ตัวชี้วัดที่ 3

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | คานา เอกสารการดําเนินงานโรงเรียนสํงเสริมสุขภาพระดับเพชร ตัวชี้วัดท่ี 3 มีโครงงานสุขภาพของ นักเรียนที่ประสบความสําเร็จชัดเจนในการลดปัญหาสุขภาพหรือสิ่งแวดล๎อมในโรงเรียนและหรือชุมชน โดย ทางโรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหมํได๎มีการดําเนินงานตามโครงงาน ธนาคารขยะโรงเรียน เป็นโครงการท่ีบริหารจัดการขยะและลงมือปฏิบัติการคัดแยกขยะสูํธนาคารขยะโรงเรียน ซ่ึงเป็นโครงการท่ี ประสบผลสาํ เรจ็ ชดั เจน และได๎ทํากนั มาอยาํ งตํอเนอ่ื ง ทางโรงเรยี นราชประชานเุ คราะห์ 31 จงั หวัดเชยี งใหมํหวังเปน็ อยํางย่ิงวํา เอกสารสรุปข๎อมูลฉบับนี้คง เป็นประโยชน์ตํอคณะกรรมการผู๎ทรงเกียรติที่จะใช๎เป็นข๎อมูลสารสนเทศ ประกอบการพิจารณา ให๎โรงเรียน ราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหมํ เป็นโรงเรียนสํงเสริมสุขภาพระดับเพชรตํอไป และขอขอบพระคุณ ทุกทํานทม่ี สี ํวนเกย่ี วขอ๎ งในการจัดทาํ เอกสารสรุปข๎อมูลฉบบั นี้จนสําเรจ็ ลุลวํ งไปด๎วยดี โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ 31 จงั หวัดเชยี งใหมํ เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร ก

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | สารบญั คํานํา หนา้ สารบญั ก ตวั ชีว้ ัดที่ 3 ข เกณฑ์การประเมนิ ตัวชว้ี ดั ท่ี 3 1 ผลการดาํ เนินงาน 1 โครงการ ธนาคารขยะโรงเรียน 2 รูปภาพกจิ กรรม 3 38 เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นส่งเสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร ข

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ตัวชี้วัดที่ 3 มโี ครงงานสขุ ภาพของนักเรียนทีป่ ระสบความสาเรจ็ ชดั เจนในการลด ปญั หา สุขภาพหรือ สงิ่ แวดลอ้ มในโรงเรยี นและหรือชุมชน เกณฑ์การประเมนิ มโี ครงงานท่ีประสบความสาํ เร็จอยํางน๎อย 1 โครงงาน/เร่ือง ผลการดาเนินงาน ช่ือโครงงาน ธนาคารขยะโรงเรยี น ประกอบดว๎ ย 1. รายชื่อนกั เรยี นท่ีจัดทําโครงงาน ระบชุ น้ั และปีการศกึ ษา 2. ชอื่ ครูท่ีปรกึ ษา 3. ระยะเวลาดําเนนิ งาน ระบุชวํ งเวลาทีเ่ ร่ิมต๎น-สน้ิ สดุ โครงงาน 4. หลักการ/เหตุผล โดยอธบิ ายวาํ โครงงานน้มี คี วามสาํ คญั อยํางไร มีความเป็นมาอยํางไร เหตุผลท่ีเลือก ทําโครงงานนี้ และแสดงข๎อมูลสถานการณ์ปัญหาที่เป็นตัวเลข จํานวน ร๎อยละและอัตราจาก แหลํงข๎อมลู ทเี่ ชอื่ ถือได๎ 5. วตั ถุประสงคร์ ะบุส่ิงท่ีต๎องการแก๎ไขให๎สอดคล๎องกับสถานการณ์ปัญหา มีจํานวนข๎อไมํมากเกินไปและ มีข๎อมูลวดั ผลสาํ เรจ็ ได๎ 6. กลํมุ เปา้ หมาย/ขอบเขต กาํ หนดให๎ชดั เจนวาํ จะดาํ เนนิ การในกลมํุ เปา้ หมาย/พน้ื ทใ่ี ด 7. ทบทวนวรรณกรรม ที่เกีย่ วข๎องกับการทําโครงงาน 8. วิธีการดําเนินงาน ประกอบด๎วยข้ันตอน กิจกรรมการดําเนินงานท้ังหมด ต้ังแตํเร่ิมจนกระทั่งส้ินสุด การทาํ โครงงาน 9. จดั ทําแผนปฏิบัตงิ าน โดยระบกุ จิ กรรมตามปฏิทนิ การทํางาน กําหนดระยะเวลาและผ๎รู บั ผิดชอบ 10. สรุปผลสําเร็จโดยเปรียบเทียบข๎อมูลกํอน-หลัง ทําโครงงาน พร๎อมทั้งแสดงเคร่ืองมือวัดผลที่มีข๎อมูล จากการดําเนินงานโครงงาน หากมีวัตถุประสงค์หลายข๎อต๎องแสดงเคร่ืองมือและข๎อมูลทั้งหมดตาม วตั ถุประสงค์ทีก่ ําหนดไว๎ หลักฐาน  แนบรายละเอียดโครงการฉบบั สมบูรณ์ทป่ี รับแกไ๎ ขแลว๎  รูปภาพประกอบ เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 1

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ผลการดาเนนิ งาน ครู บคุ ลากรและนกั เรยี น โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชยี งใหมํ ไดด๎ าํ เนนิ งานตามตัวช้ีวัด ท่ี 3 มีโครงงานสุขภาพของนักเรียนที่ประสบความสําเร็จชัดเจนในการลดปัญหาสุขภาพหรือสิ่งแวดล๎อมใน โรงเรียนและหรอื ชมุ ชน โดยมีการดาํ เนินงานตามโครงงาน ธนาคารขยะโรงเรียน และมีขั้นตอนการดําเนินงาน ตามเกณฑก์ ารประเมิน ดังนี้ 1. รายชือ่ นักเรยี นทจี่ ดั ทาํ โครงงาน ระบุชนั้ และปกี ารศึกษา 2. ช่อื ครทู ปี่ รึกษา 3. ระยะเวลาดําเนนิ งาน ระบุชํวงเวลาท่เี รมิ่ ตน๎ -ส้ินสดุ โครงงาน 4. หลกั การ/เหตุผล โดยอธบิ ายวาํ โครงงานนม้ี คี วามสําคัญอยาํ งไร มีความเป็นมาอยํางไร เหตุผลท่ีเลือก ทําโครงงานนี้ และแสดงข๎อมูลสถานการณ์ปัญหาที่เป็นตัวเลข จํานวน ร๎อยละและอัตราจาก แหลํงขอ๎ มลู ท่ีเชอ่ื ถือได๎ 5. วัตถุประสงคร์ ะบุสิ่งที่ต๎องการแก๎ไขให๎สอดคล๎องกับสถานการณ์ปัญหา มีจํานวนข๎อไมํมากเกินไปและ มีขอ๎ มูลวัดผลสําเร็จได๎ 6. กลมํุ เปา้ หมาย/ขอบเขต กําหนดให๎ชดั เจนวาํ จะดาํ เนนิ การในกลํมุ เป้าหมาย/พน้ื ทใี่ ด 7. ทบทวนวรรณกรรม ที่เกย่ี วข๎องกบั การทาํ โครงงาน 8. วิธีการดําเนินงาน ประกอบด๎วยข้ันตอน กิจกรรมการดําเนินงานทั้งหมด ตั้งแตํเริ่มจนกระท่ังส้ินสุด การทําโครงงาน 9. จดั ทําแผนปฏบิ ัติงาน โดยระบกุ จิ กรรมตามปฏิทินการทํางาน กําหนดระยะเวลาและผูร๎ ับผดิ ชอบ 10. สรุปผลสําเร็จโดยเปรียบเทียบข๎อมูลกํอน-หลัง ทําโครงงาน พร๎อมท้ังแสดงเคร่ืองมือวัดผลท่ีมีข๎อมูล จากการดําเนินงานโครงงาน หากมีวัตถุประสงค์หลายข๎อต๎องแสดงเคร่ืองมือและข๎อมูลทั้งหมดตาม วตั ถปุ ระสงค์ทก่ี าํ หนดไว๎ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นส่งเสรมิ สขุ ภาพระดบั เพชร 2

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | โครงงาน ธนาคารขยะโรงเรียน เรื่อง ธนาคารขยะโรงเรียน ผู้จดั ทา 1. เด็กหญงิ สริ พิ ร เอกดํารงเลศิ ชัย นักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 3/3 2. นางสาวพรสิริ คาํ มาวนั นกั เรยี นชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/4 3. นางสาวศริ ริ ัตน์ ศรสี องเมือง นักเรยี นชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 4/4 ครทู ่ปี รึกษา นางสาวปารชิ าติ สงิ คําโล สถานศกึ ษา โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหมํ ปกี ารศึกษา ภาคเรยี นที่ 1 ปกี ารศึกษา 2561 ระยะเวลาการดาเนินงาน พฤษภาคม – ตุลาคม 2561 เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดบั เพชร 3

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | กติ ตกิ รรมประกาศ คณะผ๎ูจัดทําโครงงานธนาคารขยะโรงเรียน ขอขอบคุณทํานผู๎อํานวยการ ที่ให๎แนวคิดเรื่อง การบริหารจัดการขยะ คณะครูสําหรับคําแนะนําในการทําโครงงาน พ่ี เพ่ือน น๎อง ทุกคนในโรงเรียนราช- ประชานุเคราะห์ 31 จังหวดั เชยี งใหมํ และผ๎ูเก่ียวข๎องทุกคนท่ีรํวมกันลงมือปฏิบัติการจัดการขยะจากต๎นทางสํู ธนาคารขยะโรงเรยี นสม่าํ เสมอ จนโครงงานสําเรจ็ ลลุ วํ งไปไดด๎ ๎วยดี เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 4

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | บทคดั ย่อ ธนาคารขยะโรงเรียน รายช่อื ผ้จู ดั ทา เด็กหญงิ สิรพิ ร เอกดาํ รงเลิศชัย ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่3/3 ครทู ่ปี รกึ ษา นางสาวพรสิริ คํามาวนั ช้ันมัธยมศึกษาปีที่4/4 นางสาวศริ ริ ตั น์ ศรสี องเมือง ชัน้ มธั ยมศึกษาปที ี่4/4 นางสาวปาริชาติ สิงคําโล โครงงานธนาคารขยะโรงเรียน โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหมํ ปีการศึกษา 2561 เพ่ือวางระบบคัดแยกขยะจากต๎นทางในเรือนนอนอยํางเป็นรูปธรรมและยั่งยืน เพื่อให๎นักเรียนรู๎จัดการ คัดแยกขยะอยํางถูกวิธี เพื่อลดปริมาณขยะและสํงเสริมความร๎ูให๎แกํนักเรียนในเรื่องการคัดแยกขยะท่ีถูกต๎อง และเหมาะสม การแปลงขยะเปน็ รายได๎ และเพื่อนาํ ขยะท่วั ไป ขยะอันตราย ขยะทําปุ๋ย ท่ีผํานการคัดแยกแล๎ว ไปบริหารจัดการอยํางถกู วิธี จากการศกึ ษาพบวาํ ปัญหาขยะทีเ่ กดิ ขึ้นในโรงเรียนต๎องมีการบริหารจัดการอยํางเรํงดํวน คณะผ๎ูจัดทํา จึงได๎คิดทําโครงงานนี้เร่ิมจากการปรับทัศนคติ ให๎ความรู๎ สร๎างนักเรียนแกนนําในการบริหารจัดการขยะและ ลงมือปฏิบัติการคัดแยกขยะสูํธนาคารขยะโรงเรียน จากการทําโครงงานธนาคารขยะในโรงเรียน พบวํา ขยะ ในโรงเรียนราชประชานเุ คราะห์ 31 จัดหวัดเชียงใหมํ มีการคัดแยกและกําจัดอยํางถูกวิธี ทําให๎สะอาดและนํา อยูขํ ้ึนและทาํ ใหโ๎ รงเรยี นมรี ายได๎จากการขายขยะรีไซเคิลอีกด๎วย ซ่ึงการจัดทําโครงงานน้ีทําให๎ผ๎ูศึกษามีความร๎ู เรอ่ื งการคดั แยกขยะ เกดิ คุณธรรมด๎านการมจี ติ สํานึกเพอื่ สํวนรวม มีวนิ ยั และความรบั ผดิ ชอบมากขนึ้ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 5

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | บทท่ี 1 ท่มี าและความสาคัญ ทม่ี าและความสาคญั โรงเรียนราชประชานเุ คราะห์ 31 จังหวัดเชยี งใหมํ เป็นโรงเรยี นประเภทประจาํ มีนกั เรียนอยูํรํวมกัน จํานวนมาก ทําให๎ประสบปัญหาขยะและปริมาณขยะท่ีเพ่ิมข้ึนในทุกทุกวัน ยังมีวิธีดําเนินงานแบบเดิมๆ คือ การย๎ายขยะ การฝังกลับ หรืออาจเผาโดยไมํถูกวิธี เป็นบํอเกิดแหํงปัญหามลภาวะกํอให๎เกิดผลเสียตํอ สุขภาพ สํงกล่ินเหม็นและเป็นแหลํงเพาะพันธุ์เช้ือโรค รวมถึงการเกิดแก๏สมีเทน ซ่ึงเป็นต๎นเหตุท่ีสําคัญ ประการหน่ึงของภาวะเรือนกระจก อันจะมีผลกระทบตํอภาวะโลกร๎อนอยํางรุนแรง นับเป็นปัญหาเรื้อรัง หากขยะมลู ฝอย ส่ิงปฏกิ ลู ถกู ทงิ้ หรือหมักหมมอยูํในแหลํงน้ํา เกิดการเนําเสีย อีกท้ังการทิ้งขยะไมํเป็นที่เป็น ทางของนักเรียน หรือท้ิงขยะโดยไมํมีการคัดแยก ทําให๎ไมํสามารถนําขยะมาใช๎ประโยชน์ได๎มากนัก กํอให๎เกิดต๎นทุนในการดําเนินงานแก๎ปัญหาขยะสูงขึ้นทุกภาคเรียน ไมํมีสถานท่ีท้ิงขยะมูลฝอยอยํางเพียงพอ กบั ปรมิ าณขยะทีเ่ พม่ิ ขน้ึ เน่อื งจากพืน้ ท่ขี องโรงเรยี นสวํ นใหญเํ ป็นพน้ื ที่ปา่ สงวนแหงํ ชาติ ยทุ ธศาสตร์กระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล๎อม ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560 – 2579) ประเด็นยุทธศาสตร์ท่ี 1 อนุรักษ์ ค๎ุมครอง ฟ้ืนฟู สํงเสริมและพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพอยํางย่ังยืน ประเด็น ยทุ ธศาสตร์ท่ี 3 ปอ้ งกัน รกั ษา และฟ้นื ฟู คณุ ภาพสิง่ แวดล๎อม โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหมํ ไดเ๎ ล็งเห็นเล็งเห็นวําโรงเรียนของเรามีปริมาณขยะ เศษผกั เศษอาหารทีเ่ หลือจากโรงครวั เปน็ จาํ นวนมาก แตํละวนั ต๎องนาํ พวกนใี้ สํถุงดําไปลงบํอขยะ วนั ละ 2-1 คนั รถ ซ่ึงบํอขยะก็ไมํสามารถรองรบั ปริมาณขยะท่ีเพม่ิ ข้ึนในแตํละวนั ได๎ เราจงึ ต๎องสรา๎ งความตระหนักให๎ทุก คนได๎ทราบถงึ ปญั หา ผลกระทบทีจ่ ะตามมาหากเราไมํชวํ ยกันลดปริมาณขยะ หรือทางโรงเรยี นไมมํ วี ธิ กี าร บรหิ ารจัดการขยะทถ่ี ูกต๎อง จนเกิดเป็นโครงงาน “ธนาคารขยะโรงเรียน” ซง่ึ จะไมํเพยี งมํุงแก๎ปัญหาในระยะ สัน้ แตยํ งั มงุํ สร๎างความย่ังยืนในการจัดการขยะและสร๎างรายไดอ๎ ีกดว๎ ย วัตถุประสงค์ 1. เพอ่ื วางระบบคัดแยกขยะจากต๎นทางในเรอื นนอนอยาํ งเปน็ รูปธรรมและยั่งยนื 2. เพ่ือใหน๎ ักเรยี นรจู๎ กั การคดั แยกขยะอยํางถูกวิธี 3. เพือ่ ลดปรมิ าณขยะและสํงเสรมิ ความรู๎ใหแ๎ กํนักเรียนในเร่ืองการคัดแยกขยะ ทถี่ ูกต๎องและ เหมาะสมและการแปลงขยะเปน็ รายได๎ 4. เพอื่ นาํ ขยะทว่ั ไป ขยะอันตราย ขยะทําปุ๋ย ทีผ่ าํ นการคัดแยกแลว๎ ไปบริหารจดั การอยาํ งถกู วิธี สมมตฐิ าน ขยะแตลํ ะท่วั ไป (อัดแทงํ ) และขยะขายได๎ สามารถสร๎างรายได๎ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สุขภาพระดับเพชร 6

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ตัวแปรตน้ ระยะเวลา ผู้รบั ผิดชอบ นกั เรียน ตวั แปรควบคุม ปริมาณขยะแตลํ ะประเภท ตัวแปรตาม ขยะที่แยกประเภท ขอบเขตของการศกึ ษา พฤษภาคม 2561 ถงึ ตุลาคม 2561 วิธกี ารดาเนนิ งาน ท่ี รายการ 1. สาํ รวจปัญหาสิง่ แวดลอ๎ มที่มผี ลตอํ สภาพแวดลอ๎ ม พ.ค. 2561 ศริ ริ ัตน์ ศรสี องเมืองและคณะ ในโรงเรยี น 16 พ.ค. 2561 ศริ ิรัตน์ ศรสี องเมอื งและคณะ 2. ประชุมวางแผนเพื่อหาวิธีแก๎ไขปัญหา 18 พ.ค. 2561 พรสิริ คํามาวันและคณะ 3. กาํ หนดหวั ขอ๎ โครงงาน ธนาคารขยะโรงเรยี น 21 พ.ค. 2561 พรสริ ิ คาํ มาวันและคณะ 4. ศึกษาคน๎ คว๎าข๎อมลู ประเภทของขยะ และวธิ ีการ 24 ก.ค. 2561 พรสริ ิ คาํ มาวันและคณะ แยกขยะแตํละประเภท 4 ม.ิ ย. 2561 สิรพิ ร เอกดาํ รงเลิศชัยและ 5. ขยายผลการคดั แยกขยะ - 5 ต.ค. 2561 6. เปดิ รับซอ้ื ขยะในโรงเรยี น 9 ต.ค. 2561 คณะ พรสิริ คํามาวันและคณะ 7. เก็บข๎อมูลความพึงพอใจจากการแกป๎ ัญหาขยะใน 10 ต.ค. 2561 โรงเรยี น 20 ต.ค. 2561 ศิรริ ัตน์ ศรสี องเมืองและคณะ พรสริ ิ คาํ มาวันและคณะ 8. สรุปผลการคดั แยกขยะ 9. จดั ทาํ เอกสาร รายงาน และรวบรวมขอ๎ มูลเพ่ือทํา รปู เลมํ ประโยชนท์ ่ไี ด้รับ 1. มกี ารคัดแยกขยะ (เรือนนอน อาคารเรียน ห๎องเรยี น บ๎านพักครู โรงครัว) จากต๎นทาง (ขยะ ทั่วไป ขยะทาํ ปุ๋ย ขยะอันตราย ขยะขายไดแ๎ ละขยะเสีย) ได๎จริงไมนํ ๎อยกวํา รอ๎ ยละ 80 2. นาํ ขยะทีผ่ าํ นการคดั แยกแล๎วขยะท่วั ไป ขยะทําปุ๋ย ขยะอันตรายและขยะเสีย) ไปบริหารจัดการ) างถูกวธิ ที งั้ ระบบ ร๎อยละอยํ100 .3 สรา๎ งโรงเรยี นปลอดขยะ โดยทกุ คนในโรงเรยี นเข๎ารํวมการคัดแยกขยะ 4. เป็นแหลงํ เรยี นรู๎และขยายผลการดําเนินงานให๎กับโรงเรียนตํางๆ ไดใ๎ นทางปฏบิ ตั อิ ยาํ งเป็น รปู ธรรมและยัง่ ยืน เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 7

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | บทที่ 2 เอกสารทีเ่ กี่ยวข้อง ในการดําเนินโครงงาน ธนาคารขยะโรงเรียน ได๎มีการศึกษาเอกสารท่ีเก่ียวข๎อง ได๎แกํ ความหมายของ ขยะ แหลงํ กําเนิดของขยะ ขยะแตํละชนิดใช๎เวลายํอยสลายไมํเทํากัน การแยกประเภทของขยะ ปัญหาขยะ โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี ความหมายของขยะ ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถานฉบับ พ.ศ. 2525 กลําววํา มูลฝอย หมายถึง เศษสิ่งของท่ีท้ิง แล๎ว หยากเย่อื ขยะ หมายถงึ หยากเยื่อ มูลฝอย พระราชบัญญตั ิสาธารณสขุ พ.ศ. 2535 ใหค๎ ําจาํ กดั ความ มูลฝอย หมายถึง สิ่งตํางๆ ท่ีเราไมํต๎องการ ท่เี ป็นของแขง็ หรอื อํอน มคี วามชนื้ ไดแ๎ กํ เศษกระดาษ เศษผ๎า เศษอาหาร ถุงพลาสติก ภาชนะกลํองใสํอาหาร เถ๎า มลู สตั ว์ หรอื ซากสัตวร์ วมตลอดถึงวัตถอุ ่นื ส่งิ ใดท่ีเกบ็ กวาดได๎จากถนน ตลาด ทเี่ ลีย้ งสตั วห์ รอื ทอี่ น่ื ตามพระราชบัญญัติสํงเสริมและรักษาคุณภาพส่ิงแวดล๎อม พ.ศ. 2535 ให๎คําจํากัดความของคําวํา ของเสีย หมายความวํา ขยะมูลฝอย สิ่งปฏิกูล น้ําเสีย อากาศเสีย มลสารหรือวัตถุอันตรายอ่ืนใด ซ่ึงถูกปลํอย ทิ้งหรือมีท่ีมาจากแหลํงกําเนิดมลพิษ รวมท้ังกากตะกอนหรือสิ่งตกค๎างจากส่ิงเหลําน้ัน ที่อยํูในสภาพของแข็ง ของเหลวหรอื ก๏าซในทางวิชาการจะใช๎คําวํา ขยะมูลฝอย ซึง่ หมายถึง บรรดาสิ่งของท่ีไมํต๎องการใช๎แล๎ว ซึ่งสํวน ใหญจํ ะเปน็ ของแขง็ จะเนําเป่ือยหรือไมกํ ต็ าม รวมตลอดถงึ เถา๎ ซากสตั ว์ มลู สตั ว์ ฝุน่ ละออง และเศษวัตถุท่ีท้ิง แลว๎ จากบ๎านเรอื น ที่พักอาศัย สถานที่ตําง ๆ รวมถึงสถานท่ีสาธารณะ ตลาดและโรงงานอุตสาหกรรม ยกเว๎น อุจจาระ และปัสสาวะของมนุษย์ ซึ่งเป็นส่ิงปฏิกูล วิธีจัดเก็บและกําจัดแตกตํางไปจากวิธีการจัดขยะมูลฝอย ปัจจบุ นั วิทยาการกา๎ วหน๎า ประชากรเพม่ิ อยาํ งรวดเรว็ อตั ราการใช๎ที่ดินเพิ่มขึ้นเพื่อผลิตเครื่องอุปโภค บริโภค อาหาร ทีอ่ ยูํอาศัย เป็นเหตใุ ห๎เศษส่ิงเหลอื ใช๎มปี ริมาณมากขึ้น กํอใหเ๎ กิดปัญหาของขยะมลู ฝอย ขยะ /มูลฝอย / ของเสีย เป็นเหตุสําคัญประการหนึ่งท่ีกํอให๎เกิดปัญหาส่ิงแวดล๎อม และ มีผลตํอ สุขภาพอนามัย มูลฝอยหรือของเสียกําลังมีปริมาณเพ่ิมมากขึ้นทุกปี เพราะสาเหตุจากการเพ่ิมของประชากร การขยายตัวทางเศรษฐกิจและทางอุตสาหกรรม นับเป็นปัญหาที่สําคัญของชุมชนซ่ึงต๎องจัดการและแก๎ไข ปริมาณกากของเสียและสารอันตราย ได๎แกํ ขยะมูลฝอย ส่ิงปฏิกูล และสารพิษที่ปนเปื้อนอยํูในแหลํงนํ้า ดิน และอากาศ ตลอดจนบางสํวนตกค๎างอยํูในอาหาร ทําให๎ประชาชนท่ัวไปเสี่ยงตํออันตรายจากการเป็นโรคตําง ๆ เชํน โรคมะเร็ง และ โรคผดิ ปกติทางพันธุกรรม เปน็ ตน๎ สถานทีบ่ างแหงํ ก็มีคนทงิ้ ขยะกนั ตามสะดวก โดยนาํ ไปเทกองรวมกันไว๎ริมทางเดินบ๎าง โคนต๎นไม๎บ๎าง ทําให๎มีการหมักหมมเนําเปื่อยสิ่งกล่ินเหม็นคล๎ุง บางครั้งอาจมองเห็นหนอนจํานวนมากมายไตํย้ัวเย้ียออกมา จากกองขยะ ดูนําขยะแขยง นอกจากนั้นกองขยะยังเป็นแหลํงชุมนุมของสัตว์นําโรคสารพัดชนิด เชํน ยุง เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 8

