สื่อมัลติมีเดียที่ 3 รู้เรื่องราวนิราศภูเขาทอง

หน้า 21 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง สือ่ มัลติมเี ดยี ประกอบ

หน้า 22 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง อ่านขอ้ ความแล้วตอบคาถาม นริ าศภเู ขาทอง คำถำมกระตนุ้ ควำมคดิ - ลกั ษณะเรื่องน่าจะเป็นแนวไหน ? - เน้อื เรือ่ งน่าจะเป็นเชน่ ไร ?

หน้า 23 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง ลกั ษณะเรือ่ ง เปน็ การบันทกึ เรอ่ื งราวและส่งิ ท่พี บเหน็ ในขณะเดินทางจากวัดราชบุรณะ กรงุ เทพมหานคร เพื่อไปนมัสการเจดยี ์ภูเขาทองทจ่ี ังหวัดพระนครศรีอยุธยา เน้ือความบรรยายความรสู้ กึ นึกคดิ เกยี่ วกบั เรอื่ งต่าง ๆ ท้ังโศกเศร้า น้อยเนอื้ ต่าใจในวาสนาของตนเอง ตลอดจนอาลัยถึงนางอนั เป็นทร่ี ัก โดยใช้ส่านวนกลอนท่ีลกึ ซึ้งกินใจ และยังสอดแทรกขอ้ คิด คติเตือนใจ ไวต้ ลอดเรอื่ ง

วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง ร่ืองยอ่ หน้า 24 เรม่ิ เรื่องด้วยการปรารภถึงสาเหตทุ ี่ตอ้ งออกจากวดั ราชบูรณะ ง การเดนิ ทางโดยเรอื พรอ้ มหนพู ัด ซึง่ เปน็ บุตรชาย ในเดือน 11 ชว่ งออกพรรษา และรับกฐินแล้ว จากวัดราชบุรณะลอ่ งไปตามลา้ นา้ เจ้าพระยาผ่านสถานท่ตี ่าง ๆ ได้แก่ พระบรมมหาราชวงั วัดประโคนปัก โรงเหลา้ บางจาก บางพลู บางพลดั บางโพธ์ิ บ้านญวน วัดเขมาภริ ตาราม ตลาดแกว้ ตลาดขวัญ แขวงเมืองนนทบรุ ี บางธรณี ยา่ นเกร็ด บา้ นมอญ บางพูด บา้ นใหม่ บางเด่อื บางหลวงเชงิ ราก สามโคก บ้านง้ิว เกาะราชคราม วดั หนา้ พระเมรุ จนถึงสถานที่ปลายทาง คอื พระเจดยี ์ภเู ขาทอง วดั ภูเขาทอง จงั หวัดพระนครศรีอยุธยา

วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 25 ร่ืองยอ่ ง ครนั้ ร่งุ เช้าเปน็ วนั พระ จงึ ไดไ้ ปกราบนมสั การพระบรมธาตุ ทบ่ี รรจุในพระเจดียภ์ ูเขาทอง และสนุ ทรภพู่ บพระธาตใุ นเกสรดอกบัว จงึ อญั เชิญใส่ขวดแก้วน่ามาวางไวท้ ่ีหวั นอนเพ่อื บชู า แต่เมื่อถงึ รงุ่ เช้าพระธาตุกลบั หายไป ท่าใหส้ ุนทรภู่เสียใจมาก หลงั จากน้นั จึงเดนิ ทางกลบั กรงุ เทพมหานคร แล้วไดจ้ อดเทียบเรอื ทที่ ่านา้่ วดั อรุณราชวราราม ราชวรมหาวิหาร

วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 26 รเู้ ร่อื งราวนิราศภูเขาทอง (ชวั่ โมงท่ี 2) 1. แบง่ กลุ่มออกเปน็ 4 กลมุ่ แบบคละความสามารถ 2. สง่ ตัวแทนของกลุม่ ออกมาจบั สลากเลือกตอนของเนื้อหานริ าศภเู ขาทอง 3. แต่ละกลมุ่ แสกน QR code เพื่อเข้าสูเ่ นอื้ หาในตอนที่ตนเองไดร้ ับ 4. ศึกษาเนือ้ หาในตอนทตี่ นเองได้รบั ตามประเดน็ หวั ข้อทก่ี ่าหนดให้ ดงั นี้ 1) สง่ิ ท่สี นุ ทรภ่ไู ดก้ ล่าวถงึ เชน่ บุคคล สถานที่ เปน็ ต้น 2) ลา่ ดับเหตกุ ารณใ์ นเรื่อง 3) ยกตวั อยา่ งเรอื่ งราวในบทประพนั ธท์ ่ีประทับใจ พร้อมเหตผุ ลประกอบ 5. ลงมือบนั ทกึ ข้อมลู ตามทีไ่ ดศ้ ึกษาค้นควา้ ลงในกระดาษชารท์ โดยก่าหนด รูปแบบเอง พร้อมทัง้ ตกแตง่ ให้สวยงาม 6. นา่ เสนอผลการศึกษาหนา้ ชนั้ เรยี น กลุม่ ละไม่เกนิ 5 นาที

