โวหารภาพพจน์

ผศู้ ึกษา นางสาวพชิ ามญช์ุ จอมทาน ตาแหน่ง ครู คศ.๑ โรงเรียนอนุบาลแม่เมาะ(ชุมชน๑) สังกดั สานักงานเขตพนื้ ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาลาปาง เขต ๑

การศึกษาการใชภ้ าษาภาพพจนด์ า้ นอปุ มา ในลิลิตพระลอ ความเป็ นมาของปัญหา ผลการศึกษา วตั ถุประสงค์ สรุปผลการวจิ ยั ขอบเขตของการวจิ ยั อภิปรายผล ประโยชนท์ ี่คาดวา่ จะไดร้ ับ ขอ้ เสนอแนะ วธิ ีการศึกษา ประวตั ิผศู้ ึกษา

ความเป็ นมาของปัญหา (ชลดา เรืองรักษล์ ิขิต. 2545, 1) กล่าววา่ วรรณคดีเรื่อง ลิลิต พระลอ เป็นวรรณคดีสาคญั เรื่องหน่ึงของไทยที่แสดงใหเ้ ห็นวฒั นธรรม ทางดา้ นภาษาไทยของคนไทยในอดีตกาล การใชภ้ าษากด็ ี คาประพนั ธท์ ่ี ปรากฏในเรื่องกด็ ี และกลวธิ ีการนาเสนอกด็ ี ลว้ นแสดงใหเ้ ห็นความ ละเมียดประณีตของกวีไดอ้ ยา่ งชดั เจน นบั เป็นเรื่องที่มีคุณคา่ และเป็น แบบอยา่ งใหแ้ ก่กวไี ทยในสมยั หลงั สืบมา

วรรณคดีเรื่องน้ีไดร้ ับการยกยอ่ งจากวรรณคดีสโมสรวา่ เป็น ยอดของคาประพนั ธ์ประเภทลิลิต เพราะดีเยยี่ มท้งั ทางดา้ นเน้ือหา กลวิธีการนาเสนอ ฉนั ทลกั ษณ์ และสานวนภาษา สมควรท่ีจะ เผยแพร่อยา่ งกวา้ งขวางใหค้ นในยคุ ปัจจุบนั ไดอ้ ่านกนั มากยงิ่ ข้ึน

• การศึกษาเร่ืองน้ี นอกจากจะทาใหต้ ระหนกั ถึงคุณคา่ ของ วรรณคดีเร่ืองดงั กล่าวแลว้ ยงั ทาใหเ้ ห็นความสัมพนั ธร์ ะหวา่ ง วรรณคดี เร่ือง ลิลิตพระลอ กบั วรรณคดีไทยเร่ืองอื่นๆ ท้งั ที่อยใู่ นยคุ สมยั เดียวกนั • และอยตู่ ่างยคุ สมยั ดว้ ย อนั จะช่วยใหเ้ ห็นภาพรวมของวรรณคดีไทยได้ ชดั เจนมากข้ึน ผวู้ ิจยั จึงสนใจท่ีจะศึกษาภาพพจนด์ า้ นอุปมาและ สัญลกั ษณ์ที่ปรากฏในลิลิตพระลอ ซ่ึงลิลิตพระลอเป็นวรรณคดีไทย เร่ืองหน่ึงที่มีความสาคญั ต่อการเรียนการสอนในรายวชิ าภาษาไทย เพื่อใหผ้ ทู้ ่ีสนใจไดศ้ ึกษาการใชภ้ าพพจนใ์ น • ลิลิตพระลอ เพราะมีการใชภ้ าษาภาพพจน์ท่ีเห็นไดช้ ดั เจน นอกจากน้นั เป็นเร่ืองที่ยงั ไม่มีใครสนใจและศึกษารายละเอียดในเร่ืองน้ี กลบั

