KNTT_LS7_BAI 18

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online BÀI 18 : VƯƠNG QUỐC CHĂM-PA VÀ VÙNG ĐẤT NAM BỘ TỪ ĐẦU THẾ KỈ X ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XVI Môn học: Lịch sử Thời gian thực hiện: 2 tiết I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - Nêu được những diễn biến cơ bản về chính trị của Vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. - Trình bày được những nét chính về kinh tế, văn hoá của Vương quốc Chăm-pa, vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. 2. Về năng lực 2.1. Năng lực lịch sử a. Năng lực tìm hiểu lịch sử - Khai thác và sử dụng được các sơ đồ, lược đồ, nguồn tư liệu hình ảnh và chữ viết trong bài học về vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. b. Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử - Biết sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. - Biết trình bày, suy luận, phản biện, tranh luận về một vấn đề lịch sử. c. Vận dụng kiến thức lịch sử - Vận dụng hiểu biết về vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI để giới thiệu về đất nước, con người Việt Nam trong đó có tháp Chăm ở các tỉnh miền Trung Việt Nam. 3. Về phẩm chất - Tự hào trân trọng về những giá trị lịch sử dân tộc, bồi đắp lòng yêu nước. - Có trách nhiệm giữ gìn, phát huy và quảng bá lịch sử văn hoá Việt Nam. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online Giáo viên - Tranh ảnh lịch sử, tư liệu văn bản về vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI như lược đồ vương quốc Chăm-pa, lược đồ vùng Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ ngày nay… - Phiếu học tập. - Máy tính, máy chiếu (nếu có). -Video: Nam Bộ xưa và nay tập 1 https://www.youtube.com/watch?v=xK6Eaq9KJXM. Video về Chămpa: https://www.youtube.com/watch?v=xvQoXy6dQLA. Tóm tắt lịch sử Chămpa: https://www.youtube.com/watch?v=y2_NCm34SsE Video về Chăm pa từ thế kỉ X- đến đầu thế kỉ XVI: https://youtu.be/9G-SngSgN5Y - Tài liệu tham khảo https://khoahoc.vietjack.com/w/index.php/question/986336/tim-hieu-them-ve-mot-thanh- tuu-van-hoa-tieu-bieu-cua-cac-nuoc-dong-nam-a-tu-nua-sau-the-ki-x-den-nua Học sinh - Tranh, ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học (nếu có) và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Khởi động/ mở đầu/chuyển giao nhiệm vụ a. Mục tiêu - Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản về vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. b. Cách thức tổ chức Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - GV sử dụng đồ dùng trực quan ( hình ảnh) kết hợp với câu hỏi nêu vấn đề Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online Trong giai đoạn từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, vùng đất phía Nam Đại Việt bao gồm những phần lãnh thổ nào thuộc Việt Nam hiện nay ? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS quan sát hình ảnh, trả lời… * Dự kiến sản phẩm cần đạt Bao gồm lãnh thổ miền Trung và Nam Bộ hiện nay ở Việt Nam… Bước 3: Báo cáo sản phẩm Học sinh hoàn thành được câu hỏi và trả lời trước lớp phần chuẩn bị của nhóm/cá nhân. Bước 4: Nhận xét, kết luận GV nhận xét, đánh giá quá trình thực hiện nhiệm vụ, kết nối câu trả lời HS vào bài mới: Như vậy trong giai đoạn từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI vùng đất phía Nam của Đại Việt bao gồm vùng đất miền Trung và Nam Bộ hiện nay với các vương quốc Champa và Phù Nam. Vậy vùng đất đó đã phát triển ra sao trước khi nhập vào lãnh thổ Đại Việt ? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học ngày hôm nay nhé. 2. Hoạt động khám phá/giải quyết vấn đề/hình thành kiến thức 2.1. Hoạt động 1: Vương quốc Chăm-pa từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI a. Mục tiêu - Nêu được những diễn biến cơ bản về chính trị của Vương quốc Chăm-pa. - Trình bày được những nét chính về kinh tế, văn hoá của Vương quốc Chăm-pa. b. Cách thức tổ chức Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Tìm hiểu về tình hình chính trị của Vương quốc Chăm-pa Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online Nhiệm vụ 1: Gv yêu cầu HS đọc SGK tr 90-91-92 , kỹ thuật 5W1H, Think-Pair-Share kết hợp với đồ dùng trực quan ( lược đồ H.2 Tr 90, phim https://youtu.be/9G-SngSgN5Y), thực hiện phiếu bài tập How: Đại Việt Who: Vị vua When: Vương có được Chăm nào đã quốc Chăm-pa xin cưới công những vùng chúa Huyền phát triển đất của Chăm- Trân của Đại thịnh vượng pa bằng cách nhất vào thời Việt gian nào ? nào ? Where: Kinh đô What: Biểu hiện nào Chính mới của Chăm pa cho thấy vương quốc trị ở đâu ? Chăm-pa Chăm-pa phát triển đã cắt cho Đại Champa Việt những vùng thịnh vượng dưới thời vương triều Vi- Why: Tại sao đất nào ? lãnh thổ giay-a ? Chămpa bị thu hẹp dần từ thế kỉ X-XVI Nhiệm vụ 2: Trò chơi Nhà địa lý tài ba GV yêu cầu HS xác định trên lược đồ những vùng đất Champa cắt cho Đại Việt trong thế kỉ X-XVI thông qua trò chơi “Nhà địa lý tài ba”. Nhiệm vụ 3: Chuyên gia thống kê - GV chia cả lớp ra thành nhiều nhóm phù hợp với sĩ số lớp và giao nhiệm vụ học tập Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online ................................... 1069 ........................................ 1113-1220 ........................................ 1306 ........................................ 1471 Tìm hiểu về tình hình kinh tế-văn hoá Chăm-pa. Nhiệm vụ 4 Gv yêu cầu HS đọc SGK tr 92, phương pháp nhóm, kỹ thuật chuyên gia- phòng tranh1 Vòng 1: Nhóm chuyên gia GV chia cả lớp ra thành 4 nhóm Nhóm 1-2: Tìm hiểu về tình hình kinh tế Nhóm 3-4: Tìm hiểu về tình hình văn hoá. Vòng 2: Nhóm ghép đi xem tranh + Sau khi các nhóm chuyên gia hoàn thành nhiệm vụ, các nhóm ghép sẽ được hình thành. + Mỗi nhóm ghép sẽ bao gồm mỗi thành viên đến từ các nhóm chuyên gia. + Các nhóm ghép sẽ đi xem “triển lãm tranh”. + Đến “bức tranh” của nhóm nào thì chuyên gia nhóm đó sẽ thuyết trình. + Các nhóm sẽ lần lượt di chuyển cho đến hết tranh. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS: Làm việc cá nhân, cặp đôi, chia sẻ nội dung tìm hiểu với cả lớp theo yêu cầu. Nhiệm vụ 1-2-3: + Hoạt động cá nhân ( Think) 3 phút. Mỗi HS có 3 phút để tìm hiểu, đọc SGK và hoàn thành phiếu bài tập cá nhân. 1 Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online + Hoạt động cặp đôi (Pair) 2 phút. Mỗi HS có 1 phút trình bày nội dung tìm hiểu, 2 HS có 1 phút thống nhất nội dung. + Hoạt động tập thể (Share) 1 phút. Chia sẻ nội dung tìm hiểu với các thành viên trong lớp (GV gọi HS trình bày nội dung từng câu). Nhiệm vụ 4: HS thực hiện nhiệm vụ theo nhóm chuyên gia - GV: Quan sát, hướng dẫn HS trong quá trình thực hiện nhiệm vụ cá nhân, cặp đôi, chia sẻ. Bước 3: Báo cáo - HS: Báo cáo sản phẩm học tập (phiếu bài tập), chia sẻ và nhận xét câu trả lời