ทช11002

43  “ความรูสึก” คอื ความรสู กึ ของเราตอ เงอ่ื นไข การบอกความรูส ึกจะชว ยลดการโตเถยี งหาเหตุผลมาหวา น ลอ ม เพราะความรสู ึกของคนตอ เรอื่ ง หนง่ึ ๆ ยอ มตางกนั ได ระบใุ หชดั วา “ฉนั ” คือผทู ่ีรสู ึก อยา อางผอู ื่น น้ําหนกั ของการเปน “ฉัน” นน้ั สาํ คญั กวาขอ อางอื่นใด (“ฉัน” รสู ึกไมส บายใจถาแฟนจะคาง)  “ความตอ งการ” คอื ทางเลอื กทเี่ ราตอ งการทํา เหตผุ ล และบอกประโยชนท ี่จะไดรว มกนั (กลบั ตอนนเี้ ลยดกี วา พรงุ น้ีเราเจอกนั แตเ ชา นะ) การบอกและยนื ยนั ความตอ งการสามารถทาํ ไดอยา งมัน่ คงและมน่ั ใจ  พดู ใหช ัดเจน ตรงจุด สบตาและนาํ้ เสยี งหนกั แนน  ยา้ํ ดว ยทา ทางเมือ่ พูดจบ เชน ลุกขน้ึ ยนื เพอ่ื เดนิ กลับ ควกั เงนิ จา ยคา สว นแบง คาอาหาร เดินไป หยบิ ของเพือ่ สง แขก  พูดซํา้ อกี คร้งั เมอื่ ถูกหวานลอมดว ยวิธกี ารตา ง ๆ การออกจากเหตุการณโดยเรว็ เม่อื บอก ความตอ งการไปแลว เปน วิธหี นง่ึ ทจ่ี ะยตุ คิ วามพยายามชกั จูงหรือบังคับทางออม  ยา้ํ กบั ตวั เองในความคดิ เสมอวา “ฉันมสี ทิ ธแิ ละสามารถเลือกเองไดวา จะทําอะไร” การเปน ตวั ของตัวเองเรม่ิ ตน ที่  ซอื่ สตั ยต อความคิด ความรสู กึ ของทีแ่ ทจรงิ ของตัวเอง ถามตัวเองวาในเหตกุ ารณน ี้เรารูสกึ อยา งไร อยากทาํ อยางไร  ตระหนกั วา ความรสู ึกนอยใจ โกรธ รสู กึ วา ไมม คี ุณคา ไมไ ดรบั การยอมรบั เปน เราเองที่ ตอ งรบั ผิดชอบในแงท ย่ี อมใหเ กดิ ข้ึน เราจงึ ตอ งพฒั นาตวั เองมากกวารอใหผอู น่ื เปน ฝายปรับตวั  เรม่ิ จากเรือ่ งเลก็ ๆ ทีเ่ กิดข้นึ บอย ๆ ทบทวนเหตกุ ารณทเ่ี กดิ ขน้ึ วางแผนวาเราจะบอกยืนยนั ความตองการของเราอยางไร และลงมือทาํ  คาดและเตรยี มใจไวลว งหนา ถงึ ปฏกิ ริ ิยาโตต อบ เราไมสามารถเปลี่ยนตัวเองไดด วยคาํ พดู ประโยคเดียว และการทาํ ใหผูอ นื่ ยอมรบั กเ็ ชนเดยี วกนั การยอมถอยกลับไปเปน คนเดิมยอม

44 งา ยกวา แตน น่ั กห็ มายความวาเราตอ งรับบท “คนใจดที ี่ไมเคยโกรธ” คอยเก็บงําความรูสึกผดิ หวัง ความไมพ อใจเอาไวโดยลาํ พงั  การบอกยนื ยันความตอ งการของเราใหใ ชก ารบอกเลา ถงึ ตวั เองดวยประโยคทีข่ นึ้ ตนดว ย “ฉันรสู กึ ..……” ไมค วรใชรูปประโยคตอวา “เธอทําใหฉนั .......” เพราะจะนําไปสกู าร โตเ ถียง เรื่องท่ี 8 หลากหลายความเชื่อทีผ่ ดิ ในเรือ่ งเพศ การ “ชว ยตัวเอง” บอย ๆ จะทําใหจ ิตใจไมปกตหิ รอื เปน โรคจติ ประสาทได “การชวยตัวเอง” เปนทางเลือกหน่ึงในการจัดการกับความรูสึกและความตองการทางเพศ ซึ่งเกิดจากธรรมชาติ ท่ีทุกคนสามารถทําได ท้ังผูหญิงและผูชาย หากเรายังไมพรอมที่จะเริ่มตน ความสัมพนั ธ หรอื มเี พศสมั พันธก บั ใคร ไมใ ชเร่อื งผดิ ปกติ หนุมสาวหลายคนมักจะถูกบอกเกี่ยวกับ เรื่องการชว ยตัวเองผิด ๆ หลายอยา ง เชน การชวยตวั เองเปน สิง่ ที่ไมด ี บาป ทําใหตัวเต้ยี เรียนโง หรือ การชวยตัวเองบอย ๆ จะทําใหจิตใจไมปกติ เปนโรคจิตประสาท หรือเส่ือมสมรรถภาพทางเพศ เปนตน ความเช่ือเหลาน้ีจึงสงผลตอพฤติกรรม ทําใหสาวหลายคนมักอายที่จะพูดถึง สวนหนุม หลายคนอาจกังวลวาทําบอย ๆ จะมีผลอยางไรหรือไม ท้ังที่ วิธีการนี้ชวยสนองตอบความตองการ ทางเพศของเราไดด ว ยตนเอง การชว ยตวั เอง จะทําบอ ยหรือนอ ยครัง้ ก็ข้ึนกบั ความพรอ ม ความพอใจ และสุขภาพของแตล ะคน ผูชายมีความตอ งการทางเพศมากกวาผูหญงิ ความตองการทางเพศเปน เรือ่ งธรรมชาติทที่ งั้ ผหู ญงิ และผูชายมีเทา ๆ กัน การมีความตองการ ทางเพศมากหรอื นอ ยเปน เรอื่ งแตล ะบคุ คล ไมเ ก่ยี วกับความเปนผูหญิง หรือผูชาย แตความคาดหวัง ของสังคมและวัฒนธรรมในสังคมไทยมตี อ เรอื่ งเพศของผูห ญงิ และผชู ายตางกนั เชน ผชู ายชว ยตัวเอง เปนเร่อื งธรรมดา ผูชายจะตองมีประสบการณทางเพศ ผูชายเท่ียวซองเปนเรื่องธรรมดา ผูชายมีเมีย หลายคนถอื วา เกง มีฝม ือ แตในขณะท่เี รอื่ งเพศสาํ หรับผหู ญิงเปนเรื่องท่ีไมควรแสดงออก ผูหญิงที่ดี ตองไรเดียงสาในเรือ่ งเพศ ผหู ญิงชว ยตัวเองเปน เร่ืองไมงาม ผูหญิงตองรักนวลสงวนตัวและรักเดียว ใจเดยี ว ดังนั้น เมื่อผูชายมีอารมณหรือมีความตองการทางเพศ จึงสามารถปลดปลอยไดเปนเรื่อง ปกติธรรมดา แตหากเปนผูหญิงจะตองเก็บความรูสึกไวและเรียนรูที่จะควบคุมอารมณเพศและ การแสดงออก จึงดูราวกบั วาผูช ายมคี วามตองการทางเพศมากกวา ผหู ญิง

45 ความสขุ ทางเพศของผหู ญงิ ขน้ึ อยกู บั ขนาดอวยั วะเพศชาย ขนาดของอวัยวะเพศไมมีผลตอความสุขทางเพศเลย แตเปนความเชื่อที่สงผลใหผูชายเกิด ความไมมัน่ ใจในตนเอง ซึ่งบางคนมีปญหาในการมีเพศสัมพันธกับคู แลวเขาใจผิดไปเองวามาจาก ขนาดของอวัยวะเพศของตนเล็กเกนิ ไป ความสุขทางเพศ เปนเรื่องเทคนิควธิ กี าร ท่มี าจากการพูดคยุ สอื่ สารกันระหวางคนสองคน และ ชวยกนั ใหม ีความสขุ ทง้ั สองฝาย ความเชอื่ ในเรื่องขนาด สงผลใหผ ูชายสว นหนง่ึ ตอ งการดัดแปลงอวัยวะเพศตนเอง เชน การฝง มุก โดยเชื่อวาการฝงมุกที่อวัยวะเพศเพ่ือใหมีพื้นผิวขรุขระ จะชวยเพิ่มความสุข ในขณะรวมเพศ โดยการฝงมุกเทียม หรือเม็ดแกวขนาดเล็กไวตื้น ๆ ใตผิวหนัง สําหรับวิธีนี้ หากฝงเพียงตื้น ๆ ใตผ วิ หนงั ไมน านก็จะหลดุ ออกมา แตถาฝงลึก กม็ ีโอกาสติดเช้อื และเปนแผลได การใชป ากกบั อวยั วะเพศเปน เรื่องผดิ ปกติ การใชปากกบั อวยั วะเพศ (Oral sex) หรอื การใชป ากทาํ รกั ใหกบั คู ไมวา ผูหญิงหรอื ผชู ายจะใช ปากดูด เลีย อม ที่อวัยวะเพศของคู เพ่ือกระตุนความรูสึกทางเพศน้ัน เปนเรื่องธรรมชาติท่ีเปนอีก ทวงทา หนง่ึ ของการมีเพศสมั พนั ธ แตการใชปากทํารัก ควรเกิดขน้ึ จากการคยุ และตกลงกันระหวางคูวา พรอมใจท่ีจะทําหรือไม เพราะบางคนอาจรูสึกวา การใชปากกับอวัยวะเพศเปนเร่ืองสกปรก นาขยะแขยง แตบางคนอาจจะ รสู กึ ชอบ เพราะรวู า อวยั วะเพศกม็ ีการดูแลความสะอาดไมแ ตกตางกบั อวยั วะสวนอน่ื ๆ ของรางกาย ขน้ึ กับทัศนคตหิ รอื มุมมองของแตล ะคน ทงั้ น้ี การใชป ากทํารักถือวาเปน เพศสัมพันธที่ปลอดภัย (Safe Sex) ท้ังจากการต้ังครรภและ ยงั เปนวธิ ลี ดโอกาสเส่ียงจากการติดเชอ้ื เอชไอวดี วย โอกาสของการตดิ เชื้อเอชไอวีจากการใชปากทํารัก เทาที่พบมีเพียงกรณีเดียว คือ การใชปาก ทํารกั ใหก บั ผูชายท่ีมีเชอ้ื เอชไอวี โดยมเี งอื่ นไขเฉพาะ คือ มีการหลั่งนํ้าอสุจิในปาก และในชองปาก ของคนที่ทาํ มแี ผล และ/หรือ มีการติดเชื้อในลําคอเทานั้น แตยังไมเคยมีรายงานวามีการติดเชื้อจาก การใชปากทํารักใหผหู ญิงท่ีมเี ชอ้ื เอชไอวี หรือไมพ บวา มีใครตดิ เชื้อเอชไอวีจากการท่ีผูต ดิ เช้ือใชป าก ทาํ รักให

46 มีวิธีท่จี ะบอกไดว า ผูหญงิ คนไหนเคยมเี พศสมั พันธมาแลว ผูชายสวนใหญอ ยากจะเปนคนแรกของผูหญิงกันทั้งนั้น จึงพยายามหาวิธีการท่ีจะบอกตอ ๆ กันในหมูผูชายดวยกันถึงวิธีการ “ดูซิง” เชน ผูหญิงที่มีทาทางเรียบรอย เดินขาหนีบ หนาอกตั้ง สะโพกไมหยอน เปนตน แตจากขอมูลทางการแพทยยืนยันวา ไมมีทางท่ีจะรูไดวาผูหญิงเคยมี เพศสัมพนั ธม าแลว ถา หากวาผหู ญิงไมบ อกดวยตนเอง ความเช่ือนี้จะสงผลใหผูชายไมปองกันเมื่อมีเพศสัมพันธกับผูหญิงที่ตัวเองมั่นใจวาซิง ในขณะเดียวกนั ผหู ญงิ ท่ีเคยมีเพศสัมพนั ธม าแลวก็จะปด บังความจริงกับคูป จ จุบนั เพราะกงั วลวา ผชู าย จะไมย อมรับ จงึ ทาํ ใหท งั้ คูมโี อกาสเส่ยี งตอ การมเี พศสัมพนั ธทไ่ี มปองกัน การหล่ังน้าํ อสจุ ทิ ําใหหมดกําลัง ไมม หี ลักฐานวา การหล่งั น้าํ อสุจิ ไมวาดวยการชว ยตัวเองหรอื มเี พศสัมพันธจ ะทาํ ใหห มดกําลัง โดยทว่ั ไปหลังการมีเพศสัมพันธหรือชวยตัวเอง หากไดพักสักครูหน่ึงรางกายก็จะกลับคืนสูสภาพ ปกติ นํ้ากามประกอบดวยตัวอสุจิซึ่งผลิตจากลูกอัณฑะและนํ้าหลอเล้ียงอสุจิ ซึ่งผลิตจากทอและ ตอมตาง ๆ ที่อยูในทางผานของตัวอสุจิสูภายนอก เมื่ออายุมากอวัยวะดังกลาวจะเส่ือมลง ทําให นํา้ กามจางลงและมีจาํ นวนนอยลงดว ย ทาํ ใหค วามตอ งการทางเพศและการตอบสนองทางเพศลดลง รวมทงั้ ความสามารถในการหลง่ั น้าํ กามจะนอยลงดวย คือองคชาติชายสูงอายุอาจแข็งตัวได แตไม สามารถหลง่ั นาํ้ กาม ดังนัน้ ดวยปจ จยั หลายประการดงั ท่กี ลา วจงึ ทาํ ใหคนทัว่ ไปคิดวา ผูชายแตล ะคนมี จาํ นวนนํา้ กามจาํ กดั คือ ถา หลง่ั นํา้ กามบอยก็จะหมดความสามารถในการหลั่งนาํ้ กามเรว็ ซึ่งไมเปน ความจริง ตรงกันขามกลับพบวาทั้งชายและหญิงท่ีมีกิจกรรมทางเพศบอยจะรักษาความสามารถ ทางเพศไวไดนานกวา คนทไ่ี มค อ ยมีกิจกรรมทางเพศ ผูห ญิงควรใชน้าํ ยาทาํ ความสะอาดชองคลอด ในชองคลอดของผูหญิงมีแบคทีเรียธรรมชาติท่ีรักษาความสมดุลของชองคลอดอยูแลว หากไปใชน้ํายาท่ีสว นผสมของกรดหรือดางทมี่ ากเกนิ ไป จะทาํ ใหเกิดการทําลายแบคทีเรียธรรมชาติ นน้ั จนเสียความสมดุล และสวนผสมของนํา้ หอมในน้ํายายังอาจกอใหเ กิดการระคายเคืองบริเวณชอง คลอด เปนผ่ืนคนั และทาํ ใหต ิดเชอ้ื โรคไดงาย นอกจากน้ี ยังทําใหตองส้ินเปลืองเงินเพ่ิมข้ึน เพื่อซื้อ

47 นํ้ายาทําความสะอาดมาใชท้ัง ๆ ท่ีการอาบน้ําปกติท่ัวไปที่ใชสบูและนํ้าสะอาดแลวซับท่ีบริเวณ อวัยวะเพศใหแหงก็เพยี งพอแลว ผหู ญงิ เม่อื เปน สาวจะมีหัวนมเปน สชี มพู เปน เร่อื งธรรมชาติที่ผูหญิงแตละคนจะมีหนาอกท่ีแตกตางกันหลายรูปทรง หลายขนาดและ หลายสี อาจจะมอี กขนาดเล็กหรือใหญ หวั นมอาจตงั้ ข้ึนหรือจะคลอยลง อาจจะนิ่มหรือกระชับก็ได ทัง้ น้ี สีของหวั นมก็เชนเดียวกันท่ีอาจมีความแตกตางกันไปตามธรรมชาติของแตละคน เชน สีเขม (คล้ํา) หรือสีซีด ความแตกตางแบบน้ีเปนเรื่องธรรมดาไมเก่ียวกับเมื่อเปนสาวแลวจะตองมีหัวนม เปนสีชมพู เรอื่ งที่ 9 กฎหมายท่เี กยี่ วขอ งกบั การลวงละเมิดทางเพศ การลวงละเมดิ ทางเพศ หมายถงึ พฤตกิ รรมทีล่ ะเมดิ สิทธขิ องผอู น่ื ในเรอื่ งเพศ ไมวาจะเปนคําพูด สายตา และการใชท าที รวมไปจนถึงการบงั คบั ใหม เี พศสัมพันธ การขมขืน และตองคํานึงถึงความรูสึก ของผูหญงิ เปนหลัก การกระทาํ ใด ๆ กต็ ามท่ีทาํ ใหผูหญงิ รสู ึกอับอาย เปนการลวงเกินความเปนสวนตัว และไมย นิ ยอมพรอ มใจใหทาํ ถอื เปน การลว งละเมิดทางเพศทั้งสิน้ มบี ัญญตั อิ ยูใ นลกั ษณะ 9 ความผิดเกี่ยวกบั เพศ ดังนี้ มาตรา 276 ผูใ ดขม ขืนกระทําชําเราหญิงซง่ึ มิใชภรยิ าตน โดยขูเข็ญประการใด ๆ โดยใชกําลัง ประทุษรายโดยหญิงในภาวะที่ไมสามารถขัดขืนได หรือโดยทําใหหญิงเขาใจผิดคิดวาเปนบุคคลอ่ืน ตอ งระวางโทษจําคกุ ต้ังแตส ป่ี ถงึ ยสี่ ิบป และปรบั ต้ังแตแปดพนั บาทถงึ ส่พี ันบาท ถาการกระทําความผิด ตามวรรคแรกไดก ระทําโดยมีหรือใชอาวุธปนหรอื วัตถรุ ะเบิด หรอื โดยรวมกระทําความผิดดวยกัน อันมี ลักษณะเปนการโทรมหญงิ ตอ งระวางโทษจาํ คกุ ตง้ั แตสิบหา ปถงึ ยีส่ ิบป และปรับตั้งแตสามหม่ืนบาทถึง ส่ีหมื่นบาท หรอื จําคุกตลอดชีวติ มาตรา 277 ผูใดกระทําชําเราเด็กหญิงอายุไมเกินสิบหาป ซ่ึงมิใชภริยาตน โดยเด็กหญิงนั้นจะ ยนิ ยอมหรอื ไมก ต็ าม ตอ งระวางโทษจําคุกตั้งแตสี่ปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตแปดพันบาทถึงส่ีหมื่นบาท ถา กระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กหญิงอายุไมเกินสิบสามป ตองระวางโทษจําคุก

48 ต้ังแตเจ็ดปถึงยี่สิบป และปรับต้ังแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หมื่นบาท หรือจําคุกตลอดชีวิต ถาการกระทํา ความผดิ นน้ั ความวรรคแรก หรอื วรรคสองไดกระทําโดยรว มกระทาํ ความผดิ ดว ยกันอันมีลักษณะเปน การ โทรมหญิงและเดก็ หญงิ นัน้ ไมยนิ ยอม หรือไดกระทําโดยมีอาวุธปนหรือวัตถุระเบิด หรือโดยใชอาวุธ ตอ งระวางโทษจาํ คุกตลอดชวี ิต ความผดิ ตามที่บญั ญัตไิ วใ นวรรคแรก ถา เปนการกระทาํ ทช่ี ายกระทํากบั เดก็ หญิงอายกุ วาสบิ สามป แตยงั ไมเ กนิ สิบหาปโ ดยเดก็ หญิงน้ันยินยอมและภายหลังศาลอนุญาตใหชาย และเด็กหญงิ นั้นสมรสกนั ผกู ระทาํ ผดิ ไมตอ งรบั โทษ ถาศาลอนุญาตใหสมรสในระหวางท่ีผูกระทําผิด กําลังรับโทษในความผดิ น้นั อยู ใหศ าลปลอยผูกระทาํ ผิดน้นั ไป มาตรา 277 ทวิ ถาการกระทําความผดิ ตามมาตรา 276 วรรคแรก หรอื มาตรา 277 วรรคแรก หรือ วรรคสอง เปน เหตใุ หผถู ูกกระทาํ (1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบหาป ถึงยี่สิบหาป และปรับตั้งแต สามหม่นื บาท หรือจาํ คุกตลอดชวี ติ (2) ถงึ แกค วามตาย ผูกระทําตอ งระวางโทษประหารชวี ติ หรือจําคุกตลอดชีวิต มาตรา 277 ตรี ถาการกระทําความผิดตามมาตรา 276 วรรคสองหรือมาตรา 277 วรรคสาม เปนเหตใุ หผกู ระทํา (1) รับอันตรายสาหสั ผกู ระทาํ ตองระวางโทษประหารชวี ิต หรอื จําคกุ ตลอดชีวิต (2) ถึงแกค วามตาย ผูก ระทาํ ตองระวางโทษประหารชีวิต โดยสรุป การจะมคี วามผดิ ฐานกระทาํ ชําเราได ตองมีองคประกอบความผิดดงั น้ี 1. กระทําชําเราหญงิ อ่นื ทไ่ี มใ ชภ รรยาตน 2. เปนการขมขืน บังคับใจ โดยมีการขูเข็ญ หรือใชกําลังประทุษราย หรือปลอมตัวเปนคนอ่ืน ที่หญิงชอบและหญงิ ไมสามารถขัดขนื่ ได 3. โดยเจตนา ขอสังเกต กระทําชําเรา = ทําใหของลับของชายลวงลํ้าเขาไปในของลับของหญิง ไมวาจะลวงล้ําเขาไป เลก็ นอ ยเพียงใดกต็ าม และไมวา จะสาํ เร็จความใครหรือไมก ต็ าม การขมขนื = ขมขนื ใจโดยท่หี ญิงไมส มคั รใจ

49 การขม ขืนภรรยาของตนเองโดยทจ่ี ดทะเบยี นสมรสแลว ไมเ ปนความผดิ การรวมเพศโดยที่ผูหญิงยินยอมไมเปนความผิด แตถาหญิงนั้นอายุไมเกิน 13 ป แมยินยอม ก็มคี วามผดิ การขม ขนื กระทําชาํ เราผทู ี่อยภู ายในปกครองของตนเอง เชน บุตร หลาน ลูกศิษยที่อยูในความ ดแู ลตอ งรับโทษหนักข้นึ มาตรา 278 ผูใดกระทําอนาจารแกบุคคลอายุกวาสิบหาป โดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใช กําลังประทษุ รา ย โดยบคุ คลน้นั อยใู นภาวะท่ีไมส ามารถขดั ขืนได หรือ โดยทําใหบ ุคคลน้นั เขาใจผิดวาตน เปน บคุ คลอืน่ ตองระวางโทษจาํ คกุ ไมเกินสบิ ป หรือ ปรบั ไมเกนิ สองหมื่นบาท หรอื ท้ังจําท้ังปรบั มาตรา 279 ผูใดกระทําอนาจารแกเด็กอายยุ งั ไมเกินสิบหาป โดยเด็กนั้นจะยินยอมหรือไมก็ตาม ตองระวางโทษจาํ คกุ ไมเกินสิบป หรือ ปรับไมเกินสองหม่ืนบาท หรือทั้งจําท้ังปรับ ถากระทําความผิด ตามวรรคแรก ผูกระทําไดกระทําโดยขูเข็ญดวยประการใด ๆ โดยใชกําลังประทุษรายโดยเด็กน้ันอยู ในภาวะทไี่ มส ามารถขัดขืนได หรือ โดยทาํ ใหเ ดก็ นัน้ เขาใจผิดวาตนเปน บุคคลอ่ืน ตองระวางโทษจําคุก ไมเ กนิ สิบหาป หรือปรับไมเกนิ สามหม่ืนบาท หรอื ท้งั จําทั้งปรับ มาตรา 280 ถา กระทําความผิดตามมาตรา 278 หรอื มาตรา 279 เปน เหตุใหผ ูถูกกระทาํ (1) รับอันตรายสาหัส ผูกระทําตองระวางโทษจําคุก ต้ังแตหาปถึงย่ีสิบป และปรับตั้งแตหนึ่ง หมน่ื บาทถงึ สี่หมืน่ บาท (2) ถงึ แกความตาย ผกู ระทาํ ตอ งระวางโทษประหารชีวิต หรือจําคุกตลอดชวี ติ การจะมีความผิดฐานทําอนาจารได ตอ งมอี งคประกอบ คอื 1. ทําอนาจารแกบุคคลอายุเกินกวา 13 ป 2. มกี ารขมขู ประทุษรา ย จนไมส ามารถขดั ขืนได หรือทําใหเ ขา ใจวา เราเปน คนอนื่ 3. โดยเจตนา

50 ขอสงั เกต อนาจาร = การทําหยาบชาลามกใหเปนท่ีอับอายโดยท่ีหญิงไมสมัครใจ หรือโดยการปลอมตัว เปน สามีหรอื คนรัก การทําอนาจารกับเด็กอายุไมเ กนิ 13 ป แมเ ด็กยนิ ยอมกเ็ ปนความผิด ถาทําอนาจารกับ บคุ คลใดแลว บุคคลนน้ั ไดรบั อนั ตรายหรอื ถงึ แกความตายตอ งไดร ับโทษหนักข้นึ การทําอนาจารไมจําเปนตองทํากับหญิงเสมอไป การทําอนาจารกับชายก็ถือเปนความผิด เชนเดียวกันไมวาผูกระทําจะเปนชายหรือหญิงก็ตาม ความผิดทั้งการขมขืน การกระทําชําเราและการ กระทาํ อนาจารนี้ ผกู ระทําจะไดร บั โทษหนกั ข้นึ กวา ท่ีกาํ หนดไวอีก 1 ใน 3 หากเปนการกระทาํ ผดิ แก 1. ผูสบื สนั ดาน ไดแ ก บุตร หลาน เหลน ลือ (ลกู ของหลาน) ทช่ี อบดว ยกฎหมาย 2. ศษิ ยซ ึ่งอยูในความดูแล ซง่ึ ไมใ ชเ ฉพาะครูทม่ี หี นา ท่ีสองอยางเดยี ว ตองมีหนา ที่ดแู ลดวย 3. ผูอ ยูในความควบคุมตามหนา ท่ีราชการ 4. ผูอยูในความปกครอง ในความพทิ ักษ หรอื ในความอนบุ าลตามกฎหมาย นอกจากนี้ ยังมมี าตราอืน่ ๆ ทเี่ กี่ยวขอ งอกี ไดแ ก มาตรา 282 ผใู ดเพ่ือสนองความใครของผูอ่ืน เปนธุระจัดหา ลอไป หรือพาไปเพ่ือการอนาจาร ซึ่งชายหรือหญิง แมผูน้ันจะยินยอมก็ตาม ตองระวางโทษจําคุกต้ังแตหนึ่งปถึงสิบปและปรับต้ังแต สองพนั บาทถึงสองหม่นื บาทถาการกระทาํ ความผดิ ตามวรรคแรกเปน การกระทําแกบุคคลอายุเกินสิบหา ปแ ตย งั ไมเกนิ สิบแปดป ผูกระทําตองระวางโทษจําคกุ ตั้งแตส ามปถึงสิบหาป และปรับตั้งแตหกพันบาท ถึงสามหม่ืนบาท ถาการกระทําความผิดตามวรรคแรกเปนการกระทําแกเด็กอายุยังไมเกินสิบหาป ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกต้ังแตหาปถึงย่ีสิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่นบาทถึงสี่หม่ืนบาทผูใด เพื่อสนองความใครของผูอื่น รับตัวบุคคลซ่ึงผูตองระวางโทษตามที่บัญญัติไวในวรรคแรก วรรคสอง หรอื วรรคสาม แลวแตก รณี มาตรา 283 ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอ่ืน เปนธุระ จัดหาลอไป หรือ พาไปเพื่อการอนาจาร ซึง่ ชายหรอื หญิง โดยใชอบุ ายหลอกลวง ขูเข็ญ ใชกาํ ลงั ประทษุ รา ย ใชอาํ นาจครอบงําผิดคลองธรรม หรือ ใชว ิธีขม ขนื ใจดว ยประการอ่ืนใด ตองระวางโทษจาํ คกุ ต้งั แตห า สิบปถึงยี่สิบป และปรับตั้งแตหนึ่งหมื่น บาทถึงส่ีหม่ืนบาท ถาการกระทําตามความผิดวรรคแรก เปนการกระทําแกบุคคลอายุเกินสิบหาแตยัง ไมเกนิ สบิ แปดป ผกู ระทําตองระวางโทษจาํ คกุ ตงั้ แตเ จ็ดปถึงยี่สบิ ป และปรบั ตั้งแตหน่งึ หมื่นสี่พันบาทถึง

51 สี่หมื่นบาท ผูกระทําตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสิบปถึง ย่ีสิบป และปรับต้ังแตสองหม่ืนบาทถึงส่ีหมื่น บาท หรือจําคกุ ตลอดชีวิต หรอื ประหารชีวิต ผูใดเพื่อสนองความใครของผูอ่ืน รับตัวบุคคลซึ่งมีผูจัดหา ไป ลอไป หรือพาไปตามวรรคแรก วรรคสอง หรือ วรรคสามหรือสนับสนุนในการกระทําความผิด ดังกลาว ตอ งระวางโทษตามทีบ่ ัญญตั ิไวใ นวรรคแรก วรรคสอง หรอื วรรคสามแลวแตก รณี มาตรา 283 ทวิ ผใู ดพาบคุ คลอายุเกนิ สบิ หา ปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเพ่ือการอนาจาร แมผูนั้น จะยินยอมก็ตาม ตองระวางโทษจําคุกไมเกินหาปหรือปรับไมเกินหนึ่งหม่ืนบาทหรือท้ังจําทั้งปรับ ถาการกระทาํ ความผดิ ตามวรรคแรก เปน การกระทําแกเ ด็กอายุยังไมเ กนิ สบิ หาป ผูกระทาํ ตอ งระวางโทษ จาํ คุกไมเกินเจ็ดปหรือ ปรับไมเกินหนึ่งหม่ืนส่ีพันบาท หรือท้ังจําท้ังปรับ ผูใดซอนเรนบุคคลซึ่งพาไป ตามวรรคแรกหรือวรรคสองตองระวางโทษตามท่ีบัญญัติในวรรคแรกหรือวรรคสองแลวแตกรณี ความผิดตามวรรคแรก และวรรคสามเฉพาะกรณที ี่กระทําแกบ คุ คลอายุเกินสบิ หา ป เปนความผิดอันยอม ความได มาตรา 284 ผูใดพาผูอื่นไปเพื่ออนาจาร โดยใชอุบายหลอกลวง ขูเข็ญ ใชกําลังประทุษราย ใชอํานาจครอบงํา ผดิ ครองธรรมหรือใชว ิธีขม ขนื ใจดว ยประการอืน่ ใด ตอ งระวางโทษจําคุกต้ังแตหนึ่งป ถงึ สบิ ปแ ละปรับตงั้ แตส องพันบาทถงึ หนึ่งหมืน่ บาท ผูใดซอนเรน บุคคลซ่ึงเปนผูถูกพาไปตามวรรคแรก ตองระวางโทษเชน เดยี วกับผูพาไปนนั้ ความผดิ ตามมาตรานี้ เปน ความผิดอนั ยอมความได มาตรา 317 ผูใดปราศจากเหตุอันสมควรพรากเด็กอายุยังไมเกินสิบหาปไปเสียจากบิดามารดา ผูปกครอง หรือผดู แู ล ตองระวางโทษจาํ คกุ ตัง้ แตสามปถ งึ สบิ หา ปแ ละปรับตง้ั แตหกพันบาทถึงสามหม่ืน บาท ผใู ดโดยทจุ ริต ซือ้ จาํ หนา ย หรอื รบั ตัวเดก็ ซง่ึ ถกู พรากวรรคแรก ตอ งระวางโทษเชนเดียวกับผูพราก