คู่มือดูแลตนเองสำหรับผู้ป่วยมะเร็งกระดูก

• มเี ลอื ดกำ� เดาออก มจี ำ้� เลอื ดตามตวั ปสั สาวะเปน็ เลอื ด หรอื ถา่ ยเปน็ เลอื ด • ออ่ นเพลยี มาก เบอื่ อาหาร น้�ำหนักตวั ลดลง • คลนื่ ไส้ อาเจยี นมากขนึ้ • ท้องผูก หรือท้องเดินอย่าง รุนแรง • คล�ำพบก้อน การรกั ษาดว้ ยรงั สีรักษา รงั สรี ักษา หรอื ทค่ี นท่วั ไปเรียกว่า การฉายแสง เป็นวธิ ีการ รักษาโรคมะเรง็ โดยการฉายรังสใี นบรเิ วณท่เี ปน็ โรค หรอื มรี อยโรค โดยอาจฉายครอบคลุมไปถึงต่อมน�้ำเหลืองที่อาจมีโรคลุกลามด้วย ทั้งนี้ขึน้ กับระยะของโรค ชนดิ ของโรค และสุขภาพของผู้ป่วย ข้นั ตอนการรกั ษาด้วยรงั สีรักษา ขนั้ ตอนก่อนการรักษา 1. ผู้ป่ วยจะต้องท�ำการนัดหมายล่วงหน้าก่อนพบแพทย์ทาง รังสีรักษา การนัดท�ำได้โดยโทรศัพท์นัดหมายกับพยาบาล หรือ เจ้าหน้าท่ี หรือยื่นบัตรของโรงพยาบาลเพ่ือขอนัดตรวจกับพยาบาล หรอื เจา้ หน้าทข่ี องหนว่ ยรังสีรักษาและมะเร็งวิทยา คมู่ ือการดแู ลตนเองสำ� หรบั ผปู้ ว่ ยมะเรง็ กระดูก 43

2. ในวันนัด ผูป้ ่วยควรไปถึง หอ้ งบตั ร โรงพยาบาลก่อนเวลานัดอย่างน้อย ประมาณ 30 นาที เพื่อจัดเตรยี ม เอกสารส�ำหรับการตรวจรักษา ให้พรอ้ ม 3. ผูป้ ่วยควรมาพบแพทย์พร้อมกับญาตสิ ายตรง (บิดา มารดา สามี หรอื บุตรทีบ่ รรลนุ ติ ภิ าวะ) เท่านน้ั เน่อื งจากญาติสายตรงตอ้ ง มีส่วนร่วมตัดสินใจในการรักษา รวมท้ังรับทราบเรื่องส�ำคัญต่างๆ ท่ีเกย่ี วขอ้ งไดแ้ ก่โรคทผี่ ปู้ ว่ ยเปน็ ข้นั ตอนการรักษาและการดแู ลผู้ป่วย รวมทง้ั ตอ้ งเซน็ เปน็ พยานในการเซน็ ยนิ ยอมรบั การตรวจรกั ษา ทง้ั น้ี เพราะการรักษาทางรังสีรักษาน้ัน เป็นการรักษาที่ยุ่งยากซับซ้อน มหี ลายขน้ั ตอน มคี า่ ใชจ้ า่ ยสงู และมผี ลขา้ งเคยี งทอี่ าจมคี วามรนุ แรง ดงั นน้ั พน่ี อ้ ง ญาตอิ น่ื ๆ หรอื เพอื่ น ไมค่ วรเปน็ ผตู้ ดั สนิ ใจในการรกั ษา 44 คมู่ ือการดูแลตนเองส�ำหรบั ผูป้ ว่ ยมะเร็งกระดกู

4. เตรยี มเอกสารดา้ นการตรวจรกั ษาทเ่ี คยไดร้ บั จากโรงพยาบาล อื่นมาให้พร้อมเสมอ เพื่อที่แพทย์รังสีรักษาจะได้ใช้ในการวินิจฉัย หาขอ้ บง่ ชใ้ี นการรักษาด้วยรังสี และเพอื่ ลดการตรวจซ้�ำซ้อน เอกสารทต่ี อ้ งนำ� มา ได้แก่ • ใบส่งตัว และประวตั ิการตรวจรกั ษา • ผลตรวจชิน้ เนื้อ หรือผลตรวจเซลล์มะเร็ง กรณมี ีการตัด ชน้ิ เน้ือ หรือดดู /เจาะตรวจเซลลม์ ะเร็ง • ผลการตรวจเลอื ดต่างๆ • ผลการตรวจเอกซเรย์ เอ็มอาร์ไอ ซีทีสแกน และ โบนสแกน ทงั้ แผน่ ฟลิ ม์ แผน่ ซดี ี และใบอ่านผล • ยาตา่ งๆ ที่ผู้ป่วยรบั ประทาน พรอ้ มซอง/ฉลากการใชย้ า • เอกสารสทิ ธิการรักษา • สมดุ จดบนั ทกึ เพอ่ื ใชบ้ นั ทกึ การพดู คยุ และการปรกึ ษาแพทย์ 5. ผูป้ ่วย และญาติ ควรเตรยี มจดบันทึกเรอ่ื งทีต่ ้องการทราบ หรือต้องการได้รับค�ำแนะน�ำจากแพทย์มาด้วยเสมอ เพ่ือท่ีจะซักถาม ได้อย่างครบถว้ นตามความตอ้ งการของผ้ปู ่วยและญาติ 6. กรณีทขี่ ้อมลู ไมค่ รบ และต้องมีการตรวจเพิม่ เตมิ หรอื ผู้ป่วย ต้องกลับไปเอาผลตรวจท่ีเคยตรวจมาแล้วจากโรงพยาบาลต้นสังกัด แพทย์รังสีรักษาจะนัดผู้ป่วย และญาติ ให้กลับมาพบแพทย์อีกคร้ัง เมอ่ื ไดข้ ้อมูลทางการรักษาครบถว้ น 7. เม่ือได้รับข้อมูลทางการรักษาครบถ้วน แพทย์จะประเมิน ข้อบ่งช้ีทางการรักษาด้วยรังสี และอธิบายถึงวิธีรักษา ผลข้างเคียง และโอกาสรกั ษาหายกบั ผ้ปู ่วยและญาติ แลว้ จงึ จะนดั ผปู้ ่วยเพ่อื เตรยี ม การรกั ษาตอ่ ไป คู่มือการดแู ลตนเองสำ� หรบั ผปู้ ว่ ยมะเรง็ กระดูก 45

ขั้นตอนเตรยี มการรักษา 1. ผู้ป่ วยจะได้รับการนัดหมายเพื่อเข้ารับการเตรียมการรักษา ดว้ ยเครื่องจำ� ลองการรักษา หรอื ท่ีเรยี กว่า “ห้องซิม” เพ่ือก�ำหนด บริเวณ และเทคนิคที่จะให้การรักษา วิธีการน้ีจะใช้เวลาประมาณ 15 นาที ถึง 2 ช่ัวโมง ข้ึนอยู่กับอวัยวะท่ีเป็นโรค และเทคนิค ทางการรักษา 2. เมื่อก�ำหนดบริเวณการรักษาได้แล้ว จะต้องมีการค�ำนวณ เวลาและปริมาณรังสี การวางแผนทางการรักษา ซ่งึ ข้นั ตอนนี้ อาจ ใช้ระยะเวลา 1 ช่ัวโมง ถึง 1 สัปดาห์ หลังจากขั้นตอนต่างๆ ดงั กล่าวแลว้ แพทยจ์ ึงจะนัดผ้ปู ่วยมารับการรกั ษาตอ่ ไป ขน้ั ตอนรับการรักษา 1. ขณะรักษา ผู้ป่ วยจะนอนอยู่บนเตียงท่ีมีหัวเคร่ืองฉาย รังสีอยู่ด้านบน ห่างจากตัวผู้ป่ วยประมาณ 60-70 เซนติเมตร หัวเครื่องฉายจะหมุนได้รอบตัวผู้ป่ วย และสามารถฉายรังสีให้ กับผู้ป่ วยได้ท้ังด้านหน้า ด้านหลัง และด้านข้าง โดยที่ผู้ป่ วย ไม่ต้องขยับตัวเปลี่ยนท่านอนระหว่างการฉายรังสี การควบคุม เคร่ืองฉายรังสี การจัดท่าผู้ป่ วย เทคนิคการฉายรังสี และ ปริมาณรังสี จะเป็นไปตามการวางแผนจากเครื่องจ�ำลองภาพ และจากนักฟิสิกส์การแพทย์ โดยอยู่ในการควบคุมดูแลของ นักรงั สเี ทคนิค หรอื นกั รงั สีการแพทย์ 46 คมู่ ือการดูแลตนเองส�ำหรับผู้ป่วยมะเร็งกระดกู

2. โดยทว่ั ไปจะฉายรงั สี สปั ดาหล์ ะ 5 วนั ๆ ละ 1 ครง้ั หยดุ พกั 2 วัน แล้วเริม่ ตน้ ใหม่ หมุนเวยี นไปจนได้ปรมิ าณรังสีตามที่แพทย์ ก�ำหนด แต่ตารางการฉายรังสีอาจเปล่ียนแปลงได้ ท้ังนี้ข้ึนกับ ดุลยพนิ จิ ของแพทย์ 3. การฉายรังสีมักใหก้ าร รักษาแบบผู้ป่วยนอก เมื่อฉาย รังสีเสร็จ ผู้ป่วยสามารถกลับ บ้าน หรือไปทำ� งานตอ่ ได้ และ กลับมารับการรักษาใหม่ใน วันรุ่งขึ้น หรือตามตารางการ รักษาทแ่ี พทย์กำ� หนด คู่มือการดแู ลตนเองสำ� หรบั ผปู้ ่วยมะเร็งกระดกู 47

การเตรยี มตวั สำ� หรบั การฉายรงั สี ในการฉายรงั สี ไมต่ อ้ งมกี ารเตรยี มตวั เปน็ พเิ ศษมากนกั แพทย์ พยาบาล นักรงั สเี ทคนิค หรอื นกั รังสีการแพทย์ จะแนะนำ� ผ้ปู ่วย ใหเ้ ตรยี มตัว ดังน้ี 1. แต่งตวั ด้วยเสอื้ ผา้ รองเท้า ท่ีง่ายต่อการถอด และการสวม ใส่ เนื่องจากขณะรักษาต้องมีการเปลยี่ นเสือ้ ผา้ และตอ้ งใชห้ ้องฉาย รงั สีรว่ มกนั กับผปู้ ่วยจ�ำนวนมาก 2. รบั ประทานอาหาร และดมื่ นำ้� ได้ตามปกติ หรอื ตามทแี่ พทย์ พยาบาลแนะน�ำ แตอ่ ย่าใหอ้ ่มิ เกินไป 3. เข้าห้องน�้ำให้เรียบร้อยก่อนเข้าห้องฉายรังสี เพราะผู้ป่ วย ต้องอยู่ในห้องฉายรังสีประมาณ 10-15 นาที หรือนานกว่า ในกรณีท่ีใชเ้ ทคนิคการรักษาท่ซี ับซ้อน 4. ถ้ามีการขีดเส้น หรือท�ำเคร่ืองหมายไว้บนตัวผู้ป่วย ด้วย สีพิเศษซ่ึงลบออกได้ยาก ผู้ป่วยต้องพยายามรักษาไม่ให้เส้น หรือ เครื่องหมายเหล่านั้นลบเลือน เพราะเป็นต�ำแหน่งท่ีถูกต้องของการ รักษา ผู้ป่ วยบางรายอาจแพ้สีนี้ โดยอาจมีอาการคัน หรือเป็น แผลตามแนวที่ขีดเส้นไว้ ซ่ึงจะหายไปเองโดยไม่มีอันตราย แต่ถ้า ผปู้ ่วยรสู้ กึ กังวล สามารถแจง้ พยาบาล หรอื เจา้ หน้าที่ เพอ่ื ให้แพทย์ ตรวจดไู ด้ 5. ผปู้ ่วยควรมารบั การฉายรงั สตี รงตามเวลานดั 48 คู่มือการดูแลตนเองส�ำหรับผปู้ ่วยมะเร็งกระดูก