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แมลงวัน หนู แมลงสาบ ฯลฯ ยามที่ฝนตกลงมาน้ําฝนก็ชะเอาส่ิงสกปรกเนําเหม็นในกองขยะไหลไปยังพ้ืนท่ี ใกลเ๎ คยี ง และอาจจะไหลลงทํอระบายนํ้า และแมนํ ้ําลําคลองใกล๎ ๆ อีกด๎วย การท้ิงขยะลงทอํ ระบายน้ําทาํ ให๎เกดิ ผลเสียอยาํ งร๎ายแรง คือ ทําให๎ทํอระบายนํ้าอุดตัน เมื่อฝนตกก็ไมํ สามารถระบายน้ําฝนได๎ จึงเกิดสภาพน้ําทํวมขังตามถนนสายตําง ๆ ตามตรอกซอกซอย และผลที่ตามมาก็คือ การเดินทางไปมาตามเส๎นทางเหลาํ น้นั ลําบากขึน้ การจราจรกต็ ิดขัดและถนนหนทางอาจจะได๎รับความเสียหาย ซ่ึงเม่ือนํ้าลดลงสูํสภาพปกติก็ต๎องซํอมแซมใหมํ ทําให๎ต๎องสิ้นเปลืองงบประมาณ บ๎านเรือนที่มีขยะมูลฝอยรก รุงรังอยํูภายในบ๎านเรือนบริเวณบ๎าน นอกจากจะดูสกปรกไมํนําดูอยํูแล๎ว ก็ยังเป็นท่ีชุมนุมของหนู แมลงวัน แมลงสาบ ซง่ึ เปน็ พาหะนําโรคทางเดินอาหารมาสูคํ น และยงั กอํ ความรําคาญให๎อีกด๎วย แหลง่ กาเนิดของขยะ ขยะเปน็ ส่ิงทีเ่ หลือใช้ หรือสิ่งทไี่ มต่ ้องการอกี ต่อไป สามารถแบง่ ตามแหล่งกาเนิดไดด้ งั นี้ 1. ของเสียจากอตุ สาหกรรม ของเสยี อนั ตรายทัว่ ประเทศไทย 73 % มาจากระบบอุตสาหกรรมสวํ น ใหญยํ ังไมํมกี ารจดั การท่เี หมาะสมโดยท้ิงกระจายอยูตํ ามสงิ่ แวดล๎อมและท้งิ รวํ มกับมูลฝอย รัฐบาลได๎ กํอตง้ั ศนู ย์กาํ จดั กากอตุ สาหกรรมข้ึนแหํงแรกที่แขวงแสมดํา เขตบางขนุ เทยี น เร่ิมเปดิ บรกิ ารตั้งแตํ 2531ซง่ึ กเ็ พียง สามารถกําจัดของเสียได๎บางสวํ น 2. ของเสยี จากโรงพยาบาลและสถานทศ่ี กึ ษาวิจัย ของเสยี จากโรงพยาบาลเปน็ ของเสียอันตรายอยําง ยง่ิ เชนํ ขยะตดิ เช้อื เศษอวยั วะจากผป๎ู ว่ ย และการรกั ษาพยาบาล รวมทัง้ ของเสียท่ีปนเปื้อนสารกัมมันตรังสี สารเคมี ได๎ทงิ้ สูสํ ่ิงแวดลอ๎ มโดยปะปนกบั มลู ฝอยสง่ิ ปฏกิ ูลเป็นการเพ่ิมความเส่ียงในการแพรกํ ระจายของเชือ้ โรคและสารอนั ตราย 3. ของเสยี จากภาคเกษตรกรรม เชํน ยาฆําแมลง ป๋ยุ มลู สัตว์ นาํ้ ทิ้งจากการทาํ ปศสุ ัตว์ ฯลฯ 4. ของเสียจากบ๎านเรอื นแหลงํ ชุมชน เชํน หลอดไฟ ถาํ นไฟฉาย แบตเตอร่ี แกว๎ เศษอาหาร พลาสตกิ โลหะ หนิ ไม๎ กระเบื้อง หนงั ยาง ฯลฯ 5. ของเสยี จากสถานประกอบการในเมือง เชํน ภัตตาคาร ตลาดสด วดั สถานเริงรมย์ แหลํงชุมชน กิจกรรมอุตสาหกรรม และกิจกรรมเกษตร จัดได๎วําเป็นแหลํงกําเนิดของขยะมูลฝอยที่ สาํ คญั เมอ่ื ประชากรเพมิ่ ขน้ึ ขยะมูลฝอยก็จะเพ่ิมขึ้นเปน็ เงาตามตัว ประกอบกับมีการพัฒนาอุตสาหกรรมอยําง รวดเร็ว ก็ยิ่งทําให๎มีขยะมูลฝอยใหมํ ๆ เกิดขึ้นมากมาย ขยะมูลฝอยเหลํานี้มีท้ังขยะมูลฝอยทั่วไปและของเสีย อนั ตราย แตลํ ะประเภทมลี กั ษณะแตกตํางกัน เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 9

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนผงั แหล่งกาเนดิ และประเภทขยะมูลฝอย ภาพท่ี 1 แสดงแหลง่ กาเนดิ และประเภทขยะมูลฝอย การแยกประเภทของขยะจาแนกประเภทได้ดังน้ี 1. ขยะมลู ฝอยที่เผาไหมไ๎ ด๎ เชนํ เศษไม๎, ใบหญ๎า, พลาสตกิ , กระดาษ, ผ๎า, ส่ิงทอ, ยาง ฯลฯ 2. ขยะมูลฝอยท่ีเผาไหม๎ไมํได๎ ได๎แกํ เศษโลหะ เหล็ก แกว๎ กระเบอ้ื ง เปลือกหอย หนิ ฯลฯ 3. ขยะมลู ฝอยที่ไมํเป็นพิษหรือขยะมูลฝอยทว่ั ไป ไดแ๎ กํ ขยะมูลฝอยทเ่ี กดิ จากบา๎ นเรือน รา๎ นคา๎ เชํน พวกเศษอาหาร กระดาษ พลาสติก เปลอื กและใบไม๎ เปน็ ต๎น 4. ขยะมูลฝอยทเ่ี ปน็ พษิ ซ่งึ เปน็ อนั ตรายตํอสุขภาพและชีวิตมนุษย์ตลอดจนสง่ิ แวดลอ๎ มอน่ื ๆ ได๎แกํ ของเสยี ท่ีมสี ํวนประกอบของสารอนั ตรายหรอื ของเสียทม่ี ีฤทธ์กิ ัดกรํอนหรือติดไฟงาํ ย หรอื มเี ชือ้ โรคตดิ ตํอ ปะปนอยํู เชํน ซากถํานไฟฉาย ซากแบตเตอร่ี ซากหลอดฟลูออเรสเซนต์ กาก สารเคมี สําลี และ ผา๎ พันแผล จากโรงพยาบาล ถา้ แบง่ ประเภทขยะตามลักษณะของส่วนประกอบของขยะมูลฝอย มปี ระเภทตา่ ง ๆ ดังนี้ 1. กระดาษ ถงุ กระดาษ กลอํ ง ลงั เศษกระดาษจากสํานกั งาน 2. พลาสติก มีความทนทานตํอการทําลายได๎สงู วัสดุหรือผลติ ภัณฑ์ทีท่ ําจากพลาสตกิ เชนํ ถงุ ภาชนะ ของเด็กเลํน ของใช๎ 3. แก๎ว วสั ดุหรือผลิตภณั ฑท์ ท่ี าํ จากแกว๎ เชํน ขวด หลอดไฟ เศษกระจก ฯลฯ 4. เศษอาหาร ผกั ผลไม๎ ซึ่งเป็นสารประกอบอนิ ทรีย์ ยํอยสลายได๎งาํ ย เป็นสํวนประกอบสาํ คัญท่ที ําให๎ ขยะเกิดกล่ินเหมน็ และสํงกลิ่นรบกวนหากไมมํ กี ารเกบ็ ขนออกจากแหลงํ ท้งิ ทุกวนั เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร 10

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | 5. ผ๎าสง่ิ ทอตาํ ง ๆ ที่ทํามาจากเส๎นใยธรรมชาติ และใยสงั เคราะห์ เชนํ ผ๎าไนลํอน ขนสตั ว์ ลนิ ิน ฝา้ ย 6. ยางและหนงั เชนํ รองเท๎า กระเป๋า บอลล์ 7. ไม๎ เศษเฟอรน์ ิเจอร์ โต๏ะ เกา๎ อ้ี ฯลฯ 8. หิน กระเบอ้ื ง กระดูก และเปลือกหอย พวกนี้ไมํเนําเป่อื ย พบมากในแหลงํ กํอสรา๎ งตกึ ทีท่ บุ ทงิ้ 9. โลหะตําง ๆ เชนํ กระป๋อง ลวด สายไฟ ตาปู 10. อ่นื ๆ ทไี่ มอํ าจจัดกลุมํ ได๎ ถา้ แบ่งประเภทขยะตามแหล่งท่ีมา 1. ขยะมูลฝอยจากถนน (Street Refuse) ได๎แกํ เศษส่ิงของตาํ ง ๆ ทปี่ รากฏและกวาดจากถนน ตรอก ซอย เชนํ เศษกระดาษ ผง ฝนุ่ ใบไม๎ พลาสติก อิฐ หิน ทราย กรวด 2. ขยะมูลฝอยท่ีเกดิ จากสง่ิ ทเ่ี หลือจากการเผาไหม๎ทีเ่ รียกวาํ ข้เี ถา๎ ( Ashes ) เชนํ เถ๎าท่เี กิดจาก เตา ไฟ การเผาถําน ฯลฯ 3. ขยะมูลฝอยจากการกํอสร๎าง (Contruction Refuse) ได๎แกํ เศษวัสดุกํอสร๎าง เชนํ เศษไม๎ เศษ กระเบื้อง เศษปนู อฐิ หกั ฯลฯ 4. ขยะมูลฝอยจากการรอ้ื ถอนส่งิ กํอสรา๎ ง ( Demolition Refuse ) ไดแ๎ กํ เศษสิง่ ท่ีไมตํ ๎องการทเ่ี กิด จากการรื้อถอนอาคาร บา๎ นเรือนเกาํ ฯลฯ 5. ซากสตั ว์ (Dead Animal) จากสตั ว์ตาย เนาํ เปอื่ ย เหม็น 6. ซากยานพาหนะ (Abandond Vehicles) ทกุ ชนดิ ทห่ี มดสภาพ ใชง๎ านไมํได๎ รวมท้ังช้ินสวํ น ประกอบ เชํน แบตเตอรี่ ยาง ฯลฯ 7. ขยะมลู ฝอยจากโรงงานอุตสาหกรรม (Industrial Refuse) ได๎แกํ เศษวตั ถุท่ีเกิดจากการผลติ หรือ ขนั้ ตอนการผลิต 8. ขยะมูลฝอยประเภททําลายยาก (Hazardous Refuse) ไดแ๎ กํ ขยะมลู ฝอยที่ต๎องการใช๎กรรมวิธี ทําลายเปน็ พเิ ศษ เชํน พลาสติก ฟิล์มถาํ ยรปู กากแรธํ าตุตําง ๆ 9. ขยะสด (Garbage) 10. ขยะแหง๎ (Rubbish) 11. ขยะพิเศษ (Special Wastes) 12. ของใชช๎ าํ รดุ (Buldy Wastes) 13. ขยะจากการกสกิ รรม ( Agricultural Wastes ) 14. กากตะกอนของนํา้ โสโครก (Sewage treatment residues) ประเภทของขยะมูลฝอย ท่ีสานักรกั ษาความสะอาดของกรงุ เทพมหานคร กล่าวไว้มี 3 ประเภทใหญ่คอื 1. มูลฝอยเปียก ได๎แกํ พวกเศษอาหาร เศษพชื ผัก เปลือกผลไม๎ อินทรยี ์วตั ถุที่สามารถยํอยสลายเนํา เป่อื ยงําย มคี วามชื้นสูง และสงํ กล่ินเหม็นได๎รวดเร็ว 2. มูลฝอยแหง๎ ไดแ๎ กํ พวกเศษกระดาษ เศษผา๎ แก๎ว โลหะ ไม๎ พลาสติก ยาง ฯลฯ ขยะมูลฝอย ชนดิ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 11

