ความฉลาดทางดิจิทัล

ความฉลาด ทางดิจิทัล (DQ: Digital Intelligence Quotieent ของคนรุ่นใหม่ในทัศตวรรษที่21) จัดทำโดย นางสาวศิรดา กิจเดช รหัสนักศึกษา 634186027 คณะครุศาสตร์ สาขาการศึกษาปฐมวัย ปีที่2 หมู่1 เสนอ อาจารย์ ดร.สุจิตตรา จันทร์ลอย รายวิชา นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศพื่อ การสื่อสารการศึกษาและการเรียนรู้ (PC62506) มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง

คำนำ รายงานฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิชา นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศพื่อการสื่อสารการศึกษาและการ เรียนรู้ (PC62506) เพื่อให้ได้ศึกษาหาความรู้ในเรื่องความฉลาดทางดิจิทัล และได้ศึกษาอย่างเข้าใจเพื่อเป็นประโยชน์ กับการเรียนการศึกษา ผู้จัดทำหวังว่า รายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้อ่าน หรือนักเรียน นักศึกษา ที่กำลังหาข้อมูลเรื่องนี้อยู่ หากมีข้อแนะนำหรือข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทำขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย

ส า ร บั ญ 5.1 ความหมาย และ ความสำคัญ 5.2 ความเป็นมาของพลเมืองดิจิทัล 5.3 องค์ประกอบของทักษะแต่ละด้าน 5.4 ภาพประกอบโมเดล และตัวอย่างแต่ละทักษะ 5.5 แนวทางการพัฒนาและอื่นๆ 5.6 สรุปท้ายเล่ม 5.7 บรรณานุกรม

5.1 ความหมาย และความ สำคัญ กลุ่มของความสามารถทางสังคม อารมณ์ และการรับรู้ ที่จะทำให้คนคนหนึ่งสามารถเผชิญกับความท้าทายบนเส้น เป็นค่านิยมที่จำเป็นต่อการใช้ ชีวิตในฐานะสมาชิกของโลก ทางของชีวิตในยุคดิจิทัลและสามารถปรับตัวให้เข้ากับชีวิตดิจิทัลได้ ออนไลน์ กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ ความฉลาดทางดิจิทัลครอบคลุมทั้งความรู้ ทักษะทัศนคติและค่านิยม ทักษะการใช้สื่อและการเข้า ที่จำเป็นต่อการใช้ชีวิตในฐานะสมาชิกของโลกออนไลน์ กล่าวอีกนัยหนึ่ง คือ ทักษะการใช้สื่อและการเข้าสังคมในโลกออนไลน์ดังนั้นความเป็น สังคมในโลกออนไลน์ พลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) เป็นพลเมืองที่มีความสามารถใน ช่วยให้บุคคลมีความฉลาด การใช้อินเทอร์เน็ตในการบริหารจัดการ ควบคุม กำกับตน รู้ผิดรู้ถูก และรู้ ในการใช้ดิจิทัลอย่างถูกต้องรู้เท่า เท่าทัน เป็นบรรทัดฐานในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างเหมาะสม มีความรับ ทัน และเหมาะสม ผิดชอบ เรียนรู้ที่จะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญฉลาดและปลอดภัย

5.2 ความเป็นมาของ พลเมืองดิจิทัล ในยุคดิจิทัลที่เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทสำคัญ ที่ทำให้การดำเนินชีวิต มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งสร้างความท้าทาย ให้กับคนในสังคมทุกช่วงวัย สังคมดิจิทัล เป็นสังคม ที่ทำให้มนุษย์แลกเปลี่ยนเรียนรู้ เชื่อมโยง และผสานกันด้วย เทคโนโลยีสารสนเทศ ทำให้เทคโนโลยีเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ประจำวัน โดยเฉพาะการติดต่อสื่อสาร การแลกเปลี่ยน ข้อมูล หรือแม้แต่การทำธุรกรรมการเงิน เทคโนโลยีสารสนเทศจึงมีส่วนในการขับเคลื่อน ให้เกิดเป็นสังคมดิจิทัล

