นวตั กรรม สร้างสรรค์คนดี
คำนำ เอกสารฉบบั นี้ จัดทำข้ึนเพ่ือเสนอผลงานการประกวดนวัตกรรมสร้างสรรค์คนดตี ามโครงการ ส่งเสริม คุณธรรมจริยธรรม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์และค่านิยมของชาติ(โครงการโรงเรียนคุณธรรม สพฐ.) ซึ่งผู้รายงานได้เสนอข้อมูลผลงาน จากการปฏิบัติหน้าที่สำหรับใช้ประกอบการพิจารณาของคณะกรรมการ มี การนำเสนอขอ้ มูลครอบคลุมตามหลักเกณฑแ์ ละวิธกี าร ขอขอบคุณ ผ้อู ำนวยการโรงเรยี น รองผอู้ ำนวยการโรงเรยี น คณะครู นักเรยี นโรงเรยี นรม่ เกลา้ 2 และ ผู้ที่เกี่ยวข้องที่ให้การช่วยเหลือ ให้คำปรึกษา แนะนำในการปฏิบัติงาน ขอขอบคุณทุกท่านที่ให้การสนับสนุน ใหก้ ำลังใจ และใหค้ วามร่วมมอื ในการปฏิบัติงานด้วยดีตลอดมา จงึ ขอขอบพระคุณมา ณ โอกาสน้ี นายอานพ ทนั โหศักด์ิ ครู โรงเรยี นร่มเกลา้ 2 QR-Code นำเสนอผลงาน นวตั กรรม สรา้ งสรรคค์ นดี ก
สารบญั หน้า ผลงานนวัตกรรมสร้างคนดี ก ข คำนำ 1 สารบัญ 2 ความสำคญั ของนวตั กรรม 3 จุดประสงคแ์ ละเปา้ หมายของผลงานนวตั กรรม 8 กระบวนการผลิตผลงานหรือข้ันตอนดำเนนิ งาน 15 ผลการดำเนนิ งาน/ผลสมั ฤทธ์ิ/ประโยชน์ท่ีไดร้ ับ 16 ปัจจยั ความสำเรจ็ 17 บทเรียนที่ไดร้ บั (Lesson Learn) 18 การเผยแพร่/การได้รบั การยอมรับ เงื่อนไขความสำเร็จ นวตั กรรม สรา้ งสรรคค์ นดี ข
การนำเสนอผลงานนวตั กรรม “นวัตกรรมสรา้ งคนด”ี โครงการโรงเรยี นสง่ เสรมิ คณุ ธรรม สพฐ. ชอื่ ผลงานนวตั กรรม “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพยี ง ชือ่ เจา้ ของผลงานนวตั กรรม นายอานพ ทันโหศักด์ิ โรงเรยี นร่มเกล้า ๒ สังกัดสำนกั งานเขตพ้นื ทกี่ ารศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๓ โทรศัพท์ ๐๙๙-๐๔๓๗๗๗๖ โทรสาร - E – Mail [email protected] ประเภทผลงาน ดา้ นการบริหาร ด้านการเรียนการสอน สอดคลอ้ งกับคุณลักษณะโรงเรียนคณุ ธรรม สพฐ. ความพอเพยี ง ความกตญั ญู ความซือ่ สตั ย์สุจริต ความรับผิดชอบ อุดมการณ์คุณธรรม คณุ ธรรมอัตลักษณ์โรงเรียนรม่ เกลา้ 2 ไดแ้ ก่ 1)ความพอเพยี ง 2)ความกตญั ญู 3)ความซ่ือสตั ย์สุจริต 4)ความรับผิดชอบ 5)อุดมการณ์คุณธรรม รายละเอยี ดเอกสารการนำเสนอผลงานนวัตกรรม ๑. ความสำคัญของนวตั กรรม โครงการโรงเรยี นคุณธรรมสำนักงานการศึกษาขั้นพื้นฐาน เป็นการดำเนินงานเพื่อสืบสานพระราช ปณธิ าน เดนิ ตามรอยเบ้ืองพระยุคลบาทของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั มหาวชิราลงกรณบดินทรเทพยางกูร รัชกาลที่ 10 ซึ่งมีพระราชกระแสรับสั่งให้ “ช่วยสร้างคนดีให้บ้านเมือง” การเป็นพลเมืองดีหมายถึง การมี นำ้ ใจ มีความเอื้ออาทร ต้องทำงานอาสาสมัคร งานบำเพญ็ ประโยชน์ “เห็นอะไรท่ีจะทำเพื่อบ้านเมืองได้ก็ต้อง ทำ” ทั้งน้ีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ได้มอบหมายให้รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ดำเนินงานตามนโยบายภายใต้กรอบยุทธศาสตร์ชาติเกี่ยวกับเรื่องคุณธรรม โดยร่วมหารือกับสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ให้จัดการศึกษาสำหรับเยาวชนส่วนใหญ่ของประเทศ ให้เป็นพลเมืองที่มี คุณภาพ มีความรู้ ความสามารถ เป็นคนดี คนเก่ง และมีความสุข ตามนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ และ ไดจ้ ัดทำ “โครงการโรงเรยี นคุณธรรม สพฐ.” เพอื่ พฒั นาโรงเรียนในระดบั การศึกษาขั้นพื้นฐาน ให้นักเรียน ครู ผู้บริหารและบุคลากรทางการศึกษาตระหนักรู้ เข้าใจ และมีกระบวนการคิด อย่างมีเหตุผลซึมซับคุณค่าแห่ง คุณธรรมความดีอย่างเป็นธรรมชาติ และสร้างความรู้สึกผิดชอบชั่วดี รวมทั้งสร้างเครือข่ายชุมชนองค์กรแห่ง คุณธรรม โดยประสานความรว่ มมอื จากหน่วยงาน และองค์กรที่ทำงานด้านคณุ ธรรมอยา่ งเปน็ รปู ธรรมทช่ี ัดเจน รูปแบบของโรงเรียนคุณธรรมนั้น เป็นเรื่องที่ไม่ซับซ้อนและทำได้ง่าย เป็นการลงทุนต่ำ แต่ได้กำไรมาก และ สามารถเปลยี่ นแปลงพฤตกิ รรมของนักเรียนได้จรงิ ช่วยใหพ้ ฤติกรรมท่ีไม่พึงประสงค์ในโรงเรยี น “ลดลง” และ สง่ เสริมให้เกิดพฤติกรรมท่ีพึงประสงค์ “เพิ่มขนึ้ ” ซ่ึงนับเป็นการพฒั นาเยาวชน ผู้ปกครอง และชุมชน ได้อย่าง ยงั่ ยนื นวัตกรรม สรา้ งสรรค์คนดี 1
