มอลเบอรี่

บทความวิจยั (Research Article) การเพาะเมลด็ มลั เบอรร์ ี่ในสภาพปลอดเชื้อ In Vitro Seed Sowing of Mulberry เจนจริ า ชมุ ภคู า* และนนทกร พรธนะวฒั น์ ภาควชิ าพชื สวน คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตบางเขน แขวงลาดยาว เขตจตุจกั ร กรงุ เทพมหานคร 10900 ณฐั พงค์ จนั จฬุ า คณะเทคโนโลยกี ารเกษตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถมั ภ์ ตาบลคลองหนึง่ อาเภอคลองหลวง จงั หวดั ปทุมธานี 13180 ณรงคช์ ยั พพิ ฒั น์ธนวงศ์ และเบญ็ จารชั ด ทองยนื คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วทิ ยาเขตบางเขน แขวงลาดยาว เขตจตุจกั ร กรงุ เทพมหานคร 10900 มารษิ า สุขปานแกว้ มลู นิธโิ ครงการหลวง ถนนสเุ ทพ ตาบลสเุ ทพ อาเภอเมอื ง จงั หวดั เชยี งใหม่ 50200 Jenjira Chumpookam* and Nontakorn Porntanawat Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkhen Campus, Ladyao, Chatuchak, Bangkok, 10900 Nattapong Chanchula Faculty of Agricultural Technology, Valaya Alongkorn Rajabhat University under Royal Patronage, Khlong Nueng, Khlong Luang, Pathum Thani 13180 Narongchai Pipattanawong and Benjarat Thongyean Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkhen Campus, Ladyao, Chatuchak, Bangkok 10900 Marisa Sukpankeaw Royal Project Foundation, Suthep Road, Suthep, Muang, Chiang Mai 50200 บทคดั ย่อ การศกึ ษาวธิ กี ารฟอกฆ่าเชอ้ื การงอกของเมลด็ และการเจรญิ เตบิ โตของมลั เบอรร์ ใ่ี นสภาพปลอดเชอ้ื โดยการฟอกประกอบดว้ ย 5 กรรมวธิ ี ไดแ้ ก่ (1) คลอรอกซ์ 20 % นาน 10 นาที ตามด้วยคลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที (2) คลอรอกซ์ 20 % นาน 5 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 10 นาที (3) คลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 10 นาที (4) คลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 15 นาที (5) คลอรอกซ์ 10 % นาน 20 นาที และ (6) คลอรอกซ์ 5 % นาน 20 นาที พบว่าการฟอก ทุกกรรมวธิ ไี ม่มคี วามแตกต่างทางสถติ ิ โดยการฟอกดว้ ยคลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 15 นาที มเี ปอรเ์ ซน็ ต์ท่ไี ม่เกดิ การปนเป้ือนของเมลด็ สูงท่สี ุด คอื 96.67 % การศกึ ษาผลการงอก ของเมลด็ มลั เบอรร์ ่ี ‘เวยี ดนาม GQ2’ มเี ปอรเ์ ซน็ ตก์ ารงอกสงู ทส่ี ดุ คอื 70 % รองลงมา คอื ‘ไตห้ วนั 203’ และ *Corresponding author: [email protected] DOI: 10.14456/tjst.2016.26

