การสอนออนไลน์

คู่มอื การจดั การเรยี นการสอนแบบออนไลน์ Online Learning for Education กลมุ่ นเิ ทศ ติดตาม และประเมนิ ผลการจดั การศกึ ษา สานกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต 2

๑ คำนำ ปัจจุบันสถานการณ์การแพรร่ ะบาดของโรคติดเช้อื ไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID -๑๙) กาลงั แพร่ ระบาดไปท่ัวโลก ประเทศไทยเป็นประเทศหนึ่งที่ได้รับผลกระทบจากการระบาดดังกล่าว ทั้งด้านสุขภาพ อนามัยของคนในประเทศ การถดถอยทางเศรษฐกิจ การว่างงาน รวมทั้งด้านการศึกษาที่ต้องมีการประกาศ เลอื่ นการเปิดภาคเรียนปีการศึกษา ๒๕๖๓ จากเดือนพฤษภาคม เปน็ วันที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๓ หรืออาจต้อง เล่อื นการเปดิ ภาคเรียนออกไปอีกถา้ ยงั ไมส่ ามารถควบคุมสถานการณ์การแพร่ระบาดได้อยา่ งจรงิ จงั ทั้งน้ีกระทรวงศึกษาธิการ ได้กาหนดนโยบายการจัดการศึกษาในช่วง COVID -๑๙ โดยการปรับ รูปแบบการจัดการเรียนการสอนให้เหมาะสมกับบริบทของพนื้ ท่ี ได้แก่ (๑) ON-SITE เรยี นทโี่ รงเรียนในพ้ืนท่ี ปลอดภัยภายใต้เง่ือนไขศูนย์บริหารสถานการณ์โควิด-๑๙ (ศบค.) จังหวัด (๒) ON-AIR เรียนท่ีบ้านใช้ส่ือ ทางไกลผ่านสื่อโทรทัศน์ DLTV (Distance Learning Television) (๓) ONLINE เรียนผ่านอินเทอร์เน็ตและ แอปพลเิ คชนั สานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษามัธยมศึกษา เขต ๒ เห็นความสาคัญในการจัดการเรียนการสอน แบบออนไลน์ซ่ึงเป็นรูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่ครูผู้สอนอาจยังไม่คุ้นเคยมากนัก แต่เป็นรูปแบการ จัดการเรียนการสอนที่จาเป็นในอนาคต ดังนน้ั เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมในการจัดการเรยี นการสอนของ ครูผู้สอนในการวางแผนการเรียนการสอนแบบออนไลน์เพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้ และพัฒนาความรู้ ความสามารถตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานในช่วงโรงเรียนปิดในสถานการณ์แพร่ระบาด COVID-๑๙ จึงได้จัดทาคู่มือการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลนส์ าหรับผู้บริหารสถานศึกษาสาหรับใช้ใน การตรวจสอบและประเมินการจัดการเรียนการสอน และสาหรับครูผู้สอนใช้เป็นแนวทางในการออกแบบการ เรียนการสอนแบบออนไลน์ให้เป็นไปตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐานพุทธศักราช ๒๕๕๑ และ ฉบับปรับปรงุ ๒๕๖๐ (ดร. สุชาติ กลดั สุข) ผอู้ านวยการสานักงานเขตพื้นที่การศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๒ ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๖๓ คู่มือการจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กล่มุ นเิ ทศ ติดตามและประเมินผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๒ กำรจัดกำรเรยี นกำรสอนแบบออนไลน์ หลักกำร การเรยี นการสอนแบบออนไลน์ เปน็ การจดั การเรยี นการสอนผา่ นเครอื ข่ายอนิ เทอร์เนต็ ดว้ ยตนเอง ผู้เรียนสามารถเลือกเรียนตามความชอบของตนเอง ในส่วนของเนื้อหาการเรียน ประกอบด้วย ข้อความ รูปภาพ เสียง วีดิโอ และมัลติมีเดีย อื่น ๆ ส่ิงเหล่าน้ีจะถูกส่งตรงไปยังผู้เรียนผ่าน Web Browser ทั้งผู้เรียน ผสู้ อน และเพ่ือนรว่ มช้ันเรียนทุกคน สามารถติดต่อสอ่ื สาร ปรึกษา แลกเปล่ยี นความคดิ เหน็ แบบเดียวกับการ เรยี นในช้ันเรียนทั่วไป โดยการใช้ E-mail Chat Social Network เป็นต้น วัตถปุ ระสงค์ เพอ่ื เป็นแนวทางในการจัดการเรยี นการสอนแบบออนไลน์ให้นักเรยี นไดเ้ รยี นรู้ และพฒั นาความรู้ ความสามารถตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐานพทุ ธศักราช ๒๕๕๑ และฉบบั ปรับปรุง ๒๕๖๐ ในชว่ งโรงเรียนปดิ ในสถานการณ์การแพร่ระบาดของ COVID-19 เปำ้ หมำย การจดั ใหม้ กี ารเรียนการสอนตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน ด้วยสื่อและช่องทางการ สื่อสารทมี่ ีอยู่ และสามารถสง่ ถงึ (Access) ผู้เรียนในแต่ละกลมุ่ เป้าหมายได้ แนวทำงกำรจดั กำรเรยี นกำรสอนแบบออนไลน์ ขัน้ ท่ี ๑ การออกแบบการจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ ขน้ั ที่ ๒ การออกแบบกจิ กรรมการเรียนการสอนออนไลน์ ขน้ั ที่ ๓ การจดั การเรียนการสอนออนไลน์ ขั้นท่ี ๔ การประเมินและปรบั ปรุงการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ คู่มอื การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลมุ่ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๓ ขัน้ ท่ี ๑ กำรออกแบบกำรจัดกำรเรยี นกำรสอนออนไลน์ ครูผู้สอนต้องออกแบบการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ให้สอดคล้องกับบริบทของในพ้ืนที่ โดย การจัดทาแผนการจัดการเรียนรู้เพ่ือใช้สาหรับการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ เร่ิมจากการวิเคราะห์ มาตรฐานตวั ชีว้ ดั หรือผลการเรยี นรู้ เพื่อกาหนดเป้าหมายของการจดั การเรยี นร้กู ่อน แลว้ จึงกาหนดช้ินงานหรอื ภาระงานที่ต้องการให้ผู้เรยี นปฏิบัติ พร้อมท้ังกาหนดเกณฑ์ในการวัดและประเมินผล แล้วจึงกาหนดกิจกรรม การเรียนการสอนให้สอดคล้องกันตามลาดับ ดังน้ัน ในการออกแบบการเรียนการสอนจาเป็นต้องกาหนด เป้าหมายท่ีชัดเจน และผู้สอนสามารถวางแผนดาเนินการพัฒนาผู้เรยี นในรายวิชาท่ีจะดาเนนิ การจัดการเรียน การสอนออนไลน์ไปสู่เป้าหมายตามหลักสูตรสถานศึกษาที่กาหนดไว้ โดยมีขั้นตอนการออกแบบการจัดการ เรียนการสอนแบบออนไลน์ ดังนี้ ๑. กำหนดเป้ำหมำยกำรเรยี นรู้ กาหนดเป้าหมายการเรียนรู้จากการวิเคราะห์ตัวช้ีวัด หรือผลการเรียนรู้ สมรรถนะสาคัญของ ผเู้ รียน และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ทตี่ อ้ งการให้เกิดขนึ้ ในชวั่ โมงน้นั ๆ ๒. กำหนดรอ่ งรอยหลักฐำน ๒.๑ ชิน้ งานหรือภาระงาน กาหนดชิ้นงานหรอื ภาระงานทเ่ี ปน็ หลักฐานหรือร่องรอย เพื่อแสดงวา่ ผูเ้ รียนไดบ้ รรลุตามมาตรฐาน ตัวชี้วัดหรือผลการเรียนรู้ท่ีระบุไว้ในแผนการเรียนรู้ สะท้อนให้เห็นระดับความรู้ ความเข้าใจ เจตคติ และ ความสามารถของผู้เรยี นแต่ละคน ๒.๒ การวดั และประเมนิ ผล กาหนดวธิ ีการประเมนิ เคร่อื งมอื และเกณฑ์การประเมินผล การประเมินระหวา่ งการจัดกิจกรรม การเรียนรู้ และการประเมนิ ตนเองของผู้เรียน ๓. กระบวนกำรจดั กำรเรียนรู้ กาหนดวิธีสอนหรอื วิธีจัดการเรยี นรู้เพอื่ ให้บรรลุตัวช้ีวัดหรือผลการเรียนรู้ที่กาหนดไว้ ผู้สอนต้อง ศึกษาวิธีสอนก่อนที่จะเลือกว่าวิธีสอนใดที่เหมาะสมท่ีจะนามาใช้จัดกิจกรรมการเรียนรู้แล้วนามาเขียน ตามลาดับขั้นตอน ประกอบด้วยกจิ กรรมนาสู่การเรยี นรู้ กจิ กรรมพัฒนาการเรียนรู้ และกจิ กรรมรวบยอด หรอื ผู้สอนอาจจัดกิจกรรมตามรปู แบบทฤษฎกี ารเรยี นร/ู้ วธิ สี อน กระบวนการจัดการเรยี นรู้ เทคนคิ การจัดกจิ กรรม การเรียนรูอ้ ย่างหลากหลายตามความเหมาะสม ซ่งึ วิธกี ารดงั กลา่ วน้นั สามารถทาใหผ้ ู้เรียนบรรลุมาตรฐานการ เรยี นรู้ ตัวชีว้ ดั และผลการเรยี นรู้ท่ีกาหนดไว้ คู่มือการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ กลมุ่ นเิ ทศ ตดิ ตามและประเมนิ ผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๔ การเลือกวธิ ีสอนใหส้ อดคลอ้ งกับตวั ช้ีวัดหรอื ผลการเรยี นรู้ ดงั นี้ ๑) วธิ สี อนทเี่ นน้ การพฒั นาความรู้ ๒) วธิ ีสอนทเ่ี น้นการพฒั นาทักษะ ๓) วธิ ีสอนที่เน้นการพฒั