โครงงานคุณธรรม "ธนาคารขวดน้ำ"

โครงงานคุณธรรม “ธนาคารขวดน้า” จัดทา้ โดย นักเรยี นโรงเรยี นเขากะลาวิทยาคม โรงเรยี นเขากะลาวทิ ยาคม อา้ เภอพยุหะคีรี จังหวดั นครสวรรค์ ส้านักงานเขตพนื ท่กี ารศึกษามัธยมศกึ ษา เขต 42

คานา โครงงานคุณธรรม ธนาคารขวดน้าเป็นหนึ่งในโครงงานคุณธรรมของโรงเรียนเขากะลาวิทยาคม ในการเข้าร่วม เปน็ หนึ่งในโรงเรียนแกนนา้ ซง่ึ จัดท้าข้นึ เพอ่ื ให้นักเรยี นเกิดคณุ ธรรม ตามอตั ลกั ษณข์ องโรงเรียนเขากะลาวิทยาคมที่ผ่าน การระดมสมองและอบรมรว่ มกนั ทง้ั โรงเรียน เพือ่ แกป้ ัญหาภายในของโรงเรียนเขากะลาวิทยาคม ท้ังนี้โครงงานธนาคาร ขวดน้าเป็นโครงงานที่สร้างความรับผิดชอบ ไม่ให้มีนิสัยมักง่าย ให้นักเรียนช่วยกันรวบรวมขวดน้าแยกประเภท และ น้าไปจ้าหน่ายเพื่อน้ารายได้ที่ได้จากการขายขวดน้ามาใช้เป็นค่าใช้จ่ายในการจัดกิจกรรมของตนเอง หวังว่าโครงงาน คณุ ธรรมนจ้ี ะเปน็ ประโยชน์และสร้างนิสยั ความรับผิดชอบให้แก่นกั เรยี นโรงเรยี นเขากะลาวทิ ยาคม คณะผจู้ ัดทา นกั เรียนโรงเรียนเขากะลาวทิ ยาคม

สารบัญ หนา้ บทน้า 1 วตั ถุประสงค์ 1 ขอบเขตการดา้ เนินงาน 1 ประโยชนท์ ีค่ าดว่าจะได้รับ 1 บทที่ 2 ทฤษฎีท่ีเกยี่ วข้องกบั การจัดท้าโครงงาน 3 บทท่ี 3 วธิ ีดา้ เนินการ 7 บทท่ี 4 ผลการดา้ เนนิ การโครงงาน 8 บทท่ี 5 การสรุปผลการจัดท้าโครงงาน ปัญหาและข้อเสนอแนะ 9

2 บทที่ 1 บทนา 1.1 ที่มาและความสาคัญของปญั หา จ า ก ก า ร จั ด ท้ า โ ค ร ง ง า น คุ ณ ธ ร ร ม “ ห นู น้ อ ย ช่ั ง ท้ิ ง ” ข อ ง นั ก เ รี ย น ชั้ น มั ธ ย ม ศึ ก ษ า ปี ท่ี 2 ปีการศึกษา 2562 ที่ผ่านมาพบว่านักเรียนมีจิตส้านึกเร่ืองของความรับผิดชอบเพิ่มมากข้ึน