แนวปฏิบัติงานวิเคราะห์สื่อโสตทัศนวัสดุ

แนวปฏิบตั ิท่ีดี งานวิเคราะห์สอ่ื โสตทศั นวสั ดุ มนตรา เอมห้อง ตาแหนง่ นกั เอกสารสนเทศสังกดั ฝา่ ยพัฒนาและวิเคราะหท์ รัพยากรสารสนเทศ สานกั หอสมุด มหาวทิ ยาลัยนเรศวร

แนวปฏบิ ัติงานวเิ คราะห์สอ่ื โสตทัศนวสั ดุโสตทศั นวสั ดุ คอื งานอนั ประกอบด้วยลาดบั ภาพ โดยบันทกึ ลงในวสั ดไุ มว่ า่ จะมลี กั ษณะอย่างใดอนั สามารถท่จี ะนามาเล่นซา้ ได้อีก โดยใช้เครอ่ื งมือที่จาเปน็ สาหรับการใช้วสั ดนุ ้นั และหมายความรวมถึงเสยี งประกอบงานนัน้ ดว้ ย ถา้ มี (ราชบัณฑิตยสถาน, 2546, หนา้ 1233 )ขัน้ ตอนการวเิ คราะห์โสตทัศนวสั ดุ 1. คัดเลอื กวสั ดุโสตฯที่ไดร้ ับมา 1.1 กรณที ี่มีสื่อโสตฯ ตดิ มาพร้อมกับหนงั สอื - กรณที มี่ าพร้อมกบั หนังสือ จะเพิ่ม item อยา่ งเดียวใช้ bib เดยี วกับหนังสือ และเมื่อกาหนดรหสั ของส่ือแลว้ กจ็ ะทาการตดิ รหสั ส่ือทหี่ น้าปกหนงั สอื เพื่อให้ ผใู้ ช้ทราบวา่ มสี ือ่ ฯประกอบด้วย 1.2 กรณีท่ีไดร้ บั บริจาค - คัดเลือกซดี ีโดยดูจากเนื้อหาสาระนนั้ สอดคล้องกบั การเรยี นการสอนของคณะฯ, เป็นสอ่ื เพื่อความรู้ ความบันเทิง,2. ตรวจสอบวัสดุโสตฯทีไ่ ด้รับมา(ซ้าหรือไม)่ และใช้กาหนดเป็นเลขหมูข่ องโสตทัศนวัสดุโดยแบ่งดังน้ีลกั ษณะ หรือ สัญลกั ษณ์ของสือ่ โสตทศั นวัสดุแตล่ ะประเภท ลกั ษณะวสั ดุ สัญลกั ษณ์/ประเภทวัสดุ- วดี ีโอ-ซดี ี : VCD หมายถงึ แผ่น Compact Disc ที่เก็บ VCD (Video compact disc)สญั ญาณภาพ, ภาพเคล่ือนไหว และสัญญาณเสียง ไว้ในแผน่ เดยี วกัน สามารถใช้กบั เครอ่ื งเล่น วีซีดี ดีวดี ี และเครอ่ื งอา่ นซีดีรอมได้- ซดี ี : CD หมายถึง Compact Disc ที่เก็บเฉพาะ CD (Compact disc)สญั ญาณเสียง เพียงอยา่ งเดยี วไวใ้ นแผน่ CD ใช้กบั เคร่ืองเลน่ ซดี ี วีซีดี ดีวดี ี และเครอ่ื งอา่ นซดี รี อมของเครอ่ื งคอมพิวเตอร์ได้- ซดี ีรอม : CD-ROM หมายถงึ แผน่ Compact Disc ท่ี CD-ROM (Compact Disc Read–Onlyเกบ็ ข้อมูลชนิดตัวอกั ษร ภาพ ภาพเคลอ่ื นไหว แสง สี Memory)เสยี ง ไว้ในแผ่นเดยี วกัน ใชก้ ับเครือ่ งอ่านซดี ีรอมของเครอื่ งคอมพิวเตอร์

