เปิดโลกทรัพย์สินทางปัญญา

คำนำ รายงานเลม่ น้จี ดั ขน้ึ เป็นสว่ นหนึง่ ของรายวิชาคอมพวิ เตอร์ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี3/2 เพื่อให้ได้ศึกษาความรูใ้ นเร่อื ง เปิดโลหทรพั ย์สิน ทางปญั ญา และได้ศึกษาอย่างเขา้ ใจและเปน็ ประโยชนก์ ับการเรียน ผู้จดั ทำหวงั วา่ รายงานเลม่ นีจ้ ะเปน็ ประโยชน์กับผู้อ่านหรือนกั เรียน นักศึกษาทีก่ ำลังจะศึกษาหาเรือ่ งนี้อยู่ หากมขี อ้ แนะนำหรือข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทำขอนอ้ มรับไว้และขออภัย มา ณ ท่ีนีด้ ้วย จดั ทำโดย นาย ธีรวัฒน์ สุขมา

สารบญั หนา้ 1-2 เรอ่ื ง 3-4 เปิดโลกทรัพยส์ ินทางปัญญา 5 ทรัพย์สินทางปัญญาคอื อะไรเหรอ ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม 6 สทิ ธบิ ตั รการประดษิ ฐ์ 7 อนสุ ิทธบิ ตั ร 8 เคร่ืองหมายการคา้ 9 สื่อทางการค้า 10 แบบผงั ภมู ิของวงจรรวม 11-12 ลิขสิทธิ์

3.2 เปดิ โลกทรพั ย์สินทางปัญญา หากลองสังเกตเทคโนโลยีตา่ งๆรอบตวั ไม่ว่าจะเปน็ สินค้าหรือบรกิ าร เทคโนโลยีเหลา่ น้ันต่างมีผทู้ ่ปี ระดิษฐ์คิดค้นขน้ึ มาทัง้ ส้ิน และเม่ือพัฒนาเทคโนโลยี จนสามารถใชแ้ กป้ ญั ญาหรอื ตอบสนองความตอ้ งการของกลุ่มผใู้ ช้ไดแ้ ลว้ จึง เผยแพร่ให้สาธารณชนไดร้ บั รู้ และพัฒนาเพือ่ การจำหนา่ ยและประโยชน์ในเชงิ พาณชิ ย์ รูป . ตวั อยา่ งเทคโนโลยตี ่างๆ รอบตวั ทีแสดงถึงทรพั ยส์ นิ ทางปัญญาของผสู้ รา้ ง

ผลงานท่มี ผี ู้ประดษิ ฐ์ คิดคน้ หรือ สร้างสรรค์ ตลอดนผลงานที่นักเรียนสรา้ งขน้ึ เชน่ โครงงานทมี่ วี ตั ถุประสงค์เพอ่ื ช่วยอำนวยความสะดวก หรือแก้ปัญหา หาก ผู้สรา้ งศกึ ษาประเภทองทรัพยส์ ินทางปญั ญา รายละเอียดเงื่อนไขของทรัพย์สนิ ปัญญาแต่ละประเภทและปฏบิ ตั ิตามเงอื่ นไขดงั กลา่ ว สามารถนำมาจดทะเบียน ทรพั ย์สินทางปัญญาได้ รูป . โครงงานของนกั เรียนสามารถนาํ มาจดทะเบียนทรพั ยส์ ินทางปัญญาได้

ทรัพยส์ ินทางปญั ญา หมายถงึ ผลงาน ท่ีเกิดข้ึนจากความคดิ สร้างสรรคห์ รอื การประดิษฐ์ คดิ ค้นของผูส้ รา้ ง ซึง่ ก่อให้เกิดประโยชน์ ทางด้านเศรษฐกจิ และอตุ สาหกรรมของประเทศ ทรพั ย์สนิ ทางปัญญาแบง่ ได้เป็น2ประเภท ไดแ้ ก่ 1.ทรัพย์สนิ ทางอตุ สหกรรม 2. ลขิ สิทธ์ิ เนือ่ งจากทรัพยส์ ินทางอุตสหกรรมและลิขสทิ ธ์ิ จัดเปน็ ทรัพย์สินทางปญั ญา เหมอื นกนั แต่สามารถจำแนกรายละเอยี ดของสองประเภทนีไ้ ดอ้ ีกหลายชนิด รวมทง้ั ได้รบั ความคุ้มครองทางกฎหมายที่ แตกต่างกนั จงึ อาจมคี นเข้าใจผดิ และ นำๆปใชส้ ลับกนั ทำใหเ้ กดิ การสับสนอยู่เสมอ ในสว่ นน้จี งึ แสดงรายละเอียดของ ทรัพย์สนิ ทางปญั ญาประเภทตา่ งๆ ดังรปู 3.

