บำรุงรักษา

วธิ กี ารดูแลรกั ษาระบบคอมพิวเตอร์เบ้อื งต้น นางสาวศตวรรณ อ่างแกว้ นักวิชาการคอมพิวเตอร์ กลมุ่ ตรวจสอบภายใน กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

1 วิธีการดูแลรักษาระบบคอมพิวเตอร์เบ้อื งต้น คอมพิวเตอร์เม่ือใช้ไประยะหนึ่งจะมีการเสื่อมชารุดไปตามสภาพระยะเวลาท่ีใช้งาน ผู้ใช้ คอมพิวเตอร์จึงควรดูแลและบารุงรักษาอย่างเหมาะสมสม่าเสมอ เพ่ือเพ่ิมอายุการใช้งานของเคร่ือง คอมพวิ เตอร์ซ่งึ จะชว่ ยให้สามารถประหยัดงบประมาณในการซ่อมบารงุ หรือการเปลยี่ นอปุ กรณ์ สิง่ แวดลอ้ มทเ่ี หมาะสมทค่ี อมพิวเตอร์จะทางานได้ดนี น้ั คอื อย่างไร ห้องทางานด้านคอมพิวเตอร์จึงควรเป็นห้องปรับอากาศที่ปราศจากฝุ่นและความช้ืน ซอฟแวร์ แผน่ ซดี ีท่ีเกบ็ ซอฟแวร์ และไฟลข์ ้อมลู หรอื สารสนเทศน้ันอาจเสยี หายได้ ถา้ หากวา่ แผ่นซีดีได้รับการ ขีดข่วน ไดร้ ับความร้อนสูงหรือตกกระทบกระแทกแรง ๆ ส่ิงที่ทาลายซอฟแวร์ ได้แก่ ความร้อน ความชื้น ฝุ่น ควัน และการฉีดสเปรย์พวกนา้ ยาหรือนา้ หอม ตา่ ง ๆ เป็นต้น วธิ กี ารดแู ลรกั ษาตัวเคร่ืองคอมพวิ เตอร์ (Case) 1. เคร่ืองจ่ายสารองไฟ (UPS) ควรติดต้ังร่วมกับตัวเคร่ืองคอมพิวเตอร์ด้วยเพราะเครื่อง สารองไฟจะช่วยป้องกัน และแก้ปัญหาทางไฟฟ้าไม่วา่ จะเป็นไฟตก ไฟเกิน หรือไฟกระชากเป็นสาเหตทุ ี่จะทา ให้เกดิ ความเสยี หายของข้อมูล และช้นิ ส่วนอน่ื ๆ 2. การติดตั้งตัวเคร่ืองคอมพิวเตอร์ ควรติดต้ังในห้องที่มีเคร่ืองปรับอากาศหรือถ้ามีไม่มี เคร่ืองปรับอากาศควรเลือกห้องท่ีปลอดฝุ่นมากท่ีสุดและการติดต้ังตัวเครื่องควรจากผนังพอสมควรเพ่ือการ ระบายความร้อนทดี่ ี 3. การต่อสาย Cable ระหว่างเครื่องคอมพิวเตอร์กับอุปกรณ์ต่าง ๆ เช่น เครื่องพิมพ์ เคร่ืองสารองไฟ หรอื ส่วนอนื่ ๆ จะตอ้ งกระทาเม่อื power off (ปดิ เครอ่ื ง) เทา่ นน้ั 4. อย่าปิด – เปิดเครื่องบ่อย ๆ เกินความจาเป็น เพราะจะทาให้เกิดความเสียหาย แก่โปรแกรมท่กี าลังทางานอยู่ 5. ไม่เคลื่อนย้ายเครื่องคอมพวิ เตอร์ขณะท่ีเครื่องทางานอยู่ เพราะจะทาให้อปุ กรณ์เกิดความ เสียหายได้ 6. อย่าเปดิ ฝาเคร่ืองขณะใช้งานอยู่ ถ้าต้องการเปิดต้อง power off (ปิดเครื่อง) และถอด ปลั๊กไฟกอ่ น 7. ควรศึกษาจากคู่มอื กอ่ น หรอื การอบรมการใชง้ าน Software กอ่ นการใชง้ าน 8. ไมค่ วรทาน้าหรอื อาหารหกใสเ่ ครอื่ ง

2 9. จัดการไฟล์ที่ไม่ได้ใช้แล้วหรือไม่สาคัญ ไฟล์ต่าง ๆ ที่ดาวน์โหลดมาหรือเก็บไว้ในเคร่ือง คอมพวิ เตอร์หากไม่ไดใ้ ช้งานแล้ว หรือไม่สาคัญก็ควรลบทิ้งจากเครื่องคอมพวิ เตอร์ เพราะจะไม่ทาให้เสียเน้ือท่ี ในการจดั เก็บและมีเนือ้ ที่ว่างจดั เกบ็ ขอ้ มูลใหม่ เปิดไฟลห์ รือคน้ หาไฟล์จะได้รวดเรว็ 10. จัดระเบียบโฟลเดอร์ต่าง ๆ ช่วยประหยัดเวลาและช่วยในเร่ืองการทางาน เพราะหากไม่ จัดการไฟล์และโฟลเดอร์ตา่ ง ๆ ให้เป็นระเบยี บเรียบร้อย เวลาท่ีค้นหาไฟล์ต่าง ๆ ก็จะสะดวกมากข้ึน เคร่ืองก็ จะทางานไมช่ ้า 11. กาจัดและสแกนไวรัสในคอมพิวเตอร์ อาจต้องใช้เวลาเพราะสาหรับคนที่ใช้คอมพิวเตอร์ มานานข้อมูลต่าง ๆ รูปภาพ ไฟล์เพลง งานต่าง ๆ มากมายที่อยู่ในเครื่อง ข้อมูลมากใช้เวลาสแกนนาน มากขน้ึ การสแกนไวรสั ในคอมพิวเตอรเ์ พอื่ ให้การใชง้ านคอมพวิ เตอรไ์ มม่ ปี ัญหา วธิ กี ารดแู ลรกั ษาจอภาพ (Monitor) ในส่วนของจอภาพน้ันอาจเสียหายได้ เช่น ภาพอาการเลื่อนไหลภาพล้ม ภาพเต้นหรือไม่มี ภาพเลย โดยปฏบิ ตั ดิ ังนี้ 1. อย่าใหว้ ตั ถุหรือน้าไปกระทบหน้าจอคอมพิวเตอร์ 2. ควรเปดิ ไฟทีจ่ อกอ่ นทเี่ ปิดไฟท่ี CPU เพอื่ boot เครอื่ ง 3. ไมค่ วรปดิ ๆ เปดิ ๆ เครื่องตดิ ๆ กัน เมอ่ื ปดิ เคร่ืองแล้วท้งิ ระยะไวเ้ ลก็ น้อยก่อนเปิดใหม่ 4. ควรปรับความสว่างของจอภาพให้เหมาะสมกับสภาพของห้องทางาน เพราะถ้าสว่างมาก เกนิ ไปย่อมทาให้จอภาพอายุสน้ั ลง 5. อยา่ เปดิ ฝาหลัง Monitor ซอ่ มเอง เพราะจะเปน็ อันตรายจากกระแสไฟฟ้าแรงสูง 6. เมื่อมีการเปิดจอภาพท้ิงไว้นาน ๆ ควรจะมีการเรียกโปรแกรมถนอมจอภาพ (Screen Sever) ข้นึ มาทางานเพอื่ ยดื อายุการใช้งานของจอภาพ 7. ไม่ควรเอานิว้ หรอื สิง่ ของอนื่ ๆ ไปจิ้มหรือสัมผสั กับส่วนจอแสดงผล 8. เช็ดอย่างเบามือโดยเช็คไปทิศทางเดียวกันคือจากซ้ายไปขวา หรือบนลงล่าง กดน้าหนัก มอื เลก็ นอ้ ย อยา่ วนไปวนมา และอยา่ หนักมอื เกินไปอาจทาใหจ้ อเสยี หายได้

3 วธิ กี ารดแู ลรกั ษาแปน้ พิมพ์ (keyboard) 1. ปดั ฝนุ่ และทาความสะอาดเป็นประจา 2. อยา่ ทาน้าหกถกู แผงแปน้ พิมพ์ วธิ กี ารดแู ลรกั ษาเมาส์ (Mouse) 1. ควรวางเมาสไ์ วท้ ี่แผ่นรองเมาส์ทุกครง้ั 2. อย่ากระแทกเมาสก์ ับพน้ื การดแู ลรกั ษาแผน่ ซดี ี (CD) 1. ควรเก็บแผ่นซดี ไี ว้ในกล่อง เพ่อื ป้องกนั ฝุ่นละอองหรอื สง่ิ สกปรกอื่นๆ 2. ไม่ควรขีดหรือเขียนสิ่งใดลงบนแผ่นซีดี เน่ืองจากจะทาให้แผ่นซีดีเกิดรอยขีดข่วนและ เสียหาย ใช้งานไมไ่ ด้ 3. การจบั แผ่นซีดีท่ีถูกต้อง ควรใชน้ ว้ิ ชหี้ รือนวิ้ กลางใสล่ งไปที่ชอ่ งตรงกลางของแผน่ แล้วใช้น้ิว อ่ืนจับตรงส่วนขอบของแผ่น ไม่ควรใช้มือจับบริเวณด้านหน้าหรือด้านหลังของแผ่นซีดี เนื่องจากคราบน้ามัน หรอื สงิ่ สรกปรกบนมอื อาจทาให้แผ่นซีดใี ชง้ านไมด่ ีเทา่ ที่ควร 4. ไมค่ วรงอแผน่ ซดี ี เน่ืองจากแผน่ ซดี ีเป็นพลาสติกแขง็ ไมม่ คี วามยดื หย่นุ ซงึ่ อาจจะทาใหแ้ ผน่ ซดี มี โี อกาสแตกหกั ไดง้ า่ ย สาเหตทุ ท่ี าใหเ้ คร่อื งคอมพวิ เตอร์เกดิ ความเสียหาย ความร้อน ความร้อนท่ีเป็นสาเหตุทาให้คอมพิวเตอร์มีปัญหาส่วนใหญ่เกิดจากความร้อนของอุปกรณ์ อิเลก็ ทรอนกิ ส์บนเมนบอร์ดของคอมพิวเตอรเ์ อง วธิ แี กป้ ญั หา 1. พดั ลมระบายความรอ้ นทกุ ตวั ในระบบ ต้องอยู่ในสภาพดี 100 เปอรเ์ ซนต์ เวลานาน ๆ 2. ใชเ้ พาเวอร์ซัพพลาย ในขนาดท่ีถูกตอ้ ง 3. ใช้งานเครื่องในย่านอุณหภูมิที่ปลอดภัย อย่าตั้งอยู่ในบริเวณท่ีมีแสงแดดส่องถึงเป็น

4 ฝนุ่ ผง ในอากาศมีฝุ่นผงกระจัดกระจายอยู่ในทุกๆ ที่ ฝุ่นผงท่ีเกาะติดอยู่บนแผงวงจรของ คอมพิวเตอร์ทาหนา้ ทเ่ี สมอื นฉนวนปอ้ งกันความรอ้ น ทาใหค้ วามร้อนที่เกดิ ขึน้ ในระบบไม่สามารถระบายออกสู่ สภาพแวดล้อมภายนอก นอกจากน้ีอาจไปอุดตันช่องระบายอากาศของเพาเวอร์ซัพพลาย หรือฮาร์ดดิสค์ หรือ หวั อ่านเกิดความเสียหายได้ วธิ ีแกไ้ ข 1. ควรทาความสะอาดภายในเครือ่ งทกุ 6 เดอื น หรอื ทกุ คร้งั ทถี่ อดฝาครอบ 2. วงจรภายในให้ใชล้ มเปา่ และใช้แปรงขนออ่ น ๆ ปัดฝุ่นออก 3. อยา่ สบู บหุ รี่ใกล้เคร่อื งคอมพิวเตอร์ สนามแมเ่ หลก็ แมเ่ หล็กสามารถทาใหข้ อ้ มลู ในแผน่ ดสิ ก์หรือฮาร์ดดิสก็สูญหายได้อย่างถาวรแหล่งท่ีให้กาเนิด สนามแม่เหลก็ ในสานกั งานมอี ยูม่ ากมาหลายประเภท 1. แม่เหลก็ ตดิ กระดาษบนั ทกึ บนตเู้ ก็บแฟ้ม 2. คลิปแขวนกระดาษแบบแม่เหลก็ 3. ไขควงหวั แมเ่ หล็ก วิธีแก้ไข ควรโยกย้ายอุปกรณท์ ่มี ีกาลงั แมเ่ หล็กมาก ๆ ใหห้ า่ งจากระบบคอมพิวเตอร์ นา้ และสนมิ น้าและสนิมเป็นศัตรูตัวร้ายของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ทุกชนิด สนิมท่ีพบในเมนบอร์ดของ คอมพิวเตอร์มกั จะเกิดจากการรว่ั ซึมของแบตเตอรี่บนเมนบอร์ด ซ่ึงถ้าเกดิ ปัญหานตี้ ้องเปลี่ยนเมนบอร์ดใหม่ วธิ ีแกไ้ ข 1. หลีกเลี่ยงการนาของเหลวทุกชนิดมาวางบนโตะ๊ คอมพิวเตอรข์ องท่าน 2. กรณกี ารรั่วซมึ ของแบตเตอรี่ แก้ไขไดโ้ ดยการเปลี่ยนแบตเตอรใ่ี หม่ การทาความสะอาดระบบคอมพิวเตอร์ 1. ไม่ควรทาความสะอาดเคร่ืองคอมพิวเตอร์ในขณะท่ีเคร่ืองยังเปิดอยู่ถ้าคุณจะทาความ สะอาดเครอื่ ง ควรปดิ เคร่อื งทิ้งไว้ 5 นาทีก่อนลงมอื ทาความสะอาด 2. อยา่ ใช้ผา้ เปียก ผ้าชมุ่ น้า เชด็ คอมพิวเตอรอ์ ยา่ งเด็ดขาด ใช้ผ้าแหง้ ดกี วา่ 3. อย่าใช้สบู่ น้ายาทาความสะอาดใด ๆ กบั คอมพวิ เตอร์ เพราะจะทาใหร้ ะบบของเครือ่ ง เกดิ ความเสียหาย 4. ไม่ควรฉดี สเปรยใ์ ด ๆ ไปท่ีคอมพวิ เตอร์ แป้นพิมพ์ และอุปกรณต์ า่ ง ๆ 5. ไมค่ วรใชเ้ ครอื่ งดดู ฝ่นุ กบั คอมพวิ เตอร์ 6. ถ้าจาเปน็ ตอ้ งทาความสะอาดเคร่ืองคอมพวิ เตอร์ โปรดใชอ้ ุปกรณ์ทาความสะอาด ท่ีคู่มือ แนะนาไว้เทา่ น้ัน

5 7. ไมค่ วรด่ืมนา้ ชา กาแฟ เครื่องด่ืมต่าง ๆ ในขณะทใี่ ชค้ อมพิวเตอร์ 8. ไม่ควรกนิ ของคบเคีย้ วหรืออาหารใด ๆ ขณะทางานดว้ ยเครอื่ งคอมพิวเตอร์ การบารงุ รกั ษาเครื่องพิมพ์ (Laser Printer) Laser Printer เป็นเคร่ืองพิมพ์ที่มีประสิทธิภาพสูงสามารถพิมพ์ภาพได้อย่างคมชัดมาก มีความละเอียดสวยงามแต่ราคาค่อนข้างสูง ผู้ใช้คอมพิวเตอร์จึงควรระมัดระวังในการใช้งานแม้ว่าโอกาส จะเสียหายมนี อ้ ยกต็ าม ขอ้ ควรปฏิบัตดิ งั น้ี 1. การเลือกใช้กระดาษ ไม่ควรใชก้ ระดาษที่หนาเกนิ ไปจะทาใหก้ ระดาษติดเคร่อื งพิมพไ์ ด้ 2. ควรกรีดกระดาษ อย่าให้กระดาษติดกัน เพราะอาจจะเป็นสาเหตุหน่ึงที่ทาให้กระดาษติด ในตัวเครื่องพิมพไ์ ด้ เม่ือกระดาษติดอย่ากระชากให้คอ่ ย ๆ ดงึ ออก 3. การใช้พิมพ์ Laser Printer พิมพ์ลงในแผ่นใสก็ต้องเลือกใช้แผ่นใสท่ีใช้ถ่ายเอกสารได้ เท่าน้ัน หากใช้แผ่นใสแบบธรรมดาซ่ึงไม่สามารถทนความร้อนได้อาจจะหลอมละลายติดเคร่ืองพิมพ์ทาให้เกิด ความเสยี หาย 4. ปิดเครอ่ื งพมิ พ์ทุกคร้งั หลังใชง้ าน