วตั ถุประสงค์ เพ่ือศึกษาการใชภ้ าพพจน์ดา้ นอุปมาท่ีปรากฏในลิลิตพระลอ กลบั

ขอบเขตของการวจิ ยั ในการศึกษาคน้ ควา้ แบบอิสระคร้ังน้ีผศู้ ึกษาไดใ้ ชร้ ะยะเวล ท้งั สิ้นจานวน 4 เดือน โดยศึกษาเน้ือหาจากลิลิตพระลอท้งั หมด 660 บท การวจิ ยั น้ีจะวเิ คราะห์ภาพพจนด์ า้ นอุปมา ตามแนวการวิเคราะห์ภาพพจน์ของ มยรุ ี ดวงสุวรรณ (2538) มา ศึกษาวิเคราะห์ กลบั

ประโยชน์ทคี่ าดว่าจะได้รับ 1. การวจิ ยั น้ีทาใหผ้ สู้ นใจไดม้ องเห็นภาพพจนด์ า้ นอุปมาท่ีปรากฏใน ลิลิตพระลอ 2. ผลการวจิ ยั น้ีจะเป็นแนวทางแก่นกั ศึกษาและผสู้ นใจในการ วเิ คราะห์วรรณคดีไทย กลบั

วิธีดาเนินการศึกษา การวเิ คราะห์เน้ือหาการใชภ้ าษาภาพพจนด์ า้ น อุปมา จากลิลิตพระลอ ในการศึกษาคน้ ควา้ คร้ังน้ีเป็น การศึกษาคน้ ควา้ เชิงคุณภาพ ผศู้ ึกษาใชว้ ธิ ีการวเิ คราะห์ เอกสารหรือการวิเคราะห์เน้ือหา โดยการอ่านพจิ ารณาและ แบ่งตามประเภทของภาษาภาพพจน์ จากน้นั นาเน้ือหาที่ สอดคลอ้ งกบั ภาพพจนด์ า้ นอุปมา มาวิเคราะห์ลงในตาราง วิธีการศึกษา ตวั อยา่ งตาราง วิธีการวิเคราะห์ วธิ ีการเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู เครื่องมือท่ีใช้ กลบั

วธิ ีการศึกษาค้นคว้า 1.สารวจเอกสารและงานวิจยั ท่ีเก่ียวขอ้ ง 2.ศึกษาวธิ ีการวจิ ยั แบบวิธีวเิ คราะห์เน้ือหา 3.รวบรวมทฤษฎี วธิ ีการวจิ ยั และเน้ือหาที่เก่ียวขอ้ ง เพอื่ เป็นพ้นื ฐาน การศึกษา 4.ประมวลเน้ือหาภาพพจนด์ า้ นอุปมาท้งั หมดจากวรรณคดีเร่ืองลิลิต พระลอ 5.สร้างตารางการวิเคราะห์เน้ือหาภาพพจน์ดา้ นอุปมาจากน้นั จึงนา เน้ือหาวิเคราะห์ลงในตาราง 6.นาผลการวิเคราะห์มาเรียบเรียงอธิบายใหเ้ ชิงพรรณนาวิเคราะห์ 7.สรุปผลและการอภิปรายผลการศึกษาคน้ ควา้ 8.รายงานผลการศึกษา กลบั

วธิ ีเกบ็ รวบรวมข้อมูล 1.สร้างตารางการวเิ คราะห์ประกอบดว้ ยหวั ขอ้ การวเิ คราะห์ดงั น้ี - คาขอ้ ความที่ใช้ - ขอ้ ความที่ปรากฏในลิลิตพระลอ 2.ศึกษาเน้ือหาของลิลิตพระลอแตล่ ะบท พจิ ารณาเน้ือหาภาพพจน์ดา้ นอุปมาที่ ปรากฏ โดยการอา่ นสรุปเน้ือความจากบทประพนั ธ์ 3.สรุปเน้ือความลิลิตพระลอที่ปรากฏ วเิ คราะห์เน้ือหาโดยการอ่านตีความและสรุป เน้ือความจากบทประพนั ธ์ โดยบนั ทึกเน้ือหาภาพพจน์ดา้ นอุปมาท่ีปรากฏใน ตาราง และวิเคราะห์เน้ือหาใหค้ รบทุกประการ กลบั