5พ.2ลเคมืวอางมดเิ ปจ็ินทัมลา(ตข่ออง) ตามที่คณะรัฐมนตรีภายใต้การบริหารราชการแผ่นดินของ พล เอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้แถลงนโยบายต่อสภานิติบัญญัติ แห่งชาติ ต้องการให้มีการส่งเสริมภาคเศรษฐกิจดิจิทัลและ วางรากฐานของเศรษฐกิจดิจิทัลให้เริ่มขับเคลื่อนได้อย่าง จริงจัง ซึ่งจะทำให้ทุกภาคเศรษฐกิจก้าวหน้าไปได้ทันโลกและ สามารถแข่งขันในโลกสมัยใหม่ได้ ซึ่งเป็นที่ยอมรับว่าผู้ที่มี ความสามารถทางด้านการใช้ดิจิทัลได้มากกว่า ย่อมเป็นผู้ได้ เปรียบในสังคมเนื่องจากสามารถใช้ประโยชน์จากดิจิทัล เพื่อ เพิ่มคุณค่าให้กับชีวิต สร้างสรรค์นวัตกรรมและสิ่งใหม่ได้ มากกว่าทำให้พัฒนาเศรษฐกิจให้ก้าวหน้าได้ดี มีคุณภาพชีวิต ที่ดีขึ้น นโยบายของทุกประเทศจึงพยายามเพิ่มขีดความ สามารถทางด้านการใช้ดิจิทัลให้กับประชาชน

5.2 ความเป็นมาของ พลเมืองดิจิทัล(ต่อ) ในการขับเคลื่อนนโยบายฯ ดังกล่าว ไปสู่การเป็น Digital Thailand จำเป็นอย่างยิ่งที่นอกจากจะเร่งสร้างทักษะการใช้ เทคโนโลยีดิจิทัล สร้างโอกาสในการเข้าถึงข้อมูล ข่าวสาร และทำให้เกิดความเข้าใจในเรื่องเทคโนโลยีเกิดใหม่ที่สำคัญ และการบริการภาครัฐผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ในประชาชน ทุกกลุ่มวัยแล้ว ยังมีความจำเป็นที่จะต้องเร่งสร้างทักษะและ ความตระหนักรู้ถึงประโยชน์และโทษ ตลอดจนการใช้งาน อย่างสร้างสรรค์ และรับผิดชอบต่อสังคม ซึ่งจากข้อมูลการ สำรวจการมีการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร

5.2 ความเป็นมา ของ พลเมืองดิจิทัล(ต่อ) และทางศูนย์ประสานการรักษาความมั่นคงปลอดภัยระบบคอมพิวเตอร์ประเทศไทย หรือ \"ไทยเซิร์ต\" ปี 2558 มีภัยคุกคามไซเบอร์ที่แจ้งเข้ามาทั้งสิ้น 4,371 ราย สูงกว่าปีก่อนๆ หลายเท่าตัว โดยเมื่อปี 2555 มีสถิติภัยคุกคามเพียง 792 ราย ปี 2556 มีจำนวนเพิ่มขึ้น เป็น 1,745 ราย และในปี 2557 มีจำนวนมากถึง 4,007 ราย โดยส่วนใหญ่จะเป็นการปล่อย ไวรัส สปายแวร์ โทรจัน รองลงมาเป็นการฉ้อโกง/หลอกลวง และการเจาะระบบ นอกจากภัยที่มากับการใช้อินเทอร์เน็ตและสื่อสังคมออนไลน์แล้ว ยังมีสิ่งที่ควรตระหนักถึง และน่าเป็นห่วงอย่างมากคือการรับรู้ข้อมูลที่มากเกินไป สำนักงานปลัดกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ตระหนักถึงปัญหาข้างต้น และความจำเป็นในการเสริมสร้างทักษะดิจิทัลให้แก่ประชาชน ให้สามารถเข้าถึง เรียนรู้ และ ได้ประโยชน์จากการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างปลอดภัย สร้างสรรค์ มีคุณธรรม จริยธรรม และตระหนักถึงผลกระทบต่อสังคม จึงเห็นควรดำเนินกิจกรรมศึกษากรอบแนวทางการ พัฒนาทักษะดิจิทัลเบื้องต้น

5.3 องค์ประกอบ ของทักษะแต่ละด้าน



1.ทักษะในการรักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ต้องมีความสามารถในการสร้างสมดุล บริหารจัดการ รักษาอัตลักษณ์ที่ดีของตนเองไว้ให้ได้ ทั้งในส่วนของโลกออนไลน์และโลกความจริง 2.ทักษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) ดุลพินิจในการบริหารจัดการข้อมูลส่วนตัว โดยเฉพาะการแชร์ข้อมูลออนไลน์เพื่อ ป้องกันความเป็นส่วนตัวทั้งของตนเองและผู้อื่นเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องประกอบอยู่ ในพลเมืองดิจิทัลทุกคน และพวกเขาจะต้องมีความตระหนักในความเท่าเทียมกัน ทางดิจิทัล เคารพในสิทธิของคนทุกคน