ทรพั ยส์ ินทางปัญญา ทรพั ยส์ นิ ทางอตุ สาหกรรม ลขิ สิทธิ สทิ ธิบตั ร วรรณกรรม อนสุ ทิ ธิบตั ร ศิลปกรรม ดนตรีกรรม เครอื งหมายการคา้ ชอื ทางการคา้ นาฎกรรม ความลบั ทางการคา้ แบบแผนภมู ิของวงจรรวม ภาพยนต์ สิงบ่งชีทางภมู สิ าสตร์ โสดทศั นวสั ดุ สิงบนั ทกึ เสยี ง งานแพรเ่ สียงแพรภ่ าพ งานอืนใดในแผนกวรรณคดีวิทยาศาสตร์ หรอื ศลิ ปะ

ทรพั ย์สนิ ทางอตุ สาหกรรม(industrial porperty) หมายถงึ ทรพั ย์สินทางปญั ญาท่เี กีย่ วขอ้ งกับการผลิตหรอื การจำหนา่ ยทางด้าน อุตสาหกรรมซึง่ จะได้รับความค้มุ ครองทางกฎหมายเมื่อผู้สรา้ งได้จดทะเบยี น ทรัพย์สินทางปัญญาเรียบรอ้ ย แลว้ สงิ่ ท่ีจดั เปน้ ทรัพยส์ ินทางอุตสาหกรรม เชน่ สิทธบิ ตั ร อนุบตั ร เครือ่ งหมาย การค้า ชื่อรา้ นค้า ความลับทางการค้า แผนผังภูมขิ องจรรวม ส่ิงบ่งชี้ทาง ภมู ศิ าสตร์ 1.สิทธบิ ตั ร(patent) หมายถึง เอกสารแสดงการคุ้มครองผลงานซ่งึ มี 2 ประเภท คือ การประดษิ ฐ์ และการออกแบบผลิตภัณฑ์ ซงึ่ แสดงสทิ ธพิ เิ ศษท่ี รัฐมอบให้ผู้ประดิษฐค์ ิดค้นหรอื ออกแบบผลติ ภณั ฑม์ ีสิทธใิ นการผลิตและจำหนา่ ย ตลอดจนกระทำการใดๆก็ไดแ้ ต่เพยี งผเู้ ดยี วในประเทสทตี่ นเองจดสทิ ธบิ ัตร หรอื อยู่ ภายใตอ้ นสุ ัญญา/ตวามตกลงระหว่างประเทศ รวมทง้ั อยูใ่ นช่วงระยะเวลาที่ กำหนดไว้เทา่ นน้ั เม่อื พ้นช่วงเวลาดงั กล่าวแล้ว ผลงานนน้ั จะตกเป็นของสาธารณะ ซึง่ ทกุ คนจะสามารถใชผ้ ลงานนนั้ ไดโ้ ดยอิสระเสรี สทิ ธิบัตรแบง่ ไดเ้ ปน็ 2 ประเภท ได้แก่

สิทธิบตั รการประดิษฐ์ (invention patent) หมายถึง เอกสารแสดงการให้ความคุ้มครองการ ประดษิ ฐ์เปน็ เวลา20ปี โดยต้องเปน็ การประดษิ ฐ์ใหม่ท่แี ตกต่างไปจากเดิมและไม่ เคยเผยแพร่ต่อสาธารณะมาก่อน ต้องประยกุ ต์ใช้ในทางอุตสาหกรรมได้ และไม่ สามารถประดษิ ฐ์ขึน้ ได้โดยง่าย โดยเน้นกลไกลการทำงานภายใน เช่น หนุ่ ยนต์สัตว์ เคล่อื นท่ี เกมหรือส่ือประกอบการเรยี นการสอน  สิทธบิ ัตรการออกแบบผลิตภัณฑ(์ product desing patent) หมายถึง เอกสารแสดงการให้ความคุ้มครองการออกแบบผลติ ภณั ฑเ์ ป็นเวลา10 ปี โดยตอ้ งเป็นการประดษิ ฐ์ใม่ทแี่ ตกต่างไปจากเดิม เน้นรปู ลักษณ์ภายนอกของ ผลิตภณั ฑ์ไมเ่ คยเผยแพรต่ อ่ สาธารณะมาก่อน และต้องประยหุ ต์ใชท้ าง อุตสาหกรรมได้ เช่น แผ่นพับกล่อง เกมหรือสื่อประกอบการเรียนการสอน