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | น้ีจะมีทง้ั ทเ่ี ผาไหม๎ได๎และเผาไหม๎ไมํได๎ ขยะแห๎ง เป็นขยะมูลฝอยท่ีสามารถเลือกวสั ดุท่ียงั มีประโยชน์ กลบั มา ใชไ๎ ด๎อีก โดยการทาํ คดั แยกมูลฝอยกํอนนาํ ทง้ิ ซ่งึ จะชํวยใหส๎ ามารถลดปริมาณมูลฝอยทจี่ ะตอ๎ งนําไปทาํ ลาย ลง ได๎ และถ๎านาํ สวํ นทีใ่ ชป๎ ระโยชน์ไดน๎ ้ีไปขายกจ็ ะทํารายได๎กลบั คนื มา 3. ขยะมูลฝอยอันตราย มูลฝอยนี้ ได๎แกํ ของเสียท่ีเป็นพิษ มีฤทธ์ิกัดกรํอนและระเบิดได๎งําย ต๎องใช๎ กรรมวิธีในการทําลายเป็นพิเศษ เนื่องจากเป็นวัสดุที่มีอันตราย เชํน สารฆําแมลง ถํานไฟฉาย แบตเตอรี่ รถยนต์ หลอดไฟ สเปรยฉ์ ดี ผม ฯลฯ การแบ่งประเภทของขยะมูลฝอย มูลฝอย (Waste) หมายถงึ สิง่ ของเหลอื ท้งิ จากกระบวนการผลิตและอุปโภค ซ่ึงเสื่อมสภาพจนใช๎การไมํได๎ หรอื ไมํ ต๎องการใชแ๎ ลว๎ บางชนิดเปน็ ของแข็งหรือกากของเสีย )Solid waste) มีผลเสียตํอสุขภาพทางกายและ จติ ใจเน่ืองจากความสกปรก เปน็ แหลงํ เพาะเชือ้ โรค ทําให๎เกดิ มลพิษและทศั นะอุจาด มลู ฝอย (Solid Waste) หมายความวํา เศษกระดาษ เศษผา๎ เศษอาหาร เศษสินค๎า ถุงพลาสติก ภาชนะท่ี ใสํอาหาร เถ๎า มูลสตั วห์ รือซากสัตว์ รวมตลอดถงึ ส่ิงอน่ื ใดทีเ่ ก็บกวาดจากถนน ตลาดท่ีเล้ียงสตั ว์หรือท่อี ่นื มลพษิ ท่เี กดิ จากขยะมูลฝอย (Waste pollution) หมายถงึ สภาวะแวดล๎อมที่ไมํเหมาะสม อันเนื่องมาจาก ขยะมลู ฝอย เชนํ การท้ิงขยะลงในแหลงํ นํา้ และการเกดิ กลนิ่ เนาํ เหมน็ จากกองขยะ ประเภทของขยะมลู ฝอย ขยะมูลฝอย สามารถแบงํ ตามลกั ษณะทางกายภาพของขยะไดเ๎ ปน็ 4 ประเภท ไดแ๎ กํ 1. ขยะยํอยสลาย (Compostable waste) หรือ มูลฝอยยํอยสลาย คือ ขยะท่ีเนําเสียและยํอยสลายได๎ เร็วสามารถนํามาหมักทําปุ๋ยได๎ เชํน เศษผัก เปลือกผลไม๎ เศษอาหาร ใบไม๎ เศษเนื้อสัตว์ เป็นต๎น แตํจะไมํ รวมถงึ ซาก หรอื เศษของพชื ผัก ผลไม๎ หรอื สตั วท์ ่ีเกดิ จากการทดลองในห๎องปฏิบัติการ โดยที่ขยะยํอยสลายนี้ เป็นขยะท่ีพบมากท่ีสุด คอื พบมากถงึ 64% ของปรมิ าณขยะทง้ั หมดในกองขยะ ภาพที่ 2 แสดงขยะย่อยสลาย 2. ขยะรีไซเคิล (Recyclable waste) หรือ มูลฝอยท่ียังใช๎ได๎ คือ ของเสียบรรจุภัณฑ์ หรือวัสดุเหลือใช๎ ซึง่ สามารถนาํ กลบั มาใชป๎ ระโยชนใ์ หมไํ ด๎ เชนํ แก๎ว กระดาษ เศษพลาสติก กลํองเครื่องด่ืมแบบ UHT กระป๋อง เคร่ืองด่ืม เศษโลหะ อะลูมิเนียม ยางรถยนต์ เป็นต๎น สําหรับขยะรีไซเคิลนี้เป็นขยะที่พบมากเป็นอันดับที่สอง ในกองขยะ กลาํ วคือ พบประมาณ 30% ของปริมาณขยะทั้งหมดในกองขยะ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 12

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ภาพที่ 3 แสดงขยะรีไซเคลิ 3. ขยะอันตราย (Hazardous waste) หรือ มูลฝอยอันตราย คือ ขยะท่ีมีองค์ประกอบหรือปนเปื้อน วัตถอุ นั ตรายชนดิ ตํางๆ ซ่งึ ได๎แกํ วตั ถรุ ะเบิด วตั ถไุ วไฟ วัตถุออกซไิ ดซ์ วตั ถุมีพิษ วตั ถุที่ทําให๎เกิดโรค วัตถุกรรม มันตรังสี วัตถุที่ทําให๎เกิดการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม วัตถุกัดกรํอน วัตถุท่ีกํอให๎เกิดการระคายเคือง วัตถุ อยํางอ่ืนไมํวําจะเป็นเคมีภัณฑ์หรือส่ิงอ่ืนใดท่ีอาจทําให๎เกิดอันตรายแกํบุคคล สัตว์ พืช ทรัพย์สินหรือ สิ่งแวดล๎อม เชํน ถํานไฟฉาย หลอดฟลูออเรสเซนต์ แบตเตอร่ีโทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ี ภาชนะบรรจุสารกําจัดศัตรูพืช กระป๋องสเปรย์บรรจุสีหรือสารเคมี เป็นต๎น ขยะอันตรายนี้เป็นขยะที่มักจะพบได๎น๎อยท่ีสุด กลําวคือ พบ ประมาณเพยี ง 3 % ของปริมาณขยะทัง้ หมดในกองขยะ ภาพท่ี 5 แสดงขยะอนั ตราย 4. ขยะทั่วไป (General waste) หรือ มูลฝอยทั่วไป คอื ขยะประเภทอื่นนอกเหนือจากขยะยํอยสลาย ขยะรีไซเคิล และขยะอันตราย มีลักษณะท่ียํอยสลายยากและไมํคุ๎มคําสําหรับการนํากลับมาใช๎ประโยชน์ใหมํ เชํน หํอพลาสติกใสํขนม ถุงพลาสติกบรรจุผงซักฟอก พลาสติกหํอลูกอม ซองบะหมี่ก่ึงสําเร็จรูป ถุงพลาสติก เปอ้ื นเศษอาหาร โฟมเปื้อนอาหาร ฟอลย์ เปอ้ื นอาหาร เป็นต๎น สาํ หรบั ขยะทว่ั ไปนี้เปน็ ขยะที่มีปริมาณใกล๎เคียง กับขยะอนั ตราย กลาํ วคือ จะพบประมาณ 3 % ของปริมาณขยะทงั้ หมดในกองขยะ ภาพที่ 6 แสดงขยะท่วั ไป 13 เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ขยะแตล่ ะชนดิ ใชเ้ วลาย่อยสลายไมเ่ ทา่ กนั คนไทยกวํา 65 ล๎านคนสร๎างขยะมูลฝอยได๎มากถึง 16 ล๎านตันตํอปี ซ่ึงเป็นขยะที่เกิดข้ึนในกรุงเทพฯ ร๎อยละ 22 หรอื เฉล่ีย 9,800 ตนั ตอํ วนั โดยขยะมูลฝอยทกี่ ําจัดอยํางถูกวิธีมีไมถํ ึง 40 % ที่เหลือกวํา 60 % จึง ตกคา๎ งตามสถานท่ตี ํางๆ และสร๎างปญั หามลพษิ ตํอตัวเราและชุมชน ขยะแตล่ ะชนดิ ใช้เวลาย่อยสลายไม่เทลากนั ชนิดของขยะ ระยะเวลา เศษกระดาษ 2 - 5 เดอื น เปลือกส๎ม 6 เดือน ถ๎วยกระดาษเคลือบ 5 ปี ก๎นบุหรี่ 12 ปี รองเท๎าหนงั 25 – 40 ปี โลหะ, กระป๋องอะลูมเิ นียม 80 – 100 ปี ถงุ พลาสติก 450 ปี ผา๎ อ๎อมเดก็ ชนิดสาํ เร็จรปู 500 ปี โฟม ใช๎เวลานานมาก ระบุไมํได๎ มอี ะไรในถงั ขยะทบ่ี า้ น • เศษอาหาร 34.20% • ใบไม๎และไม๎ 6.60% • แกว๎ 5.10% • เศษผ๎า 4.50% • กระดาษ 13.60% • หนงั และยาง 2.10% • อนื่ ๆ 8.60% • พลาสติกและโฟม 20.80% • โลหะ 2.20% • หินเซรามคิ เปลอื กหอย กระดูก 2.30% ประเภทของขยะ แบง่ ขยะได้เปน็ 4 ประเภท คือ 46% ขยะยํอยสลายได๎ เชนํ เศษวชั พชื เศษอาหาร เปลอื กผลไม๎ ฯลฯ สามารถนาํ ไปหมักทําปุ๋ยได๎ 42% ขยะรไี ซเคิล เปน็ ขยะทีส่ ามารถนําไปขายได๎ เชํน แก๎ว กระดาษ พลาสติก โลหะ/อโลหะ ฯลฯ 9% ขยะท่ัวไป เป็นขยะทยี่ ํอยสลายไมไํ ด๎และไมํสามารถนําไปรีไซเคิลได๎ เชํน โฟม ซองบะหม่ี สําเรจ็ รูป เศษหิน เศษปูน ฯลฯ 3% ขยะอันตรายหรือขยะมีพิษ เชํน กระป๋องยาฆําแมลง หลอดไฟ ถํานไฟฉาย และขยะติดเชื้อ ฯลฯ ขยะเหลาํ นี้ต๎องเก็บรวบรวมแลว๎ นาํ ไปกาํ จดั อยาํ งถูกวิธี เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 14