เพื่อสนองพระราชกระแสรับส่ังของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯและพระ บรมราโชวาทด้านการศึกษาของสมเด็จพระเจ้าอยู่หวั มหาวชริ าลงกรณ บตนิ ทรเทพยวรางกูร โรงเรียนร่มเกล้า ๒ จึงมุ่งหวังให้ผู้บริหาร ครู นักเรียนและบุคลากรทางการศึกษามีคุณธรรม จริยธรรม เพราะจากการจัด กจิ กรรมการเรยี นการสอนครผู ้สู อนประสบปัญหานกั เรยี นขาดคุณธรรมในการดำเนินชวี ิต ไมว่ า่ จะเป็นนักเรียน ไม่มีความอาทรต่อกัน ขาดวินัยขาดความรับผิดชอบ ไร้ซึ่งคุณธรรม จริยธรรม มีพฤติกรรมอันไม่พึงประสงศ์ ไม่รู้จักความเพียงพอและพอเพียง หากไม่ได้รับการปลูกฝังคุณธรรมตั้งแต่เด็ก ๆ อาจส่งผลเสียทางด้าน พฤตกิ รรมและการดำเนินชีวิตการตัดสินใจทีผ่ ิดพลาด และยังดำเนนิ ชวี ติ อยา่ งไม่มแี บบแผนท่ีถูกต้อง จากสภาพปัญหาตังกล่าว โรงเรียนร่มเกลา้ 2 สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต 3 จึงได้คิดหาแนวทางเพื่อให้ผู้บริหาร ครู บุคลากรทางการศึกษาและนักเรียนทุกคนได้ตระหนักรู้เข้าใจ และเหน็ ความสำคัญของการแก้ปัญหาดังกล่าว โดยการจดั ทำนวตั กรรม “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิต อาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพียง ผ่านกิจกรรมชมรม “อสม.น้อยจิตอาสา” เพื่อเป็นการส่งเสริมให้ครู ได้มีแนวทางในการบูรณาการหลักคุณธรรม จริยธรรม สู่กิจกรรมการเรียนการสอนอย่างถูกต้อง มีลำดับ ขั้นตอนและเป็นไปในรูปแบบเดียวกันมีผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรม ที่สำคัญเพื่อเป็นการปลูกฝังและสร้างความ ตระหนักเรื่องคุณธรรมจริยธรรมและค่านิยมท่ีพึงประสงค์ให้กับนักเรียน ให้นักเรียนคิดอย่างมีเหตุผล ดำเนิน ชวี ิตตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง ภายใต้บรบิ ทของสถานศึกษาและกระบวนการมสี ว่ นร่วมของทุกฝ่ายท่ี เกี่ยวข้องด้วยวงจรคุณภาพ PDCA โดยการบูรณาการตามแนวทาง ROMKLAO MODEL : Responsibility Open mind Moral Knowledge Learning Activity operating Reinforce & Praise ๒. จดุ ประสงค์และเป้าหมายของผลงานนวัตกรรม 2.1 จดุ ประสงค์ ๒.๑.1 เพื่อพัฒนานักเรียนให้มีคุณลักษณะโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ อุดมการณ์คุณธรรม คุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียนด้วย นวตั กรรม “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มจี ิตอาสา ตามรอยพอ่ สานตอ่ ความพอเพียง 2.1.2 เพือ่ ขบั เคล่ือนการพัฒนาคุณธรรมสกู่ ารปฏิบตั ิอย่างเปน็ รปู ธรรมจากกจิ กรรม ชมรม “อสม.นอ้ ยจิตอาสา” 2.1.3 เพื่อพัฒนาครู บุคลากรทางการศึกษา และนักเรียน ให้มีทัศนคติ วิธีคิด และการ ประพฤติปฏิบัติที่เน้นคุณธรรม และค่านิยมที่เหมาะสมกับสังคมทย เพิ่มพฤติกกรรมที่พึงประสงค์ และลด พฤตกิ รรมทไ่ี ม่พงึ ประสงค์ 2.1.4 เพ่อื ให้นกั เรียนมีความตระหนักกต่อการดำเนนิ ชวี ิตอยา่ งพอเพยี งตามแนวทาง เศรษฐกิจพอเพยี ง 2.2 เป้าหมาย เป้าหมายเชิงปริมาณ : ครู บุคลากรทางการศึกษา และนักเรียนโรงเรียนร่มเกล้า 2 มีคณุ ธรรม จริยธรรม ตามคุณลกั ษณะอันพึงประสงคโ์ รงเรยี นคณุ ธรรม 5 ประการ เป้าหมายเชิงคุณภาพ : ครู บุคลากรทางการศึกษา และนักกเรียนโรงเรียนร่มเกล้า 2 เกิดคณุ ลักษณะ หรอื คณุ ธรรมท่ีพึงประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คอื ความพอเพียง ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ และอุดมการณ์คุณธรรม เปรียบเสมือนเป็นคุณธรรมท่ีจะช่วยให้ลด พฤตกิ รรมทีไ่ มพ่ ึงประสงคใ์ นโรงเรียน และเพม่ิ ให้เกิดพฤติกรรมท่ีพงึ ประสงค์ นวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี 2
