โภชนาการ 1000 วันแรกของชีวิต

โภชนาการ 1000 วันแรกของชีวิต

1,000 วันแรกของชีวิตนับจาก เริ่มปฏิสนธิจนถึงอายุ 2 ปี เป็นช่วงที่ทารกมีการพัฒนาด้านสมองมากที่สุดของทุกช่วงชีวิต อีก ทั้ ง เ ป็ น ช่ ว ง ที่ ร่ า ง ก า ย มี ก า ร พัฒ น า ร ะ บ บ ต่า ง ๆ ที่ ใช้ ในการดำเนิ นชีวิต เช่ น ระบบเผาผลาญอาหาร ระบบภูมิคุ้มกัน การเสริมสร้างอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกาย ทารกให้เป็ นปกติต้องอาศัยอาหารทั้งสิ้ น การเสริมภาวะ โภชนาการทารกในช่วง 1,000 วันนี้ จึงมีความสำคัญมาก ถึงร้อยละ 80 ต่อการกำหนดสุขภาพของทารกในอนาคต

ภาวะโภชนาการหญิงตั้งครรภ์ มีความสำคัญอย่างมาก กับการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ หากภาวะโภชนาการ ของหญิงตั้งครรภ์ไม่ดี ทารกก็อาจจะมีน้ำหนักแรกคลอดต่ำกว่า 2,500 กรัม ซึ่ งตกเกณฑ์ ทารกกลุ่มนี้ จะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ ที่มีึความเสี่ ยงเป็ น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ มากกว่ากลุ่มที่มีน้ำหนักตัวตามเกณฑ์ ในทาง ตรงกันข้าม หากทารกมีน้ำหนักตัวแรกคลอดเกิน 4,000 กรัม ทารกกลุ่มนี้ ก็จะมีความเสี่ ยงการเกิดโรคอ้วนมากกว่า กลุ่มที่ มีน้ำหนักตัวตามเกณฑ์ เช่ นเดียวกัน

เกณฑ์การเพิ่มของน้ำหนักตัวหญิงตั้งครรภ์แต่ละคนไม่เท่ากัน เกณฑ์ดังกล่าวยึดรูปร่างก่อนการตั้งครรภ์ (ดัชนีมวลกาย) โดยแบ่งเป็น 4 เกณฑ์ดังนี้ การคำนวนค่าดัชนี มวลกายทำได้โดยสูตรดังนี้ น้ำหนักตัวก่อนตั้งครรภ์ ÷ ส่วนสูง (เมตร) 2 ครั้ง เช่น คุณแม่ก่อนการตั้งครรภ์น้ำหนักตัว 50 กก. ส่วนสูง 165 ซม. แทนสูตร 50 ÷ 1.65 ÷ 1.65 = 18.37 กก/เมตร^2 คุณแม่ท่านนี้ ต้องเพิ่ มน้ำหนักตัว 12.5 - 18.00 กิโลกรัม ตลอดช่วงการตั้งครรภ์ หมายเหตุ หากคุณแม่ท่านใดมีบุตรในช่วงอายุต่ำกว่า 20 ปี คุณแม่ท่านนั้น ควรเพิ่ มน้ำหนักให้อยู่ในระดับสูงสุดของแต่ละเกณฑ์



หมวดเนื้ อสัตว์ นมสด เนื้ อสัตว์ทุกประเภท ไข่ เต้าหู้ นมสดรสจืดปริมาณ 240 มล. โปรดหลีกเลี่ยงการบริโภคเนื้ อสัตว์แปรรูป ข้าว - แป้ ง ข้าวกล้อง ข้าวขาว (1 ทัพพี) ผัก ข้าวเหนียว (1/2 ทัพพี) ข้าวต้ม (2 ทัพพี) ผักทุกชนิ ดที่รับประทาน เป็ นองค์ ประกอบหลักของอาหาร ผลไม้ ผลไม้แต่ละชนิดมีปริมาณไม่เท่ากับ เช่น กล้วยน้ำว้า 1 ผล เงาะ 5 ผล ลำไย 7 ผล ฝรั่ง 1/2 ผล เป็นต้น ที่มา: มหาวิทยาลัยมหิดล, 2560