มีการคัดแยกขยะ และท้ิง ขยะตามจดุ ที่ก้าหนดไว้ให้ รวมถึงการส่งเสริมให้นักเรียนน้าป่ินโตหรือกล่องพลาสติกใส่อาหารกลางวันมารับประทานท่ี โรงเรียนท้าให้ปรมิ าณขยะในโรงเรยี นลดลงและมรี ายได้จากการขายขยะ เพื่อให้การด้าเนินการโครงงานเก่ียวกับการคัด แยกขยะเป็นรูปธรรมมากย่ิงขึ้น และจากการสังเกตพบว่าปริมาณของขยะที่มีจ้านวนมากท่ีสุดในโรงเรียน คือ ขวดน้า พลาสติก จึงเกิดโครงงานธนาคารขวดน้านี้ขึ้น เพื่อส่งเสริมให้นักเรียนช่วยกันรวบรวมขวดน้าแยกประเภท และน้าไป จ้าหน่ายเพื่อนา้ รายได้ท่ีได้จากการขายขวดน้ามาใช้เป็นค่าใช้จ่ายในการจัดกิจกรรมของตนเอง เช่น กิจกรรมกีฬาสี การ จัดบอร์ดของหอ้ งเรยี น เปน็ ตน้ วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพ่อื สรา้ งวนิ ัยในการทง้ิ ขยะให้กบั นกั เรียน 2. เพื่อสรา้ งจติ ส้านึกในการจัดการขยะและการรกั ษาสง่ิ แวดลอ้ มให้กับนักเรียน 3. เพอื่ ให้นักเรยี นมสี ว่ นรว่ มในการด้าเนินการคัดแยกขยะที่ถูกวิธี ขอบเขตการดาเนินงาน 1. เป้าหมายเชิงปริมาณ นักเรยี นโรงเรยี นเขากะลาวิทยาคม จา้ นวน 92 คน 2. เปา้ หมายเชิงคณุ ภาพ 2.1 เปา้ หมายระยะส้ัน (ระยะ 6 เดือนแรก) นักเรยี นร้อยละ 50 มีการคัดแยกขวดนา้ และทง้ิ ขยะเป็นท่ี 2.2 เปา้ หมายระยะยาว (ระยะ 12 เดอื น) นกั เรียนร้อยละ 80 มกี ารคัดแยกขวดน้าและทิง้ ขยะเปน็ ที่ ประโยชนท์ ่คี าดวา่ จะได้รับ 1. นักเรยี นมีวนิ ัยในการทง้ิ ขยะ และเขา้ ใจคุณค่าของส่ิงตา่ ง ๆ วา่ วัสดุบางประเภทสามารถน้าไปใช้ประโยชน์ได้ หลายครงั้ หรอื สามารถเปลี่ยนเป็นเงินได้ 2. นกั เรียนมจี ิตสา้ นึกในการรกั ษาส่ิงแวดลอ้ มและเหน็ คุณค่าของการอนุรักษท์ รัพยากรธรรมชาติ

