หนังสือการ์ตูนเล่มที่ 3

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 3 พัฒนาการของอาณาจกั รธนบรุ ี ตอน ภมู ปิ ญั ญา วัฒนธรรมไทยสมยั ธนบรุ ี และบุคคลสาคญั ในสมยั ธนบรุ ี

ก คานา หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ฉบับการ์ตูน (E-book) น้ีเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา สารสนเทศและนวตั กรรมสาหรับการสอนสงั คมศกึ ษา ซึง่ ในหนงั สอื เลม่ น้ีจะเลา่ ถงึ ภูมิปญั ญาและ วัฒนธรรมไทยสมัยธนบุรีท่ีมีความผสมกลมกลืนอยู่ในส่วนเดียวกัน ตัวอย่างภูมิปัญญาและ วัฒนธรรมไทยสมัยธนบุรีมีดังต่อไปน้ี 1. ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในการพิจารณาทาเล ที่ต้ังของราชธานี 2. ภมู ิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในการปรับตวั เพือ่ แกป้ ญั หาการดารงชวี ติ 3. ภมู ปิ ัญญาและวัฒนธรรมไทยในการปลูกฝังศีลธรรมให้กับสังคม 4. ภูมิปัญญาและวัฒนธรรม ไทยในการปรับตัวประสานสัมพันธ์กับชาวต่างชาติ 5. ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยด้าน ศลิ ปกรรม พร้อมทงั้ กลา่ วถึงบคุ คลสาคญั ในสมยั ธนบุรี ขอขอบคุณ ดร.ทวัช บุญแสง อาจารย์ประจาวิชา คุณครูนวลจรัส จิตสงค์ ครูที่ปรึกษา และนางสาวเบญจลักษณ์ เกียรติเสรีกุล นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพครู ท่ีใหค้ าปรกึ ษา แนะนา และใหค้ วามชว่ ยเหลือ จนทาให้หนังสือเล่มนีส้ าเร็จลลุ ว่ งไปได้ด้วยดี หวังว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ฉบับการ์ตูน (E-book) เล่มน้ีจะเป็นประโยชน์ ต่อผูท้ ส่ี นใจ หากหนงั สอื เล่มน้ีผิดพลาดประการใดต้องขออภยั มา ณ ที่นด้ี ว้ ย คณะผจู้ ดั ทา

1 จ๊ะเอ๋ ! ทกุ คน เราอยู่ด้วยกนั จนถงึ เล่มท่ี 3 แลว้ นะ ในเล่ม นเี้ ราจะมาเรียนรกู้ ันในเร่อื ง ภูมิปัญญา วัฒนธรรมไทยสมัย ธนบุรีและบุคคลสาคัญในสมัยธนบุรี เพอ่ื นๆพร้อมกันหรือ ยงั เอ่ย -ถ้าพรอ้ มกันแล้วไปกันเลย-

2

3 1. ภมู ปิ ญั ญาและวฒั นธรรมไทยในการพจิ ารณาทาเลท่ตี ั้งของราชธานี การทส่ี มเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราชทรงเลอื กกรุงธนบรุ เี ปน็ ราชธานีเพราะ อยู่รมิ แม่นา้ ปอ้ งกนั มิให้ถูกพม่าโจมตีได้อีก ถ้าข้าศึกยกมาทางบกไม่มีทัพเรือเป็นก้าลังก็ ยากที่จะเข้ามาตีกรุงธนบุรีได้ แต่ถ้าข้าศึกบุกเข้ามาได้ก็สามารถยกทัพกลับไปตังที่เมือง จนั ทบุรดี งั เดมิ ได้ และสะดวกในการคา้ ขายกับต่างประเทศ

4 ลักษณะภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยนีมีอิทธิพลมาจนถึงปัจจุบัน เช่น จังหวัดชลบุรีเป็นศูนย์กลางการผลิตด้านอุตสาหกรรม เป็นท่ีตังฐานทัพเรือและสนามบิน ขนาดใหญ่ จังหวดั ชลบุรีจึงเป็นภูมิปัญญาในลักษณะเดียวกับภูมิปัญญาในการพิจารณา ท้าเลทีต่ ังของราชธานีทีเ่ มืองธนบรุ ี