นิเนอื้ หา ราศภเู ขาทองวรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 27 ตอนที่ 2ตอนที่ จำกบำงธรณี ถงึ เกำะใหญร่ ำชสงครำม 1 ลงเรือออกเดนิ ทำง นิรำศรำ้ งกลำงสำคร ในยำมเยน็ นริ ำศ ตอนท่ี ค่ำคนื ทำงลดั ภเู ขำทอง รุ่งเชำ้ วนั พระ 3 กลำงท้องนำ 4ตอนที่ ถึงทำ่ หนำ้ วดั พระเมรขุ ำ้ ม เข้ำสกั กำระพระ เจดีย์ภูเขำทอง

วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 28 แสกนเขำ้ สเู่ นอื หำนริ ำศภเู ขำทอง ตอนที่ 1 ตอนที่ 2 ลงเรือออกเดินทำงนริ ำศ จำกบำงธรณี รำ้ งกลำงสำคร ถึงเกำะใหญร่ ำชสงครำม ในยำมเยน็ ตอนที่ 3 ตอนท่ี 4 คำ่ คนื ทำงลดั กลำงทอ้ งนำ รุ่งเชำ้ วันพระ ถึงท่ำหนำ้ วดั พระเมรขุ ำ้ ม เขำ้ สกั กำระพระเจดยี ภ์ เู ขำทอง

วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 29 ร่วมด้วย ชว่ ยคดิ มาทางท่าหน้าจวนจอมผรู้ งั้ คดิ ถงึ ครงั้ กอ่ นมาน้าตาไหล จะแวะหาถา้ ท่านเหมอื นเมอ่ื เป็นไวย กจ็ ะไดร้ บั นิมนตข์ น้ึ บนจวน แตย่ ามยากหากว่าถา้ ท่านแปลก อกมแิ ตกเสยี หรอื เราเขาจะสรวล ถอดความได้ว่า เหมอื นเขญ็ ใจใฝ่สงู ไมส่ มควร จะตอ้ งมว้ นหน้ากลบั อบั ประมาณ ...เม่ือถึงหน้าจวนของเพื่อน ของ สุนทรภู่ สุนทรภู่ก็คิดถึงเม่ือก่อนจน ศัพท์นา่ รู้ น้่าตาไหล สุนทรภู่ต้ังใจจะแวะหา ถ้ายังเหมือนเม่ือก่อนก็คงจะได้รับ พระจมนื่ ไวย คอื ตา่ แหนง่ มหาดเลก็ ระดับหวั หมืน่ นมิ นตข์ นึ้ บนจวน

หน้า 30 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง นิราศภเู ขาทอง ตอนท่ี 1 ลงเรอื ออกเดนิ ทำง นิรำศรำ้ งกลำงสำคร

นิราศภูเขาทอง หน้า 31 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง ตอน ลงเรือออกเดนิ ทำงทำง นริ ำศรำ้ งกลำงสำคร รับกฐินภญิ โญโมทนา ๏ เดอื นสบิ เอด็ เสรจ็ ธุระพระวสา ออกจากวัดทัศนาดูอาวาศ สามฤดูอยดู่ ีไม่มภี ัย ชลุ ลี าลงเรอื เหลอื อาไลย โออ้ าวาสราชบรุ ณะพระวหิ าร เมอื่ ตรษุ สารทพระพรรษาไดอ้ าศยั เหลอื ร่าลกึ นึกน่าน่า้ ตากระเดน็ มาจา่ ไกลอารามเมื่อยามเยน็ จะยกหยบิ ธิบดีเป็นท่ตี ้ัง แตน่ ี้นานนับทวิ าจะมาเห็น จง่ึ จา่ ลาอาวาศนริ าศรา้ ง เพราะขุกเข็ญคนพาลมารานทาง ก็ใชถ้ งั แทนสดั เหน็ ขดั ขวาง มาอ้างวา้ งวญิ ญาณใ์ นสาคร วัดรำชบรุ ณะรำชวรวหิ ำร (วัดเลยี บ)

หน้า 32 วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง พระบรมมหำรำชวงั ถึงหนา้ วงั ดังหนงึ่ ใจจะขาด คิดถึงบาทบพติ รอดิศร โอ้ผ่านเกล้าเจา้ ประคณุ ของสุนทร แต่ปางกอ่ นเคยเฝ้าทุกเช้าเยน็ พระนพิ พานปานประหน่งึ ศรี ษะขาด ด้วยไร้ญาติยากแคน้ ถงึ แสนเขญ็ ทัง้ โรคซ่้ากรรมซดั วิบัตเิ ปน็ ไม่เลง็ เห็นที่ซง่ึ จะพง่ึ พา จะสรา้ งพรตอตส่าหส์ ง่ สว่ นบญุ ถวาย ประพฤติฝ่ายสมถะท้ังวสา เปน็ ส่งิ ของฉลองคุณมุลิกา ขอเป็นข้าเคียงพระบาททกุ ชาตไิ ป พระบำทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ หลำ้ นภำลยั รัชกำลที่ 2