อนสุ ทิ ธบิ ตั ร(petty patent) หมายถึง เอกสารแสดงความคุม้ ครอง การประดษิ ฐ์เพียงประเภทเดียวเท่านั้นเปน็ เวลา6ปี แต่สามารถต่ออายุได2้ ครั้ง คร้งั ละ2ปี รวมเป็นเวลา10ปี อนสุ ิทธบิ ัตรจะคุม้ ครองการประดษิ ฐ์ที่ใช้ความคดิ สร้างสรรค์ท่ีมกี ารพัฒนาเทคโนโลยไี มส่ งู มาก หรอื เป็นการประดษิ ฐค์ ดิ ค้นเพียง เล็กนอ้ ย และมีประโยชน์ใช้สอยมากขน้ึ เช่น กลไกลอย่างง่ายส่ือประกอบการเรยี น การสอน

เครอื่ งหมายการค้า(trademark) หมายถึง สิ่งที่ใช้เป็น เคร่ืองหมาย เชน่ ภาพถ่าย ภาพวาด ภาพประดิษฐ์ ตรา ชอื่ คำ ขอ้ ความ ตัวหนงั สือ ตวั เลข ลายมอื ชอ่ื กลุ่มสี รูปร่างรปู ทรงของวตั ถเุ สียง สัญลกั ษณ์ หรือส่ิงเหลา่ นอ้ี ยา่ งใดอย่างหน่ึงหรือหลายอย่างรวมกนั เพอื่ แสดงวา่ ผลติ ภัณฑ์ หรอื บริการทีใ่ ช้เครอื่ งหมายน้ันแตกตา่ งจากผลิตภณั ฑ์ท่ีใชเ้ ครื่องหมายการค้าอ่ืน และเป็นสง่ิ ที่รบั ประกนั คุณภาพปละความพงึ พอใจ ตลอดจนสรา้ งความเชื่อม่นั ใน ผลิตภณั ฑห์ รอื บรกิ ารได้อีกดว้ ย

ส่อื ทางการคา้ (trade name) หมายถงึ ช่ือเต็มขององคก์ รสำหรบั ใช้ในการประกอบธุรกจิ หรอื กจิ การค้า เช่น บรษิ ัทบวั จำกัด ซง่ึ กฎหมายไม่บงั คบั วา่ ตอ้ งจดทะเบยี นชอื่ ทางการคา้ จงึ สามารถค้าขายได้ เพยี งแต่ไมไ่ ด้รบั ความ คมุ้ ครองทางกฎหมาย ดังนั้นการจดทะเบียนชื่อทางการค้าจงึ เป็นการป้องกนั การ ละเมดิ จากผูอ้ ่นื โดยสามารถยื่นจดทะเบียนไดท้ ก่ี รมพฒั นาธรุ กิจการค้า กระทรวง พาณิช บรษิ ัท ใบบวั จาํ กดั 5) ความลบั ทางการค้า (trade secrets) หมายถึง ข้อมูลท่ีสอื่ ให้เขา้ ใจเรอื่ งราว หรอื ขอ้ เทจ็ จริงที่เกย่ี วข้องหรอื เปน็ ประโยชนท์ างการค้าซ่ึงบคุ คลอนื่ ท่ัวไปไม่ สามารถเข้าถงึ ขอ้ มลู นน้ั ได้ เชน่ ส่วนผสมสตู รการผลติ สินคา้

แบบผงั ภูมขิ องวงจรรวม (layout-desing of integrated circuit) หมายถึง การจัดทำแบบ ภาพหรือแผนผังเพือ่ แสดงาการจดั วางช้นิ สว่ นทางไฟฟ้า วงจรเส้นทางเดินไฟฟ้าเปน็ วงจรรวม เช่น แผนผังวงจรรวมภาพลายเสน้ ของวงจร รวม 7) สง่ิ บง่ ชี้ทางภมู ศิ าสตร์ (Geographicail Indications GI) หมายถึง สงิ่ ท่ีใชเ้ รยี กหรอื ใชแ้ ทนแหลง่ ภูมิศาสตร์ เช่น ช่อื สญั ลกั ษณ์ พื้นที่ของประเทศ เขต ภูมิภาค และทอ้ งถน่ิ และหมายความรวมถึงทะเล ทะเลสาบ แมน่ ำ้ ลำน้ำ เกาะ ภเู ขา หรอื พน้ื ทีอ่ ่ืนนำนองเดยี วกัน ซง่ึ เปน็ สิ่งทีส่ ามารถบอกให้ผู้บริโภครไู้ ด้วา่ สนิ คา้ นน้ั มแี หลง่ กำเนดิ ทางภมู ิศาสตร์ใด รวมท้งั เป็นแสดงคุณภาพกบั แหลง่ ภมู ศิ าสตร์ที่ เป็นแหลง่ กำเนดิ ของสินค้านนั้ หรือธรรมชาติ ทเี่ ปน็ เอกลกั ษณข์ องท้องถนิ่ นัน้ ตวั อย่างรายการสินค้า GI ของไทย เชน่ ขา้ วหอมมะลทิ ุ่งกลุ ารอ้ งไห้ ปลากเุ ลา เค็มตากใบ ไข่เค็ม