các bạn. * Dự kiến sản phẩm cần đạt Nhiệm vụ 1: Who: Vua Chế Mân How: Bằng Chính When: 1220- chiến tranh và trị 1353 hôn nhân Champa Where: ở Vi-ya-a chính trị. còn gọi là Đồ Bàn. What: Thoát khỏi ách Why: do chiến Chăm-pa đã cắt đô hộ của Chân Lạp, tranh giữa củng cố chính quyền, cho Đại Việt Bố và thống nhất lãnh Champa và Đại Chính-Địa Lý-Ma Việt. Linh, châu Ô và thổ. châu Rí. Nhiệm vụ 2: Xác định được vị trí các châu Champa cắt cho Đại Việt trên lược đồ Nhiệm vụ 3: 1069: Vua Champa nhường 3 châu Bố Chính, Địa Lý và Ma Linh. 1113-1220: Chiến tranh giữa Champa và Campuchia kéo dài 100 năm. 1306: Vua Chế Mân cưới công chúa Huyền Trân và cắt châu Ô, Châu Rí cho Đại Việt. 1471: Vương triều Vi-giay-a khủng hoảng và sụp đổ. Nhiệm vụ 4: Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online HS thực hiện sản phẩm theo nhóm. Nhóm kinh tế: Sản phẩm là sơ đồ tư duy, hình ảnh… Nhóm văn hoá: Sản phẩm là infographic, poster… Bước 4: Nhận xét, đánh giá và kết luận - GV nhận xét, đánh giá quá trình làm việc HS, nội dung câu trả lời, kết luận… Gv mở rộng thêm kiến thức tr. 174 SGV… a) Diễn biến cơ bản về chính trị - Năm 988, một quý tộc người Chăm-pa đã lập ra Vương triều Vi-giay-a, mở ra một thời kì phát triển mới của Vương quốc Chăm-pa. Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online - Kinh đô được chuyển về Vi-giay-a (còn gọi là Đồ Bàn hay Chà Bàn, thuộc An Nhơn, Bình Định ngày nay). 1069: Vua Champa nhường 3 châu Bố Chính, Địa Lý và Ma Linh. 1113-1220: Chiến tranh giữa Champa và Campuchia kéo dài 100 năm. 1306: Vua Chế Mân cưới công chúa Huyền Trân và cắt châu Ô, Châu Rí cho Đại Việt. 1471: Vương triều Vi-giay-a khủng hoảng và sụp đổ. b) Tình hình kinh tế, văn hóa * Tình hình kinh tế: - Nông nghiệp: + Sản xuất nông nghiệp giữ vai trò chủ yếu trong hoạt động kinh tế. + Kết hợp sản xuất nông nghiệp với các hoạt động chăn nuôi; đánh bắt hải sản và khai thác lâm, thổ sản. - Thủ công nghiệp: + Các nghề thủ công tiếp tục phát triển,... + Xuất hiện nhiều lò gốm nổi tiếng như: Gò Sành, Trường Cửu, Gò Cây Me... - Thương nghiệp đường biển phát triển mạnh mẽ với nhiều hải cảng, như Đại Chiêm (Quảng Nam); Tân Châu (Thị Nại ở Binh Định),... * Tình hình văn hóa: - Tôn giáo - tín ngưỡng: + Hin-đu giáo lá tôn giáo có vị tri quan trọng nhất. + Phật giáo tiếp tục có những bước phát triển. + Tín ngưỡng phồn thực được phổ biến rộng rãi trong đời sống cư dân. - Chữ viết: chữ Chăm không ngừng được cải tiến và hòan thiện. - Kiến trúc và điêu khắc: nổi tiếng nhất thời kì này là các đền tháp được xây bằng gạch nung và trang trí phù điêu,... 2.1. Hoạt động 2: Lược sử vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI a. Mục tiêu Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online - Nêu được những diễn biến cơ bản về chính trị của vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. - Trình bày được những nét chính về kinh tế, văn hoá của vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. b. Cách thức tổ chức Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu tình hình chính trị ở Nam Bộ Trò chơi chuyên gia phân tích phim Gv sử dụng đồ dùng trực quan và yêu cầu HS thực hiện nhiệm vụ Nam Bộ xưa và nay tập 1 https://www.youtube.com/watch?v=xK6Eaq9KJXM. ( cắt 12:54-16:02) Đọan phim nói đến tình hình chính trị nào ở Nam Bộ Nhiệm vụ 2: Thực hiện trò chơi tìm hiểu về tình hình kinh tế-văn hoá Trò chơi Nhìn hình đoán chữ GV giới thiệu cho học sinh trò chơi thử tài suy đoán và yêu cầu học sinh thực hiện nhiệm vụ. Trò chơi : Mảnh ghép hoàn hảo GV giới thiệu cho học sinh trò chơi mảnh ghép hoàn hảo và yêu cầu học sinh thực hiện nhiệm vụ. Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ GV: Hướng dẫn HS quan sát trò chơi và trả lời câu hỏi. HS: Quan sát, phân tích nội dung và ghi kết quả thảo luận ra phiếu học tập. Bước 3. Báo cáo, thảo luận GV: - Yêu cầu đại diện của một vài HS lên trình bày sản phẩm. - Hướng dẫn HS báo cáo (nếu các em còn gặp khó khăn). HS: - HS lên báo cáo. - HS còn lại theo dõi, nhận xét, bổ sung cho nhóm bạn (nếu cần). * Dự kiến sản phẩm cần đạt HS đoán được chữ và thực hiện được mảnh ghép. Bước 4. Kết luận, nhận định GV kết luận như sản phẩm và giao nhiệm vụ tiếp theo. 2. Lược sử vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI a) Diễn biến cơ bản về chính trị - Sau khi Vương quốc Phù Nam sụp đổ, vùng đất Nam Bộ trên danh nghĩa bị đặt dưới quyền cai trị của nước Chân Lạp (Cam-pu-chia). - Tuy nhiên, trong thực tế, triều đình Ăng-co gặp nhiều khó khăn và hầu như không thể quản lí được vùng đất này. Việc cai trị vùng đất Nam Bộ phải giao cho những người thuộc dòng dõi vua Phù Nam. Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online - Suốt giai đoạn thế kỉ X đến đầu thế kỉ XIV, cư dân ở đây rất thưa vắng. Vài thế kỉ sau đó mới có những nhóm lưu dân người Việt đến khẩn hoang. b) Tình hình kinh tế - văn hóa * Về kinh tế: - Canh tác lúa nước kết hợp với chăn nuôi, đánh bắt thuỷ hải sản; làm các nghề thủ công và buôn bán nhỏ. - Thương nghiệp không còn phát triển như thời kì Vương quốc Phù Nam. * Về văn hóa: - Ảnh hưởng của văn minh Ăng-co ở vùng đất Nam Bộ không đậm nét; người dân tiếp thu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc. - Hin-đu giáo, Phật giáo, các tín ngưỡng dân gian,… tiếp tục được duy trì trong đời sống văn hóa của cư dân. - Đời sống vật chất và tinh thần phản ánh một nền văn hoà bình dân của những con người sống ở vùng khí hâu nóng ẩm và môi trường sông nước. Hoạt động 3: Luyện tập a. Mục tiêu - Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về vùng đất phía Nam thế kỉ X-XVI. b. Cách thức tổ chức Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ GV dùng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan, tự luận và yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng trả lời trên bảng con (trắc nghiệm). Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ HS thực hiện câu trả lời trắc nghiệm dưới hình thức cá nhân Bước 3. Báo cáo, thảo luận HS xung phong trả lời và đem điểm về cho bản thân mình. Các bạn HS trong lớp lắng nghe và phản hồi tích cực. Bước 4: Kết luận, nhận định GV kết luận như sản phẩm. 4. Hoạt động vận dụng a. Mục tiêu: Liên hệ, vận dụng kiến thức đã có giải quyết bài tập tình huống… b. Cách thức tổ chức Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh

Nhóm Sáng kiến kinh nghiệm lịch sử https://www.facebook.com/groups/350313995637020/ https://daylichsu.online Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (sản phẩm) HS về nhà tìm hiểu thêm về tháp Chăm và hoàn thành câu hỏi của giáo viên. Bước 3: Báo cáo, thảo luận HS hoàn thành bài tập và gửi lại cho GV. Bước 4: Kết luận, nhận định GV nhận xét bài của HS và chấm điểm. Giáo viên soạn: Nguyễn Trần Thuý Anh