fesCxWmL

เกร่ินน�ำ หนงั สอื คู่มอื ท่องเที่ยวในเขตเมืองลพบรุ เี ลม่ นี้ จัดทำ� ขน้ึ เพ่อื ใช้ประกอบการเยย่ี มชมศนู ย์ข้อมลู ท่องเทีย่ วและ แหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ในเขตเมืองลพบุรี และส�ำหรับผู้สนใจท่ัวไป เน้ือหาประกอบด้วย แผนท่ีเส้น ทางท่องเทยี่ ว 4 เส้นทาง ไดแ้ ก่ เส้นทาง 1,500 ปี เมืองแห่งความตอ่ เนือ่ ง เส้นทางเยือนแผน่ ดนิ สมเดจ็ พระ นารายณ์ เส้นทางเมอื งลพบุรแี หลง่ เรยี นร้นู อกห้องเรยี น และเส้นทางสกั การะ 9 สิ่งศกั ดส์ิ ิทธ์ิคู่เมืองลพบรุ ี ลพบุรีเป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์ยาวนาน ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ผ่านยุคสมัยต่างๆ เร่ือยมาจนถึง รตั นโกสนิ ทร์ ตลอดระยะทผี่ า่ นมานนั้ ลพบรุ เี คยตกอยภู่ ายใตอ้ ทิ ธพิ ลทางการเมอื งของขอม บางเวลากม็ สี ภาพ เป็นเมืองอิสระ บางยุคมีความเจริญรุ่งเรือง บางยุคก็ซบเซา แต่ยังคงอยู่อาศัยกันอย่างต่อเนื่อง ซึ่งยุคสมัย ทร่ี งุ่ เรอื งนนั้ ลพบรุ เี ปน็ เมอื งศนู ยก์ ลางทางเศรษฐกจิ /การเมอื ง ศิลปวัฒนธรรมและศาสนา ทอ่ี ยใู่ นฐานะเปน็ ทง้ั ผรู้ บั และเผยแพรอ่ ารยธรรม เปน็ เมอื งราชธานแี หง่ ท่ี 2 ของพระมหากษตั รยิ ไ์ ทย 2 พระองคใ์ นสองยคุ สมยั คือ ราชธานีในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแห่งกรุงศรีอยุธยา และราชธานีในสมัยพระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอย่หู ัว แห่งกรุงรัตนโกสนิ ทร์ ท้งั ยงั เป็นเมืองศนู ย์กลางทางทหารในปจั จุบนั ลพบรุ เี ปน็ เมอื งทไ่ี มเ่ คยรา้ งผคู้ น ตอ่ เนอื่ งมาเปน็ เวลานาน จงึ มโี บราณสถาน และโบราณวตั ถลุ ำ้� คา่ ทเี่ กย่ี วเนอื่ ง กบั ยคุ สมยั เปน็ อนั มาก ตลอดจนภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ทถ่ี า่ ยทอดสบื ตอ่ กนั มา ดงั คำ� ขวญั ประจำ� จงั หวดั ลพบรุ ที ว่ี า่ “วังนารายณ์คู่บ้าน ศาลพระกาฬคู่เมือง ปรางค์สามยอดลือเล่ือง เมืองแห่งดินสอพอง เขื่อนป่าสักชลสิทธ์ิ เกรกิ กอ้ ง แผ่นดนิ ทองสมเดจ็ พระนารายณ”์ คณะผจู้ ดั ท�ำ 2 ลพบุรี นครแห่งอารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมยั

เมอื งลกู หลานหนมุ าน (ลพบุรเี มอื งลิง) ผ่านเมืองลพบุรี เห็นศาลพระกาฬ ก็ต้องเห็นลิง อดไม่ได้ท่ีจะคิดถึงต�ำนานเรื่อง หนุมานครองเมืองลพบุรี ในเน้ือเร่อื งรามเกยี รติ์ ทมี่ คี วามน่าเชอื่ มาก ว่าลพบรุ ไี ด้ รับนามว่าเป็นเมืองลูกหลานหนุมาน ว่ากันว่าลิงเมืองลพบุรี คือสมุนบริวารของ หนุมาน ตามต�ำนานเล่าว่าพระรามปูนบ�ำเหน็จให้แก่หนุมาน ด้วยการแผลงศร พรหมมาสตรห์ าทตี่ ง้ั เมอื งแลว้ ใหห้ นมุ านเหาะตามไป ลกู ศรตก ณ ทใี่ ด กใ็ หห้ นมุ าน สรา้ งเมอื งทน่ี น่ั ความเชอ่ื ทเ่ี ปน็ ตำ� นานนยี้ งั มโี บราณสถานทเ่ี กยี่ วกบั หนมุ านทหาร เอกของพระรามอกี หลายแหง่ เชน่ เขาสมอคอน เขาสามยอด ทสี่ ะทอ้ นความหมาย ว่าเมืองลพบุรี คือเมืองของลิงโดยแท้ แม้แต่ช่ือของเมืองลพบุรี เมื่อครั้งหนุมาน สร้างเมอื งเสร็จพระรามไดป้ ระทานนามวา่ นพบรุ ี ลพบุรี นครแห่งอารยธรรม 3 ศิลปกรรม ๔ สมยั





สารบญั สถานที่ทอ่ งเทย่ี วท่สี ำ�คัญ หนา้ 8 เกร่ินนำ� 2 (ในเขตเมอื งลพบุรี) 9 9 เมอื งลกู หลานหนุมาน 3 สถานท่ี 10 1. พระนารายณ์ราชนิเวศน์ 10 ศิลปสถาปัตยกรรม ๔ สมยั 4 2. วัดมณีชลขณั ฑ์ 11 3. ปอ้ มท่าโพธ์ิ 11 สถานทท่ี ่องเที่ยวทีส่ �ำ คญั 8 4. วดั พรหมมาสตร์ 12 5. ตลาดลา่ ง 12 แหลง่ ศลิ ปหตั ถกรรม 26 6. พระปรางค์สามยอด 13 7. ศาลลกู ศร 13 และของดเี มอื งลพบุรี 8. วัดปนื 14 9. บ้านหลวงรับราชทูต 14 เทศกาลและงานประเพณี 28 หรอื บ้านเจ้าพระยาวชิ าเยนทร์ 15 10. วดั เสาธงทอง 15 ของเมอื งลพบรุ ี 11. เทวสถานปรางคแ์ ขก 16 12. วดั อนิ ทรา 16 แนะนำ�เสน้ ทางท่องเทย่ี วเมืองลพบุรี 32 13. วัดเชงิ ท่า พพิ ิธภณั ฑห์ อโสภณศิลป์ และศูนยล์ พบรุ ศี ึกษา ขอ้ มูลการเดนิ ทาง 40 14. วัดกวศิ ราราม 15. วดั พระศรรี ตั นมหาธาตุ หมายเลขโทรศัพท์ทสี่ ำ�คญั ปกหลงั ใน 16. วดั นิโครธ 17. วดั ตองปุ เวบ็ ไซตส์ �ำ หรบั ข้อมูลเพ่มิ เติม ปกหลงั ใน 6 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม ศิลปกรรม ๔ สมยั