ลักษณะ หรือ สัญลกั ษณ์ของสือ่ โสตทศั นวัสดแุ ต่ละประเภท ลกั ษณะวัสดุ สัญลกั ษณ/์ ประเภทวัสดุ- ดวี ีดี : DVD หมายถึง แผ่น DVD มเี น้อื หาเป็น DVD (Digital video disc)ภาพเคล่ือนไหว และเสยี งประกอบ- ดีวีดี-รอม : DVD-ROM หมายถึง แผ่น DVD ทใ่ี ชก้ ับ DVD-ROMเคร่ืองเล่น DVD ไม่ได้ ต้องติดตง้ั โปรแกรมก่อนเปิดใช้แผน่, เวริด์ , PDF เป็นต้น- แผ่นดิสก์ : DISK หมายถึง แผน่ Floppy Disk ขนาด ¾ D (Disk)นวิ้ ใชป้ ระกอบกบั หนังสือในสานกั หอสมุด ใชก้ ับเครื่องอ่าน Floppy Disk (A:) ของเครอ่ื งคอมพวิ เตอร์- วดี ทิ ัศน์ : VC หมายถงึ มว้ นวดิ โี อเทปท่เี ก็บสญั ญาณ VC (Video cassette)ภาพและเสียง ไวใ้ นแถบเคลือบสารแม่เหล็ก ใชก้ ับเครอ่ื งเล่นวดิ โี อเทป- เทปคาสเซท็ : CT หมายถึง ม้วนเทปคาสเซ็ททเี่ ก็บ CT (Cassette tape)เฉพาะสญั ญาณเสียงไวใ้ น แถบเคลอื บสารแม่เหล็ก ใชก้ บัเครอ่ื งเลน่ เทปคาสเซ็ท***- ภาพยนตร์ หรือ กลมุ่ นนั ทนาการ MDVD / MVCDใชภ้ ายในสานักหอสมดุ เทา่ น้ัน*** หมายเหตุ กรณีกลุ่มนันทนาการ เชน่ ภาพยนตร์ ให้ใชภ้ ายในสานกั หอสมุดเทา่ น้ัน โดยใช้ สญั ลักษณ์/ประเภท MDVD หรือ MVCD และจะ Suppression ใน Item (ICODE2) 2.1 ดาเนนิ การลงทะเบียนตามลาดบั ของสอื่ โสตทัศนวัสดุแต่ละประเภท ที่มีอยู่ในสานกั หอสมดุแล้วนาแผ่นใสก่ ลอ่ ง ตดิ บารโ์ ค้ด คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 2

ตัวอย่าง VCD0001 VCD0100 CD0001 CD0100 DVD0001 DVD0100 ฯลฯ 3. การลงรายการทางบรรณานุกรม ลงรายการบรรณานุกรมสอื่ โสตทศั นวัสดุ เชน่ เดยี วกบั การลงรายการบรรณานุกรมของหนงั สอื ตามหลักเกณฑก์ ารลงรายการแบบแองโกลอเมริกัน ฉบบั พิมพ์ ครง้ั ที่ 2 (Anglo-American Cataloging Rules)หรอื AACR 2 พร้อมกาหนด เขตข้อมลู (Tag) ตวั บ่งชี้ (Indicator) และเขตขอ้ มลู ยอ่ ย (Subfield)ตามมาตรฐานการลงรายการของ USMARC โดยจะมีสว่ นท่แี ตกต่างจากการลงรายการหนังสือในสว่ นของการลงรายการเกย่ี วกบั ประเภทของวสั ดุ ในเขตขอ้ มลู 245 แล้วใสไ่ วใ้ นเครื่องหมายวงเลบ็ เหลี่ยม [ ] หลงั ชือ่ เรอื่ งเสมอและเปน็ อักษรภาษาอังกฤษตัวพมิ พ์เล็กท้ังหมด การลงรายการส่ือโสตทศั นวัสดทุ ใ่ี ชล้ งรายการตามหลกั เกณฑ์การลงรายการทวั่ ไปของ AACR 2เพือ่ ระบุประเภทของวสั ดุ มดี งั น้ี CD และ CT ใช้ |h[sound recording] : วัสดุบันทึกเสยี ง CD-ROM และ DVD-ROM ใช้ |h[computer file] : แฟม้ ข้อมูลคอมพวิ เตอร์ VCD, DVD และ VC ใช้ |h[videorecording] : วีดิทัศน์ การลงรายการส่ือโสตทัศนวัสดลุ ักษณะนามเฉพาะของวัสดุทีใ่ ชล้ งรายการใน Tag 300 ซึง่ ข้อมูลจะสมั พนั ธก์ ับข้อมลู ทล่ี งไว้ใน Tag 245 รายละเอยี ดดังน้ี CD-ROM/ซดี ี-รอม…แผน่ ใชส้ าหรับ CD-ROM DVD-ROM/ดีวีดี-รอม...แผ่น ใช้สาหรับ DVD-ROM videodisc/วีดโิ อดสิ ก์…แผน่ ใชส้ าหรบั VCD และ DVD sound disc/แผน่ เสียง… แผน่ ใช้สาหรบั แผน่ เสยี ง, CD-Audio คาอธิบายเขตข้อมลู สื่อโสตทัศนเ์ พิ่มเติม ดังน้ี คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 3