นากระบวนการคดิ ๔) วิธีสอนที่เนน้ การสรา้ งองค์ความรดู้ ว้ ยตนเอง ๕) วธิ ีสอนที่เน้นการพฒั นาคณุ ธรรม จริยธรรม คา่ นยิ ม เจตคติ ขอ้ สังเกต การออกแบบการเรียนการสอนออนไลน์ ครผู ู้สอนควรวเิ คราะห์เน้อื หาการเรียนการสอนให้ เหมาะสมกับส่อื เครื่องมอื และเทคโนโลยีที่ผูส้ อนสามารถนามาใชใ้ นการจดั การเรียนการสอน ออนไลน์ รวมทง้ั เหมาะสมกับบรบิ ทของนกั เรยี น กำรจดั ทำแผนกำร จัดกำรเรียนรู้ คู่มอื การจดั การเรยี นการสอนออนไลน์ กล่มุ นเิ ทศ ตดิ ตามและประเมินผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๕ ตัวอย่ำง กำรวำงแผนกำรออกแบบกำรจดั กำรเรยี นรู้ออนไลน์ เรอ่ื ง การพดู รายงาน รำยวชิ ำ ภาษาไทย กล่มุ สำระกำรเรียนรู้ภาษาไทย ระดับชัน้ มธั ยมศกึ ษาปีที่ ๑ เวลำเรียน ๑ ชั่วโมง มำตรฐำน/ สำระกำร นำไปสู่ ชิน้ งำน/ กำรวัดและ แนวทำงกำรจดั ตัวช้ีวัด เรียนรู้ สมรรถนะ คณุ ลักษณะ ภำระ ประเมินผล กำรเรยี นรู้ สำคญั ของ อนั พึง งำน ผูเ้ รียน ประสงค์ มาตรฐาน การพดู สรุป ความสามารถ ความ การพดู แบบ ๑.จดบันทกึ เรือ่ งที่ฟังและดู ท ๓.๑ ใจความ ในการสือ่ สาร รับผิดชอบ รายงาน ประเมิน ๒.สรุปใจความสาคญั ของ ม.๑/๑ สาคัญ -ทกั ษะการ ในการ จากเรือ่ ง การพูด เรอื่ งทีฟ่ ังและดู โดยเขียน พดู สรปุ สรปุ ยอ่ ทางาน ท่ฟี ังและ รายงาน เฉพาะประโยคสาคญั ใจความ - ทักษะการ ดู เรื่องทฟ่ี ัง ขอ้ ความสาคัญและตัด สาคัญของ เรียงลาดบั และดู รายละเอียดปลีกยอ่ ยทีไ่ ม่ เร่ืองที่ฟัง หมำยเหตุ ขอ้ ๑ จาเปน็ ออก และดู ๓. นาประโยค/ขอ้ ความ สาคัญมาเรียบเรียงใหม่ให้มี หมำยเหตุ ความครบถ้วน และกระชับ ๑. การระบุชน้ิ งาน/ภาระงานในการออกแบบการจดั การเรียนรู้ เพอ่ื ให้เห็นความ ชัดเจน ๔. เตรียมการพูดโดยอาจ สอดคลอ้ งของการออกแบบการจดั การเรยี นรูใ้ นแผนการจัดการเรียนรู้ แต่ในการจดั การ ดาเนินการ เชน่ เรียนรู้ ๑ แผน อาจยงั มีความสมบรู ณ์ไม่เพียงพอให้ผเู้ รียนจดั ทาภาระงาน/ชิ้นงานได้ -จดั บันทึกเปน็ หัวข้อใหญ/่ ย่อยและรายละเอียดอยา่ ง ๒. การกาหนดเป้าหมายการเรยี นรู้ช้ินงาน/ภาระงาน เป็นการกาหนดในภาพรวม คร่าวๆ ของหนว่ ยการเรียนรู้ สาหรับแผนการเรียนรเู้ ป็นการประเมนิ ระหวา่ งการจัดกิจกรรมการ -เตรียมภาษาพดู ท่เี หมาะสม เรียนรูแ้ ละการประเมินตนเองของผู้เรยี น) -เตรียมทา่ ทาง/สอื่ ประกอบการพูด ๒. หลังจากครูผสู้ อนวางออกแบบการเรยี นรู้ ให้ตรวจสอบความสอดคล้อง ๕.พดู สรุปความตามท่ีได้ เปา้ หมายการเรยี นรู้ ชิน้ งาน/ภาระงานท่ีกาหนดไว้หรือไม่ การวัดและประเมินผล และ วางแผนไว้อย่างสรา้ งสรรค์ แนวทางการจัดการเรยี นรู้ ๓. เมอื่ ตรวจสอบเรียบร้อยแล้วให้นามาเขียนแผนการจัดการเรยี นรูต้ ามกระบวน การจัดการเรียนรู้ท่ีสมบรู ณแ์ ละเป็นไปตามองค์ประกอบการเรียนแผนการเรียนรู้ คู่มือการจดั การเรียนการสอนออนไลน์ กลุ่มนเิ ทศ ติดตามและประเมินผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๖ องค์ประกอบของกำรเขยี นแผนกำรจัดกำรเรยี นรู้ กลมุ่ สำระกำรเรียนรู้....................................รำยวชิ ำ.................................................................................... รหัสวชิ ำ.......................... ช้ัน........................................................................................... หนว่ ยกำรเรยี นรู้ท.ี่ ...................เรื่อง..................................................................................เวลำเรยี น................ ๑. มำตรฐำนกำรเรยี นรู้/ตัวชวี้ ัดหรือผลกำรเรียนรู้ - มาตรฐานการเรียนรู้ เขยี นขอ้ ความทั้งหมด - ตวั ชีว้ ัด เขยี นขอ้ ความทง้ั หมด ๒. สำระสำคัญ/ควำมคิดรวบยอด ต้องวิเคราะหห์ า คาสาคัญในตวั ชีว้ ดั /ผลการเรียนรู้ วา่ ตอ้ งการใหน้ กั เรยี นรอู้ ะไร ทาอะไรได้ แลว้ ทา การสงั เคราะห์เปน็ แกน่ ความรู/้ เรียกวา่ (สาระสาคญั ) ๓. จุดประสงคก์ ำรเรยี นรู้ - การเขยี นจุดประสงค์การเรยี นรู้ต้องมาจากตวั ช้ีวัดหรือผลการเรยี นรู้ - การเขยี นจุดประสงค์การเรยี นรู้ระบพุ ฤตกิ รรมชดั เจน สามารถวัดได้ ๔. สำระกำรเรยี นรู้ - สาระการเรียนรแู้ กนกลาง - สาระการเรียนรู้ท้องถนิ่ (ถา้ มี) ๔. สมรรถนะสำคญั - เลือกสมรรถนะทส่ี อดคล้องกับตวั ชวี้ ดั /ผลการเรียนรู้ ๕.คุณลักษณะอันพงึ ประสงค์ เลอื กคุณลักษณะอันพงึ ประสงค์ท่สี อดคลอ้ งกับกิจกรรมได้ออกแบบใหผ้ ้เู รียนมี ซง่ึ อาจไมค่ รบทง้ั ๘ ประการ ๖. กระบวนกำรจัดกำรเรียนรู้ - กระบวนการจัดการเรียนรู้ ประกอบด้วยกจิ กรรมนาสูก่ ารเรียน (ขนั้ นา) กจิ กรรมพฒั นาการเรียนรู้ (ขั้นสอน) และกิจกรรมรวบยอด (ข้นั สรุป) หรอื ผูส้ อนอาจ จดั กิจกรรมการเรยี นรู้ตามรูปแบบทฤษฎีการ เรยี นรู้/ วธิ ีสอน /กระบวนการจัดการเรยี นร/ู้ เทคนคิ การสอน/เทคนิคการจดั กิจกรรมการเรียนรู้ อยา่ งหลาก หลายตามความเหมาะสม ซงึ่ วิธกี ารดังกลา่ วนนั้ สามารถทาใหผ้ ู้เรียนบรรลมุ าตรฐานการเรียนรู้ ตัวชวี้ ัด หรือ ผลการเรียนรู้ตามทก่ี าหนดไว)้ - การออกแบบการเรยี นรเู้ พ่ือให้ผูเ้ รยี นเกิดการเรยี นรู้ ตามเป้าหมายการเรยี นรู้ สามารถสรา้ งช้ินงาน/ คู่มือการจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลมุ่ นเิ ทศ ตดิ ตามและประเมนิ ผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๗ ภาระงานตามท่ีกาหนด ซง่ึ เปน็ ข้ันตอนสาคัญท่ีจะนาผู้เรยี นใหบ้ รรลุเป้าหมาย และสะท้อนให้เห็นว่าผเู้ รียนเกิด คณุ ภาพที่กาหนดไว้ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพน้ื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ - ทั้งนี้การออกแบบกจิ กรรมเปน็ การพัฒนาคุณลกั ษณะตามหลักสตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน กาหนด สมรรถนะสาคญั และมีคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ด้วย ๗. กำรวัดและประเมินผล (ประกอบดว้ ยการประเมนิ ผลชน้ิ งาน ภาระงานรวบยอด การประเมนิ ระหวา่ งการจดั กิจกรรมการเรียนรู้ และการประเมินตนเองของผเู้ รียน) - การวัดและประเมินผลทีอ่ ยู่ในกระบวนการจัดการเรยี นรู้ เปน็ การประเมินเพื่อการพัฒนา ซงึ่ ผสู้ อน ประเมินผลการเรยี นรูต้ ามตวั ชีว้ ัด/ผลการเรยี นรู้ท่ีกาหนดเป็นเปา้ หมายในแตล่ ะหนว่ ยการเรยี นรู้ดว้ ยวิธีการ ตา่ ง ๆ เช่น การซกั ถาม การสงั เกต การตรวจการบ้าน การแสดงออกในการปฏบิ ัติผลงาน การแสดงกริ ยิ า อาการต่าง ๆ ของผเู้ รยี นโดยมี เกณฑต์ ่าง ๆที่ใชใ้ นพัฒนา ๘. วสั ดุ อุปกรณ์ สื่อ และแหลง่ เรียนรู้ - การกาหนดวสั ดุ อุปกรณ์ สือ่ และแหล่งเรียนรู้ทส่ี อดคล้องกับตัวชว้ี ัดและกจิ กรรมการเรยี นรู้ ๙.บันทึกหลังกำรจัดกำรเรยี นรู้ ประกอบด้วย ๓ สว่ น - ผลการจดั กจิ กรรม - ปัญหาทพี่ บ - ขอ้ เสนอแนะและแนวทาการแกป้ ัญหา ๑๐.ควำมคิดเห็นของผูบ้ รหิ ำร คู่มอื การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลมุ่ นเิ ทศ ตดิ ตามและประเมนิ ผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๘ ขน้ั ที่ ๒ กำรออกแบบกิจกรรมกำรเรียนกำรสอนออนไลน์ การกาหนดกิจกรรมการเรียนรใู้ นแผนการจัดการเรียนร้ใู ห้สอดคล้องกบั ตัวชวี้ ัดหรอื ผลการเรียนรู้ และเนื้อหาสาระท่ีกาหนดไว้ จัดทาสือ่ การสอนในรปู แบบตา่ ง ๆ ทีเ่ หมาะสมตอ่ การเรียนรู้ ดังน้ัน สอื่ ทีน่ ามาใช้ ในการจัดการเรยี นรู้แบบออนไลน์ควรมคี