ขัตติยพันธกรณี

จัดทาํ โดย นางสาว จีรภทั ร สะอาดดี เลขท่5ี นางสาว ชตุ ิมา อรณุ ศรี เลขท่8ี นางสาว ทสิ านาฏ ปง ตระกลู เลขท1่ี 1 นางสาว ธมนวรรณ นอยแกว เลขท1่ี 3 นางสาว ธญั วลยั จันทภา เลขที1่ 5 นางสาว นํา้ มนต จนั ทเสน เลขที1่ 7 นางสาว ปภสั รา จิตหงสท อง เลขที่ 18 นางสาว ภาณมุ าส สาระยิง เลขที่ 25 นางสาว ภารดี สมทุ รดนตรี เลขท่ี26 นางสาว วิรัญชนา นาคะประเสริฐกุล เลขที่ 29 นาสาว ภทั รสดุ า เกตุแกว เลขที่ 33 ชัน้ มัธยมศกึ ษาปท ่ี 6/1 นําเสนอ คุณครู ชมัยพร แกว ปานกนั

รายงาน เรอื่ ง ขัตติยพนั ธกรณี จดั ทาํ โดย นางสาว จรี ภทั ร สะอาดดี เลขท5่ี นางสาว ชตุ ิมา อรุรศรี เลขที่8 นางสาว ทสิ านาฏ ปง ตระกลู เลขท่ี11 นางสาว ธมนวรรณ นอยแกว เลขท1่ี 3 นางสาว ธญั วลยั จันทภา เลขที่15 นางสาว นํา้ มนต จันทเสน เลขท่ี17 นางสาว ปภสั รา จติ หงสทอง เลขที่ 18 นางสาว ภาณุมาส สาระยิง เลขที่ 25 นางสาว ภารดี สมทุ รดนตรี เลขที่26 นาสาว ภทั รสดุ า เกตุแกว เลขที่ 33 ชั้นมัธยมศึกษาปท ี่ 6/1 เสนอ ครู ชมยั พร แกว ปานกนั วารสารเลมนี้เปนสวนหนึ่งของวชิ าภาษาไทยพืน้ ฐาน 5 รหสั วชิ า ท33101 ภาคเรื่องที่ 1 ปการศึกษา 2564 โรงเรยี นสงวนหญงิ จงั หวัดสุพรรณบรุ ี

ก คํานาํ รายงานฉบับนี้เปนสว นหนึง่ ของวชิ าภาษาไทย ในระดับชนั้ มัธยมศึกษาปท่ี 6 โดยมจี ุดประสงคเ พอื่ การศกึ ษาเรื่องขัตตยิ พนั ธกรณี ทั้งนใ้ี นรายงานฉบับนป้ี ระกอบไปดวย ประวตั ิผแู ตง ผลงาน ลกั ษณะคําประพนั ธ การวเิ คราะหเนอ้ื หาคณุ คาทาง วรรณคดี ผูจ ดั ทาํ คาดหวงั เปนอยา งยิง่ วาการจดั ทํารายงานเลมฉบบั น้ี จะมีขอมูลท่เี ปนประโยชนแ กผ ูคนท่ีสนใจศกึ ษาประวตั ิศาสตร วรรณคดีไทย คณะผจู ดั ทํา ลงวนั

สารบญั ข เรอง หน้า คาํ นํา ก สารบญั ข ความเปนมา 1 ประวตั ผิ แู้ ตง่ 2 ลักษณะคาํ ประพนั ธ์ 3-4 เรองย่อและสรุปขตั ติยพันธกรณี 1-28 บรรณานุกรม 29

1 ความเปนมา หลังจากเสดจ็ พระราชดาํ เนินไปตรวจปอมท่ตี าํ บลแหลมฟา ผา และ พระราชทานเงนิ สว นพระองคในการสรา งปอ มพระจลุ จอมเกลาให สําเร็จอยา งรวดเร็วพรอมทง้ั ติดตง้ั อาวุธปนใหญท ่ีทันสมยั เพอ่ื ปอ งกันประเทศจากการรกุ รานของปจ จามิตร หลงั จากการเสด็จ พระราชดาํ เนินไมถ งึ ๔ เดอื น ปอ มพระจลุ จอมเกลา และศสั ตราวธุ จากเงินพระราชทานในครั้งนนั้ ก็ไดใ ชในการตอสกู ับเรือรบของ ฝรั่งเศสในวิกฤตการณค รั้งสําคญั ท่ีสนั่ คลอนเอกราชและอธิปไตย ของชาติวกิ ฤตการณ ร.ศ. ๑๑๒ นอกจากจะกอ ใหเกดิ การ เปล่ียนแปลงหลายประการในประเทศในเวลาตอมาแลว ยงั เปนที่มา ของบทกวีนิพนธเร่อื งขัตติยพนั ธกรณดี ว ย

2 ประวตั ผิ แู ตง พระราชนพิ นธโคลงและฉันในพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยูหัวและพระราชนิพนธฉนั ถวายตอบของสมเดจ็ พระเจาบรม วงศเธอ กรมพระยาดํารงราชานุภาพ เปน บทกวที ไี่ มมชี ื่อ เนือ่ งจากกวีทงั้ สองพระองคม ิไดต ้ังใจจะแตงขนึ้ เพอ่ื ที่จะเผยแพร ใหอ า นกนั ทว่ั ไป กวที ั้งสองบทนบั ไดวาเปนวรรณคดีทม่ี ีคณุ คาสูง และเปนทีป่ ระทบั ใจผทู ีไ่ ดอ านไดฟง เปนอยางยิ่ง คณะกรรมการ จดั ทาํ หนังสือเรียนภาษาไทยชุดวรรณรักษวิจารณตามหลักสูตร มธั ยมศึกษาตอนปลายพุทธศกั ราช ๒๕๓๓ จงึ ไดคัดเลือกมาให นักเรียนระดับมธั ยมศกึ ษาตอนปลายไดศ กึ ษา พรอมทั้งไดตั้งช่ือ บทกวนี ิพนธนี้วา ขัตติยพธั กรณี ในบทพระราชนิพนธและพระนิพนธส วนทแี่ ตงเปนคาํ ฉันท ทงั้ สองพระองคทรงเลอื กใชอ นิ ทรวิเชียรฉนั ท โดยมไิ ดทรง เครงครัดเรอื่ งการใชค าํ คลุ-ลหุ ใหตรงตามตําแหนงวางไวใน คณะฉันท แตจงใชการออกเสยี งหนกั เบาตามธรรมชาติของภาษา พดู ภาษาไทยเชน เดียวกับกวโี บราณ

3 ลกั ษณะคําประพนั ธ พระราชนิพนธในพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจาอยูหัวทรง พระราชนิพนธเปนคาํ ประพันธประเภท ๑.โคลงส่ีสภุ าพ ๗ บท ๒.อิทรวิเชียรฉนั ท ๑๑ จาํ นวน ๔ บท พระนิพนธในสมเด็จพระเจา บรมวงศเธอ กรมพระยาดาํ รงราชานุ ภาพทรงพระนพิ นธเ ปนคาํ ประพนั ธป ระเภท ๑.อินทรวิเชียนฉันท ๑๑ จาํ นวน ๒๖ บท ขตั ติยพนั ธกรณมี กี ารใชฉ นั ทลกั ษณท ่หี ลากหลายรูปแบบ เชน บท พระราชนพิ นธท ีท่ รงใชโ คลงสส่ี ภุ าพนาํ และตามดว ยอินทรวิเชยี ร ฉนั ทอ กี ทง้ั มกี ารเลน สมั ผัสนอก-ใน รวมถงึ การเลน สมั ผัสสระและ อักษร อกี ทงั้ ยงั มกี ารเลน คาํ ซํา้ เหตผุ ลทใี่ ชโ คลงส่ีสภุ าพและ อนิ ทรวิเชยี รฉนั ท เพราะเวลาอา นทําใหร สู กึ วาคาํ สละสลวย การ สัมผสั คําทมี่ ีลูกเลน เหมาะกบั พวกทจ่ี ะบรรยายอารมณห รอื พรรณา

4 โคลงสี่สภุ าพ อินทรวเิ ชียรฉันท

5 ·เร่ืองยอ และสรุปขัตติยพันธกรณ✨ี พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ทรงพระราชนพิ นธเ ร่อื ง ขัตตยิ พันธกรณี ดวยโคลงสี่สภุ าพจาํ นวน ๗ บทดว ยกัน โดย บรรยายความกงั วลใจ ทท่ี รงประชวรอยางหนกั เปนเวลานาน ดวยโรคฝสามยอด และไขสา ทาํ ใหเปนท่ีหนกั ใจของผทู ีด่ ูแลรักษา อีกทง้ั ยังบรรยายถงึ ความเจบ็ ปวดพระวรกายจากพระอาการ ประชวร จงึ มพี ระราชประสงคทจี่ ะเสด็จสวรรคตแตพ ระองคไม สามารถทําเชน น้นั ได เนื่องจากเปน กษัตรยิ ทีม่ ีภาระหนาทีอ่ นั ย่ิง ใหญ คือการปกปองรักษาบา นเมืองจากประเทศฝร่ังเศสนั่นเอง หลงั จากน้นั รชั กาลท่ี๕ ทรงบรรยายความรูสกึ ดว ยอนิ ทรวเิ ชียร ฉนั ท โดยบรรยายถึงความรสู กึ เบื่อหนาย หมดกาํ ลงั พระทัย เนอ่ื งจากพระอาการประชวรทยี่ าวนาน และยังมคี วามเจ็บทางใจท่ี เกิดจากการตองปองกันรกั ษาบา นเมอื งเอาไว อกี ทงั้ ยงั มีความ กังวลใหญห ลวงในพระทยั และทรงหวั่นเกรงวา จะทรงกลายเปน พระมหากษัตริยท รี่ าษฎรจะกลาวหาวาเปน ตนเหตุทําใหเสียบา นเสีย เมืองแกตา งชาตเิ ชน เดียวกบั สมเดจ็ พระมหนิ ทราธริ าช และสมเดจ็ พระเจาเอกทัศ (คาํ ประพนั ธใ ชวา “ทวิราช” แปลวา กษัตริย สองพระองค) ในชวงที่เสยี กรุงศรอี ยธุ ยาทง้ั ๒ คร้ัง รัชกาลที่๕ ไมต อ งการจะเปนกษัตรยิ อ กี พระองคห นงึ่ ทีท่ ําใหเราตองสูญเสยี เอกราชไป