ลิขสิทธิ์(copyright)หมายถึง ทรัพยส์ นิ ทางปญั ญาประเภทหนึ่งซึ่งกก หมายใหส้ ทิ ธก์ิ บั เจา้ ของสามารถกระทำการใดๆ กไ็ ดเ้ ม่ือผลงานของตนได้เพียงผู้ เดียว เช่น คัดลอก ทำซ้ำ นุยาตหรือไมอ่ นุญาตให้ผู้อืน่ คดั ลอก ทำซ้ำ เผยแพร่ โดย มีหรือไม่มีเงอ่ื นไขกไ็ ด้ ผลงานลิขสทิ ธิ์ สามารถแบ่งตามประเภทของงานได้ดงั รายละเอียดตอ่ ไปน้ี 1) งานวรรณกรรม(Literary works) หมายถึง งานพิ นธท์ ีท่ ำขนึ้ ทกุ ชนดิ เชน่ งานหนงั สือ บทประพัน์ทกุ ชนิด ท้ังรอ้ ยแก้ว ร้อยกรอง หนังสือ จุลสาร สิง่ เขยี น ปาฐถา เทศนา คำปราศรัย สนุ ทรพจธ์ และงานเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ 2) งานศิลปกรรม หมายถึง งานกลุม่ ศิลปะแขนงต่างๆ เชน่ จติ รกรรม ประตมิ ากรรม สถาปตั ยกรรม ภาพ่าย ภาพพมิ ท์ ภาพประกอบตา่ งๆ เชน่ แผนที่ ภาพรา่ ง ภาพโครงงาน ภูมิประเทศ 3) งานนาฏกรรม หมายถึง การแสดงท่าร่ายรำ ท่าเต้น หรือการเคลื่อนไหวต่างๆ รวมท้ังละครไบ้ซง่ึ อาจมีเสียงดนตรปี ระกอบได้ 4) งานดนตรีกรม หมายถงึ งานเพลงวทเี่ กดิ จากการเรียบเรียง การขับรอ้ ง การ บรรเลงซง่ึ เพลงดงั กล่าววอาจมีเสียงร้อง

5) งานโสตทัศนวัสดุ หมายถึงการลำดับภาพและบันทึกลงอปุ กรณ์อื่นๆ เพ่อื ให้ สามารถเลน่ ซ้ำได้ 6) งานภาพยนตร์ หมายถงึ การลำดับภาพซ่ึงสามารถบนั ทกึ ลงบนอุปกรณ์อืน่ ๆ และสามารแสดงตอ่ เนื่องได้ 7)สง่ิ บันทกึ เสียง หมายถึง การลำดบั เสียงดนตรี เสียงการแสดง หรือเสยี งอื่นๆ โดยบนั ทึกลงอุปกรณ์ใดๆ ก็ตามทีส่ ามารถเล่นซ้ำได้ แต่ไม่รวมเสียงประกอบ ภาพยนต์ หรือเสียงประกอบโสตทศั นวสั ดุ 8)งานแพร่เสียงแพรภ่ าพ หมายถึง การนำงานออกแสดงด้วยการแพรเ่ สียงทาง วิทยุกระจายเสียงหรือเพร่ภาพทางวิทยโุ ทรทศั น์ หรือทั้งสองอยา่ งส่สู าธารณะ 9) งานอนื่ ใดในแผนกวรรณคดี แผนกวิทยาศาสตร์ หรือ แผนกศิลปะ หมายถงึ งานอ่นื ๆ ที่มาจากแผนกวรรณคดี วิทยาศาสตรห์ รือ ศลิ ปะซึ่งอาจเปน็ งานท่เี กดิ ความคิดสร้างสรรค์ใหม่ๆที่ไม่ได้จดั อยู่ในงานท้งั 8ประเภทท่กี ลา่ วมา