สถานท่ี หน้า แหล่งศิลปหัตถกรรมและของดีเมืองลพบุรี 18. คูเมอื งเก่าคลองเรอื ก 17 แหล่ง หน้า 19. โรงเรยี นพิบลู วิทยาลยั 17 1. งานหล่อโลหะทองเหลอื งบ้านท่ากระยาง 26 20. ศาลพระกาฬ 18 2. ไข่เคม็ ดนิ สอพอง 27 21. โรงแรมทหานบก 18 3. ดนิ สอพองบ้านหินสองกอ้ น 27 22. วัดนครโกษา 19 23. อาคารลวะศรี 19 เทศกาลและงานประเพณีของเมืองลพบรุ ี 24. ปล่องลดความดันนำ้� 20 25. อาคารเอราวณั 20 เทศกาล หน้า 26. วัดบนั ไดหนิ 21 27. ประตูชยั 21 1. งานแผน่ ดนิ สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช 28 28. ป้อมชยั ชนะสงคราม 22 2. งานแห่เจ้าพ่อเจ้าแม่ศาลลกู ศร 29 29. วดั สันเปาโล 22 3. งานกระท้อนหวานและของดีเมืองลพบุรี 29 30. ประตเู พนยี ด 22 4. งานเลย้ี งโต๊ะจนี ลงิ 30 31. โรงภาพยนตรท์ หานบก 23 5. งานฤดูหนาวลพบรุ ี 30 32. สวนสตั ว์ลพบรุ ี 23 6. งานลอยกระทงย้อนยุค จอมพล ป. พิบลู สงคราม 31 33. วงเวยี นศรสี รุ ิโยทัย (วงเวยี นสระแกว้ ) 24 7. งานทำ�บุญเมอื งลพบรุ ี 31 34. พระทีน่ ั่งไกรสรสีหราช (พระทนี่ ง่ั เย็น) 24 35. ประตูน�ำ้ ปากจนั่ 25 36. พระบรมราชานสุ าวรีย์สมเด็จพระนารายณ์ 25 มหาราช (วงเวยี นเทพสตร)ี ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม 7 ศิลปกรรม ๔ สมยั

สถานที่ทอ่ งเทย่ี วทส่ี ำ�คัญ 1 พระนารายณร์ าชนิเวศน์ สถานทแี่ หง่ นม้ี คี ่าควรเมอื งอย่างยง่ิ จนไมอ่ าจผ่าน 8 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม เลยไปได้ พระราชวังแห่งน้ีครั้งหนึ่งเคยเป็นที่ ประทับของสมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช (ระหวา่ ง ศลิ ปกรรม ๔ สมยั พ.ศ. 2209 – 2231) มคี วามงดงาม ยงิ่ ใหญ่ อลงั การ สมพระเกียรติพระมหากษัตริย์ไทยแห่งอยุธยา ย่ิงเม่ือได้เข้าไปชม ก็เช่ือแน่ว่าเป็นพระราชวังท่ีมี การออกแบบก่อสร้างที่สวยและทันสมัยท่ีสุดใน ยุคน้ัน โดยชาวฝรง่ั เศสมสี ่วนในการออกแบบ เปน็ รปู แบบสถาปตั ยกรรมไทยผสมสถาปตั ยกรรมอนิ โด - เปอร์เซีย แหง่ เดียวของเมืองลพบุรที มี่ เี อกลักษณ์ และไม่เคยปรากฏที่ไหนมาก่อน และภายใน พระราชวังเป็นท่ีตั้งของพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณด์ ้วย เปดิ เวลา 08.30 - 16.30น. (เวน้ วันจันทร์ - อังคาร และวันหยดุ นักขัตฤกษ)์ คา่ เข้าชม ชาวไทยคนละ 10 บาท ชาวตา่ งประเทศ 30 บาท

2 วัดมณชี ลขณั ฑ์ 3 ถ้าทา่ นมาลพบุรที างถนนสายลพบุรี - สงิ ห์บรุ ี จะเห็นเจดียห์ ลวงพอ่ แสงเปน็ ปอ้ มทา่ โพธ์ิ ทห่ี มายตากอ่ นเขา้ สตู่ วั เมอื ง เจดยี อ์ งค์ ใหญ่ของวัดก่อเป็นเรือนธาตุย่อมุม ใครท่ีมีความสนใจเรื่องป้อม ถ้าไม่ได้มาชมป้อมท่าโพธ์ิถือว่า ซอ้ นกนั สามชน้ั มผี คู้ นใหค้ วามนบั ถอื พลาด! เป็นอีกหน่ึงป้อมท่ีมีขนาดใหญ่เช่นเดียวกับป้อม ศรัทธาเดินทางมานมัสการหลวงพ่อ ชยั ชนะสงคราม และถอื วา่ ใหญก่ วา่ เมอื งโบราณแหง่ อน่ื ๆ เปน็ แสงอย่างตอ่ เนอ่ื ง เพราะได้ชื่อวา่ พระ ทท่ี ี่มปี ากจนั่ หรือประตนู ้ำ� โบราณใหด้ ูกนั อกี แหง่ หนึง่ ด้วย ผมู้ วี ชิ าเปน็ ผูส้ รา้ ง บรเิ วณวัดมีต้นโพธิ์ ใหญ่ 1 ต้น อยู่หลังพระพุทธรูป นาคปรก ต้นศรีมหาโพธิ์ต้นน้ีเป็น ต้นโพธ์ิท่ีมีประวัติ และเป็นประวัติที่ ชาวลพบุรีมีความภาคภูมิใจมาก เพราะได้เมล็ดพันธุ์โดยตรงมาจากพุทธคยาเป็นครั้งแรกใน ประเทศไทย และพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั พระราชทาน ให้ปลกู ทว่ี ัดมณีชลขนั ธ์ ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม 9 ศิลปกรรม ๔ สมยั

สถานท่ที ่องเทีย่ วท่ีสำ�คญั 4 ตลาดล่าง วดั พรหมมาสตร์ เปน็ ตลาดขายสง่ ศนู ยก์ ลางเศรษฐกจิ ของเมอื งในอดตี และเปน็ แหลง่ ขายปลาขนาดใหญ่ หลงั จากเกดิ ไฟไหมแ้ ละบทบาทการ วัดแห่งนี้รู้จักในอีกชื่อว่า วัดสามจีน ตามประวัติศาสตร์ได้เล่าไว้ว่า ใช้แม่น�้ำเป็นทางสัญจรน้อยลง ตลาดจึงคลายตัวลง อย่างไร มีชาวจีนสามตระกูลมาปักหลักค้าขายที่หน้าวัดจนมั่งมี จึงช่วยกัน กต็ าม ยงั พบเหน็ อาคารทสี่ วยงามรปู แบบตะวนั ตกฝมี อื ชา่ งจนี บรู ณะวดั ขน้ึ มา จงึ เปน็ ทม่ี าของชอ่ื วดั สามจนี ฟงั จากชอื่ วดั กแ็ นใ่ จวา่ ไดท้ ตี่ ลาดแหง่ นี้ ซงึ่ ปจั จบุ นั ยงั คงมรี า้ นคา้ เกา่ แก่ เปน็ แหลง่ ขาย จะมีศิลปะแบบจีนให้ได้ชมกันด้วย และเมื่อได้เข้าไปท่ีธรรมาสน์ ของฝากและยงั แสดงถงึ วถิ ชี วี ติ ของชาวลพบรุ อี ีกดว้ ย ในศาลาการเปรียญ กไ็ มผ่ ดิ หวังจริงๆ เพราะไดเ้ ห็นศิลปะจำ� หลกั ไม้ แบบจนี ท่งี ดงามมาก 5 10 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมยั

6 พระปรางคส์ ามยอด นอกจากลพบรุ จี ะมศี าลพระกาฬเปน็ สง่ิ ศกั ดสิ์ ทิ ธค์ิ บู่ า้ นคเู่ มอื งแลว้ ยังมีพระปรางค์สามยอดที่เป็นสัญลักษณ์ของเมืองตั้งเด่นเป็นสง่า มาหลายรอ้ ยปแี ลว้ (อายุราวพุทธศตวรรษที่ 18 ) เปน็ ปรางค์เรียง ต่อกันสามองค์ ก่อด้วยศิลาแลงประดับปูนปั้น มีทางเช่ือมถึงกัน เปน็ ศลิ ปะเขมรแบบบายน ภายหลงั สมเดจ็ พระนารายณฯ์ โปรดให้ บรู ณะและตอ่ เตมิ อาคารใหเ้ ปน็ วดั ในพระพทุ ธศาสนา สรา้ งโดยใช้ ศิลปะแบบอยุธยาที่มีส่วนผสมของแบบยุโรป นับเป็นศิลปะผสม ผสานท่นี า่ สนใจ ปจั จบุ ันมฝี ูงลงิ อาศยั อยูท่ น่ี เี่ ปน็ จ�ำนวนมาก เปดิ เวลา 06.00 - 18.00น. ค่าเข้าชม ชาวไทยคนละ 10 บาท ชาวตา่ งประเทศ 30 บาท ศาลลูกศร 7 ตึกแบบจีนขนาดเล็กแห่งนี้ เป็นหลักฐานตามต�ำนานเมืองลพบุรี ถงึ การสรา้ งเมอื งของพญาลงิ ดว้ ยการแผลงศรของพระราม หลกั ฐาน ทว่ี า่ นค้ี อื การคน้ พบหนิ แปดเหลย่ี มทเี่ ชอ่ื กนั วา่ เปน็ ลกู ศรของพระราม ทช่ี าวลพบุรีศรัทธา และยกให้แท่งหินนเ้ี ป็นศาลหลักเมือง จงึ ท�ำให้ ศาลลกู ศรเปน็ โบราณสถานทนี่ า่ คน้ หา และไมม่ ขี อ้ อา้ งใดๆ ทจี่ ะทำ� ให้ คณุ พลาดการมาเยย่ี มเยอื นและสกั การะศาลลูกศรแห่งน้ี ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 11 ศลิ ปกรรม ๔ สมัย

สถานท่ที อ่ งเทีย่ วท่สี ำ�คญั 8 บา้ นหลวงรบั ราชทตู (บา้ นเจา้ พระยาวชิ าเยนทร)์ วดั ปืน แต่เดิมเข้าใจว่าสถานที่แห่งนี้เป็นบ้านพักของเจ้าพระยาวิชาเยนทร์ ขุนนาง ชาวต่างขาติชาวกรีกท่ีเข้ามารับราชการสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช วดั ปนื อยรู่ ะหวา่ งบา้ นหลวงรบั ราชทตู (บา้ นวชิ าเยนทร)์ แต่ต่อมามีการศึกษาพบว่าน่าจะเป็นเรือนรับรองราชฑูตที่ตามเสด็จสมเด็จ กับศาลลกู ศร ทม่ี าของช่ือวดั ปืนนี้ บ้างกว็ า่ น่าจะมีทม่ี า พระนารายณ์ฯมาท่ีลพบุรีมากกว่า ถ้ามองจากภายในบริเวณบ้านออกไปทาง จากปืนพระราม หรือศรพระรามเพราะต้ังอยู่ใกล้กับ ประตู จะเห็นถนนตัดตรงสู่พระราชวัง เป็นจุดสังเกตอย่างหน่ึงท่ีบอกว่า ศาลลูกศร โดยในแผนผังเมืองละโว้ ที่ช่างชาวฝรั่งเศส เจา้ พระยาวชิ าเยนทรไ์ ดร้ บั พระราชทานความไวว้ างใจและเปน็ ทที่ รงโปรดไมน่ อ้ ย เป็นผู้จัดท�ำข้ึนเม่ือปี พ.ศ. 2230 ในสมัยสมเด็จ เพราะท่แี หง่ นี้ยังเปน็ ทพ่ี กั ของเจา้ พระยาวชิ าเยนทรด์ ว้ ย ดูแค่จากฐานอาคาร พระนารายณ์มหาราช มกี ารระบตุ �ำแหน่งของเจดยี บ์ น กจ็ ะเหน็ วา่ ใหญโ่ ตมาก เปน็ อาคารสงู สองชนั้ แบบยโุ รปเรอเนสซองส์ มองไปทว่ั ๆ พน้ื ทบี่ รเิ วณวดั แหง่ นไ้ี วด้ ว้ ย สว่ นรปู แบบทางศลิ ปกรรม กจ็ ะเหน็ ตกึ ใหญน่ อ้ ยหลายหลงั สมกบั เปน็ ทพี่ กั รบั รองราชทตู กวา้ งขวางขนาด ทป่ี รากฏภายในวหิ ารนนั้ เปน็ แบบทน่ี ยิ มในสมยั สมเดจ็ ท่มี ีโบสถ์รวมอยใู่ นบรเิ วณ และยังได้ช่อื ว่าเปน็ โบสถ์ครสิ ตศ์ าสนาแหง่ แรกของ พระนารายณ์ (พ.ศ.2199- 2231) ดงั นนั้ โบราณสถาน โลกท่ีตกแตง่ ด้วยศลิ ปะไทย แห่งนี้จึงน่าจะสร้างขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ มหาราชเป็นอย่างน้อย หรืออาจสร้างก่อนสมัยสมเด็จ เปดิ เวลา 7.00 - 17.00น. (เวน้ วนั จันทร์ - องั คาร) พระนารายณแ์ ตไ่ ดร้ บั การบรู ณะครงั้ ใหญใ่ นชว่ งสมยั นน้ั ค่าเข้าชม ชาวไทยคนละ 10 บาท ชาวต่างประเทศ 30 บาท กเ็ ป็นได้ 9 12 ลพบุรี นครแห่งอารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมยั

10 วดั เสาธงทอง ระหวา่ งพระนารายณร์ าชนเิ วศนก์ บั บา้ นหลวงรบั ราชทตู (บา้ นวชิ าเยนทร)์ จะเห็นวัดเก่าแก่อยู่บนถนนฝรั่งเศส คือ วัดเสาธงทอง เป็นพระอาราม หลวงประจ�ำจังหวัด มีวิหารซ่ึงเดิมอาจใช้เป็นมัสยิดของชาวเปอร์เซีย เพราะแต่เดิมนั้นท่ีต้ังของวัดเสาธงทองน่าจะเป็นศาสนาสถานของชาว อิสลาม เมื่อเห็นชื่อของตึกเก่าในวัดแห่งนี้ ที่เรียกกันว่า “ตึกปิจู” และ “ตกึ คชสาร” หรอื “ตกึ โคระสา่ น” กจ็ ะเขา้ ใจตามเรอื่ งราวในประวตั ศิ าสตร์ ไดว้ ่า ทแ่ี หง่ นีเ้ คยเปน็ ทพี่ ำ� นักของแขกเมืองและราชทตู เปอร์เซีย เทวสถานปรางคแ์ ขก 11 ใจกลางเมืองลพบุรีน้ี ท่านจะเห็นเทวสถานขอมท่ีมีอายุเก่าแก่ที่สุดของลพบุรี อายุราวพุทธศตวรรษ ที่ 15 ต้ังเดน่ ตระหงา่ น รายล้อมดว้ ยถนนหนทาง บ่งบอกวา่ ลพบุรีสามารถรักษารอ่ งรอยของอดตี ให้ สืบต่อและอยู่ร่วมกนั กับปัจจบุ นั ได้ เทวสถานแห่งนี้เพม่ิ เสนห่ ์และคณุ ค่าใหก้ บั เมืองอยา่ งน่าประทับใจ เพราะนับว่าเป็นหลักฐานยืนยันความเป็นเมืองมาช้านาน เมื่อเข้าไปภายในแล้วจะเห็นร่องรอยของฐานศิวลึงค์ ซึ่งเป็น หลักฐานที่ท�ำให้ทราบได้อย่างดีว่าเทวสถานแห่งนี้เคยเป็นของ ฮนิ ดมู าก่อน ต่อมาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ฯ โปรดใหส้ ร้าง พระวหิ ารขน้ึ ทางดา้ นหนา้ องคป์ รางค์ และดา้ นหลงั สรา้ งถงั เกบ็ น�้ำอันเป็นระบบประปา อาคารทั้งสองหลังเป็นศิลปะไทย ผสมยโุ รป ลพบุรี นครแหง่ อารยธรรม 13 ศิลปกรรม ๔ สมยั