Thai Journal of Science and Technology ปี ที่ 5  ฉบบั ที่ 3 • กนั ยายน - ธนั วาคม 2559 ‘ไตห้ วนั Miaoli No.1’ (61.67 และ 60 % ตามลาดบั ) ในขณะท่ี ‘ไตห้ วนั 46C019’ ไม่เกดิ การงอกของเมลด็ จงึ ทดสอบการทาลายการพกั ตวั ของเมลด็ มลั เบอรร์ ่ี ‘ไตห้ วนั 46C019’ ในสภาพปลอดเชอ้ื พบว่าการขลบิ และไม่ ขลบิ เมลด็ แลว้ นาไปเพาะเลย้ี งในอาหารสตู ร MS ทผ่ี สมดว้ ยจบิ เบอเรลลคิ แอซดิ ความเขม้ ขน้ 500 มลิ ลกิ รมั / ลติ ร เมลด็ มเี ปอรเ์ ซน็ ตก์ ารงอก 8.33 % สาหรบั การเจรญิ เตบิ โต พบว่ามลั เบอรร์ ท่ี ม่ี กี ารเจรญิ เตบิ โตไดด้ ี คอื ‘ไตห้ วนั 108’ และ ‘ไตห้ วนั 203’ ตามดว้ ย ‘เวยี ดนาม GQ2’ โดยมคี วามยาวราก ความสงู ตน้ และความยาวใบ สงู ทส่ี ดุ คาสาคญั : การฟอกฆา่ เชอ้ื ; การงอกของเมลด็ ; การเจรญิ เตบิ โต; การทาลายการพกั ตวั Abstract This experiment studied on surface cleaning, seed germination and growth of mulberry seedling in vitro culture. Surface sterilization consist of 6 methods: (1) 20 % Chlorox® for 10 min, then 10 % Chlorox® for 10 min, (2) 20 % Chlorox® for 5 min, then 5 % Chlorox® for 10 min, (3) 10 % Chlorox® for 10 min, then 5 % Chlorox® for 10 min, (4) 10 % Chlorox® for 10 min, then 5 % Chlorox® for 15 min, (5) 10 % Chlorox® for 20 min, and (6) 5 % Chlorox® for 20 min. The results showed that all of method for surface cleaning were no significant different, by soaking in the 10 % Chlorox® for 10 min, then 5 % Chlorox® for 15 min gave the highest percentage of the uncontaminated seed (96.67 %). In the mulberry seed germination experiment, ‘Vietnam GQ2’ gave the maximum of seed germination (70 %) follow by ‘Taiwan 203’ and ‘Taiwan Miaoli No.1’ (61.67 and 60 %, respectively). Whereas, ‘Taiwan 46C019’ was no germination of seed. Therefore, effect of break dormancy on ‘Taiwan 46C019’ mulberry seed germination in vitro culture was studied. Result showed that clipping and unclipping seed culture on MS media which contained gibberellic acid have the germination rate 8.33 %. For the growth experiment, ‘Taiwan 108’, ‘Taiwan 203’ and ‘Vietnam GQ2’ mulberry were well growth of seedling, that have the best on root length, stem length and leaf length. Keywords: surface sterilization; seed germination; growth; break dormancy 1. คานา เบอร์ร่ีนัน้ อุดมไปด้วยวติ ามินและแร่ธาตุท่ีสาคัญ มากมาย เช่น กรดโฟลกิ ซ่งึ ป้องกนั การพกิ ารทาง มัลเบอร์ร่ีเป็ นพืชท่ีมีช่ือวิทยาศาสตร์ว่า สมองและประสาทของเดก็ ทารก มสี ารต้านอนุมูล Morus alba Linn. มถี น่ิ กาเนิดอยู่ในแถบเขตหนาว อสิ ระ เชน่ แอนโธไซยานิน ทส่ี ามารถลดความเสย่ี ง จัดเป็ นไม้ผลในกลุ่ม deciduous fruit plant หรือ ของโรคมะเรง็ ได้ และมสี รรพคุณหลากหลาย อาทิ ประเภท hard wood คอื ใบจะร่วงในฤดูใบไม้ร่วง ป้องกันโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรค และมกี ารพกั ตวั ในฤดหู นาว ตาดอกเป็นชนดิ ตารวม โลหิตจาง แก้อาการท้องผูก แก้เวียนศรีษะ แก้ คอื มที งั้ ตาใบและตาดอกอย่รู วมกนั มผี ลแบบผลรวม อาการนอนไม่หลบั แกไ้ ขขอ้ อกั เสบ แกไ้ อขบั เสมหะ (วสนั ต์, 2546) ในต่างประเทศนิยมนาผลมลั เบอรร์ ่ี แกอ้ าหารบวมน้า บารุงหวั ใจ บารุงโลหติ บารุงไต มาทาอาหารและเคร่ืองด่ืมซ่ึงมีมูลค่าสูง โดยมัล 266