3.ทักษะในการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) ความสามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมูลที่ถูกต้องและข้อมูลที่ผิด ข้อมูลที่มีเนื้อหาดีและ ข้อมูลที่เข้าข่ายอันตราย รู้ว่าข้อมูลลักษณะใดที่ถูกส่งผ่านมาทางออนไลน์แล้วควรตั้งข้อสงสัย หา คำตอบให้ชัดเจนก่อนเชื่อและนำไปแชร์ ด้วยเหตุนี้ พลเมืองดิจิทัล จึงต้องมีความรู้ความสามารถใน การเข้าถึง ใช้ สร้างสรรค์ ประเมิน สังเคราะห์ และสื่อสารข้อมูลข่าวสารผ่านเครื่องมือดิจิทัล ซึ่ง จำเป็นต้องมีความรู้ด้านเทคนิคเพื่อใช้เครื่องมือดิจิทัล 4.ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) ทักษะในการบริหารเวลากับการใช้อุปกรณ์ยุคดิจิทัล รวมไปถึงการควบคุมเพื่อให้เกิดสมดุลระหว่าง โลกออนไลน์และโลกภายนอก นับเป็นอีกหนึ่งความสามารถที่บ่งบอกถึง ความเป็นพลเมืองดิจิทัล ได้เป็นอย่างดี

5.ทักษะในการรับมือกับการคุกคามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) จากข้อมูลทางสถิติล่าสุด สถานการณ์ในเรื่อง Cyber bullying ในไทย มีค่าเฉลี่ยการกลั่นแกล้งบนโลก ออนไลน์ในรูปแบบต่างๆ ที่สูงกว่าค่าเฉลี่ยโลกอยู่ที่ 47% และเกิดในรูปแบบที่หลากหลาย อาทิ การด่าทอกัน ด้วยข้อความหยาบคาย การตัดต่อภาพ สร้างข้อมูลเท็จ รวมไปถึงการตั้งกลุ่มออนไลน์กีดกันเพื่อนออกจาก กลุ่ม ฯลฯ 6.ทักษะในการบริหารจัดการข้อมูลที่ผู้ใช้งานทิ้งไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มีรายงานการศึกษาวิจัยยืนยันว่า คนรุ่น Baby Boomer คือ กลุ่ม Aging ที่เกิดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มักจะใช้งานอุปกรณ์คอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์เคลื่อนที่ของผู้อื่น และเปิดใช้งาน WiFi สาธารณะ เสร็จ แล้วมักจะละเลย ไม่ลบรหัสผ่านหรือประวัติการใช้งานถึง 47% ซึ่งเสี่ยงมากที่จะถูกผู้อื่นสวมสิทธิ ขโมยตัวตน บนโลกออนไลน์ และเข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลได้อย่างง่ายดาย

7.ทักษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการป้องกันข้อมูลด้วยการสร้างระบบความปลอดภัยที่เข้มแข็งและป้องกันการ โจรกรรมข้อมูลไม่ให้เกิดขึ้นได้ ถ้าต้องทำธุรกรรมกับธนาคารหรือซื้อสินค้าออนไลน์ เช่น ซื้อเสื้อผ้า ชุด เดรส เป็นต้น ควรเปลี่ยนรหัสบ่อยๆ และควรหลีกเลี่ยงการใช้คอมพิวเตอร์สาธารณะ และหากสงสัยว่า ข้อมูลถูกนำไปใช้หรือสูญหาย ควรรีบแจ้งความและแจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทันที 8.ทักษะในการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเห็นใจและสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่นบนโลกออนไลน์ พลเมือง ดิจิทัลที่ดีจต้องรู้ถึงคุณค่าและจริยธรรมจากการใช้เทคโนโลยี ต้องตระหนักถึงผลพวงทาง สังคม การเมือง เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม ที่เกิดจากการใช้อินเทอร์เน็ต การกดไลก์ กดแชร์ ข้อมูล ข่าวสาร ออนไลน์ รวมถึงรู้จักสิทธิและความรับผิดชอบออนไลน์ อาทิ เสรีภาพในการพูด การเคารพทรัพย์สินทางปัญญาของผู้อื่น และการปกป้องตนเองและชุมชนจากความเสี่ยง ออนไลน์ เช่น การกลั่นแกล้งออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเด็ก สแปม เป็นต้น

5.4 ภาพประกอบโมเดล และตัวอย่างแต่ละทักษะ







5.5 แนวทางการพัฒนาและอื่นๆ เทคโนโลยีกำลังเข้ามาเปลี่ยนโลกของเราไปอย่างรวดเร็ว แม้กระทั่งวิธีที่เราทำ สิ่งต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันก็พลอยเปลี่ยนแปลงไปด้วย และต่อไป ผู้ที่จะได้ใช้ ชีวิตแบบดิจิทัลอย่างเต็มตัวก็คือเด็ก ๆ รุ่นปัจจุบันที่กำลังจะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ ในยุคที่ทั้งการแสดงออกทางสังคม, การเรียนรู้, การทำงานอดิเรก ตลอดจน การดำเนินชีวิตจะหลอมรวมกับเทคโนโลยีอย่างสมบูรณ์ ในอนาคต การพัฒนาตัวตนของเด็ก ๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านอัตลักษณ์ บุคลิกภาพ วิธีการสื่อสาร ทักษะ และพรสวรรค์จะเกิดขึ้นโดยมีเทคเทคโนโลยี และอินเทอร์เน็ตเขามาเกี่ยวข้อง ดังนั้น การเตรียมความพร้อมให้คนยุค อนาคตอย่างพวกเค้าจึงไม่ใช่แค่การสอนเรืองพื้นฐานเช่น ภาษา, คณิตศาสตร์, ประวัติศาสตร์ และภูมิศาสตร์อีกต่อไป แต่ยังรวมไปถึงการสอน ให้ใช้เทคโนโลยี (อย่างปลอดภัย และเหมาะสม) อีกด้วย