สถานทที่ อ่ งเที่ยวทส่ี ำ�คัญ 13 12 วดั เชงิ ทา่ พิพิธภัณฑห์ อโสภณศิลป์ วัดอนิ ทรา และศนู ยศ์ ึกษาเมืองลพบรุ ี เมื่อเข้าไปยืนที่วัดแห่งนี้ จะสังเกตได้ว่าวิหารจะสูงกว่า สถานที่แห่งนี้เคยเป็นท่าของเกวียนล�ำเลียงสินคา้ เดิมชื่อวัดท่า พืน้ ทร่ี อบๆ ช่องหนา้ ต่างเจาะเปน็ ซ่ลี ูกกรง เปน็ รปู แบบ เกวียน ภายในวดั มสี ถาปตั ยกรรมทม่ี ีคณุ ค่า คอื โบสถ์และเจดยี ์ สถาปัตยกรรมสมัยอยธุ ยาตอนตน้ ถงึ แม้ปัจจุบันจะเป็น ซง่ึ เปน็ ศลิ ปะแบบอยธุ ยาตอนปลาย ภายในบรเิ วณยงั มแี หลง่ เรยี น วัดรา้ งแตย่ งั หลงเหลอื รอ่ งรอยไวใ้ หเ้ รยี นรกู้ นั รู้ถึงสองแห่งด้วยกันคือ พิพิธภัณฑ์หอโสภณศิลป์ ที่จัดแสดง ประวตั วิ ดั เชงิ ทา่ รวมถงึ เครอ่ื งใชข้ องพระสงฆ์ และยงั มศี นู ยศ์ กึ ษา 14 ลพบุรี นครแห่งอารยธรรม เมอื งลพบรุ ี ท่ีจดั แสดงเก่ยี วกบั ประวตั คิ วามเป็นมา ลักษณะทาง ภูมศิ าสตร์ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ และวถิ ชี ีวิตของคนลพบรุ ี ศลิ ปกรรม ๔ สมัย

วัดกวศิ ราราม 14 เดมิ ชือ่ วัดขวิด สนั นิษฐานวา่ สร้างในสมัยสมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช ต่อ มาในสมยั ระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยูห่ วั (รัชกาลที่ 4) ไดโ้ ปรดให้ ปฏิสังขรณ์วัดแห่งน้ี เพ่ือแลกเปลี่ยนท่ีวิสุงคามสีมากับการน�ำพระราชวัง นารายณก์ ลบั มาเปน็ ที่ประทับ และพระราชทานนามวา่ “วัดกวิศราราม” ภายในวัดมีพระอุโบสถท่ีสวยงามศิลปะแบบอยุธยา มีภาพวาดจิตรกรรม ฝาผนังที่งดงามมาก เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยเก่าแก่ ศลิ ปะแบบอทู่ อง นอกจากนยี้ งั มบี อ่ นำ�้ รปู ทรงแปดเหลยี่ ม ทใี่ ชแ้ ชศ่ าสตราวธุ ท่ีใช้ในพิธถี อื นำ้� พิพฒั น์สัตยาของขา้ ราชการ 15 วัดพระศรีรตั นมหาธาตุ ในสมัยอยุธยา วัดแห่งนี้ถือว่าเป็นวัดคู่บ้านคู่เมือง เพียงแค่ได้ชมอยู่ภายนอก กท็ ำ� ใหต้ ะลงึ กบั ความมเี สนห่ ข์ องโบราณสถานทกี่ วา้ งใหญแ่ หง่ นจ้ี นยากจะอดใจไหว ตน้ ลลี าวดที เี่ รยี งรายดา้ นหนา้ ตกแตง่ ใหท้ แี่ หง่ นวี้ จิ ติ รงดงามอยา่ งสมบรู ณ์ ปรางค์ ประธานเปน็ พระปรางคอ์ งคใ์ หญท่ สี่ งู ทส่ี ดุ ของลพบรุ ี ตง้ั เดน่ อยกู่ ง่ึ กลางพน้ื ท่ี เปน็ ปรางคแ์ บบไทยองคแ์ รกๆ สนั นษิ ฐานวา่ สรา้ งขน้ึ ตง้ั แตข่ อมเรอื งอำ� นาจ รอบองค์ ปรางค์มีภาพลายปูนปั้นท่ีดูงดงามจับตาเป็นอย่างมาก ดังน้ันผู้ท่ีได้ช่ือว่ามาถึง เมอื งลพบรุ ีแลว้ จงึ ต้องมาสัมผสั แหล่งโบราณสถาน ณ ท่ีแห่งน้ี กบั คณุ คา่ ทาง ศลิ ปกรรมทีซ่ ้อนทับกันอยหู่ ลายยคุ หลายสมยั เปดิ เวลา 07.00 - 17.00น. (เวน้ วนั จนั ทร์ - อังคาร) คา่ เขา้ ชม ชาวไทยคนละ 10 บาท ชาวตา่ งประเทศ 30 บาท ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม 15 ศิลปกรรม ๔ สมยั

สถานทท่ี อ่ งเที่ยวที่สำ�คญั 17 วดั นโิ ครธ วัดตองปุ เป็นศาสนสถานเกา่ แก่ สร้างด้วยศลิ าแลงเปน็ รปู ปรางคห์ รอื หากตอ้ งการสรา้ งขวญั กำ� ลงั ใจ หรอื ปลกุ ไฟในตวั ใหล้ กุ โชน ตอ้ ง ปราสาทแตพ่ งั ทลายลงหมดแลว้ สนั นษิ ฐานวา่ สรา้ งขนึ้ ตงั้ แต่ ไมพ่ ลาดวดั นี้ เพราะในอดตี ใชเ้ ปน็ ทรี่ วมพลเพอ่ื ปลกุ จติ วญิ ญาณ สมยั ลพบรุ ภี ายใตอ้ ารยธรรมขอม ตอ่ มา ไดม้ กี ารนำ� ศลิ าแลง นักรบให้ฮึกเหิมพร้อมลุกข้ึนต่อสู้กับศัตรู เพียงเข้าสู่พระวิหาร ทเ่ี หลอื มาสรา้ งเปน็ ทตี่ ง้ั ศาลเจา้ พอ่ เทพ ซง่ึ องคเ์ จา้ พอ่ เทพนน้ั (หอคลงั ) กร็ สู้ กึ ถงึ ความขลงั และขมุ พลงั ทอ่ี บอวลอยรู่ อบๆ อาจ น่าจะเปน็ รปู เคารพท่เี คยอย่ใู นปรางค์มาก่อน เพราะเก่าแก่กว่า 300 ปีแล้ว นอกจากจะมีพระอุโบสถวิหาร ศาลาพระศรอี ารยิ ์ เจดีย์ หอไตร และหอระฆังแลว้ ยงั มีท่สี รง 16 นำ�้ พระโบราณทก่ี ลายเปน็ โบราณวตั ถสุ ำ� คญั ทเี่ หลอื อยเู่ พยี งชนิ้ เดียวในประเทศไทยอกี ด้วย 16 ลพบุรี นครแหง่ อารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมัย

18 โรงเรยี นพบิ ลู วทิ ยาลยั คูเมอื งเกา่ คลองเรอื ก แต่ด้ังเดิมนั้นก็คือ โรงเรียนพระนารายณ์ ต่อมาจอมพล ป. พิบูล สงคราม ได้ส่ังใหย้ ้ายโรงเรยี นมาตงั้ ในทอี่ ยู่ ณ ปัจจุบนั โดยกอ่ สร้าง คูเมืองเก่าสมัยทวารวดีหน้าตาเป็นอย่างไร ขอให้แวะมาดูท่ี อาคารท่ีมีรูปแบบแนวสากลเรียบ เน้นประโยชน์ใช้สอย ท่ีเรียกว่า คลองเรือก ล�ำคลองนี้ในอดีตใช้เป็นทางเข้าเมืองเชื่อมต่อ สถาปัตยกรรมสมัยจอมพล ป. สังเกตได้ว่าตัวอาคารมีค�ำประพันธ์ ถึงกนั กบั ประตูเพนยี ด ระหวา่ งเลาะคลองเข้าไป บรรยากาศ ปลุกใจรกั ชาติ ซึง่ เปน็ ลักษณะพิเศษท่ีพบในอาคารหลายหลงั ในเมอื ง รอบๆ เอื้อเฟ้ือใหผ้ ู้ทผ่ี า่ นไปมาผ่อนคลายไดไ้ มย่ าก ลกึ เข้าไป ลพบุรี เช่น ทอี่ าคาร 1 และอาคาร 2 ปัจจบุ ันยังใช้เป็นอาคารเรียน อีกนิด เส้นทางน้ีก็น�ำพามาสบตากับสะพานเก่าข้ามคลอง และอาคารภุมมสโร ภายในโรงเรียน ยังเป็นท่ีต้ังของวัดพระยาออก ยง่ิ มองกจ็ ะยงิ่ พบความมเี สนห่ แ์ ละคลาสสกิ ของสะพานเรอื ก มีหลวงพ่อขาวเป็นพระประธานเป็นท่เี คารพบชู าของคนทั่วไป แห่งนี้ เป็นความเหมาะเจาะกลมกลืนกับสิ่งรอบข้างอย่าง ลงตวั ท่สี ุด 19 ลพบุรี นครแหง่ อารยธรรม 17 ศลิ ปกรรม ๔ สมยั

สถานทที่ ่องเท่ียวท่สี ำ�คญั ศาลพระกาฬ 20 เปน็ เทวสถานเกา่ แกข่ องละโว้ (ลพบรุ )ี ภายในประดษิ ฐานพระนารายณ์ ทรงยืนหรือพระโพธิสัตว์ รูปแบบศิลปกรรมแบบบายน (อายุราวพุทธ ศตวรรษที่ 16) แตพ่ ระเศียรเดิมหายไป ภายหลงั มผี ูน้ ำ� เศียรพระพุทธ รูปสมัยอยุธยามาสวมต่อไว้จนสมบูรณ์ เป็นสถานที่พึ่งทางใจแก่ผู้คน ทัว่ ไป นอกจากนั้นยังเปน็ ทอ่ี าศยั ของฝูงลิงเปน็ จ�ำนวนมาก ชาวลพบรุ ี ถอื วา่ เปน็ ลงิ เหลา่ นเี้ ปน็ ลกู ศษิ ยข์ องเจา้ พอ่ พระกาฬดว้ ย ตรงบรเิ วณหนา้ ศาลพระกาฬจะเหน็ ประตคู ่ายสมเด็จพระนารายณม์ หาราช 21 โรงแรมทหานบก 18 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม เป็นโรงแรมระดับห้าดาวสมัย ท่ีจอมพล ป. พิบูลสงคราม ดำ� รใิ หส้ รา้ งขน้ึ เมอื่ ครงั้ ทร่ี ฐั บาลมนี โยบายใหเ้ มอื งลพบรุ เี ปน็ ศลิ ปกรรม ๔ สมยั เมืองส�ำคัญทางการทหาร ตวั อาคารมรี ูปแบบนโี อพลาสตกิ แตใ่ นปจั จุบันไดป้ ิดกิจการลงแลว้

วดั นครโกษา 23 วดั นอี้ ยกู่ ลางเมอื งลพบรุ ใี กลก้ บั ศาลพระกาฬ ถา้ อยบู่ รเิ วณสถานรี ถไฟ อาคารลวะศรี จะสังเกตเห็นเจดีย์โบราณท่ีเป็นเนินดินขนาดใหญ่ได้อย่างชัดเจน เป็นโบราณสถานส�ำคัญของยุคทวารวดี แม้ว่าจะเป็นวัดร้างก็ยังมีส่ิง ใปจั จบุ นั ตงั้ อยใู่ นมหาวทิ ยาลยั ราชภฎั เทพสตรี สง่ิ ทนี่ า่ สนใจ ท่ีน่าสนใจให้ชมมากมาย เพราะเป็นศาสนสถานท่ีสร้างซ้อนทับกัน คือ ตวั อาคารลวะศรเี ปน็ ตึกสองชน้ั ท่ีมรี ูปแบบสากลเรยี บ หลายสมัย ตั้งแต่สมัยทวารวดีจนถึงสมัยกรุงศรีอยุธยา สมัยสมเด็จ และยังเคยเป็นท่ีประทับของสมเด็จพระเจ้าพระนางเจ้า พระนารายณ์ฯ เจ้าพระยาโกษาธบิ ดี (เหล็ก) เปน็ ผูด้ ำ� เนินการบูรณะ รำ� ไพพรรณี พระบรมราชนิ ใี นรชั กาลที่ 7 เมอ่ื ครง้ั เสดจ็ เยอื น วัดแห่งนี้จึงได้ช่ือว่า วัดนครโกษา และถ้าได้ข้ึนไปจนถึงยอดเนิน ลพบรุ ี เมอื่ วนั ท่ี 22 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2492 ดา้ นหนา้ อาคาร จะเหน็ ทิวทศั นเ์ มืองลพบุรีได้รอบด้านอกี ดว้ ย มีเสาธงรปู แบบอารต์ เดโค สรา้ งข้ึนในสมัยจอมพล ป. พบิ ูล สงคราม 22 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 19 ศลิ ปกรรม ๔ สมยั