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | การลดปรมิ าณขยะดว้ ยหลักการสามประการ (3R) ได๎แกํ 1. ลดการใช้ (Reduce) เป็นการป้องกนั ให๎มขี ยะเกิดข้นึ น๎อยทีส่ ุด เชํน • ใชภ๎ าชนะ เชนํ ตะกรา๎ ปนิ่ โต ฯลฯ ใสํอาหารหรือของ แทนการใชถ๎ งุ พลาสตกิ หรอื โฟมซึง่ กําจัดยาก • เลือกใชส๎ ินคา๎ ท่มี คี ณุ ภาพ มีหีบหํอหรอื บรรจภุ ณั ฑน์ อ๎ ย และอายกุ ารใชง๎ านยาวนาน โดยทั่วไปหีบหํอ หรือบรรจภุ ณั ฑม์ ีไว๎เพอ่ื ปอ้ งกันและเก็บรกั ษาสินค๎า แตเํ ดีย๋ วน้หี บี หํอมหี น๎าท่ีทาํ ให๎สินค๎าสวยงามนําสนใจ สร๎าง แรงดึงดูดใหเ๎ ราอยากซ้อื สนิ คา๎ ดว๎ ย จงึ เกิดหีบหํอสวํ นเกนิ ทีไ่ มํจาํ เปน็ และกลายเปน็ ขยะเพ่ิมขึน้ มาอีก • ใชส๎ นิ ค๎าชนิดเติม เชํน ผงซักฟอก น้าํ ยาลา๎ งจาน นํา้ ยาทาํ ความสะอาด ถํานไฟฉายชนิดชาร์ตได๎ เป็น ตน๎ 2. การใชซ้ า้ (Reuse) เป็นการใชว๎ ัสดใุ หค๎ ๎มุ คาํ ท่สี ดุ กํอนจะท้ิงไป เชนํ • การใชก๎ ระดาษทง้ั สองหนา๎ • การนําบรรจภุ ัณฑม์ าใชซ๎ าํ้ เชํน การนาํ กลอํ ง และถุงมาใชซ๎ าํ้ อีกหลายๆ ครั้ง • การนําส่ิงของมาดัดแปลงให๎ใช๎ประโยชน์ได๎ใหมํ เชํน นําถังหรือกะละมังที่ร่ัวแล๎วมาเป็นกระถาง ต๎นไม๎ นําขวดพลาสติกมาประดษิ ฐเ์ ปน็ ภาชนะใสปํ ากกา ดนิ สอ เป็นต๎น 3. การรีไซเคิล (Recycle) เปน็ การนําวสั ดุที่ยังสามารถนํากลบั มาใช๎ใหมไํ ดน๎ ํามาแปรรูปใช๎ใหมํโดยกรรมวิธี ตํางๆ เชํน นําเศษแก๎วไปหลอมเป็นขวดแก๎ว ฯลฯ วิธีน้ีชํวยประหยัดทรัพยากรธรรมชาติและพลังงานในการ ผลิต และยงั ชํวยลดปรมิ าณขยะลงด๎วย ขยะที่สามารถรไี ซเคิล ได๎แกํ กระดาษ แก๎ว พลาสติก เหล็ก อลูมิเนียม เป็นตน๎ เรามสี วํ นรวํ มในการรีไซเคิล ขยะได๎โดยการคัดแยกขยะท่รี ไี ซเคลิ ได๎จากขยะท่ัวไปที่บ๎าน โรงเรียน ทที าํ งาน และนําขยะนี้ไปและนํา ขยะน้ไี ปขายใหแ๎ กํรา๎ นรบั ซอ้ื ของเกํา ขยะรีไซเคิล แยกเป็นส่ปี ระเภท ได๎แกํ แก๎ว กระดาษ พลาสติก และโลหะ แกว้ เป็นวัสดุผิวเรียบ แข็งใส แตํเปราะบางแตกร๎าวงําย แก๎วเป็นขยะที่ไมํยํอยสลายแตํนําไปรีไซเคิล ได๎ ทน่ี ยิ มกันได๎แกํ ขวดแก๎วตํางๆ เชํน ขวดน้าํ อดั ลม ขวดสุรา ขวดเบียร์ ขวดโซดา ขวดนํ้าปลา ขวดซอส ขวด เคร่ืองดื่มบํารุงกําลังตํางๆ ขวดยา ฯลฯ ในแตํละวันมีขวดแก๎วท่ีใช๎แล๎วไมํต่ํากวํา 1 ล๎านใบถูกท้ิงให๎เป็นขยะ ขวดแกว๎ ดี ขายได๎ราคาดกี วาํ เศษแก๎ว โรงงานจะนําไปล๎างให๎สะอาดและฆําเช้ือโรค แล๎วนํากลับมาใช๎ใหมํได๎ซ้ํา อกี อยํางน๎อย 30 คร้งั หากไมํแตกหรือบน่ิ เสียกํอน เศษแกว้ หรอื ขวดแก้วแตก โรงงานทผี่ ลิตขวดแกว๎ จะนําไปหลอมผสมกับแก๎วใหมํ ซึ่งจะชํวยลดต๎นทุน การผลิต กระบวนการผลิตกระดาษ 1 ตัน จะต๎องใช๎ทรัพยากรต๎นไม๎ 17 ต๎น กระแสไฟฟ้า 1,000 กิโลวัตต์ตํอ ช่วั โมง น้ํามันเตา 300 ลิตร น้าํ สะอาด 100 ตัน และคลอรีน 5 กโิ ลกรัม (ทมี่ า: กรมควบคุมมลพิษ,2546 กระดาษ ในบรรดาขยะรีไซเคิลน้ัน กระดาษเป็นวัสดุที่ยํอยสลายงํายที่สุดเพราะผลิตจากเยื่อไม๎ ธรรมชาติทุกวันน้ีเรามีขยะกระดาษท้ังหมดกวํา 3.4 ล๎านตันตํอปี มีการจัดเก็บและนํามารีไซเคิลได๎ประมาณ 1.3ล๎านตัน สํวนท่ีเหลือถูกท้ิงปนเปื้อนกับขยะอื่นๆ จนไมํสามารถนํามารีไซเคิลได๎ (ที่มา: กรมควบคุมมลพิษ ,2547 www.pcd.go.th) กระดาษทข่ี ายได๎และร๎านรับซ้ือของเกํารับซอ้ื เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นส่งเสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 15

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | • หนงั สือพิมพ์ สมุดนักเรียน กระดาษถํายเอกสาร กระดาษคอมพิวเตอร์ กลํองกระดาษหรือกระดาษ ลัง พวกนี้ขายไดร๎ าคาดี • หนงั สอื เลํม กระดาษสี เศษกระดาษ พวกนรี้ าคาถกู กระดาษทรี่ า๎ นรับซอื้ ของเกาํ ไมรํ ับซื้อ • กระดาษท่เี คลอื บด๎วยพลาสติก เชํน กระดาษหอํ ของขวญั กลอํ งนม ฯลฯ • กระดาษท่ีทําจากผา๎ เชนํ กลํองแอปเปลิ บางชนิดท่มี าจากประเทศจีน พลาสตกิ เปน็ วสั ดุสังเคราะห์มาจากผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมหรือน้ํามันดิบมีหลายประเภท และนํามาใช๎ ผลิตสินค๎ามากมายท่ีเราใช๎ในชีวิตประจําวัน ท้ังที่มีขนาดเล็กอยํางฝาจุกนํ้าปลาไปจนถึงขนาดใหญํอยํางทํอเอ สลอน ในปี พ.ศ. 2547 ปริมาณขยะพลาสติกมีท้ังสิ้น 2.9 ล๎านตัน โดยมีการนํากลับมาใช๎ประโยชน์ใหมํ ประมาณ 0.6 ล๎านตัน สํวนท่ีเหลือเป็นถุงพลาสติกถึง 1.5 - 2.0 ล๎านตัน (แตํร๎านรับซ้ือของเกําสํวนใหญํไมํซื้อ ถงุ พลาสติก) (ทีม่ า: กรมควบคุมมลพษิ , 2547) ของใช้สว่ นตัว เชํน ขวดยาสระผม หลอดโฟมล๎างหน๎า รองเทา๎ ยาง สน๎ รองเทา๎ ฯลฯ ของใชก้ ระจุกกระจกิ เชนํ ฝาจุกนํ้าปลา สายยางเกํา เปลือกสายไฟที่แกะลวดทองแดงออก ตลับเทป วีดีโอเทป กระถางตน๎ ไมพ๎ ลาสตกิ ทํอ PVC ทํอเอสลอน ฯลฯ โลหะ การนําโลหะมารีไซเคิลจะชํวยลดการใช๎วัตถุดิบร๎อยละ 9 และชํวยลดการปลํอยมลพิษสูํ ส่ิงแวดลอ๎ ม ประเภทโลหะทสี่ ามารถนํามารีไซเคิลใหมไํ ด๎ คอื เหล็ก ใช๎กันมากท่ีสุดในอุปกรณ์ตํางๆ ทั่วโลกมีการนําเศษเหล็กมารีไซเคิลใหมํถึง 50% เพ่ือลดต๎นทุน การผลิต เหลก็ ทนี่ ําไปขายได๎ เชํน น๏อต ตะปู ขาเก๎าอ้ี ล๎อจักรยาน ตะแกรง แปป๊ ประปา เหล็กฉาก ข๎อตํอวาล์ว เฟืองขนาดเลก็ กระป๋องสังกะสี กระป๋อง ปปี๊ ฯลฯ อะลูมิเนียม นํามาจากแรํบอกไซด์ในป่าเขตร๎อน ซึ่งต๎องทําลายพ้ืนที่ป่าขนาดใหญํ ทําให๎ สภาพแวดล๎อมเสียสมดุล รวมทั้งในกระบวนการผลิตอะลูมิเนียมยังทําให๎เกิดก๏าซฟลูออรีนที่กํอมลพิษ การรี ไซเคลิ อะลมู ิเนียมจงึ ชวํ ยรักษาส่ิงแวดล๎อมได๎มากอะลูมเิ นยี มทน่ี าํ ไปขายได๎ เชํน กะละมังซักผ๎า ขันนํ้า กระป๋อง เบยี ร์ กระปอ๋ งนํ้าอดั ลมหรือท่ีมักเรียกกนั วาํ กระป๋องแคนซ่งึ นิยมกันมากในปจั จบุ ัน ฯลฯ ทองเหลือง เชํน ระฆงั อุปกรณ์สขุ ภัณฑ์ ทองแดง เชนํ สายไฟ สแตนเลส เชํน ช๎อนสอ๎ ม กระทะ ตะก่ัว เชนํ ฟิวสไ์ ฟฟ้า ทาไมต้องแยกขยะ มีขอ๎ สังเกตอยาํ งหนึ่งเก่ียวกบั ประเทศญ่ปี ุ่นวํา ทาํ ไมคนญี่ปุ่นถงึ แยกขยะในบ๎านกันอยํางจริงจัง บาง เมืองแยกกนั ถงึ 16 ประเภท และมีคูํมือสําหรับนักแยกขยะอีกตํางหาก ทําไมไมํโยนๆ ใสํถังขยะหมด การแยก ขยะเป็นสํวนหนึ่งของชีวิตประจําวัน ไมํใชํเพ่ือความเป็นระเบียบอยํางเดียว เพราะการแยกขยะในบ๎านที่มีท้ัง กระดาษ พลาสติก แกว๎ โลหะ เศษอาหารหรอื แม๎แตํขยะมพี ิษ มีประโยชน์มากกวาํ ที่คดิ อีก คอื 1. ช่วยลดปริมาณขยะลง : เพราะเมื่อแยกวัสดุสํวนท่ียังมีประโยชน์ เชํน แก๎ว กระดาษ พลาสติก แกว๎ โลหะ ฯลฯ จะเหลอื ขยะจริงๆ เพอื่ นําไปกาํ จดั น๎อยลง 2. ประหยัดงบประมาณท่ีใช้เพื่อการกาจัดขยะ : เม่ือขยะที่ต๎องกําจัดลดลง เชํน กทม. ต๎องเก็บขยะ วันละเกอื บ 9,000 ตัน ใช๎งบประมาณถงึ 2,000 ลา๎ นบาทตํอปี ใช๎เจา๎ หนา๎ ที่กวาํ 10,000 คน ใช๎รถเก็บขยะกวํา เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 16

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | 2,000 คนั เรือเก็บขนขยะหลายสิบลํา ถังขยะนับหม่ืนใบ ต๎องจ๎างฝังกลบขยะตันละกวํา 100 บาท และใช๎เป็น เงินเดอื นเจ๎าหน๎าท่ีอีกมหาศาลเมอ่ื ใชง๎ บประมาณน๎อยลงสามารถนําไปพัฒนาด๎านอน่ื เพื่อคุณภาพชวี ติ ทด่ี ีข้ึนได๎ 3. ช่วยลดการส้ินเปลืองพลังงานและทรัพยากร : ด๎วยการนําวัสดุประเภท แก๎ว กระดาษ โลหะ พลาสติก ฯลฯ ไป Recycle หมุนเวียนใช๎ใหมํ ซึ่งบางอยํางสามารถขายได๎ชํวยเพิ่มรายได๎เล็กๆ น๎อยๆ เข๎า กระเปา๋ ด๎วย 4. ชว่ ยรักษาส่งิ แวดลอ้ มเกิดมลพิษต่อโลกน้อยลง : ชํวยลดการเกิดภัยธรรมชาตทิ ี่รุนแรงลง เม่ือเห็นประโยชน์ของการแยกขยะแล๎ว ก็เกิดคาํ ถามตามมาอีกวําต๎องแยกขยะอยํางไร ซึ่งบอกเลย วาํ งาํ ยมาก หลกั ๆ แล๎วกจ็ ะแยกขยะออก 4 ประเภทดว๎ ยกนั คอื • ขยะเปยี ก เศษอาหารตํางๆ ใบไม๎ ทีย่ อํ ยสลายได๎ ถา๎ ทีบ่ ๎านมีสวนอาจนําไปทาํ ปุ๋ยแบบธรรมชาติได๎ • ขยะย่อยสลายไมไ่ ด้ ไม่มีพิษ แตเ่ ปอื้ นอาหาร เชํน โฟม ฟอลย์ ถุงพลาสตกิ ซองบะหม่กี ง่ึ สาํ เรจ็ รูป • ขยะรไี ซเคิล ขยะยงั ใชไ้ ด้ เชํน กระดาษ แก๎ว พลาสตกิ โลหะ • ขยะมพี ษิ อนั ตราย เชํน ขวดยา หลอดฟลูออเรสเซนต์ ถํานไฟฉาย กระป๋องสเปรย์ ยาฆําแมลง ฯลฯ สารพษิ ในขยะประเภทน้ีทาํ ให๎ป่วยเปน็ โรคตํางๆ ได๎ เพื่อไมํให๎เกดิ ความเบ่ือหนํายกับการแยกขยะ อาจหาถังขยะเป็นสีๆ เชํน เขียว ฟ้า เหลือง และส๎ม มา แยกขยะตามประเภท หรอื เลือกถงั ขยะดไี ซน์โดนๆ ทเ่ี ห็นแลว๎ อยากแยกขยะทุกวัน หรือใสํไอเดีย DIY รียูสของ ในบา๎ นพวกถุงผ๎าทไ่ี ดร๎ บั แจกมาเยอะแยะ หรือตะกร๎าหวายเกํามาตกแตํงใหก๎ ลายเป็นถงั ขยะใบเดียวในโลกได๎ การแยกประเภทขยะกํอนท้ิงอาจจะทําให๎ต๎องทําอะไรมากข้ึน แทนที่จะหยิบไปท้ิงท่ีถังขยะเลย แตํ อยาํ งน๎อยกเ็ ป็นการชํวยโลกโดยไมไํ ดอ๎ อกแรงมากมาย ปัญหาจากขยะ ขยะมูลฝอยนัน้ นบั วันจะเพิ่มมากข้นึ ตามจํานวนของประชากร ถา๎ หากไมํมีการกําจัดขยะมลู ฝอยให๎ ถกู ต๎องและเหมาะสมแลว๎ ปญั หาความสกปรกตาํ งๆ ท่ีเกิดจากขยะมลู ฝอย จะตอ๎ งเกดิ ขึ้นอยาํ งแนนํ อน ถ๎ามอง กันอยาํ งผวิ เผินแลว๎ ขยะมูลฝอยน้นั ไมํไดม๎ ีผลกระทบตํอมนุษย์มากนัก ทง้ั น้ีอาจเปน็ เพราะผลกระทบทีเ่ กิดข้นึ โดยตรงตอํ มนษุ ย์ ยงั อยูใํ นขนั้ ท่ไี มํรนุ แรงมากนกั ผลกระทบท่เี กดิ ขน้ึ จึงไมชํ ัดเจนเทาํ ไร แตใํ นความเปน็ จริงแลว๎ ขยะมูลฝอยจะกํอใหเ๎ กิดปญั หาตอํ สภาพแวดล๎อมเป็นอยํางมากและจะมีผลกระทบตอํ สุขภาพอนามัยของ มนุษยด์ ว๎ ย ท้งั โดยทางตรงและทางอ๎อม ทง้ั นี้เน่ืองจาก 1. ขยะมูลฝอยเป็นแหลงํ อาหารและแหลงํ เพาะพนั ธขุ์ องแมลงนําโรค เชนํ แมลงวนั แมลงสาบ ยงุ ฯลฯ และเป็นที่ซุกซํอนของหนแู ละสัตวอ์ ื่น ๆ 2. ขยะมลู ฝอย ทาํ ให๎เกิดกล่ินเหม็นและกํอให๎เกดิ ความรําคาญ 3. ขยะมลู ฝอยที่ทง้ิ เกล่อื นกลาด ถูกลมพัดกระจัดกระจายไปตกอยตํู ามพน้ื ทําให๎พ้ืนท่บี รเิ วณนน้ั สกปรก ขาดความสวยงาม เปน็ ที่รงั เกียจแกผํ ู๎พบเหน็ และผู๎ทอี่ าศยั บรเิ วณใกลเ๎ คียง นอกจากน้ี ขยะมลู ฝอยท่ี ตกอยํูหรือถูกทิ้งลงในคคู ลองหรอื ทางระบายน้าํ จะไปสกัดกั้นการไหลของนํา้ ทาํ ให๎แหลงํ นํ้าสกปรกและเนําเสีย เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร 17