วามหลากหลาย เช่น ขอ้ ความ ภาพนงิ่ ภาพเคล่ือนไหว ภาพประกอบ เกมส์ เสยี ง ดนตรปี ระกอบ ตัวการต์ นู และวดี ทิ ัศน์ เป็นตน้ การกาหนดสอ่ื ตอ้ งคานึงถึงคุณค่า นา่ สนใจ กระตุ้นให้คดิ เข้าใจงา่ ย ใช้สะดวกรวดเรว็ สามารถนาส่ิงท่มี ีอยู่มาประยกุ ตไ์ ด้ ราคาไม่แพงจนเกินไป มคี วาม ค้มุ ค่า สอดคลอ้ งกบั ตัวช้ีวดั หรือผลการเรียนรู้ และเนื้อหา ท่ีสาคัญทีส่ ุด คือ ตอ้ งเป็นเคร่ืองมอื ทชี่ ว่ ยให้ผูเ้ รยี น เกดิ การเรยี นรตู้ ามแผนการเรยี นรู้ท่ีกาหนด การเขียนสื่อในแผนการเรยี นรู้ตอ้ งเขยี นใหช้ ัดเจน เชน่ ถา้ ใชใ้ บ งานต้องบอกวา่ ใบงานเรอ่ื งอะไร ใบงานทเ่ี ท่าไร นาตวั อย่างใบงานไปในในแผนการเรยี นรู้ ถ้าเปน็ รูปภาพตอ้ ง บอกว่าเป็นภาพอะไร มกี ภ่ี าพ นารูปภาพใส่ลงไปในแผนการเรยี นรู้ดว้ ย (ถ้าทาได้) ในกรณีท่ีเปน็ คลิปวีดิทศั น์ ใหบ้ อกว่าเปน็ เรอื่ งอะไร สาระมีอะไร ใช้ในขน้ั ตอนไหน เวลาเท่าไร เป็นต้น ๑. วิเคราะห์การเลือกใชส้ ือ่ ในการจัดการเรยี นการสอนออนไลนท์ ่ีสอดคลอ้ งกับตัวชวี้ ัดหรือผลการ เรยี นรู้ เนอื้ หา และการวดั ประเมนิ ผล ไดแ้ ก่ ข้อความ ภาพนิง่ ภาพเคลือ่ นไหว เสยี ง วีดิโอ ใบงาน แบบฝกึ ใบกจิ กรรม และแบบทดสอบ เป็นตน้ ๒. การเขยี นกรอบแสดงเรอ่ื งราวที่สมบูรณ์ (Storyboard) ของแผนการจัดการเรียนรอู้ อนไลน์ โดยมกี ารแสดงรายละเอียดท่ีจะปรากฏในแต่ละฉากหรือแต่ละหน้าจอ เช่น ข้อความ ภาพ ภาพเคล่ือนไหว เสยี งดนตรี ของแต่ละอย่างนัน้ มีลาดบั ของการปรากฎว่าอะไรจะปรากฎขนึ้ ก่อน - หลัง อะไรจะปรากฏพรอ้ ม กัน เป็นการออกแบบอยา่ งละเอียดในแตล่ ะแผนการจัดการเรียนร้อู อนไลน์ ตง้ั แต่เริม่ ตน้ การเรียนการสอนจน สิน้ สดุ คู่มอื การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๙ ตวั อยำ่ ง แผนภำพกำรจัดทำ Storyboard ของแผนกำรจดั กำรเรยี นรูอ้ อนไลน์ เรอ่ื ง รายวิชา กลมุ่ สาระการเรียนรู้ ระดับชัน้ เวลาเรียน ..............................นาท/ี ช่ัวโมง กระบวนกำรจดั กำรเรียนรู้ (Story Board) แนวทำงกำรจดั กำรเรยี นรู้ เรียนรู้แบบโครงงาน กระบวนกำรข้ันที่ ๑ (ตำมกำรจดั กำรเรียนรู)้ ระยะเวลำ ๑๐ นำที/ชว่ั โมง กำรสอื่ สำร ทำงเดยี ว มปี ฏิสัมพันธ์รว่ มกัน รูปแบบ เรียนรูเ้ ด่ยี ว เรยี นรู้กลุม่ 4 คน - กตกิ า ขน้ั ตอนการเรียนรู้ - คลิปวิดีโอ ตวั อย่าง โครงงาน STEM เนื้อหำสำระท่ีใชใ้ นกำรจัดสอน - คลิปวิดีโอ การจดั ทาโครงงาน STEM - ใบความรู้ เร่ือง กระบวนการจดั ทาโครงงาน STEM - การจดั ทาโครงงาน STEM ตามความสนใจ - ใบงานกิจกรรมกลมุ่ การจดั ทาโครงงาน กระบวนกำรของครู - ครู Upload กตกิ า ข้ันตอนการเรียนรู้ . - ครู Upload / Share Link คลปิ วดิ ีโอ ตวั อย่าง โครงงาน STEM - ครู Upload / Share Link คลปิ วดิ ีโอ การจัดทาโครงงาน STEM - ครู Upload ใบความรู้ เรอ่ื ง กระบวนการจัดทาโครงงาน STEM - ครู Upload ใบงานกจิ กรรมกลมุ่ การจดั ทาโครงงาน - ครู เปดิ การสนทนา MEETING รอนักเรียนเขา้ รว่ มการเรียน PLATFORM ที่ครูใช้ - Google for Education (Classroom / Meeting) - YouTube / LINE / FACEBOOK กำรเรยี นรขู้ องนักเรยี น - เข้าเรยี น ของรายวชิ า ใน Google Classroom - เข้า Meeting ของรายวิชา และแสดงตัว - ทาความเข้าใจกตกิ า ข้นั ตอนการเรียน เตรียมอุปกรณอ์ ่นื ๆ - เตรยี มอปุ กรณ์ PLATFROM อื่น ๆ PLATFORM ทีน่ กั เรยี นใช้ - Google for Education (Classroom / Meeting) - YouTube / LINE / FACEBOOK ส่ือ-อปุ กรณ์ที่ใช้ - เครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ / โทรศัพท์มือถอื เชือ่ มตอ่ INTERNET - บตั รสแี สดงตวั ทางหนา้ จอ ของนกั เรยี น - ใบความรู้ ใบงาน ใบกจิ กรรม คู่มือการจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลมุ่ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๐ กระบวนกำรขั้นท่ี ๒ (ตำมกำรจัดกำรเรยี นรู)้ ระยะเวลำ ๑๕ นำที/ชว่ั โมง รปู แบบ เรยี นรเู้ ด่ียว เรยี นรู้กลุม่ ๔ คน กำรส่ือสำร ทำงเดียว มปี ฏิสมั พนั ธร์ ว่ มกนั - กตกิ า ขั้นตอนการเรียนรู้ - คลิปวิดีโอ ตวั อย่าง โครงงาน STEM เน้ือหำสำระทีใ่ ชใ้ นกำรจดั สอน - คลิปวดิ โี อ การจดั ทาโครงงาน STEM - ใบความรู้ เร่ือง กระบวนการจัดทาโครงงาน STEM - การจัดทาโครงงาน STEM ตามความสนใจ - ใบงานกจิ กรรมกลุ่ม การจดั ทาโครงงาน กระบวนกำรของครู - ครู Upload กติกา ข้นั ตอนการเรยี นรู้ . - ครู Upload / Share Link คลปิ วิดโี อ ตัวอยา่ ง โครงงาน STEM - ครู เปดิ คลิปวิดแี ชรใ์ ห้นักเรียน ใน MEETING 5 นาที - ครใู หน้ ักเรยี นดคู ลปิ จาก Youtube (MEETINGไม่ได้) - เม่อื คลิปจบ ให้นักเรยี น จับกลมุ่ กนั ทาง LINE กลมุ่ ละ ๔ คน และใหแ้ ต่ละกลุ่มตวั แทนส่งรายชอ่ื สมาชกิ กลุ่มทาง กระทาน สนทนา Google Classroom ชัน้ เรยี น พรอ้ มทั้งโพสต์ภาพ สมาชิกหน้าตรง PLATFORM ทีค่ รใู ช้ - Google for Education (Classroom / Meeting) - YouTube - LINE / FACEBOOK “ กำรเรยี นรขู้ องนักเรยี น - เขา้ เรียน ของรายวชิ า ใน Google Classroom - ทาความเข้าใจกตกิ า ข้ันตอนการเรยี น - ชมคลปิ วดิ ีโอ ในชอ่ งทางทีส่ ะดวก - สนทนากบั เพอ่ื น และจับกลุ่ม - โพสต์ชื่อและภาพถา่ ยของสมาชิกในกลมุ่ PLATFORM ที่นักเรยี นใช้ - Google for Education (Classroom / Meeting) - YouTube - LINE / FACEBOOK . ส่ือ-อปุ กรณท์ ใ่ี ช้ - เครอื่ งคอมพิวเตอร์ / โทรศพั ทม์ ือถอื เช่ือมต่อ INTERNET - ภาพถา่ ยตนเองหนา้ ตรง คู่มอื การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลุ่มนิเทศ ตดิ ตามและประเมนิ ผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๑๑ ๓. ประเมนิ ความสอดคลอ้ งของสอ่ื กบั แผนการจดั การเรยี นร้แู บบออนไลน์ ผ้สู อนควรมกี ารวเิ คราะห์วา่ การใช้สอ่ื การสอนเป็นไปตามวตั ถุประสงคท์ ต่ี ัง้ ไว้หรือไม่ ดังน้นั จงึ ควรมกี ารประเมนิ การใช้สื่อการสอนตามขน้ั ตอนต่าง ๆ ดงั นี้ ๓.๑ ประเมินการวางแผนการใช้สื่อ เพอ่ื ดวู า่ ส่ิงต่าง ๆ ทีว่ างไวส้ ามารถดาเนนิ ไปตามแผน หรอื ไม่ ๓.๒ ประเมินกระบวนการใช้ส่อื เพอื่ ดวู ่าการใชส้ ่อื ในแตล่ ะขน้ั ตอนประสบปัญหาหรอื อุปสรรค อย่างไรบา้ ง มีสาเหตมุ าจากอะไรและมีการเตรียมการป้องกันไว้หรือไม่ เช่น ผูเ้ รยี นได้ยินเสียงของสือ่ อยา่ ง ชัดเจนทั่วถงึ หรอื ไม่ ภาพมขี นาดใหญเ่ พียงพอ ทีจ่ ะมองเหน็ ได้อยา่ งชัดเจน ฯลฯ ๓.๓ ประเมนิ ผลท่ไี ด้จากการใช้สื่อ เปน็ ผลทีเ่ กดิ ขึน้ กับผูเ้ รยี นโดยตรงว่า เมอ่ื เรยี นแล้วผ้เู รยี น สามารถบรรลุตามจดุ ประสงค์การเรยี นรู้ ตัวชว้ี ัดหรอื ผลการเรยี นรู้ท่ีต้ังไวห้ รือไม่ และผลทไ่ี ดน้ น้ั เปน็ ไปตาม เกณฑ์หรือต่ากว่าเกณฑ์ ๔. ทดลองใชส้ ่อื การเรยี นการสอนออนไลน์ กอ่ นนาสอื่ การเรยี นการสอนใดมาใช้จาเปน็ อยา่ งยง่ิ ท่ตี ้องมกี ารตรวจสอบและทดลองใช้ดวู า่ มี ปญั หาหรอื ไม่ ถา้ มีจะไดแ้ กไ้ ขปรับปรงุ ได้ทนั ๕. นาสือ่ ไปจดั การเรยี นการสอนตามทกี่ าหนดไวใ้ นแผนการจดั การเรียนรู้ อยใู่ นการขัน้ ท่ี ๓ การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ ข้ันท่ี ๓ กำรจัดกำรเรยี นกำรสอนออนไลน์ การจดั เรียนการสอนแบบออนไลน์ มีวธิ กี ารจดั การเรยี นการสอนออนไลน์ ใน ๒ ลักษณะ คือ ๑. ใช้เปน็ สื่อเสริม ๒. ใช้เป็นสอ่ื ในจัดการเรียนร้หู ลักตามหลักสูตร เพ่ือใช้สอนทดแทนการเรียนการสอนปกติ องค์ประกอบของการจดั การเรียนการสอนออนไลน์ ฐาปนยี ์ ธรรมเมธา (๒๕๕๗ : ๑๑ - ๑๗) แบ่งองค์ประกอบของการจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ ออกเป็น ๖ องคป์ ระกอบ ๑) เน้อื หาและสอ่ื การเรยี น ๒) ระบบนาส่งสารสนเทศและการสื่อสาร ๓) ระบบการสอื่ สารและปฏสิ ัมพนั ธท์ างการเรยี น คู่มอื การจัดการเรียนการสอนออนไลน์ กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๒ ๔) ระบบการวัดและประเมนิ ผล ๕) ระบบสนับสนุนการเรยี น ๖) ผสู้ อนและผู้เรยี น องค์ประกอบของระบบกำรเรียนกำรสอนออนไลน์ ๒ ระบบนาส่ง สอื่ กำรเรียนรู้หลกั ตำมหลกั สูตร ฯ ๑ เนอ้ื หาและสอ่ื การเรยี น สารสนเทศและ สื่อเสริม การสารสือ่ สาร กระบวนกำรผลิต สอ่ื กำรเรียนกำร ๖ ผ้เู รียน สอน ๕ ชอ่ งทำงกำรสอ่ื สำร ผู้สอน ระบบการสนับ สนุนการเรียน กิจกรรมกำรเรยี น/ ๓ ข้อมลู ปอ้ นกลบั ระบบการสือ่ สารและ ปฏสิ ัมพนั ธ์ทางการเรยี น กำรประเมนิ ผล ๔ ระบบการวดั และประเมินผล ภาพประกอบ ๑ องค์ประกอบการเรยี นการสอนออนไลน์ ทม่ี า : ฐานปนีย์ ธรรมเมธา (๒๕๕๗ : ๑๑ - ๑๗) คู่มอื การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลุม่ นิเทศ ตดิ ตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๓ ขนั้ ที่ ๔ กำรประเมินและปรบั ปรุงกำรจัดกำรเรยี นกำรสอนแบบออนไลน์ การพฒั นาการจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ โดยเร่ิมจากการออกแบบการจัดการเรยี นรู้ จัดทา แผนการจัดการเรียนรู้ สื่อประกอบการสอนออนไลน์ และการนาไปใช้แล้ว ควรทีจ่ ะได้นาผลการใช้และเก็บ รวมข้อมูลการใชจ้ ากผู้เรยี นมาวิเคราะหเ์ พ่อื แกไ้ ข ปรบั ปรุง พัฒนาการจดั การเรยี นการสอนออนไลนใ์ หม้ ี ประสทิ ธิภาพมากย่ิงขึน้ ตอ่ ไป ขอ้ มูลท่ีเป็นผลการเรียนรูข้ องผเู้ รยี นจะนามาประเมินประสทิ ธิผลของการ จดั การเรียนการสอนออนไลน์ สว่ นในด้านประสทิ ธภิ าพ อาจใช้แบบสอบถามจากผู้เรยี นหรือสุม่ ตวั อย่าง สมั ภาษณ์ผเู้ รียนก็ได้ นอกจากครผู ู้สอน และผเู้ รียนแล้วบคุ ลากรท่เี กยี่ วขอ้ งอืน่ ๆ ก็สามารถให้ข้อมูลเพอื่ ประเมนิ ถงึ ประสทิ ธิภาพของการจัดการเรียนการสอนออนไลนไ์ ด้เช่นกนั คู่มอื การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลมุ่ นเิ ทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๔ ใบงำนท่ี ๑ กำรวำงแผนกำรออกแบบกำรจัดกำรเรียนรู้ออนไลน์ เร่ือง....................................................................................................................... .... รำยวิชำ............................................. กลุ่มสำระกำรเรียนรู้................................... ระดบั ชัน้ ..................................................... เวลำเรยี น................................ชั่วโมง มำตรฐำน/ สำระกำร นำไปสู่ ชิ้นงำน/ กำรวดั และ แนวทำงกำรจดั ตวั ช้ีวัด เรียนรู้ ภำระงำน ประเมนิ ผล กำรเรยี นรู้ หรือผลกำร สมรรถนะ คุณลกั ษณะ เรยี นรู้ สำคัญของ อนั พึง ผเู้ รียน ประสงค์ คู่มอื การจดั การเรียนการสอนออนไลน์ กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๕ ใบงำนที่ ๒ กำรเขียน Storyboard ของแผนกำรจัดกำรเรียนรอู้ อนไลน์ เร่อื ง รายวชิ า กลุม่ สาระการเรยี นรู้ ระดบั ชัน้ เวลาเรยี น ..............................