สถานทที่ อ่ งเทย่ี วทส่ี ำ�คัญ 25 24 อาคารเอราวัณ ปลอ่ งลดความดนั น�้ำ ตั้งอยู่ตรงข้ามศูนย์สงครามพิเศษ เคยเป็นที่ประทับของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั อานันทมหดิ ล (รชั กาลที่ 8) เม่ือ เชอ่ื หรือไม่วา่ 300 กวา่ ปกี อ่ น ในสมยั ครงั้ ทเี่ สดจ็ มาเปดิ รพ.อานนั ทมหดิ ลและคา่ ยนารายณม์ หาราช สมเดจ็ พระนารายณฯ์ เมืองลพบุรี เม่ือวันที่ 6 มกราคม พ.ศ. 2481 ขณะนั้นพระองค์มี ก็มีระบบประปาใชแ้ ลว้ และเป็น พระชนมพรรษา 12 พรรษา และยงั เคยเป็นท่พี กั ของ จอมพล ระบบประปาที่ควบคุมแรงดนั น้�ำ ป. พิบูลสงคราม ในครั้งที่มาตรวจงานท่ีเมืองลพบุรีหน้าตึกมี ด้วยปล่องระบายความดนั น้ำ� ประติมากรรมรูปช้างเหยียบโลก ปัจจุบันตึกเอราวัณเป็น ทส่ี รา้ งไวเ้ ปน็ ระยะๆ จำ� นวน 3 แหง่ ทที่ �ำการของหนว่ ยบัญชาการสงครามพิเศษ เพอื่ ผอ่ นคลายแรงดันของน�ำ้ ในฤดทู ีม่ นี ้ำ� มาก ไมใ่ หแ้ รงดนั ของน�ำ้ สงู มากเกินก�ำลงั รับนำ�้ ของท่อดินเผา ปลอ่ งลด ความดันน�ำ้ ทีย่ ังคงเหลืออยู่ใน สภาพสมบรู ณ์ท่ีสดุ ต้ังอยู่ใน มหาวิทยาลยั ราชภัฏเทพสตรี 20 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม ศิลปกรรม ๔ สมยั

26 ประตูชยั วดั บนั ไดหนิ เสน้ ทางแหง่ ชยั ชนะทส่ี มั ผสั ได้ แมเ้ ปน็ สงิ่ กอ่ สรา้ งทอี่ ยบู่ นแนวกำ� แพงเมอื ง สมัยทวารวดี แต่ยังคงความงามและความย่ิงใหญ่ เพราะในอดีตคือทาง หากเดินทางด้วยรถไฟ เมอื่ มาถงึ สถานลี พบรุ จี ะเห็น เสดจ็ พระราชดำ� เนนิ ของสมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช ในการเดนิ ทางและ วัดแห่งน้ีตงั้ อยู่ตดิ กับสถานีรถไฟ โดยฝ่ังตรงข้ามเปน็ ออกรบ จงึ ถอื เป็นเสน้ ทางมงคลที่ทุกคนตอ้ งไปเยือนสกั ครง้ั วัดพระศรีรัตน-มหาธาตุน่ันเอง สภาพของวัดยังคง เหลอื ผนังอุโบสถอยู่เกอื บครบทงั้ สดี่ ้าน มุมทีผ่ ้คู นมกั 27 หยุดดูกันคงเป็นประตูหน้าต่างที่เปน็ แบบโคง้ แหลม และมเี จดยี ข์ นาดใหญ่ ที่อยู่ด้านหลังของพระอุโบสถ ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 21 ซึง่ เปน็ ลกั ษณะท่ีน่าสนใจทีเดยี ว ศิลปกรรม ๔ สมยั

สถานทท่ี ่องเทย่ี วทส่ี ำ�คัญ 28 วัดสนั เปาโล 29 ปอ้ มชัยชนะสงคราม ไดย้ นิ ชอ่ื ในครงั้ แรกกว็ า่ สะดดุ หแู ลว้ และกต็ อ้ งอศั จรรย์ ใจย่ิงกว่าเม่ือใช้เวลาในสถานที่แห่งน้ี วัดสันเปาโล เป็นป้อมปราการส�ำคัญของเมือง ที่ยังคง หรอื วัดเซนตป์ อล มีบรเิ วณไมก่ วา้ งใหญม่ ากนกั แต่ว่า ต้ังสง่าท้าทายศัตรูมาตั้งแต่สมัยลพบุรี รม่ ร่นื เปน็ กลมุ่ อาคารทพี่ ัก หอดูดาวและโบสถ์ สมเด็จ ความสูงใหญ่ของป้อมช่างสมกับการท�ำ พระนารายณ์ฯทรงสร้างพระราชทานคณะบาทหลวง หน้าที่เป็นป้อมปราการที่แข็งแกร่งของ ฝรงั่ เศสนกิ ายเยซอู ดิ ในราวปี พ.ศ. 2228 สถาปตั ยกรรม เมือง จุดน้ีจะมองเห็นวิวอันสวยงามของ มีรปู แบบไปทางศิลปะแบบไทยผสมยโุ รป คล้ายๆ กับ แม่นำ�้ ลพบรุ ไี ดจ้ ากมุมสงู และยงั มปี ากจัน่ บ้านหลวงรับราชทูต (บ้านวิชาเยนทร์) เดินดูให้ทั่ว หรอื ประตนู ำ้� โบราณสำ� หรบั ควบคมุ ระดบั จะพบหอดูดาวทรงแปดเหลี่ยม สูงสามชั้น เป็นโบราณสถานที่ยังท้ิงร่องรอยความส�ำคัญ น้ำ� ไวใ้ หเ้ รียนรกู้ ันด้วย จนเรียกได้ว่าเป็นสถานที่ศึกษาทางดาราศาสตร์แห่งแรกของเมืองไทยและแห่งแรกๆ ของเอเชยี อาคเนย์ 22 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 30 ประตเู พนียด ศิลปกรรม ๔ สมยั ประตเู พนียดนอี้ ย่ใู นบรเิ วณคา่ ยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ประตเู พนยี ด และประตูชัยเป็นประตูโบราณเพียง 2 แห่งท่ีเหลืออยู่ในเมืองลพบุรีท่ียัง ค่อนข้างสมบรู ณ์ ในบรเิ วณประตูเพนยี ดน้จี ะเหน็ ร่องรอยเพนียดคล้องชา้ ง เปน็ เนนิ ดินอยู่ ซง่ึ เปน็ ท่ีใช้จับชา้ งมาหลายยุคหลายสมยั โดยเฉพาะสมเด็จ พระนารายณ์ฯ ทรงมคี วามเชย่ี วชาญและโปรดการคล้องช้างมาก เมอื่ เสดจ็ ประทับทีเ่ มอื งลพบรุ ีโปรดใหม้ กี ารคล้องช้างป่าใหร้ าชฑูตฝรงั่ เศสได้ชม

โรงภาพยนตร์ทหานบก 31 เป็นสถาปัตยกรรมที่สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2480 เม่ือครั้งจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นรัฐมนตรีกระทรวงกลาโหม สร้างข้ึนเพ่ือใช้ เป็นรมณยี สถานและอาจใช้เป็นท่ีประชมุ สภา ยามเกดิ เหตกุ ารณ์ คบั ขันในช่วงสงครามโลกด้วย ถอื เปน็ โรงมหรสพทันสมยั ที่เกา่ แก่ ทส่ี ดุ ในประเทศไทย รองจากโรงภาพยนตรเ์ ฉลมิ กรงุ โดยตวั อาคาร มรี ปู แบบอาร์ตเดโค 32 สวนสตั ว์ลพบรุ ี สวนสัตว์แห่งน้ีสร้างข้ึนเมื่อปี พ.ศ. 2483 ในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม หลังจากส้ินยุคของท่าน ได้มีการปรับปรุงขึ้นใหม่โดยศูนย์สงครามพิเศษ ใหเ้ ปน็ ทพ่ี กั ผอ่ นและเรยี นรเู้ รอ่ื งสตั วแ์ ละพชื มาจนถงึ ปจั จบุ นั นบั เปน็ สวนสตั ว์ แห่งที่ 2 ของประเทศไทย และเคยจัดงานแต่งงาน ลิงเป็นคร้ังแรกของโลก ใหก้ บั ลงิ คขู่ วญั ดาราดงั ประจำ� สวนสตั ว์ ชอื่ ไมค์ - ซซู ู ถา่ ยทอดสดทว่ั ประเทศ และเปน็ ข่าวทั่วโลกจนกลายเปน็ “ไมค์ - ซซู ”ู ฟเี วอร์ เปดิ เวลา 8.00 - 18.00 น. คา่ เขา้ ชม เดก็ เล็กคนละ 10 บาท และเดก็ โต บุคคลท่ัวไป 20 บาท ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม 23 ศิลปกรรม ๔ สมยั