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | 4. น้ําเสียที่เกิดจากกองขยะมูลฝอยที่กองท้ิงไว๎ เป็นน้ําเสียที่มีความสกปรกสูงมาก ซ่ึงมีท้ั ง สารอินทรีย์ สารอนินทรีย์ เช้ือโรค และสารพิษตําง ๆ เจือปนอยํู เมื่อนํ้าเสียจากกองขยะมูลฝอยไหลไปตาม พื้นดินบริเวณใด ก็จะทําให๎บริเวณน้ันเกิดความสกปรก และความเสื่อมโทรมของพ้ืนดินและอาจเปล่ียนสภาพ ทาํ ให๎ดนิ มคี ุณสมบัติเปน็ ดนิ ดาํ งหรอื ดินกรดได๎ ในกรณีที่น้ําเสียจากกองขยะมูลฝอยไหลลงสํูแหลํงนํ้าก็จะทําให๎ คุณภาพนา้ํ เสยี ไป ทง้ั นี้ไมวํ ําจะเปน็ แหลํงน้ําผิวดินหรือแหลํงน้ําใต๎ดินก็ตาม ล๎วนเป็นอันตรายตํอผ๎ูใช๎น้ําและส่ิง ท่ีมีชีวิตท่ีอาศัยในแหลํงน้ํา นํ้าที่สกปรกมากหรือมีสารพิษเจือปนอยํู ก็อาจทําให๎สัตว์น้ําตายในเวลาอันสั้น นอกจากน้ันสิ่งสกปรกตําง ๆ ท่ีเจือปนในนํ้า ก็จะสํงผลตํอระบบนิเวศของน้ําทําให๎สัตว์นํ้าท่ีมีคําบางชนิดสูญ พันธ์ุไป นอกจากนี้นํ้าท่ีมีส่ิงสกปรกเจือปนยํอมไมํเหมาะแกํการอุปโภคบริโภค แม๎จะนําไปปรับปรุงคุณภาพ แล๎วก็ตาม เชํน การทําระบบนาํ้ ประปา ซึง่ กต็ อ๎ งส้นิ เปลอื งคาํ ใชจ๎ ํายในกระบวนการปรบั ปรุงคณุ ภาพน้ํามากขึน้ 5. ขยะมูลฝอยทําให๎เกดิ มลพิษแกํอากาศ ขยะมลู ฝอยที่กองทิ้งไวใ๎ นเขตชุมชน หรือท่ีกองทิ้งไวใ๎ นแหลํง กําจดั ซึ่งไมมํ ีการฝงั กลบ หรอื ขณะที่ทําการเกบ็ ขนโดยพาหนะ ท่ีไมมํ ีการปกปิดอยํางมิดชดิ ขยะมลู ฝอย เหลํานั้นสํงกลิน่ เหมน็ นํารงั เกียจออกมา เศษชิ้นสํวนของขยะมูลฝอยจะสามารถปลวิ ไปในอากาศ ทําให๎เกิด ความสกปรกแกํบรรยากาศ ซง่ึ มผี ลตํอสุขภาพของมนุษยแ์ ละความสกปรกให๎กบั บริเวณข๎างเคียงไดน๎ อกจากน้ี ขยะมูลฝอยที่กองท้งิ ไวน๎ าน ๆ จะมกี ๏าซท่ีเกิดจากการหมกั ขึ้น ได๎แกํ กา๏ ซชีวภาพ ซงึ่ ติดไฟหรือเกิดระเบิดขน้ึ ได๎ และกา๏ ซไขํเนํา (กา๏ ซไฮโดรเจนซลั ไฟด์) ซงึ่ มีกลนิ่ เหม็น การแกไ้ ขปญั หาขยะมูลฝอย ขยะมูลฝอยมผี ลกระทบตอํ สภาพแวดลอ๎ ม ทําให๎เกิดการปนเป้ือนของพ้นื ดิน แหลงํ นา้ํ และ อากาศ ทาํ ให๎บ๎านเมืองไมเํ ป็นระเบียบเรียบร๎อย ไมํเปน็ ที่เจริญของผู๎ที่ได๎พบเห็น สงํ ผลกระทบตํอสขุ ภาพของ ประชาชน โดยทัว่ ไป การแก๎ไขปัญหาของขยะมูลฝอย จงึ ควรปฏบิ ัตเิ พื่อป้องกนั และแก๎ไขผลเสยี ทจี่ ะเกิดข้นึ สําหรบั การปอ้ งกนั และแก๎ไขทีด่ ีควรพิจารณา ถงึ ตน๎ เหตุทกี่ ํอให๎เกิดขยะมลู ฝอยข้นึ มา ซงึ่ ก็คงจะหมายถึง มนุษย์ หรอื ผส๎ู ร๎างขยะมลู ฝอย น้นั เอง การป้องกันและการแก๎ไขปัญหาของขยะมูลฝอย เร่มิ ตน๎ ดว๎ ย การสร๎าง จติ สาํ นกึ แกํมนษุ ยใ์ หร๎ จ๎ู ักรับผิดชอบในการรักษาความสะอาด ทัง้ ในบา๎ นเรือนของตวั เอง และภายนอกบ๎าน ไมํ วาํ จะเป็นถนนหนทาง สถานทีท่ าํ งาน หรอื ทส่ี าธารณะอ่นื ๆ ใหร๎ ๎ูจกั ทิง้ ขยะมูลฝอยลงในภาชนะให๎เป็นทีเ่ ป็น ทาง ไมํมักงํายทงิ้ ขยะเกลอ่ื นกลาด ท้งั นเี้ ปน็ การชํวยให๎พนักงานเก็บขยะนําไปยัง สถานทก่ี าํ จดั ได๎สะดวกและ รวดเรว็ ขน้ึ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดบั เพชร 18

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | บทที่ 3 วิธีดาเนินการ กจิ กรรมสร้างจติ สานึกร้ลู ึกถึงปญั หา โดยเรมิ่ ต๎นจากการปรบั ฐานความคิดของครแู ละบุคลากรทางการศึกษาทุกคน นกั เรยี นแกนนําหอ นอนละ 3 คน เพื่อสรา๎ งจิตสํานึกถึงปญั หาขยะท่เี กิดขึ้น ภาพที่ 7 ปรบั ฐานความคิดบุคลากรทางการศึกษาทุกคน นักเรียนแกนนําหอนอน โดยวิทยากร จากสาํ นักงานเขตพื้นทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาเชยี งใหมํ เขต 6 ภาพท่ี 8 ปรบั ฐานความคิดบุคลากรทางการศึกษาทกุ คน นักเรยี นแกนนาํ หอนอน โดยวิทยากร จากองค์การบรหิ ารสวํ นตําบลชํางเค่ิง เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดบั เพชร 19

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ภาพท่ี 9 ปรับฐานความคดิ บุคลากรทางการศึกษาทุกคน นักเรยี นแกนนาํ หอนอน โดยวทิ ยากร นายกิจจา หนนู ่มิ ภาพท่ี 10 สร๎างความเขา๎ ใจเรื่องขยะใหก๎ ับนกั เรียนช้นั มัธยมศึกษาปที ี่ 2 โดยวิทยากร จากสํานกั งานเขตพนื้ ที่การศึกษาประถมศึกษาเชียงใหมํ เขต 6 เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนส่งเสรมิ สุขภาพระดับเพชร 20

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | กิจกรรมร้จู ริง ทาจริง ไม่นิ่งดูดาย หลงั จากทีท่ ุกคนไดร๎ ับการปรับฐานความคดิ ในเร่ืองการคดั แยกขยะแลว๎ นาํ ความรทู๎ ่ีได๎รับถํายทอด ให๎กบั นักเรยี นเพื่อลงมือปฏิบัติตํอไป ภาพที่ 11 นกั เรียนแกนนําถาํ ยทอดความร๎เู กี่ยวกับการแยกขยะ การทง้ิ ขยะให๎กับสมาชิกในหอนอนไดร๎ บั รูแ๎ ละถือปฏบิ ัตทิ ุกคน ภาพที่ 12 ครแู ละนักเรียนแกนนําถาํ ยทอดความร๎ูและปฏิบัตกิ ารคดั แยกขยะ ให๎กบั สมาชกิ ในหอนอนไดป๎ ฏิบตั ิอยํางถกู วิธี เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 21

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | กจิ กรรมธนาคารขยะ ดังนี้ โรงเรียนดาํ เนนิ การเปดิ ธนาคารขยะโรงเรยี นทกุ วันพฤหัสบดีของสปั ดาห์ ประกอบดว๎ ย 6 จุด จดุ ที่ 1 รบั บตั รควิ มหี น๎าที่แจกบัตรควิ ภาพท่ี 13 แสดงการรบั บตั รคิว จุดท่ี 2 ชั่งน้าหนักและตีราคา มีหน๎าท่ีช่ังน้ําหนักและตีราคาขยะและแนะนําการคัดแยกขยะอยํางถูกวิธีให๎แกํผ๎ูเข๎ารํวมธนาคารขยะ โรงเรียน ภาพที่ 14 แสดงการชง่ั น้าํ หนักและตรี าคา เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร 22

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | จุดที่ 3 บันทกึ ข้อมลู มีหน๎าทบ่ี ันทึกขอ๎ มลู การรวมนํา้ หนกั ของจํานวนขยะแตํละประเภท และคิดจํานวนเงินที่ได๎จาการขาย ขยะลงในโปรแกรมธนาคารขยะโรงเรยี น ภาพท่ี 15 แสดงการบนั ทึกข๎อมูล จุดที่ 4 คดั แยกขยะ มีหน๎าท่ี พจิ ารณาคดั แยกขยะประเภทตาํ ง ๆ และรวบรวมขยะไว๎สาํ หรับเตรยี มขายใหแ๎ กํผ๎ซู ื้อ ภาพที่ 16 แสดงการคัดแยกขยะ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดับเพชร 23