5 2. ภมู ปิ ัญญาและวฒั นธรรมไทยในการปรบั ตวั เพ่ือแกป้ ญั หาการดารงชวี ิต สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงต้องการเมืองธนบุรีเป็นราชธานี ทรงพบว่า ขณะนันผู้คนพากันอดอยากหิวโหยเพราะขาดแคลนข้าวส้าหรับบริโภค เน่ืองจากข้าวมีราคาแพง และไม่สามารถท้านาขา้ วไดพ้ อกบั ผู้คน พระองคท์ รงแกป้ ัญหาเฉพาะหน้าด้วยการโปรดให้ผู้คนท่ี อดอยากเข้ามารบั พระราชทานขา้ วปลาอาหาร นอกจากนี พระองค์ก็ทรงให้บรรดาข้าราชการทังผู้ใหญ่และผู้น้อยหัยไปท้านา เพ่มิ ปีละ 2 ครัง ทังนาปแี ละนาปรัง ท้าให้มีข้าวบริโภคเพ่ิมมากขึน และส่ังให้ราษฎรดักจับหนูท่ี กัดกินขา้ วในนาสง่ กรมนครบาล ทา้ ใหจ้ ้านวนหนลู ดลง

6 ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในการปรับตัวเพ่ือแก้ปัญหาการด้ารงชีวิต โดยเฉพาะเร่ืองการแก้ปัญหาการขาดแคลนข้าวสมัยธนบุรียังสามารถน้ามาใช้ได้ในสมัย ปัจจุบัน เช่น ในหลายพืนท่ีท่ีผลผลิตข้าเสียหายเพราะหนูนา ก็มีการรณรงค์ให้รับประทาน หนนู าเพือ่ ลดประชากรหนูในนาข้าว และการท้านาปีละ 2-3 ครงั เพอ่ื เพ่มิ ผลผลิต

7 3. ภูมิปญั ญาและวฒั นธรรมไทยในการปลูกฝังศีลธรรมใหก้ บั สังคม ในสมยั ธนบุรมี กี ารวาดภาพเกยี่ วกบั ไตรภมู หิ รือโลกทังสาม ได้แก่ สวรรค์ภมู ิ มนษุ ยภ์ มู ิ และนรกภมู ิ เรยี กวา่ สมุดไตรภูมิ เพ่ือปลูกฝังให้คนไทยเกิดความเชื่อในเรื่องบาป บุญคณุ โทษ อนั จะน้ามนุษยไ์ ปเกิดในภูมใิ ดภมู หิ น่ึงตามการกระทา้ (กรรม) ของตนขณะท่ีมี ชวี ติ อยู่ในโลกมนุษย์ นับเปน็ ภมู ิปัญญาในการส่งั สอนให้คนประพฤติแตก่ รรมดี ละเว้นความ ชั่วด้วยการให้เห็นภาพสวรรค์ โลกมนุษย์ และนรก จากการวาดภาพของจิตรกรย่อมได้ผล ดกี วา่ การปลูกฝังด้วยค้าพูดเพียงอย่างเดยี ว

8 อิทธิพลของภูมิปัญญาเกี่ยวกับการปลูกฝังให้ท้าความดีละเว้นความชั่วด้วย ภาพของสวรรคแ์ ละนรกยังคงมอี ทิ ธิพลต่อสังคมไทยในปัจจุบัน เช่น มีการวาดภาพไตรภูมิ ไว้ตามผนังโบสถ์และวิหารตามวัดต่างๆ เพื่อจะได้เป็นเคร่ืองเตือนใจให้คนท้าแต่ความดี และละเวน้ ความชั่ว เพ่อื ทีเ่ มื่อตายไปแล้วจะไดข้ ึนสวรรค์ ไม่ตกนรก

9 4. ภูมปิ ญั ญาและวฒั นธรรมไทยในการปรับตวั ประสานสัมพันธ์กบั ชาวตา่ งชาติ สังคมไทยสมัยธนบุรีได้มีชาวต่างชาติอาศัยอยู่ร่วมกับคนไทย เช่น ชาวจีน โดยทหารจีนได้ช่วยทหารไทยรบกับพม่า ด้วยการไปตังค่ายรักษาเขตแดนที่บ้านบางกุ้ง เมืองสมุทรสงคราม หรือพวกมอญท่ีอพยพเข้ามาได้ไปตังบ้านเรือนอยู่แขวงเมืองนนทบุรี เมอื งสามโคก (ปจั จบุ ันอยใู่ น จ.ปทุมธานี) และชาวฝร่ังเศสโดยเฉพาะคณะบาทหลวงนิกาย โรมันคาทอลิกได้รับการต้อนรับจากสังคมไทยเป็นอย่างดี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงพระราชทานเงิน ยานพาหนะและที่ดินสา้ หรับสร้างโบสถ์ของชาวคริสต์