สถานทีท่ ่องเท่ยี วทส่ี ำ�คัญ พระท่ีน่ังไกรสรสหี ราช (พระท่ีนั่งเยน็ ) 33 พระที่น่ังแห่งนี้ ต้ังอยู่บนเกาะกลางทะเลชุบศร เป็นศิลปะแบบไทย เป็นท่ีพักผ่อนพระอิริยาบถ และต้อนรับแขกเมืองของสมเด็จ วงเวียนศรีสรุ โิ ยทยั พระนารายณ์มหาราช พระองค์ได้ใช้ทีแ่ ห่งนี้ศกึ ษาดาราศาสตร์ โดย (วงเวียนสระแกว้ ) ทรงทอดพระเนตรจนั ทรปุ ราคาและสรุ ยิ ปุ ราคา จงึ นบั ไดว้ า่ การศกึ ษา วชิ าดาราศาสตรส์ มยั ใหม่ของไทยเกิดขึ้นเป็นครงั้ แรก ณ ท่ีแหง่ น้ี ถัดจากวงเวียนศาลพระกาฬมาแค่ 2 กิโลเมตร จะพบกับ วงเวยี นศรีสุรโิ ยทยั ซง่ึ สร้างในสมยั จอมพล ป.พบิ ูลสงคราม เปดิ เวลา 8.30 - 16.30น. เมื่อครั้งสร้างเมืองใหม่โดยมีการตัดถนนนารายณ์มหาราช คา่ เข้าชม ชาวไทยคนละ 10 บาท ชาวตา่ งประเทศ 30 บาท เช่ือมต่อระหว่างวงเวียนท้ังสามแห่ง ลักษณะการตัดถนน โดยมอี นสุ าวรยี ใ์ นวงเวยี นเชน่ นี้ วา่ กนั วา่ ไดแ้ บบอยา่ งมาจาก 34 ประเทศฝรั่งเศสและอิตาลี 24 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมยั

ประตูนำ�้ ปากจั่น ปากจ่ันเป็นประตูรับน้�ำจากทะเลชุบศรไปยังพระนารายณ์ราชนิเวศน์ มาลพบรุ ีแล้วแวะเวียนไปชมทอ่ สง่ นำ�้ นี้กันสักนดิ เพราะวา่ ยังมสี ภาพท่ี สมบูรณ์ทเี ดียว จะได้เห็นกบั ตาว่าองค์ประกอบของการจดั การน�ำ้ ใช้ใน สมัยสมเด็จพระนารายณ์เป็นอย่างไร ในปัจจุบัน มีส่วนท่ีเป็นศาลอยู่ บรเิ วณนี้ จงึ เรยี กกนั วา่ ศาลเจา้ พอ่ ปากจนั่ ซงึ่ เปน็ ทเ่ี คารพกราบไหวข้ อง ชาวจงั หวัดลพบุรี 36 35 พระบรมราชานสุ าวรีย์ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช (วงเวียนเทพสตร)ี ผู้ท่ีเดินทางมาลพบุรีทางถนนพหลโยธิน ก่อนจะเข้าสู่ตัวเมือง จะเห็นพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ตง้ั เดน่ เปน็ สงา่ อยกู่ ลางวงเวยี นเทพสตรี เปน็ รปู ปน้ั ในทา่ ประทบั ยืน ท่านทรงเป็นพระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา โปรดให้ สร้างพระราชวัง ณ เมืองลพบุรี เมื่อ พ.ศ. 2209 ปัจจุบันคือ พระนารายณ์ราชนิเวศน์ ท่านทรงสร้างความเจริญให้แก่เมือง ลพบุรอี ยา่ งอเนกอนนั ต์ และเสด็จประทบั อย่จู นส้ินรัชกาล ลพบุรี นครแห่งอารยธรรม 25 ศลิ ปกรรม ๔ สมัย

แหลง่ ศิลปหตั ถกรรมและของดีเมอื งลพบุรี 1 งานหล่อโลหะทองเหลอื ง บ้านทา่ กระยาง สนิ คา้ โดดเดน่ หา้ มพลาดของลพบรุ อี กี อยา่ งหนงึ่ คอื เครอ่ื งทองเหลอื ง ทบี่ า้ น ทา่ กระยาง เป็นภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน ซึ่งท�ำมาไมน่ อ้ ยกว่า 60 ปแี ล้ว แรกเร่มิ เดิมทีก็เป็นเพียงอาชีพเสริมของชาวบ้านคือการหล่อพระพุทธรูปเท่านั้น ต่อมาเป็นท่ีนิยมมากขึ้น จึงท�ำให้มีรูปแบบหลากหลายมากขึ้น กลายเป็น สนิ ค้าท่รี ะลกึ ทีใ่ ครไปใครมาก็ตอ้ งขอมาแวะอดุ หนนุ 26 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมัย

2 ดนิ สอพองบา้ นหนิ สองกอ้ น ไขเ่ คม็ ดินสอพอง ดนิ สอพองลพบรุ ไี ดช้ อ่ื วา่ มคี ณุ ภาพดที สี่ ดุ ทำ� มาจากดนิ สขี าว ทเ่ี รยี ก ว่า ดินมาร์ล เน้ือดินจะมีสีขาวซ่ึงในลพบุรีมีดินมาร์ลที่นับว่าเป็น เม่ือพูดถึงไข่เค็ม โดยทั่วไปแล้วดูจะเหมือนๆ กันกับหลาย แหลง่ ใหญข่ องประเทศไทย ชาวเมอื งจงึ ไดอ้ าศยั ดนิ มาทำ� ดนิ สอพอง จงั หวดั แตไ่ ขเ่ คม็ เมอื งลพบรุ นี น้ั กลบั ไดร้ บั ชอื่ เสยี งว่าเปน็ สนิ คา้ ขายเป็นอาชีพมาช้านาน เป็นอาชีพเก่าแก่ท่ีน่าจะเข้าไปท�ำความ ขนึ้ ชอ่ื อกี อยา่ งทมี่ รี สชาดอรอ่ ย ทมี่ ตี ราเชลลช์ วนชมิ รบั ประกนั รู้จักและเยี่ยมชมอีกแห่งหนึ่งของเมืองลพบุรี แหล่งท�ำดินสอพอง เอกลักษณ์เฉพาะนั้นอยู่ท่ีการใช้ดินสอพองคุณภาพดีที่มีอยู่ มากท่ีสุดในปจั จบุ ันอยทู่ ่หี มบู่ า้ นหนิ สองกอ้ น ผสมกับเกลือน�ำไปพอกไข่เป็ดแล้วน�ำไปคลุกรวมกับข้ีเถ้า แกลบอีกครั้ง เป็นของฝากท่ีไม่ควรพลาด โดยชมรมแม่บ้าน 3 ทหารบกศนู ย์สงครามพเิ ศษลพบรุ ี ลพบุรี นครแห่งอารยธรรม 27 ศิลปกรรม ๔ สมัย