นาท/ี ชวั่ โมง กระบวนกำรจัดกำรเรียนรู้ (Storyboard) แนวทำงกำรจัดกำรเรยี นรู้ กระบวนกำรขัน้ ท่ี (ตำมกำรจัดกำรเรยี นรู้) ระยะเวลำ นำที/ช่ัวโมง รูปแบบ เรยี นรเู้ ด่ียว เรียนรูก้ ลุ่ม คน กำรสอ่ื สำร ทำงเดยี ว มีปฏสิ มั พนั ธ์รว่ มกนั เนอ้ื หำสำระท่ใี ชใ้ นกำรจดั สอน กระบวนกำรจดั กำรเรียนรู้ของครู PLATFORM ที่ครูใช้ กำรเรียนรขู้ องนักเรยี น PLATFORM ทีน่ ักเรยี นใช้ ส่ือ-อปุ กรณท์ ีใ่ ช้ กระบวนกำรขั้นที่ (ตำมกำรจัดกำรเรียนร้)ู ระยะเวลำ นำท/ี ชั่วโมง รปู แบบ เรียนรู้เดย่ี ว เรยี นร้กู ลมุ่ คน กำรสอ่ื สำร ทำงเดียว มีปฏิสมั พันธร์ ่วมกัน เนื้อหำสำระทใ่ี ชใ้ นกำรจัดสอน กระบวนกำรจัดกำรเรียนรู้ของครู PLATFORM ทค่ี รูใช้ กำรเรียนรขู้ องนักเรียน PLATFORM ท่ีนกั เรยี นใช้ ส่อื -อุปกรณท์ ใ่ี ช้ คู่มือการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๖ ใบงำนท่ี ๓ กำรสรำ้ งกิจกรรมกำรเรียนรู้ออนไลน์จำก Storyboard คำช้ีแจง ๑. นา Storyboard ที่ออกแบบไวน้ าลงมือปฏบิ ัติโดยใชเ้ วลาจากแผนการเรียนรู้ ๑ กระบวนการ (๕-๑๐ นาท)ี ๒. นาเสนอการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์ ใชเ้ วลา ๒๐ นาที โดยเร่มิ จากการกลา่ วถึง ๒.๑ การวางแผนการออกแบบการจดั การเรยี นการสอนแบบออนไลน์ (ใบงานท่ี ๑) ๒.๒ การวิเคราะห์การเลือกใชส้ อ่ื ในการจดั การเรยี นการสอนแบบออนไลน์ ๒.๓ นาเสนอการเรียนการสอนแบบออนไลน์ คู่มอื การจัดการเรยี นการสอนออนไลน์ กลมุ่ นเิ ทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๗ ชอ่ งทำงกำรสอ่ื สำรในกำรจัดกำรเรียนกำรสอนออนไลน์ คู่มือการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ กลมุ่ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจดั การศึกษา สพม.๒

๑๘ คู่มอื การจดั การเรยี นการสอนออนไลน์ กล่มุ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๑๙ คู่มอื การจดั การเรยี นการสอนออนไลน์ กล่มุ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๒๐ คู่มอื การจดั การเรยี นการสอนออนไลน์ กล่มุ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๒๑ คู่มอื การจดั การเรยี นการสอนออนไลน์ กล่มุ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๒๒ คู่มอื การจดั การเรยี นการสอนออนไลน์ กล่มุ นิเทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

๒๓ คณะผูจ้ ัด ทป่ี รึกษำ ผูอ้ านวยการสานกั งานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษามธั ยมศึกษา เขต ๒ นายสชุ าติ กลดั สุข รองผอู้ านวยการสานกั งานเขตพื้นทกี่ ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๒ นายชนะ สุ่มมาตย์ รองผอู้ านวยการสานักงานเขตพน้ื ที่การศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๒ นางสาวกนษิ ฐา ทองเลิศ รองผอู้ านวยการสานกั งานเขตพน้ื ทีก่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๒ นางนสิ า บรรจงการ ผ้อู านวยการกลุ่มนเิ ทศติดตามและประเมนิ การจัดการศึกษา นายวรี ะศกั ดิ์ ศรีสงั ข์ คณะทำงำนจดั ทำเอกสำร ศึกษานิเทศก์ชานาญการพิเศษ นางสาวมาเรียม ซอหมัด ศกึ ษานิเทศก์ชานาญการพเิ ศษ นางสาวสิริลกั ษณ์ วงศ์เพชร ศกึ ษานิเทศก์ชานาญการ นายพลพพิ ัฒน์ วฒั นเศรษฐานุกลุ ศึกษานเิ ทศก์ชานาญการ นางสาวภัททิยา สปุ นิ ะ ศกึ ษานเิ ทศก์ชานาญการ นางสาวศุภสิ รา เสือทอง ศึกษานิเทศก์ชานาญการ นางสาวชามาศ ดิษฐเจรญิ ศกึ ษานเิ ทศก์ชานาญการ นางสาวภลิ ดาภา เรืองทองสุข เขยี นตน้ ฉบับ ศึกษานิเทศก์ชานาญการพเิ ศษ นางสาวมาเรียม ซอหมดั ออกแบบปกและออกแบบแผนภำพกำรจดั กำรเรียนกำรสอนออนไลน์ นางสาวชามาศ ดษิ ฐเจรญิ ศกึ ษานเิ ทศก์ชานาญการ คู่มอื การจดั การเรียนการสอนออนไลน์ กลมุ่ นิเทศ ตดิ ตามและประเมนิ ผลการจัดการศึกษา สพม.๒

Online Learning for Education สานักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต 2