MAT TYPE ใช้ U = AUDIO VISUAL กรณที เ่ี ปน็ CD ใช้ M = COMPUTER FILE กรณที ีเ่ ปน็ CD-ROM, DVD-ROM ใช้ V = VIDEO RECORDING กรณีทเี่ ปน็ VCD, DVD ซึง่ ในส่วนน้จี ะไปสอดคล้องกบั การใส่ขอ้ มูลใน Tag 245 ต่อจากชือ่ เรื่อง โดยใช้ |h[คณุ ลกั ษณะของสอื่ ]MARC Reader เรยี กดขู ้อมูลโดยการกด Ctrl+R (Expand field)-REC STAT- REC TYPE คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 4

ใช้ J = Musical Sound recording กรณีทเี่ ปน็ CDใช้ M = Computer file กรณที ่ีเป็น CD-ROM, DVD-ROMใช้ G = Projected medium กรณที ี่เป็น VCD, DVD- BIB LEVL Tag 007 (Category of material) โดยใช้ Group tag คือ y เรียกดขู ้อมูลโดยการกดCtrl+R (Expand field) และสามารถเลอื กใชไ้ ด้ตามลักษณะของส่ือ คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 5

- Mat Catg- Spec Mat (Specific material designation :SMD)- Undefine (ยงั ไม่กาหนด)- olor (ส)ี คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 6

-- Format (รปู แบบ)- SoundSep (ระบบเสยี ง) คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 7

- Med Snd (สือ่ เสียง)- Dimens (ขนาด)- ConfPlay (สญั ญาณเสยี ง) คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 8

Tag 099 Local Call Number เขตข้อมูลตวั เลข/รหัส/สญั ลกั ษณพ์ ิเศษสอื่ โสตทัศน์ USMARC กาหนดให้ใช้เป็นเขตขอ้ มลู 090-099 ในการบันทกึ เลขเรียกหนงั สอื ท่หี นว่ ยงานกาหนดขึ้นเอง สาหรับสานกั หอสมุด มหาวิทยาลัยนเรศวร ได้กาหนดให้ใช้กับสื่อโสตทัศน์โดยลงรายการในเขตขอ้ มูล : Tag 099 ตัวบง่ ชี้ 1 - ไมร่ ะบุ ตวั บง่ ชี้ 2 0 - 9 ไมร่ ะบุดังรปูGroup Tag ความหมาย In1 In2 ตัวอยา่ ง -9Tagc 099 เลขหม่ทู กี่ าหนดขน้ึ เองTag 245 Title Statement เขตข้อมลู ชื่อเรอ่ื งและสว่ นความรับผิดชอบ ใชบ้ ันทกึ ชอื่ เรื่องจรงิ หรอื ช่ือเรื่องท่เี ป็นรายการหลกั ของระเบียบ เป็นเขตข้อมูลท่ีไม่มีบันทึกซ้า(Non-repeatable field) ครอบคลุมช่ือเรอ่ื งจริงของสือ่ โสตทศั น์ คาระบวุ ัสดุอย่างกว้าง (GeneralMaterial Designation) ตัวบง่ ชี้ 1 0 ไมม่ ผี แู้ ต่ง 1 มผี แู้ ตง่ ตัวบง่ ช้ี 2 0-9 จานวนตาแหนง่ อักขระที่ไม่ต้องการให้มีผลกบั การสืบคน้Group Tag ความหมาย In1 In2 ตัวอยา่ งTagt 245 รายการช่ือเรอ่ื งและความรบั ผดิ ชอบรายการเพ่ิมเติม Tag 245 |h[ ประเภทของโสตทัศนวัสดุ] หลังช่อื เร่อื ง CD และ CT ใช้ |h[sound recording] CD-ROM และ DVD-ROM ใช้ |h[computer file] VCD, DVD และ VC ใช้ |h[videorecording] คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 9