๓. กระบวนการผลิตนวัตกรรม โรงเรียนรม่ เกล้า 2 โดยการบริหารงานของ นายวัชรพล วทิ ยากร ผูอ้ ำนวยการโรงเรยี นร่มเกล้า 2 ได้บริหารสถานศึกษาแบบมีส่วนร่วมกับคณะครู เพื่อจัดกระบวนการเรียนการสอนให้สอดคล้องกับ พระราชบญั ญตั ิการศึกษาแหง่ ชาติ พ.ศ.2542 และแก้ไขเพมิ่ เติม (ฉบับท่ี 2) พ.ศ.2545 ตลอดจนหหลักสูตร แกนกลาง พ.ศ.2551 มงุ่ เน้นให้นกั เรยี นเปน็ คนดี คนเกง่ และสามารถดำรงชวี ิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข ตามวิสัยทศั นข์ องโรงเรียน คอื รักศกั ด์ิศรี มีคุณธรรม นำวิชาการ สืบสานงานพระราชดำริ ซง่ึ มี Model ในการ บริหารสถานศึกษาคือ “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพียง เป็นเทคนิคที่ใช้ในการบริหารงานเพื่อพัฒนาโรงเรียน ให้เป็นโรงเรียนคุณธรรม สำหรับโรงเรียนร่มเกล้า 2 ได้พัฒนามาจากหหลักการบริหารแบบมีส่วนร่วม มีกระบวนการการผลิตนวัตกรรม/ขั้นตอนการดำเนินงาน โดยใชก้ ระบวนการ PDCA ดังนี้ กระบวนการการผลิตนวัตกรรม/ขน้ั ตอนการดำเนนิ งาน โดยใช้กระบวนการ PDCA ภาพท่ี 1 ROMKLAO MODEL นวตั กรรม สร้างสรรค์คนดี 3
ขั้นวางแผน (Plan : P) ๑. นักเรียนที่มีจิตอาสา รวมกลุ่มกันและเชิญชวนนักเรียนโรงเรียนร่มเกล้า ๒ จัดตั้งชมรม อสม. น้อยจิตอาสา รวมกล่มุ เป็นแกนนำในการทำกิจกรรม จติ อาสาในโรงเรียนและชุมชน ออกแบบกจิ กรรม ตาราง กิจกรรม แบบวัดผลประเมินผล เพื่อให้สอดคล้องกับคุณลักษณะอันพึงประสงค์โรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ และอุดมการณ์คุณธรรม ด้วย กระบวนการวงจรคณุ ภาพ PDCA โดยการบูรณาการตามแนวทาง “ROMKLAO MODEL” ๒. ปฏิบัติการตามกระบวนการกลุ่ม มีการเลือกประธาน รองประธาน เลขานุการ เหรัญญิก ของ กล่มุ ต้งั ชือ่ กลมุ่ ว่า อสม.น้อยจิตอาสา ๓. กลุม่ คณะชมรม อสม.น้อยจิตอาสาประชมุ วางแผน เขยี นโครงการเสนอครทู ่ีปรึกษาชมรม อสม. น้อยจิตอาสา เพื่อเสนอกิจกรรมที่จะปฏิบัตินำเสนอรูปแบบการทำกิจกรรม การจัดหาทุน มอบหมายหน้าท่ี รบั ผดิ ชอบ และเสนอวธิ ขี ยายผลและขยายเครอื ข่ายท้ังในโรงเรยี นและชุมชน นวตั กรรม สรา้ งสรรคค์ นดี 4
๔. ตั้งกฎระเบยี บของกลุ่ม คือ ทุกคนจะตอ้ งยึดคุณลักษณะท่ีพงึ ประสงค์ดา้ นจติ อาสาและอยู่อย่าง พอเพียงตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงเป็นหลักในการจัดทำโครงงานครั้งนี้ เงินที่ใช้ในการจัดทำจะต้องมีการ บนั ทกึ รายรบั รายจา่ ยอยเู่ สมอ ผู้ท่ีสามารถเบิกถอนเงนิ ไดจ้ ะต้องเปน็ คณะกรรมการการเงิน ๒ ใน ๓ เท่านั้นจึง จะสามารถเบิกถอนได้ ๕. เสนอแนวความคดิ /เสนอแนวทางการจัดกิจกรรมต่อครูท่ปี รึกษา และจดั ทำรา่ งกิจกรรมต่อครูท่ี ปรกึ ษาเพือ่ ขออนญุ าตจัดทำกจิ กรรมและเสนอคณะผบู้ ริหาร โรงเรยี นร่มเกลา้ ๒ ๖. ประชาสัมพันธ์กิจกรรมผ่านเสียงตามสายของโรงเรียนร่มเกล้า 2 และเริ่มจากกลุ่มเพื่อนให้ ห้องเรียนเดียวกัน ระดับชั้นเดียวกันและจากรุ่นพี่สู่รุ่นน้อง จากนักเรียนในหมู่บ้านสู่ชุมชนในหมู่บ้านผ่านหอ กระจายข่าว และประชาสมั พันธท์ ีโ่ รงพยาบาลไชยวานในวันคลินกิ ผสู้ งู อายุ ๗. ขอความรว่ มมือจากนักเรียนและคณะครูในโรงเรียนโดยผา่ นทางครทู ่ีปรึกษาครูกลุ่มงานกิจการ นักเรียน คณะกรรมการสภานักเรียนขอความร่วมมือจัดกิจกรรม ได้แก่ กิจกรรมธรรมะเสียงตามสายยามเช้า กิจกรรมจิตอาสากวาดใบไม้และเก็บขยะ กิจกรรมจิตอาสาโบกรถจราจร กจิ กรรมทำผลิตภัณฑส์ มนุ ไพร ๘. กล่มุ คณะชมรม อสม.น้อยจิตอาสา รว่ มกนั จดั ทำกจิ กรรมตา่ ง ๆ นวัตกรรม สรา้ งสรรคค์ นดี 5