6 ในสว นของพระนพิ นธของสมเดจ็ พระเจาบรมวงศเ ธอ กรมพระยา ดาํ รงราชานภุ าพ แตงดว ยคําประพันธป ระเภทอนิ ทรวิเชยี รฉันท โดยแตง เพื่อถวายกําลังพระทัยรชั กาลที๕่ และถวายขอคิดให ตระหนักถึงสัจธรรม โดยสมเดจ็ พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยา ดํารงราชานุภาพเปรียบประเทศไทยเปน เรอื ลาํ ใหญล ําหน่ึง อันมี รัชกาลท๕ี่ เปนกัปตัน ซง่ึ เปนผทู ่เี ปน ใหญใ นเรือ มีอํานาจส่ังลกู เรอื ซงึ่ หมายถงึ ชาวสยาม โดยรชั กาลที๕่ ในฐานกปั ตันมหี นาที่ นาํ พาลูกเรอื ใหรอดพน จากพายุคลนื่ ลมมรสมุ ตาง ๆ สว นสัจธรรมทีส่ มเดจ็ พระเจา บรมวงศเ ธอ กรมพระยาดาํ รงราชา นภุ าพทรงกลาวถงึ คือเรื่องของการทาํ งานทุกอยา งยอมมปี ญหา และอปุ สรรคเกดิ ข้ึนทงั้ น้นั อกี ท้ังยังทรงอาสาทีจ่ ะถวายชวี ติ รับใช พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลาเจา อยูหวั ตรงกับสภุ าษิตโบราณท่ี วา “อาสาเจา จนตัวตาย” นอกจากนน้ั ยังไดถ วายพระพรให รัชกาลที๕่ ทรงฟนจากอาการประชวรโดยเร็ว

7 ขัตติยพนั ธกรณี พระราชนิพนธ เจ็บนานหนักอกผู บริรกั ษ ปวงเฮย คิดใครล าลาญหกั ปลดเปล้อื ง ความเหนื่อยแหง สูจัก พลันสรา ง ตจู กั สภู พเบ้ือง หนา น้นั พลันเขษม เปน ฝสามยอดแลว ยังราย สา นอ ปวดเจบ็ ใครจกั หมาย เชื่อได ใชเปน แตสวนกาย เศียรกลัด กลมุ แฮ ใครตอเปนจ่งึ ผู นัน่ นัน้ เห็นจรงิ ตะปดู อกใหญต ร้ึง บาทา อยูเฮย จงึ บอาจลีลา คลอ งได เชญิ ผูทเี่ มตตา แกสัตว ปวงแฮ ชกั ตะปนู ้ีให สงขา อัญขยม ชวี ติ มนุษยนี้ เปลย่ี นแปลง จรงิ นอ ทกุ ขและสุขพลิกแพลง มากคร้งั โบราณทานจงึ แสดง เปนเยยี่ ง อยางนา ช่วั นบั เจด็ ทีท้งั เจด็ ขา งฝายดี เปนเด็กมีสุขคลา ย ดีรฉาน รสู ขุ รทู ุกขห าญ ขลาดดว ย ละอยา งละอยางพาล หยอ นเพราะ เผลอแฮ คลายกับผจู วนมว ย ชีพส้นิ สตสิ ูญ

8 ฉนั ไปปะเดก็ หา หกคน โกนเกศนงุ ขาวยล เคลิบเคลม้ิ ถามเขาวา เปนคน เชญิ เครื่อง ไปที่หอศพเริ้ม ริกเราเหงาใจ กลว ยเผาเหลิอื งแกก า้ํ เกนิ พระ ลักษณน า แรกก็ออกอรอ ยจะ ใครกลาํ้ นานวนั ย่ิงเครอะคระ กลนื ยาก ทนจอซอมจม้ิ จาํ้ แดกสิ้นสดุ ใบ เจบ็ นานนึกหนา ยนติ ย มะนะเรือ่ งบํารงุ กาย สว นจติ บมสี บาย ศริ ะกลมุ อุราตรงึ แมห ายกพ็ ลันยาก จะลําบากฤทัยพงึ ตริแตจ ะถกู รึง อุระรดั และอัตรา กลัวเปนทวิราช บตรปิ องอยุธยา เสยี เมืองจงึ นนิ ทา บละเวน ฤ วา งวาย คดิ ใดจะเกยี่ งแก ก็บพบซง่ึ เงื่อนสาย สบหนา มนษุ ยอ าย จึงจะอดุ แลเลยสญู

9 พระนพิ นธ ขอเดชะเบือ้ งบาท วรราชะปกศรี โรตมขา ผูมัน่ มี มานะต้งั กตญั ู ไดรับพระราชทาน อา นราชนิพนั ธด ู ทงั้ โคลงและฉันทต ู ขา จงึ ตริดํารติ าม อันพระประชวรครง้ั น้ีแทท งั้ ไผทสยาม เหลา ขาพระบาทความ วิตกพน จะอุปมา ประสาแตอยใู กล ท้ังรูใชว า หนักหนา เลอื ดเนอื้ ผเิ จือยา ใหห ายไดจะชิงถวาย ทุกหนา ทุกตาดู บพบผูจะพงึ สบาย ปรบั ทุกขทุรนทรุ าย กนั มิเวนทิวาวัน ดุจเหลาขาพละนา วะเหวว ากะปต นั นายทา ยฉงนงัน ทศิ ทางก็คลางแคลง นายกลประจาํ จกั ร จะใชห นกั กน็ กึ แหนง จะรอก็ระแวง จะไมทนั ธุระการ อึดอัดทกุ หนาท่ี ทุกทวีทุกวนั วาร เหตุหางบดยี าน อนั เคยไวน ้าํ ใจชน ถา จะวา บรรดากิจ ก็ไมผ ิด ณ นยิ ม เรือแลน ทะเลลม ลมะเปรียบตอ กพ็ อกนั ธรรมดามหาสมทุ ร มคี ราวหยุดพายุผัน มีคราวสลาตนั ตัง้ ระลอกกระฉอกฉาน

10 ผิวพอกําลังเรอื ก็แลน รอดไมรา วราน หากกรรมจะบันดาล ก็คงลม ทกุ ลําไป ชาวเรือก็ยาอมรู ฉนี้อยทู กุ จติ ตใจ แตลอยอยูตราบใด ตอ งจาํ แกดว ยแรงระดม แกรอดตลอดฝง จะรอดท้งั จะชืน่ ชม เหลือแกกจ็ าํ จม ใหปรากฏวา ถงึ กรรม ผิวทอดธุระนิ่ง บ วนุ ว่ิงเยยี วยาทาํ ที่สุดกส็ ูญลํา เหมอื นทแ่ี กไ มหวาดไหว ผิดกันแตถ า แก ใหเต็มแยจ ึงจมไป ใครหอ นประมาทใจ วาขลาดเขลาและเมาเมนิ เสียทีกม็ ีช่อื ดเล่ืองลอื สรรเสรญิ สงสารวา กรรมเกนิ กําลังดอกจึงจมสญู นใ้ี นนา้ํ ใจขา อปุ มาบังคมทลู ทกุ วนั นี้อาดรู แตท ่พี ระประชวรนาน เปรยี บตวั เหมือนอยา งมา น้ีเปนพาหนะยาน ผูกเคร่อื งบงั เหยี นอาน ประจาํ หนาพลบั พลาชัย คอยพระประทับอาสน กระหยบั บาทจะพาไคล ตามแตพ ระทยั ไท ธ จะชักไปซายขวา ไกลใกลบไดเ ลอื ก จะกระเดอื กเต็มประดา ตราบเทา จะถึงวา ระชวี ิตมลายปราณ ขอตายใหตาหลบั ดว ยชอื่ นับวา ชายชาญ เกดิ มาประสบภาร ธุระไดบ ําเพ็ญทํา

ขอจงวราพาธ 11 พระจิตตพ ระวรกาย บรมนาถเรงเคลอื่ นคลาย จะผอ งพน ทีห่ มนหมอง ขอจงสําเรจ็ รา ชะประสงคที่ทรงปอง ปกขา ฝา ละออง พระบาทใหส ามคั คี จะวบิ ตั พิ ระขันตี ขอเหตทุ ่ีขุน ขัด จะลมื เลิกละลายสูญ จงคลายเหมือนหลายป สถาวรพนู สยามรัฐพิพัฒนผลฯ ขอจงพระชนมายุ เพม่ิ เกียรตอิ นกุ ูล