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | จดุ ท่ี 5 อัดแท่ง มีหนา๎ ที่ นาํ ขยะทว่ั ไปมาอัดแทงํ พรอ๎ มท้งั บนั ทกึ กระดาษทําการขยะอัดแทํง ภาพท่ี 17 แสดงการอัดแทํงขยะ จดุ ที่ 6 ประมวลผล มีหน๎าทส่ี รปุ การรับซื้อขยะในแตํละครง้ั ที่เปิดทําการและนาํ เอกสารเกบ็ ไวใ๎ นแฟ้ม ภาพที่ 18 แสดงการประมวลผล เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 24

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | บทที่ 4 ผลการดาเนนิ งาน ในการจดั ทําโครงงาน ธนาคารขยะโรงเรยี น และไดส๎ อบถามความพงึ พอใจของผูเ๎ ขา๎ รํวมโครงงาน ปรากฏผลดังนี้ สรปุ รายการรับซ้ือขยะ ธนาคารขยะโรงเรียน วนั ท่ี 4 มถิ ุนายน 2561 - 5 ตลุ าคม 2561 ท่ี วนั ท่ี ขยะทัว่ ไป ขยะอนั ตราย ขยะขายได้ ขยะเสยี รวม กโิ ลกรัม บาท กิโลกรัม บาท กิโลกรัม บาท กิโลกรมั กโิ ลกรมั บาท 1 5/10/2561 164.50 164.50 - - 700.50 1,075.25 219.50 1,084.50 1,239.75 2 26/9/2561 121.00 121.00 - - 245.50 401.00 47.50 414.00 522.00 3 19/9/2561 186.00 186.00 - - 168.00 293.50 56.50 410.50 479.50 4 13/9/2561 196.00 196.00 - - 369.00 675.50 84.50 649.50 871.50 5 5/9/2561 143.00 143.00 - - 411.00 608.50 50.00 604.00 751.50 6 29/8/2561 134.50 134.50 - - 292.50 419.50 58.00 485.00 554.00 7 22/8/2561 111.00 111.00 - - 158.50 249.00 92.00 361.50 360.00 8 16/8/2561 170.50 170.50 - - 265.50 487.25 58.50 494.50 657.75 9 8/8/2561 118.30 118.30 - - 85.00 154.00 48.00 251.30 272.30 10 2/8/2561 200.00 200.00 - - 326.50 596.00 72.50 599.00 796.00 11 25/7/2561 79.50 79.50 - - 73.20 129.70 50.00 202.70 209.20 12 19/7/2561 187.00 187.00 - - 1,097.00 1,285.50 63.00 1,347.00 1,472.50 13 11/7/2561 196.00 196.00 - - 380.20 776.30 145.50 721.70 972.30 14 4/7/2561 159.00 159.00 - - 434.80 853.35 97.80 691.60 1,012.35 15 24/6/2561 69.50 69.50 - - 163.70 361.80 154.00 387.20 431.30 16 18/6/2561 133.50 133.50 - - 416.70 663.20 94.00 644.20 796.70 17 10/6/2561 91.70 91.70 - - 179.40 393.60 73.80 344.90 485.30 18 4/6/2561 237.80 - - - 707.10 1088.65 0 944.90 1088.65 รวมท้ังส้ิน 2,698.80 2,461.00 - - 6,474.10 10,511.60 1,465.10 10,638.00 12,972.60 เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นส่งเสรมิ สขุ ภาพระดบั เพชร 25

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ตารางท่ี 1 พบวํา การคัดแยกขยะออกเป็น 4 ประเภท ได๎แกํ ขยะท่ัวไป(อัดแทํง) ขยะอันตราย ขยะ เสีย และขยะขายได๎ โดยที่มีขยะเสียปริมาณน๎อยลงจากเม่ือกํอนท่ีนําขยะรวมกันทั้งหมด และยังมีรายได๎ ใหก๎ ับผูข๎ ายอีกด๎วย แผนภมู ิแสดงปริมาณขยะทั่วไป (อัดแท่ง) ขยะท่ัวไป 250.00 200.00 150.00 100.00 50.00 0.00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 ขยะท่วั ไป กโิ ลกรัม 164.5121.0186.0196.0143.0134.5111.0 170. 118. 200. 79.5 187. 196. 159. 69.5 133. 91.7 237. ขยะท่ัวไป บาท 164. 121. 186. 196. 143. 134. 111. 170. 118. 200. 79.5 187. 196. 159. 69.5 133. 91.7 - แผนภูมิที่ 1 พบวํา การเปิดธนาคารขยะโรงเรียนในแตํละคร้ัง จะมีปริมาณขยะทั่วไป (อัดแทํง) ไมํ เทาํ กัน เน่อื งจากการบริโภคของแตํละคนไมํเหมือนกัน ขยะประเภทนี้มาจากถุงขนม หลอดดูด และกลํองนม เปน็ สํวนใหญํ มากทส่ี ดุ คอื 237 กโิ ลกรัม นอ๎ ยทสี่ ุดคอื 69.50 กโิ ลกรัม เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร 26

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภูมิแสดงปรมิ าณขยะขายได้ ขยะขายได้ 1,400.00 1,200.00 1,000.00 800.00 600.00 400.00 200.00 - 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 ขยะขายได๎ กโิ ลกรมั 700 245 168 369 411 292 158 265 85. 326 73. 1,0 380 434 163 416 179 707 ขยะขายได๎ บาท 1,0 401 293 675 608 419 249 487 154 596 129 1,2 776 853 361 663 393 1089 แผนภมู ทิ ี่ 2 พบวํา การเปดิ ธนาคารขยะโรงเรียนในแตลํ ะครั้ง จะมปี รมิ าณขยะขายได๎ ไมํเทํากัน ขยะ ประเภทนี้ได๎แกํ ขวดพลาสติก พลาสติกรวม พลาสติกกรอบ กระดาษแข็ง กระดาษเศษ ขวดแก๎ว สังกะสี มากทีส่ ุดคือ 1,097 กิโลกรัม นอ๎ ยทสี่ ุดคือ 73.20 กโิ ลกรมั แผนภูมิแสดงปริมาณขยะเสีย ขยะเสีย 250.00 200.00 150.00 100.00 50.00 - 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 ขยะเสยี กโิ ลกรมั 219. 47.5 56.5 84.5 50.0 58.0 92.0 58.5 48.0 72.5 50.0 63.0 145. 97.8 154. 94.0 73.8 0 แผนภูมิที่ 3 พบวํา การเปิดธนาคารขยะโรงเรียนในแตํละคร้ัง จะมีปริมาณขยะเสียน๎อยลง ขยะ ประเภทน้ีเหลือมาจากการแยกขยะขายได๎และขยะท่ัวไป (อัดแทํง) เป็นขยะท่ีต๎องรอการทําลายด๎วยวิธีที่ ถูกตอ๎ งและปลอดภยั มากทส่ี ดุ คือ 219 กิโลกรัม น๎อยที่สุดคอื 47.50 กิโลกรมั เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 27

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภมู แิ สดงปรมิ าณขยะแตล่ ะประเภท ขยะท่วั ไป ปริมาณขยะทง้ั หมด ขยะเสยี ขยะอนั ตราย ขยะขายได๎ 14% 25% 0% 61% แผนภูมิท่ี 4 พบวํา การเปิดธนาคารขยะโรงเรียนในแตํละคร้ัง แบํงขยะออกเป็นแตํละประเภทดังนี้ ขยะท่วั ไป(อัดแทํง) 25% ขยะอันตราย 0% ขยะขายได๎ 61% และขยะเสีย 14% เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร 28

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | บทที่ 5 สรปุ อภปิ รายผล และข้อเสนอแนะ สรปุ ผล 1. มีระบบคดั แยกขยะจากต๎นทางในเรือนนอนอยํางเป็นรูปธรรมและย่งั ยืน รอ๎ ยละ 100 2. นกั เรยี นทคุ นรจู๎ กั การคดั แยกขยะอยํางถกู วธิ ี รอ๎ ยละ 100 3. ทกุ เรอื นนอนสํงเสรมิ ความร๎ใู หแ๎ กนํ ักเรียนในเรือ่ งการคัดแยกขยะที่ถูกต๎องและเหมาะสมและ รายรับจากการนาํ ขยะขายได๎สํธู นาคารขยะโรงเรียน รอ๎ ยละ 100 4. โรงเรียนสามารถนําขยะทว่ั ไป ขยะอันตราย ขยะทําปุ๋ย ทผ่ี าํ นการคัดแยกแลว๎ ไปบริหารจัดการอยํางถกู วธิ ี รอ๎ ยละ 100 อภิปรายผล จากการทาํ โครงงานธนาคารขยะโรงเรียน ทําให๎ทราบถึงประโยชน์ของการแยกขยะอยํางถูกต๎องและ ถูกวิธี อันตรายที่เกิดจากการทิ้งขยะไมํเป็นที่ซ่ึงมีผลตํอสุขภาพและสุขอนามัย อีกท้ังยังทําให๎ทราบถึงการ ทําลายสิ่งแวดล๎อมซ่ึงมีความแตกตํางกันอยํางเห็นได๎ชัดในเร่ืองของการบริหารจัดการขยะ ผลกระทบจากการ ทําลายส่ิงแวดล๎อมอยํางเห็นได๎ชัด สอดคล๎องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจของอําเภอแ มํแจํม และ กระทรวงศึกษาธิการท่ีได๎กลําววํา โรงเรียนต๎องมีการบริหารจัดการขยะที่ดีเริ่มต๎นจากเด็กเล็ก ๆ สร๎างให๎เป็น นิสัย ข้อเสนอแนะ สามารถนาํ ความรู๎ที่ไดจ๎ ากการคัดแยกขยะอยํางถกู ประเภทใหถ๎ กู ต๎อง โดยไมํทาํ ลายส่ิงแวดลอ๎ มและ สขุ ภาพอนามัย ยงั สามารถนําความรไู๎ ปขยายผลสชํู มุ ชน เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สขุ ภาพระดบั เพชร 29

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | บรรณานกุ รม คมู่ ือธนาคารขยะรีไซเคลิ ,sites.google.com/site/rxbrureuxngkhya/home/kar-baeng- prapheth-khxng-khya-mulfxy สืบค๎นเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2561 ประเภทของขยะ ,garbage.classification blog สืบคน๎ เมอื่ วนั ที่ 12 พฤษภาคม 2561 เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นสง่ เสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 30

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ภาคผนวก เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 31

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภมู แิ สดงเพศของนกั เรยี นทตี่ อบคาถาม ชาย หญิง 24% 76% แผนภมู แิ สดงระดับช้ันของนักเรยี นที่ตอบคาถาม ประถมศกึ ษา มัธยมศึกษาตอนตน๎ มัธยมศึกษาตอนปลาย 9% 42% 49% เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนสง่ เสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 32

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภูมิแสดงจานวนการตอบคาถาม ขอ๎ 1 นักเรยี นทราบหรือไมํวาํ หอนอนมกี ารจดั ทําแนวทางการคดั แยกขยะ ทราบ ไมทํ ราบ 1% 99% แผนภูมแิ สดงจานวนการตอบคาถาม ขอ๎ 2 นกั เรยี นได๎รบั ทราบข๎อมูลเก่ียวกบั แนวทางการคัดแยกขยะจากท่ใี ด (ตอบไดม๎ ากกวาํ 1 ข๎อ) ครูหอนอน ครทู ่ปี รึกษา นกั เรียนแกนนาํ บคุ ลากรในโรงเรียน 11% 47% 33% 9% เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดับเพชร 33

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภมู ิแสดงจานวนการตอบคาถาม ข๎อ 3 ในแตลํ ะวันนักเรียนคิดวาํ ตัวเองมสี ํวนในการผลติ ขยะมูลฝอยอะไรบา๎ ง (ตอบได๎มากกวาํ 1 ข๎อ) ถุงพลาสตกิ เศษกระดาษ ขวดแกว๎ แก๎วกาแฟ ถุงขนมขบเค้ยี ว ขวดพลาสตกิ เศษอาหาร 10% 11% 30% 22% 24% 1% 2% แผนภมู แิ สดงจานวนการตอบคาถาม ข๎อ 4 ขยะประเภทใดที่นักเรยี นคัดแยกขยะมากทีส่ ุด 3% ชือ่ แผนภมู ิ ขยะท่ัวไป (อดั แทํง) ขยะอนั ตราย ขยะทําปยุ๋ ขยะขายได๎ ขยะเสีย 1% 96% เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 34