๙. ประชมุ ชแ้ี จ้งขนั้ ตอนวิธีการจดั กิจกรรม อสม.น้อยจติ อาสา แบ่งเป็น 2 ประเภท คือ ๑) กิจกรรมสบื ทอดเพ่ือความยงั่ ยืน เปน็ กจิ กรรมจิตอาสาเพื่อสาธารณะประโยชน์ คือ กิจกรรม ธรรมะเสยี งตามสายยามเชา้ กจิ กรรมจิตอาสากวาดใบไม้และเก็บขยะ กิจกรรมจติ อาสาโบกรถจราจร กจิ กรรม ทำผลติ ภณั ฑส์ มุนไพร และกจิ กรรมการพอกเขา่ สมุนไพรผรู้ ับบริการท่โี รงพยาบาลไชยวานในวันคลนิ ิกผสู้ ูงอายุ ๒) กิจกรรมปลูกจิตสำนึกให้รู้ถึงประโยชน์ของสมุนไพรในท้องถิ่นของตนเอง รับบริจาค สมุนไพรในชุมชนที่นำมาพอกเข่าเพื่อใช้ประโยชน์และใช้ดำเนินกิจกรรมโครงงาน รวมทั้งประชาสัมพันธ์หน้า เสาธง เชญิ ชวน ร่วมเดนิ รณรงคก์ บั หนว่ ยงานภายนอก ขนั้ ท่ี ๒ ขัน้ ปฏิบัติ (DO) ๑.๒.๑ กลุ่ม อสม.น้อยจิตอาสา ประชาสัมพันธ์เสียงตามสายและหน้าเสาธง รู้และเข้าใจกิจกรรม ตา่ งๆ รว่ มหาอาสาสมคั รร่วมกจิ กรรม และบรรยายธรรมคติประจำใจทกุ วนั ๑.๒.๒ กลุ่ม อสม.น้อยจิตอาสา พร้อมเครือข่ายทำสื่อกิจกรรม ใบความรู้และประโยชน์จาก สมนุ ไพรท่ใี ช้ในการพอกเข่า วธิ ีการทำและผลติ ภณั ฑพ์ อกเข่าสมุนไพร ๑.๒.๓ การขยายผล โดยการนำสื่อไปใช้ สมุนไพรที่ใช้ในการพอกเข่า วิธีการทำและผลิตภัณฑ์ พอกเข่าสมุนไพรเพื่อเป็นสื่อให้กับนักเรียนโรงเรียนร่มเกล้า ๒ ผู้ปกครองและคนในชุมชนของตนเองและ ชมุ ชนใกลเ้ คียงไดร้ ู้และเข้าใจในสมุนไพรและข้ันตอนการทำพอกเขา่ สมนุ ไพร ๑.๒.๔ กลมุ่ ชมรม อสม.นอ้ ยจิตอาสา ประชาสมั พันธท์ ี่โรงพยาบาลไชยวานในวนั คลินิกผสู้ งู อายุ ให้ รู้ถึงสรรพคุณประโยชนแ์ ละวิธกี ารพอกสมุนไพร ออกปฏิบัติกิจกรรมตามแผนทีก่ ำหนดไว้ มีการบันทึกผลการ ปฏิบัติกิจกรรม บันทึกภาพจัดกิจกรรม ประเมินความพึงพอใจของผู้รอรับบริการในวันคลินิกผู้สูงอายุ และ ความคดิ เห็นของ อสม.น้อยจติ อาสานำมาเรียนรู้ระหว่างสมาชิกกลุ่ม นำเสนอผลงานต่อครูที่ปรึกษาเพ่ือรับฟัง ข้อเสนอและรับฟังการชน่ื ชมจากครทู ี่ปรึกษา ๑.๒.๕ นักเรียนชมรม อสม.น้อยจิตอาสาจัดทำผลิตภัณฑ์เพื่อจำหนา่ ยหารายได้ เพื่อนำสินค้าและ บรกิ ารออกสตู่ ลาด ขั้นที่ ๓ ขนั้ ตรวจสอบประเมินผล (check : C ) มีการตรวจสอบประเมินผล โดยการใช้เครื่องมือ เช่น การสังเกต การสัมภาษณ์ ใช้แบบสอบถาม ประเมินความพึงพอใจ แบบบันทึกการทำความดี และภาพการจัดกิจกรรม ดูหลักฐานเชิงประจักษ์นำข้อมูล จากแบบสอบถามมาวเิ คราะหส์ ังเคราะหห์ าค่าเฉลย่ี และรอ้ ยละ ขั้นท่ี ๔ ขนั้ ปรบั ปรงุ แกไ้ ข รายงาน (Action : A) นำข้อมูลที่ได้จากขั้นประเมินมาแก้ไขเพื่อให้ผลงานมีคุณภาพ มีประสิทธิภาพประสิทธิผล และ นำเสนอข้อเสนอแนะไว้เพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาโครงการต่อไปนี้ และเขียนรายงานผลโครงการผลการ ปฏบิ ัติกิจกรรม นำเสนอโดยการจดั ทำปา้ ยนิทรรศการแสดง นวตั กรรม สร้างสรรค์คนดี 6
ข้นั ที่ ๑ วางแผน แผนภมู ิแสดงข้นั ตอนการปฏิบตั ิงาน ขั้นที่ ๒ ปฏบิ ัติ ๑. ประชาสัมพันธ์โครงงาน/กิจกรรมนำเสนอแนวทางการปฏบิ ัตกิ จิ กรรม ขนั้ ท่ี ๓ ตรวจสอบ ๒. ขอความร่วมมือจากคณะครู บุคลากรทางการศึกษา และนักเรียน ประเมินผล ประชาสมั พนั ธ์ใหท้ ุกคนทราบ ๓. ขยายเครือข่ายโดยเชิญชวนเพื่อนๆ รุ่นพี่รุ่นน้องมาเป็น อสม.น้อยจิต อาสา ๔. รับสมคั รนกั เรยี นท่มี ีจติ อาสา จดั ทำทำเนยี บ อสม.นอ้ ยจิตอาสา ๕. ประชมุ ชแ้ี จงขั้นตอนวิธีการจดั กิจกรรมของ อสม.น้อยจิตอาสา ๖. อสม.