หากระยะอยู่ในช่วงท้าย มีขนาดครรภ์ที่ใหญ่ การรับประทานอาหารในปริมาณมากอาจทำ ให้จุกเสียดได้ง่าย ควรแบ่งมื้ออาหารออกเป็น มื้อย่อย ๆ 4 - 6 มื้อต่อวัน ธาตุเหล็ก ไอโอดีน และกรดโฟลิก เป็ นสารอาหารที่จำเป็ นต่อการเจริญเติบโต ของทารกในครรภ์ อย่างไรก็ตามด้วยวัฒนธรรม การรับประทานอาหารของชาวไทยอาจมี ความเสี่ ยงได้รับสารอาหารดังกล่าวไม่เพียงพอ จึงจำเป็ นต้องรับประทานยาบำรุงครรภ์ อย่างสม่ำเสมอ โปรดละเว้นการบริโภคเครื่องดื่มประเภท แอลกอฮอล์ ยาดอง เหล้า และหลีกเลี่ยง เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน เช่น ชา กาแฟ เมื่ อมีอาการผิ ดปกติ ควรปรึกษาแพทย์ทันที

อาหารสำหรับเด็กทารกในช่ วง 6 เดือนแรกของชีวิต องค์ การอนามัยโลกและกรมอนามัย มีการแนะนำไปในทาง เดียวกันว่า เด็กทารกควรได้รับประทานนมแม่เพียงอย่างเดียว อย่างไรก็ตามหากคุณแม่ไม่สามารถผลิตน้ำนมให้ลูกได้อย่างเต็มที่ ห รือ มี คุ ณ ภ า พ ที่ ไ ม่ ดีส า ม า ร ถ ใ ห้น ม ดัด แ ป ล ง สู ต ร ต า ม วัย กับ ลู ก ได้เช่นกัน สำหรับอาหารประเภทอื่น ๆ นอกเหนื่ อจากนมแม่และ นมดัดแปลงสูตรตามวัย สามารถให้เด็กทารกรับประทานได้เพื่ อ ฝึ กการรับประทานอาหาร แต่ห้ามให้ก่อนอายุ 4 เดือน เนื่ องจาก อาจเกิดอันตรายได้ น ม แ ม่ เ พี ย ง อ ย่า ง เ ดีย ว เ พี ย ง พ อ ต่อ ก า ร เ จ ริญ เ ติบ โ ต ข อ ง เด็กทารกในช่วง 6 เดือนเท่านั้น หลังจากนั้นเด็กทารกควรได้ รับสารอาหารจากแหล่งอื่นเพื่ อให้สามารถเติบโตได้ตามเกณฑ์ ปกติ การเริ่มอาหารอื่น ๆ จึงควรเริ่มหลังจากเด็กทารกอายุ 6 เดือน แต่ไม่ก่อน 4 เดือน

เด็กอายุ 6 - 8 เดือน ให้นมแม่เป็นหลัก และเสริมตัวอาหารตามวัย 1 - 2 มื้อ วัตถุดิบอาหาร : ข้าวสวย ไข่แดง ตำลึง ตับไก่ เนื้ อปลา ฟักทอง เด็กอายุ 9 - 11 เดือน ให้อาหารตามวัยจำนวน 3 มื้อต่อวัน วัตถุดิบอาหาร : เนื้ อหมูบด เนื้ อปลาทะเล เลือดหมู แครอท ผักหวาน เด็กอายุ 11 - 24 เดือน ให้อาหารตามวัยจำนวน 3 มื้อต่อวัน ปริมาณอาหารบดรวมกัน 1 1/2 ทัพพีโดยประมาณ วัตถุดิบอาหาร : ไข่ไก่ มันฝรั่ง ปลาทูนิ่ งทอด

จัดทำโดย กันติสุข ธะนีบุญ วรพันธุ์ อุดมเจียระไน ทรงธรรม ประกอบเที่ยง โรงพยาบาลเลิดสิน กรมการแพทย์