3 บทที่ 2 ทฤษฎที เ่ี กีย่ วข้องกบั การจัดสรา้ งโครงงาน ในการจัดทา้ โครงงานคุณธรรมเรอื่ ง ธนาคารขวดน้า นี้ ไดย้ ึดพระราชด้ารัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิ เบศร มหาภูมิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพิตร ท่ีพระราชทานเพื่อเชิญลงพิมพ์ในหนังสือท่ีระลึก ในพิธีรับมอบ เรอื ขจัดคราบนา้ มนั ซง่ึ รัฐบาลเดนมาร์กน้อมเกล้าฯ ถวาย 20 พฤศจิกายน 2539 ใจความวา่ … “ปัญหาต่างๆเกี่ยวกับสภาวะแวดล้อม อันเน่ืองมาจากมลพิษ หรือความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ ไม่ว่าจะ เกิดข้ึนในท่ีหน่ึงท่ีใดก็ตาม ย่อมส่งผลกระทบต่อเน่ืองไปถึงที่อื่นๆ ด้วยเหตุน้ีทุกคนทุกประเทศในโลกจึงย่อมมีส่วน รบั ผิดชอบอย่ดู ว้ ยกนั ทงั้ ในการแก้ไข ลดปัญหา และปรบั ปรงุ สร้างเสริมสภาวะแวดล้อม ให้กลับคืนมาสู่สภาพอันจะเอ้ือ ต่อการมชี วี ิตอย่อู ยา่ งเปน็ สขุ ของตนเองและเพื่อนมนุษย์…” และพระราชด้ารัส เรื่องของความรับผิดชอบ ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพิตร ท่ีพธิ ีพระราชทานปริญญาบตั รของมหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ 16 กรกฎาคา 2519 ใจความว่า… “…การจะทา้ งานให้มีประสทิ ธิผลและให้ด้าเนนิ ไปได้โดยราบรื่น จ้าเปน็ อย่างยิ่งท่ีจะต้องท้าด้วยความรับผิดชอบอย่างสูง ไม่บิดเบือนข้อเท็จจริง ไม่บิดเบือนจุดประสงค์ท่ีแท้จริงของงาน ส้าคัญที่สุดต้องเข้าใจความหมายของค้าว่า ความ รับผิดชอบ ให้ถูกต้อง...”เชื่อมโยงไปยังสู่คุณธรรมอัตลักษณ์ โดยมีคุณธรรมเป้าหมาย คือ ความรับผิดชอบ พฤติกรรม บ่งช้เี ชงิ บวก ไม่ทง้ิ ขยะไม่เป็นท่ี ทิ้งขยะลงถงั นอกจากน้ี ในการจัดท้าโครงงานคณุ ธรรม ธนาคารขวดน้า จ้าเปน็ จะต้องศกึ ษาทฤษฎที เ่ี กย่ี วข้อง ดังนี้ 2.1 ปัญหาส่ิงแวดล้อมจากขวดนา้ ขวดพลาสตกิ เมื่อใช้แล้ว คงไม่ต้องสงสัยขวดพลาสติกเหล่าน้ีเม่ือใช้มักจะถูกทอดทิ้ง ตามบริเวณต่างๆ อาทิ ถัง ขยะ ใต้ต้นไม้ หรือแม้แตใ่ น บริเวณรมิ ทะเลหรือแมน่ า้ ล้าคลอง หรือสะดวกที่ไหนก็ ทิ้งที่น่ัน ตามแต่ความมักง่ายของแต่ ละคน จนท้าใหเ้ กดิ เปน็ ผลกระทบกระเทือนต่อมนษุ ย์ ทแี่ วดลอ้ ม และระบบนิเวศต่างๆ ความกระทบกระเทือนที่เกิดขึ้น มีดังน้ี 1. ทา้ ให้เกิดขยะเป็นจ้านวนมาก 2. ขบวนการผลิตและขบวนการท้าลายขวดพลาสติกก่อให้เกิดก๊าซพิษ ที่มีผลต่อมนุษย์และมีผลต่อบริเวณ แวดล้อม โดยอย่างยง่ิ เป็นท่มี าหนึ่งทีท่ ้าให้ เกิดภาวะโลกรอ้ น 3. พลาสติกไม่สามารถย่อยสลายไปได้เองตามธรรมชาติและใช้เวลาในการย่อยสลายนาน 4. การทง้ิ ขวดพลาสติกไมถ่ ูกทีอ่ าจส่งผลรา้ ยต่อสงิ่ มีชวี ติ ในระบบนเิ วศนั้นๆ อาทิ นก ปลา สตั ว์ป่าตา่ งๆ 5. ในการทิ้งขวดพลาสตกิ ไมถ่ ูกที่จะท้าใหภ้ าพภายนอกในบริเวณนั้นไม่ดูดี ในหลายๆประเทศจากท่ัวโลกได้เริ่ม ตระหนักถึงผลกระทบกระเทือนท่ีเกิดจากขวดพลาสติก และภัยต่างๆที่มีผลกระทบต่อสภาพแวดล้อม เช่นว่า ประเทศ บราซิล ท่ีได้ตระหนักถึงผลกระทบท่ีเกิดจากขวดพลาสติก ได้มี การน้าขวดพลาสติกมารีไซเคิล เป็นแนวทางผลิตภัณฑ์ อ่ืน น่ันก็คอื ไม้กวาด นอกจากจะชว่ ยลดขยะที่เกิดจากขวดแลว้ ยังเป็นการผลักดันเพือ่ สร้างรายได้ รวมทั้งช่วยลดการน้า ทรพั ยากรธรรมชาตมิ าใช้ใน กระบวนการผลติ ไม้กวาดแบบด้งั เดิม ในเมืองไทยเริ่มตระหนักถึงผลกระทบกระเทือนท่ีเกิด จากขวดพลาสตกิ แตข่ บวนการในการแกป้ ัญหาน้ันยังไม่มปี ระสิทธภิ าพเทา่ ที่ควร ถึงแม้จะมกี ารรณรงค์ มบี รรจภุ ัณฑท์ ่ี