เคร่ืองมอื ทใี่ ช้ในการวเิ คราะห์ข้อมูล 1. การสร้างเครื่องมือที่ใชใ้ นการวเิ คราะห์เน้ือหาภาษาภาพพจน์ดา้ น อุปมาท่ีปรากฏในลิลิตพระลอ ซ่ึงผศู้ ึกษาใชว้ ิธีการสร้างตารางวิเคราะห์ โดยใหแ้ นวต้งั เป็นคาท่ี แสดงภาพพจนด์ า้ นอุปมา แนวนอนเป็นการวิเคราะห์ภาพพจน์ท่ี ปรากฏในลิลิตพระลอ 2. เมื่อสร้างตารางการวเิ คราะห์ภาพพจน์ แลว้ นาบทประพนั ธท์ ี่อ่าน และสรุปวเิ คราะห์ลงในตาราง กลบั

ตวั อย่างตารางการวิเคราะห์ภาพพจน์ด้านอุปมา ที่ คาทแี่ สดง คา/ข้อความจากบท ปรากฏในบทท่ี ภาพพจน์ ประพนั ธ์ ด้านอุปมา ทีม่ คี วามหมาย 1 เหมือน ภาพพจน์ 2 ด้านอปุ มา จากบท 3 ประพนั ธ์ 4 5 กลบั

วธิ ีการวเิ คราะห์ข้อมูล การวิเคราะห์เน้ือหา 1. ผศู้ ึกษาอ่านพจิ ารณาเน้ือความและสรุปเน้ือหาของบทประพนั ธ์จาก ลิลิตพระลอ จานวน 660 บท เพือ่ นามาวเิ คราะห์หาภาพพจน์ ดา้ นอุปมา 2. นาขอ้ มูลท่ีไดม้ าทาการวิเคราะห์ตามประเดน็ และผลท้งั ในรูปแบบของ ตารางและการอธิบายในเชิงพรรณนาวเิ คราะห์การเรียบเรียงเน้ือหา การ เรียบเรียงเน้ือหา โดยผศู้ ึกษานาผลการวิเคราะห์เน้ือหาในตาราง เขียน อธิบายในเชิงพรรณนาวเิ คราะห์ เรียบเรียงโดยใชภ้ าษาร้อยแกว้ ใน การอธิบาย กลบั

ผลการศึกษา การวเิ คราะห์เน้ือหาการใชภ้ าษาภาพพจน์ดา้ นอุปมา จากลิลิตพระลอ ใช้ วธิ ีการ โดยกาหนดแนวต้งั เป็นประเภทของภาพพจน์ แนวนอนเป็นการ วเิ คราะห์ภาพพจน์ที่ปรากฏในลิลิตพระลอ จากน้นั จึงนาผล การวเิ คราะห์มาเรียบเรียงแบบพรรณนาวเิ คราะห์และนาผลการวิเคราะห์ มาคดั เลือกเน้ือหาตามประเภทของภาพพจน์ สาหรับลิลิตพระลอจะใชค้ า ประพนั ธ์ชนิดร่ายและโคลงสลบั กนั ไปมาจานวนท้งั สิ้นกวา่ 660 บท โดยผลการศึกษาคน้ ควา้ จะกล่าวถึงคาท่ีแสดงภาษาภาพพจนด์ า้ นอุปมาที่ ปรากฏในลิลิตพระลอตอ่ ไปน้ี 1.เหมือน 2.ราวกบั 3.ประดุจ 4.เปรียบ 5.ดุจ 6.ดง่ั กลบั