อาการข้างเคียงจากรงั สรี ักษา เน่ืองจากเซลล์มะเร็งเกิดขึ้นปะปนไปกับเน้ือเยื่อปกติ แยกกัน ไม่ได้ชัดเจน ดังนั้น รังสีที่ใช้รักษาโรคมะเร็งบางส่วนจะฉายไป โดนเซลล์ปกติ และอวัยวะท่ีอยู่ติดก้อนมะเร็งไปด้วย ท�ำให้เกิด การอักเสบของเซลล์ปกติในอวัยวะน้ันๆ ซ่ึงเป็นอาการข้างเคียงจาก การรักษา โดยท่ัวไป ไม่สามารถป้องกันอาการข้างเคียงดังกล่าวได้ ท้ังหมด แตแ่ พทยจ์ ะพยายามใชเ้ ทคนคิ ทางการรกั ษา และปรมิ าณรงั สี ใหเ้ หมาะสมในการควบคมุ โรคมะเรง็ โดยให้เกิดอาการขา้ งเคยี งชนดิ รนุ แรงนอ้ ยทสี่ ดุ อาการข้างเคียงจากรังสีรักษา อาจเกิดข้ึนได้ในระหว่าง การรักษา เรยี กวา่ อาการระยะเฉยี บพลนั และอาจเกดิ ขนึ้ หลงั ครบ การรกั ษาไปแลว้ เรียกว่า อาการระยะยาว หรอื ระยะเร้อื รัง อาการขา้ งเคยี งท่ัวไปทพี่ บบอ่ ย ไดแ้ ก่ • ออ่ นเพลีย เบ่อื อาหาร คล่ืนไส้ • อาการอักเสบของอวัยวะท่ีได้รับรังสี เช่น ฉายท่ีปอด จะเกิดการอกั เสบของปอดส่วนนั้น ทำ� ใหม้ ีอาการไอ เปน็ ตน้ การรักษาอาการข้างเคียง การรักษาอาการข้างเคียงเป็นการรักษาแบบประคับประคอง ตามอาการ ไมส่ ามารถรกั ษาให้หายขาดได้ เชน่ อาการไอเร้ือรัง แพทย์ จะแนะนำ� ใหผ้ ปู้ ่วยดม่ื นำ�้ ให้พอเพยี ง รว่ มกับการใช้ยาบรรเทาอาการไอ ยาขยายหลอดลม หรอื ยาลดการอกั เสบเป็นคร้งั คราวตามอาการ คู่มือการดูแลตนเองสำ� หรับผ้ปู ่วยมะเร็งกระดูก 49

อยา่ งไรก็ตาม มีอาการขา้ งเคยี งบางอยา่ งที่ปอ้ งกันได้ ซ่ึงผูป้ ่วย ควรปฏิบัติตามที่แพทย์และพยาบาลแนะน�ำอย่างเคร่งครัด ทั้งนี้ การรักษาสุขภาพของผู้ป่ วยให้แข็งแรงจะท�ำให้ผู้ป่ วยสามารถต้านทาน ตอ่ อาการขา้ งเคยี ง และทเุ ลาได้เร็ว อาการทางผวิ หนงั ที่ส�ำคญั จากรังสรี ักษา ผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสี หมายถึง ผิวหนังเฉพาะต�ำแหน่งท่ี รังสีผา่ นเขา้ และผ่านออกเพอ่ื เข้าส่กู อ้ นมะเรง็ ซง่ึ ควรมีการดแู ลเป็น พเิ ศษ ผิวหนงั เมือ่ ได้รบั รังสจี ะเกิดการเปลี่ยนแปลง คอื แหง้ กว่าปกติ และแพ้ต่อสารต่างๆ เชน่ ครมี บ�ำรุงผิว สบู่ หรือแชมพู ได้งา่ ย และเม่ือ ไดร้ บั รังสีปริมาณสูงขึ้น เซลลผ์ ิวหนงั จะเร่มิ ตกสะเกด็ แหง้ ตงึ คัน และดำ� คลำ�้ ซ่ึงถ้าดแู ลไม่ถกู ต้อง ผวิ หนงั จะแตกเปน็ แผลสดเหมอื น แผลน้ำ� รอ้ นลวก กอ่ ใหเ้ กิดการเจบ็ ปวด มเี ลอื ดออกและตดิ เชอ้ื ไดง้ ่าย ซ่ึงแผลแตกน้ีจะหายช้ากว่าแผลปกติมาก อาจต้องใช้เวลารักษานาน 1-2 เดอื น และถา้ ดแู ลไมถ่ กู ตอ้ งจะกลายเปน็ แผลเรอื้ รงั รกั ษาไมห่ าย การหายของแผลแตกจากรงั สี ขึ้นอยูก่ ับปัจจัยต่างๆ ดังต่อไปนี้ • ขนาดของแผล แผลขนาดใหญห่ ายช้ากว่าแผลขนาดเลก็ • อายุ ผูส้ งู อายุแผลหายช้า • ต�ำแหน่งการเกดิ แผล แผลทเ่ี กิดในบรเิ วณทอี่ บั ช้นื อยู่ใน รม่ ผา้ หรอื ถูกเสยี ดสี มักหายชา้ 50 คมู่ ือการดแู ลตนเองส�ำหรับผูป้ ว่ ยมะเรง็ กระดูก

