂລກ ແລະ ອື່ນໆ. 3) ບດົ ວິເຄາະຕົວຈງິ ກ. ຕງ້ໍັ ບນັ ຫາ ເລອ່ື ງ “ປູ່ເຸ ຍ”ີ ແມນຸ່ ເທບນຍິ າຍພ້ໍນເມອງຂອງລາວໃນສະໄໝບູຮານ ທສ່ືີ ອ່ ງແສງໃຫ້ເຫນັ ນໍ້າໃຈເສຍສະຫຼະ ອັນສູງສົື່ງ, ນ້ໍາໃຈຕ່ືສູ້ອນັ ເດັດດ່ຽວ ແລະ ນໍ້າໃຈຮັກຫອມມວນມະນຸດ ເພື່ອຕ້ານໄພທາມະຊາດຍາດເອົາຄວາມສກຸ ມາໃຫ້ແກມຸ່ ວນມະນຸດ ເລໍ້ອງນແ້ໍີ ມຸ່ນປະຊາຊົນຜູ້ອອກແຮງງານເປນັ ຜູ້ແຕຸ່ງ. ຂ. ແກໄ້ ຂບັນຫາ ບົດເລ່ືອງ “ປູຸ່ເຍີ” ແມຸ່ນສະແດງໃຫ້ເຫັນຕົວລະຄອນທີື່ມີຈິດໃຈປະເສີດ ແລະ ສູງສົ່ືງຫຼາຍ. ເພິ່ືນເປັນຜູ້ ຮັກຫອມມວນມະນຸດຢຸ່າງແທ້ຈິງ, ທຸກໆເວລາເພິື່ນໄດ້ແຕຸ່ຄິດເປັນຫວ່ງເປັນໄຍ, ອຸກອັ່ືງຄັ່ືງແຄ້ນ ເມ່ືອເຫັນມະນຸດ ພົບຄວາມລາບາກ ດັງື່ ຕອນໜຶງ່ື ຂອງບົດເລື່ອງເວໍ້ົາວາ່ “ພື່ເຈົໍ້າເຫັນຈືັງ່ ຊໍນັ້ , ຍາມໃດກອກຸ ອັືງ່ ຄງື່ັ ແຄນ້ ຊອກຫາວິທີໃຫ້ ມະນຸດບັນເທົາຄວາມທຸກໄຮ້ເຂັນໃຈ...” ຄວາມສານຶກຂອງປູຸ່ເຢີ ເວລາໃດກຢາກໃຫ້ມະນຸດຫຼຸດພົໍ້ນອອກຈາກ ຄວາມທຸກຍາກລາບາກ, ເມ່ືອເຫັນມະນຸດລາບາກ ລົ້ໍມຫາຍຕາຍໄປກຍິ່ງື ເຮັດໃຫ້ປຸູ່ເຍີມີຄວາມອຸກອັງື່ , ດັື່ງຕອນໜ່ືຶງ ຂອງເລ່ອື ງເວໍ້ົາວາ່ : “ເມ່ືອເຫັນມະນຸດ ພບົ ຄວາມທຸກຍາກລາບາກພເື່ ຈົາ້ໍ ຍງິື່ ອຸກອງືັ່ .” ນສ້ີໍ ະແດງວາ່ ປເຸູ່ ຍີ ໄດມ້ ຈີ ິດໃຈ ຮັກຫອມມະນດຸ ແລະ ເປັນຫ່ວງ, ເປັນໄຍ ຢຸ່າງແທຈ້ ງິ . ຈາກຄວາມເປນັ ຫວ່ ງເປນັ ໄຍອັນບມ່ື ີຂອບເຂດຂອງປູຸ່ເຍີທ່ມືີ ຕີ ມື່ ະນຸດນນັໍ້ ໄດກ້ າຍເປັນສືງ່ິ ຊກຸ ຍໃູ້ ຫ້ປ່ເຸູ ຍມີ ີ ຈິດໃຈອນັ ປະເສີດ ແລະ ສງູ ສົງ່ື ຄ ນ້າໍ ໃຈເສຍສະຫະຼ . ຄວາມເສຍສະຫະຼ ດ່ງືັ ກາ່ ວ ນໍນ້ັ ບື່ມີສືິ່ງໃດຈະປຽບທຽບໄດ້. ປຸູ່ ເຍີ ໄດ້ສຽງຕື່ຄວາມລາບາກນາໆປະການ ເພ່ືອໄປຊອກຫາບ່ອນ ທີ່ືມີຕາເວັນແລ້ວນາເອົາຄວາມອົບອຸ່ນມາໃຫ້ແກຸ່ ມວນມະນຸດ, ດັ່ືງຕອນໜຶື່ງຂອງບົດເລ່ືອງໄດ້ກ່າວວ່າ “ພ່ືເຈົ້ໍາຈິ່ືງໂສຕາຍທະຍານເຫາະຂຶໍ້ນໄປສູຸ່ບ່ອນຕາເວັນຢູຸ່...” ເຖິງຈະມີໄພອັນຕະລາຍຮ້ອຍຢຸ່າງພັນແນວ, ເຖິງຕົນເອງຈະພົບຄວາມທຸກຍາກ ປູຸ່ເຍີ ກຍອມສະຫຼະສ່ຽງຕ່ືຄວາມ ຕາຍ ເພ່ືອຊ່ວຍເຫຼອມະນຸດ ດັ່ືງຕອນໜຶ່ືງຂອງເລອ່ື ງກ່າວວ່າ: “ຊາກສົບຂອງພເື່ ຈົໍ້າເລຍີ ກາຍເປັນພູເຂົາໄຟມະໄລກັນ ...” ປູຸ່ເຍີໄດ້ຕາຍໄປຍ້ອນຖກພະອິນລົງໂທດ ແຕຸ່ນໍ້າໃຈເສຍສະຫຼະອັນສູງສົ່ືງນັໍ້ນຍັງຄົງຢູຸ່ໃນດວງໃຈຂອງມະນຸ ດ ໂດຍບື່ມີວັນຈະຫຼົງລມໄດ້. ໃຜໆກຍ້ອງຍສັນລະເສີນຄຸນງາມຄວາມດີຂອງປູຸ່ເຍີ ດັງຕອນໜຶື່ງ ຂອງເລື່ອງກ່າວວ່າ: “ມະນຸດທີ່ືຢູຸ່ທຸກຫົນທຸກແຫຸ່ງຕ່າງກຮ້ອງລາທາເພງ ເພ່ືອສັນລະເສີນຄຸນງາມ ຄວາມດີຂອງພ່ືເຈົ້ໍາ.” ຍາມໃດເພິື່ນກ່ື ເປນັ ຫວ່ ງເປນັ ໄຍ ແລະ ນາໍ້ ໃຈອນັ ປະເສດີ ຂອງປູ່ເຸ ຍບີ ່ືໄດຕ້ າຍໄປພອ້ ມກັບການຕາຍຂອງປເຸູ່ ຍີ, ເຖງິ ເພ່ິນື ໄດ້ຕາຍໄປ ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 139

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ແລວ້ ກຕາມແຕຍຸ່ ັງເປນັ ຫ່ວງເປນັ ໄຍນາມະນດຸ , ຢາ້ ນມະນຸດຖກດັບສນູ ຍອ້ ນຄວາມໜາວ. ນອກຈາກ ນາ້ໍ ໃຈເສຍສະຫຼະດັງ່ື ກາ່ ວນໍ້ນັ ແລວ້ , ປຸ່ເູ ຍີ ຍງັ ເປນັ ນກັ ຕ່ສື ູ້ອັນເດັດດ່ຽວໜຽວແຫນ້ນ, ເປັນວິລະ ບຸລຸດທີື່ອົງອາດກ້າແກຸ່ນ ເພື່ອເອົາຊະນະກັບທາມະຊາດ, ກາລັງວັງຊາຂອງປູຸ່ເຍີເກີດຂໍ້ຶນຍ້ອນໄດ້ກິນໝາກໄມ້ມະນີ ໂຄດ ເຊງິື່ ກາລງັ ແຮງດ່ັງື ກ່າວຍືິ່ງເພມີ່ື ໃຫ້ນ້ໍາໃຈຕ່ສື ້ຂູ ອງປູ່ເຸ ຍີທະວີຄູນຂ້ໍຶນ. ປຸູ່ເຍໄີ ດ້ໃຊ້ກາລັງຂອງຕນົ ເດນີ ໄປທຸກຫນົ ທກຸ ແຫງຸ່ ດວ້ ຍຄວາມເດັດດຽ່ ວ, ດງ່ືັ ບົດເລອື່ ງຕອນໜືງຶ່ ກ່າວວາ່ : “ພື່ເຈົ້ໍາທຽວໄປທຸກຫົນທຸກແຫຸ່ງ ເພ່ືອໃຊ້ເຫ່ືອແຮງຂອງຕົນຊ່ວຍມະນຸດ…” ການຕື່ສູ້ຂອງປູຸ່ເຍີນັໍ້ນແມຸ່ນ ການຕ່ືສູ້ ດ້ວຍຊີວິດ, ບ່ືຫວັື່ນໄຫວຢ້ານກົວຕ່ືອຸປະສັກໃດໆ, ເຖິງທາມະຊາດຈະນາບຂູຸ່ ແລະ ມີອັນຕະຫຼາຍຮ້ອຍຢຸ່າງພັນ ແນວ, ດ້ວຍນ້ໍາໃຈຕື່ສູ້ຂອງປູຸ່ເຍີນັ້ໍນບ່ືມີສິື່ງໃດຈະກັນຫ້າມໄດ້. ປູຸ່ເຍີໄດ້ໃຊ້ ກາລັງແຮງຂອງຕົນທີ່ືມີ ລັກເອົາໄຟໄປ ຍັດໃສຸ່ໃຈກາງຂອງໜ່ວຍໂລກ ເພື່ອໃຫ້ມະນຸດເກີດຄວາມອົບອຸ່ນ ດັື່ງບົດເລື່ອງໄດ້ກ່າວວ່າ: “ພື່ເຈົ້ໍາຈິ່ືງລັກເອົາໄຟ ກ້ອນໜຶື່ງໄປຍັດໃສຸ່ໃຈກາງຂອງໜ່ວຍໂລກ…” ຄວາມຕັໍ້ງໃຈອັນແຮງກ້າຂອງປູຸ່ເຍີນັໍ້ນ ເຮັດໃຫ້ປູຸ່ເຍີສາມາດເອົາ ຊະນະກັບອປຸ ະສັກທຸກປະການ ແລະ ສາມາດຍາດເອົາຄວາມສຸກມາໃຫ້ແກຸ່ມວນມະນຸດ ເຊິື່ງມະນດຸ ທກຸ ຄົນບ່ືອາດ ຈະຫຼົງລມໄດ.