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภูมิแสดงจานวนการตอบคาถาม ข๎อ 5 นกั เรยี นอยากใหม๎ ีการจดั กิจกรรมเก่ียวกับขยะในเร่ืองใดบา๎ ง เรอ่ื งการคัดแยกขยะ เรอ่ื งการตง้ั จดุ ทง้ิ ขยะแยกประเภท เรื่องการประกวดการคัดแยกขยะของแตลํ ะหอนอน เรื่องการประกวดวาดภาพเกยี่ วกับสิ่งแวดลอ๎ ม เร่ืองการเขยี นเรยี งความเก่ียวกับขยะ 6% 24% 35% 14% 21% แผนภูมแิ สดงจานวนการตอบคาถาม ขอ๎ 6 การคดั แยกขยะกอํ นท้งิ หรือท้งิ ขยะตามชนิดของถงั แยกประเภทถือวําเปน็ ภาระ เพิม่ ขึ้นกบั นักเรยี นหรอื ไมํ เป็น เพราะไมสํ ะดวกในการทิ้ง เป็น เพราะตอ๎ งศกึ ษาการคัดแยกขยะ ไมเํ ปน็ ภาระ เพราะทาํ ไดง๎ าํ ย ไมเํ ป็นภาระ เพราะปกติมีการคดั แยกอยแูํ ลว๎ 4% 8% 37% 51% เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดับเพชร 35

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภมู แิ สดงจานวนการตอบคาถาม ข๎อ 7 หากมีรายได๎จากการคดั แยกขยะนกั เรียนต๎องการให๎ดําเนนิ การอยํางไร รายไดเ๎ ป็นของตัวเอง รายได๎เป็นของนกั เรียนแกนนํา 3% 97% แผนภูมแิ สดงจานวนการตอบคาถาม ข๎อ 8 นกั เรียนคดิ วาํ ท่ผี ํานมาระบบการลดและคัดแยกขยะในหอน ไมปํ ระสบความสาํ เรจ็ เพราะอะไร สมาชกิ ในหอนอนไมใํ ห๎ความรวํ มมอื ไมมํ ีกฎระเบียบ/ขอ๎ บงั คบั /บทลงโทษ ไมํทราบวาํ มรี ะบบคดั แยกขยะในหอนอน แนวปฏบิ ัติไมชํ ดั เจน 17% 7% 1% 75% เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นสง่ เสรมิ สขุ ภาพระดบั เพชร 36

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | แผนภูมิแสดงจานวนการตอบคาถาม ข๎อ 9 เพ่ือให๎การจัดการขยะในหอนอนเป็นไปอยาํ งมปี ระสิทธิภาพและเป็นระเบียบ เรยี บรอ๎ ย กลไกหรือมาตราการใดทีค่ วรจะนาํ มาบังคับใช๎ การกาํ หนดกฎระเบยี บดา๎ นการลดหรอื คัดแยกขยะ การกําหนดความรับผิดชอบของคนรบั ผิดชอบ 8% 25% 8% 59% แผนภูมิแสดงจานวนการตอบคาถาม ขอ๎ 10 นักเรยี นคิดวําการคดั แยกขยะกํอนนําไปกาํ จดั อยํางถกู วธิ ดี หี รอื ไมํ อยาํ งไร ดี เพราะชวํ ยรกั ษาสง่ิ แวดลอ๎ ม ไมํดี เพราะเสียเวลาในการคัดแยก 1% 99% เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร 37

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ภาพกจิ กรรม ปรบั ฐานความคิดบุคลากรทางการศึกษาทุกคน นักเรยี นแกนนาํ หอนอน โดยวทิ ยากร จากองคก์ ารบริหารสํวนตาํ บลชาํ งเค่ิง เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 38

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ภาพกิจกรรม โดปยรวบัิทฐยาานกครวจาามกคสดิ ําบนุคกั ลงาากนภรเขทาตาพพงกกื้นาทิจรี่กศกาึกรรษรศามึกทษุกาคปนระนถักมเศรียึกนษแากเชนยี นงาํใหหมอํนเขอตน 6 เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 39

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ภาพกิจกรรม การคัดแยกขยะออกเป็นชนดิ เชํน พลาสติกเพท พลาสตกิ ขุํน พลาสติกรวม 40 เพือ่ เพ่มิ มูลคําใหก๎ ับขยะเหลํานัน้ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรยี นสง่ เสรมิ สุขภาพระดบั เพชร

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ภาพกจิ กรรม ตวั แทนแตลํ ะหอนอนนําขยะมาจําหนาํ ยทธี่ นาคารขยะโรงเรียน เวลา 16.30 น. – 17.30 น. ทุกวนั พฤหสั บดี เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 41

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | การเขา้ ศึกษาดูงาน คณะครโู รงเรียนแมแํ จํม เข๎าศึกษาดงู านธนาคารขยะโรงเรียน ผ๎บู รหิ ารการประเมินโรงเรียนคณุ ธรรมเข๎าเยยี่ มชมศนู ย์บริหารจดั การขยะ เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สขุ ภาพระดับเพชร 42

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | การเข้าศกึ ษาดงู าน คณะครูโรงเรยี นศกึ ษาสงเคราะห์สุราษฎรธ์ านี เข๎าศึกษาดงู านธนาคารขยะโรงเรยี น เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดับเพชร 43

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | การเข้าศึกษาดงู าน คณะครูโรงเรียนศึกษาสงเคราะห์แมํจัน เข๎าศกึ ษาดูงานธนาคารขยะโรงเรยี น เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรยี นส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 44

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | รายช่อื นักเรยี นและการปฏิบัตงิ านธนาคารขยะโรงเรยี น ฝา่ ยช่ังนา้ หนกั ตรี าคา/ 1. เดก็ ชายบุญชวํ ย หนอํ ซิ นักเรยี นชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี 2/4 2. เดก็ ชายเนตธิ ร ฝายหนิ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 2/4 3. เด็กชายณรงค์ศกั ด์ิ ภูมทิ ัศนอ์ าํ ไพ นักเรยี นชั้นมัธยมศึกษาปที ่ี 2/4 4. เด็กชายกฤษดา กิมิสวุ รรณ นกั เรียนช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 2/4 ฝ่ายบนั ทึกข้อมูล1. นางสาวพรสิริ คํามาวัน นักเรยี นชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 4/4 2. นางสาวศิริรตั น์ ศรีสองเมือง นกั เรยี นช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ 4/4 ฝา่ ยคดั แยกขยะ กล่มุ ท่ี 1 สีมว่ ง (พลาสติกรวม ขวดแก้วรวม( 1. ดญ.ฐิตา. ศักดเิ์ ปรมวฒุ ิ นักเรียนชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1/1 2. ดญ.กัญญารัตน์. พงศ์ไพรสถาพร นักเรียนชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1/1 3. ดช.สรุ ชัย. มณปี ราการ นักเรียนชน้ั มัธยมศกึ ษาปีท่ี 1/3 กลมุ่ ที่ 2 สีแดง (พลาสตกิ เพท พลาสติกขุ่น พลาสติกกรอบ( 1. ดญ.สดุ าพร. สนุ ทรเมฆาเขต นกั เรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1/2 2. ดญ.สนุ นั ทา. ไพรวลั ย์วชริ ะ นักเรียนช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1/2 3. ดญ.ชตุ มิ า. ใจสภุ าพอํอนนอ๎ ม นกั เรยี นชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 1/1 กลุม่ ที่ 3 สสี ม้ (กระดาษรวม กระดาษลัง) 1. ดญ.ธดิ าพร. สุริยะสุวรรณ นกั เรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1/3 2. ดญ.พมิ พิดา. เมธีดนยั นักเรยี นชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 1/3 3. ดญ.สิริพร. เอกดํารงเลศิ ชยั นักเรียนชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 3/3 4. ดญ.นงรัตน์. รกั ษาวารีเลิศ นักเรียนชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 3/3 กลุม่ ท่ี 4 สเี ขียว (ขยะทั่วไป ((อัดแทง่ ) 1. ดญ.สุนยี .์ พงษ์ศกั ดิ์อารไี พร นกั เรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 1/1 2. ดญ.อารยา. อาสาพฒั นาสายชล นักเรียนชน้ั มธั ยมศึกษาปีท่ี 1/2 3. ดญ.นริ ชั พร. กจิ พนาสารไพร นักเรยี นชน้ั มัธยมศึกษาปที ี่ 1/3 4. ดญ.จันทร์วลยั . ศรีวิภาดา นกั เรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1/4 กลุ่มที่ 5 สชี มพู(โฟม สังกะสี( 1. ดญ.มาริสา. ปณธิ ิกุล นกั เรยี นชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 1/4 2. ดญ.ปวรศิ า. เสนาะสกุลเลศิ นักเรยี นชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 2/3 3. ดญ.ขวัญชนก. เรอื งกจิ เจนจบ นกั เรยี นชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 3/1 เอกสารประกอบการประเมินโรงเรียนส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 45

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | ฝา่ ยอัดแทง่ 1. ดช.ตรวี ทิ ย์. พนาไพรสมบรู ณ์ นกั เรยี นชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 3/1 2 .ดช.นริ ันดร. วงค์ธรรมสวําง นักเรยี นช้นั มัธยมศึกษาปที ี่ 3/1 3. ดช.เอกสทิ ธิ์. วงศ์พิรุณทอง นกั เรยี นช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 3/1 เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนสง่ เสรมิ สุขภาพระดับเพชร 46

โ ร ง เ รี ย น ร า ช ป ร ะ ช า นุ เ ค ร า ะ ห์ 3 1 จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห มํ | รายชือ่ นักเรยี นแกนนาแต่ละเรอื นนอน รายช่อื นกั เรียน ชั้น เรอื นนอน 1. เด็กชายณัฐพล วิทยาศลิ ป์สกลุ ม.3/3 อนิ ทนลิ 2. นายณัฐพล คําไผพํ ันธ์ ม.5/1 อินทนิล 3. นายวรี ะศักด์ิ สทิ ธคิ งชู ม.5/3 อินทนิล 4. นางสาวอารพี ร รัฐเขตบรรพต ม.5/3 เฟ่อื งฟา้ 5. นางสาวสธุ ินันท์ ดพู นาหรรษา ม.4/3 เฟอ่ื งฟา้ 6. นางสาวจรี นนั ท์ มหาวนาไพร ม.6/3 เฟอื่ งฟา้ 7. เดก็ ชายแทํนทอง กระจาํ งกิจคงเชอ้ื ม.1/3 พวงผกา 8. เดก็ ชายสารศิ พรรัชต์วัฒนา ม.2/1 9. เดก็ ชายสริ ิศักดิ์ ฟ้าสวํางไพรกลุ ม.2/1 พวงผกา 10. นางสาวศริ ิลกั ษณ์ ชมพอํู ไุ ร ม.4/3 พวงผกา 11.นางสาวสิรขิ วญั ถนอมดาลัด ม.4/3 ชอํ เอ้ือง 12. นางสาวศิริพร บุญนธิ ิอนันต์ ม.4/3 ชํอเอ้ือง 13. นายอภิราช กระจาํ งกิจคงเชือ้ ม.4/3 ชอํ เอื้อง 14. นายอานนท์ ลาภขนั เพชร ม.4/3 สารภี 15. นายธีระศกั ดิ์ ชนื่ สขุ เลศิ เกษม ม.4/3 สารภี 16. เด็กหญงิ ฉววี รรณ ถนอมสนิ ธมุ าศ ม.1/2 สารภี 17. นางสาวธิดาพร ช่ืนสุขเลศิ เกษม ม.5/1 พทุ ธรกั ษา 18. นางสาวจอมขวญั ววิ ติ ตา ม.5/1 พุทธรักษา 19. เดก็ ชายชยากร จรุ สี ริ กิ ุล ม.1/1 พุทธรกั ษา 20. เดก็ ชายทนิ กฤต สนั ติภาพพงศ์ไพร ม.1/2 พอเพียง 21. เดก็ ชายภัทราวธุ แสงทอฟา้ ม.1/3 พอเพียง 22. เด็กหญิงสวพร อรํามเวชวบิ ูลย์ ม.1/1 พอเพยี ง 23. เดก็ หญงิ ลดั ดา บรรจงวรวตั ร ม.1/1 ราชาวดี 24. เด็กหญงิ ณชั ชา คณุ ศิริองอาจ ม.1/1 ราชาวดี 25. เดก็ หญงิ ทัตพร อวมสนอง ม.2/4 ราชาวดี 26. นางสาวพชั นี กวนิ บญุ เขต ม.2/4 กาซะลอง 1 27. นางสาวมณรี ัตน์ บุรพลธานี ม.2/4 กาซะลอง 1 28. เดก็ หญงิ วรนชุ อนุสรณค์ วามดี ม.2/4 กาซะลอง 1 29. นางสาวรัชฎาพร ประทีปไมตรี ม.2/4 กาซะลอง 2 30. นางสาววารณุ ี ฤทยั ไพรวัลย์กลุ ม.2/4 กาซะลอง 2 31. นางสาวพศิ มัย แซํยาํ ง ม.4/2 กาซะลอง 2 ลีลาวดี เอกสารประกอบการประเมนิ โรงเรียนส่งเสรมิ สุขภาพระดบั เพชร 47