ตัวอย่างTag 300 เขตข้อมูลลักษณะทางกายภาพของวัสดุ ลักษณะของซีดี (จานวนของวสั ดุ ;|cขนาดของวัสดุ+|eส่ิงที่ประกอบมากบั วัสดุ) ตวั บง่ ชี้ 1 - ไมร่ ะบุ ตัวบ่งช้ี 2 - ไม่ระบุGroup Tag ความหมาย In1 In2 ตวั อยา่ ง --Tagr 300 ลกั ษณะรูปร่างของวสั ดุ ตวั อย่างTag 500 General Note (R) เขตข้อมูลหมายเหตทุ ่ัวไป ใชบ้ ันทกึ หมายเหตุทวั่ ไป เพื่ออธบิ ายลกั ษณะ ขอบเขต แหล่งที่มาของชื่อส่ือโสตทศั น์ เป็นต้น ตัวบง่ ช้ี 1 - ไมร่ ะบุ ตัวบ่งชี้ 2 - ไมร่ ะบุGroup Tag ความหมาย In1 In2 ตัวอย่าง --Tagn 500 หมายเหตุ ตัวอย่าง ,หรือ คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 10

และ ใช้บอกชือ่ ตอนของส่ือฯ และสามารถสบื ค้นได้จากชื่อเรอ่ื งด้วยCreate Item Record Item Record เป็นการบันทึกขอ้ มูลรายละเอียดเกีย่ วกับตัวเล่มของทรพั ยากรสารสนเทศ ได้แก่หนังสอื และโสตทศั นวสั ดุ ซ่ึงประกอบดว้ ยข้อมลู เก่ียวกับจานวน Copy, Volume, item type, Status,Location ราคา เลขบาร์โค้ด เลขเรยี กทรัพยากรสารสนเทศ ดงั ตอ่ ไปนี้ หลังจากสร้าง Bibliography record แลว้ ดาเนนิ การสรา้ ง Item record ของสื่อโสตทศั นน์ ัน้ ๆดงั ต่อไปน้ี 1. เลือก Summary เพอื่ ดูข้อมูล item record และ สรา้ ง item record 2. เลือกประเภทของสง่ิ ท่จี ะสรา้ ง ซ่งึ ไดแ้ ก่ i item สร้าง item ของหนงั สือ สาหรบั Cataloging Module o order สร้าง รายการ order record สาหรับ Acquisition module c checkin สรา้ ง Card Checkin สาหรับ Serial Control Module h Hold สรา้ ง Hold record สาหรบั Circulation คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 11

เลอื ก Attach New Item เพ่อื สร้าง item ใหม่ โดยเลือก Single item สาหรับสร้างทีล่ ะ itemCopy = แสดงจานวนของทรัพยากรสารสนเทศช่อื นนั้ ๆ ว่ามจี านวนก่เี ล่ม ใหเ้ รยี งตามลาดบัItem Type การเขา้ มาในระบบ = บอกประเภทของทรัพยากรสารสนเทศนัน้ ๆ ได้แก่ 0 หมายถึงหนงั สอื ภาษาอังกฤษ 1 หมายถงึ หนังสือภาษาไทย 2 หมายถึงหนังสืออ้างอิง 3 หมายถึงหนังสือสารอง 4 หมายถึงโสตทศั นวสั ดุ 5 หมายถงึ หนังสอื บริจาคเลือก I TYPE ใช้ 4 = AV Material คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 12