วเิ คราะหบทประพนั ธ 12 ขัตติยพนั ธกรณี พระราชนิพนธ เจ็บนานหนักอกผู บริรักษ ปวงเฮย คดิ ใครลาลาญหกั ปลดเปล้อื ง ความเหนอ่ื ยแหง สจู กั พลนั สราง ตูจักสูพบเบ้ือง หนานัน้ พลันเขษม วิเคราะหด านเน้ือหา : เปนโคลงท่ีกวีนิยมแตงมากทีส่ ุด ดว ยเสนหข องการบงั คบั วรรณยุกต เอกโททาํ ใหเ ปนภาษาที่ลงตัวและไพเราะ ใชค ําราชาศัพทท ่ีเหมาะสมกบั บคุ คล วเิ คราะหดานวรรณศลิ ป : มีสมั ผสั นอก คือ สมั ผัสบังคบั บงั คับสระบังคบั อกั ษรหรือเรียก งา ยๆวาบังคบั ตามฉันทลักษณ เหน็ ไดจ ากคาํ วา รกั ษ-หัก-จกั เปล้อื ง-เบอื้ ง สมั ผัสใน คือ สมั ผัสที่ไมบ งั คับสระหรอื อักษณจะสัมผสั ตรงไหนก็ไดเ ชน ตรงคาํ วา คดิ -ใคร หนา-นัน้ ตู- สู จกั -พลัน ลา-ลาญ มีโวหารภาพพจน แสดงส่อื ถงึ ความการตายทอจากอาการปวยของ ตนเอง มกี ารใชหลากคาํ เหฌนไดจ าก บริรกั ษม ีความหมายวา ดแู ลรักษา ลาญมคี วามหมาย วา ทาํ ลายแตก เขษมทีแ่ ปลวาความสบายใจ นามนัยเหน็ ไดจากคําวา ตู มีการเลนคาํ เหน็ ได จาก พลนั -พลันท่ซี า้ํ กันในบทแตค วามหมายทีส่ ่อื ถงึ ตา งกนั เปน จิตภาะดา นภาพ สัลลาปงค พิสยั เห็นไดจากวรรคทวี่ า \"ความเหนอ่ื ยแหง สจู ัก พลันสราง\" วิเคราะหด า นสังคม : ชวี ิตคนเรามคี วามเจ็บปวดทรมานทําใหรสู ึกวา โลกไมน า อยู ความ เหนอ่ื ยจากปญหาตวั เอง, ปญ หาบานเมือง เลยจะหนีปญ หาโดยการตายไปดกี วา และหวังวา จะไปเกิดโลกใหมทีด่ ี เปนฝส ามยอดแลว ยงั ราย สานอ ปวดเจบ็ ใครจักหมาย ชว ยได ใชเปนแตสวนกลาย เศียรกลดั กลมุ แฮ ใครตอ เปนจึง่ ผู นน่ั นั้นเห็นจริง วิเคราะหด านเน้อื หา : เปนโคลงทก่ี วีนิยมแตง มากที่สุด ดวยเสนหข องการบงั คบั วรรณยกุ ต เอกโททาํ ใหเปนภาษาทล่ี งตัวและไพเราะ วิเคราะหด านวรรณศลิ ป : เปนโวหารภาพพจนทบี่ รรยายถึงความเจบ็ ปวดจากโรคราย สัมผสั นอกเห็นไดจ าก ราย-หมาย-กาย มีสมั ผสั ในเหน็ ไดจ าก สาม-ราย เจบ็ -จกั กาย-กลัด เปน -เหน็ มีการเลนคํา เปน-เปน คําท่ีซํ้ากันแตส อื่ ออกมาคนละความหมาย เปน จติ ภาพดา น ภาพเห็นไดจาก เปนฝสามยอดแลว สัลลาปงคพิสยั เหน็ ไดจาก \" ใชเปน แตสวนกลาย เศียร กลัด กลมุ แฮ\" วเิ คราะหด า นสังคม : เปนโรคทไ่ี มสามารถมีใครรับรูไ ดว า มันเจบ็ ปวดแคไหนไมม ใี ครชวยได ไมม ใี ครชว ยท้ังอาการปว ยได เครียดจนปวดหัว ไปทัง้ ตวั

13 ตะปดู อกใหญต รึง้ บาทาอยเู ฮย จงึ บ อาจลีลา คลอ งได เชญิ ผูท เี่ มตตา แกส ัตว ปวงแฮ ชักตะปูนใี้ ห สงขา อัญขยม วเิ คราะหดา นเน้ือหา : เปนโคลงที่กวนี ิยมแตงมากทีส่ ดุ ดว ยเสนหข องการบงั คับวรรณยุกต เอกโททําใหเปน ภาษาทล่ี งตวั และไพเราะ วิเคราะหด า นวรรณศลิ ป : เปน โวหารภาพพจน มีอปุ ลักษณเห็นไดจ ากวรรค \"ตะปดู อกใหญ ตรึง้ บาทาอยูเ ฮย\" สัมผัสนอกเหน็ ไดจ าก ทา-ลา-ตา ได- ให มสี มั ผสั ในเหน็ ไดจาก บา- ทา ล-ี ลา มีหลากคําเห็นไดจาก อญั ขยมหมายความวา ขาพเจา หรือขา เปนจติ ภาะดา น อารมณ สัญลักษณเหน็ ไดจ าก ตะปูดอกใหญแ ทนถึงเรื่องทุกขใจของผแู ตง วิเคราะหดา นสังคม : เปรียบตะปูเหมอื นภาระหนาที่ทตี่ าํ อยทู เ่ี ทา ของทา น เดนิ ไปไหนก็ ลาํ บาก ปญ หาบานเมอื ง ปญ หาสุขภาพที่พรอ มใจกันมาทิม่ แทงท่ีเทา ไมใหเดนิ หนาไปแก ปญ หาตอได ใครใจดี หรือมคี วามสามารถจะมาชวยแกป ญ หานีไ้ ดกย ินดี ชวี ิตมนุษยนี้ เปลยี่ นแปลง จริงนอ ทกุ ขและสุขพลิกแพลง มากคร้ัง โบราณทา นจึงแสดง เปน เยย่ี ง อยางนา ช่ัวนับเจด็ ทีทง้ั เจ็ดขา งฝา ยดี วเิ คราะหด านเน้อื หา : เปนโคลงทกี่ วนี ยิ มแตงมากที่สุด ดว ยเสนห ของการบังคบั วรรณยุกต เอกโททาํ ใหเ ปนภาษาที่ลงตวั และไพเราะ วเิ คราะหด านวรรณศิลป : เปน เทศนาโวหารสอนถึงชีวิตคนเราจากวรรคทวี่ า \" ชีวิตมนษุ ยน้ี เปล่ียนแปลง จริงนอ\" และวกั ท่ีวา \"ช่วั นับเจ็ดทีท้ัง เจ็ดขา งฝา ยดี\" สมั ผสั นอกเหฌนไดจาก แปลง-แพลง-แสดง ครง้ั -ท้ัง สัมผัสในเหฌนไดจาก เปลี่ยน-แปลง ทกุ ข- สุข พลิก- แพลง ที-ท้ัง อปุ มานทิ ศั นเห็นไดจากวกั ทีว่ า \"ช่วั นับเจด็ ทที ง้ั เจด็ ขา งฝา ยด\"ี วิเคราะหด านสงั คม : ชวี ติ ของคนจะเปลีย่ นแปลงเสมอ มที งั้ ความสขุ และไมมีความสขุ สลบั กันไป พื้นฐานของการใชช วี ิต อยางทีค่ นโบราณบอกไววา ช่วั เจด็ ครง้ั ก็ดีเจ็ดครง้ั ทําให เห็นความเชอื่ สมัยกอน

14 เปนเด็กมสี ขุ คลา ย ดีรฉาน รูสุกรทู ุกขห าญ ขลาดดว ย ละอยา งละอยางพาล หยอนเพราะ เผลอแฮ คลายกบั ผูจวนมวย ชีพส้นิ สติสญู วิเคราะหด า นเน้ือหา : เปน โคลงท่กี วีนิยมแตง มากท่ีสุด ดว ยเสนหของการบังคบั วรรณยกุ ตเอกโท ทาํ ใหเ ปน ภาษาที่ลงตัวและไพเราะ วิเคราะหดา นวรรณศิลป : เปน โวหารภาพพจนมอี ปุ มาเสรมิ เหน็ ไดจากวรรคทวี่ า \"เปน เดก็ มีสุขคลา ย ดีรฉาน\" และ \" คลายกับผูจวนมวย ชีพสน้ิ สติสญู \" สมั ผัสนอกเหน็ ไดจาก ฉาน-หาญ-พาล ดวย- มวย สมั ผัสในเหน็ ไดจาก หาญ-ขลาด จวน-มว ย สิ้น-สติ ส้ิน-สูญ มกี ารใชคําซ้าํ จากคาํ วา ละ อยาง-ละอยาง มีหลากคํา ดีรฉานทม่ี ีความหมายเดียวกับคาํ วา เดรฉานและคําวา มวยท่มี ึความ หมายเดียวกบั คําวาตาย วเิ คราะหดานสงั คม : การใชช ีวิตของเดก็ กค็ ลา ยๆ กบั พวกสตั วเดรจั ฉานพวกนั้นใชชวี ติ ไปวันๆ แบบไมต องมารับรูปญ หาตางๆ วาอะไรจะเกิดขึน้ บางไมรูจะตายไปตอนไหน ฉันไปปะเดก็ หา หกคน โกนเกศนุงขาวยล เคลบิ เคลมิ้ ถามเขาวาเปน คน เชิญเคร่อื ง ไปทีห่ อศพเร้มิ ริกเราเหงาใจ วเิ คราะหดานเนอ้ื หา : เปนโคลงท่ีกวนี ยิ มแตงมากทส่ี ดุ ดว ยเสนหของการบังคบั วรรณยุกตเอกโท ทาํ ใหเปน ภาษาท่ลี งตัวและไพเราะ ใชคาํ ราชาศัพทท่ีเหมาะสมกบั บคุ คล วเิ คราะหด า นวรรณศิลป : เปนโวหารภาพพจนและจิตภาพดานอารมณ สัมผสั นอกเห็นไดจ าก คน- ยล-คน เคล้ิม-เรมิ้ สมั ผสั ในเหน็ ไดจาก โกน-เกศ เคลบิ -เคลิ้ม ริก-เรา เริม้ -รกิ มีหลากคาํ เกศ มีความหมายตรงเดยี วกับคําวา เกศา และคาํ วา เริ้มมีความหมายเดียวกับคาํ วาเรม่ิ มีนาฏการแสดง ถึงการเคลอ่ื นทจ่ี ากคาํ วา ไป จิตภาพดานภาพเห็นไดจาก โกนเกศนุงขาวยล สลั ลาปง คพสิ ยั เห็นได จากวรรคท่ีวา \"รกิ เรา เหงาใจ\" นามนยั เห็นไดจาก ฉัน วิเคราะหดา นสงั คม : ดานความคิด ความตาย ตอนทีเ่ จอเด็กๆ พวกน้นั เขาโกนผม ใสเ สือ้ ผานุงขาวหมขาว เปนคนที่อญั เชิญเครื่องตางๆ ไปทหี่ อศพ พอเจอแบบนัน้ ทาํ ใหนกึ ถงึ ความตาย ถา ตายไปแลวจะทํา ยงั ไง บานเมืองจะเปน ยงั ไง