10 5. ภมู ิปัญญาและวัฒนธรรมไทยด้านศิลปกรรม เนื่องจากสมัยธนบุรีเป็นระยะเวลาในช่วงสันๆประมาณ 15 ปี ขณะเดยี วกนั ธนบุรตี อ้ งตกอยใู่ นภาวะสงครามตลอดเวลา ดังนันภูมิปัญญาและวัฒนธรรม ด้านศิลปกรรมจึงพอมีอยู่บ้างตามแบบอย่างในสมัยอยุธยา ที่ส้าคัญ เช่น การก่อสร้าง พระราชวงั การบูรณปฏิสังขรณ์และสร้างวัดวาอาราม ซ่ึงเส่ือมโทรมมาตังแต่สมัยอยุธยา ตลอดจนภาพเขียนในหนังสอื สมุดไทย เร่อื งไตรภูมซิ ง่ึ เปน็ ภมู ิปัญญาในการเขยี นภาพของ ช่างไทยในสมยั ธนบุรีโดยเฉพาะ

11

12 1. สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช (สมเด็จพระเจ้ากรงุ ธนบุรี) มีพระนามเดิมว่าสิน เป็นบุตรของนายไหฮองกับนางนกเอ้ียง เสด็จพระราช สมภพเมื่อวันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2527 รับราชการอยู่ในสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ได้รับ ความดีความชอบจึงได้เลื่อนยศข้ึนเป็นพระยาวชิรปราการเจ้าเมืองตาก ราษฎรจึงขนานนาม พระองค์ว่า พระเจา้ ตากสนิ ต่อมา พ.ศ. 2310 เกิดการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งท่ีสอง พระองค์ได้เป็นผู้นา ขบั ไล่ทหารพม่าที่ยึดครองกรงุ ศรีอยุธยาอยู่ในเวลานั้น และได้ปราบดาภิเษกเป็นพระเจ้ากรุง ศรอี ยธุ ยาอีกเจ็ดเดือนถดั มา

13 โดยพระองค์ย้ายเมืองหลวงไปยังกรุงธนบุรี และรวบรวมแผ่นดินซ่ึงมีขุนศึก กก๊ ตา่ ง ๆ ปกครองให้กลับเป็นปกึ แผ่นอกี ครงั้ พระองคเ์ สดจ็ สวรรคตเม่ือวันท่ี 6 เมษายน พ.ศ. 2325 เม่ือพระชนมพรรษา 48 พรรษา หลังถูกสมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกซึ่งเป็นพระสหายสาเร็จโทษ และ สืบราชสมบตั ิตอ่ เป็นตน้ ราชวงศจ์ ักรีในปัจจุบนั รวมเวลาครองราชย์ 15 ปี

14 2. นายสดุ จนิ ดา หรือ กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท เป็นสมเด็จพระอนุชาธิราชในสมเด็จ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ประสูติในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ เม่ือวัง พฤหัสบดี เดือน 11 ขึน 1 ค่้า ปีกุน จ.ศ. 1150 (พ.ศ.2286) มีพระนามเดิมว่า บุญมา ต่อมาได้ทรงรับราชการในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวสุริยามรินทร์ (พระเจ้าเอกทัศ) ตา้ แหนง่ นายสจุ ินดาหุ้มแพร

15 เม่ือ พ.ศ. 2310 กรุงศรีอยุธยาใกล้จะเสียกรุงแก่พม่า นายสุจินดากับ เพื่อน ๆ ได้ลอบหนีออกจากเมือง และไปสมัครรับราชการอยู่กับสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช ได้รับบรรดาศักด์ิเป็นพระมหามนตรี เจ้ากรมพระต้ารวจในขวา เม่ือ พ.ศ. 2310 เป็นยอดขุนพลส้าคัญของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ท้าการรบมีชัยชนะศึก หลายครัง ใน พ.ศ. 2311 จึงโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนต้าแหน่งเป็นพระยาอนุชิตราชา ให้ เป็นแมท่ พั ขนึ ไปตเี มอื งพษิ ณโุ ลก เม่ือตีเมืองได้แล้ว โปรดเกล้าฯ ให้เป็นเจ้าพระยาสุรสีห์ ผู้ส้าเร็จราชการเมอื งพษิ ณุโลก พม่าเรียกวา่ \"พระยาเสือ\"