เลือก Location ใช้ nuavsเลอื ก Status ใช้ v = กรณี เป็นแผ่น Master คือ แผ่นต้นฉบบั ส่อื โสตทศั นวสั ดุ ให้ใชภ้ ายใน สานกั หอสมุดเท่านัน้ = Available คือ ดูท่ีชั้น สามารถยมื ออกได้ปรากฏดงั รูปเลือก I CODE1 เพ่ือระบุกลุ่มสาขาวชิ า ดังน้ี 2 = กลมุ่ สาขาสงั คมศาสตร์ 3 = กลุม่ สาขาวชิ าวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 4 = กลมุ่ สาขาวชิ าวทิ ยาศาสตร์ 5 = กลมุ่ นนั ทนาการ (สาหรับ MVCD และ MDVD)ปรากฎดังรูป คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 13

รายละเอยี ดใน Itemเม่อื ต้องการตรวจสอบหรอื แก้ไขข้อมลู ซดี ีทท่ี าไปแลว้ สามารถทาไดด้ งั นี้ - เลอื กจาก index ทเ่ี ปน็ DEWEY CALL NO (f ) คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 14

- จากน้นั ใสร่ หสั แผน่ ท่ตี ้องการตรวจสอบ แล้วคลิกเลอื กรหัสแผน่ ที่ตอ้ งการ คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 15

โครงสรา้ ง MARC สาหรับการลงรายการสือ่ โสตทัศน์Group Tag Indicator รายละเอยี ดข้อมลู Tag In1 In2 y y 007 - - ประเภทของวัสดุ c 008 - - บอกลักษณะพเิ ศษทางบรรณานกุ รม ใช้สาหรบั จดั การขอ้ มูลและช่วยใน a การสบื ค้น a a 099 - 9 เลขหม่ทู ี่กาหนดขน้ึ เอง/รหัสส่อื โสตทศั น์ t 100 0 - ผแู้ ตง่ บุคคล (คนไทย) u 1 - ผ้แู ตง่ บุคคล (ชาวต่างชาติ) p r 110 2 - ผู้แตง่ นิติบุคคล s 110 2 - ผแู้ ตง่ นติ ิบุคคล (ระบุหน่วยงาน) n d 245 1 0 ชื่อเรือ่ งรายการที่มผี ู้แต่ง [|a……….h[ประเภทโสตทศั นวสั ดุ]/|c……] d 0 0 ชื่อเร่อื งเปน็ รายการหลกั ไม่มีผูแ้ ต่ง|a…….h[ประเภทโสตทศั นวัสดุ]/|c…… b 246 3 0 ชอ่ื ทีเ่ ปน็ สว่ นหน่ึงของช่อื เร่อื ง s y 3 1 ชอ่ื เร่อื งเทยี บเคยี ง 260 - - การพิมพ์และการเผยแพร่ [สถานทพี่ ิมพ์ : |bสานกั พมิ พ์,|cปพี มิ พ์] 300 - - ลักษณะทางกายภาพ [วีซีดี 1 แผน่ ;|c4 ¾ นวิ ้ +|eหนงั สือ 1 เลม่ ] 490 0 - ไมม่ รี ายการเพ่ิมชอื่ ชดุ 1 - มรี ายการเพ่มิ ช่อื ชดุ 500 - - หมายเหตุทว่ั ไป 600 0 4 หวั เรื่องบุคคล 610 2 4 หวั เรอ่ื งนิติบุคคล 630 0 4 ชื่อเร่ืองแบบฉบบั 650 0 4 หัวเร่อื งทว่ั ไป 651 0 4 หัวเร่ืองภูมศิ าสตร์ 653 - - หวั เรอื่ ง คาสาคญั ทก่ี าหนดขึ้น 700 0 - ผแู้ ต่งรว่ ม 710 2 - ชอ่ื ผแู้ ตง่ นิติบุคคล 830 - 0 รายการเพิ่มชอื่ ชดุ 949 - - ใชร้ ะบชุ ่อื ผวู้ เิ คราะห์ บนั ทกึ ข้อมูล คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 16

แผนผังลาดบั งานวิเคราะหโ์ สตทศั นวสั ดุ


<3 >3
(, , )


,



Millenuim ( Bib CD ) Item bib item คู่มืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 17

คูม่ ืองานวเิ คราะห์โสตทศั นวสั ดุ 18