4 สังเคราะห์จากธรรมชาติข้ึนมาทดแทน แต่ก็ไม่สามารถลดผลกระทบที่เกิดจากขวดพลาสติกได้ เพราะว่ามัน เปน็ การแก้ปญั หาที่ปลายเหตุและไม่มีการปลูกฝังในตัวคน ระยะเวลาท่ขี ยะแตล่ ะชนดิ ยอ่ ยสลายตามธรรมชาติ ทีม่ า https://mgronline.com/infographic/detail/9610000086956

5 2.2 การแก้ปัญหาขยะจากขวดนา ถงึ แม้พลาสตกิ จะคงสภาพอยนู่ านและยอ่ ยสลายยาก แตอ่ ายุการใชง้ านจริงกลับสนั้ มาก จึงท้าให้หลายประเทศ ตอ้ งเผชิญกับปัญหาขยะพลาสติกอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ในรายการสรุปสถานการณ์มลพิษของประเทศไทย ปี 2561 ของ กรมควบคุมมลพษิ ระบุว่า ในช่วง 10 ปีท่ีผ่านมาพบว่า ประเทศไทยมีปริมาณขยะพลาสติกมากถึงปีละ 2 ล้านตัน ส่วน ใหญห่ รือประมาณ 1.5 ล้านตัน เป็นผลิตภัณฑ์ใช้คร้ังเดียวทิ้งและยากต่อการก้าจัด เช่น ถุงร้อน ถุงเย็น ถุงหูหิ้ว รวมถึง แก้วและหลอดพลาสตกิ ต่าง ๆ ส่วนทีเ่ หลอื อีกประมาณ 0.5 ล้านตัน เป็นผลิตภัณฑ์ท่ีน้ากลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ได้ เช่น ขวดพลาสติกต่าง ๆ โดยหลักการคัดแยกพลาสติกว่าจะน้ากลับไปรีไซเคิลใหม่ หรือน้าไปก้าจัดอย่างถูกต้อง สามารถ สงั เกตได้จากประเภท ซงึ่ แบ่งออกเปน็ 2 ประเภทใหญ่ ดงั นี้ 1. เทอร์โมเซตตงิ พลาสตกิ เทอรโ์ มเซตติ้งพลาสติก (Thermosetting Plastic) หรือพลาสติกท่ีคงรูปถาวร เป็นพลาสติกที่ข้ึนรูปด้วยความ ร้อน เม่ือไหร่ที่แข็งตัวแล้วจะไม่สามารถหลอมเหลวได้อีก จึงท้าให้น้ากลับมารีไซเคิลใหม่ไม่ได้ เช่น เมลามีน (Melamine) อีพ็อกซี (Epoxy) และยูรีเทน (Urethane) เป็นต้น นอกเหนือจากนี้ยังใช้เวลาในการย่อยสลายนานนับ ร้อยปี อีกท้ังยังก้าจัดยาก ต้องใช้เตาเผาพิเศษที่มีอุณหภูมิสูง 1,300 องศาเซลเซียลเท่าน้ัน ก็เลยท้าให้ค่าใช้จ่ายสูงมาก ขน้ึ ตามไปด้วย 2. เทอร์โมพลาสตกิ เทอร์โมพลาสติก (Thermoplastic) หรือพลาสติกที่น้ากลับมาใช้ใหม่ได้ เป็นพลาสติกท่ีขึ้นรูปด้วยความร้อน จะอ่อนตัวเม่ือได้รับความร้อน และจะแข็งตัวเม่ือได้รับความเย็น จึงท้าให้เป็นพลาสติกที่ไม่คงรูปถาวรและสามารถน้า กลับมารไี ซเคิลใหมไ่ ด้ มีท้ังหมด 7 ชนิด คือ  PETE หรือ PET (Polyethylene Terephthalate)  HDPE (High Density Polyethylene)  PVC (Polyvinyl Chloride)  LDPE (Low Density Polyethylene)  PP (Polypropylene)  PS (Polystyrene)  Other (พลาสตกิ อน่ื ๆ) กอ่ นจะทง้ิ ขยะ หยดุ คิดสักนิดว่าเราจะสามารถปริมาณขยะและน้าขยะกลบั มาใชป้ ระโยชนไ์ ด้ไหม มแี นวคิด 7 R คอื 1. Refuse การปฏิเสธหรอื หลีกเลย่ี งสงิ่ ของหรือบรรจภุ ณั ฑท์ ่จี ะสร้างปัญหาขยะรวมทัง้ เป็นมลพษิ ต่อสง่ิ แวดล้อม เช่น กลอ่ งโฟม หรอื ขยะมพี ิษอื่นๆ 2. Refill การเลือกใช้สนิ คา้ ชนิดเตมิ ซงึ่ ใช้บรรจภุ ัณฑ์น้อยช้ินกวา่ ขยะกน็ อ้ ยกว่าด้วย 3. Return การเลอื กใชส้ ินค้าทสี่ ามารถส่งคนื บรรจุภณั ฑ์กลับสู่ผผู้ ลติ ได้ เชน่ ขวดเครอ่ื งด่ืมประเภทตา่ งๆ

6 4. Repair การซ่อมแซมเคร่ืองใช้ให้สามารถใชป้ ระโยชน์ได้ต่อไป ไมใ่ ห้กลายเป็นขยะ 5. Reuse การน้าบรรจุภณั ฑ์ใช้แล้วกลบั มาใชใ้ หม่ เชน่ ใชถ้ งุ ผา้ ไปชอ็ ปปิง้ แทนถุงก๊อบแก๊บ 6. Recycle การแยกขยะทย่ี งั ใชป้ ระโยชน์ไดใ้ ห้งา่ ยต่อการจัดเกบ็ และส่งแปรรูป เชน่ บรรจุภัณฑ์ พลาสตกิ แก้ว กระป๋องเครื่องด่ืมต่างๆ 7. Reduce การลดการบริโภคและหาทางเพ่ิมประสิทธิภาพการใช้งานของสิ่งของเครื่องใชต้ า่ งๆ ท่มี า https://www.greenery.org/articles/7r-campaign/

