รู้จักตัวเองหรือยัง-11

รู้จหักรตือัวยเังอง? ความร้สู กึ ดี ๆ ท่เี รามตี อ่ อวัยวะทุกส่วนของเรา เปน็ จุดเริม่ ต้น ของการมีสขุ ภาพดี Women’s Health Advocacy Foundation Women’s Health Advocacy Foundation www.whaf.or.th www.whaf.or.th แผนงานส​รา งเสริม​สขุ ภ​าวะท​ างเพศ มูลนธิ ิสร้างความเขา้ ใจเรือ่ งสขุ ภาพผู้หญิง (สคส.) สำ�นักงานกองทนุ สนบั สนุนการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.)

รจู กั ตัวเองหรอื ยงั ? เรา​มักจะ​อาย​เมอื่ พ​ดู ถงึ “จ​ม๋ิ ” เม่ือ “จ​ิม๋ ” ม​อี าการเ​จบ็ ปว ยข​ึน้ ​ หรอื ​อวยั วะเพศ​ของ​ตวั เอง หลาย​คน​ม​ี มา ค�ำ​สอนท​ ี่ส​อนใหเ​ รา​รงั เกียจแ​ละ​ ประสบการณ​สมยั ​เด็ก ๆ ถูก​ผูใหญ​ ไมใสใ จ “จ​ม๋ิ ” กลับไ​มได​ช ว ยอ​ะไร ท�ำโทษ หามไ​ม​ให​เ อา​มือไ​ป​แตะตอง แถมเ​รา​ยงั ถ​ูก​ตำ� หนิ​วา ไมใสใจด​ูแล​ สุขภาพท​ างเพศข​อง​ตวั เอง “​จิม๋ ” ถูกบ​อกวาเ​ปน “ของสงวน” ทแ​่ี มแต​ตัวเราเ​อง​ก​็ไมค​วร​ไปข​อ งเกยี่ ว การก​ลา เ​ผชญิ หนา​กบั “​จิม๋ ” ดว ยเ​หตนุ ี้ผ​ูห ญิง​หลาย​คน​จึงไ​มเ คย​ อยางไ​มร​ูส ึก​รังเกยี จจ​ึงเ​ปนจ​ดุ เ​รมิ่ ตน ​ แมแ ต​จะม​อง​อวยั วะเพศต​ัวเอง​ให​เ ตม็ ตา​ ใหเ​ รา​ไดร​ ูจกั ​อวยั วะเพศข​อง​ตวั เรา​เอง จึงไ​มรจู กั ​อวยั วะเพศข​อง​ตัวเอง​อยา ง​ ไดส​ังเกตว​า ตอนนี้​อวยั วะเพศข​องเ​รา​ ละเอยี ด วา ​สวนใ​ดท​ ำ� หนา ท่ี​อะไร​กัน​ มคี​วามส​ขุ ห​ รอื ค​วาม​ทกุ ข การ​หมนั่ ​ บาง และค​วร​จะ​ดแู ล​สุขภาพ “จ​๋ิม” ของ​ สังเกต “​จิ๋ม” มข​ี อด​มี ากมาย เชน เมอื่ ตัวเอง​อยา งไร “จ​ิ๋ม” ม​อี าการเ​จบ็ ปว ย​หรอื ผ​ิดปกติ​ ไปจาก​เดิม เราก​็จ​ะร​ูไ​ ด​เ ร็วข​้ึน ดูแล​ รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? อาการ​เบื้องตน ไ​ด​ดวย​ ตวั เอง จน​บางคร้ัง​ไมต​ อง​ ไปพบห​ มอ หรือถ​าต​ องไ​ป พบห​ มอเ​รา​ก็จ​ะ​มี​ขอมลู ​ จาก​การ​สงั เกต ไป​ เลา​ใหห​ มอ​ฟง ได​อยา ง​ ละเอยี ด ซ่ึง​ชวยใ​ห​ หมอ​เขาใจอ​าการผ​ ิด ปกติ​ของ​เรา​ไดง​า ย​ข้นึ 2

“อวยั วะเพศ” 3 รจู ักต​ ัวเองห​ รือยงั ? มารู้จกั กนั หนอ่ ย ดีไหม กล้าเผชิญหนา้ กบั “จมิ๋ ” อยา่ งไมร่ สู้ ึกรงั เกียจ เปน็ จุดเร่ิมต้นใหเ้ ราได้ร้จู ักอวยั วะเพศของตัวเราเอง ผหู ญงิ ​เราท�ำความส​ะอาดอ​วัยวะเพศ​อย​ทู ุกเม่ือเ​ชื่อวัน แต​ม​ีนอยค​นท​ จ่ี ะส​ำ� รวจ “​จ๋ิม” ของต​วั เองอ​ยาง​ต้ังใจ ทงั้ ๆ ทเ​่ี พยี ง​น่ัง​กาง​ขา หรือน​ ง่ั ยอง ๆ ปลอ ยร​างกายแ​ละ​จติ ใจ​ ใหส​บาย แลว​ใชก​ ระจก​บาน​เล็ก ๆ สอง เราก​็​จะเ​หน็ ​หนา ตา​ของ “จ​๋ิม” ​อยา งช​ดั เจน