เทศกาลและงานประเพณขี องเมอื งลพบุรี 1 งานแผ่นดนิ สมเดจ็ พระนารายณ์มหาราช 28 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม เปน็ งานประจำ� ปที ยี่ งิ่ ใหญท่ สี่ ดุ ของลพบรุ ี ทจ่ี ดั ในชว่ ง ศลิ ปกรรม ๔ สมยั กลางเดือนกุมภาพันธ์ ดึงดูดความสนใจผู้คนจากทุก สารทศิ เหตกุ ารณจ์ ำ� ลองในประวตั ศิ าสตรท์ ส่ี รรสรา้ ง อย่างอลังการสร้างความต่ืนตาตื่นใจและยิ่งใหญ่ สมกับเป็นงานเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนารายณ์ มหาราชอยา่ งแทจ้ รงิ เอกลกั ษณข์ องงานคอื ผมู้ ารว่ ม งานสว่ นใหญ่จะแตง่ ชดุ ไทยสมยั สมเด็จพระนารายณ์ และไทยประยกุ ตอ์ ยา่ งสวยงาม

งานกระท้อนหวาน และของดเี มอื งลพบรุ ี 2 เป็นโอกาสดีส�ำหรับนักท่องเท่ียวท่ีได้มาเมืองลพบุรีช่วงเดือน มถิ นุ ายน - กรกฎาคม เพราะจะไดเ้ ลอื กชมิ เลอื กซอ้ื กระทอ้ นรสดี งานแหเ่ จา้ พอ่ เจา้ แม่ศาลลกู ศร และกระท้อนลอยแก้ว ราคาถูกจากชาวสวนโดยตรง งานจะ จดั ขน้ึ ณ ทว่ี า่ การอำ� เภอเมอื งลพบรุ ี นอกจากนยี้ งั มสี นิ คา้ เกษตร เป็นประเพณีส�ำคัญของชาวลพบุรีเชื้อสายจีนที่ปฏิบัติสืบทอดกันมา อกี มากมาย พรอ้ มใจกนั มาออกรา้ นในงานนอ้ี กี ดว้ ย รวมทง้ั การ ชา้ นาน มกี ารนำ� เจา้ พอ่ เจา้ แมป่ ระทบั เกยี้ วออกแหไ่ ปตามถนนในเมอื ง แสดงทางดา้ นศลิ ปวฒั นธรรมโดยเยาวชน ช่วงเดือนมีนาคม เป็นประเพณีท่ีต่ืนตาตื่นใจส�ำหรับชาวลพบุรีและ นักท่องเทย่ี วเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะการแสดงอิทธิฤทธ์ิปาฏหิ ารยิ ์ 3 รา่ งทรงเจา้ พอ่ กวนอู เทพนาจา และเทพเจา้ สมทุ รเลน่ นำ�้ เดอื ด ทเ่ี รยี ก ความสนใจได้เสมอทกุ ปี ลพบุรี นครแหง่ อารยธรรม 29 ศลิ ปกรรม ๔ สมัย

เทศกาลและงานประเพณีของเมอื งลพบรุ ี 5 งานเล้ียงโตะ๊ จีนลงิ งานฤดูหนาวลพบรุ ี ความเชอื่ ของชาวลพบรุ วี า่ ลงิ เปน็ ลกู ศษิ ยข์ องเจา้ พอ่ พระกาฬ ซง่ึ ถอื นับเป็นงานส่งท้ายปีที่ย่ิงใหญ่ของจังหวัดลพบุรี เป็นงาน เป็นส่ิงศักดิ์สิทธ์ิคู่บ้านคู่เมือง ลิงจึงเป็นสัตว์คู่บ้านคู่เมืองด้วย ส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมท่ีไม่ควรพลาด มีสินค้าข้ึนช่ือจาก งานเล้ียงใหก้ ับฝูงลงิ ท่มี ีมากกว่า 3,000 ตัวในเมืองน้จี ดั ปีละครัง้ ใน ทุกภาคท่ัวไทย การจัดนิทรรศการของหน่วยงานต่างๆ ช่วงปลายเดือนพฤศจิกายน ได้รับความสนใจจากนักท่องเท่ียว จดั ขน้ึ ระหวา่ งวนั ที่ 31 พฤศจกิ ายน ถงึ 6 ธนั วาคมของทกุ ปี ท้ังชาวไทยและชาวต่างประเทศเป็นอย่างมากทุกปี เทศกาลน้ีเป็น ที่โรงเรียนพิบูลวิทยาลัย ความยิ่งใหญ่ประการส�ำคัญของ 1 ใน 10 ของเทศกาลทแ่ี ปลกที่สดุ ในโลก และจัดตดิ ตอ่ กนั มากวา่ งานคอื ในวนั ท่ี 5 ธนั วาคม ประชาชนทกุ หมเู่ หลา่ จะรว่ มใจ 20 ปี จนเป็นงานประจำ� เมอื งไปแลว้ กนั ถวายพระพรพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ ัวในงานน้ี 4 30 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมยั

6 งานท�ำบุญเมอื งลพบรุ ี งานลอยกระทงยอ้ นยคุ ความร่วมมือร่วมใจของชาวลพบุรีพิสูจน์แล้วจากความส�ำเร็จในการ จอมพล ป. พิบลู สงคราม จัดงานทำ� บุญเมือง ซึง่ มหี ลวงพ่อถม อดตี เจา้ อาวาสวัดเชิงท่าและคณะ ศษิ ยานศุ ษิ ย์ เปน็ ผรู้ เิ รมิ่ คดิ สรา้ งความเปน็ สริ มิ งคลใหแ้ กเ่ มอื งตง้ั แต่ พ.ศ. ประเพณที ส่ี บื ทอดกนั มาอยา่ งยาวนานของลพบรุ นี ี้ จดั 2542 จนกลายเปน็ ประเพณีตอ่ เนื่องมาจนถึงทุกวนั นี้ เป็นการรวมพลงั ตดิ ตอ่ กนั มาตงั้ แตป่ ี พ.ศ. 2539 โดยเทศบาลเมอื งลพบรุ ี ศรัทธาในพุทธศาสนาและเน้นถึงคุณค่าของวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ ณ บริเวณวงเวียนศรีสุริโยทัย (วงเวียนสระแก้ว) เป็น งานท�ำบุญเมืองลพบุรจี ดั ข้ึนทีว่ ัดพระศรีรตั นมหาธาตุในช่วงปลายเดอื น ประเพณีลอยกระทงที่สะท้อนความเป็นเมืองแห่ง ธันวาคมของทกุ ปี ประวตั ศิ าสตร์ โดยผมู้ ารว่ มงานจะแตง่ กายดว้ ยชดุ สมยั จอมพล ป. พิบูลสงคราม พร้อมกับระลึกถึงคุณงาม 7 ความดีของท่านท่ีมีต่อเมืองลพบุรี สิ่งน้ีท�ำให้งานลอย กระทงเมอื งลพบรุ ีมีเอกลกั ษณเ์ ฉพาะไม่ซ้ำ� ใคร ลพบุรี นครแห่งอารยธรรม 31 ศิลปกรรม ๔ สมยั

แนะนำ�เสน้ ทางทอ่ งเทีย่ วเมอื งลพบรุ ี 32 ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม ศลิ ปกรรม ๔ สมัย

ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 33 ศิลปกรรม ๔ สมยั

34 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม ศิลปกรรม ๔ สมัย

ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 35 ศิลปกรรม ๔ สมยั

36 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม ศิลปกรรม ๔ สมัย

ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 37 ศิลปกรรม ๔ สมยั

38 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม ศิลปกรรม ๔ สมัย

ลพบรุ ี นครแหง่ อารยธรรม 39 ศิลปกรรม ๔ สมยั

40 ลพบรุ ี นครแห่งอารยธรรม ศิลปกรรม ๔ สมัย