7 บทที่ 3 วธิ ีดาเนนิ การ 3.1 โรงเรียนเขากะลาวทิ ยาคมจัดอบรมโรงเรียนคุณธรรม มีการระดมสมองเพ่ือออกแบบการจดั ทา้ โครงงาน โดยเลอื ก โครงงานธนาคารขวดนา้ เปน็ โครงงานคุณธรรมของโรงเรียนเขากะลาวิทยาคม 3.2 วางแผนออกแบบการจดั สรา้ งโครงงานและวธิ กี ารด้าเนนิ การ ปฏิทินการปฏบิ ตั งิ าน วนั /เดือน/ปี การด้าเนนิ การ การประเมนิ ผ้รู ับผดิ ชอบ เปา้ หมายระยะส้นั (ระยะ 6 เดือนแรก) - เข้าร่วมอบรมโรงเรยี น นักเรียนโรงเรยี น เขากะลาวิทยาคม คณุ ธรรม - ระดมสมอง วางแผนจดั ทา้ นกั เรียนร้อยละ 50 มกี ารคัด โครงงาน แยกขวดนา้ และท้งิ ขยะเปน็ ที่ - จดั ท้าท่สี า้ หรบั เก็บขวดนา้ - ก้าหนดบรเิ วณการท้ิงขยะ ใหเ้ ปน็ ที่ เปา้ หมายระยะยาว - ให้ความรู้เร่ืองการแยก (ระยะ 12 เดอื น) ขยะภายในโรงเรยี น - ก้าหนดเวรประจ้าวนั เฝ้า นกั เรียนร้อยละ 80 มกี ารคัด นกั เรยี นโรงเรียน ระวังการทิง้ ขยะของ แยกขวดน้าและทิง้ ขยะเปน็ ท่ี เขากะลาวิทยาคม นกั เรียนภายในโรงเรียน - นา้ ขวดนา้ ทคี่ ัดแยกไวไ้ ป ขายเพื่อใชป้ ระโยชน์ใน กจิ กรรมท่ีโรงเรยี นจัดขึน้ เช่น กิจกรรมกีฬาสี

8 บทที่ 4 ผลการดาเนนิ งาน ในการจัดท้าโครงงานคุณธรรม เรื่อง ธนาคารขวดนา้ เพื่อให้นักเรียนมกี ารคัดแยกขวดน้าและท้งิ ขยะเป็นท่แี ละ สร้างจติ สา้ นึกเร่ืองความรับผิดชอบและความมีวินัย ไม่มักง่าย ได้ตามเปา้ หมายท่ตี ้ังไว้

9 บทที่ 5 การสรุปผลการจัดทาโครงงาน ปญั หาและข้อเสนอแนะ 5.1 การสรปุ ผลการจดั ทาโครงงาน ในการจัดท้าโครงงาน ธนาคารขวดน้า เพื่อให้นักเรียนคัดแยกขวดน้าและทิ้งขยะเป็นท่ีและสร้างจิตส้านึกเรื่องความ รบั ผดิ ชอบและความมีวินัย ไม่มักง่ายได้ตามเป้าหมายที่ต้ังไว้ เพราะการก้าหนดจุดท้ิงขยะท่ีเป็นกิจจะลักษณะ การการ ท้ิงขยะตามประเภทถังขยะและการแยกประเภทขวดน้า ท้าให้ง่ายต่อการทิ้ง และเป็นการสร้างแรงจูงใจในการแยก ประเภทขวดน้าเพื่อน้าไปขายและน้าเงนิ มาใช้จา่ ยในกิจกรรมภายในโรงเรียน เชน่ กจิ กรรมกีฬาสี เปน็ ต้น 5.2 ปญั หาการจดั สร้างโครงงาน - เครอื่ งมอื อุปกรณ์ในการคัดแยกขยะไมม่ ี เช่น ไม้คบี ถงุ มือ จ้านวนถงั ขยะ - บรเิ วณทจ่ี ัดเก็บขวดน้า ยังไมเ่ หมาะสม 5.3 ขอ้ เสนอแนะ - นักเรียนควรได้รับการอบรมในเรื่องของการจัดการขยะอย่างจริงจัง เพราะปัญหาขยะกลายเป็นปัญหาส้าคัญของ ประเทศไทยในปัจจบุ นั

ภาคผนวก

ภาพการจดั กิจกรรมโครงงานคณุ ธรรม เร่อื ง ธนาคารขวดนา

ภาพการจดั กิจกรรมโครงงานคณุ ธรรม เร่อื ง ธนาคารขวดนา

ภาพการจดั กิจกรรมโครงงานคณุ ธรรม เร่อื ง ธนาคารขวดนา