หน้า 33 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง คิดถึงครั้งก่อนมาน่้าตาไหล แลว้ ลงในเรอื ท่นี ่ังบลั ลงั ก์ทอง ถึงหนา้ แพแลเห็นเรือทนี่ ัง่ เคยรบั ราชโองการอา่ นฉลอง เคยหมอบรบั กบั พระจม่ืนไวย มิไดข้ ้องเคืองขัดหทั ยา เคยทรงแต่งแปลงบทพจนารถ ละอองอบรสร่นื ชนื่ นาสา จนกฐนิ สิ้นแม่น้่าในล่าคลอง วาสนาเรากส็ ้ินเหมือนกลิ่นสุคนธ์ เคยหมอบใกลไ้ ดก้ ล่นิ สุคนธต์ รลบ ส้ินแผน่ ดินสิ้นรสสคุ นธา ท่ำนำเทยี บเรอื พระทนี่ ง่ั พระบรมมหำรำชวงั

วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 34 ดูในวังยังเหน็ หอพระอัฐิ ตง้ั สติเติมถวายฝ่ายกุศล หอพระอฐั ิ ท้ังปิน่ เกลา้ เจา้ พภิ พจบสากล ใหผ้ อ่ งพน้ ภยั ส่าราญผา่ นบุรินทร์ วัดประโคนปัก ถึงอารามนามวัดประโคนปัก ไมเ่ ห็นหลักลอื เลา่ ว่าเสาหนิ เป็นส่าคัญปนั แดนในแผน่ ดนิ มริ ู้สิ้นสดุ ชอ่ื ทลี่ ือชา ขอเดชะพระพุทธคณุ ช่วย แม้นมอดม้วยกลบั ชาตวิ าสนา อายยุ ืนหมน่ื เท่าเสาศิลา อย่คู ่ฟู า้ ดนิ ได้ดงั ใจปอง

หน้า 35 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง ไปพน้ วดั ทศั นารมิ ทา่ นา้ แพประจา่ จอดรายเขาขายของ มแี พรผ้าสารพดั สมี ว่ งตอง ท้งั สง่ิ ของขาวเหลืองเครื่องสา่ เภา โรงต้มเหลำ้ ถึงโรงเหลา้ เตากลน่ั ควันโขมง ทำ่ นำตลำดขำยของ โอบ้ าปกรรมน่า้ นรกเจยี วอกเรา ทา่ บญุ บวชกรวดนา่้ ขอส่าเรจ็ มีคันโพงผกู สายไว้ปลายเสา ถงึ สุราพารอดไมว่ อดวาย ใหม้ วั เมาเหมอื นหนง่ึ บ้าเป็นนา่ อาย ไมเ่ มาเหล้าแลว้ แตเ่ รายังเมารกั พระสรรเพชญโพธิญาณประมาณหมาย ถึงเมาเหลา้ เช้าสายกห็ ายไป ไมใ่ กล้กรายแกลง้ เมนิ กเ็ กนิ ไป สดุ จะหกั หา้ มจติ คดิ ไฉน แต่เมาใจนป้ี ระจา่ ทุกคา่ คืน

หน้า 36 วรรณคดี เร่ืองนริ าศภเู ขาทอง ถึงบางจากจากวัดพลัดพี่นอ้ ง มามัวหมองมว้ นหน้าไมฝ่ า่ ฝนื เพราะรกั ใครใ่ จจดื ไมย่ ืดยนื จงึ ต้องขนื ใจพรากมาจากเมือง ถงึ บางพลคู ิดถึงคูเ่ มื่ออยคู่ รอง ตน้ จำก ถึงบางพลดั เหมอื นพีพ่ ลัดมาขดั เคือง เคยใส่ซองสง่ ใหล้ ้วนใบเหลอื ง ทั้งพลัดเมืองพลดั สมรมารอ้ นรน หมำกพลู ร่มนโิ รธรกุ ขมลู ใหภ้ ูลผล ให้ผ่องพ้นภัยพาลสา่ ราญกาย ถงึ บางโพโอ้พระศรมี หาโพธ์ิ ขอเดชะอานุภาพพระทศพล

หน้า 37 วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง โพงพำง มีขอ้ งขังกุง้ ปลาไวค้ ้าขาย พวกหญิงชายพรอ้ มเพรยี งมาเมียงมอง ถึงบ้านญวนลว้ นแตโ่ รงแลสะพรัง่ ทรมานหม่นไหมฤ้ ทยั หมอง ตรงนา่ โรงโพงพางเขาวางราย พึง่ ฉลองเลกิ งานเมอ่ื วานซืน จะเหลยี วกลบั ลบั เขตประเทศสถาน ถงึ เขมาอารามอร่ามทอง วดั เขมำภริ ตำรำม

วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง มาผูกโบสถ์ก็ไดม้ าบูชาช่นื หน้า 38 ท้งั แปดหมน่ื สพ่ี ันไดว้ ันทา โอป้ างหลังคร้ังสมเดจ็ พระบรมโกศ เพราะตัวต้องตกประดาษวาสนา พระพมิ พร์ มิ ผนงั ชมพระพิมพ์ริมผนงั ยังย่งั ยืน พอนาวาตดิ ชลเขา้ วนเวียน โอค้ รัง้ นม้ี ไิ ด้เห็นเล่นฉลอง เป็นบญุ นอ้ ยพลอยนึกโมทนา ดูน่้าว่ิงกลิ้งเชย่ี วเปน็ เกลียวกลอก กลบั กระฉอกฉาดฉัดฉวัดเฉวยี น บ้างพลุง่ พลุ่งวุ้งวงเหมือนกงเกวยี น ดูเวียนเวียนควา้ งคว้างเป็นหว่างวน ท้งั หัวท้ายกรายแจวกระชากจว้ ง ครรไลลว่ งเลยทางมากลางหน โอเ้ รือพ้นวนมาในสาชล ใจยังวนหวงั สวาทไมค่ ลาดคลา

วรรณคดี เร่ืองนริ าศภเู ขาทอง หน้า 39 ตลาดแกว้ แล้วไม่เห็นตลาดตัง้ สองฟากฝ่ังกแ็ ต่ลว้ นสวนพฤกษา ดอกโศก โอร้ ินรนิ กลน่ิ ดอกไม้ใกลค้ งคา เหมือนกลน่ิ ผา้ แพรดา่ ร่ามะเกลือ เหน็ โศกใหญ่ใกลน้ ่า้ ระก่าแฝง ท้งั รักแซงแซมสวาทประหลาดเหลอื เหมอื นโศกพ่ีทช่ี า้่ ระก่าเจอื เพราะรกั เรอื้ แรมสวาทมาคลาดคลาย ถงึ แขวงนนท์ชลมารคตลาดขวัญ มพี ่วงแพแพรพรรณเขาคา้ ขาย ทง้ั ของสวนล้วนเรอื อยเู่ รียงราย พวกหญงิ ชายประชุมกนั ทกุ วนั ทุกคืน เมืองนนทบรุ ี

วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 40 นิราศภเู ขาทอง ตอนท่ี 2 จำกบำงธรณี ถึงเกำะใหญร่ ำชสงครำมในยำมเยน็

นิราศภูเขาทอง หน้า 41 วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง จำกบำงธรณี ถึงเกำะใหญร่ ำชสงครำมในยำมเยน็ มาถงึ บางธรณีทวโี ศก ยามวโิ ยคยากใจใหส้ ะอื้น โอ้สธุ าหนาแน่นเปน็ แผน่ พื้น ถงึ ส่ีหม่ืนสองแสนทั้งแดนไตร เม่อื เคราะหร์ า้ ยกายเราก็เทา่ น้ี ไม่มที ่พี สุธาจะอาศัย ลว้ นหนามเหน็บเจ็บแสบคับแคบใจ เหมอื นนกไร้รงั เร่อยเู่ อกา ถึงเกรด็ ย่านบา้ นมอญแต่กอ่ นเกา่ ผหู้ ญงิ เกล้ามวยงามตามภาษา เด๋ยี วน้มี อญถอนไรจุกเหมอื นตกุ๊ ตา ทั้งผัดหนา้ จบั เขม่าเหมือนชาวไทย โอส้ ามัญผันแปรไมแ่ ทเ้ ท่ยี ง เหมือนอย่างเยย่ี งชายหญงิ ทงิ้ วสิ ัย นีห่ รือจิตคิดหมายมหี ลายใจ ทจ่ี ิตใครจะเปน็ หน่งึ อย่าพึงคดิ กำรแต่งตวั ของหญงิ สำวชำวมอญ

หน้า 42 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง มีคนรักรสถ้อยอรอ่ ยจิต จะชอบผิดในมนษุ ย์เพราะพูดจา ถึงบางพูดพูดดเี ปน็ ศรศี ักด์ิ แมน้ พดู ชั่วตัวตายท่าลายมติ ร ถึงบ้านใหมใ่ จจติ กค็ ิดอ่าน จะหาบา้ นใหม่มาดเหมือนปราถนา ขอให้สมคะเนเถิดเทวา จะไดผ้ าสุกสวัสดิ์ก่าจดั ภัย ถึงบางเดื่อโอม้ ะเด่อื เหลือประหลาด บังเกดิ ชาติแมลงหวี่มใี นไส้ เหมอื นคนพาลหวานนอกยอ่ มขมใน อุปไมยเหมือนมะเดอ่ื เหลือระอา