สรุปผลการวิจยั จากการอ่านวเิ คราะห์ลิลิตพระลอจานวนท้งั สิ้น 660 บท ผศู้ ึกษา ไดท้ าการศึกษาโดยการอ่านสรุปความตามตารางวิเคราะห์เน้ือหาท้งั ภาษาถ่ิน ลา้ นนา-ไทย ผลการศึกษาสรุปไดว้ า่ ภาษาภาพพจน์ดา้ น อุปมาคาที่ปรากฏมากท่ีสุด คือ คาวา่ ดุจ รองลงมา คือ คาวา่ ดง่ั , เพ้ยี ง คาวา่ เหมือน คาวา่ เปรียบ คาวา่ เง้ือน คาวา่ ปนู ประดุจ ส่วนภาพพจนท์ ่ีปรากฏนอ้ ยที่สุด คือ คาวา่ สม,งามเง่ือน,ทานองนาสิก กลบั

อภปิ รายผล จากการศึกษาการใชภ้ าพพจน์ดา้ นอุปมาท่ีปรากฏในลิลิตพระลอ ซ่ึงผศู้ ึกษาไดแ้ บ่งประเดน็ ที่น่าสนใจคือ ความรู้เก่ียวกบั วรรณคดีเร่ือง ลิลิตพระลอ ไดแ้ ก่ ความหมายและคุณคา่ ของวรรณคดี วรรณคดีเร่ือง ลิลิตพระลอ เช่น ประวตั ิความเป็นมา ลกั ษณะคาประพนั ธ์ เน้ือเร่ือง คุณค่าของเร่ือง และอีกประเดน็ หน่ึงคือ ความรู้เก่ียวกบั ภาษาภาพพจน์ ดา้ นอุปมา ไดแ้ ก่ ภาษาภาพพจน์ ประเภทของภาษาภาพพจน์ และ ภาพพจนด์ า้ นอุปมา กลบั

ข้อเสนอแนะ 1. ข้อเสนอแนะทว่ั ไป 1. เร่ืองลิลิตพระลอนอกจากจะศึกษาวเิ คราะห์การใชภ้ าพพจน์ ดา้ นอุปมาแลว้ ยงั สามารถนามาศึกษาวเิ คราะห์ภาพพจน์ใน ดา้ นอ่ืน ๆ ไดอ้ ีก เช่น ดา้ นอุปลกั ษณ์ ปฎิพากย์ อติพจน์ บุคลาธิษฐาน สญั ลกั ษณ์ นามนยั และสัทพจน์ 2. การศึกษาการใชภ้ าพพจนด์ า้ นอุปมาสามารถนามาประกอบกิจกรรม การเรียนการสอนในรายวชิ าภาษาไทยได้ กลบั

2. ข้อเสนอแนะในการทาการวจิ ัยคร้ังต่อไป นอกจากการศึกษาการใชภ้ าพพจน์ดา้ นอุปมาแลว้ ควรจะศึกษาภา พจนห์ ลายๆ ดา้ น และควรศึกษาประเดน็ ที่น่าสนใจอีกหลาย ๆประเดน็ ในลิลิตพระลอ เพื่อจะไดน้ ามาเป็นแนวทางในการเรียนการสอนของ รายวิชาภาษาไทยในอนาคต กลบั

ประวตั ิผศู้ ึกษา ช่ือ-สกลุ นางสาวพิชามญชุ์ จอมทาน ช่ือเล่น ขวญั เกิดวนั ที่ ๑ มีนาคม ๒๕๒๘ อายุ ๓๔ ปี ที่อยปู่ ัจจุบนั ๑๐๕ หมู่ ๗ ตาบลเสดจ็ อาเภอเมือง จงั หวดั ลาปาง ๕๒๐๐๐ สถานท่ีทางาน โรงเรียนอนุบาลแม่เมาะ (ชุมชน๑) คติประจาใจ วา่ วข้ึนสูงไดด้ ว้ ยแรงลม ชีวติ คนจะดีไดต้ อ้ งมีอุปสรรค กลบั