น้อยจิตอาสาเตรียมงานเตรียมสื่อวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการสอน ๑. ประชาสัมพนั ธเ์ ชิญชวนนักเรียน ๒. ผลติ ส่อื ตวั อยา่ งหรือเอกสารประกอบการสอนก่อนออกไปสอน ๓. จดั อปุ กรณท์ ่จี ะใช้ในกกิจกรรม ๔. ร่วมทำกจิ กรรมต่างๆ ร่วมกัน ๕. ขยายเครือข่าย โดยถ่ายทอดความรู้ใช้วิธีเพื่อนสอนเพื่อน สอนพี่ สอน น้อง ๖. ขอรับบริจาคผลผลิต เช่น สมุนไพรที่ใช้พอกเข่า และนำผลผลิตไปแปร รูปเพ่ือสะดวกต่อการใช้งานและบริการในชมุ ชนและโรงพยาบาลไชยวานใน วันคลนิ กิ ผสู้ ูงอายุ ๗. แกนนำ/เครือขา่ ยร่วมกจิ กรรม ๘. จัดกิจกรรมโดยยึดหลักธรรมอิทธิบาท ๔ สังคหวัตถุ ๔ ความกตัญญู และหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง ๙. ขยายผลใหน้ ักเรยี นทกุ คนมสี ว่ นร่วมและขยายผลให้ชุมชนมีส่วนรว่ ม ๑. สอบถาม/ดหู ลักฐานเชงิ ประจกั ษ์/ใชแ้ บบประเมิน/แบบสังเกต ๒. สัมภาษณผ์ รู้ ับบริการ บันทกึ ปญั หาอปุ สรรคและข้อเสนอแนะ ๔. ใชแ้ บบประเมนิ ความพงึ พอใจผ้รู ับบรกิ าร บันทึกภาพกจิ กรรม ขนั้ ที่ ๔ ปรบั ปรุงตาม ๑.ปรบั ปรุงแกไ้ ขตามขอ้ เสนอแนะ ข้อเสนอแนะและรายงานผล ๒.รายงานผลการปฏบิ ัตกิ ิจกรรมเป็นเอกสาร ๓.จดั ทำปา้ ยนเิ ทศ/แผ่นผับ/Power point ๔.จัดนิทรรศการแสดงผลงาน/เผยแพร่ผลงาน นวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี 7
๔. ผลการดำเนนิ การ/ผลสมั ฤทธ/์ิ ประโยชนท์ ่ไี ดร้ บั จากการดําเนินงานพัฒนาคุณภาพผู้เรียนในโรงเรียนโดยใช้ “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มจี ิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพยี ง ได้ใช้แนวคิดวงจรคุณภาพ PDCA เป็นแนวทางพัฒนานวัตกรรม และยังส่งผลให้นักเรียนโรงเรียนร่มเกล้า 2 มีคุณธรรม จริยธรรม คุณลักษณะอันพึงประสงค์เป็นไปตาม หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของโครงการเรียนคุณธรรม สพฐ. และคุณธรรมอัต ลกั ษณ์ของโรงเรียน ได้รบั การยอมรบั จากหน่วยงานต่าง ๆ มากมาย เป็นรปู ธรรมชดั เจน 4.1 ผลทเ่ี กดิ ตามวตั ถปุ ระสงค์ เพื่อพัฒนานักเรียนให้มีคุณลักษณะโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความ กตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ และอุดมการณ์คุณธรรม คุณธรรมอัตลักษณ์ของโรงเรียนด้วย นวัตกรรม “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพียง ของนักเรียน โรงเรยี นรม่ เกล้า 2 สรปุ ไดด้ งั นี้ ตารางที่ 1 ตารางแสดงผลการประเมินคุณธรรมเป้าหมายโรงเรียนคุณธรรม 5 ด้าน ของนักเรียน โรงเรียนร่มเกล้า 2 4.2 ผลท่เี กดิ ข้นึ กบั ผน นวตั กรรม สร้างสรรค์คนดี 8
การใช้กิจกรรมผ่านชมรม อสม.น้อยจิตอาสา “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพียง ให้กับนักเรียนโดยการบูรณาการในกลุ่มสาระการเรียนรู้ต่างๆส่งผลให้ นักเรียนมีพฤติกรรมที่พึงประสงค์ ด้วนความมีวินัยและรับผิดชอบ สอดคล้องกับคุณธรรมอัตลักษณ์ของ โรงเรียน และสามารถนําไปใช้ในการดําเนินชีวิตประจําวันได้อย่างเหมาะสม นำไปสู่การส่งเสริมทักษะทาง วชิ าการท่มี คี วามหลากหลายในองคก์ รทีก่ ว้างมาขน้ึ ทำให้เกดิ ผลกบั นกั เรยี นดังต่อไปนี้ 4.1.1 นักเรยี นไดร้ บั รางวลั เกยี รติบัตรจากการแข่งขันทักษะทางวชิ าการ รางวัลชนะเลิศ ระดับจังหวัด โครงงานคุณธรรมจริยธรรม ระดับประถมศกึ ษา มลู นธิ เิ ปรม ติณสูลานนท์ จังหวดั นครราชสมี า นอกจากกิจกรรมนแี้ ลว้ นกั เรียนมกี ารนำความรู้ คุณลกั ษณะโรงเรยี นคณุ ธรรม 5 ประการ คอื ความพอเพียง ความกตัญญู ความซ่อื สตั ยส์ จุ ริต ความรับผดิ ชอบ และอุดมการณค์ ุณธรรม ทกั ษะตา่ งๆไป ประยุกตใ์ ช้ในการเข้าร่วมแขง่ ขนั กิจกรรมตา่ งๆ จนได้รับรางวลั ดังนี้ รางวลั เหรียญทอง ระดับเขต กจิ กรรม การประกวดโครงงานคณุ ธรรม ระดับช้ัน ป.4 – ป.6 นวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี 9