วรรณคดี เรือ่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 43 ถึงบางหลวงเชงิ รากเหมือนจากรกั สู้เสียศกั ดส์ิ งั วาสพระศาสนา เป็นล่วงพน้ รนราคราคา ถงึ นางฟ้าจะมาใหไ้ มไ่ ยดี ถงึ สามโคกโศกถวิลถึงปิ่นเกลา้ พระพทุ ธเจ้าหลวงบ่ารงุ ซึ่งกรงุ ศรี ประทานนามสามโคกเปน็ เมอื งตรี ช่อื ปทุมธานเี พราะมีบัว โอพ้ ระคุณสญู ลบั ไม่กลับหลัง แตช่ ่อื ตั้งก็ยังอย่เู ขารทู้ วั่ แตเ่ รานท้ี ีส่ ุนทรประทานตัว ไม่รอดช่ัวเช่นสามโคกยงิ่ โศกใจ ส้นิ แผ่นดินส้ินนามตามเสด็จ ตอ้ งเทย่ี วเตรด็ เตรห่ าทีอ่ าศยั แมน้ ก่าเนิดเกดิ ชาติใดใด ขอให้ไดเ้ ป็นขา้ ฝ่าธลุ ี

วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 44 สนิ้ แผน่ ดินขอใหส้ ้ินชีวติ บ้าง อย่ารรู้ ้างบงกชบทศรี เหลืออาลยั ใจตรมระทมทวี ทุกวันนี้ก็ซังตายทรงกายมา ถงึ บา้ นงิวเห็นแต่งิ้วละล่วิ สงู ไม่มีฝงู สตั ว์สิงกง่ิ พฤกษา ดว้ ยหนามดกรกดาษระดะตา นึกก็น่ากลัวหนามขามขามใจ งิว้ นรกสบิ หกองคุลแี หลม ดงั ขวากแซมเส้ียมแทรกแตกไสว ใครท่าชคู้ ่ทู า่ นครัน้ บรรลยั ก็ตอ้ งไปปีนตน้ นา่ ขนพอง เราเกิดมาอายุเพยี งนแ้ี ลว้ ยังคลาดแคลว้ ครองตัวไมม่ วั หมอง ทุกวนั นีว้ ปิ ริตผดิ ท่านอง เจียนจะตอ้ งปีนบ้างหรอื อยา่ งไร

หน้า 45 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง ตัดสวาทตัดรักมยิ ักไหว ถงึ เกาะใหญ่ราชครามพอยามเย็น โอค้ ิดมาสารพดั จะตดั ขาด ระวงั ทั้งสตั ว์นา่้ จะทา่ เขญ็ ถวิลหวงั น่ังนึกอนาถใจ เทีย่ วซ่อนเรน้ ตเี รือเหลอื ระอา ดูหา่ งย่านบ้านชอ่ งท้งั สองฝัง่ เป็นทอี่ ยู่ผู้ร้ายไม่วายเวน้ เกำะใหญร่ ำชสงครำม

หน้า 46 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง นิราศภูเขาทอง ตอนท่ี 3 คำ่ คนื ทำงลดั กลำงทอ้ งนำ ถึงท่ำหนำ้ วัดพระเมรขุ ำ้ ม

นิ ราศภูเขาทอง หน้า 47 วรรณคดี เร่ืองนริ าศภเู ขาทอง ค่ำคนื ทำงลดั กลำงทอ้ งนำ ถึงทำ่ หนำ้ วดั พระเมรขุ ำ้ ม พระสรุ ยิ งลงลบั พยับฝน ดูมัวมนมืดมิดทุกทิศา ถงึ ทางลัดตดั ทางมากลางนา ท้งั แฝกคาแขมกกขน้ึ รกเรีย้ ว เปน็ เงาง่า้ น่้าเจิ่งดเู วิง้ วา้ ง ทงั้ กวา้ งขวางขวัญหายไมว่ ายเหลยี ว เห็นดุ่มดุ่มหนมุ่ สาวเสียงกราวเกรียว ลว้ นเรือเพรียวพรอ้ มหน้าพวกปลาเลย เขาถ่อคล่องวอ่ งไวไปเปน็ ยืด เรือเราฝดื เฝือมานิจจาเอ๋ย ตอ้ งถ่อค่า้ ร่าไปท้ังไม่เคย ประเดยี๋ วเสยสวบตรงเข้าพงรก

หน้า 48 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง เรือขย้อนโยกโยนกะโถนหก น่า้ ค้างตกพรา่ งพรายพระพายพดั กลบั ถอยหลังรั้งรอเฝา้ ถ่อถอน พอหยุดยงุ ฉูช่ มุ มารมุ กดั เงยี บสงดั สตั วป์ ่าคณานก ตอ้ งนัง่ ปัดแปะไปมไิ ด้นอน ไมเ่ หน็ คลองตอ้ งคา้ งอยู่กลางทงุ่ เปน็ กลุ่มกลุม่ กลุ้มกายเหมือนทรายซดั แสนวิตกอกเอย๋ มาอา้ งวา้ ง ในทุง่ กว้างเหน็ แตแ่ ขมแซมสลอน จนดึกดาวพราวพรา่ งกลางอัมพร กะเรยี นร่อนร้องก้องเม่ือสองยาม ทัง้ กบเขยี ดเกรียดกรดี จงั หรดี เร่ือย พระพายเฉ่ือยฉิวฉิววะหววิ หวาม วังเวงจติ คิดคะนงึ รา่ พึงความ ถงึ เมอ่ื ยามยงั อุดมโสมนสั

หน้า 49 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง อยู่แวดล้อมหลายคนปรนนบิ ัติ ช่วยนง่ั ปดั ยงุ ใหไ้ มไ่ กลกาย ส่ารวลกับเพ่ือนรกั สะพรกั พรอ้ ม ระดะดอกบัวเผ่อื นเม่อื เดือนหงาย โอย้ ามเขญ็ เห็นอยู่แต่หนพู ัด ข้างหน้าทา้ ยถ่อมาในสาคร จนเดือนเด่นเห็นนกกระจบั จอก ดูน่ารกั บรรจงสง่ เกสร เห็นรอ่ งน้่าล่าคลองทั้งสองฝ่าย ก้ามกงุ้ ซ้อนเสยี ดสาหร่ายใตค้ งคา จนแจม่ แจ้งแสงตะวันเหน็ พันธ์ผุ ัก เปน็ เหล่าเหล่าแลรายทั้งซ้ายขวา เหล่าบัวเผ่อื นแลสลา้ งรมิ ทางจร ดาษดาดูขาวดังดาวพราย สายติ่งแกมแซมสลับตน้ ตบั เต่า กระจบั จอกดอกบัวบานผกา

หน้า 50 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง โอ้เชน่ นส้ี กี าไดม้ าเห็น กรุงเกำ่ พระนครศรอี ยธุ ยำ ทมี่ ีเรอื น้อยนอ้ ยจะลอยพาย ถึงตวั เราเล่าถ้ายังมโี ยมหญิง จะลงเลน่ กลางทงุ่ เหมือนมุ่งหมาย คงจะใชใ้ ห้ศิษยท์ ตี่ ิดมา เท่ยี วถอนสายบวั ผนั สนั ตะวา นจ่ี นใจไมม่ ีเทา่ ขเ้ี ลบ็ ไหนจะนิง่ ดดู ายอายบุปผา พอรอนรอนออ่ นแสงพระสรุ ิยน อตุ ส่าหห์ าเอาไปฝากตามยากจน ข้ีเกียจเกบ็ เลยทางมากลางหน ถงึ ต่าบลกรุงเก่ายงิ่ เศรา้ ใจ

หน้า 51 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง มาทางทา่ หนา้ จวนจอมผูร้ ง้ั คิดถึงคร้งั กอ่ นมาน้่าตาไหล จะแวะหาถ้าทา่ นเหมือนเมื่อเปนไวย ก็จะไดร้ บั นมิ นตข์ ึ้นบนจวน แตย่ ามยากหากว่าถา้ ท่านแปลก อกมแิ ตกเสยี หรอื เราเขาจะสรวล เหมอื นเขญ็ ใจใฝ่สงู ไม่สมควร จะต้องมว้ นหน้ากลบั อปั ระมาณ

วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 52 มาจอดทา่ หนา้ วดั พระเมรขุ ้าม รมิ อารามเรือเรียงเคยี งขนาน บ้างขึน้ ลอ่ งรอ้ งล่าเล่นสา่ ราญ ท้งั เพลงการเก้ยี วแกก้ นั แซ่เซ็ง บา้ งฉลองผ้าป่าเสภาขับ ระนาดรบั รัวคลา้ ยกับนายเส็ง มีโคมรายแลอรา่ มเหมอื นสามเพง็ เมือ่ คราวเครง่ ก็มใิ ครจ่ ะไดด้ ู ไอ้ล่าหน่งึ ครงึ่ ทอ่ นกลอนมนั มาก ช่างยาวลากเลือ้ ยเจื้อยจนเหนือ่ ยหู ไม่จบบทลดเลีย้ วเหมอื นเงี้ยวงู จนลกู คู่ขอทุเลาว่าหาวนอน

หน้า 53 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง ดึกสงัดเงียบหลับลงกบั หมอน อา้ ยโจรจรจจู่ ้วงเขา้ ลว้ งเรอื ได้ฟงั เลน่ ตา่ งตา่ งทีข่ า้ งวัด มันด่าลอ่ งนา่้ ไปชา่ งไวเหลือ ประมาณสามยามคล้า่ ในอัมพร เหมอื นเน้อื เบ้อื บ้าเลอะดูเซอะซะ นาวาเอยี งเสียงกุกลกุ ขึน้ รอ้ ง ไม่เสียของขาวเหลืองเคร่อื งอฏั ฐะ ไม่เห็นหนา้ สานุศิษย์ท่ชี ดิ เช้ือ ชัยชนะมารได้ดังใจปอง แตห่ นพู ัดจัดแจงจดุ เทยี นส่อง ดว้ ยเดชะตบะบญุ กับคณุ พระ

วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 54 นิราศภเู ขาทอง ตอนที่ 4 รุ่งเชำ้ วนั พระ เข้ำสกั กำระพระเจดยี ภ์ เู ขำทอง

นิราศภเู ขาทอง หน้า 55 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง รุ่งเช้ำวนั พระ เข้ำสกั กำระพระเจดยี ภ์ เู ขำทอง ครน้ั รุ่งเช้าเข้าเป็นวันอุโบสถ เจริญรสธรรมาบชู าฉลอง ไปเจดีย์ที่ชือ่ ภเู ขาทอง ดสู งู ล่องลอยฟ้านภาลัย อยู่กลางทงุ่ รงุ่ โรจน์สันโดษเดน่ เปน็ ที่เล่นนาวาคงคาใส ทีพ่ ื้นลานฐานบัทมถ์ ัดบันได คงคงไหลลอ้ มรอบเป็นขอบคัน มีเจดียว์ ิหารเปน็ ลานวดั ในจังหวดั วงแขวงก่าแพงกนั้ ทอ่ี งคก์ อ่ ยอ่ เหลยี่ มสลับกนั เป็นสามช้นั เชงิ ชานตระหง่านงาม

วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง หน้า 56 บนั ไดมีสีด่ า้ นส่าราญร่ืน ตา่ งชมช่ืนชวนกนั ขนึ้ ช้ันสาม ประทกั ษณิ จินตนาพยายาม ไดเ้ สร็จสามรอบค่านบั อภิวนั ท์ มหี อ้ งถ่า้ ส่าหรับจุดเทียนถวาย ด้วยพระพายพดั เวยี นอยู่เหียนหัน เปน็ ลมทักขิณาวรรตนา่ อัศจรรย์ แต่ทุกวันนช้ี ราหนักหนานัก ทง้ั องค์ฐานรานรา้ วถึงเก้าแฉก เผลอแยกยอดสุดก็หลุดหัก โอ้เจดีย์ทส่ี ร้างยงั ร้างรกั เสยี ดายนักนกึ นา่ นา้่ ตากระเดน็ กระน้หี รือชอ่ื เสยี งเกียรติยศ จะมหิ มดล่วงหนา้ ทันตาเหน็ เปน็ ผู้ดีมีมากแลว้ ยากเยน็ คดิ ก็เป็นอนิจจงั เสียท้งั น้ัน

หน้า 57 วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง บรรจุธาตทุ ต่ี ้ังนรงั สรรค์ เปน็ อนนั ต์อานิสงสด์ า่ รงกาย ขอเดชะพระเจดยี ค์ ริ ีมาศ ให้บรสิ ุทธิ์สมจิตที่คิดหมาย ขา้ อตุ ส่าหม์ าเคารพอภิวนั ท์ แสนสบายบริบูรณ์ประยรู วงค์ จะเกดิ ชาตใิ ดใดในมนุษย์ ให้ชนะใจได้อยา่ ใหลหลง ทง้ั ทุกข์โศกโรคภัยอย่าใกลก้ ราย ท้งั ให้ทรงศีลขันธ์ในสนั ดาน ทั้งโลโภโทโสและโมหะ อยา่ เมามัวหมายรักสมัครสมาน ขอฟุ้งเฟ่อื งเรอื งวชิ าปัญญายง ตราบนิพพานชาติหนา้ ใหถ้ าวร อีกสองสิง่ หญิงรา้ ยและชายช่ัว ขอสมหวงั ตง้ั ประโยชนโ์ พธิญาณ

วรรณคดี เรื่องนริ าศภเู ขาทอง หน้า 58 พอกราบพระปะดอกปทุมชาติ พบพระธาตสุ ถติ ในเกสร สมถวิลยินดชี ุลกี ร ประคองช้อนเชญิ องคล์ งนาวา กับหนพู ัดนมสั การส่าเร็จแลว้ ใส่ขวดแก้ววางไว้ใกล้เกศา มานอนกรุงร่งุ ขึ้นจะบูชา ไมป่ ะตาตันอกยง่ิ ตกใจ แสนเสียดายหมายจะชมบรมธาตุ ใจจะขาดคิดมาน่้าตาไหล โอ้บุญนอ้ ยลอยลบั ครรไลไกล เสยี น้า่ ใจเจียนจะดน้ิ สน้ิ ชีวัน สดุ จะอยูด่ ูอ่นื ไม่ฝืนโศก กา่ เริบโรครอ้ นฤทยั เฝ้าใฝฝ่ นั พอตรู่ตรู่สรุ ยิ ์ฉายขึน้ พรายพรรณ ใหล้ อ่ งวันหนงึ่ มาถึงธานี

หน้า 59 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง วัดอรุณรำชวรำรำมรำชวรมหำวหิ ำร ประทบั ทา่ น่าอรุณอารามหลวง คอ่ ยสรา่ งทรวงทรงศีลพระชินสหี ์ นิราศเร่อื งเมืองเกา่ ของเราน้ี ไว้เป็นทีโ่ สมนสั ทศั นา

หน้า 60 วรรณคดี เรอ่ื งนริ าศภเู ขาทอง ท้งั สถปู บรมธาตุพระศาสนา ตามภาษาไมส่ บายพอคลายใจ ด้วยได้ไปเคารพพระพทุ ธรปู แรมนิราศร้างมิตรพสิ มัย เป็นนสิ ยั ไว้เหมอื นเตือนศรัทธา ตามวิสยั กาพยก์ ลอนแตก่ ่อนมา ใชจ่ ะมที ี่รักสมคั รมาด สารพัดเพียญชนงั เครอ่ื งมังสา ซง่ึ ครวญครา่ ท่าทีพิรพี้ ไิ ร ต้องโรยหนา้ เสียสักหนอ่ ยอรอ่ ยใจ เหมือนแม่ครวั คัว่ แกงพะแนงผดั อยา่ นกึ นนิ ทาแกล้งแหนงไฉน อนั พรกิ ไทยใบผกั ชเี หมือนสีกา จงึ ร่าไรเร่ืองรา้ งเล่นบ้างเอย ฯ จงทราบความตามจรงิ ทุกสิง่ สน้ิ นกั เลงกลอนนอนเปลา่ ก็เศร้าใจ

ขอ้ ควรร้ หน้า 61 วรรณคดี เร่ืองนริ าศภเู ขาทอง สนุ ทรภู่ แต่งนิราศขึ้นในขณะบวชเป็นพระภิกษุ จากเน้ือหาในเรื่อง ไม่ได้หมายความว่าสุนทรภูม่ คี นรัก หรือพ่งึ จากคนรักมา แตท่ ี่มีการกล่าวถึง ผู้หญิงก็เพราะเป็นธรรมเนียมการแต่งนิราศแต่โบราณ เพ่ือให้ผู้อ่านเกิด อรรถรสนน่ั เอง ดังท่สี ุนทรภูไ่ ดป้ ระพนั ธบ์ อกไว้ในช่วงทา้ ยของเร่อื ง คอื เหมือนแม่ครัวคั่วแกงพะแนงผัด สารพดั เพียญชนงั เครื่องมงั สา อันพริกไทยใบผักชีเหมอื นสีกา ตอ้ งโรยหน้าเสียสักหน่อยอรอ่ ยใจ จงทราบความตามจรงิ ทุกสงิ่ สน้ิ อยา่ นึกนินทาแกลง้ แหนงไฉน นักเลงกลอนนอนเปลา่ ก็เศรา้ ใจ จึงร่าไรเรอ่ื งรา้ งเลน่ บา้ งเอย ฯ

หน้า 62 วรรณคดี เรอื่ งนริ าศภเู ขาทอง นิราศภเู ขาทอง สุนทรภูแ่ ตง่ ข้นึ เพื่อบันทกึ เรื่องราวและสิง่ ทพี่ บเห็น ขณะเดนิ ทางจากวัดราชบรุ ณะ กรุงเทพมหานคร เพ่อื ไปนมัสการเจดยี ์ ภูเขาทองท่จี งั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา มีการถ่ายทอดวิถชี ีวติ ความเป็นอยู่ ของผูค้ นในอดตี ด้วยวธิ กี ารเล่าเรอื่ งและการใชส้ ่านวนภาษาท่ีดเี ย่ยี ม การจดบนั ทกึ การเดนิ ทางเป็นสงิ่ ที่ดี ชว่ ยจดจา่ เรื่องราวและส่ิงตา่ ง ๆ ทพี่ บเหน็ ขณะเดนิ ทาง ซึง่ สามารถนา่ มาใช้ประโยชน์ได้

หน้า 63 วรรณคดี เร่อื งนริ าศภเู ขาทอง - การเดินทางครงั้ น้ีมใี ครรว่ มทางไปกับสนุ ทรภบู่ ้าง หนพู ัด บตุ รชายของสุนทรภู่กับแม่จนั ภรรยาคนแรกของสุนทรภู่ - สุนทรภู่น้อยใจในโชคชะตาของตนเองเรอ่ื งใดบ้าง แนวค้าตอบ น้อยเนือ้ ต่าใจวาสนาของตนเอง ด้วยหมดที่พ่งึ หลังจากรชั กาลท่ี 2 สน้ิ พระชนม์ และไม่มใี ครกล้าอปุ ถัมภ์