15 กลวยเผาเหลอื งแกกา้ํ เกนิ พระ ลกั ษณน า แรกกอ็ อกอรอ ยจะ ใครกลํา้ นานวันย่ิงเครอะคระ กลืนยาก ทนจอ ซอ มจิ้มจ้ํา แดกส้นิ สุดใบ วิเคราะหดา นเน้อื หา : เปน โคลงที่กวนี ิยมแตง มากทส่ี ุด ดว ยเสนห ของการบังคบั วรรณยกุ ตเอกโททาํ ให เปน ภาษาท่ลี งตัวและไพเราะ วเิ คราะหด านวรรณศลิ ป : เปน โวหารภาพพจน มอี ุปลักษณเห็นไดจ ากวรรคที่วา \" กลว ยเผาเหลืองแกก ้ํา เกนิ พระ ลกั ษณน า\" สมั ผัสนอกเหน็ ไดจาก พระ-จะ-คระ กลา้ํ -จํ้า สมั ผัสในเหน็ ไดจ าก แก-กํา้ ออก- อรอ ย เครอะ-คระ จมิ้ -จ้ํา ส้ิน-สุด มีหลากคาํ ใครมคี วามหมายเดยี วกบั คาํ วา หลง แดกมคี วามหมาย เดยี วกบั คาํ วากนิ จติ ภาพดา นภาพเหน็ ไดจาก จิตภาพดา นสเี ห็นไดจาก กลว ยเผาเหลอื งแกก ํ้า อตพิ จน เหน็ ไดจ ากวรรคที่วา \" กลวยเผาเหลืองแกก ํา้ เกินพระ ลกั ษณน า\" ใชก ารชือ่ สวนประกอบทเ่ี ดนของสง่ิ หน่ึงแทนส่ิงหน่ึง การเลนเสยี งวรรณยกุ ตเหน็ ไดจ าก ทนจอ ซอ มจิม้ จ้ํา เลน เสยี งวรรณยุกตโ ท วเิ คราะหด านสังคม : เปรยี บกลว ยเผาเปนสผี ิวของคน หรอื การใชช ีวติ ตอนทีก่ ลวยสกุ กําลังดกี ด็ ูนา กิน เหมอื นตอนท่ีบานเมืองยงั รุงเรอื งไมม ปี ญหา ดนู าอยูไ ปหมด แตพ อทง้ิ ไวน านๆ กลว ยเผากลบั แข็งจนจ้มิ ไมทะลุ เหมือนกับการใชช ีวิตแบบไมมีความสขุ เต็มไปดว ยความกงั วลมากมายหลายอยา งจนบานเมอื ง ลมสลายพังไมเปนทา เจ็บนานนึกหนายนติ ย มะนะเรอื่ งบํารุงกาย สวนจิต บ มีสบาย ศิระกลมุ อรุ าตรงึ แมหายก็พลันยาก จะลาํ บากฤทยั พงึ ตริแตจะถกู รงึ อุระรดั และอัตรา วเิ คราะหดา นเนอ้ื หา : สมั ผัสคลา ยกบั กาพยยานี ๑๑ แตเ พ่มิ คร,ุ ลหุ เขา ไป อนิ ทรวเิ ชียร แปลวา เพชร พระอนิ ทร ซ่ึงมีความหมายวาฉนั ทท ่มี ลี ลี าอยางเพชรของพระอินทร นิยมใชแตงขอความทีเ่ ปน บทชมหรือ บทครา่ํ ครวญนอกจากนยี้ ังแตง เปนบทสวด หรอื พากยโ ขนดวย วเิ คราะหด า นวรรณศลิ ป : เปนภาพพจนโวหารทบี่ รรยายสอื่ ถงึ อารมณเ บือ่ หนา ยทีจ่ ะตอ งรกั ษาตัวและ ความกังวลใจ เปน จติ ภาพดา นอารมณ สมั ผสั นอกเหน็ ไดจ าก กาย-สบาย ยาก-บาก พงึ -รึง สัมผัส ในเหน็ ไดจ าก นาน-นกึ หนาย-นติ ย เรอื่ ง-รุง ตร-ิ แต มีคาํ ไวพจน นิตยม คี วามหมายวา เสมอ ศิระี ความหมายวา หวั ตริมีความหมายวา คิด รงึ มคี วามหมายวา รอน มีหลากคํา คําวาฤทยั คาํ วา อุราและ อุระมคี วามหมายเดียวกนั สลั ลาปง คพสิ ัยเห็นไดจากท้งั บท อพั ภาลเหน็ ไดจ าก ระรดั คอื คาํ ซา้ํ จากคาํ วา รัด วเิ คราะหด านสังคม : ความกงั วลนอกจากจะเหนอื่ ยกายแลวยงั เหนอื่ ยใจ คิดไมตกกบั ปญ หาเลยสักนดิ หยดุ กังวลไมได และไมร ูจะหายตอนไหน

16 กลวั เปนทวริ าช บ ตรปิ องอยุธยา เสยี เมอื งจึงนินทา บ ละเวน ฤ วางวาย คิดใดจะเกีย่ งแกก ็ บ พบซึง่ เง่อื นสาย สบหนา มนุษยอาย จึงจะอดุ แลเลยสูญฯ วิเคราะหด านเนอ้ื หา : สัมผสั คลา ยกับกาพยย านี ๑๑ แตเ พิ่ม ครุ, ลหุ เขา ไป อินทรวเิ ชียร แปลวา เพชรพระอนิ ทร ซ่ึงมีความหมายวา ฉนั ทท ่มี ีลลี าอยา ง เพชรของพระอินทร นิยมใชแตงขอ ความท่ีเปน บทชมหรอื บทครา่ํ ครวญ นอกจากนยี้ งั แตงเปน บทสวด หรือพากยโ ขนดว ย วเิ คราะหดา นวรรณศิลป : เปน โวหารภาพพจนท ีบ่ รรยายสอื่ ถงึ อารมณกงั วล ใจกลุมใจ เปนจิตภาพดา นอารมณ สัมผัสนอกเห็นไดจาก ยา-ทา สาย-อาย สัมผสั ในเหน็ ไดจาก ยุ-ยา วาง-วาย เก่ยี ง-แก จงึ -จะ แล-เละ มีคํา ไวพจน ตริมคั วามหมายวาคดิ วางวายมีความหมายวา ส้ินชีวติ สูญมคี วาม หมายวาส้นิ ,หมด อธินามนยั เหน็ ไดจาก ทวริ าชใชแทนกษัตริยท ้ัง2องค จติ ภาพดานภาพเหน็ ไดจาก \"บ ตริปองอยธุ ยา\" อุปลักษณ เห็นไดจ ากเง่อื น สาย ทีเ่ ปรยี บปญหาเปนเชือก วเิ คราะหด านสังคม : วิตกกงั วลในส่งิ ทีก่ ําลงั จะเกิดขึน้ ภาระหนา ทีข่ องทา น เจอแตปญ หาท่ีไมสามารถปลอ ยวางอยู คิดจะแกปญหาแตก ม็ เี ง่ือนงาํ เยอะไป หมด กลัววาจะเจอปญหาแบบคนอื่น กลัวจะแกปญหาไมได ตอใหค ดิ หนกั แค ไหนกย็ งั หาคาํ ตอบไมได ไมก ลาพบหนาประชาชน

17 พระนิพนธ ขอเดชะเบ้อื งบาท วรราชะปกศี- โรตมขาผมู ่ันมี มะนะตัง้ กตญั ู วิเคราะหด านเนอื้ หา : สมั ผสั คลา ยกบั กาพยย านี ๑๑ แตเ พ่ิม คร,ุ ลหุ เขาไป อนิ ทรวิเชยี ร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซึ่งมคี วามหมายวา ฉนั ทท่ีมลี ีลาอยางเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแ ตง ขอ ความทีเ่ ปนบทชมหรือบทครํา่ ครวญนอกจากนย้ี ังแตงเปนบทสวด หรอื พากยโขนดวย ใช คําราชาศพั ทท่ีเหมาะสมกับบคุ คล วิเคราะหด า นวรรณศิลป : เปนโวหารภาพพจน สัมผสั นอกเห็นไดจาก บาท-ราช ศี-มี สัมผัส ในเหน็ ไดจาก เบ้ือง-บาท ม่ัน-มี ต้งั -ตญั มหี ลากคํา บาทมีความหมายเดียวกบั คําวา เทา ว รมคี วามหมายวาพรหรอื ของขวญั ศโิ รตมม ีความหมายเดียวกับคาํ วา ศรี ษะ มะนะมคี วามหมาย วา ที่ปรึกษา นามนยั เหน็ ไดจ าก ขา วิเคราหดา นสังคม : ดา นความเคารพและกตัญู ในบทความกลาวประมาณวา ขอเดชะใตฝาละอองธลุ ีพระบาท ปก เกลา ปกกระหมอม ขา พระพุทธเจาผมู ใี จกตัญู ไดร บั พระราชทาน อานราชนิพนั ธด ู ทงั้ โคลงและฉันทต ู ขาจงึ ตริดํารติ าม วิเคราะหด านเน้ือหา : สมั ผัสคลา ยกับกาพยยานี ๑๑ แตเ พมิ่ ครุ, ลหุ เขาไป อนิ ทรวเิ ชยี ร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซง่ึ มคี วามหมายวาฉันททีม่ ลี ลี าอยางเพชรของพระอินทร นยิ มใชแตง ขอ ความทีเ่ ปนบทชมหรอื บทครา่ํ ครวญนอกจากน้ยี งั แตง เปน บทสวด หรือพากยโขนดวย ใช คําราชาศัพทท ่ีเหมาะสมกบั บคุ คล วเิ คราะหดานวรรณศิลป : เปนภาพพจนโ วหาร สัมผสั นอกเหน็ ไดจาก ทาน-ราช ดู-ตู สมั ผัส ในเหน็ ไดจาก รับ-ราช ราช-ทาน ตริ-ตาม อาน-ราช มีหลากคาํ จากคําวา ตริท่มี คี วาม หมายตรงกับคําวา คดิ มีการซ้าํ คําจากคาํ วา ราช นามนยั เหน็ ไดจ ากคาํ วา ขา ตู วเิ คราะหดานสงั คม : ดานหนาที่ เพราะ ไดรบั มอบหมายใหอานพระราชนพิ นธท ั้งโคลงและ ฉนั ท