รางวลั เหรียญทอง ระดับเขต กจิ กรรม การแข่งขนั ทำนำ้ พริก ผกั สด เครอื่ งเคียง ระดบั ชั้น ป.4 – ป.6 และนำความรู้ทกั ษะด้านพอเพยี ง ทำใหน้ ักเรียนมีความรคู้ วามสามารถในการนำหลักเศรษฐกจิ มาใช้ และเข้าร่วมกจิ กรรมการแขง่ ขนั ดา้ นตา่ งๆไดร้ ับรางวัลดังน้ี รางวัลเหรยี ญทอง ระดับเขต กิจกรรม การประกวดโครงงานอาชีพ ระดับช้ัน ป.4 – ป.6 นวตั กรรม สร้างสรรคค์ นดี 10
รางวลั เหรยี ญทอง ระดับชาติ กจิ กรรม การแขง่ ขนั ทำน้ำพริก ผกั สด เครื่องเคยี ง ระดับชนั้ ป.4 – ป.6 และในการปฏิบัติกิจกรรมใน ชมรม อสม.น้อยจิตอาสา นักเรียนได้นำทักษะและการเรียนรู้ ต่างๆจากกิจกรรม มาใชใ้ นการแขง่ ขนั ทักษะทางวชิ าการ รางวลั เหรยี ญทอง ระดับชาติ กิจกรรม การประกวดโครงงานอาชพี ระดับช้ัน ป.4 – ป.6 4.1.2 นักเรียนมีความรับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมายมากขึ้น เมื่อครูมอบหมายงานให้ รบั ผดิ ชอบนักเรยี นสามารถปฏบิ ตั ิได้ถกู ต้องและทนั ตามกำหนดเวลา 4.1.3 เมื่อนักเรียนได้ปฏิบัติหรือเข้าร่วมกิจกรรม ทำให้นักเรียนได้รับการพัฒนาด้าน ผลสมั ฤทธิท์ างการเรียนสูค่ วามเปน็ เลิศ นักเรยี นสามารถนำไปใช้ใหเ้ กดิ ประโยชนใ์ นการเรียนในรายวิชาตา่ งๆ 4.1.4 นักเรียนได้รับการส่งเสริมความเป็นเลิศด้านวิชาการ เป็นการเสริมสร้างให้เป็นผู้ใฝ่ เรยี นรอู้ ยา่ งต่อเนื่อง ใชก้ ระบวนการจดั การเรียนรดู้ ้วยตนเองอย่างมขี น้ั ตอน นวัตกรรม สรา้ งสรรค์คนดี 11
4.2 ผลงานท่ีเกดิ ข้ึนกับครู 4.2.1 ครมู คี วามรู้ความเข้าใจและตระหนักในการส่งเสริมการพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมหรือ คุณธรรมที่พึงประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ และอดุ มการณค์ ุณธรรมใหก้ ับนกั เรียน 4.2.2 ครูผู้สอนได้พัฒนาศักยภาพของตนเองด้วยการแสวงหาความรู้อยู่เสมอ เพื่อนำมาใช้ ในการพัฒนาคณุ ธรรมจรยิ ธรรมนกั เรยี น 4.2.3 ครูมผี ลงานทไ่ี ดร้ บั รางวัลและเกยี รติบตั ร เกิดความภาคภูมใิ จ รายละเอยี ดดังภาพ ครูผ้ฝู ึกสอน รางวัลชนะเลิศ ระดับจงั หวดั โครงงานคณุ ธรรมจริยธรรม ระดับประถมศึกษา มลู นิธิเปรม ตณิ สลู านนท์ จงั หวัดนครราชสีมา ครูผู้ฝึกสอนโครงงานคุณธรรม “ปณิธานความ ดี ทำดีเริ่มได้ที่ตัวเรา” เนื่องในวันคล้ายวันสวรรคต พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลย เดชมหาราช บรมนาถบพิตรและพระบาทสมเด็จพระ จลุ จอมเกลา้ เจา้ อย่หู ัว พระปิยมหาราช ครูผฝู้ ึกสอน รางวัลเหรียญทอง ระดับเขต กิจกรรม การประกวดโครงงานคณุ ธรรม ระดับชั้น ป.4 – ป.6 ครผู ฝู้ ึกสอน รางวัลเหรียญทอง ระดับชาติ กิจกรรม การประกวดโครงงานอาชพี ระดับชน้ั ป.4 – ป.6 นวตั กรรม สรา้ งสรรค์คนดี 12
ครูผู้ฝกึ สอนรางวัลเหรยี ญทอง ระดับชาติ กิจกรรม การแขง่ ขันทำน้ำพริก ผกั สด เครื่องเคยี ง ระดบั ชน้ั ป.4 – ป.6 4.3 ผลทเี่ กิดข้นึ กับผบู้ ริหาร รางวลั ชนะเลศิ เหรยี ญทอง ระดับชาติ ผอู้ ำนวยการสถานศกึ ษายอดเยี่ยมระดับประถมศกึ ษาขนาดใหญ่ ดา้ นบริหารจัดการ รางวลั ชนะเลศิ เหรยี ญทอง ระดับชาติ ผอู้ ำนวยการสถานศกึ ษายอดเยย่ี มระดบั ประถมศึกษาขนาดใหญ่ ดา้ นวชิ าการ นวัตกรรม สรา้ งสรรค์คนดี 13
4.4 ผลที่เกิดข้ึนกบั โรงเรยี น 4.4.1 โรงเรยี นได้รบั การยอมรบั และศรทั ธาจากผู้ปกครองและชุมชน 4.4.2 โรงเรียนเป็นแหลง่ เรยี นรดู้ ้านวิชาชีพให้กบั ชุมชนมากข้ึน 4.4.3 โรงเรยี นไดร้ บั รางวัลตา่ งๆ ดงั นี้ โรงเรียนวถิ ีพุทธชน้ั นำ ร่นุ ท่ี 5 มหาวิทยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั สถานศึกษารางวลั พระราชทาน ระดับกอ่ นประถมศึกษาขนาดกลาง รางวัลชนะเลิส ระดับจงั หวดั การประกวดศนู ยเ์ รียนรู้และปลูกกจิตสำนึกกการทำเกษตรอินทรยี ค์ รบวงจรใน โรงเรยี น นวัตกรรม สรา้ งสรรค์คนดี 14