16 ตอ่ มาเกิดเหตจุ ลาจลในกรุงธนบรุ ี สมเดจ็ เจา้ พระยามหากษตั ริย์ศกึ ทรง ปราบจลาจลเรียบร้อยแล้ว บรรดาเสนาบดีและข้าราชการราษฎรทังหลายได้อัญเชิญ สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเสด็จขึนเถลิงถวัลยราชสมบัติ ทรงเป็นปฐมกษัตริย์แห่ง บรมราชวงศ์จักรีวงศ์ และได้โปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระอนุชาธิราชเจ้าพระยาสุรสีห์ เสด็จเถลิงพระราชมณเฑียรท่ีพระมหาอุปราช เป็นกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท เมื่อ พ.ศ. 2325 สมเด็จพระบวรราชเจา้ มหาสุรสิงหนาท สวรรคตเมื่อวันพฤหัสบดี เดือน 12 แรม 4 ค่้า ปีกุน เบญจศก จุลศักราช 1165 ตรงกับวันท่ี 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2346

17 ทหารเอกแห่งสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช นามเดิม \" จ้อย\" เกิด เมื่อ พ.ศ. 2284 ณ บ้านห้วยคาเมืองพิชัย ในวัยเด็กบิดามารดาน้าไปฝากเรียน หนังสือที่วัดมหาธาตุ (วัดใหญ่) เมื่ออายุได้14 ปี เกิดชกต่อยกับลูกเจ้าเมืองพิชัย จนหนีออกมาจากวัดเปล่ียนชอื่ เปน็ \"ทองดี \"ไดฝ้ ึกฝนมวยไทยและฟันดาบจนมฝี มี ือ พ.ศ. 2305 เดินทางผจญภัยไปถึงเมืองตาก ขึนชกมวยในงานถือน้า พพิ ฒั น์สัตยา ปราบครูมวยช่ือดังได้ จึงได้รับการชุบเลียงจากพระเจ้าตาก แต่งตังให้ เป้น \"หลวงพิชยั อาษา\"

18 พ.ศ. 2308 พม่ายกกองทัพมาดีกรุงศรีอยุธยา ถึงวันท่ี 3 มกราคม พ.ศ. 2309 กรุงศรีอยุธยาใกล้แตก พระยาตากรวบรวมทหารตีทัพพม่าออกไปตังม่ันท่ีเมือง ปราจีนบรุ ี หลวงพิชัยอาษาร่วมรบอย่างกล้าหาญ วันท่ี 14 มิถุนายน พ.ศ. 2310 พระยา ตากยกทพั เข้าตเี มืองจนั ทบรุ ไี ด้ และสถาปนขึนเป็นกษัตรยิ ์ วันท่ี 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2310 หลวงพิชัยอาษา ร่วมทัพพระเจ้าตากสิน เข้าตพี ม่าทค่ี า่ ยโพธิส์ ามต้น สกุ แี ม่ทพั ใหญ่ พม่ายอมจา้ นน กรุงศรอี ยธุ ยาไดร้ ับการกอบกู้ เอกราช พระเจา้ ตากสินย้ายเมอื งหลวงไปตังท่ีกรุงธนบุรี

19 พ.ศ. 2311 พระเจ้าตากสินแต่งตังหลวงพิชัยอาษาเป็น \"เจ้าหมื่นไวยวรนา รถ\" นายทหารเอกราชองครักษ์ ยกทัพไป ตีเมืองพิมายซ่ึงกรมหม่ืนเทพพิพิธตังตัวเป็น กษัตริย์ครองเมืองอยู่ หลังชนะศึกได้รับการแต่งตังให้เป็น \"พระยาสีหราชเดโช“ พ.ศ. 2312 พระยาสีหราชเดโชเป็นแม่ทพั หน้า ยกทัพไปตเี มืองนครศรีธรรมราช พ.ศ. 2313 ทัพพระเจ้าตากสินเข้าตีและยึดเมืองพิษณุโลกและเมืองสวางค บุรีได้พระยาสีหราชเดโช ได้รับแต่งตังเป็น \"พระยาพิชัย\" เป็นผู้ส้าเร็จราชการครองเมือง พชิ ยั และไดร้ ับพระราชทานเคร่ืองยศเสมอด้วยเจ้าพระยาสรุ สหี ์ พ.ศ. 2315 โปสุพลา แม่ทัพพม่า ซึ่งรักษาเมืองเชียงใหม่ ได้ยกทัพมาดี เมืองลบั แล แล้วเลยมาตีเมืองพิชัยพระยาพชิ ัย น้าทหารออกสูร้ บป้องกนั เมืองไวไ้ ด้

20 พ.ศ. 2316 โปสุพลา ยกทัพมาตีเมืองพิชัยอีก พระยาพิชัยน้า ทหารออกสู้รบจนดาบหักไปข้างหน่ึง ทหารพม่าแตกพ่าย ไปอีกครัง จากการ รบครงั นัน จงึ ได้รับสมัญญาว่า \"พระยาพชิ ัย ดาบหกั \" พ.ศ.2325 สินแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าตากสิน พระบาทสมเด็จ พระพุทธยอดฟา้ จุฬาโลก ได้ตงั กรุงเทพฯ เป็น เมืองหลวง พระยาพิชัยดาบหัก ทูลขอถวายความกตัญญู ความจงรักภักดีและถายชีวิตเป็นราชพลี ตาม พระบาทสมเด็จพระเจ้าตากสิน เมื่อวันที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2325

21 แบบฝึกหดั หลงั เรียน

22 แบบฝึกหัดหลังเรยี น 1. ภูมปิ ญั ญาและวฒั นธรรมไทย ก. ทร่ี าบสูง ในการพิจารณาท้าเลที่ตังของ ข. ทร่ี าบล่มุ กรุงธนบุรีมีลักษณะแบบใด ค. ชายฝัง่ ทะเล ง. ริมปากแมน่ ้า

23 แบบฝกึ หดั หลงั เรียน 2. ข้อใดเป็นภูมิปัญญาและ ก. อาหารการกิน วั ฒ น ธ ร ร ม ไ ท ย ใ น ก า ร ข. การสรา้ งบ้านเรือน ปรับตัวเพ่ือแก้ปัญหาการ ค. การทา้ นาปแี ละนาปรัง ดา้ รงชวี ติ สมัยธนบรุ ี ง. การคา้ ขายกับชาวตา่ งชาติ

24 แบบฝึกหัดหลังเรียน 3. สมุดภาพไตรภูมิเป็น ก. กตัญญกู ตเวที การปลูกฝังให้คนไทย ข. บาปบญุ คณุ โทษ เชอื่ ในเร่อื งใด ค. การเวยี นวา่ ยตายเกิด ง. การพึงพอใจในสิงทีต่ นมี

25 แบบฝกึ หดั หลงั เรียน 4. ชาวต่างชาติในสมัย ก. จีน มอญ ฝรงั่ เศส ธน บุรี ข้อ ใดท่ีคนไท ย ข. อังกฤษ เยอรมัน อติ าลี ปรบั ตัวหลอมรวมกันได้ ค. ฮอลันดา โปรตุเกส เขมร ง. โซเวยี ต นิวซีแลนด์ อนิ เดยี

26 แบบฝึกหัดหลังเรียน 5. ภูมิปญั ญาและวฒั นธรรม ก. วดั ราชบรู ณะ ไทยด้านศลิ ปกรรมในสมยั ข. วัดพระศรีสรรเพชญ์ ธนบรุ คี อื ขอ้ ใด ค. พระพทุ ธรปู ทรงเครอื่ ง ง. ภาพเขยี นในเร่อื งไตรภูมิ

27 แบบฝึกหดั หลังเรียน 6. ก่อนเสียกรุงศรีอยุธยาครังที่ 2 ก. พระยาวชิรปราการเจ้าเมืองตาก พระเจ้าตากสินถูกเรียกตัวเข้ามา ข. พระยาวชริ ปราการเจ้าเมืองจันทบรุ ี ป้องกันกรุงศรีอยุธยาในขณะนัน ค. พระยาวชิรปราการเจา้ เมืองพษิ ณุโลก พระองค์ทรงดา้ รงต้าแหน่งใด ง. พระยาวชิรปราการเจา้ เมอื งนครสวรรค์

28 แบบฝึกหัดหลังเรยี น 7. สมเด็จพระเจ้าตากสิน ก. 10 ปี มหาราชทรงครองราชย์ ข. 13 ปี อยูก่ ปี่ ี ค. 15 ปี ง. 18 ปี