18 อนั พระประชวรครง้ั น้แี ททง้ั ไผทสยาม เหลา ขา พระบาทความ วติ กพนจะอปุ มา วิเคราะหดา นเน้อื หา : สัมผสั คลายกับกาพยย านี ๑๑ แตเพิม่ คร,ุ ลหุ เขาไป อินทรวเิ ชยี ร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซึ่งมคี วามหมายวา ฉนั ทท มี่ ีลลี าอยา งเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแตง ขอความท่เี ปนบทชมหรือบทครํ่าครวญนอกจากนี้ยงั แตงเปน บทสวด หรือพากยโขนดว ย ใช คําราชาศัพทท ่เี หมาะสมกับบคุ คล วิเคราะหด านวรรณศิลป : เปน ภาพพจนโ วหาร สมั ผสั นอกเหน็ ไดจ าก คร้งั -ทั้ง ยาม-ความ สัมผสั ในเห็นไดจาก พระ-ประ แท- ทง้ั บาท-ความ มีหลากคําจากคาํ วา ประชวรมีความ หมายตรงกบั คาํ วาปว ยไผทมคี วามหมายตรงกับคาํ วา ประชาชาน สยามมีความหมายวาประ เมศไทย มีการซ้าํ คําจากคาํ วา พระ นามนยั เห็นไดจ ากคําวา ขา จิตภาพดา นอารมณ วเิ คราะหดา นสงั คม : ดานการใชช วี ติ , สขุ ภาพ, ความเจ็บปว ย เหมือนการเจบ็ ปว ยครัง้ นีท้ าํ ใหเหลาประชาชนรูส ึกเปน หว งและวิตกกังวลเปน อยางมาก ประสาแตอ ยูใ กล ทัง้ รใู ชว า หนักหนา เลือดเนอื้ ผิเจอื ยา ใหหายไดจะชงิ ถวาย วิเคราะหด านเน้ือหา : สัมผสั คลา ยกบั กาพยยานี ๑๑ แตเ พิม่ คร,ุ ลหุ เขาไป อินทรวเิ ชยี ร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซง่ึ มคี วามหมายวา ฉันทท่ีมีลีลาอยางเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแ ตง ขอความที่เปนบทชมหรอื บทครา่ํ ครวญนอกจากนย้ี ังแตง เปนบทสวด หรือพากยโขนดว ย ใช คาํ ราชาศพั ททเ่ี หมาะสมกบั บุคคล วิเคราะหด า นวรรณศิลป : เปนภาพพจนโวหาร สัมผัสนอกเหน็ ไดจ าก ใกล- ใช หนา-ยา สัมผัสในเห็นไดจาก หนัก-หนา เลอื ด-เนอ้ื ให-ได ให-หาย หาย-ถวาย มหี ลากคาํ จาก คาํ วา ประสามคี วามหมายวา วิสยั หรือนสิ ยั เจอื มีความหมายตรงกบั คาํ วาปน อติพจนเ ห็นได จาก \"เลอื ดเน้ือผเิ จือยา \" วิเคราะหด า นสังคม : ดา นการใชช ีวิต, ชวยเหลอื กนั ตามคนทอ่ี ยใู กลๆ ไดเหน็ อาการปว ยก็รู วาหนักแคไ หน ถาถวายเลอื ดเนอื้ แลวหาย กจ็ ะยอมถวายให

19 ทุกหนาทุกตาดู บ พบผจู ะพึงสบายใจ ปรับทุกขท ุรนทรุ าย กันมเิ วนทิวาวนั วิเคราะหด านเนอ้ื หา : สมั ผสั คลา ยกับกาพยยานี ๑๑ แตเพ่ิม ครุ, ลหุ เขา ไป อนิ ทรวิเชียร แปลวา เพชรพระอินทร ซึ่งมีความหมายวาฉันทท ม่ี ีลีลาอยา งเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแตงขอ ความ ทเ่ี ปน บทชมหรือบทครํ่าครวญนอกจากนย้ี งั แตง เปนบทสวด หรอื พากยโ ขนดว ย วเิ เคราะหด า นวรรณศิลป : เปนภาพพจนโ วหาร สัมผสั นอกเห็นไดจาก ดู-ผู บาย-ราย สมั ผัส ในเห็นไดจ าก ทกุ -ทุก ผ-ู ผงึ ทกุ ข-ทุ รน-ราย เวน -วา วา-วัน มหี ลากคําจากคําวา ทุรนทรุ ายมคี วามหมายตรงกับคาํ วา กระเสือกกระสน ทิวามีความหมายวากางวนั เวน มคี วาม หมายตรงกบั คาํ วางด มีการซํา้ คําจากคําวา ทุก จติ ภาพดานภาพเห็นไดจาก \" บ พบผูจ ะพึง สบายใจ\" วิเคราะหสังคม : ดา นอารมณ, สีหนาทา ทาง เพราะทกุ คนหนา ตาไมส ดใส ไมเจอใครท่ที าํ สีหนา พอใจเลย ไดแ ตค ุยปรบั ทกุ ขก นั ไปมาไมเวน แตละวัน ดจุ เหลา พละนา- วะเหวว า กะปต ัน นายทายฉงนงัน ทศิ ทางกค็ ลางแคลง วิเคราะหดานเน้อื หา : สมั ผสั คลา ยกบั กาพยย านี ๑๑ แตเ พ่มิ ครุ, ลหุ เขาไป อินทรวเิ ชยี ร แปลวา เพชรพระอนิ ทร ซ่งึ มีความหมายวา ฉันทที่มีลีลาอยา งเพชรของพระอินทร นิยมใชแตงขอ ความ ที่เปนบทชมหรอื บทคราํ่ ครวญนอกจากนีย้ ังแตง เปน บทสวด หรอื พากยโขนดว ย วเิ คราะหด า นวรรณศลิ ป : เปนภาพพจนโวหาร สมั ผสั นอกเหไ็ ดจ าก พละ-วะ ตัน-งัน สัมผัส ในเหฌนไดจาก วะ-กะ นาย-ทา ย งน-งนั ทศิ -ทาง คลาง-แคลง มีหลากคําจากคาํ วา ฉงน มคี วามหมายตรงกบั คนวา สงสยั ดจุ มีความหมายตรงกับคําวาเหมอื น ทศิ มีความหมายเดียว กับคาํ วาทาง มอี ุปมาเหน็ ไดจ ากวรรคที่วา \"ดุจเหลา พละนา\" วิเคราะหดา นสังคม : การใชชีวติ ในสังคมท่ีมีผูนาํ ผูนําเปรียบเสมือน กัปตันเรือ ถาไมม ีกัปตัน เรอื ลกู เรอื จะอยูใ นเรอื ไดอ ยางปลอดภัยไดยงั ไง บุคคลทา ยเรอื หลงั เรือ เปรียบเสมอื นผู ติดตาม ผูคอยอยูขา งๆ ผูนาํ เมอื่ ไมมผี ูนําหัวเรือทา ยเรือกไ็ มร จู ะไปทางไหนเหมอื นกนั หรือไม รจะแกป ญหาไดยงั ไง

20 นายกลประจาํ จกั ร จะใชห นักก็นกึ แหนง จะรอก็ระแวง จะไมท ันธรุ การ วเิ คราะหดานเนอื้ หา : สมั ผัสคลา ยกบั กาพยยานี ๑๑ แตเพมิ่ ครุ, ลหุ เขา ไป อินทรวเิ ชียร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซง่ึ มีความหมายวา ฉันทท ี่มลี ลี าอยางเพชรของพระอนิ ทร นิยมใชแตง ขอ ความทเี่ ปนบทชมหรอื บทครํา่ ครวญนอกจากนย้ี งั แตง เปนบทสวด หรือพากยโขนดวย วเิ คราะหด านวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโวหาร สัมผสั นอกเห็นไดจาก จกั ร-หนัก แหนง-แวง สมั ผัสในเหน็ ไดจาก จํา-จกั ร หนัก-นึก นกึ -แหนง รอ-ระ มกี ารซาํ้ คาํ จากคาํ วา จะ มหี ลาก คําจากคําวา ระแวง แหนง วิเคราะหด า นสงั คม : ดา นการทาํ งาน นายกลประจาํ เรอื หรอื เปนมือซา ยมือขวาของทา นไมร ู จะทาํ ยงั ไง ใชค วามคิดอยา งหนกั วา จะแกป ญหายงั ไง จะไปทางไหน ถา จะใหร อกก็ ลัววาจะ ไมทนั กลวั ปญหาจะมมี ามากข้ึนอีก อึดอดั ทุกหนาท่ี ทกุ ขทวที กุ วนั วาร เหตุหาง บดยี าน อันเคยไวนํา้ ใจชน วเิ คราะหด านเนื้อหา : สมั ผสั คลายกับกาพยย านี ๑๑ แตเ พม่ิ คร,ุ ลหุ เขาไป อินทรวิเชียร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซึง่ มีความหมายวา ฉันทท ี่มลี ลี าอยา งเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแ ตง ขอ ความที่เปน บทชมหรือบทคร่ําครวญนอกจากน้ยี งั แตงเปนบทสวด หรอื พากยโขนดว ย วเิ คราะหด า นวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโ วหาร สมั ผสั นอกเห็นไดจ าก ท่-ี วี วาร-ยาน สัมผัส ในเหน็ ไดจาก อดึ -อดั ทกุ -ท่ี ทุกข- ทุก วนั -วาร เหต-ุ หา ง มหี ลากคาํ จากคําวา ทวมี ีความ หมายตรงกบั คาํ วามากข้นึ คาํ วา วนั และวารมคี วามหมาย มีการซ้ําคําจากคาํ วา ทกุ วเิ คราะหดา นสังคม : ทกุ คนอดึ อดั กันหมด ปญหาบา นเมอื งมีมากขึน้ เรอ่ื ยๆ เพราะวาขาดผูนํา ขาดคนแกป ญ หาท่เี คยไวใ จ