4.4 ผลท่เี กิดข้ึนกบั ชุมชน 4.4.1 ชมุ ชนมคี วามมั่นในใจการจัดการเรียนการรู้ของโรงเรยี น 4.4.2 ชุมชนมคี วามภาคภมู ิใจ ศรทั ธาตอ่ โรงเรยี นและชว่ ยกันพัฒนาโรงเรยี นเพิ่มขึ้น 4.4.3 ชมุ ชนมสี ่วนรว่ มกบั โรงเรยี นในการพฒั นาและส่งเสริมผ้เู รยี นให้มคี ณุ ธรรมจริยธรรม 5. ปัจจัยไปสู่ความสำเรจ็ การดำเนินการจัดการเรียนรู้ตามแนวทาง “ROMKLAO MODEL” ที่มีกระบวนการคุณธรรมที่พึง ประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความ รับผิดชอบ และอดุ มการณ์คุณธรรม ผา่ นกิจกรรมของ ชมรม อสม.น้อยจติ อาสา ในรปู แบบวธิ ีการปฏิบัติท่ีเป็น เลิศ ในการสร้างภูมิคุ้มกันและพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมโดยใช้ “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพียง โดยนำหลักคุณธรรมที่พึงประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ และอุดมการณ์คุณธรรม สร้างภูมิคุ้มกันใน การดำเนินชีวิตและสร้างนักเรียนให้เป็นคนดี คนเก่ง และมีความสุขตามยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ที่เน้นให้ เยาวชนเป็นคนดี เก่ง และมีคุณภาพ มีความพร้อมทั้งกาย ใจ สติปัญญา มีพัฒนาการที่ดีรอบด้าน มีจิตอาสา มีความรบั ผิดชอบตอ่ สงั คม และเป็นพลเมอื งดขี องชาติ ดังนี้ 1. สร้างการรับรู้และการยอมรับทั่วทั้งโรงเรียนจัดให้มีการประชุมร่วมกัน สร้างความตระหนัก กระตุ้นการรับรู้ ใช้ช่องทางสื่อสารที่หลากหลายทั้งแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการ ได้แก่ สื่อสารใน โปรแกรม Line จดหมายข่าวโรงเรียน แผ่นพับ เว็บไซต์โรงเรียน เพจ Facebook เสียงตามสาย ป้าย ประชาสัมพนั ธ์ และมกี ารประชาสัมพันธก์ จิ กกรรมของชมรม อสม.นอ้ ยจิตอาสา 2. สร้างนักเรียนแกนนำจัดตง้ั ชมรม อสม.น้อยจคิ อาสา ของโรงเรียน รว่ มกันทำกจิ กรรม ติดตามให้ คำปรกึ ษาแนะนำและเสริมแรงอย่างสมำ่ เสมอ 3. การกำหนดคุณธรรมที่พึงประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ มุ่งแก้ไขนักเรียนเพื่อช่วย เปลย่ี นแปลงพฤติกรรมของนักเรียนเปน็ การกำหนดพฤติกรรมบ่งช้เี ชงิ บวกมีความชดั เจนสอดคล้องกับปัญหาท่ี ต้องการแก้ไข ปรบั ปรุง และพฒั นา สามารถนำไปปฏบิ ตั แิ ละประเมินผลการเปลย่ี นแปลงได้ นวตั กรรม สร้างสรรคค์ นดี 15
4. กำหนดวิธีการบรรลุคุณธรรมที่พึงประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ กิจกรรมที่ทำให้ เกิดผลต่อการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม เป็นกกิจกรรมที่ทำให้นักเรียนคิดนักเรียนทำ เปิดโอกาสนักเรียนให้ คน้ ควา้ และฝึกปฏิบตั ิดว้ ยตนเอง ตรงความสามารถ ความถนดั และความเขา้ ใจ 5. ลงมือปฏบิ ตั ิเพอื่ บรรลเุ ป้าหมายการเปลยี่ นแปลง (คุณธรรมที่พึงประสงคข์ องโรงเรยี นคุณธรรม 5 ประการ) โดยส่งเสรมิ ใหม้ ีการทำทงั้ โรงเรียน ทำตอ่ เนอื่ ง และสมำ่ เสมอ 6. มารติดตาม ประเมินล วิเคราะห์และอภิปรายผล การนำข้อมูลที่ได้จากการติดตามประเมินผล มาวิเคราะห์และอภิปราย ผู้สอนและผู้เรียนร่วมมือกันแลกเปลี่ยนประสบการณ์และสรุป เพื่อนักเรียนให้มี แนวคิดกว้างขวางขน้ึ 7.