วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ป.6 หน่วยที่ 1

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

วทิ ยาศาสวตทิ รยาแ์ ศลาสะตรเทแ์ ลคะเโทนคโโนลโลยยีี ชชัน้ ปั้นรปะถรมะศึกถษมาปศีทึกี่ ๖ษาปีท่ี ๖

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

๑. อาหาร สารอาหาร และพลังงาน ๑.๑ ประเภทของสารอาหารที่พบในอาหาร เราต้องการอาหารเพ่ือช่วยในการดารงชีวิต อาหารท่ีเรารับประทาน มีสารอาหารเป็นองค์ประกอบ ซ่ึงสารอาหารแต่ละชนิดได้จากอาหารท่ีแตกต่างกัน ดงั น้ี ๑. โปรตนี พบมากในอาหารจาพวกเนือ้ สตั ว์ นม ไข่ ถวั่ เมล็ดแห้ง ๒. คารโ์ บไฮเดรต พบมากในอาหารจาพวกขา้ ว แปง้ นา้ ตาล ๓. เกลอื แร่ พบมากในผกั ตา่ ง ๆ ๔. วติ ามนิ พบมากในผกั และผลไม้ ๕. ไขมนั พบมากในไขมันและน้ามันที่ไดจ้ ากพืชและสัตว์ ๖. นา้ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

๑.๒ ประโยชนข์ องสารอาหาร สารอาหารประเภทตา่ ง ๆ มปี ระโยชน์ ดงั นี้ ๑) โปรตีน ช่วยในการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ เนื้อเย่ือ และกระดูก ทาให้ร่างกายเจริญเติบโต แข็งแรง ช่วยซ่อมแซมส่วนท่ีสึกหรอของร่างกาย ให้พลังงานแก่ร่างกายและควบคุมการทางาน ของร่างกายให้เป็นปกติ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้ันประถมศึกษาปที ่ี ๖

๒) คาร์โบไฮเดรต ช่วยควบคุมการทางานของ ร่าง กา ยใ ห้ เ ป็น ปก ติ ให้ พ ลัง งา นแ ก่ร่ าง กา ย ในการทากิจกรรมต่าง ๆ ทาให้ร่างกายเจริญเติบโต แข็งแรง และมีสขุ ภาพดี วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ ๖

คารโ์ บไฮเดรตชว่ ยใหพ้ ลงั งานแก่ร่างกาย วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๖

๓) เกลอื แร่ ช่วยควบคมุ การทางานของรา่ งกายให้เปน็ ปกติ ชว่ ยให้ รา่ งกายเจรญิ เตบิ โต แขง็ แรง เกลือแร่ทรี่ ่างกายตอ้ งการมีหลายชนดิ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ ๖

๔) วิตามิน ช่วยควบคุมการ ท า ง า น ข อ ง ร่ า ง ก า ย ใ ห้ เ ป็ น ป ก ติ ช่ ว ย ส ร้ า ง ภู มิ ต้ า น ท า น โ ร ค ต่ า ง ๆ ทาให้ร่างกายเจริญเติบโต แข็งแรง และมีสขุ ภาพดี วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

ตาราง ประโยชนข์ องวิตามนิ ชนดิ ต่าง ๆ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

ตาราง ประโยชนข์ องวิตามนิ ชนดิ ต่าง ๆ (ต่อ) วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปที ่ี ๖

๕ ) ไ ข มั น ช่ ว ย ใ ห้ พ ลั ง ง า น และความอบอุ่นแก่ร่างกาย ควบคุมการ ท า ง า น ข อ ง ร่ า ง ก า ย ใ ห้ เ ป็ น ป ก ติ และทาให้ร่างกายเจริญเติบโต แข็งแรง และเป็นตัวละลายวิตามินบางชนิด เพื่อให้ รา่ งกายนาวติ ามินไปใช้ประโยชน์ได้ วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ ๖

๖) น้า ช่วยควบคุมการทางานของ อวัยวะต่าง ๆ ให้เป็นปกติ เป็นส่วนประกอบ ท่ี ส า คั ญ ข อ ง เ ซ ล ล์ ต่ า ง ๆ ใ น ร่ า ง ก า ย ถ้ า ร่ า ง ก า ย ข อ ง เ ร า ข า ด น้ า เ ป็ น เ ว ล า น า น อาจทาให้เสียชีวิต เราควรด่ืมน้าอย่างน้อย วันละ ๘ แก้ว เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการ ของรา่ งกาย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

ตาราง สารอาหารประเภทตา่ ง ๆ ท่ี ใหป้ ระโยชน์ในแตล่ ะดา้ น วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

สารอาหารแต่ละประเภทมีประโยชน์ต่อร่างกาย แตกต่างกัน โดยโปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน เป็นสารอาหารที่ให้พลังงานแก่ร่างกาย ส่วนเกลือแร่ วิตามิน และน้า เป็นสารอาหารที่ไม่ให้พลังงานแก่ร่างกาย แตช่ ่วยใหร้ ่างกายทางานได้เปน็ ปกติ วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี ๖

๑.๓ อาหาร และพลงั งานทีเ่ หมาะสมกับเพศและวยั อาหารท่ีเรารับประทานในแต่ละวันประกอบด้วยหมู่ อาหารและสารอาหารท่ีแตกต่างกัน ซึ่งเราจะต้องรับประทาน ให้ครบ ๕ หมู่ และมีสารอาหารครบ ๖ ประเภท เพ่ือให้ เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย และยังต้องมีสัดส่วนท่ี เหมาะสมกับเพศและวยั ดว้ ย วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๖

การรับประทานอาหารในแต่ละมื้อ ต้องครบ ๕ หมู่ ได้รับสารอาหาร ครบ ๖ ประเภท เพ่ือให้ร่างกายเจริญเติบโต มีการเปล่ียนแปลงของร่างกายตามเพศและวัย และมีสุขภาพดี จาเป็นต้องรับประทานอาหารให้ได้พลังงานเพียงพอกับความ ต้องการของร่างกาย และให้ได้สารอาหารครบถ้วน ในสัดส่วนท่ีเหมาะสมกับเพศและวัย รวมท้ัง ต้องคานึงถึงชนิด และปริมาณของวัตถุเจือปนในอาหารเพ่ือความปลอดภัยต่อ สุขภาพ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

ตาราง ความต้องการพลังงานที่รา่ งกายควรไดร้ บั ใน ๑ วนั * วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

ตาราง ความต้องการพลังงานที่รา่ งกายควรไดร้ บั ใน ๑ วนั * วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี ๖

ธงโภชนาการ คือ ภาพจาลองสัดส่วนอาหารที่แนะนา ให้คนไทยบริโภคใน ๑ วัน โดยกาหนดเป็นภาพธงปลายแหลม เพ่ือแสดงให้เห็นแนวทางการบริโภคอาหารจากมากไปน้อย เป็นสัดส่วนกนั วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

ธงโภชนาการ วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

ขอ้ ปฏิบัตใิ นการรับประทานอาหาร โภชนบัญญัติ คือ ข้อแนะนาในการรับประทาน อาหารใหถ้ ูกตอ้ งตามหลักโภชนาการมี ๙ ข้อ ดังนี้ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

ขอ้ ปฏิบัติในการรับประทานอาหารตามโภชนบญั ญตั ิ ๙ ประการ ๑. รับประทานอาหารให้ครบ ๕ หมู่ แต่ละหมใู่ ห้หลากหลาย ๒. รับประทานข้าวเปน็ อาหารหลัก ๓. รบั ประทานพชื ผกั และผลไมเ้ ปน็ ประจา ๔. รับประทานปลา เนือ้ สัตวไ์ มต่ ิดมนั ไข่ และถวั่ เมล็ดแหง้ ๕. ดมื่ น้าให้เหมาะสมตามวยั ๖. รบั ประทานอาหารที่มีไขมนั แต่พอควร ๗. หลีกเล่ียงการรับประทานอาหารหวานจัดและเค็มจัด ๘. รับประทานอาหารทสี่ ะอาดปราศจากส่ิงปนเป้อื น ๙. งดหรือลดเครอ่ื งด่มื ท่มี แี อลกอฮอล์ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปที ่ี ๖

๒. ระบบย่อยอาหาร อาหารที่เรารับประทานในแต่ละวันประกอบด้วยสารอาหารหลายประเภท สารอาหารประเภทท่ีมีขนาดใหญ่ซ่ึงร่างกายไม่สามารถดูดซึมไปใช้ได้ จะต้องถูก ย่อยโดยอวัยวะในระบบย่อยอาหาร ให้มีขนาดเล็กลงจนถูกดูดซึมเข้าสู่ กระแสเลือดได้ ส่วนสารอาหารประเภท เกลือแร่ วิตามิน และน้า จะถูกดูดซึมเข้าสู่ กระแสเลือดได้โดยไม่ต้องย่อยต่อ จากน้ันกระแสเลือดจะลาเลียงสารอาหารเหล่านี้ ไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี ๖

การย่อยอาหาร หมายถึง การเปลี่ยนแปลงขนาด ของอาหารให้เลก็ ลง แบง่ เป็น ๒ ประเภท คอื ๑. การย่อยเชิงกล เป็นการเปลี่ยนแปลงขนาดของ อาหารให้เล็กลง โดยการบดเคี้ยวของฟัน การบีบตัว ของกล้ามเนือ้ ทางเดินอาหาร ๒. การย่อยทางเคมี เป็นการเปล่ียนแปลงขนาด ของอาหาร โดยมีเอนไซม์ที่เป็นน้าย่อยเข้ามาเก่ียวข้อง ทาให้อาหารมีขนาดเล็กลงที่สุด เพื่อท่ีร่างกายสามารถ ดูดซึมไปใชไ้ ด้ วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี ๖

การทางานของระบบยอ่ ยอาหาร อาหารที่ถูกย่อยจะเคลื่อนผ่านอวัยวะต่าง ๆ ได้แก่ ปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลาไส้เล็ก ลาไส้ใหญ่ และทวารหนัก โดยมีตับสร้างน้าดีท่ีช่วยให้ไขมันแตกตัว แ ล ะ ตั บ อ่ อ น ส ร้ า ง เ อ น ไ ซ ม์ ท่ี ช่ ว ย ย่ อ ย โ ป ร ตี น คารโ์ บไฮเดรต และไขมัน วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ ๖

ระบบย่อยอาหารประกอบด้วยอวัยวะต่าง ๆ ได้แก่ ปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลาไส้เล็ก ลาไส้ใหญ่ ทวารหนัก ตับ และตับอ่อน ซ่ึงทาหน้าที่ร่วมกันในการย่อยและดูดซึม สารอาหาร วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

อวยั วะที่เกี่ยวข้องในระบบย่อยอาหาร ปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลาไส้เลก็ ลาไส้ใหญ่ ทวารหนกั วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๖

อวัยวะต่าง ๆ ในระบบย่อยอาหาร มี ค ว า ม ส า คั ญ จึ ง ค ว ร ป ฏิ บั ติ ต น ดู แ ล รั ก ษ า อ วั ย ว ะ ใ ห้ ท า งา น เ ป็ น ป ก ติ เ ช่ น รั บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ท่ี ส ะ อ า ด ใ น ป ริ ม า ณ ท่ี เ ห ม า ะ ส ม ต ร ง เ ว ล า ไมร่ ับประทานอาหารรสจดั วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ ๖

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีท่ี ๖

๑. เส้นหม่ี นมถ่ัวเหลือง ข้าวสวย เผือก เน้ือไก่ต้ม ขนมจีน กล้วยนา้ วา้ มะเขอื เทศ อาหารข้อใดที่ ให้สารอาหารประเภทโปรตีน ๑. เผอื ก ขนมจนี ๒. เสน้ หมี่ ข้าวสวย ๓. กลว้ ยนา้ ว้า มะเขอื เทศ ๔. นมถัว่ เหลือง เนื้อไก่ตม้ เฉลย ๔. นมถ่ัวเหลืองและเนื้อไก่ต้มเป็นสารอาหารประเภทโปรตีน ส่วนเผือก ขนมจีน เส้นหมี่ และ ขา้ วสวย ให้สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต กลว้ ยนา้ ว้า มะเขือเทศ ใหส้ ารอาหารประเภทวติ ามนิ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ ๖

๒. สารอาหารขอ้ ใดชว่ ยซ่อมแซมสว่ นทสี่ ึกหรอของรา่ งกาย ๑. คาร์โบไฮเดรต ๒. โปรตีน ๓. ไขมัน ๔. น้า เฉลย ๒. สารอาหารประเภทโปรตีน ช่วยเสริมสร้าง และซอ่ มแซมส่วนที่สึกหรอ มใี นเนอ้ื สตั ว์ นม ไข่ และถ่วั วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ ๖

๓. นักเรียนควรเลอื กรบั ประทานอาหารในขอ้ ใด จึงจะไดอ้ าหารหลกั ครบ ๕ หมู่ ๑. ราดหน้าไก่ ๒. ขนมปงั ทาเนย ๓. นมเปรี้ยว ๔. ไอศกรีม เฉลย ๑. การรับประทานราดหนา้ ไก่ ทาให้ได้อาหารหลักครบ ๕ หมู่ ดังน้ี เส้นก๋วยเตี๋ยว ทาจากแป้ง ข้าวเจ้า ให้สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต ไก่ ให้สารอาหารประเภทโปรตีนและไขมัน ผักคะน้า ให้สารอาหารประเภทเกลือแรแ่ ละวติ ามิน นา้ มันพืชท่ีใช้ผัด ใหส้ ารอาหารประเภทไขมัน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๖

๔. ตามธงโภชนาการระบุให้รบั ประทานอาหารประเภทใดนอ้ ยทีส่ ดุ ๑. แป้ง–ข้าว ๒. พืช ผัก ผลไม้ ๓. นา้ มนั นา้ ตาล เกลือ ๔. เนือ้ สัตว์ นม ถั่ว เฉลย ๓. ธงโภชนาการระบสุ ัดส่วนปรมิ าณอาหารทคี่ นไทยควรบรโิ ภคใน ๑ วัน และให้รับประทาน นา้ มนั น้าตาล เกลือน้อยทส่ี ดุ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ ๖

๕. ข้อใดกล่าวถกู ต้องเกี่ยวกบั การบริโภคอาหารอย่างมสี ดั ส่วน ๑. รับประทานสม้ ตาทกุ มอื้ ชว่ ยลดความอว้ น ๒. รับประทานอาหารเผ็ด ๆ ทาใหเ้ จรญิ อาหาร ๓. รบั ประทานอาหารชนิดใดก็ไดแ้ ต่ตอ้ งครบ ๕ หมู่ ๔. รบั ประทานอาหารซ้า ๆ กันทุกมอ้ื เพื่อใหไ้ ด้สารอาหารครบถ้วน เฉลย ๓. ร่างกายจะเจรญิ เตบิ โต และดารงชีวิตอยู่ได้ ต้องรับประทานอาหารครบ ๕ หมู่ บริโภคอาหาร อย่างมีสดั ส่วน และใหไ้ ดส้ ารอาหารครบ ได้แก่ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต เกลอื แร่ วิตามนิ ไขมัน และนา้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ช้ันประถมศึกษาปีท่ี ๖

๖. อวัยวะใดเปน็ ส่วนแรกของระบบย่อยอาหาร ๑. กระเพาะอาหาร ๒. หลอดอาหาร ๓. ลาไสเ้ ลก็ ๔. ปาก เฉลย ๔. ภายในปากมีฟันช่วยบดเค้ียวอาหาร ล้ินคลุกเคล้าอาหาร น้าลายมีเอนไซม์ (นา้ ย่อย)ช่วยยอ่ ยใหอ้ าหารเล็กลง ดงั นั้น ปากจงึ เป็นอวัยวะสว่ นแรกของระบบยอ่ ยอาหาร วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปที ่ี ๖

๗. ถา้ รบั ประทานไก่ทอด จะเกดิ การยอ่ ยท่อี วยั วะในขอ้ ใด ๑. กระเพาะอาหาร ลาไส้เลก็ ๒. หลอดอาหาร ลาไส้ใหญ่ ๓. ทวารหนกั ตบั อ่อน ๔. ปาก ตับ เฉลย ๑. ไก่ทอดมีสารอาหารประเภทโปรตีน และไขมัน ดังนั้น อวัยวะท่ีย่อยโปรตีน คือ กระเพาะ อาหารและลาไส้เล็ก สว่ นไขมันจะเกดิ การยอ่ ยท่ีลาไส้เล็ก โดยใช้นา้ ดจี ากตบั อ่อนทาให้ไขมันแตกตัว วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ ๖

๘. อวยั วะในข้อใดมีหนา้ ทสี่ ร้างนา้ ดี ๑. หลอดอาหาร เฉลย ๔. ตับมีหน้าท่ีสร้างน้าดีแล้วส่งมายังลาไส้เล็กช่วยให้ไขมันแตกตัว ๒. ลาไส้เล็ก ส่วนหลอดอาหารทาหนา้ ที่ลาเลยี งอาหารจากปากไปยังกระเพาะอาหาร ๓. ปาก ๔. ตับ ลาไส้เล็ก มีเอนไซม์ที่ช่วยย่อยโปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน และดูดซึมโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมันท่ีผ่านการย่อยจนมีขนาดเล็ก รวมถึงนา้ เกลอื แร่ และวิตามิน ทีผ่ นังลาไส้เลก็ เข้าสู่กระแสเลือดไปยังส่วน ต่าง ๆ ของร่างกาย ปาก มีฟันช่วยบดเค้ียวอาหาร และมีล้ินคลุกเคล้า อาหารกบั น้าลาย ในนา้ ลายมเี อนไซม์ย่อยแปง้ ใหเ้ ปน็ นา้ ตาล วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ ๖

๙. ข้อใดกลา่ วถูกต้องเกีย่ วกับลาไส้ ใหญ่ ๑. ทาหน้าท่ดี ดู ซึมน้าและเกลือแร่ ๒. ทาหนา้ ที่ย่อยอาหารประเภทไขมนั ๓. ทาหน้าทยี่ อ่ ยอาหารประเภทโปรตนี ๔. ทาหน้าที่ย่อยอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต เฉลย ๑. เหตผุ ล ลาไสใ้ หญท่ าหน้าทเ่ี ก็บกากอาหาร และขบั ออกเปน็ อจุ จาระ นอกจากนี้ ลาไส้ใหญ่ยังทาหนา้ ทด่ี ูดซมึ นา้ และเกลือแร่กลับสรู่ ่างกาย วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปที ่ี ๖

๑๐. ข้อใดเปน็ การปฏบิ ัตติ นท่ีไมถ่ กู ตอ้ งในการดูแลรักษา อวัยวะในระบบยอ่ ยอาหารใหท้ างานได้เป็นปกติ ๑. รับประทานอาหารตรงเวลา ๒. รบั ประทานอาหารทีม่ ีรสจดั ๓. รับประทานอาหารในปรมิ าณทเี่ หมาะสม ๔. รบั ประทานอาหารหลากหลายชนิดครบ ๕ หมู่ เฉลย ๒. เหตุผล การรับประทานอาหารท่ีมรี สจัด เป็นอันตรายต่ออวยั วะในระบบย่อยอาหาร ทาให้อวัยวะในระบบยอ่ ยอาหารทางานผิดปกติ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