ปี ที่ 5  ฉบบั ที่ 3 • กนั ยายน - ธนั วาคม 2559 Thai Journal of Science and Technology บารุงสายตา และบารุงเส้นผมให้ดกดา เป็ นต้น เมนต์ละ 3 ซ้า ซ้าละ 20 เมล็ด โดยวางแผนการ (Venkatesh and Seema, 2008) ดังนัน้ มัลเบอร์ร่ี ทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ (completely randomized จงึ เป็นพชื ทไ่ี ดร้ บั การวจิ ยั และพฒั นาการแปรรปู เป็น design, CRD) จากนัน้ ฟอกฆ่าเช้อื ด้วยสารละลาย ผลติ ภัณฑ์หลากหลายรูปแบบ อาทิ น้าผลไม้ ไวน์ ค ล อ ร อ ก ซ์ [Clorox®, 8.25 % (V/V) sodium แยม และลูกอม (ลือชยั , 2555) การขยายพนั ธุม์ ลั hypochlorite] ในขวดทดลองท่ีผ่านการน่ึงฆ่าเช้ือ เบอร์ร่นี ัน้ ทาได้หลายวิธี เช่น การขยายพันธุ์โดย โดยแต่ละทรตี เมนตจ์ ะมคี วามเขม้ ขน้ ของสารละลาย วธิ กี ารปักชา การตอนกง่ิ การติดตาและการเสยี บ คลอรอกซแ์ ละระยะเวลาทใ่ี ชฟ้ อกต่างกนั ดงั น้ี คอื ยอดบนตน้ ตอ และการเพาะเลย้ี งในสภาพปลอดเชอ้ื (กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ , T1 คือ คลอรอกซ์ 20 % นาน 10 นาที 2556) การพกั ตวั ของเมลด็ นนั้ จะพบไดม้ ากในพนั ธุ์ ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ป่ า การท่ีเมล็ดพืชสายพันธุ์มีการพักตัวสูงนั้น จดั เป็ นกลไกการอยู่รอดในธรรมชาติซ่ึงเป็นการ T2 คือ คลอรอกซ์ 20 % นาน 5 นาที ป้องกนั ไม่ให้เมลด็ งอกออกมาในสภาพแวดล้อมท่ี ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 10 นาที ไม่เหมาะสม เช่น ในเมลด็ ฮาเซลนัทท่ีแกะเย่อื หุ้ม เมลด็ และเปลอื กออก เมลด็ จะสามารถงอกได้ แต่ถา้ T3 คือ คลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที นาเย่อื หุม้ เมลด็ และเปลอื กใส่ในจานเดยี วกบั เมลด็ ท่ี ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 10 นาที แกะแลว้ เมลด็ จะไม่สามารถงอกได้ (วนั ชยั , 2537) การเพาะเล้ยี งเอม็ บรโิ อบนอาหารสงั เคราะห์นัน้ จะ T4 คือ คลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ช่วยใหเ้ มลด็ งอกไดเ้ ร็วขน้ึ ซง่ึ เป็นการลดระยะเวลา ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5% นาน 15 นาที ในการปรบั ปรุงหรอื เพาะพนั ธุพ์ ชื โดยเฉพาะอย่าง ยิง่ ในพชื กลุ่มไม้ผลยนื ต้นและล้มลุก ท่ีมรี ะยะการ T5 คอื คลอรอกซ์ 10 % นาน 20 นาที พฒั นาของเอม็ บรโิ อค่อนขา้ งนาน หรอื เมลด็ ทม่ี กี าร T6 คอื คลอรอกซ์ 5 % นาน 20 นาที พักตัวนานทาให้เสียเวลาในการปรับปรุงพันธุ์ จากนนั้ ลา้ งเมลด็ ดว้ ยน้ากลนั่ ซง่ึ ผ่านการ (รงั สฤษด,ิ์ 2541) น่ึงฆ่าเชอ้ื แลว้ 3 ครงั้ ครงั้ ละ 5 นาที และเพาะเลย้ี ง เมล็ดลงบนอาหารก่งึ แขง็ สูตร MS ท่ีไม่มีการเติม งานวจิ ยั น้ีมวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื ศกึ ษาวธิ กี ารท่ี สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืชเป็ นเวลา 1 เหมาะสมในการฟอกฆา่ เชอ้ื เมลด็ มลั เบอรร์ ่ี การงอก สปั ดาห์ ท่ีอุณหภูมิ 25±2 องศาเซลเซียส ใช้แสง ของเมลด็ และการเจรญิ เตบิ โตของเมลด็ มลั เบอรร์ ใ่ี น จากหลอดไฟฟลูออเรสเซนต์สีขาว ชนิด cool สภาพปลอดเช้ือ เพ่ือเพิ่มจานวนต้นมัลเบอร์ร่ี daylight นาน 16 ชวั่ โมงต่อต้น ความเขม้ แสง 30 สาหรบั ใชใ้ นการขยายพนั ธุต์ ่อไป µmolm-1s-1 บนั ทกึ ข้อมูลจานวนเมล็ดท่ไี ม่เกดิ การ ปนเป้ือน เพ่อื ศกึ ษาวธิ กี ารท่เี หมาะสมในการฟอก 2. อปุ กรณ์และวิธีการ ฆา่ เชอ้ื 2.2 การชักนาให้เกิดการงอกของเมลด็ 2.1 การทดสอบวิธีการที่เหมาะสมในการ ฟอกฆ่าเชื้อเมลด็ มลั เบอรร์ ใี่ นสภาพปลอดเชื้อ มลั เบอร์ร่ีพันธุ์ไต้หวนั และพนั ธ์ุเวียดนามใน น า เม ล็ ด มั ล เบ อ ร์ร่ีพั น ธุ์ ‘ไต้ ห วัน สภาพปลอดเชื้อ 46C019’ โดยแบ่งเมลด็ ออกเป็น 6 ทรตี เมนต์ ทรตี การศกึ ษาวธิ กี ารทเ่ี หมาะสมในการฟอก ฆา่ เชอ้ื เมลด็ มลั เบอรร์ ใ่ี นสภาพปลอดเชอ้ื จงึ ทดสอบ โดยการใช้สตู รฟอกท่ไี ดผ้ ลดที ่สี ุดน้ีในการฟอกฆ่า เช้ือเมล็ดมัลเบอร์ร่ีพันธุ์ไต้หวัน (‘Miaoli No. 1’, ‘Miaoli No. 2’, ‘108’, ‘203’, ‘228’, และ ‘46C019’) 267

Thai Journal of Science and Technology ปี ที่ 5  ฉบบั ที่ 3 • กนั ยายน - ธนั วาคม 2559 และพนั ธุเ์ วยี ดนาม (GQ2) โดยแบ่งเป็น 7 ทรตี เมนต์ ทรตี เมนต์ ทรตี เมนต์ละ 3 ซ้า ซ้าละ 20 เมลด็ ดงั น้ี ตามชนดิ ของเมลด็ มลั เบอรร์ ่ี ทรตี เมนตล์ ะ 3 ซา้ ซ้า คอื (1) ขลิบเมลด็ เล้ยี งบนอาหารสตู ร MS (2) ไม่ ละ 20 เมลด็ จากนนั้ เพาะเลย้ี งเมลด็ ลงบนอาหารกง่ึ ขลบิ เมล็ด เล้ยี งบนอาหารสูตร MS (3) เอาเปลอื ก แขง็ สูตร MS ท่ไี ม่มีการเติมสารควบคุมการเจรญิ หุ้มเมล็ดออก เล้ียงบนอาหารสูตร MS (4) ขลิบ เตบิ โตของพชื บนั ทกึ ขอ้ มูลเปอรเ์ ซน็ ตก์ ารงอกของ เมลด็ เลย้ี งบนอาหารสตู ร MS ทเ่ี ตมิ GA 500 มลิ ลิ เมลด็ และเวลาเฉลย่ี ในการงอก จากสตู รดงั น้ี กรมั /ลติ ร (5) ไม่ขลบิ เมลด็ เลย้ี งบนอาหารสูตร MS ทเ่ี ตมิ GA 500 มลิ ลกิ รมั /ลติ ร ความงอก (germination) โดยตรวจนับ ต้นอ่อนปกติ แลว้ คานวณการงอกของเมลด็ ออกมา บนั ทกึ เปอรเ์ ซน็ ต์การงอกของเมลด็ และ เป็นเปอรเ์ ซน็ ต์ เวลาเฉล่ียในการงอก เม่ือเมล็ดมีการงอกจงึ ย้าย เมล็ดจากจานเพาะเล้ียงมาใส่ขวดทดลอง ขวด การงอกของเมล็ด (%) = (จานวนต้น ทดลองละ 2 เมลด็ เพ่อื เกบ็ ขอ้ มูลการเจรญิ เตบิ โต กลา้ ปกตทิ งั้ หมด x 100)÷ (จานวนเมลด็ ทเ่ี พาะเลย้ี ง) ต่อไป เวลาเฉล่ยี การงอก (average germina- 3. ผลการวิจยั และวิจารณ์ tion time, AGT) โดยการตรวจนับจานวนต้นกล้า ปกติท่ีงอกทุกวันหลังเพาะเมล็ดเป็นเวลา 10 วัน 3.1 การทดสอบวิธีการที่เหมาะสมในการ แล้วนาข้อมูลมาคานวณหาเวลาเฉล่ียในการงอก ฟอกฆ่าเชื้อเมลด็ มลั เบอรร์ ใ่ี นสภาพปลอดเชื้อ จากสตู ร ผลการทดสอบวธิ กี ารฟอกฆ่าเช้อื เมลด็ AGT (วนั ) = ∑(ti.ni)/∑n มลั เบอรร์ ่ใี นสภาพปลอดเช้อื โดยแช่ในสารละลาย โดย ti คือ จานวนวนั ท่ีเมล็ดงอกหลงั จากวนั เพาะ คลอรอกซ์และระยะเวลาท่ีใช้ในการฟอกต่างกัน เมลด็ ; ni คอื จานวนตน้ กลา้ ปกตทิ ง่ี อกเพม่ิ ขน้ึ ในแต่ พบว่าการฟอกทุกกรรมวธิ ไี ม่มคี วามแตกต่างทาง ละวนั ; ∑n คอื จานวนทเ่ี มลด็ งอกทงั้ หมด สถิติ โดยการฟอกด้วยคลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ตามด้วยคลอรอกซ์ 5 % นาน 15 นาที มี หลงั จากนนั้ จงึ ยา้ ยเมลด็ มลั เบอรร์ ท่ี ม่ี กี าร เปอรเ์ ซ็นต์ท่ไี ม่เกดิ การปนเป้ือนของเมลด็ สูงท่สี ุด งอกในจานเพาะเลย้ี งมาใส่ในขวดทดลองทม่ี อี าหาร คอื 96.67 % รองลงมา คอื การฟอกดว้ ยคลอรอกซ์ กง่ึ แขง็ สตู ร MS ทไ่ี ม่มกี ารเตมิ สารควบคมุ การเจรญิ 10 % นาน 20 นาที มีเปอร์เซ็นต์ท่ีไม่เกิดการ เตบิ โตซง่ึ ผ่านการน่งึ ฆา่ เชอ้ื โดยใสข่ วดทดลองละ 2 ปนเป้ือนของเมลด็ 95.00 % ในขณะทก่ี ารฟอกดว้ ย เมล็ด เพ่ือเก็บข้อมูลการเจริญเติบโต เช่น ความ คลอรอกซ์ 20 % นาน 10 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ ยาวราก ความสงู ตน้ จานวนราก จานวนใบจรงิ และ 10 % นาน 10 นาที มีเปอร์เซ็นต์ท่ีไม่เกิดการ ความยาวใบจรงิ เป็นตน้ ปนเป้ือนของเมลด็ น้อยทส่ี ดุ คอื 81.67 % (ตารางท่ี 1) สอดคล้องกบั การทดลองการเพาะเลย้ี งเน้ือเย่อื 2.3 การทดสอบการทาลายการพักตัว ของหวั ว่านสท่ี ศิ โดยการฟอกฆ่าเชอ้ื ท่ผี วิ ด้วยสาร ละลายคลอรอกซ์ความเข้มข้น 10 และ 5 % เป็น ของเมล็ดมัลเบอร์รี่พันธ์ุไต้หวัน 46C019 ใน เวลา 10 และ 5 นาที ตามลาดบั ทาให้ชน้ิ ส่วนเน้ือ เย่อื ปลอดเชอ้ื และเจรญิ ต่อไปไดม้ ากทส่ี ุด 85.71 % สภาพปลอดเชื้อ (ภพเกา้ , 2554) การทดสอบการงอกของเมลด็ มลั เบอรร์ ่ี พันธุ์ต่าง ๆ ในสภาพปลอดเช้ือ พบว่าเมล็ดพันธุ์ ‘ไต้หวนั 46C019’ เมลด็ ไม่งอก ดงั นัน้ จงึ ได้ศกึ ษา การทาลายการพักตัวของเมล็ดโดยวางแผนการ ทดลองแบบสมุ่ สมบูรณ์ดงั น้ี (CRD) โดยแบ่งเป็น 5 268

ปี ที่ 5  ฉบบั ที่ 3 • กนั ยายน - ธนั วาคม 2559 Thai Journal of Science and Technology ตารางท่ี 1 ผลของการฟอกฆา่ เชอ้ื เมลด็ มลั เบอรร์ ใ่ี นสภาพปลอดเชอ้ื วธิ กี ารฟอกฆา่ เชอ้ื เปอรเ์ ซน็ ตท์ ไ่ี มเ่ กดิ การปนเป้ือนของเมลด็ T1 : คลอรอกซ์ 20 % นาน 10 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที 81.67 T2 : คลอรอกซ์ 20 % นาน 5 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 10 นาที 91.67 T3 : คลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 10 นาที 91.67 T4 : คลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ตามดว้ ยคลอรอกซ์ 5 % นาน 15 นาที 96.67 T5 : คลอรอกซ์ 10 % นาน 20 นาที 95.00 T6 : คลอรอกซ์ 5 % นาน 20 นาที 88.33 F-test ns % CV 10.78 ns = ไมม่ คี วามแตกต่างทางสถติ อิ ยา่ งมนี ยั สาคญั ทางสถติ ทิ ร่ี ะดบั ความเชอ่ื มนั่ 95 เปอรเ์ ซน็ ต์ ตารางที่ 2 การงอกของเมลด็ มลั เบอร์ร่พี