21 ถา จะวาบรรดากิจ ก็ไมผดิ ณ นิยม เรือแลนทะเลลม ดุจเหลา พละนา วเิ คราะหด า นเน้ือหา : สมั ผสั คลา ยกับกาพยย านี ๑๑ แตเ พ่ิม คร,ุ ลหุ เขาไป อนิ ทรวิเชียร แปล วา เพชรพระอินทร ซึง่ มคี วามหมายวา ฉนั ทท ีม่ ีลลี าอยางเพชรของพระอนิ ทร นิยมใชแ ตง ขอความท่เี ปนบทชมหรอื บทคร่าํ ครวญนอกจากนยี้ งั แตงเปนบทสวด หรอื พากยโขนดวย วิเคราะหดา นวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโ วหาร สัมผัสนอกเหน็ ไดจ าก กิจ-ผดิ ยม-ลม สัมผัส ในเห็นไดจ าก แลน -เล เล-ลม ทะ-จะ มกี ารซํ้าคาํ จากคาํ วา จะ นาฏการเห็นไดจากคาํ วา แลน แสดงถงึ เรอื ทีก่ าํ ลงั เคลอื่ นท่ี มหี ลากคําจากคําวา กิจท่แี ปลวา ธุระ มีอปุ มาเห็นไดจ ากวรรคท่ีวา \"ดุจเหลาพละนา\" วเิ คราะหด านสังคม : เปรยี บปญ หาบานเมือง และปญหาสงั คมของบานเมอื งไดเหมอื นคลน่ื บานเมืองเปรยี บไดเ หมอื นเรอื เหมือนเรือที่กําลังแลนไปเจอคลื่นพายุ ธรรมดาเปน มหาสมุทร มีคราวหยุดพายุผัน มคี ราวสลาตัน ตัง้ ระรอกกระฉอกฉนั วิเคราะหดานเนอื้ หา : สัมผัสคลา ยกบั กาพยย านี ๑๑ แตเ พ่มิ ครุ, ลหุ เขา ไป อินทรวิเชียร แปล วา เพชรพระอินทร ซง่ึ มีความหมายวาฉันทท ่ีมลี ีลาอยา งเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแ ตง ขอความท่เี ปนบทชมหรอื บทคราํ่ ครวญนอกจากน้ยี ังแตง เปนบทสวด หรอื พากยโ ขนดว ย วิเคราะหด านวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโ วหาร สมั ผสั นอกเหน็ ไดจาก มุทร-หยุด พนั -ตนั สมั ผสั ในเห็นไดจ าก ดา-หา คราว-พา หยุด-ยุ พา-พนั ตนั -ตงั้ ระ-กระ รอก-ฉอก ฉอก-ฉัน จิตภาพดานภาพเห็นไดจ าก \" มีคราวหยดุ พายผุ นั \" \" ตงั้ ระรอกกระฉอกฉนั \" มีหลาก คาํ จากคาํ วา สลาตนั มีความหมายเดยี วกบั คําวาลม นามนยั เหน็ ไดจ ากคําวา ฉัน วเิ คราะหดานสงั คม : การทาํ งานตาง ๆ กเ็ หมอื นกับการเดินเรือ โดยตามธรรมชาติแลว มหาสมทุ รมที ั้งความเงียบสงบ และมีพายุคลนื่ สงู เปรียบไดกบั ปญหาในการทาํ งานนของบา น เมือง ถึงครั้งที่ตองเจอกบั ปญ หา ก็ตอ งตั้งมอื รบั มันใหด ี

22 ผิวพอกาํ ลังเรือ กแ็ ลนรอดไมร าวฉาน หากกรรมจะบันดาล ก็คงลมทุกลาํ ไป ชาวเรอื ก็ยอ มรู ฉะน้อี ยทู กุ จติ ใจ แตลอยอยูตราบใด ตอ งจําแกดว ยแรงระดม แกรอดตลอดฝง จะรอดทง้ั จะชื่นชม เหลือแกก จ็ าํ จม ใหปรากฏวาถงึ กรรม วเิ คราะหด า นเน้ือหา : สัมผัสคลา ยกับกาพยยานี ๑๑ แตเ พ่มิ ครุ, ลหุ เขา ไป อินทรวิเชียร แปลวา เพชรพระอนิ ทร ซึ่งมีความหมายวา ฉันทท ่มี ีลีลาอยา งเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใช แตง ขอความทเ่ี ปนบทชมหรอื บทคร่าํ ครวญนอกจากนีย้ ังแตง เปนบทสวด หรือพากยโขนดวย วเิ คราะหดานวรรณศลิ ป : เปนภาพพจนโ วหาร สัมผสั นอกเห็นไดจ าก ฉาน-ดาล ร-ู ยู ใจ- ใด ฝง -ทงั้ ชม-จม สัมผสั ในเห็นไดจ าก รอด-รา ว ลม-ลาํ เรอื -รู แก-แรง ดวย-ดม แรง-ระ รอด-ตลอด ช่ืน-ชม จํา-จม แก- ก็ กฎ-กรรม มนี าฏการจากคาํ วา แลน ลอย มกี ารซํา้ คาํ จากคําวา จะ แก เรอื จิตภาพดานภาพเหน็ ไดจาก \"ก็แลนรอดไมราวฉาน\" \"ตอง จาํ แกดว ยแรงระดม\" อปุ ลกั ษณ เหน็ ไดจากการทเ่ี ขากลาวไดวา ประชาชานรับรแู ละเขาใจ สถานการณกรมพระยาดํารงราชนุภาพตอ งการเตือนใจวายงั มหี นทางแกไขปญหาและพรอ ม จะฝาฟนอุปสรรค นาฏการเหน็ ไดจาก แลน มกี ารเลนคาํ ซํา้ จากคําวา รอด สัญลกั ษณเหน็ ไดจ ากคําวา เรือและชาวเรอื ซึ่งแทนความหมายวาประเทศและประชาชน วิเคราะหดา นสังคม : เรือท่ีกาํ ลังแลน ไปกเ็ หมอื นกบั การทาํ งานท่ที ํางานไดอยางดีไมม ีปญ หา อะไร แตถาเปน กรรมทต่ี อ งเจอกับปญหาก็อาจจะทาํ ใหเ รือลม พายแพ หรือตายไปนั่นเอง ประชาชนและทกุ คนตา งรดู วี าตอ งมบี านเมืองจะมีปญหา ไมส งบสุข แตลงเรอื ลาํ เดยี วกันก็ ใชความสามคั คีชว ยกนั แกไขปญหาบา นเมืองนี้ใหได ชว ยกันแกปญหาบานเมอื ง และความ วุนวายไปใหถ งึ ทีส่ ดุ ถารอดพน ผานมันมาไดก ็จะไดรับคาํ ชื่นชม และกร็ อดชวี ิต แตถ า เรอื ลม เปรียบเสมอื นปญหาไมหายไป ยังแยกถ็ ือซะวาเปน กรรม

23 ผวิ ทอดธรุ ะนิ่ง บ วนุ ว่งิ เยยี วยาทาํ ทีส่ ุดกส็ ญู ลาํ เหมือนท่ีแกไมหวาดไหว วิเคราะหดานเน้ือหา : สมั ผัสคลา ยกบั กาพยย านี ๑๑ แตเพมิ่ คร,ุ ลหุ เขาไป อนิ ทรวเิ ชียร แปลวา เพชรพระอนิ ทร ซงึ่ มคี วามหมายวา ฉันทท ี่มี ลลี าอยางเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแ ตง ขอ ความทเ่ี ปน บทชมหรอื บท คราํ่ ครวญนอกจากนีย้ ังแตงเปน บทสวด หรือพากยโ ขนดว ย วิเคราะหดานวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโวหาร สมั ผสั นอกเห็นไดจ าก น่ิง-ว่งิ ทํา-ลํา สมผัสในเห็นไดจ าก วนุ -วิง่ เยยี ว-ยา สดุ -สญู หวาด-ไหว มีหลากคําจากคําวา สญู มคี วามหมายเดียวกับคําวาหมด สน้ิ ลําที่หมายถึงลาํ เรือ ไมห วาดไหวหมายถึงการไมห นปี ญหา มีนาฏ การเหน็ ไดจ ากคําวา ว่งิ วเิ คราะหด า นสังคม : ถายงั นิง่ เฉยกบั ปญ หาบานเมอื งที่ไมสงบสุขไมท าํ อะไรเลยแบบน้ี แนน อนวาท่ีสดุ แลวเรอื อาจจะลม เปรียบกบั ปญหาท่จี ะ เกิดขึ้นมากกวาเดิมจนทําใหแกไมไหวอกี แลว

24 ผิดกนั แตถาแก ใหเ ตม็ แยจ ึงจมไป ใครหอ นประมาทใจ วาขาดเขาและเมนิ เมา วเิ คราะหดา นเนอ้ื หา : สัมผสั คลายกับกาพยยานี ๑๑ แตเ พ่ิม ครุ, ลหุ เขาไป อนิ ทรวเิ ชียร แปล วา เพชรพระอินทร ซึ่งมีความหมายวา ฉนั ททม่ี ีลลี าอยา งเพชรของพระอินทร นยิ มใชแ ตง ขอ ความท่ีเปนบทชม หรือบทคร่าํ ครวญนอกจากนี้ยังแตง เปนบทสวด หรอื พากยโ ขนดว ย วเิ คราะหดานวรรณศลิ ป : เปนภาพพจนโ วหาร สัมผสั นอกเห็นไดจ าก แก- แย ไป-ใจ สัมผัสในเหน็ ไดจ าก กัน-แก แต-เต็ม จึง-จม แก-แย ใคร-ใจ ขาด-เขา เมนิ -เมา มีหลาก คําจากคําวา หอ นมคี วามหมายตรงกบั คําวาเคย ประมาทมีความหมายเดยี วกับคาํ วา ไมร ะวัง วเิ คราะหดานสังคม : แตถา ชว ยกนั แกป ญ หาบานเมืองทก่ี าํ ลังแยอยางเต็มที่ทุกคนทุกวิถที าง แลว ยังไงก็ไมมใี ครมาวา เราหรอื นินทาเราได เสยี ทีกม็ ีช่อื ไดเลอื่ งลือสรรเสริญ สงสารวา กรรมเกิน กําลังดอกจึงจมสูญ วิเคราะหด านเน้ือหา : สัมผสั คลายกบั กาพยยานี ๑๑ แตเพ่มิ ครุ, ลหุ เขาไป อนิ ทรวิเชยี ร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซึ่งมคี วามหมายวา ฉนั ทท่มี ีลีลาอยางเพชรของพระอนิ ทร นิยมใชแตง ขอความท่เี ปน บทชมหรอื บทคร่ําครวญนอกจากนี้ยังแตง เปนบทสวด หรือพากยโ ขนดวย ใช คําราชาศพั ทท่ีเหมาะสมกบั บุคคล วเิ คราะหดา นวรรณศิลป : เปนภาพพจนโวหาร สัมผสั นอกเหน็ ไดจ าก ช่อื -ลือ เสริญ-เกนิ สมั ผสั ในเห็นไดจ าก เลื่อง-ลือ สรร-เสรญิ สง-สาร กรรม-เกิน จึง-จม มีหลากคําจาก คําวา สูญมคี วามหมายเดียวกับคาํ วา หมดส้นิ สรรเสริญที่มีความหมายเดยี วกับคาํ วาเชดิ ชู สญั ลักษณเ ห็นไดจากคําวา ชือ่ ซ่ึงแทนความหมายวา มชี ื่อเสียงเปน ท่ีรจู กั วิเคราะหดา นสงั คม : ถึงวาจะพลาดไปแมจะต้ังใจทาํ ใหบ านเมืองดขี น้ึ กย็ งั มีชอื่ เสยี งท่ีเลอ่ื ง ลอื สรรเสรญิ อยูว า ไดทาํ อยา งดแี ละเต็มทีแ่ ลว แตปญ หาทงั้ หมดมนั เกดิ ข้ึนและแกไ มไดมนั เปน เพราะกรรม

25 นีใ้ นนา้ํ ใจขา อปุ มาบงั คมทูล ทกุ วันนอ้ี าดรู แตทพ่ี ระประชวนนาน วเิ คราะหด านเนอ้ื หา : สัมผสั คลายกับกาพยย านี ๑๑ แตเพิ่ม ครุ, ลหุ เขาไป อินทรวเิ ชียร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซึง่ มคี วามหมายวา ฉนั ทท มี่ ีลีลาอยางเพชรของพระอนิ ทร นิยมใชแตง ขอ ความที่เปน บทชมหรอื บทครา่ํ ครวญนอกจากนย้ี งั แตง เปนบทสวด หรือพากยโ ขนดว ย ใช คําราชาศพั ททเี่ หมาะสมกับบคุ คล วิเคราะหดา นวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโวหาร สัมผสั นอกเห็นไดจาก ขา -มา ทูล-ดูร สมั ผัสในเห็นไดจ าก ใน-น้าํ ใน-ใจ พระ-ประ มีหลากคําจากคําวา อุปมามีความหมายเดยี ว กับคําวาเปรยี บเทียบ ประชวนมีความหมายเดียวกบั คาํ วาปว ย อาดรู มคี วามหมายเดียวกบั คาํ วาเดือดรอน นามนัยเหน็ ไดจากคาํ วา ขา สลั ลาปง คพสิ ยั เหน็ ไดจากวรรคที่วา \" แตท ีพ่ ระประ ชวนนาน\" วิเคราะหด า นสังคม : ขาในใจขา พระพุทธเจา ท่เี ปรยี บกบั การบงั คมทลู ประชาชนรูส กึ รอนใจเปน อยา งมาก ทท่ี า นปวยนาน เทียบตัวเหมอื นอยา งมา ทเ่ี ปน พาหนยาน ผูกเคร่ืองบังเหียนอาน ประจําหนา พลบั พาชยั วิเคราะหดา นเนือ้ หา : สมั ผัสคลา ยกับกาพยย านี ๑๑ แตเพิม่ คร,ุ ลหุ เขาไป อินทรวเิ ชยี ร แปล วา เพชรพระอินทร ซ่ึงมีความหมายวา ฉันทท ่มี ีลีลาอยา งเพชรของพระอนิ ทร นิยมใชแตง ขอความท่ีเปนบทชมหรือบทคร่ําครวญนอกจากน้ียังแตง เปนบทสวด หรอื พากยโขนดวย วเิ คราะหดานวรรณศิลป : เปนภาพพจนโ วหาร สัมผัสนอกเหน็ ไดจ าก ยาน-อาน สมั ผัสใน เหน็ ไดจาก เหมอื น-มา พา-ยาน พลบั -พา บงั -พลับ มนี าฏการจากคําวา ยาน มอี ปุ มา จากคาํ วรรคท่วี า \"เทยี บตัวเหมอื นอยางมา \" มหี ลากคําจากคําวา ชยั ท่ีแปลวา ชนะ พาหนมี ความหมายเดยี วกบั คาํ วาพาหนะ วเิ คราะหดานสงั คม : ประชาชนเปรยี บตัวเองเหมอื นมา ที่เปนพาหะนะของกษัตรยิ  ผูกเครือ่ งนงั่ มา อยางดี และใหก ษตั ริยไ ดน ่งั ไปท่หี นาทบั เพอ่ื แกปญหาบานเมอื งท่ีกําลังจะเกิด ขน้ึ หรอื เกิดขนึ้ อยแู ลว

26 คอยพระประทับอาสน กระหยบั บาทจะพาไคล ตามแตพระทัยไท ธ จะชักไปวา ยขวา วเิ คราะหด า นเนอ้ื หา : สัมผสั คลายกบั กาพยย านี ๑๑ แตเพิ่ม ครุ, ลหุ เขา ไป อินทรวิเชยี ร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซงึ่ มคี วามหมายวาฉันทที่มีลีลาอยางเพชรของพระอินทร นิยมใชแตง ขอความท่เี ปน บทชมหรอื บทคร่ําครวญนอกจากนี้ยงั แตง เปนบทสวด หรอื พากยโขนดว ย ใชคํา ราชาศพั ทท่เี หมาะสมกบั บุคคล วเิ คราะหดา นวรรณศิลป : เปนภาพพจนโ วหาร สัมผสั นอกเห็นไดจ าก อาสน-บาท ไคล-ไท สมั ผสั ในเห็นไดจ าก พระ-ประ กระ-จะ บาท-พา ตาม-แต ทยั -ไท วาย-ขวา มีหลากคํา จากคําวา ไคลทแ่ี ปลวาไป พระทยั ท่ีแปลวา ใจ ประทบั มทแ่ี ปลวา อยูที่ กระหยบั ท่แี ปลวา ขยับ นาฏการเหน็ ไดจากคําวา ไคล วิเคราะหด านสังคม : เปนที่ใหทา นไดน ง่ั ไปแกป ญหาบานเมืองทุกทีไ่ ป ขยบั ไปทุกท่ี ไมว าจะไปทางซา ย ทางขวา ตามใจของทา น ไกลใกล บ ไดเ ลอื ก จะกระเดอื กเตม็ ประดา ตราบเทาจะถงึ วา- ระชวี ติ มลายปราณ วิเคราะหดา นเนือ้ หา : สมั ผสั คลา ยกบั กาพยย านี ๑๑ แตเพ่มิ ครุ, ลหุ เขา ไป อินทรวิเชียร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซ่งึ มคี วามหมายวา ฉนั ทท ่ีมีลลี าอยา งเพชรของพระอินทร นิยมใชแ ตง ขอ ความทเ่ี ปนบทชมหรือบทคราํ่ ครวญนอกจากนี้ยังแตงเปนบทสวด หรอื พากยโขนดวย วเิ คราะหด า นวรรณศิลป : เปน ภาพพจนโ วหาร สมั ผสั นอกเหน็ ไดจ าก เลอื ก-เดอื ก สมั ผัสใน เหน็ ไดจ าก ไกล-ใกล ไกล-ได กระ-ประ เดอื ก-ดา ลาย-ปราณ มีหลากคาํ จากคาํ วา ประดาทแ่ี ปลวาท้งั หมด วาระที่แปลวา ครงั้ หรอื หน มลายทีแ่ ปลวาตาย ปราณทแี่ ปลวา ลม หายใจ กระเดือกท่ีแปลวากลืนลาํ บาก วเิ คราะหดา นสงั คม : เปรยี บระยะทางบา นเหมอื นเปน ระยะทาง ไมว า จะใกลหรอื ไกล ปญ หา ใหญห รือเลก็ กพ็ รอมจะแกปญ หาไปดว ยกนั ไมเ ลอื ก ไมว าจะลาํ บากแคไหนก็พรอ มจะสูจนกวาชวี ิตจะหาไม