ก้าวต่อไปของการเรียนรู้ดิจิทัลคืออะไร ห้องเรียนออนไลน์หมายถึงการเรียนรู้แบบดิจิทัลสำหรับทุกคน ตลาดทั่วโลกสำหรับหลักสูตรภาคปฏิบัติและหนังสือรับรอง ตัวการปรับปรุงคุณภาพของการเรียนรู้แบบผสมผสาน ความต้องการที่เพิ่มขึ้นสำหรับโปรแกรมที่เน้นทักษะ หลักการลงทุนที่มากขึ้นในเทคโนโลยีเชิงโต้ตอบในการแก้ปัญหา ความเหลื่อมล้ำทางดิจิทัล

\"เราต้องการเทคโนโลยีในทุกห้องเรียน และในมือของนักเรียนและผู้สอนทุกคน เพราะนั่นเปรียบเสมือนปากกาและ กระดาษแห่งยุคสมัยของเรา อีกทั้งยังเป็นเลนส์ที่สะท้อนถึง ประสบการณ์จากโลกของเรามากขึ้น\" เ ด วิ ด ว า ร์ ลิ ก

5.6 สรุปท้ายเล่ม การจะเป็นพลเมืองดิจิทัลที่ดีนั้น ต้องมีความฉลาดทางดิจิทัล ซึ่งประกอบขึ้นด้วยชุดทักษะและ ความรู้ทั้งในเชิงเทคโนโลยีและการคิดขั้นสูง หรือที่เรียกว่า “ความรู้ดิจิทัล” (Digital Literacy) เพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์จากข้อมูลข่าวสารในโลกไซเบอร์ รู้วิธีป้องกันตนเองจากความเสี่ยง ต่างๆ ในโลกออนไลน์ เข้าใจถึงสิทธิ ความรับผิดชอบ และจริยธรรมที่สำคัญในยุคดิจิทัล และใช้ประโยชน์จากอินเทอร์เน็ตในการมีส่วนร่วมทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม ที่ เกี่ยวกับตนเอง ชุมชน ประเทศ และพลเมืองบนโลก ได้อย่างสร้างสรรค์ หากบุคคลมีทักษะ และความสามารถทั้ง 8 ประการจะทำให้บุคคลนั้นมีความสามารถในการใช้อินเทอร์เน็ตในการบริหาร จัดการ ควบคุม กำกับตน รู้ผิดรู้ถูก และรู้เท่าทัน เป็นบรรทัดฐานในการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่าง เหมาะสม เรียนรู้ที่จะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญฉลาด และปลอดภัย

บรรณานุกรม 9 ข้อควรปฏิบัติของพลเมืองดิจิทัลยุคใหม่ [Online]. แหล่งที่มา http://www.okmd.or.th/ okmd-opportunity/digital-age/258/ [2 มกราคม 2565] ดีป้าจับมือพันธมิตรขับเคลื่อนความฉลาดทางดิจิทัลให้เด็กไทยเทียบเท่ามาตรฐาน [Online]. แหล่งที่มา http://www.ryt9.com/s/prg/2778991 [2 มกราคม 2565] โจ๋ไทยเมินออกกกำลังกาย 40% อยากเล่นเน็ต-เกมมากกว่า [Online]. แหล่งที่มา http://www. manager.co.th/qol/viewnews.aspx?NewsID=9560000154824 [2 มกราคม 2561] วิทยา ดำรงเกียรติศักดิ์. พลเมืองดิจิทัล [Online]. แหล่งที่มา http://www.infocommmju.com/ icarticle/images/stories/icarticles/ajwittaya/digital/Digital_Citizenship.pdf [2 มกราคม 2565] วิวรรณ ธาราหิรัญโชติ. ทักษะทางดิจิตอลที่จำเป็นสำหรับเด็กในอนาคต [Online]. .แหล่งที่มา http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/642553 [2 มกราคม 2565]

คุณมีคำถามหรือไม่ ส่งมาให้เรา! เราหวังว่าคุณได้เรียนรู้สิ่งใหม่แล้ว