นั ธุ์ไต้หวนั และพนั ธุ์เวยี ดนามในสภาพปลอดเช้อื หลงั จากเพาะ 10 วนั พนั ธุ์ การงอกของเมลด็ (%) เวลาเฉลย่ี ในการงอก (วนั ) ไตห้ วนั Miaoli No.1 60.00 a1/ 7 ไตห้ วนั Miaoli No.2 10.00 c 8 ไตห้ วนั 108 33.33 b 8 ไตห้ วนั 203 61.67 a 7 ไตห้ วนั 228 28.33 bc 8 ไตห้ วนั 46C019 0.00 d - เวยี ดนาม GQ2 70.00 a 7 F-test * ns % CV 27.17 26.76 1/ค่าเฉลย่ี ตามแนวตงั้ ทต่ี ามดว้ ยตวั อกั ษรเหมอื นกนั ไม่มคี วามแตกต่างกนั ทางสถติ จิ ากการเปรยี บเทยี บดว้ ย วธิ ี Duncan’s multiple range test (DMRT); * = แตกต่างกนั ทางสถติ ทิ ร่ี ะดบั ความเช่อื มนั่ 95 %; ns = ไม่มี ความแตกต่างทางสถติ ิ 3.2 การทดสอบการงอกของเมล็ดและ นัยสาคัญ โดยมัลเบอร์ร่ี ‘เวียดนาม GQ2’ นัน้ มี การเจริญเติบโตของมลั เบอรร์ ่ีพนั ธ์ไุ ต้หวนั และ เปอรเ์ ซน็ ต์การงอกสงู ทส่ี ดุ คอื 70 % รองลงมา คอื พนั ธเุ์ วียดนามในสภาพปลอดเชื้อ ‘ไต้หวัน 203’, ‘ไต้หวัน Miaoli No. 1’, ‘ไต้หวัน 108’, ‘ไต้หวนั 228’ และ ‘ไต้หวนั Miaoli No. 2’ มี การงอกของเมล็ดพบว่าการงอกของ เปอร์เซ็นต์การงอก 61.67, 60.00, 33.33, 28.33 เมล็ดมัลเบอร์ร่ีมีความแตกต่างทางสถิติอย่างมี 269

Thai Journal of Science and Technology ปี ที่ 5  ฉบบั ที่ 3 • กนั ยายน - ธนั วาคม 2559 และ 10.00 % ตามลาดับ ในขณ ะท่ีมัลเบอร์ร่ี ยาวรากและความสงู ตน้ สงู ทส่ี ุด คอื 7.55 และ 4.68 ‘ไตห้ วนั 46C019’ ไม่พบการงอกของเมลด็ สาหรบั ซม. ตามลาดับ รองลงมาคือ ‘ไต้หวัน 203’ และ เวลาเฉล่ยี ในการงอก พบว่าทุกพนั ธุ์เวลาเฉล่ยี ใน ‘เวียดนาม GQ2’ ตามลาดับ ในขณะท่ี ‘ไต้หวัน การงอกไม่แตกต่างกันซ่ึงมีเวลาเฉล่ียในการงอก Miaoli No. 2’ มกี ารเจรญิ เตบิ โตชา้ ทส่ี ดุ (ตารางท่ี 3 ประมาณ 7-8 วนั (ตารางท่ี 2) เปอรเ์ ซน็ ตก์ ารงอกมี และรูปท่ี 1) การเจริญเติบโตท่ีต่างกันเน่ืองจาก ค่าแตกต่างกนั เน่ืองจากความไม่สมบูรณ์ของเมลด็ ความแตกต่างกนั ทางพนั ธุกรรมของเมลด็ มลั เบอรร์ ่ี พนั ธุ์และอาจมีการพกั ตัวเน่ืองจากสภาพแวดลอ้ ม แต่ละพนั ธุ์ ปัจจยั ดา้ นพนั ธุกรรมทค่ี วบคุมการเจรญิ ไม่เหมาะสม (พรี เดช, 2537) เตบิ โตและพฒั นาการ โดยกาหนดใหพ้ ชื แต่ละพนั ธุ์ มอี ตั ราการเจรญิ เตบิ โตและพฒั นาการทแ่ี ตกต่างกนั การเจริญเติบโตของมลั เบอร์ร่ี พบว่ามี (สงั คม, 2547) ความแตกต่างทางสถิติอย่างมีนัยสาคัญ โดย ‘ไต้หวนั 108’ มกี ารเจรญิ เติบโตดที ่สี ุดโดยมคี วาม ตารางท่ี 3 การเจริญเติบโตของต้นมัลเบอร์ร่ีพันธุ์ไต้หวนั และพันธุ์เวียดนามในสภาพปลอดเช้ือท่ีอายุ 1 เดอื น พนั ธุ์ ความยาวราก (ซม.) ความสงู ตน้ (ซม.) จานวนราก จานวนใบจรงิ ความยาว ใบจรงิ (ซม.) ไตห้ วนั Miaoli No. 1 6.51 ab1/ 4.11 a 2.50 2 1.00 a ไตห้ วนั Miaoli No. 2 5.20 b 2.43 b 2.10 2 0.46 c ไตห้ วนั 108 7.55 a 4.68 a 2.30 2 1.03 a ไตห้ วนั 203 7.50 a 4.47 a 2.40 2 1.00 a ไตห้ วนั 228 6.11 ab 2.50 b 2.00 2 0.68 b ไตห้ วนั 46C019 5.70 b 2.46 b 2.10 2 0.52 c เวยี ดนาม GQ2 7.30 a 3.92 a 2.30 2 1.06 a F-test * * ns ns * % CV 22.72 29.22 29.74 0 11.56 1/ค่าเฉลย่ี ตามแนวตงั้ ทต่ี ามดว้ ยตวั อกั ษรเหมอื นกนั ไม่มคี วามแตกต่างกนั ทางสถติ จิ ากการเปรยี บเทยี บดว้ ย วธิ ี Duncan’s multiple range test (DMRT); * = แตกต่างกนั ทางสถติ ทิ ร่ี ะดบั ความเช่อื มนั่ 95 %; ns = ไม่มี ความแตกต่างทางสถติ ิ 3.3 การทดสอบการทาลายการพักตัว ลคิ แอซดิ เมลด็ มลั เบอรร์ ่มี เี ปอรเ์ ซน็ ต์การงอกเท่า ของเมล็ดมลั เบอรร์ ่ีพนั ธุ์ ‘ไต้หวนั 46C019’ ใน กนั คอื 8.33 % โดยเมลด็ ท่มี กี ารขลปิ ก่อนจะนามา สภาพปลอดเชื้อ เพาะเล้ยี งในอาหารนัน้ จะมรี ะยะเวลาในการงอกท่ี เรว็ กวา่ คอื 7 วนั สว่ นเมลด็ ทไ่ี ม่มกี ารขลปิ แลว้ นามา ผลการทดลองพบวา่ การขลปิ และไม่ขลปิ เพาะเลย้ี งในอาหารทผ่ี สมดว้ ยจบิ เบอเรลลคิ แอซดิ เมลด็ โดยเพาะเลย้ี งในอาหารทผ่ี สมดว้ ยจบิ เบอเรล- 270

ปี ที่ 5  ฉบบั ที่ 3 • กนั ยายน - ธนั วาคม 2559 Thai Journal of Science and Technology ใช้ระยะเวลาการงอก 8 วนั ในขณะท่ีเมล็ดท่ีขลิป เม่อื ไดร้ บั สภาพแวดลอ้ มทเ่ี หมาะสม การพกั ตวั ของ ไม่ขลปิ และเอาเปลอื กหุม้ เมลด็ ออก และเพาะเลย้ี ง เมลด็ เกดิ จากหลายสาเหตุ เช่น เปลอื กหุ้มเมลด็ ไม่ ในอาหารทไ่ี ม่มกี ารผสมจบิ เบอเรลลคิ แอซดิ นนั้ ไม่ ยอมใหน้ ้าซมึ ผ่านไปยงั สว่ นต่างๆ ภายในเมลด็ และ พบการงอกของเมล็ด (ตารางท่ี 4) ในธรรมชาติ มสี ารยบั ยงั้ การงอกซง่ึ มกั เคลอื บอย่ทู บ่ี รเิ วณเปลอื ก เมลด็ นัน้ จะมกี ารพกั ตวั เน่ืองจากสภาพแวดลอ้ มท่ี หมุ้ เมลด็ (พรี เดช, 2537) ไม่เหมาะสมต่อการงอก และจะเจรญิ เติบโตต่อไป รปู ที่ 1 ต้นกล้ามลั เบอรร์ ่ที ่ไี ด้จากการเพาะเมลด็ ท่อี ายุ 1 เดือน ในสภาพปลอดเช้อื (A) พนั ธุ์ไต้หวนั Miaoli No.1 (B) พนั ธุไ์ ตห้ วนั Miaoli No. 2 (C) พนั ธุไ์ ตห้ วนั 108 (D) พนั ธุไ์ ตห้ วนั 203 (E) พนั ธุ์ ไตห้ วนั 228 (F) พนั ธุไ์ ตห้ วนั 46C019 และ (G) พนั ธุเ์ วยี ดนาม GQ2 ตารางท่ี 4 การทาลายการพกั ตวั ของมลั เบอรร์ พ่ี นั ธุ์ ‘ไต้หวนั 46C019’ ในสภาพปลอดเชอ้ื หลงั จากเพาะ 10 วนั วธิ กี ารทาลายการพกั ตวั การงอกของเมลด็ เวลาเฉลย่ี (%) ในการงอก (วนั ) ขลปิ เมลด็ เลย้ี งบนอาหาร MS 0 n.a. ไมข่ ลปิ เมลด็ เลย้ี งบนอาหาร MS 0 n.a. เอาเปลอื กหมุ้ เมลด็ ออก เลย้ี งบนอาหาร MS 0 n.a. ขลปิ เมลด็ เลย้ี งบนอาหาร MS ทเ่ี ตมิ GA 500 มลิ ลกิ รมั /ลติ ร 8.33 7 ไม่ขลปิ เมลด็ เลย้ี งบนอาหาร MS ทเ่ี ตมิ GA 500 มลิ ลกิ รมั /ลติ ร 8.33 8 F-test ns ns % CV 3.48 2.75 ns = ไม่มคี วามแตกต่างทางสถติ อิ ย่างมนี ยั สาคญั ทางสถติ ทิ ร่ี ะดบั ความเช่อื มนั่ 95 %; n.a. = ไมม่ กี ารงอก 4. สรปุ มเี ปอรเ์ ซน็ ตท์ ไ่ี ม่เกดิ การปนเป้ือนมากทส่ี ดุ 4.2 การงอกของเมล็ดมัลเบอร์ร่ีในสภาพ 4.1 การฟอกเมลด็ มลั เบอรร์ ใ่ี นสภาพปลอด เช้อื ดว้ ยสารละลายคลอรอกซ์ 10 % นาน 10 นาที ปลอดเช้ือ พันธุ์เวยี ดนาม GQ2 มีเปอร์เซ็นต์การ ตามดว้ ยสารละลายคลอรอกซ์ 5 % นาน 15 นาที งอกสงู ทส่ี ดุ รองลงมา คอื พนั ธุไ์ ตห้ วนั 203 และ 271