• การมีโรคร่วม เชน่ โรคเบาหวาน โรคความดันโลหติ สงู ทำ� ใหแ้ ผลหายชา้ • ปริมาณรังสีท่ีผิวหนังได้รับ หากรับรังสีปริมาณมาก แผลมักหายชา้ • การรบั ยาเคมีบ�ำบดั รว่ มดว้ ยมกั ทำ� ใหแ้ ผลหายช้า อยา่ งไรกต็ าม ปจั จบุ นั มเี ทคนคิ การฉายรงั สหี ลากหลายวธิ ี ซงึ่ จะ กระจายทางเขา้ ของรงั สสี กู่ อ้ นมะเรง็ ไดห้ ลากหลายทศิ ทาง ทำ� ใหผ้ วิ หนงั แตล่ ะจดุ ไดร้ บั ปรมิ าณรงั สตี ำ�่ ลง จงึ ชว่ ยลดโอกาสเกดิ แผลลงได้ การดูแลผิวหนังสว่ นที่ได้รับรงั สีในขณะรบั การรกั ษา ผูป้ ่วยควรปฏบิ ัติตามค�ำแนะนำ� อยา่ งเคร่งครัด ดังนี้ • ระวงั การลบเลือนของเสน้ แสดงตำ� แหน่งการฉายรงั สี • สวมใส่เสื้อผ้าที่อ่อนนุ่ม ไม่รัดแน่น เพื่อลดการเสียดสี ผวิ หนงั บริเวณท่ฉี ายรงั สี • อย่าใหผ้ วิ บรเิ วณทฉี่ ายรงั สีถกู แสงแดดจดั โดยตรง ค่มู ือการดแู ลตนเองสำ� หรับผปู้ ่วยมะเรง็ กระดกู 51

• ใช้การเชด็ ตวั แทนการอาบน้�ำ และไมต่ อ้ งเชด็ ผวิ หนังสว่ นท่ี ฉายรังสี ถ้าแพทยอ์ นญุ าตให้ผวิ หนงั ส่วนนนั้ โดนนำ�้ ได้ ควรอาบน้�ำ ด้วยน�้ำอุณหภมู ิปกติ หรืออุ่นเลก็ น้อย ไม่ควรอาบน้�ำอนุ่ จัด สบู่ และ แชมพคู วรใชข้ องเดก็ ออ่ น ไมอ่ าบ ถู ขดั ผิวหนงั บริเวณนนั้ อย่างรุนแรง ควรซบั ให้แห้งเบาๆ ไมค่ วรใช้การเปา่ ด้วยลมร้อน • เมื่อสีผิวส่วนท่ีได้รับรังสีเริ่มเปลี่ยนเป็นสีคล้�ำลง ควร ปรึกษาแพทย์ • เม่ือเกิดแผลแตก ควรต้องรีบแจ้งแพทย์ พยาบาล หรือ เจ้าหนา้ ที่ เพื่อให้การรกั ษา ป้องกนั ไมใ่ หแ้ ผลลุกลาม การดูแลผิวหนังส่วนที่ไดร้ บั การฉายรงั สี หลังฉายรังสีครบแลว้ แมฉ้ ายรังสคี รบแลว้ แตผ่ ิวหนงั ส่วนที่ได้รบั การฉายรังสีน้จี ะมี ความไวตอ่ สิง่ ต่างๆ มากกวา่ ปกตแิ ละจะแพ้ได้ง่าย จึงควรไดร้ บั การ ดูแลเช่นเดียวกับช่วงระหว่างฉายรังสี จนกว่าผิวส่วนนั้นจะฟื้นตัว กลบั เป็นปกติ ซ่งึ ผปู้ ่วยควรปฏิบัติดงั นี้ • หากผวิ หนงั ส่วนท่ีไดร้ บั การฉายรงั สมี อี าการแดง บวม เจ็บ มตี ุม่ พอง ผืน่ คนั หรืออกั เสบติดเชื้อ ควรรบี ไปพบแพทยร์ งั สีรกั ษา หรอื แพทย์ทัว่ ไป โดยตอ้ งแจ้งใหแ้ พทยท์ ราบว่าเคยได้รบั รงั สีบรเิ วณ ผวิ หนังส่วนนี้ • ระมัดระวังไม่ให้เกิดบาดแผล และการติดเช้ือ ซ่ึงหาก เกดิ ข้นึ ควรรบี ไปพบแพทย์ 52 คมู่ อื การดูแลตนเองส�ำหรบั ผปู้ ว่ ยมะเรง็ กระดูก

• เมื่อแพทย์อนุญาตให้อาบน้�ำได้ ควรอาบน้�ำที่อุณหภูมิปกติ หรืออ่นุ พอควร และควรใชส้ บู่ และแชมพชู นิดอ่อนๆ ตลอดไป • ดูแลผิวหนังบริเวณท่ีเคยได้รับรังสีตามค�ำแนะน�ำของแพทย์ รงั สีรักษา และพยาบาลอย่างเคร่งครดั • ปรกึ ษาแพทยร์ ังสีรกั ษา หรอื พยาบาล เมือ่ มขี ้อสงสัย หรอื มปี ญั หาในการดแู ลผิวสว่ นนี้ การท่ีผู้ป่วยจะมีแรงกาย แรงใจท่ีจะต่อสู้กับโรคมะเร็งได้นั้น กำ� ลงั ใจจากคนรอบขา้ งเปน็ สง่ิ สำ� คญั โดยเฉพาะจากคนในครอบครวั ที่จะต้องประคับประคองผู้ป่ วยให้ก้าวพ้นความยากล�ำบากนี้ไปให้ได้ แตเ่ หนือสงิ่ อื่นใด ตัวผู้ป่วยเองจะตอ้ งมใี จมุ่งมัน่ ไมห่ มดหวัง และให้ ความร่วมมือในการรักษา ตลอดจนปฏิบัติตัวตามค�ำแนะน�ำของ แพทยแ์ ละพยาบาล เพ่อื ให้การรกั ษาไดผ้ ลดที ส่ี ดุ สมดังที่ผูป้ ่วยหวงั คมู่ ือการดแู ลตนเองสำ� หรับผ้ปู ่วยมะเร็งกระดูก 53

บรรณานกุ รม 1. ปิยธิดา อยู่สขุ . การพยาบาลผูป้ ่วยมะเร็งกระดกู . วารสารชมรมพยาบาลออร์โธปิดกิ ส์ 2555;17:91-8. 2. สมถวิล ลูกรกั ษ,์ แม้นมนา จริ ะจรัส, สุวรรณี สริ ิเลิศตระกูล, จติ ประภา คนมั่น. คู่มือการดูแลตนเองขณะได้รับยาเคมีบาบัด ปรับปรุงคร้ังที่ 4 [ออนไลน์]. 2556 (เข้าถงึ เมื่อวนั ที่ 18 มนี าคม 2561) เข้าถงึ ไดจ้ าก: URL: https://med.mahidol. ac.th/cancer_center/sites/default/files/public/pdf/Article/Selfcare.pdf. 3. Durfee RA, Mohammed M, Luu HH. Review of osteosarcoma and current management. rheumatol Ther 2016;3:221-43. 4. National Cancer Institute. Radiation therapy and you: support for people with cancer [online]. 2016 (cited 2018 Apr 8) Avaiable from: URL: https://www.cancer.gov/publications/patient-education/radiationttherapy.pdf. 5. Araújo SN, Luz MH, da Silva GR, Andrade EM, Nunes LC, Moura RO. Cancer patients with oral mucositis: challenges for nursing care. Rev Lat Am Enfermagem 2015;23:267-74. 6. Singapore Cancer Society. Eating well during cancer : strength to fight get back to life [online]. 2015 (cited 2018 Apr 8) Avaiable from: URL: https://www.singaporecancersociety.org.sg/images/contents/about- publications/book-eating-well-during-cancer.pdf. 7. The American Cancer Society medical and editorial content team. How is chemotherapy used to treat cancer? [online]. 2016 (cited 2018 Apr 8) Avaiable from: URL: https://www.cancer.org/treatment/treatments-and- side-effects/treatment-types/chemotherapy/how-is-chemotherapy-used-to- treat-cancer.html 54 คู่มือการดูแลตนเองส�ำหรับผปู้ ว่ ยมะเร็งกระดูก