້ ຈາກຄວາມເສຍສະຫຼະ ແລະ ນໍ້າໃຈອັນສງູ ສົ່ືງດັື່ງກ່າວ ມັນສະ ແດງໃຫ້ເຫັນຈິດໃຈຂອງມະນດຸ ເຮົາໃນສະ ໄໝກ່ອນ ເຖິງວ່າເຂົາເຈົ້ໍາຈະທຸກຍາກລາບາກແຕຸ່ກມີຈິດໃຈປະເສີດເອໍ້ອເຟ້ໍອເພື່ອແຜຸ່ຊ່ວຍເຫຼອເຊິ່ືງກັນ ແລະ ກັນ ເປັນຢຸ່າງດີ, ມາຮອດປັດຈຸບນັ ນ້ໍີ, ມະນຸດເຮົາໄດ້ກ້າວໜ້າຫຼາຍແລວ້ ແຕຸ່ຄຸນຄ່າແຫງຸ່ ຈິດໃຈ ແລະ ການກະທາຂອງປູຸ່ ເຍີ ຍງັ ສາມາດນາເອົາມາເປນັ ບົດຮຽນອັນລາ້ໍ ຄ່າຕ່ຄື ົນເຮາົ , ເປນັ ແວນຸ່ ແຍງອນັ ໃສແຈ້ງ ໃນການພົວພັນ ແລະ ຢູຸ່ຮ່ວມ ກນັ ໃຫມ້ ີຄວາມຜາສຸກ. ຄ. ສະຫຼຸບ ຜ່ານການວິເຄາະເລ່ືອງ “ປູຸ່ເຍີ” ຈິ່ືງເຫັນວ່າ ແມຸ່ນເລື່ອງທີ່ືເວົ້ໍາເຖິງບຸກຄົນທີ່ືກ້າວໜ້າ, ຍົກຍ້ອງສັນລະເສີນ ດ້ານຈິດໃຈກຄການກະທາຂອງຕົວລະຄອນ “ປູຸ່ເຍີ”. ພວກເຮົາທຸກຄົນຈິື່ງສົມຄວນ ນາເອົາໄປເປັນບົດຮຽນໃນ ການດາລງົ ຊວີ ິດ ໂດຍສະເພາະການມນີ ້ໍາໃຈຕກື່ ັນ, ຮູ້ຮັກແພງກນັ , ຮູ້ຊວ່ ຍເຫອຼ ຜອູ້ ື່ນໃນຍາມຫຍຸ້ງຍາກ ແລະ ຮູ້ຈັກ ເສຍສະຫຼະຊີວິດສ່ວນຕົວ ເພອ່ື ຜົນປະໂຫຍດລວມຂອງມະນດຸ ດ່ັືງຄາສພຸ າສິດບູຮານກ່າວວາ່ “ເງິນຄາຂອງຫາໄດ້ ນໍາ້ ໃຈຂອງຫາຍາກ” ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພນັ ລະພາ 140

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ຄາຖາມຄ້ົໍນຄວາ້ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ວິເຄາະມແີ ນວໃດ? 2. ຫຼັກການວິເຄາະບົດປະພນັ ວັນນະຄະດມີ ຈີ ັກຫຼັກການ? ຄຫັກຼ ການໃດແດຸ່? 3. ຈົືງ່ ສາ້ ງໂຄງຮ່າງວເິ ຄາະບົດປະພັນວັນນະຄະດີ ຄາຮອ້ ຍກອງໃນ ບົດກອນ “ອອນຊອນປາຸ່ ໄມ້” ຊ້ໍາຫ່ານີ້ໍ ເດນີ ດົງດັ້ໍນປາຸ່ ພນັ ລະນາປຸ່າໄມ້ ໄປໜາ້ ປຸ່າເຂາົ ມີໝ່ເູຸ ລົ່າື ແກມອໍ້ ກເຕີຍຕນ້ໍົ ຕ່າື ຕາວຕານເຕັໍຍ້ ແກມໄມໄ້ ຜຸ່ບົງ ລາໂຄໂນໂຄງ້ ໂນ້ງ ບງົ ຈ່ອງແກມຊາງ ມທີ ງັ ຊາງແກມຊາ້ ງ ກນິ ຊາງຊ້າງໃຫຍ່ ຮອຍມັນເຊາະຊອກໃຊ້ ກິນໄມໄ້ ຜຸ່ບົງ ມີທງັ ພງົ ໄພກວ້າງ ໝູ່ກຸ ວາງເມີຍນງ່ືັ ເມີຍມງ່ືັ ມ້າ ໝາພດັ ໄລຄຸ່ ບຸ ໜູ ໜ້ອຍໜ່ືຶງໝຄີ ຸມໝາ ໝເູຸ່ ມຍີ ຄຸມມາ້ ແລເຫນັ ໝໝີ າເຕນັໍ້ ໝເີ ມີຍຄມຸ ມືງັ່ ຫຼຽວເບງື່ິ ມນັ ແມບມາ້ ຍ ໝາໄໝໄ້ ລຸ່ໜີ ຜໄີ ລຸ່ມ້າ ໝາໄລຄຸ່ ມຸ ໜູ ພູນໍນ້ັ ເປັນພຮູ ົກ ມດມຸງເປນັ ມຸ້ງ ມງຸ ເປນັ ຖາ້ ນ ເປັນຖນັ ແຖວຖືີ່ ມີຢແຸູ່ ຖບປາກຖາ້ໍ ຖກົ ຖມ້ໍິ ບ່ືງົ ແຖນ ແຖວຖັນຖອ້ ງ ປົນກນັ ແຖວຖ່ີື ມຢີ ຸູ່ແຖບປາກຖໍ້າ ແຖວນນໍັ້ ຖື່ຖີ ນັ . ມີທັງຈັນໄດພອ້ ມ ປົນກັນກບັ ຈນັ ດ່ອນ ແມງຜຸຊູ່ ມົ ດອກຊ້ອນ ບິນແສ້ວແສຸ່ວລະອອງ ໂຕກະຍອງຍອ່ ງຜ້າຍ ກາຍໝຸເູ່ ສອສາງ ສຽງຊະນີມນັ ຄາງ ຢເຸູ່ ທິງປາຍໄມ້. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 141

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ບດົ ທີ 12 ການຂຽນບດົ ເພອ່ື ສະແດງທດັ ສະນະ 1. ຄວາມໝາຍຂອງການຂຽນບດົ ເພອື່ ສະແດງທດັ ສະນະ ການຂຽນບົດເພ່ືອສະແດງທັດສະນະແມຸ່ນການຂຽນເພື່ອສະແດງຄວາມຄິດຄວາມເຫັນຂອງ ຜູ້ຂຽນໃນ ເລ່ືອງຕ່າງໆ ໃຫ້ຜູ້ອ່ານຮັບຮູ້ ແລະ ເຂົໍ້າໃຈນາອາດຈະປະກອບດ້ວຍຄາແນະນາ, ຂໍ້ຄິດ, ຂໍ້ເຕອນໃຈ ຫຼ ບົດປຸກໃຈ ໃຫ້ແກຸ່ການຂຽນບົດຄວາມ, ບົດວິຈານ ແລະ ການຂຽນຂ້ໍຄວາມ ຫຼ ເລື່ອງ ໃນຮູບແບບຕ່າງໆ ເຊັື່ນ: ການຕອບຄາ ຖາມໃນເມ່ືອຖກສອບຖາມ, ການຂຽນບົດບັນທຶກສະເໜີຄວາມຄິດເຫັນໃນໜ່ວຍງານ, ເລື່ອງສັໍ້ນ, ກາຕູນ ແລະ ອ່ືນໆ. 2. ຫກັຼ ການຂຽນບດົ ເພອື່ ສະແດງທດັ ສະນະ ການຂຽນບດົ ເພອ່ື ສະແດງທດັ ສະນະມຫີ ກັຼ ການດ່ງັື ນໍີ:້ - ຕອ້ ງມຄີ ຸນສົມບດັ ຂອງນກັ ຂຽນ. - ເລອື່ ງທືີ່ນາມາຂຽນຕອ້ ງເປັນຈງິ ຈະແຈ້ງ. - ການດົ ຈຸດປະສງົ ແລະ ວາງແຜນການຂຽນ. - ລົງມຂຽນຕາມຫັກຼ ການຂຽນທ່ີດື .ີ - ປະເມນີ ຜນົ ແລະ ປບັ ປງຸ ການຂຽນ. 2.1 ຕອ້ ງມີຄຸນສົມບັດຂອງນກັ ຂຽນ ໃນການຂຽນບດົ ເພອ່ື ສະແດງທັດສະນະຜູ້ຂຽນຕ້ອງມຄີ ນຸ ສມົ ບັດດືັ່ງນີ້:ໍ ກ. ຕ້ອງດຸໜືັນ່ ສະແຫວງຫາຄວາມຮູ້ຢຸູ່ສະເໝີ ສາລັບນັກຂຽນໃໝຸ່ແລ້ວ, ການສຶກສາການຂຽນຂອງຜູ້ອ່ືນ ຈະເປັນຕົວຢຸ່າງທີ່ືດີໃຫ້ແກຸ່ຕົນເອງ, ສວນຜູ້ທີ່ື ໄດເ້ ປັນນກັ ຂຽນມາກອ່ ນແລວ້ ນໍນ້ັ ຍັງມຄີ ວາມຕ້ອງການ ແລະ ຈາເປນັ ທ່ຈີື ະຕອ້ ງຕດິ ຕາມ ຄວາມກ້າວໜ້າທາງແນວ ຄວາມຄິດຂອງຄົນອ່ືນໆຢູຸສ່ ະເໝີ, ບາງຄົນກມຄີ ວາມຄດິ ທ່ດີື ີຫາຼ ຍຢຸ່າງຄວນ ເອາົ ມາເຜຍີ ແຜເຸ່ ພອ່ື ໃຫຜ້ ູ້ອ່ນື ຮັບຮູ້ ແລະ ຮຽນເອົາບົດແບບຢຸ່າງນາ, ແຕຸ່ກບ່ືຮູ້ວ່າຈະສະ ແດງຄວາມຮູ້ອອກມາແນວໃດ. ໃນເມ່ືອໄດ້ອ່ານບົດຄວາມ, ບົດ ວິຈານຂອງຄົນອື່ນ ແລ້ວກຄິດໄດ້ທັນທີວ່າ ຕົນຈະເລີື່ມຕົ້ໍນດ້ວຍວິທີການໃດ, ມີບາງເທ່ືອກຮູ້ສຶກວ່າລະອາຍ ບື່ກ້າ ສະແດງຄວາມຄດິ ຂອງຕນົ ອອກມາຢ້ານວາ່ ມນັ ຈະບືຄ່ ກັ ພຈະນາມາສະເໜີສູສຸ່ າຍຕາມະຫາຊນົ , ແຕໃຸ່ ນເມ່ອື ໄດອ້ າ່ ນ ບົດຄວາມ, ບົດວິຈານ ຂອງຄົນອື່ນແລ້ວ ເຫັນວ່າທັດສະນະຂອງຜູ້ນັ້ໍນ ກບ່ືຫຼຸດລື່ນແນວຄິດຂອງຕົນພປານໃດ. ດັື່ງນັໍ້ນ, ຈິ່ືງ ເກີດມີຄວາມກ້າຫານ, ມີຄວາມໝັ້ໍນໃຈຕື່ຕົນເອງຍິ່ືງຂຶ້ໍນ ແລະ ກກ້າລົງມຂຽນສະແດງທັດສະນະຂອງ ຕນົ . ການສຶກສາຫົວຂ້ໍທື່ີຈະຂຽນບດົ ເພື່ອສະແດງທັດສະນະຂອງຜູ້ຊົງຄຸນວດຸ ທິນັນໍ້ ເປັນການສຶກສາຈາກຕົວຈງິ ເຊືງິ່ ມີຜນົ ໄດຮ້ ບັ ໂດຍກງົ ຕ່ກື ານຂຽນ ຫຼ ອາດເປັນຂໍມ້ ູນເພື່ອສະສມົ ໄວ້ ເພອ່ື ເປນັ ການຂຽນຕໄ່ື ປ. ວທິ ີການຂຽນຂອງ ແຕ່ລຸ ະຄນົ ແມຸນ່ ເຕກັ ນິກສະເພາະຕົວຂອງໃຜມັນ ເຊງິ່ື ເປັນການ ຍາກຈະສຶກສາຈາກຕາລາໃດໆ, ຈາເປນັ ຕ້ອງສຶກສາ ຈາກຕົວຢຸ່າງຫຼາຍແບບ, ຈາກບົດຂຽນຂອງຜູ້ຊົງຄຸນວຸດທິ ເຊິ່ືງເປັນຜູ້ທີື່ມີປະສົບການສູງມາຫຼາຍແລ້ວ. ນີໍ້ຈະເປັນ ຕົວຢ່າຸ ງທດືີ່ ີ ເຊິືງ່ ສອນໃຫ້ເຮົາຕາມແບບທື່ີເອນີ້ໍ ວາ່ “ອຸປະມາ ຫຼ ອຸປະໄມ” ຄສະເໜີຕົວຢຸ່າງກ່ອນ ແລວ້ ຈ່ງືິ ສະຫຼຸບມາ ເປນັ ຫັຼກການຕາມຫງັຼ . ວິທີນໍີເ້ ປນັ ວທິ ກີ ານໃຊ້ເປນັ ການເຝິກຫດັ ການຂຽນໄດເ້ ປນັ ຢຸາ່ ງດີ. ຜູ້ຮຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກວ້ ພັນລະພາ 142

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ການສກຶ ສາວຽກງານຂອງຜູ້ອ່ນື ຈະຊວ່ ຍໃຫເ້ ຮາົ ສົມມດຸ ຖານໄດ້ວ່າ ຖ້າເຮົາເປນັ ຜຂູ້ ຽນເອງ ຜອູ້ ່ນື ຈະຮູ້ສຶກ ແນວໃດ, ສ່ງືິ ໃດທີື່ເຮາົ ອ່ານແລ້ວເກີດຄວາມຮສູ້ ຶກໃນທາງລົບ, ສິ່ືງນ້ນໍັ ກຕ້ອງຫີກຼ ລຽງ ເມອື່ ເຮາົ ເປັນຜູ້ຂຽນ. ຂ. ເປັນນັກຄນໍ້ົ ຄິດທືດ່ີ ີ ການຂຽນບົດເພ່ອື ສະແດງທດັ ສະນະເປັນການເພີື່ມຄວາມຄິດໂດຍກົງໃຫ້ແກຸ່ຜູ້ອ່ານ, ຜູ້ທີ່ືຈະເປັນນັກຂຽນ ທ່ືີດີ ຈາເປັນຕ້ອງເປັນນກັ ຄນ້ໍົ ຄິດທ່ີືດີນາອກີ ດ້ວຍ ຕາມປກົ ກະຕິຄວາມຄດິ ຂອງຄົນເຮົານນ້ໍັ ຈະດາເນນີ ໄປຢຸ່າງວ່ອງໄວ ຖ້າຫາກປະປຸ່ອຍໃຫ້ຄິດຢຸ່າງປາສະຈາກຈຸດໝາຍແລ້ວຍາກທີ່ືຈະນາຄວາມຄິດມາຮຽບຮຽງເປັນຕົວອັກສອນໄດ້. ສະນັ້ໍນ, ໃນການຄົໍ້ນຄິດຄວນວາງເປົາ້ໍ ໝາຍໄວ້ ໃຫ້ຊັດເຈນວ່າຈະຄົໍ້ນຄດິ ໃນເລອື່ ງໃດ, ຫາກແນວຄິດຄິດບື່ຈະແຈງ້ ກຫາສາເຫດວ່າ ມັນເກີດມາຈາກອັນໃດ, ອາດຈະເປັນຍ້ອນເຮົາມີຄວາມຮູ້ສຶກກ່ຽວກັບເລື່ອງນັ້ໍນ ຍັງບ່ືທັນພຽງພ ເທື່ອ, ເມ່ືອຄິດຄັກໆ ຈິື່ງຮູ້ສຶກວ່າຕົນຖກທ່າຮັບໃນເລື່ອງນ້ໍີ, ຖ້າເປັນເຊັ່ືນ:ນັ້ໍນ ກຕ້ອງສຶກສາຫາຄວາມຮູ້ ຫຼ ຂ້ໍມູນ ເພີ່ືມຕື່ມ ຈົນກວ່າຄວາມຄິດກະຈ່າງແຈ້ງແຈຸ່ມໃສ, ສາມາດລຽງລາດັບເປັນຂັ້ໍນຕອນ, ສາມາດຖ່າຍທອດ ເປັນຕົວ ອກັ ສອນໄດ້. ບຄ່ື ວນລົງມຂຽນໃນເມອ່ື ຄວາມຄິດຍງັ ບື່ທັນປອດໂປງຸ່ ເພາະວ່າມັນຈະເຮດັ ໃຫກ້ ານຂຽນບ່ຕື ເື່ ນ່ອື ງກັນ ການຈັດແນວຄວາມຄິດເປັນຜົນສະທ້ອນໂດຍກົງຕື່ການຈັດຂໍ້ຄວາມໃນການຂຽນ, ຖ້າຄວາມຄິດສັບສົນຂ້ໍຂຽນກ ຈະສັບສົນໄປຕາມໆກັນ ໃນການຄິດນັ້ໍນຕ້ອງປາສະຈາກຄວາມລາອຽງ ຫຼ ອວດດີ, ບື່ຄິດເຂົໍ້າຂ້າງຕົນເອງແຕຸ່ພຽງຜູ້ ດຽວ, ຕ້ອງຄານຶງເຖິງຜູ້ອ່ານເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແລະ ຕັ້ໍງຈຸດປະສົງໄວ້ຢຸ່າງຈະແຈ້ງວ່າ: ຂຽນເພື່ອຄວາມສ້າງສັນສິ່ືງທື່ີ ດີງາມໃຫແ້ ກຸ່ສງັ ຄົມ, ບແື່ ມນຸ່ ຂຽນເພ່ອື ໂຄນລ້ົໍມໂຈມຕຝີ າຸ່ ຍໃດຝາຸ່ ຍໜຶື່ງ, ເພາະຄວາມຄິດແບບນັໍ້ນສ່ືາກັບວ່າທາລາຍ ຕນົ ເອງຕໍັ້ງແຕມຸ່ ໍ້ຍັງບື່ທັນເລ່ືີມຂຽນພຸ້ນ. ຄ. ມາລະຍາດໃນການຂຽນ ມາລະຍາດໃນການຂຽນເປັນສ່ືິງສາຄັນຍິື່ງ, ຜູ້ຊົງຄຸນວຸດທິບາງທ່ານທື່ີເປນັ ໜ້ານັບຖໃນສັງຄົມ, ບາງເທ່ືອກ ຂຽນບດົ ຄວາມ, ບດົ ວິຈານໂດຍໃຊ້ອາລົມຮນຸ ແຮງ ດ້ວຍຄາເວໍາົ້ ອັນບື່ສມົ ຄວນ, ເຮດັ ໃຫ້ຜອູ້ ່ານເຊ່ືອມສັດທາຢຸ່າງໜ້ າເສຍດາຍ. ໃນການຂຽນໂຕ້ແຍ້ງ ຜູ້ຂຽນຕ້ອງມີຄວາມລະມັດລະວັງເປັນພິເສດ, ບື່ດັ່ືງນັໍ້ນມັນອາດຈະກາຍເປັນສາ ນວນວິວາດ ແລະ ເປັນຄວາມຫມຼໍົ້ ເຫວຼ ໃນການຂຽນ, ດທີ ສ່ືີ ດຸ ຄວນມີເຫດຜົນ ແລະ ຂມ້ໍ ນູ ພຽງພໃນການໂຕ້ແຍຸ່ງ, ບື່ ແມຸ່ນເອົາຄວາມຮສູ້ ຶກສວ່ ນຕວົ ມາ ເປນັ ເກມໃນການປະເມນີ ຄຸນຄ່າທັດສະນະຂອງຄົນອນ່ື . ບ່ືຄວນຂຽນໂຕແ້ ຍງຸ່ ພຽງຄວາມຮູ້ສຶກທື່ີວ່າ “ບ່ມື ັກໜາ້ ” ຜຂູ້ ຽນຄນົ ນນ້ໍັ ແຕຸ່ຕ້ອງຄານຶງຢຸູ່ສະເໝີວ່າເຮົາ ຂຽນ ໃຫ້ມະຫາຊົນທົື່ວໄປອ່ານ, ບ່ືແມຸ່ນເລື່ອງສ່ວນຕົວລະຫວ່າງຜູ້ຂຽນສອງຄົນ ໂດຍອາໄສສ່ືມວນ ຊົນເປັນສະໜາມ ເພອື່ ທດົ ລອງສີປາກ. ເຫດການເຊັືນ່ :ນີປ້ໍ າກດົ ມີຫຼາຍຢຸູ່ ແລະ ກື່ຄວາມລາຄານໃຫແ້ ກຜຸ່ ູ້ອາ່ ນຢູ່ສຸ ະເໝ.ີ 2.2. ເລ່ອື ງທີ່ືນາມາຂຽນຕອ້ ງຊດັ ເຈນ ກ່ອນຈະຂຽນບົດເພ່ືອສະແດງທັດສະນະ ໃນເລ່ືອງໃດ ເລ່ືອງໜຶ່ືງ, ຜູ້ຂຽນຕ້ອງກວດເບິ່ືງຄວາມເປັນຈິງ ດ່ັືງກາ່ ວສາກ່ອນ ເພ່ືອຫາຂ້ມໍ ນູ ທ່ີືຖກຕ້ອງແຈມຸ່ ແຈ້ງ ບແ່ື ມຸນ່ ຂຽນຂຶໍ້ນດ້ວຍທັດສະນະສ່ວນຕົວ ໂດຍປາສະຈາກຫັຼກ ຖານອາ້ ງອີງ ຫຼ ວ່າຂຽນບ່ຈື ະແຈ້ງ ສຸດແລ້ວແຕຸຜ່ ອູ້ ່ານຈະຕຄີ ວາໝາຍເອາົ ເອງ. ຄວາມເປນັ ຈງິ ທືີ່ນາມາຂຽນ ອາດຈະ ເປັນວິຊາການ, ເຫດການຕ່າງໆໃນບ້ານເມອງ ເຊິ່ືງເປັນເລ່ືອງ ສາຄັນຈະຕ້ອງລະມັດລະວັງເປັນພິເສດ, ຜູ້ຂຽນອາດ ແມຸ່ນຜ້ທູ ື່ມີ ີຄວາມຮູ້ໃນດາ້ ນນນ້ໍັ ຢູຸ່ແລວ້ ແຕຸບ່ ່ື ຄວນປະໝາດ, ຂຽນແຕຸ່ໂດຍອາໄສ “ຄູມເກາົື່ ” ແຕ່ຢຸ ຸາ່ ງດຽວ, ຕ້ອງຄາ ນຶງຢູ່ສຸ ະເໝີວ່າ ໃນການຂຽນ ແຕລຸ່ ະເທື່ອຈາເປັນຕອ້ ງໄດເ້ ຮັດໃຫ້ຄວາມເປັນຈິງ ທ່ີຈື ະນາມາຂຽນນໍ້ນັ ໃຫ້ຈະແຈ້ງ ແລະ ສະເໜຂີ ມ້ໍ ູນ ຕະຫຼອດຈົນເຖງິ ທດັ ສະນະໃໝຸ່ໃນທາງສາ້ ງສັນອີກດ້ວຍ. 2.3 ການົດຈດຸ ປະສງົ ແລະ ວາງແຜນການຂຽນ ຈດຸ ປະສງົ ໃນການຂຽນບົດ ເພື່ອສະແດງທັດສະນະແບ່ງຸ ອອກເປນັ ຈຸດປະສົງທື່ວົ ໄປ ແລະ ຈດຸ ປະສົງ ຜູຮ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພັນລະພາ 143

ພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ 2 ສະເພາະດັື່ງນີໍ້: ກ. ຈດຸ ປະສງົ ທື່ວົ ໄປ • ຈດຸ ປະສງົ ທົວ່ື ໄປມີຢູຸ່ 3 ປະການຄ: - ເພ່ືອສະແດງທັດສະນະທົື່ວໄປ ການສະເໜີທັດສະນະທົ່ືວໄປນີໍ້ ບື່ແມຸ່ນຈຸດປະສົງ ເພື່ອສະໜັບສະໜູນ ຫຼ ຄດັ ຄາ້ ນຄວາມຄິດຂອງຜໃູ້ ດຜູ້ໜຶງ່ື , ພຽງແຕຸ່ສະ ເໜີປະເດນັ ໃຫ້ຜອູ້ ່ານ ເກດີ ຄວາມຄດິ ທືຈ່ີ ະອະທິບາຍຕໄື່ ປ. - ເພອ່ື ສະໜັບສະໜນູ ທດັ ສະນະຂອງຜູອ້ ່ືນທ່ີືຜ້ຂູ ຽນໄດອ້ າ່ ນ ຫຼ ໄດຍ້ ິນ, ໄດຟ້ ງັ ມາແລວ້ ແລະ ມຄີ ວາມຄດິ ລອຍຕາມໃນແບບດຽວກັນ ຫຼວາ່ ເພືອ່ ເພມື່ີ ຕມ່ື ທດັ ສະນະຂອງຜູ້ອ່ືນໃຫກ້ ວາ້ ງຂວາງຍ່ືິງຂຶໍ້ນ. - ເພ່ືອໂຕ້ແຍ້ງທັດສະນະຂອງຜູ້ອ່ືນທີ່ືຜູ້ຂຽນໄດ້ອ່ານ, ໄດ້ຍິນ ຫຼ ໄດ້ຟັງ ແຕຸ່ມີຄວາມຄິດຄວາມເຫັນເປັນ ແນວອື່ນ, ຜູ້ຂຽນຈຶ່ືງໄດ້ຂຽນໂຕ້ແຍຸ່ງ, ສະເໜີເຫດຜົນ ແລະ ຂ້ໍມູນທີ່ືຈະ ໃຫ້ ຜູ້ອ່ານປຸ່ຽນໃຈຈາກຄວາມຄິດເດີມ ແລວ້ ຫັນມາຕາມທດັ ສະນະຂອງຜ້ໂູ ຕ້ແຍງຸ່ . ຈຸດປະສົງຂອງການຂຽນ ອາດຈະມີພຽງແຕຸ່ຂ້ໍໃດໜຶ່ືງ ຫຼ ຫຼາຍຂ້ໍກໄດ້, ອາດສະໜັບສະໜູນ ແນວຄິດບາງ ດ້ານ ແລະ ຄດັ ຄ້ານ ໃນບາງດາ້ ນ, ແລ້ວສະເໜີຄວາມຄິດໃໝຸທ່ ີເື່ ປນັ ຄວາມຄດິ ຂອງຕົນເອງ. ຂ. ຈດຸ ປະສົງສະເພາະ • ຈຸດປະສງົ ສະເພາະ ໃນການຂຽນບດົ ເພອ່ື ສະແດງທັດສະນະມີດັື່ງຕື່ໄປນໍີ້: - ເພອື່ ປະເມີນຄຸນຄາ່ . - ເພອື່ ແນະນາ. - ເພື່ອໃຫຂ້ ສໍ້ ັງເກດ. - ເພືອ່ ໃຫຕ້ ດັ ສິນໃຈ. - ເພອ່ື ສະແດງອາລມົ . 2.4 ເລີ່ມື ລົງມຂຽນຕາມຫຼັກການຂຽນທືີ່ດີ • ຫກຼັ ການຂຽນທີ່ືດີຄວນມລີ ັກສະນະດງ່ັື ນ້ີ:ໍ - ມີຄວາມເປັນເອກະພາບ (ທາງດາ້ ນເນໍ້ອໃນ ແລະ ຮບູ ການ). - ມີສາພນັ ທະພາບ (ມີຄວາມຕ່ເື ນອື່ ງ, ກ່ຽວຂ້ອງກນັ ). - ມີສາລັດຖະພາບ (ມີເນອໍ້ ໃນແກຸນ່ ສານດ)ີ . - ມຄີ ວາມລິເລມ່ີື ສ້າງສນັ . - ຂຽນໄດ້ມວ່ ນໜ້າສົນໃຈ. 2.5 ປະເມນີ ຜນົ ແລະ ປບັ ປຸງການຂຽນ ການຂຽນບົດເພ່ືອສະແດງທດັ ສະນະ ເປັນເລື່ອງເຮັດໃຫ້ຜູອ້ ່ານ ວິພາກວຈິ ານກັນຫຼາຍ, ຜູ້ຂຽນຈື່ິງຄວນຟງັ ຄວາມຄິດຄວາມເຫັນຂອງຜູ້ອ່ານ ເພື່ອຮູ້ເຖິງຂໍ້ຂາດຕົກບົກພ່ອງຂອງຕົນ ແລະ ເພ່ືອໃຫ້ໄດ້ຄວາມຄິດເຫັນທ່ືີ ກວ້າງຂວາງຍື່ງິ ຂໍນຶ້ , ຄວາມຄດິ ຄວາມເຫັນ ຂອງຜຂູ້ ຽນອາດບືກ່ ວາ້ ງຂວາງເທາ່ືົ ກັບຄວາມຄດິ ເຫັນຂອງຜູ້ອ່ານຈານວນ ຫຼວງຫຼາຍ, ຜູ້ຂຽນຄວນເປີດໃຈຍອມຮັບຄວາມເປັນຈງິ ສະເໝີ ແລະ ຕ້ອງມີມານະອົດທົນຕ່ືຫາງສຽງວິພາກວຈິ ານ ຂອງຜອູ້ ່ານກິດຈະກາ ນາມາປບັ ປຸງການຂຽນຂອງຕົນໃຫດ້ ຂີ ນ້ໍຶ ໃນຂໍັ້ນຕໆ່ື ໄປ. ຜຮູ້ ຽບຮຽງ: ປທ ຫຼາ້ ແສງແກ້ວ ພນັ ລະພາ 144