Thai Journal of Science and Technology ปี ที่ 5  ฉบบั ที่ 3 • กนั ยายน - ธนั วาคม 2559 ไตห้ วนั Miaoli No.1 ตามลาดบั สังเคราะห์ : แนวทางการใช้ประโยชน์ใน 4.3 การเจริญเติบโตของต้นมัลเบอร์ร่ีใน ประเทศไทย, วชิ ยั การพมิ พ,์ กรุงเทพฯ. ภพเกา้ พุทธรกั ษ์, 2554, การขยายพนั ธุ์ว่านสท่ี ิศ สภาพปลอดเชอ้ื ทอ่ี ายุ 1 เดอื น มกี ารเจรญิ เตบิ โตดี โดยการเพาะเลย้ี งเน้ือเย่อื ในสภาพปลอดเชอ้ื , ทส่ี ดุ คอื พนั ธุไ์ ตห้ วนั 108 และ 203 ตามดว้ ยพนั ธุ์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา, เวียดนาม GQ2 โดยมีความยาวราก ความสูงต้น พะเยา. และความยาวใบจรงิ สงู ทส่ี ดุ รงั สฤษดิ์ กาวตี ๊ะ, 2541, การเพาะเลย้ี งเน้อื เยอ่ื พชื : หลักการและเทคนิค, มหาวิทยาลัยเกษตร 4.4 เมลด็ มลั เบอร์ร่พี นั ธุไ์ ต้หวนั 46C019 มี ศาสตร,์ กรุงเทพฯ. การพกั ตวั จงึ งอกยาก เม่อื เพาะเลย้ี งในอาหารทผ่ี สม ลือชัย บุตคุป, 2555, วิจัยพบลูกหม่อน ผลไม้ ด้วยจิบเบอเรลลิค แอซิค ความเขม้ ข้น 500 มิลลิ ตระกูลเบอร์รี มีสารต้านอนุ มูลอิสระสูง , กรมั /ลิตร นัน้ มีผลให้เมล็ดมีเปอร์เซ็นต์การงอก ภ าควิช าเท คโนโลยี คณ ะเท คโน โลยี 8.33 % มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม, มหาสารคาม. วสนั ต์ นุ้ยภิรมย์, 2546, หม่อนรบั ประทานผลและ 5. กิตติกรรมประกาศ การแปรรูป, สถาบันวิจัยหม่อนไหม กรม วชิ าการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์, ได้นาเสนอผลงานในการประชุมวิชาการ กรุงเทพฯ. ผ ล งาน วิจัย ข อ งมู ล นิ ธิโค รงก ารห ล ว ง แ ล ะ วนั ชยั จนั ทรป์ ระเสรฐิ , 2537, สรรี วทิ ยาเมลด็ พนั ธุ์, สถาบนั วจิ ยั และพัฒนาพ้ืนท่ีสงู (องค์การมหาชน) ภาควชิ าพชื ไร่นา คณะเกษตร มหาวทิ ยาลยั ประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2559 และได้รับการ เกษตรศาสตร,์ กรุงเทพฯ. สนับ สนุ น ง บ ป ระม าณ จ าก มูลนิ ธิโค รง ก ารห ลว ง สงั คม เตชะวงศ์เสถียร, 2547, สรีรวิทยาของพืช ขอบคุณห้องปฏิบัติการภาควิชาพืชสวน คณะ สวน : ปัจจัยท่ีมีผลต่อการเจริญเติบโตและ เกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตร ศาสตร์ (บางเขน) ท่ี พฒั นาการของพืช, ภาควชิ าพืชศาสตร์และ เอ้ือเฟ้ื อสถานท่ีและอุปกรณ์สาหรับการทาวิจัย ทรพั ยากรการเกษตร มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น, เพ่อื ใหง้ านวจิ ยั สาเรจ็ ลุล่วงมาไดด้ ว้ ยดี ขอนแกน่ . Venkatesh, K.R. and Seema, C., 2008, 6. รายการอ้างอิง Mulberry: Life enhancer, J. Med. Plants Res. 2: 271-278. กรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ , 2556, การขยายพันธุ์หม่อน, แหล่งท่ีมา : http://www.qsds.go.th, 10 เมษายน 2559. พรี เดช ทองอาไพ, 2537, ฮอรโ์ มนพชื และสาร 272