ทป่ี รกึ ษา 1. นายสมพงษ์ ตนั จรยิ ภรณ ์ ผอู้ ำ� นวยการโรงพยาบาลเลดิ สนิ 2. นายสมศกั ด์ิ ลเี ชวงวงศ ์ นายแพทยท์ รงคณุ วฒุ ิ หวั หนา้ กลมุ่ ศนู ยก์ ารแพทย์ เฉพาะทางดา้ นออรโ์ ธปดิ กิ ส์ โรงพยาบาลเลดิ สนิ 3. นางนติ ยา ภรู พิ นั ธ ์ุ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการพเิ ศษ รองผอู้ ำ� นวยการดา้ นการพยาบาล โรงพยาบาลเลดิ สนิ 4. นางสายธรรม วงศส์ ถติ วไิ ลรงุ่ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการพเิ ศษ หวั หนา้ กลมุ่ งานวชิ าการพยาบาล โรงพยาบาลเลดิ สนิ ผู้ทรงคณุ วฒุ ิ 1. นายปยิ ะ เกยี รตเิ สว ี นายแพทยเ์ ชย่ี วชาญ หวั หนา้ หนว่ ยเนอ้ื งอกและมะเรง็ กระดกู โรงพยาบาลเลดิ สนิ 2. นายวรพทิ กั ษ์ ไทยสทิ ธ ิ นายแพทยช์ ำ� นาญการพเิ ศษ แพทยผ์ เู้ ชย่ี วชาญดา้ นโลหติ วทิ ยาเดก็ โรงพยาบาลเลดิ สนิ 3. นายภาสนนั ต์ สคุ นั ธนาค นายแพทยช์ ำ� นาญการ แพทยป์ ระจำ� หนว่ ยเนอื้ งอกและมะเรง็ กระดกู โรงพยาบาลเลดิ สนิ 4. นายพงศศ์ ริ ิ เปยี คง นายแพทยช์ ำ� นาญการ แพทยป์ ระจำ� หนว่ ยเนอ้ื งอกและมะเรง็ กระดกู โรงพยาบาลเลดิ สนิ 5. นางสาวจรี วฒั น์ พรายทองแยม้ นายแพทยช์ ำ� นาญการ แพทยผ์ เู้ ชยี่ วชาญดา้ นเคมบี ำ� บดั โรงพยาบาลเลดิ สนิ 6. นางสาวสขุ ใจ ศรเี พยี รเอม พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการพเิ ศษ หวั หนา้ งานการพยาบาลผปู้ ่วยออรโ์ ธปดิ กิ ส์ โรงพยาบาลเลดิ สนิ 7. นางเสาวณยี ์ เจรญิ สขุ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการ พยาบาลประจำ� หนว่ ยเคมบี ำ� บดั โรงพยาบาลเลดิ สนิ คมู่ ือการดแู ลตนเองสำ� หรบั ผปู้ ว่ ยมะเร็งกระดกู 55