การยึดหลักวิธีการแห่งศาสตร์พระราชานั่นคือ หลักการทรงงาน ทำให้สามารถดูแลช่วยเหลือ นกั เรียนไดอ้ ย่างท่วั ถึง 8. โรงเรียนร่มเกล้า 2 นำผลนิเทศ/ประเมินโครงการ/และผลกการดดำเนินกิจกรรมต่างๆ ในปี การศกึ ษาที่ผา่ นมา ใชเ้ ป็นข้อมูลในการปรบั ปรุงพัฒนาวิธีการปฏิบตั นิ ำไปสูว่ ิธีปฏบิ ัตทิ ี่เปน็ เลิศ 9. นักเรียนโรงเรียนร่มเกล้า 2 มีความเข้าใจในเรื่องคุณธรรม จริยธรรม เป็นแบบอย่างที่ดีในการด ดำเนินชีวติ ทง้ั ในดา้ นส่วนตนและสว่ นรวม 10. โรงเรยี นร่มเกล้า 2 มหี อ้ งเรยี นคุณธรรมต้นแบบสำหรบั เป็นแหล่งศึกษาดูงานของโรงเรียนอ่ืนๆ ทั้งในโรงเรียนและตา่ งโรงเรียน 11. ผ้บู ริหาร ครู ผู้ปกครองและนักเรียนใหค้ วามรว่ มมือ ร่วมใจ ที่เกดิ จากการรว่ มมือกนั ทำกจิ กรรม อย่างต่อเนื่องด้วยความสขุ และเห็นคุณค่าของสงิ่ ทท่ี ำ 12. นักเรียนโรงเรียนร่มเกลา้ 2 มคี วามภาคภมู ใิ จทเ่ี ปน็ คนดีของโรงเรยี น ครอบครวั และชมุ ชน 6. บทเรียนทไ่ี ด้ (Lesson Learn) นวัตกรรม “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพียง เป็น นวตั กรรมท่มี งุ่ เน้นการปลูกฝงั คุณธรรมจรยิ ธรรม ด้วยคณุ ธรรมที่พงึ ประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต ความรับผิดชอบ และอุดมการณ์คุณธรรม ฝึกให้ผู้เรียนมี ความรับผดิ ชอบ ทงั้ รบั ผดิ ชอบต่อตนเอง เช่น ปฏิบัติตนใหส้ มกับสภาพการเป็นนักเรยี น แต่งกายและประพฤติ ปฏิบัติตนตามระเบียบของโรงเรียน เชื่อฟังคำสอนของครู ขยัน ประหยัด พัฒนาตนเองทั้งร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสงั คม มคี วามรับผดิ ชอบต่อหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย เช่น สภุ าพออ่ นโยน มสี มั มาคารวะต่อบุคคล และปฏบิ ตั ิงานดว้ ยความซื่อสัตย์ ตรงต่อเวลา รบั ผิดตอ่ สังคม เช่นสรา้ งชื่อเสยี งทดี่ ีให้แกโ่ รงเรียน รู้จักเสียสละ เอ้อื เฟ้อื เผ่อื แผเ่ หน็ ประโยชนส์ ว่ นรวม รกั ษาทรัพยส์ มบัติของโรงเรียนของสังคม และมคี วามสามัคคีในหมคู่ ณะ นวตั กรรม สรา้ งสรรค์คนดี 16 16
7.การเผยแพร่/การไดร้ บั การอมรบั ในการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรมนักเรียนด้วยคุณธรรมที่พึงประสงค์ของโรงเรียนคุณธรรม 5 ประการ คือ ความพอเพียง ความกตัญญู ความซ่ือสตั ยส์ จุ ริต ความรบั ผิดชอบ และอุดมการณค์ ุณธรรม โดยใช้ นวัตกรรม “ROMKLAO MODEL” สำนึกดี มีจิตอาสา ตามรอยพ่อ สานต่อความพอเพียง ทำให้เกิดความ ภาคภูมิใจ ได้รับรางวัลทั้งในระดับภูมิภาคและระดับเขตพื้นที่การศึกษา ทำให้เป็นที่ยอมรับและโรงเรียนได้ ต้อนรับคณะศึกษาดูงานจากโรงเรียนและสถาบันต่างๆ 1. คณะนักศึกษาปริญญาโท วชิ าเอกการบรหิ ารการศกึ ษา มหาวิทยาลัยราชภัฏอดุ รธานี 2. ผู้บริหาร คณะครูโรงเรียนอนุบาลโนนสะอาด สพป.อุดรธานี เขต 2 ที่มาศึกษาดูงานโรงเรียน พระราชทาน ระดบั กอ่ นประถมศึกษา 3. คณะผู้บริหาร สพป.เลย เขต 2 พร้อมคณะครูโรงเรียนในสังกัด ที่มาศึกษางานการบริหาร จัดการโรงเรยี นต้นแบบการบรหิ ารโรงเรียน นวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี 17
4. เผยแพรใ่ นเว็บไซตโ์ รงเรียนรม่ เกล้า 2 5. เผยแพรใ่ นเพจ Facebook โรงเรยี นร่มเกล้า 2 8. เงือ่ นไขความสำเร็จ 1. ในการนำนวตั กรรมไปใช้ควรมีการใชอ้ ยา่ งต่อเน่ือง เพื่อจะใหเ้ กดิ การพัฒนาท่ีชัดเจน 2. ควรมีการสรา้ งกระบวนการส่งเสริมคุณธรรม จริยธรรมท่ีหลากหลาย ด้วยกิจกรรมทีห่ ลากหลาย มากขึ้น เป็นกิจกรรมที่มีความยากขึ้น ท้าทายความสามารถของผู้เรียน มีการฝึกใช้เทคโนโลยีขั้นสูงในกการ ทำงาน 3. ส่งเสริมชอ่ งทางการนำเสนอ เผยแพรผ่ ลงานของนกั เรียนใหร้ บั การช่นื ชมในระดดบั กวา้ งมากขนึ้ 4. ครูตอ้ งพฒั นาองค์ความร้ขู ั้นสูงในเร่ืองท่นี ักเรียนใหค้ วามสนใจ เพือ่ นำมาถา่ ยทอดนักเรียนให้เกิด การเรยี นรตู้ ่อไปในอนาคต นวัตกรรม สร้างสรรค์คนดี
18 นวตั กรรม สรา้ งสรรค์คนดี
Search
Read the Text Version
- 1 - 22
Pages: