เอกสารประกอบการเรียนและใบงานเรื่อง กฎหมายคุ้มครองเด็ก

“เด็ก” ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ.2546 หมายความว่า บุคคลซ่ึงมีอายุต่ากว่าสิบแปดปีบริูบุรณ์ แต่ไม่รวมถึงผู้ที่บรรลุ นิภาวะด้วยการสมรส พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ.2546 มีเน้ือหาสาระ ในการดูแลเด็กทุกคน โดยก่าหนดให้ผู้ปกครองมีหน้าที่ในการอุปการะเลี้ยงดู อบรมสั่งสอน และพฒั นาเด็ก ดังน้ี “ผู้ปกครองต้องให้การอุปการะเลี้ยงดู อบรมสั่งสอนและพัฒนา เด็กที่อยู่ในความปกครองดูแลของตน ตามสมควรแก่ขนบธรรมเนียม ประเพณี และ วัฒนธรรมแห่งท้องถ่ิน แต่ทั้งน้ีต้องไม่ต่ากว่ามาตรฐานขั้น ต่าตามท่ีก่าหนดในกฎกระทรวง และต้องคุ้มครองสวัสดิภาพเด็กที่อยู่ใน ความปกครองดแู ลของตนมใิ ห้ตกอย่ใู นภาวะอนั นา่ จะเกิดอันตรายแก่ร่างกายหรือจิตใจ” ผู้ปกครอง หมายถงึ บิดามารดา แตพ่ ระราชบญั ญตั คิ ุ้มครองเด็ก พ.ศ.2546 มาตรา 4 ก่าหนดความหมาย ของคา่ วา่ “ผู้ปกครอง” ไวอ้ ยา่ งกวา้ งครอบคลมุ ผเู้ กีย่ วข้องทกุ คนทท่ี ่าหน้าท่ีอุปการะเลี้ยงดเู ด็ก ความหมายของเดก็ ทเี่ สย่ี งตอ่ การกระท่าความผดิ เด็กท่ีเส่ียงต่อการกระท่าผิด เป็นเด็กที่อยู่ในสภาพจ่าต้องได้รับการ คุ้มครองสวัสดิภาพ แต่ในทางปฏิบัติเด็กกลุ่มน้ียังไม่ได้รับการคุ้มครองสวัสดิ ภาพ เหตุผลเพราะผู้ปฏิบัติงานบางส่วนยังไม่เข้าใจความหมาย หรือขาด ความรู้และทักษะในการท่างานกับเด็กกลุ่มนี้ จึงจ่าเป็นต้องท่าความเข้าใจให้ ชัดเจนว่า เด็กทเี่ สี่ยงต่อการกระทา่ ความผิดเป็นเดก็ กลมุ่ ไหน “เด็กท่ีเสี่ยงต่อการกระท่าผิด” หมายความว่า เด็กท่ีประพฤติตนไม่สมควร เด็กท่ีประกอบอาชีพหรือคบหา สมาคมกับบุคคลท่ีน่าจะชักน่าไปในทางกระท่าผิดกฎหมายหรือขัดต่อศีลธรรมอันดีหรืออยู่ในสภาพแวดล้อมหรือ สถานทอ่ี ันอาจชักน่าไปในทางเสียหาย ท้ังนี้ ตามทกี่ ่าหนดในกฎกระทรวง

กฎกระทรวง ก่าหนดเดก็ ทีเ่ ส่ียงต่อการกระทา่ ผดิ พ.ศ. 2549 ข้อ 1 เดก็ ทป่ี ระพฤตติ นไมส่ มควร ไดแ้ ก่ เด็กทม่ี ีพฤติกรรมอย่างหนึ่งอย่างใด ดังต่อไปนี้ (1) ประพฤติตนเกเรหรือข่มเหงรงั แกผ้อู ่นื (2) ม่ัวสุมในลักษณะที่กอ่ ความเดอื ดร้อนร่าคาญแก่ผู้อืน่ (3) เล่นการพนนั หรือม่วั สมุ ในวงการพนัน (4) เสพสรุ า สูบบุหร่ี เสพยาเสพตดิ ให้โทษหรือของมนึ เมาอยา่ งอน่ื เขา้ ไปใน สถานท่ีเฉพาะเพ่ือการจ่าหน่ายหรอื ดมื่ เครื่องด่ืมทม่ี ีแอลกอฮอล์ (5) เขา้ ไปในสถานบริการตามกฎหมายวา่ ดว้ ยสถานบรกิ าร ขอ้ 2 เด็กทีป่ ระกอบอาชพี ท่ีน่าจะชักนา่ ไปในทางกระทา่ ผิดกฎหมายหรอื ขดั ต่อ ศลี ธรรมอนั ดี ไดแ้ ก่ เดก็ ท่ปี ระกอบอาชีพ ดังต่อไปนี้ (1) ขอทานหรือกระท่าการสอ่ ไปในทางขอทานโดยล่าพังหรอื โดยมีผบู้ งั คับ ชกั น่า ยุยงหรือส่งเสริม หรือ (2) ประกอบอาชีพหรือกระท่าการใดอนั เป็นการแสวงหาประโยชน์โดย มิชอบดว้ ยกฎหมายหรอื ขัดต่อศีลธรรมอันดี ขอ้ 3 เด็กท่ีคบหาสมาคมกับบคุ คลทนี่ า่ จะชักน่าไปในทางกระท่าผดิ กฎหมายหรือขัดตอ่ ศีลธรรมอันดี ไดแ้ ก่ เด็กท่คี บหาสมาคมกับบุคคล ดังต่อไปน้ี (1) บุคคลหรือกลุ่มคนท่รี วมตัวกนั ม่วั สมุ เพ่อื กอ่ ความเดือดรอ้ นรา่ คาญแก่ผู้อ่นื หรือกระท่าการอนั ขัดต่อกฎหมาย หรือศลี ธรรมอนั ดี หรือ (2) บุคคลท่ีประกอบอาชีพทข่ี ัดต่อกฎหมายหรือศีลธรรมอันดี ขอ้ 4 เดก็ ที่อยูใ่ นสภาพแวดล้อมหรอื สถานที่อนั อาจชักนา่ ไปในทางเสยี หาย ไดแ้ ก่ เด็กทอี่ ยู่ในสภาพแวดลอ้ ม หรอื สถานท่ี ดงั ต่อไปนี้ (1) อาศยั อยู่กับบุคคลที่มีพฤติกรรมเก่ยี วข้องกบั ยาเสพติดใหโ้ ทษหรือ ให้บริการทางเพศ (2) เร่รอ่ นไปตามสถานทต่ี ่าง ๆ โดยไมม่ ีที่พักอาศยั เปน็ หลกั แหล่งท่ี แนน่ อน (3) ถูกทอดทง้ิ หรือถูกปล่อยปละละเลยให้อยู่ในสภาพแวดล้อมอัน อาจชักน่าไปในทางเสยี หาย

สิทธิเด็ก “เด็กทุกคนมีสิทธิเท่าเทียมกัน และได้รับการปฏิบัติทเ่ี หมือนกัน โดยไม่ค่านงึ ถึงความแตกต่างทางเพศ สีผิว เชื้อชาติ ภาษา ฐานะทางเศรษฐกิจ สังคม ศาสนา และความพิการ หรือทุพพลภาพ ทั้งทางร่างกายและ การเรียนรู้(สติปญั ญา)” ท่มี าของ “สทิ ธเิ ด็ก” สทิ ธิเด็ก คอื อะไร สิทธิเด็ก เป็นสิทธิสากล และเป็นสิทธิเด็ดขาด ที่ต้องได้การรับรองและ คุ้มครอง ด้วยจุดมุ่งหมายมิใช่เพื่อเรียกร้องสิทธิเด็ก แต่เพ่ือการพัฒนาเด็กทั้ง ร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม สติปัญญา ให้เจริญเติบโตรอบด้านให้เต็ม ศกั ยภาพ และไมเ่ ลือกปฏิบตั ิ ดว้ ยการผนึกก่าลังรว่ มกันในทุกสถาบนั ท่วั โลก อนุสญั ญาวา่ ดว้ ยสิทธิเด็กม่งุ คุ้มครองสิทธิ 4 ดังนี้ 1.สทิ ธใิ นการอยรู่ อด เป็นสิทธิข้ันพื้นฐานท่ีจะมีชีวิตรอดอยู่เพ่ือเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณค่าต่อไปโดยได้รับอาหารที่มีคุณค่าและ เพียงพอ มีบ้านอยู่อาศยั และไดร้ ับบรกิ ารสาธารณสขุ รวมถงึ สิทธใิ นการมชี ื่อและสญั ชาติ 2.