ผเู้ รียบเรยี ง 1. นางสาวปยิ ธดิ า อยสู่ ขุ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการ หวั หนา้ หอผปู้ ่วยศลั ยกรรมกระดกู ชาย 1 ชน้ั 17 โรงพยาบาลเลดิ สนิ คณะทำ� งาน 1. นางสาวปยิ ธดิ า อยสู่ ขุ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการ ประธาน หวั หนา้ หอผปู้ ่วยศลั ยกรรมกระดกู ชาย 1 ชน้ั 17 โรงพยาบาลเลดิ สนิ 2. นางสาวสนุ นั ท์ สนนม่ิ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการพเิ ศษ รองประธาน หวั หนา้ หอผปู้ ว่ ยศลั ยกรรมกระดกู หญงิ ชนั้ 18 โรงพยาบาลเลดิ สนิ 3. นางสาวสขุ ใจ ศรเี พยี รเอม พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการพเิ ศษ กรรมการ หวั หนา้ งานการพยาบาลผปู้ ่วยออรโ์ ธปดิ กิ ส์ โรงพยาบาลเลดิ สนิ 4. นางสาวกฤตยิ า จติ ราภณั ฑ ์ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการพเิ ศษ กรรมการ หวั หนา้ หอผปู้ ่วยศลั ยกรรม และศลั ยกรรมกระดกู เดก็ ชนั้ 16 โรงพยาบาลเลดิ สนิ 5. นางเสาวรส สดุ สวา่ ง พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการ กรรมการ หวั หนา้ หอผปู้ ว่ ยพเิ ศษศลั ยกรรมกระดกู ชนั้ 18 โรงพยาบาลเลดิ สนิ 6. นางวลยั พร บรบิ รู ณธ์ นกลุ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการ กรรมการ หอผปู้ ่วยศลั ยกรรมกระดกู ชาย 2 ชนั้ 17 โรงพยาบาลเลดิ สนิ 7. นางสาวประภา จนี นกิ ลุ บรรณารกั ษช์ ำ� นาญการ กรรมการ หวั หนา้ งานหอ้ งสมดุ โรงพยาบาลเลดิ สนิ 8. นายทรงธรรม ประกอบเทย่ี ง เจา้ พนกั งานโสตทศั นศกึ ษาปฏบิ ตั งิ าน กรรมการ งานเวชนทิ ศั น์ โรงพยาบาลเลดิ สนิ 9. นางสาวสพุ รรณพมิ พ์ นมิ่ สอาด พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการ เลขานกุ าร กลมุ่ ภารกจิ ดา้ นการพยาบาล โรงพยาบาลเลดิ สนิ 10. นางสาวรงุ่ แสง อชุ ชนิ พยาบาลวชิ าชพี ชำ� นาญการ ผชู้ ว่ ยเลขานกุ าร หอผปู้ ่วยพเิ ศษศลั ยกรรมกระดกู ชน้ั 18 โรงพยาบาลเลดิ สนิ 56 คูม่ อื การดแู ลตนเองส�ำหรับผปู้ ่วยมะเร็งกระดกู

บนั ทึก ค่มู อื การดแู ลตนเองสำ� หรบั ผู้ปว่ ยมะเรง็ กระดกู 57

บันทกึ 58 คมู่ ือการดูแลตนเองส�ำหรับผ้ปู ว่ ยมะเร็งกระดกู

บนั ทึก ค่มู อื การดแู ลตนเองสำ� หรบั ผู้ปว่ ยมะเรง็ กระดกู 59

บันทกึ 60 คมู่ ือการดูแลตนเองส�ำหรับผ้ปู ว่ ยมะเร็งกระดกู

บนั ทึก ค่มู อื การดแู ลตนเองสำ� หรบั ผู้ปว่ ยมะเรง็ กระดกู 61

บันทกึ 62 คมู่ ือการดูแลตนเองส�ำหรับผ้ปู ว่ ยมะเร็งกระดกู

บนั ทึก ค่มู อื การดแู ลตนเองสำ� หรบั ผู้ปว่ ยมะเรง็ กระดกู 63

บันทกึ 64 คมู่ ือการดูแลตนเองส�ำหรับผ้ปู ว่ ยมะเร็งกระดกู

“จิตใจ” สำ� คัญกวำ่ ยำใดๆ ในโลก

คู่มือกำรดูแลตนเองส�ำหรับผู้ป่วยมะเร็งกระดูก

TEXT & JOURNAL PUBLICATION CO., LTD. บริษทั เทก็ ซ แอนด เจอรน ลั พับลเิ คช่ัน จำกัด เช่ียวชาญเฉพาะ งานพิมพหนงั สือ-ตำรา 158/3 ซอยยาสบู 1 ถนนวภิ าวดีรังสิต แขวงจอมพล เขตจตจุ ักร กรงุ เทพฯ 10900 โทร. 0 2617 8611 - 2 แฟกซ 0 2617 8616 อีเมล [email protected]