29 แบบฝึกหดั หลงั เรียน 8. สมเดจ็ พระบวรราชเจ้ามหาสรุ สงิ หนาท ก. นายสจุ นิ ดาหมุ้ แพร ข. เจ้าเมอื งพิษณุโลก ทรงรับราชการในรัชกาลสมเด็จพระ ค. เจา้ ปกครองเมอื งชันใน เจ้าอยู่หัวสรุ ิยามรินทร์ตา้ แหน่งใด ง. พระยาวชิรปราการเจ้าเมืองตาก

30 แบบฝกึ หัดหลังเรียน 9. ในปี 2305 นายทองดี ได้รับ ก. หลวงพชิ ยั อาษา ก า ร ชุ บ เ ลี ย ง จ า ก พ ร ะ เ จ้ า ต า ก ข. นายสจุ ินดาห้มุ แพร แต่งตงั ให้เปน็ ชอ่ื ใด ค. เจ้าพระยากษัตริยศ์ ึก ง. พระยาวชิรปราการเจา้ เมอื งจันทบรุ ี

31 แบบฝกึ หดั หลังเรียน 10. คณุ สมบัติท่ีโดดเด่นท่ีสุด ก. ซื่อสัตย์ ของพระยาพิชัยดาบหัก คือ ข. มีนา้ ใจ ขอ้ ใด ค. มีระเบียบวนิ ยั ง. ขยันหม่ันเพียร

เฉลยแบบฝกึ หดั 32 1. ง 2. ค 3. ข 4.ก 5. ง 6. ก 7. ค 8. ก 9. ก 10. ก

33 ลากอ่ นทุกคนไวค้ ่อยพบกนั ใหมน่ ะ

34 บรรณานุกรม ณรงค์ พ่วงพิศ และวุมิชัย มูลศิลป์. (ม.ป.ป.). หนังสือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ประวัตศิ าสตร์ ม.2. พมิ พ์ครงั ท่ี 12. กรุงเทพฯ : บริษัท ไทยร่มเกลา้ จ้ากัด. . (ม.ป.ป.). คู่มือครูประกอบการสอนรายวิชาพ้ืนฐาน ประวัติศาสตร์ ม.2. พิมพค์ รังที่ 12. กรงุ เทพฯ : ไทยรม่ เกล้า จ้ากัด. นวลจรัส จิตสงค์. (ม.ป.ป.). ชุดการเรียนรู้ประวัติศาสตร์ชาติไทย กลุ่มการเรียนรู้สังคมศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม. สรุ าษฎรธ์ านี : โรงเรยี นเทศบาล ๕ เทศบาลสุราษฎร์ธานี ประวัติพระยาพิชัยดาบหัก ทหารเอกแห่งสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช. (ม.ป.ป.). สืบค้นเมื่อ 10 มีนาคม พ.ศ. 2563. สืบค้นจาก : http://www.uttaradit.go.th/pichai/ index_pichai.htm. ผศู้ รัธาสมเดจ็ กรมพระราชวงั บวรมหาสรุ สิงหนาท. (2559). พระประวัติ สมเด็จพระบวรราชเจ้า มหาสรุ สิงหนาท. สบื ค้นเม่อื 10 มนี าคม พ.ศ. 2563. สืบค้นจาก : https://www .facebook.com/299921410184188/posts/556488774527449/.

ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยสมัยธนบุรีท่ีมีความผสมกลมกลืนอยู่ใน ส่วนเดียวกัน ตัวอย่างภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยสมัยธนบุรีมีดังต่อไปนี้ 1. ภูมิปัญญาและ วัฒนธรรมไทยในการพิจารณาทาเลที่ต้ังของราชธานี 2. ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในการ ปรับตัวเพื่อแก้ปัญหาการดารงชีวิต 3. ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในการปลูกฝังศีลธรรม ให้กับสังคม 4. ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยในการปรับตัวประสานสัมพันธ์กับชาวต่างชาติ 5. ภูมิปัญญาและวัฒนธรรมไทยด้านศิลปกรรม และกล่าวถึงบุคคลสาคัญในสมัยธนบุรี เช่น สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช นายสุดจินดา หรือ กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท และ พระยาพชิ ัย หรอื พระยาพิชยั ดาบหัก