สิทธใิ นการได้รบั การปกปอ้ งคุม้ ครอง สิทธิในการได้รับการปกป้องคุ้มครองจากการถูกเอาเปรียบทางเพศ, การใช้แรงงานท่ีอาจจะเป็นอันตราย ต่อสุขภาพ หรือ พัฒนาการของร่างกาย สมองและจิตใจของเด็ก, การแสวงหาผลประโยชน์โดยมิชอบ, สิทธิที่จะ ได้รับความยุติธรรมจากรัฐในกรณีถูกกล่าวหาและการพิจารณาคดี และการปกป้องคุ้มครองเด็กที่มีชีวิตอยู่ในภาะ ยากลา่ บาก เช่น เดก็ พกิ าร เดก็ ผลู้ ้ีภัย เด็กกา่ พร้า เป็นต้น 3.สิทธใิ นการพัฒนา สิทธิท่ีจะได้เล่นและพักผ่อน, สิทธิที่จะเข้าไปมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางวัฒนธรรม, สิทธิท่ีจะได้รับสิทธิใน การศกึ ษาทุกประเภท, สิทธทิ ่จี ะคดิ พัฒนาสตปิ ญั ญาและนบั ถือศาสนา 4.สทิ ธใิ นการมีส่วนรว่ ม สิทธิท่ีจะแสดงความคิดเห็นและกล่าวถึงชีวิตของตนเอง รวมท้ังโอกาสที่จะเข้าร่วมในกิจกรรมต่างๆของ สงั คม และมีส่วนร่วมตดั สินใจในครอบครัว โรงเรยี นและชุมชน  เดก็ คอื บุคคลทอ่ี ายตุ า่ กว่า 18 ปี  เด็กทุกคนจะได้รับสิทธิตามอนุสัญญาโดยไม่มีการเลือกปฏิบัติใดๆ ด้านสัญชาติ เช้ือชาติ ภาษา ศาสนา เพศ วัฒธรรม ความพิการ และฐานทางเศรษฐกิจ  การใชส้ ิทธเิ ด็กจะตอ้ งคา่ นึงถงึ ประโยชน์สูงสดุ ของเด็กเปน็ ส่าคญั

สรปุ “ เด็ก” ตามพระราชบญั ญัตคิ ุ้มครองเดก็ พ.ศ.2546 หมายความว่า บคุ คลซึง่ มีอายตุ า่ กวา่ สิบแปด ปีบริบูรณ์ แต่ไม่รวมถึงผู้ท่ีบรรลุนิติภาวะด้วยการสมรส กฎหมายฉบับนี้ ก่าหนดหลักการปฏิบัติต่อเด็กไม่ว่า กรณีใดให้ค่านึงถึงประโยชน์สูงสุดของเด็กเป็นส่าคัญและไม่ให้มีการเลือกปฏิบัติโด ยไม่เป็นธรรมและก่าหนด บทบาทหน้าท่ีผู้ปกครองต้องให้การอุปการะเล้ียงดอู บรมสั่งสอนและพัฒนาเด็กท่ีอยู่ในความปกครองดูแลของ ตนตามสมควรแก่ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมแห่งท้องถ่ิน แต่ท้ังน้ีต้องไม่ต่ากว่ามาตรฐานขั้นต่า ตามท่ีก่าหนดในกฎกระทรวงและต้องคุ้มครองสวัสดิภาพเด็กที่อยู่ในความปกครองดูแลของตนมิให้ตกอยู่ใน ภาวะอันน่าจะเกิดอันตรายแก่ร่างกายหรือจิตใจ นอกจากพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ.2546 ก่าหนด เด็กที่พึงได้รับการสงเคราะห์ และเด็กที่พึงได้รับการคุ้มครองสวัสดิภาพ ซ่ึงมีรายละเอียดอยู่ในกฎกระทรวง หลายฉบับ ประชาชนท่ัวไปส่วนมากไม่ทราบรายละเอียดเหล่านี้ส่งผลให้เด็กไม่ได้รบั การส่งเสริมพัฒนา ไม่ได้ รบั การสงเคราะห์หรอื ไมไ่ ด้รบั การคุ้มครองสวสั ดภิ าพตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย