ทิศ๖

การปฏบิ ัตติ นอย่างเหมาะสมตอ่ เพือ่ นตามหลกั พระพทุ ธศาสนา หลกั ธรรมทศิ ๖

หลกั ธรรมทศิ ๖ ทศิ ในพระพทุ ธศาสนาหมายถงึ นัยการเปรยี บเทยี บบคุ คลประเภท ตา่ งๆ ทเ่ี ราตอ้ งเกย่ี วขอ้ งสมั พันธใ์ นสงั คม ดจุ ทศิ ทอี่ ยรู่ อบตวั จดั เป็ น ๖ ทศิ ดังน้ี ๑. ปรุ ัตถมิ ทสิ ทศิ เบอื้ งหนา้ ไดแ้ ก่ บดิ า มารดา ๒. ทักขณิ ทสิ ทศิ เบอื้ งขวา ไดแ้ ก่ ครอู าจารย์ ๓. ปัจฉมิ ทสิ ทศิ เบอ้ื งหลงั ไดแ้ ก่ สามภี รรยา ๔. อตุ ตรทสิ ทศิ เบอื้ งซา้ ยไดแ้ ก่ มติ รสหาย ๕. อปุ รมิ ทสิ ทศิ เบอื้ งบนไดแ้ ก่ พระสงฆ์ สมณพราหมณ์ ๖. เหฏฐมิ ทสิ ทศิ เบอ้ื งลา่ ง ไดแ้ ก่ ลกู จา้ งกบั นายจา้ ง

๑. ปรุ ัตถมิ ทสิ ทศิ เบอื้ งหนา้ ไดแ้ ก่ บดิ า มารดา

๑.ปรุ ตั ถิมทิส ทิศเบอ้ื งหน้า ได้แก่ บิดา มารดา : มารดาบดิ าอนุเคราะหบ์ ุตรธิดา ดังนี้ ๑. ห้ามปรามจากความชวั่ ๒. ให้ตง้ั อยู่ในความดี ๓. ให้ศึกษาศิลปวิทยา ๔. หาคคู่ รองทส่ี มควรให้ ๕. มอบทรพั ย์สมบตั ิใหใ้ นโอกาสอันสมควร

บตุ รธดิ าพงึ บารงุ มารดาบิดา ดังนี้ ๑. ท่านเลย้ี งเรามาแล้วเลย้ี งท่านตอบ ๒. ชว่ ยทากิจของท่าน ๓. ดารงวงศ์สกุล ๔. ประพฤตติ นใหเ้ หมาะสมกับความเปน็ ทายาท ๕. เมื่อทา่ นลว่ งลบั ไปแล้วทาบญุ อทุ ิศให้ท่าน

๒. ทกั ขณิ ทสิ ทศิ เบอ้ื งขวา ไดแ้ ก่ ครอู าจารย์

๒. ทกั ขิณทสิ ทศิ เบ้ืองขวา ได้แก่ ครูอาจารย์ : ครอู าจารย์ อนเุ คราะห์ศษิ ย์ ดังนี้ ๑. ฝกึ ฝนแนะนาใหเ้ ป็นคนดี ๒. สอนให้เข้าใจแจม่ แจ้ง ๓. สอนศลิ ปวิทยาให้ส้ินเชงิ ๔. ยกยอ่ งให้ปรากฏในหมูเ่ พ่ือน ๕. สร้างเครื่องค้มุ กันภัยในสารทศิ คอื สอนใหศ้ ษิ ยป์ ฏิบตั ไิ ด้ จรงิ นาวิชาไปเลีย้ งชีพทาการงานได้

ศษิ ยพ์ ึงบารุงครอู าจารย์ ดงั น้ี ๑. ลุกต้อนรับแสดงความเคารพ ๒. เขา้ ไปหา ๓. ใฝใ่ จเรียน ๔. ปรนนบิ ตั ิ ๕. เรยี นศิลปวทิ ยาโดยเคารพ

๓. ปัจฉมิ ทสิ ทศิ เบอ้ื งหลงั ไดแ้ ก่ สามภี รรยา

๓. ปจั ฉมิ ทสิ ทศิ เบอื้ งหลงั ไดแ้ ก่ สามภี รรยา สามี พงึ บารงุ ภรรยา ดงั น้ี ภรรยาอนเุ คราะหส์ ามี ดงั นี้ ๑. ยกยอ่ งสมฐานะภรรยา ๒. ไมด่ หู มน่ิ ๓. ไมน่ อกใจ ๔. มอบความเป็ นใหญใ่ นงานบา้ นให ้ ๕. หาเครอื่ งประดบั มาใหเ้ ป็ นของขวญั ตามโอกาส

ภรรยาอนเุ คราะหส์ ามี ดงั น้ี ๑. จัดงานบา้ นใหเ้ รยี บรอ้ ย ๒.สงเคราะหญ์ าตมิ ติ รทงั้ สองฝ่ ายดว้ ยดี ๓. ไมน่ อกใจ ๔. รักษาสมบตั ทิ ห่ี ามาได ้ ๕. ขยนั ไมเ่ กยี จครา้ นในงานทงั้ ปวง

๔. อตุ ตรทสิ ทศิ เบอ้ื งซา้ ยไดแ้ ก่ มติ รสหาย

๔. อุตตรทิส ทศิ เบื้องซา้ ย ไดแ้ ก่ มติ รสหาย : พงึ บารุงมติ รสหาย ดงั นี้ ๑. เผ่ือแผ่แบ่งปนั ๒. พูดจามีนา้ ใจ ๓. ช่วยเหลือเก้อื กลู กัน ๔. มตี นเสมอร่วมสขุ รว่ มทุกข์ดว้ ย ๕. ซ่ือสตั ย์จรงิ ใจต่อกัน

มติ รสหายอนุเคราะหต์ อบ ดังนี้ ๑. เมอ่ื เพ่ือนประมาทช่วยรักษาป้องกนั ๒. เมอื่ เพื่อนประมาท ช่วยรักษาทรัพยส์ มบัตขิ องเพ่อื น ๓. ในคราวมภี ัย เป็นท่พี ่งึ ได้ ๔. ไมล่ ะทง้ิ ในยามทกุ ข์ยาก ๕. นบั ถอื ตลอดถงึ วงศญ์ าตขิ องมิตร

๕. อปุ รมิ ทสิ ทศิ เบอ้ื งบนไดแ้ ก่ พระสงฆ์ สมณพราหมณ์

๕. อปุ รมิ ทสิ ทศิ เบอ้ื งบน ไดแ้ ก่ พระสงฆ์ สมณพราหมณ์ : คฤหสั ถพ์ งึ บารงุ พระสงฆ์ ดงั น้ี ๑. จะทาสงิ่ ใดกท็ าดว้ ยเมตตา ๒. จะพดู สง่ิ ใดกพ็ ดู ดว้ ยเมตตา ๓. จะคดิ สง่ิ ใด ก็คดิ ดว้ ยเมตตา ๔. ตอ้ นรับดว้ ยความเต็มใจ ๕. อปุ ถัมภด์ ว้ ยปัจจัย ๔

พระสงฆอ์ นเุ คราะหค์ ฤหสั ถ์ ดงั น้ี ๑. หา้ มปรามจากความชว่ั ๒. ใหต้ งั้ อยใู่ นความดี ๓. อนุเคราะหด์ ว้ ยความปรารถนาดี ๔. ใหไ้ ดฟ้ ังสง่ิ ทย่ี งั ไมเ่ คยฟัง ๕. ทาสง่ิ ทเ่ี คยฟังแลว้ ใหแ้ จม่ แจง้ ๖. บอกทางสวรรค์ สอนวธิ ดี าเนนิ ชวี ติ ให ้ ประสบความสขุ ความเจรญิ

๖. เหฏฐมิ ทสิ ทศิ เบอ้ื งลา่ ง ไดแ้ ก่ ลกู จา้ งกบั นายจา้ ง

๖. เหฏฐมิ ทสิ ทศิ เบอื้ งลา่ ง ไดแ้ ก่ ลกู จา้ งกบั นายจา้ ง นายจา้ งพงึ บารงุ ลกู จา้ ง ดงั นี้ ๑. จัดการงานใหท้ าตามกาลงั ความสามารถ ๒. ใหค้ า่ จา้ งรางวลั สมควรแกง่ านและ ความเป็ นอยู่ ๓. จัดสวัสดกิ ารดมี ชี ว่ ยรักษาพยาบาลในยามเจ็บไข ้ ๔. ไดข้ องแปลกๆ พเิ ศษมา กแ็ บง่ ปันให ้ ๕. ใหม้ วี ันหยดุ และพักผอ่ นหยอ่ นใจตามโอกาส อนั ควร

ลกู จา้ งอนเุ คราะหน์ ายจา้ ง ดงั นี้ ๑. เรม่ิ ทางานกอ่ น ๒. เลกิ งานทหี ลัง ๓.เอาแตข่ องทนี่ ายให ้ ๔. ทาการงานใหเ้ รยี บรอ้ ยและดยี งิ่ ขนึ้ ๕. นาความดขี องนายไปเผยแพร่