เครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในการเก็บตัวอย่างอากาศ 346

เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชใ้ นการเก็บตวั อยา่ ง มลพษิ ทางอากาศ การเก็บตวั อยา่ งอากาศ ตอ้ งพจิ ารณาถงึ ประเภทของมลพษิ ทาง อากาศ ชนดิ ของสารปนเป้ื อนในอากาศ โดยแบง่ การเก็บตวั อยา่ งอากาศ ออกเป็ น 2 ประเภท คือ การเก็บตวั อย่างอากาศสาหรับสารปนเปื้ อนท่ี เป็ นอนภุ าคและการเก็บตวั อย่างอากาศสาหรบั สารปนเปื้ อนท่เี ป็ นไอและ กา๊ ซ เพอื่ ประโยชนใ์ นการเลอื กเคร่อื งมอื และอปุ กรณท์ ่เี หมาะสมกบั การ เก็บตวั อยา่ งอากาศเพ่ือการวเิ คราะหห์ าปรมิ าณของมลพษิ นน้ั ๆ เครอื่ งมอื ชนดิ ทอี่ า่ นคา่ โดยตรง (Direct reading instruments) เครอ่ื งมอื ที่รวมเอาการเกบ็ ตวั อยา่ งและวเิ คราะหไ์ วใ้ นเคร่ืองมือนนั้ ๆ สามารถแสดงผล การตรวจวดั ในเชงิ ปริมาณไดท้ นั ทที ที่ าการตรวจวดั โดยแสดงทหี่ นา้ ปัดเครื่องบนั ทกึ หรือแสดงผลที่ตวั กลางทเี่ กี่ยวขอ้ งกบั การเก็บตวั อย่างอากาศ • เครอื่ งมอื ท่ีตรวจวดั ปริมาณฝ่ นุ ที่ เขา้ ถึงถงุ ลมปอดชนิดท่ีอา่ นคา่ ไดท้ นั ที เคร่อื งมือทีอ่ าศัยหลกั การกระจายของแสง (Light scattering) สาหรับการเก็บและ วิเคราะหอ์ นภุ าคในอากาศ

• เคร่ืองวดั VOC เคร่ืองมือทอี่ าศัยหลกั การแตกตวั เป็ นไอออน (Ionization) สาหรบั การ ตรวจวัดกา๊ ซและไอ • Miran vapor analyzer เครอ่ื งมือทีอ่ าศัยหลกั การวดั ความ เขม้ ขน้ ของแสง (Photometry) สาหรับการ ตรวจวดั กา๊ ซและไอ • Portable GC เครือ่ งมอื ท่ีอาศัยหลักการแยกชน้ั ของ กา๊ ซโดยการซึมผา่ นวัตถดุ ดู ซับ (Gas chromatography )

• หลอดตรวจวดั (Detector tube) ตอ้ งใชก้ บั เครอ่ื งเก็บตวั อยา่ ง อากาศรว่ มดว้ ย เป็ นชนดิ Squeeze bulb หรือ Hand piston pump หรอื Peristallic pump เครื่องมอื เกบ็ ตวั อยา่ งอากาศผา่ นอุปกรณท์ เ่ี ปน็ ตัวกลางในการเกบ็ และ วเิ คราะหท์ างหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร โดยทวั่ ไปจะอาศยั หลักการแทนทอ่ี ากาศ เชน่ Personal air sampler pump หรือ High volume pump ซงึ่ ชดุ เครอ่ื งมอื ดงั กลา่ วประกอบดว้ ย - ทางเขา้ ของอากาศ (air inlet) - อปุ กรณค์ วบคมุ การไหลอากาศ (air flow controller) - มาตรวัดอตั ราการไหลของอากาศ (air flow meter) - เครอ่ื งดดู อากาศ (air mover) - ทางอากาศออก (air outlet) - สวิทซค์ วบคมุ การเปิ ด-ปิ ดเครือ่ งมอื

• กระดาษกรอง มโี ครงสรา้ งทเ่ี ป็ นรู พรนุ มีรปู ร่างภายนอกทสี่ ามารถวดั ได้ คอื ความ หนาและพ้นื ทห่ี นา้ ตดั ที่อากาศไหลผ่าน กระดาษกรองมหี ลายชนดิ และสง่ิ ทแี่ ตกตา่ งกนั ของกระดาษกรอง คอื โครงสรา้ งภายในโดยกระดาษกรองจะถกู บรรจไุ วภ้ ายในตลับยึดกระดาษ กรอง (Casette filter holder) โดยมแี ผน่ รองกระดาษกรอง (Support pad หรือ back up filter) รองรับอยอู่ าจใชร้ ่วมกบั cyclone ก็ได้ • ไซโคลน สาหรบั เก็บอนภุ าคทมี่ ีขนาดนอ้ ยกวา่ 10 ไมครอน ทีเ่ ขา้ ไปในถงุ ลมปอด โดยมีกระดาษกรองทชี่ งั่ นา้ หนกั มาแลว้ ใช้ เก็บตวั อย่างอากาศทีต่ วั บคุ คล อากาศ ถกู ดดู ผา่ นชอ่ งเล็กๆแลว้ หมนุ เป็ น วงกลมทาใหอ้ นภุ าคทใี่ หญแ่ ลว้ ตกลง ขา้ งล่าง สว่ นอนภุ าคทเี่ ล็กจะลอยขน้ึ ไป ตดิ ทีก่ ระดาษกรอง

• Impinger หลอดบรรจขุ องเหลวเชน่ นา้ หรอื สารเคมี มีลักษณะเป็ นทรงกระบอก โดยกลไกการทางานคือมลพษิ ที่ปะปน อยใู่ นอากาศจะถกู จบั ใหอ้ ย่ใู นของเหลว นน้ั โดยหลอดจะมีชอ่ งสาหรับอากาศเขา้ ซ่งึ เชอ่ื มตอ่ กบั เคร่ืองดดู อากาศ และ อากาศส่วนท่ีเหลอื จะถกู ดดู ออกไป ดา้ น ปลายหลอดจะจมุ่ อย่ใู นของเหลว • หลอดบรรจดุ ดู ซบั ใชเ้ ก็บตวั อย่างกา๊ ซหรอื ไอทีไ่ มไ่ วตอ่ ปฏกิ ิรยิ า เก็บโดยใชห้ ลอดแกว้ ที่ บรรจดุ ว้ ยสารดดู ซบั ทเี่ ป็ นของแขง็ เชน่ ผงถา่ น ซลิ ิกาเจล

• ถงุ เก็บตวั อยา่ งอากาศ (Sampling bag) ใชเ้ ก็บตวั อยา่ งอากาศทเ่ี ป็ นกา๊ ซและไอ ถงุ เก็บตวั อยา่ งอากาศจะมี ลกั ษณะคอื มวี าลว์ หรือล้ินสาหรบั เปิ ด ปิ ดเพอื่ เก็บตวั อยา่ งอากาศท่ีมมี ลพิษ ปนเปื้ อนอยู่ ทาจากพลาสตกิ ชนดิ ตา่ งๆ Mylar Teflon หรือ Scotch park • Elutriators เป็ นอปุ กรณท์ ี่ใชเ้ ก็บตวั อยา่ ง อากาศโดยอาศัยแรงโนม้ ถ่วงของ โลกในการแยกขนาดอนภุ าค แบ่งเป็ น 2 ชนิด คอื Vertical และ Horizontal

อา้ งอิง ณฐั พงศ์ แหละหมัน.(2559). การใชเ้ ครือ่ งมือ. สืบคน้ 15 มีนาคม 2564, จาก http://envocc.ddc.moph.go.th/uploads/Menu/rayong/air.pdf อปุ กรณเ์ ก็บตวั อยา่ งอากาศ. สบื คน้ 16 มีนาคม 2564, จาก https://www.entech.co.th/product_cat/%E0%B8%AD%E0%B8%B8