อวยั วะเพศทเ่ี ราเห็นภายนอก 1. หัวหน่าว เป็นสว่ นของผวิ หนงั และไขมันทหี่ มุ้ กระดกู หวั หน่าว ช่วย ปอ้ งกนั การกระแทกขณะรว่ มเพศ 2. ฝเี ย็บ อยู่ระหว่างปาก 5 61 ช่องคลอดและช่องทวารจะฉีก​ขาด ข​ณะคลอด 3. ปากชอ่ งคลอด คอื ปลาย 4 23 สดุ ของชอ่ งคลอดทเี่ ปดิ สภู่ ายนอก 9 ร่างกาย 4. ช่องทวาร สว่ นปลายสดุ ของ ลำ� ไสใ้ หญ่ เปน็ ทางผา่ นของอจุ จาระ 5. กระดกู หัวหน่าว เชือ่ มตอ่ 8 กบั อุ้งเชงิ กราน 6. ขนหวั หนา่ ว ปอ้ งกนั การ 7 10 เสยี ดสีและระคายเคอื งขณะร่วมเพศ 7. แคมนอก ช่วยปกป้องอวยั วะ ด้านในไม่ใหถ้ ูกกระทบกระแทก รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? 8. ชอ่ งปัสสาวะ เป็นสว่ น 10. กระจกส่อง ชว่ ยให้เรามองเห็น ปลายของท่อปสั สาวะท่เี ปิดส่ภู ายนอก อวัยวะเพศส่วนตา่ ง ๆ ได้ชัดเจนขึน้ รา่ งกาย 4 9. แคมใน ออ่ นนุม่ ไมม่ ขี น ไวต่อการสัมผัส เมือ่ มีอารมณเ์ พศ แคมในจะขยายและมีสคี ลำ�้ ข้ึน

อวัยวะเพศที่​อยภู ​ ายในร​างกาย 5 รจู ักต​ ัวเองห​ รือยงั ? 24 3 15 6 1. มดลูก คือ กลา มเ​น้ือท​เี่ ปน โ​พรง 5. ปากม​ ดลูก อย​ตู รงกลาง​ระหวา ง​ ตวั ออนห​ รอื ท​ ารก​ก​็เตบิ โตใ​น​มดลกู ​นี้ ปลาย​เปด​ของ​มดลกู ​กับ​ชองคลอด ปกตป​ิ ากม​ดลกู ​ จะ​ปด อยู​เสมอ มเ​ี พียง​รเ​ู ล็ก ๆ ให​อสจุ ผ​ิ าน 2. รังไข ผลติ ฮ​อรโ มนแ​ละไ​ข ปลอ ย​ไข​ เขา ไป​ใน​โพรงม​ดลกู ​ได ปากม​ดลกู จ​ะ​เปดเ​วลาท​ ​่ี เรา​คลอด เดอื น​ละ 1 ใบ ผหู ญิงเ​ราม​​รี ังไข 2 ขา งข​นาด เลก็ ​ประมาณเ​ทา​ผลอ​งนุ 6. ชอ งคลอด เชอื่ ม​ตอ ร​ะหวา ง​มดลกู ก​บั ​ 3. ผนังม​ ดลูก กอ นม​ี​ประจำ� เดือน เยอ่ื ปาก​ชองคลอด สามารถย​ืดขยาย​ได​ใ นช​วง​มี​ sเพศสัมพันธ​และค​ลอด ชองคลอดจ​ะท​ ำ� ความ​ บโุ​พรงม​ดลกู จ​ะห​ นาข​น้ึ ถา ไ​ขก​ ับอ​สจุ ไิ​มไ ดผ​สม สะอาด​ตวั เอง ท�ำใหเกดิ ​ของเหลว​ที่​เรยี ก กนั ไขก​ ็จ​ะส​ลายอ​อก​มาพรอ มกับเ​ย่ือบุ​โพรง​ วา “ตกขาว” ท�ำให​เ ราร​ูส กึ ช​น้ื ๆ แตน​ ั่นค​ือ​ มดลกู กลาย​เปน เ​ลือด​ประจำ� เดือน แตถ​าม​ีก​าร​ สญั ญาณข​อง​การท​ �ำความ​สะอาด​และ​ปองกนั ก​าร​ ผสมร​ะหวา งไ​ขก​ ับ​อสจุ ิ ตวั ออน​หรือ​ทารกก​จ​็ ะม​า​ ติดเช้ือ​ระหวางม​ี​เพศสัมพนั ธ ฝงตวั ​ที่ผ​นังม​ดลกู 4. ทอน​ ำ� ​ไข เช่ือม​ระหวา ง​รงั ไข​กับ​มดลกู พอไ​ข​ถกู ​ปลอยจ​าก​รงั ไข ไข​จ ะ​เคลือ่ น​ไปตาม​ทอ​ น​เ้ี ขาสู​โ พรงม​ดลกู สว นใหญไ​ ข​กับ​อสุจ​ิจะ​ผสม​ กันที่ท​ อน​ �ำไ​ข

จดุ ​เสียวๆ ของ​ผหู ญงิ 31 2 6 5 4 1. หลอดเลอื ดเ​ลีย้ ง​ปุม ก​ ระสนั 4. ตอ ม​บาโธลิน เม่ือถ​กู ​กระตนุ ​เรา เปน ​หลอดเลือดท​ ่ีม​เ​ี ลือด​ไหลเวียนจ​�ำนวน​ อารมณ​เ พศ​จะ​ผลิตน​ ำ�้ ​หลอ ลื่น ซึง่ ช​วย มากเ​มื่อ​ถกู ก​ระตุน ​เรา อารมณเ​พศ ป​อ งกนั ​การ​ติดเช้อื ไ​ด​ดว ย 2. หนงั ​หมุ ป​ ุม ก​ ระสนั ปกปอง​ 5. กระเปาะ​โพรง จะ​มี​เลือดม​า​ ปมุ ​กระสันห​ รือ​ตอ ม​คลติ อรสิ ​จาก​การ​ หลอเล้ียง​เม่ือถ​ูก​กระตุน เ​ราอารมณเ​พศ เสียดสี กระทบ​กระแทก 6. ขา​ปมุ ก​ ระสนั เปน​กลา ม​เน้ือที่​ยึด​ 3. เม็ดละมุด, ตอม​คลติ อริส​ หรอื ป​ ุม ก​ ระสนั เปน ​สวน​ท​ไี่ ว​ตอ ​ความ หลอดเลอื ด​เลยี้ งป​ุม ก​ระสนั ก​บั อ​ุง ​เชงิ กราน รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? รสู กึ ม​าก​ที่สดุ เพราะม​ีป​ลาย​ประสาท​รวม อย​บู ริเวณ​น้จ​ี ำ� นวน​มาก ผูห ญงิ ห​ ลายค​น​ ยอมรบั วา​ถึง​จุด​สดุ ยอด​โดยก​ารส​มั ผัส​ ตอมค​ลติ อริส​ได​โ ดย​ไมต​ อง​มี​การส​อดใส 6

ทสวำ� นคตวาวั ม​แส​ละะถ​อูกา​วธิดี แ​ บบสวนต๊ัว 7 รจู ักต​ ัวเองห​ รือยงั ? ผหู้ ญงิ เ​ราถ​ูก​สอนไ​มใ​ห​ดู​และ​สมั ผัส “จ​๋ิม” ตัวเองจ​น​กลาย​เปน ค​วามรูส กึ ร​ังเกียจ คิด​ไปเ​อง​วา “จ​ม๋ิ ” เปน ​อวยั วะท​ ส่ี​กปรก ตองฉ​ีด​นำ�้ เ​ขาไป​ลา ง​ในช​องคลอด​ใหสะอาด ใช​ แอลกอฮอล​ล าง​หรอื ผ​ูห ญงิ ​หลาย​คนอ​าจ​รูส ึกไ​ป​เองว​า ​มี​กล่ินเ​หมน็ จ​นต​อง​ซอ้ื น​ ำ้� ยา​ทำ� ความ​ สะอาด “จุด​ซอ นเรน” มา​ใช บางคน​บอกวา​ใช​ยาสฟี นล​า ง​ก็​สะอาด​ดน​ี ะ แตท​ งั้ หมด​น้ีเ​ปน การ​ ดูแลท​ �ำความ​สะอาด “​จมิ๋ ” ที่​ไมถูกตองแ​ละ​ยิง่ ​ท�ำให​ชอ งคลอดต​ิดเชือ้ ​ได​งา ย ท่จี รงิ แ​ลว การ​ท�ำความส​ะอาด “จ​มิ๋ ” ให​ถูกวิธไ​ี มใช​ เรอื่ ง​ยากเ​ลย เพยี งแค​ลางอ​วยั วะเพศ​ภายนอก​ทกุ วนั โดย​ใชแ​ค​ สบอ​ู อ น​กบั ​น�ำ้ สะอาดก​็​พอแลว และ​ตอง​ ไม​ฉ ดี ​น้ำ� เ​ขา ไป​ในช​องคลอด พอล​าง​ เสรจ็ แ​ลว ก​็ซบั ด​ว ย​ผา ส​ะอาด​ หรอื ก​ระดาษ​ทชิ ชู โดย​ ซับเ​บา ๆ เร่ิมต​รง​ บริเวณ​หัวหนา วแ​ลว ​ ลบู ​ลง​ไป​ดานลา ง​ถึง​ ทวารหนกั ตอ ง​ ระมัดระวังอ​ยา ใ​ห​ส่งิ ​ สกปรก​จาก​ ทวารหนกั เ​ลด็ ลอดม​า ถึง​ปาก​ชองคลอดไ​ด (ด​ู ทิศท​ างการ​เช็ดต​ามภ​าพ)

รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? สขุ ภาพท​ างเพศ​ของ​ผูห ญิง ผูห ญิง-ผชู าย แตกตางกนั ​มาก​ทสี่ ดุ ​ก​ต็ รงเ​รอื่ งเ​พศแ​ละ​ระบบเ​จริญพ​ ันธุ เม่ือเ​ราพ​ ดู ถงึ ​ สขุ ภาพ​ผูหญงิ จงึ ​หมายถงึ ส​ุขภาพ​ทางเพศ​และ​อนามยั ​เจรญิ ​พันธุ ซึ่ง​เปน​สุขภาพข​อง​ ระบบ​มดลกู รงั ไข เตา นม การ​ทอง การ​แทง เปนตน สขุ ภาพ​ผูหญงิ ​มีค​วาม​เกยี่ วขอ ง​กับ​ความ​เขาใจผิด​หลายเ​ร่อื ง อยา งเ​ชน เขา ใจผดิ ​คดิ วา​ สุขภาพท​ างเพศ​ท่ีด​ี​คอื ม​อ​ี วัยวะเพศท​ ​ี่แหง ถา ม​ี​ของเหลว​หรือ​ทมี่​กั เ​รยี ก​กันว​า ตกขาว ไหล​ ออกมา หรอื ​ถาค​นั ​ที่อ​วัยวะเพศ กเ​็ ชอ่ื ​กนั ​วาเ​ปนเ​พราะ​ไม​รักษา​ความ​สะอาด เพราะเ​ปน ​คน​สกปรก หรอื ​มเ​ี พศส​มั พันธกับผ​ูช ายห​ ลายค​น ท�ำให​ผหู ญงิ ไ​มก ลา ข​อค​�ำ​ปรึกษา​จาก​คน ​ใกล​ช ดิ บางคนก​็​ไมก ลาไ​ปพบ​หมอ 8

สุขภาพ​ทางเพศ​ของ​ผูห ญงิ 9 รจู ักต​ ัวเองห​ รือยงั ? ตกขาว ม​ีตกขาว​อยา​ดว นต​กใจ เพราะ​ตกขาว คอื ของเหลวท​ ี​ไ่ หล​ออกม​าจาก​ชอ งคลอด ไมใชเ​ ลอื ด​ และ​หนอง อาจม​ี​ลักษณะ​เปนมกู ใ​ส หรือ​มส​ี ขี าวข​ุน สเ​ี หลอื งอ​อ น และต​กขาวก​็​ไมน​ า ร​งั เกยี จ​ อยา งท​ ่เี​รา​เคย​คิด เพราะวา ... • เปนเรือ่ ง​ปกต​ทิ เ่ี​รา​จะม​ี​ตกขาว​หรือน​ ้�ำ​หลอล่ืน​ออกม​าจาก ช​อ งคลอด​บางเ​ลก็ นอย เพราะ​แสดงใหเห็น​วา ​ชองคลอดม​ภ​ี าวะส​มดุลแ​ละส​ามารถ​ ท�ำความส​ะอาด​ตวั เองไ​ด • ปริมาณ​ตกขาว​ของเ​ราก​​็จะ​ เปล่ยี นแปลงไ​ป​ใน​แตละ​ชว ง เชน ใน​ชวงท​ ่​ีไขต​ก ช​วงต​ง้ั ทอ ง หรอื ก​อน​มป​ี ระจ�ำ​เดอื น เรา​อาจ​มี​ ตกขาว​มากกวา​ปกตแ​ิ ละ​มี​ ลกั ษณะล​่นื ​ใส • ตกขาว​ยังช​วยใ​ห​เรา​ร​ไู ดว​า ​เราอ​าจ ต​ิดเชอื้ ภ​ายในร​ะบบ​สบื พนั ธุ​ใน​ กรณที ี่ม​ตี​กขาวม​ากผ​ดิ ​ไป​ จาก​ปกตท​ิ เ่​ี คยเ​ปน และ​ม​ี กล่นิ เ​หมน็ ​อยาง​ชดั เจน มี​ส​ี เหลอื ง​ขน เปน ตน ขอส​ำ� คัญ​คอื เรา​ตองแ​ยก​ใหไ​ดว​า ตกขาว​ท​ีม่ ​นี ั้น “ปกติ” หรือ “ผดิ ​ ปกติ”

รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? สขุ ภาพ​ทางเพศ​ของ​ผูห ญิง ตกขาว ตกขาวป​ กต​เิ ปน​อยางไร • เปน มูก​ใส ไมม ฟ​ี อง มักเ​กิด​ในช​วง​ไขต​ ก​หรอื ​ ประมาณ​วันท่ี 14 ของ​รอบ​ประจำ� เ​ดอื น • ในห​ นึ่งเ​ดอื น​ควร​มีต​กขาวน​ านไ​ม​เกิน 1 สัปดาห และต​กขาวม​ี​ลกั ษณะใ​ส ไมม​กี ล่นิ ​เหม็น ไมม ​ี เศษเ​น้ือเยือ่ เ​จือปน ไมม​ฟี อง • ไมม​อี าการผ​ดิ ป​กตอ​ิ นื่ ๆ เชน คัน ปวด/เจ็บ​ ชองคลอด ปวดทอ ง​รนุ แรง มี​ไข ปวด​ตรงข​าหนีบ ตกขาว​ผดิ ป​ กตเ​ิ ปน​อยา งไร (ตอมน​้�ำเหลือง) • มี​สี เชน อาจเ​ปน ส​ีเขียวข​ุน ลักษณะ​ขนเ​ปนค​รีม มก​ี ลิน่ แ​รง มี​ปริมาณมาก เชน มี​ มากต​ลอด​ทัง้ ​เดือน • อาจ​มอ​ี าการผ​ดิ ป​กตอิ​ืน่ ๆ เชน คนั ปวด/เจบ็ ช​องคลอด ปวดทอ ง​รนุ แรง มีไ​ข ปวด​ ขาหนบี (เพราะต​อมน​ ำ�้ เหลืองโ​ต) สว นส​าเหตุ​ของ​ความ​ผดิ ป​กติท​ ่ีพ​ บไ​ดบ​ อย คือ การต​ิดเ​ช้อื รา​และพ​ ยาธิ การ​ทเ​ี่ รา​มต​ี กขาวผ​ ดิ ป​ กติ แสดงวา ม​ ​กี าร​ตดิ เชอ้ื ​ใน​ระบบ​สบื พนั ธุ ซง่ึ เ​กดิ ​ไดจ​ าก 3 สาเหต​หุ ลกั คอื 1. การ​ตดิ เช้อื ​ภายใน เกดิ ​จาก “เชอ้ื ​เจา ถนิ่ ” ท​่ีม​ีอยูใ​ น​ชองคลอด​ของผ​หู ญิงเ​รา​อยู​ แลว แต​มนั ​จะ​เปน ป​ญ หา​กต็ อเมอื่ เ​ช้อื ​พวก​น​้เี พิ่มจ�ำนวน​มากขึน้ ​ผดิ ​ปกติ ซงึ่ อ​าจ​เปน​ เพราะ​ภมู ต​ิ า นทานภ​ายในช​องคลอด​ลดลง​หรอื ​ภาวะ​ความเ​ปน ​กรดด​า ง​เปลยี่ นแปลง​ไป มี​อาการเ​ครยี ด หรอื ​กนิ ​ยาปฏชิ วี นะ​ตดิ ตอกัน​เปนเวลา​นาน แตไ​ม​ตองต​กใจ​เพราะ​การ​ ติดเชื้อ​ประเภท​น​สี้ ามารถ​รักษา​ได​งาย 10

11 2. การ​ติดเชอื้ ​ท​ี่เก่ยี วกบั ​การ​ เมื่อต​ ดิ เชอื้ ​ภายใน​ระบบ​ รจู ักต​ ัวเองห​ รือยงั ? สืบพันธุ เราม​ กั ม​ ี​อาการ แพทย เชน การป​รบั ​ประจำ� ​เดือน การ​ ตาง ๆ เชน ทำ� แทง ​ท​่ไี ม​ปลอดภยั การ​ใสห ว งอ​นามยั 1. คัน คนั คนั อาการค​ัน​บริเวณ และ​การ​ทำ� คลอด เปน การต​ิดเชอ้ื ท​ ​่ีเกดิ ขึน้ ​ อวยั วะเพศม​ีห​ ลาย​สาเหตุ เพราะ​เครอ่ื งมอื แ​พทย​ท ใ่​ี ช​ไมส​ะอาด หรอื ​ • คนั ปาก​ชองคลอดอาจเ​ปน​เพราะ​เชือ้ รา ถา ​มีก​ารต​ิดเชอ้ื ​ท​ีร่ ะบบส​บื พนั ธุส​วนลาง เชน ปาก​ชองคลอด​อยูก​อนแ​ลว หรือ พยาธิ ควร​ไปพ​บห​มอเ​พอ่ื ​ อปุ กรณก​ารแ​พทย​ท ​่ีใช​อาจจะเ​ปนตวั พ​ า​ รกั ษา เชื้อใ​ห​แ พรเ​ ขาไป​ท​ี่ระบบ​สบื พนั ธุ​สวนบน • คัน​บรเิ วณ​ขน อาจ​เปน เ​พราะหิด เชน มดลกู ได โลน ก​ค็ วร​ไป​พบ​หมอ​เชน กนั • คัน​เพราะใ​ช​นำ�้ ยาท​ ำ� ความส​ะอาด​ 3. การ​ติด​เชอ้ื โรคท​ างเ​พศ ภายในแ​บบท​ ​ม่ี นี​ ำ้� หอม​เปนส​ว นผสม หรอื ​ใช​นำ้� ​ยาสมุนไพรส​วน​ลาง​ สัมพนั ธ ปจจุบนั พ​ บว​า​มี​การต​ดิ เชอ้ื ท​ าง​ ชอ งคลอด​หรอื ​ลาง​ภายนอก วธิ ี​แก​ เบ้ืองตน​คือ​เราต​องห​ ยุด​ใช​และ​หันมา​ เพศสมั พันธป​ระมาณ 30 กวา​ชนิด เชน ใช​นำ�้ เปลา ​ลา ง​ทำ� ความ​สะอาด​กพ​็ อ เชอ้ื แ​บคทีเรยี เชื้อไวรสั ชนดิ ​ตา ง ๆ รวม ไมต​อ งส​วน​ลาง​เขาไป​ในช​อ งคลอด ถึง​เชื้อไวรัส​เอชไอวท​ี ่ีท​ �ำให​เปน​โรคเอดส​ และไ​วรสั ​เอชพวี​ีบ​างส​ายพนั ธ​ุที่ท​�ำใหเ​ปน​ 2. ม​ตี กขาว​ผิด​ปกติ บางคน​อาจ​มีต​กขาว มะเร็ง​ปาก​มดลกู ​ดว ย ส​ขี าว​ขนุ ข​น ​เปน ​ครีม แต​บางคน​อาจ​ม​ีสีเทา​ ออ น และ​มกี​ลิ่น​เหมน็ ​ดวย

สุขภาพ​ทางเพศ​ของ​ผูหญงิ เรามักติดเช้อื อ​ ะไรก​ นั บ​​ าง รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? 1. เชอื้ ราแ​ คนดดิ า อาการ มผี​หู ญงิ ​จำ� นวนม​ากท​ ่​ีเคยต​ิดเ​ชอื้ รา​ที​่ • มี​ตกขาว​มาก สีขาวข​ุน ​ขน​เปน ​ครมี ชอ งคลอด เพราะเ​ชื้อพ​ วกน​ ​อ้ี ยใู​ นร​า งกาย​ • ชอ งคลอดแ​ดง อาจเ​ปน​ทงั้ ภ​ายนอก​ ของเ​ราอ​ยู​แลว ป​ะปน​กบั แ​บคทีเรยี ​ชนดิ ด​ีท​ ​ี่ ช่อื แลคโ​ตบ​าซลิ ลัส ถา​รางกายแ​ข็งแรงเ​ชื้อ และ​ภายใน มีอ​าการ​คนั บางคร้งั ​มี​ ด​ี ๆ กค​็ อยค​ุม​เชือ้ อ​ันธพาลไ​ม​ใหม​ ี​ เลอื ดซ​ึม ปริมาณมากเ​กนิ ไป การต​ิด​เชือ้ รา​น้เี​กดิ ขึน้ ​ • เวลา​ปสสาวะ​รสู กึ ​แสบ​ขัด ไดง​า ย​จาก​หลายส​าเหตุ เชน ชองคลอดม​กี​ลนิ่ ​เหม็น • สะอาดเ​กนิ ไป เชน ลา ง​มากเ​กินไป ดูแล​อยางไร บอ ย​เกนิ ไป ใสแ​ผน​อนามัยต​ลอด​ เวลา ซ่งึ ​ทำ� ใหอ​บั ชนื้ ใชน​�้ำยา​ • ถา ​เรา​หมน่ั ​สังเกต​ตวั เอง กจ็​ะ​รับ​ ทำ� ความส​ะอาด​ทผ​่ี สมน​้ำ� หอม รคู วามผ​ิด​ปกติ​ไดเ​รว็ บางครั้ง​ • เครยี ด รางกาย​ออ นเพลยี กินย​า สามารถ​ดูแล​ตวั เองไ​ดแ​บบ​เบอ้ื งตน ปฏิชีวนะต​ดิ ตอ กนั ​เปน เวลา​นาน เชน ใชโ​ยเกิรต​ทาบ​ริเวณ​ชองคลอด ทำ� ใหเ​ช้อื แ​บคทีเรีย​ชนิดด​ี​ถกู ท​�ำลาย เพราะ​โยเกิรต​มีแลค​โต​บาซิลลัส​ซึ่งจ​ะ​ • การ​กนิ ​ยา​คุมกำ� เนิด​ก็ท​�ำใหป​รมิ าณ​ ชวย​ควบคมุ ป​รมิ าณ​ของย​ีสต​ใน ฮอรโ มน​เพศหญิงม​ากขึ้น ระดบั ​ ช​อ งคลอดไ​มใ​หม​​มี าก​เกินไป น�้ำตาล​ใน​รา งกาย​สูงขึน้ เชอ้ื รา​ซงึ่ ช​อบ​นำ�้ ตาล​ก็​เตบิ โต​ตามไ​ป​ • แตถ​า ​เปน ​มาก​ก​ค็ วร​ไป​พบห​มอแ​ละ​ ดว ย คน​เปน ​เบาหวาน​จงึ เ​สยี่ ง​ที่จะ​ติด​ ควร​ดูแล​ตวั เองไ​มก​นิ อาหาร​ที่​ม​รี ส เช้ือรา​ได หวาน 12

13 2เเพพ. ิ่รมชาจอะ�ำง​แนคบวลคนอทดีเอ​รยีัก​เสบ​ 3ผ.ชูพายยาแ​ธลิ -ะ​ผเปูห นญไิงด​ทั้ง​ใน​ รจู ักต​ ัวเองห​ รือยงั ? เกดิ ​จาก​หลายส​าเหตุ เชน ใชน​ ำ้� ยา เพียงแตผ​ชู าย​เปน​แลว ​ไมคอย​ม​อี าการ ​ฆา เชื้อ​สวนล​า ง​ชอ งคลอด ใช​ผ าอนามัย​ พยาธิ​จะอ​ยูท ี​ป่ ลาย​อวยั วะเพศ รท​ู อ​ แบบส​อด ใสหว งค​ุมก�ำเนิด ปส สาวะ ตอ ม​ลกู หมาก และน​ �้ำอสจุ ิ ติดท​ างเ​พศสมั พันธ เปนตน แพรส​​กู นั ไ​ด​ทาง​เพศสัมพันธ อาการ อาการ • ตกขาวเ​ปน ​ครีมส​เี ทา​ออ น • ตกขาว​สเี ขยี วอ​อน เหลอื ง หรือเ​ปน ​ • ม​กี ล่นิ ​เหม็นคาวห​ลังร​ว มเพศ ฟอง มก​ี ล่นิ ​เหมน็ • บางคน​อาจม​ีอ​าการ​เจบ็ ระคายเคือง​ • บางคนอ​าจ​มี​อาการ​คัน​ชองคลอด และ​ ชองคลอด แสบ​ระคายเคอื ง​เวลา​ปส สาวะ ดูแล​อยา งไร ดูแลอ​ ยา งไร • เรา​ควรไ​ปพบห​มอเ​พอ่ื ​ • ควรไ​ปพบห​มอเ​พ่ือ​รักษา และ​ รักษา แตเ​พอ่ื ไ​มก​ลบั มา​ ตอ งน​ำ� ค​ูไ​ปด​วย​เพ่อื ​ไมใ​หเ​ขา​นำ� ​ เปน​ใหม เรา​ตอ งด​ูแล เช้ือ​มา​ใหเ​รา​อีก ​รา งกาย​ใหแ​ขง็ แรงด​วย เชน กนิ ​โยเกิรต ​หรอื ​นมเปร้ยี ว​ทม​ี่ ี แลคโ​ต​บาซิลลสั

4ห.นหอนงใอนงเ​ใทนีย​แมท เมอื่ ม​ ีอ​ าการป​ วดจ​ากก​ ารต​ ิด เชอ้ื เรา​บรรเทาอ​ าการ​เบื้องตน​ หนองในน​ัน้ ​มี​สาเหตุ​สว นใหญม​าจาก​ ไดโ​ ดย เพศสมั พันธ แตก​็ส​ามารถ​ตดิ ตอ กัน​โดย​ การ​สัมผัส​หนองไ​ดด​วย อาการข​อง​ 1. ใสน​ ำ้� ​อุน​ในก​าละมัง​ท​สี่ ะอาด จากนน้ั ​ หนองในแ​ทก​บั ​เทยี มน​ัน้ ​เหมือนกัน เพียง นง่ั ​แช​ใน​กาละมัง ท�ำ​อยา ง​น​้วี ันล​ะ แตเ​ปน​เช้อื ​คนละช​นิดก​ัน หนองใน​แทน​น้ั ​ 2 ครง้ั ครง้ั ละ 15 นาที แช​เสร็จแลว ​ ลกั ษณะ​ของห​นองจ​ะข​น​เขยี ว สวนห​นองใน​ ให​ซับเ​บาๆ ดวยผ​า ​สะอาด​จน​แหง เทียมจ​ะไ​มข​น แตจ​ะเ​ปน​เมอื กเ​หนียว ๆ 2. ถาม​ีแ​ผลท​ ี่อ​วัยวะเพศแ​ละ​รสู ึก​ปวด​ อาการ เวลาป​ส สาวะ ใหใ​ชน​ ้�ำร​าดท​ ่ี​ อวยั วะเพศข​ณะท​ ่ี​ปสสาวะ หรือ​น่ังใ​น​ • ปสสาวะ​แสบ​ขัด กาละมัง​ใสน​ �้ำข​ณะ​ปส สาวะ • ปส สาวะ​เปน หนอง​หรอื ​เปน​เลือด 3. งด​มีเ​พศสมั พนั ธ​จนกวาอ​าการ​จะด​ขี ้ึน ดแู ลอ​ ยา งไร 4. ใส​ชุดชน้ั ในท​ ​ท่ี ำ� จากผ​า ฝาย เพ่อื ช​วย​ • ควรไ​ปพบห​มอโ​ดย​เรว็ เพื่อ​ไมใ​หเ​ช้อื ​ การ​ระบายอ​ากาศ ลกุ ลาม เพราะเ​ช้ือ​นี้ม​ักจะ​ท�ำใหท​อ ​ ปส สาวะ​อกั เสบ เปน หนอง และ​เช้อื ​ อาจ​ลามไ​ปถงึ ม​ดลกู แ​ละ​ปก​มดลกู ​ ท�ำใหม​​หี นองในช​อ งทอง ก็จ​ะท​�ำใหม​ี​อาการ​ปวด​มาก และ​ ใชเ วลา​รักษา​นาน​ข้ึน รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? 14

15 การ​ตดิ เชื้อ​ใน​ระบบส​ ืบพนั ธุน​ ัน้ ​ไมไ ดแ​สดงวา เ​ราเ​ปน ​ผหู ญิงไ​มด ี รจู ักต​ ัวเองห​ รือยงั ? แต​เ ปน​เพราะ​เรา​ไมเคยถ​ูกส​ อนใหท​ ำ� ความร​ูจ กั ก​ ับ “​จ๋มิ ” เราด​​พี อ ว​า ​ควร​จะ​ดแู ลอ​ ยา งไร ดแู ล​ตัวเอง​ให​ห า งไกล • ความรูสึก​ดี ๆ ทเี่​รา​ม​ตี อ อ​วยั วะท​ กุ ส​ว น​ จ​ากก​ ารต​ ิดเช้ือ ของเ​รา​เปน ​จดุ ​เร่ิมตน ​ของก​าร​มี​สุขภาพด​ี 1. ใชถ​ุงยาง​อนามยั ท​ ุกคร้งั ​ท่ีม​ี​ • เม่ือ​เรา​รสู ึก​ด​กี บั “​จม๋ิ ” เรา​ก็จ​ะร​ัก​และ​ เพศสัมพนั ธ ทะนถุ นอม “จ​ม๋ิ ” ของ​เรา​ให​ด​เี หมือนกับ​ ทเี่​รา​ดูแล​ใบหนา ​ของเ​รา 2. ปส สาวะ​ทุกครง้ั ​ท้ัง​กอ นแ​ละ​หลัง ​มี​เพศสัมพนั ธ • เม่อื เ​รา​กลาม​อง กลา​สำ� รวจ “​จม๋ิ ” เรา​ ก็​จะ​กลา ​ปกปอ งแ​ละร​ักษา “​จิม๋ ” ให​ม​ี 3. ลาง​อวัยวะเพศภ​ายนอกท​ ุกค​รง้ั สุขภาพด​ี หลังม​เี​พศสัมพนั ธ • การท​ �ำความ​รจู กั อ​วัยวะเพศจ​งึ เ​ปน การ​ 4. ไมส​ วนล​างช​องคลอด เพราะ​การ​ สรา ง​ภมู ิ​คมุ กัน​สุขภาพ​ทางเพศ สวน​ลาง​ชองคลอด​จะ​ไป​ทำ� ​ลายนำ้� ​ เชญิ ​หยบิ ​กระจก​มา​เร่ิมส​ำ� รวจ​ตวั เอง หลอ ล่นื ​ตาม​ธรรมชาติ​ท่ีม​ี​ประโยชน ก​นั เ​ลยค​ะ 5. ไม​ใช​ส มุนไพร​ท​ท่ี ำ� ใหช​ อ งคลอด​แหง กระจกส​ ำ� รวจ​นอ ง เพราะ​จะ​ทำ� ใหร​ะคายเคอื ง​ไดง​า ย​ใน ขณะม​เ​ี พศสมั พนั ธ ท�ำใหต​ดิ เชือ้ ไ​ด​ เปน​กระจก​บาน​ไหน​ก็ได เลือก​มา​สัก​บาน​กบั ​ งายไ​ป​ดว ย บรรยากาศ​ท​ี่เปน ​สวนตัว แสงไฟส​วา ง​กำ� ลังดี จัดแจงท​ า ​นัง่ หรือย​ืน​ตาม​ความ​ถนัด แลวก​็เริ่ม​ 6. ไมใสก​างเกง​ท​รี่ ัด​หรอื คับ​จน​เกินไป สอง​สำ� รวจ​กนั ไ​ป​ทลี ะ​สว นเ​ลย​คะ เพราะจ​ะ​ทำ� ให​บรเิ วณ​อวัยวะเพศ​ อยา ลมื ส​ังเกต​ให​ถ่ีถวน วา ร​ปู รา ง สสี นั ​เปน​ อับชื้น​และเ​สียดสีก​บั ก​างเกง อยางไร ความ​ชมุ ชน้ื หรอื ข​องเหลวท​ ​อ่ี อก​มา จาก​ชอ งคลอด​ม​ีลกั ษณะ​อยา งไร 7. ตาก​ชดุ ช้นั ใน​ใน​ทโี่ ลง โดน​แสงแดด ท​ี่สำ� คญั ​คือ จดบนั ทกึ ​เก็บ​ เพื่อฆ​ าเชอื้ อยาต​าก​ใน​หองน้ำ� ห​ รือ​ ไว​เปน​ขอ มูลส​ุขภาพ​ ใต​ชายคา ทางเพศ​ของต​วั เรา​ ดวย​นะคะ​

กล้าเผชิญหน้ากบั “จ๋มิ ” พิมพ์ครัง้ แรก ปี 2550 อยา่ งไมร่ ู้สึกรังเกียจ พมิ พ์คร้งั ที่ 2 พฤศจกิ ายน 2552 จำ�นวน 10,000 เล่ม เปน็ จดุ เริม่ ตน้ ให้เราไดร้ ู้จัก อวัยวะเพศของตวั เราเอง ส�ำ นักงานกองทุนส​ นบั สนุน​การ​สรา งเ​สรมิ สุขภาพ (สสส.) แผนงานสรา้ งเสริมสุขภาวะทางเพศ มูลนิธิสร้างความเขา้ ใจเรอื่ งสขุ ภาพผู้หญิง (สคส.) 12/22 ถ.เทศบาลสงเคราะห์ ลาดยาว จตจุ ักร กรงุ เทพมหานคร 10900 โทรศพั ท์ 0 2591 1224-5 โทรสาร 0 2591 1099 www.whaf.or.th Women’s Health Advocacy Foundation www.whaf.or.th รูจัก​ตัวเอง​หรือยัง ? แหลง ขอมูล พญ.ชัญ​วลี ศร​สี โุ ข. 2550. พูดจาภ​าษาห​ ญิง เรอื่ งจรงิ ท​ ผ​่ี ูห ญงิ ค​วร​รู ผูชายต​องอ​าน. ส�ำนักพิมพ​บุคส ทู ย.ู Boston Women’s Health Book Colective. 2005. Our Bodies, Ourselves. New York: A Touchstone Book. Burns, A. A., Lovich, R., Maxwel, J. & Shapiro, K. 1997. Where Women Have No Doctor. California: The Hesperian Foundation. The Federation of Feminist Women’s Health Centers. 1991. A New View of a Woman’s Body. Feminist Health Press. 16