26 ขอตายใหต าหลบั ดวยชือ่ นบั วาชายชาญ เกดิ มาประสบการ- ธุระไดบาํ เพญ็ ทํา วเิ คราะหดา นเน้อื หา : สมั ผัสคลา ยกบั กาพยยานี ๑๑ แตเ พ่มิ คร,ุ ลหุ เขาไป อินทรวเิ ชียร แปล วา เพชรพระอินทร ซ่งึ มคี วามหมายวา ฉนั ทท่มี ีลลี าอยางเพชรของพระอินทร นยิ มใชแตง ขอ ความทเ่ี ปน บทชมหรือบทคร่ําครวญนอกจากนยี้ งั แตง เปนบทสวด หรอื พากยโขนดว ย วเิ คราะหด านวรรณศลิ ป : เปนภาพพจนโวหาร สมั ผสั นอกเห็นไดจาก หลับ-นับ ชาญ-การ สมั ผสั ในเห็นไดจาก ตาย-ตา ชื่อ-ชาย ชาย-ชาญ บาํ -ทาํ มหี ลากคาํ จากคาํ วา บําเพญ็ ที่ แปลวาปฏิบัติ อุปมารทิ ศั นเ ห็นไดจาก \"ดว ยช่อื นับวา ชายชาญ\" วเิ คราะหด า นสงั คม : ถงึ จะสูเพอ่ื บานเมืองมากแคไหนแลวตายไปกข็ อตายใหตาหลับแบบลกู ผูชาย เกดิ มาท้งั ที ขอทําประโยชนเพ่ือบานเมอื งจนกวาชีวิตจะหาไม ดวยเดชะบญุ ญา- ภินหิ าระแหง คํา สัตยข า จงไดสัม- ฤทธดิ ังมโนหมาย วิเคราะหด า นเนื้อหา : สัมผสั คลายกบั กาพยยานี ๑๑ แตเพม่ิ คร,ุ ลหุ เขา ไป อินทรวิเชียร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซ่งึ มคี วามหมายวา ฉนั ททีม่ ลี ลี าอยา งเพชรของพระอินทร นยิ มใชแตง ขอ ความที่เปน บทชมหรอื บทคร่ําครวญนอกจากนีย้ งั แตงเปน บทสวด หรือพากยโ ขนดวย ใช คาํ ราชาศพั ทท่ีเหมาะสมกบั บคุ คล วเิ คราะหดา นวรรณศิลป : เปน ภาพพจนโวหาร สมั ผัสนอกเหน็ ไดจ าก ญา-หา สมั ผัสในเห็น ไดจ าก ดวย-เด กิ-นิ หา-แหง มีหลากคาํ จากทําวา สัตยที่แปลวาความจรงิ มโนทีแ่ ปลวา ใจ หมายที่แปลวาสิ่งที่มงุ หวงั นามนัยเหน็ ไดจ ากคําวา ขา กรณุ ารสเห็นไดจากวรรคท่วี า \"ดวยเดชะบญุ ญา- \" วเิ คราะหดา นสังคม : ดว ยบุญท่ีท่ที ําสะสมเพื่อบา นเมอื ง เสียสละและซอ่ื สัตวตอ บานเมืองและ เพือ่ ประชาชนมา ทาํ ใหผ ลลัพธเปน ไปตามทค่ี ิด

27 ขอจงวราพาธ บรมนาถเรงเคลื่อนคลาย พระจิตพระวรกาย จงผองพน ทีห่ มน หมอง วเิ คราะหด านเนอ้ื หา : สมั ผัสคลายกบั กาพยย านี ๑๑ แตเ พิม่ คร,ุ ลหุ เขา ไป อนิ ทรวิเชียร แปลวา เพชรพระอนิ ทร ซ่งึ มีความหมายวา ฉนั ทที่มีลีลาอยา งเพชรของพระอินทร นยิ มใชแตงขอความ ท่ีเปนบทชมหรือบทครา่ํ ครวญนอกจากนีย้ งั แตงเปนบทสวด หรือพากยโ ขนดว ย ใชคํา ราชาศัพทท่ีเหมาะสมกบั บุคคล วิเคราะหด า นวรรณศิลป : เปน ภาพพจนโ วหาร สัมผสั นอกเหน็ ไดจ าก พาธ-นาก คลาย-กาย สมั ผัสในเหน็ ไดจาก เคลอื่ น-คลาย จติ -จง หมน-หมอง มีการซา้ํ คพจากคําวา พระ มีหลาก คาํ จากคาํ วา วรพาธทีแ่ ปลวา อาการปวย พระวรกายทีแ่ ปลวารางกาย มนี าฏการจากคําวา เคลือ่ น วิเคราะหด านสังคม : ถาทานหายปว ย บา นเมอื งกลบั มาสงบสุขอกี คร้ัง จติ ใจและสหี นาของ ทานและประชาชนคงดีกวานี้ จติ ใจจะสงบลงตามสถานการณ ขอจงสําเรจ็ รา- ชะประสงคท่ที รงปอง ปกขา ฝาละออง พระบาทใหสามัคคี วิเคราะหดา นเนือ้ หา : สมั ผสั คลายกบั กาพยย านี ๑๑ แตเ พิม่ ครุ, ลหุ เขาไป อินทรวิเชียร แปลวา เพชรพระอนิ ทร ซง่ึ มคี วามหมายวา ฉนั ทท ่มี ลี ีลาอยา งเพชรของพระอนิ ทร นยิ มใชแ ตง ขอความ ทเ่ี ปนบทชมหรือบทคราํ่ ครวญนอกจากนี้ยังแตง เปนบทสวด หรือพากยโ ขนดวย ใชคํา ราชาศัพทท เ่ี หมาะสมกบั บุคคล วิเคราะหด า นวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโวหาร สมั ผัสนอกเห็นไดจาก ชะ-ประ ปอง-ออง สมั ผสั ในเห็นไดจ าก สาํ -สงค ปอง-ปก ละ-พระ มหี ลากคาํ จากคําวา ปองที่แปลวา ปราถนา ประสงคที่แปลวา หวงั ไว นามนัยเหน็ ไดจาก ขา วเิ คราะหดา นสงั คม : ขอใหทา นทําใหส ังคมบานเมืองกลบั มาเปนเหมอื นเดิมตามท่ีคิดไว พวกเราและประชาชนจะสามคั คีกนั เพ่อื ความสงบสุขของเรา

28 ขอเหตทุ ่ขี นุ ขดั จะวบิ ัตพิ ระขนั ตี จงคลายเหมอื นหลายป ละลมื เลกิ ละลายสูญ วิเคราะหด า นเนอื้ หา : สมั ผัสคลายกับกาพยยานี ๑๑ แตเพ่มิ คร,ุ ลหุ เขาไป อนิ ทรวิเชียร แปล วา เพชรพระอนิ ทร ซง่ึ มคี วามหมายวาฉันทท่ีมลี ลี าอยางเพชรของพระอนิ ทร นิยมใชแตง ขอ ความที่เปนบทชมหรือบทครํา่ ครวญนอกจากนี้ยงั แตงเปนบทสวด หรอื พากยโ ขนดวย ใช คาํ ราชาศพั ทท ี่เหมาะสมกับบุคคล วิเคราะหดา นวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโ วหาร สมั ผัสนอกเหน็ ไดจาก ขดั -บัติ ตี-ป สมั ผัส ในเหน็ ไดจ าก ขอ-ขนุ -ขนุ -ขัด จะ-พระ บตั -ิ ขัน คลาย-หลาย ลืม-เลกิ ลืม-ลาย มหี ลา กาํ จากคาํ วา วบิ ัติทแี่ ปลวาหายนะ คลายท่ีแปลวาลดลง สูญทแี่ ปลวา สิน้ มีการเลน เสียงสมั ผสั พยญั ชนะเห็นไดจ ากวรรคทวี่ า \"ละลมื เลิกละลายสูญ\" วเิ คราะหด านสังคม : อะไรทท่ี ําแลว ไมสบายใจ ทาํ ใหขนุ เคอื งกนั ใหท าํ ใหหายเหมอื นมนั นาน มาแลวนานมาเปน ป ใหล มื ใหหมด เพ่อื ปกปอ งบา นเมืองของเรา ขอจงพระชนมา- ยุสถาวรพูน เพม่ิ เกยี รตอิ นุกลู สยามรฐั พิพฒั นผลฯ วิเคราะหด า นเนื้อหา : สัมผสั คลา ยกบั กาพยยานี ๑๑ แตเ พมิ่ คร,ุ ลหุ เขา ไป อินทรวิเชียร แปล วา เพชรพระอินทร ซง่ึ มีความหมายวา ฉันทท ี่มลี ีลาอยางเพชรของพระอนิ ทร นิยมใชแตง ขอ ความทเ่ี ปนบทชมหรอื บทครํา่ ครวญนอกจากน้ียังแตงเปนบทสวด หรอื พากยโขนดว ย ใช คาํ ราชาศัพทท ่ีเหมาะสมกบั บคุ คล วิเคราะหด านวรรณศลิ ป : เปน ภาพพจนโวหาร สัมผสั นอกเหน็ ไดจาก พูน-กลู สมั ผัสในเหน็ ไดจ าก เกยี รติ-กูล พ-พฒั น มหี ลากคําจากคาํ วา เกยี รตทิ ีแ่ ปลวาชอื่ เสยี ง พระชนมายุท่ีแปล วาอายุไข สยามทีแ่ ปลวา ประเมศไทย รฐั ท่แี ปลวาชุมชนทางการเมอื ง พิพัฒนพ ลทแี่ ปลวา กําลงั จะเจริญ อนกุ ลู ทีแ่ ปลวาเกอ้ื กลู วเิ คราะหด า นสังคม : ขอใหทานมอี ายุยนื เพ่อื ชวยและเพิ่มเกียรติ ความรงุ เรอื งใหแกบา นเมอื ง สยามของเรา

29 บรรณานกุ รม หนังสือท่วั ไป อดลุ ย บุสสา. ๒๕๕๑. หนังสือเรียนภาษาไทยวรรณคดีวจิ กั ษ ช้ัน มธั ยมศึกษาปที่ ๖. พิมพคร้งั ท่ี ๑๓. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ สกสค.ลาดพรา ว แหลงขอ มลู จากอินเทอรเ นต็ Jutalak Cherdharun. //(๒๕๖๔). // ขัตตยิ พนั ธกรณี ช้ัน มธั ยมศกึ ษาปที่ ๖.// สบื คนเมื่อวนั ที่ ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๖๔ / จาก https://blog.startdee.com