นนั้ ถาความผิดตามมาตราน้ไี ดก ระทําเพ่ือหากําไร หรือ เพื่อการอนาจาร ผูกระทําตองระวางโทษจําคุก ตงั้ แตหาปถ ึงยี่สิบปแ ละปรบั ตงั้ แตหน่ึงหม่ืนบาทถึงส่ีหมน่ื บาท มาตรา 318 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา ผูปกครองหรอื ผูด แู ล โดยผเู ยาวน้ันไมเต็มใจไปดวย ตองระวางโทษจําคุกตั้งแตสองปถึงสิบปและปรับ ตงั้ แตส่พี ันบาทถึงสองหมน่ื บาท ผใู ดโดยทจุ รติ ซือ้ จําหนาย หรอื รับตัวผูเยาวซ่ึงถูกพรากตามวรรคแรก

52 ตอ งระวางโทษเชน เดยี วกบั ผูพรากน้นั ถา ความผดิ ตามมาตรานี้ไดกระทําเพื่อกําไร หรือเพื่อการอนาจาร ผกู ระทําตองระวางโทษจําคกุ ตงั้ แตสามปถ ึงหา ป และปรบั ตงั้ แตหกพันบาทถงึ สามหมื่นบาท มาตรา 319 ผูใดพรากผูเยาวอายุกวาสิบหาปแตยังไมเกินสิบแปดปไปเสียจากบิดามารดา ผปู กครองหรือผดู แู ละเพ่ือหากําไรหรือเพอ่ื การอนาจาร โดยผเู ยาวน ้นั เตม็ ใจไปดว ย ตอ งระวางโทษจําคุก ต้ังแตสองปถึงสิบปและปรับตั้งแตสี่พันบาทถึงสองหม่ืนบาท ผูใดโดยทุจริต ซ้ือ จําหนาย หรือรับตัว ผเู ยาวซ งึ่ ถูกพรากตามวรรคแรกตอ งระวางโทษเชนเดยี วกับผูพรากนัน้ ผทู ่จี ะมีความผิดฐานพรากผเู ยาวความผิดนั้นจะตอ งประกอบดว ย 1. มีการพรากบคุ คลไปจากการดแู ลของบดิ ามารดา ผดู ูแล หรือผปู กครอง 2. บคุ คลทีถ่ ูกพรากจะเต็มใจหรอื ไมก ต็ าม 3. ปราศจากเหตผุ ลอนั ควร 4. โดยเจตนา ขอสังเกต การพรากผเู ยาว = การเอาตัวเดก็ ทอ่ี ายยุ ังไมค รบบรรลนุ ติ ิภาวะไปจากความดูแลของบิดามารดา ผูปกครอง หรือ ผูด แู ลไมว าเดก็ นน้ั จะเตม็ ใจหรอื ไมก ต็ าม การพรากผูเยาวอ ายุเกนิ 13 ป แตไ มเกนิ 18 ป โดยผเู ยาวไมเต็มใจเปนความผิด ผูที่รับซื้อขายตัว เด็กที่ถูกพรากฯตองรับโทษเชนเดียวกับผูพราก ผูท่ีพรากฯหรือรับซ้ือเด็กท่ีพรากฯ ไปเปนโสเภณี เปน เมียนอ ยของคนอ่ืน หรือเพอื่ ขมขนื ตอ งรบั โทษหนักข้ึน การพรากผูเยาวอ ายุเกนิ 13 ป แตไมเกิน 18 ป แมผ ูเยาวจะเตม็ ใจไปดว ย ถานําไปเพอ่ื การอนาจาร หรอื คา กําไรเปนความผิด เชน พาไปขม ขนื พาไปเปน โสเภณี คาํ แนะนําในการไปตดิ ตอ ทส่ี ถานตี ํารวจ การแจงความตางๆ เพ่ือความสะดวก รวดเรว็ และถูกตอ งตามกฎหมายและระเบียบของทางราชการ เมอ่ื ทานไปตดิ ตอ ที่โรงพัก ทานควรเตรียมเอกสารที่จําเปนติดตัวไปดวยคือ แจงถูกขมขืนกระทําชําเรา หลักฐานตาง ๆ ท่คี วรนาํ ไปแสดงตอ เจา หนาท่ตี ํารวจ คอื เส้ือผาของผูถ ูกขม ขืน ซ่ึงมีคราบอสจุ ิ หรอื รอยเปอ นอยางอ่ืนอัน เกดิ จากการขมขนื และสิ่งตา ง ๆ ของผตู องหาทตี่ กอยูในท่เี กดิ เหตุ ทะเบียนบานของผูเสยี หาย รูปถา ย หรอื

53 ท่ีอยูของผูตองหาตลอดจนหลักฐานอ่ืน ๆ (ถามี) แจงพรากผูเยาวหลักฐานตาง ๆ ควรนําไปแสดงตอ เจาหนาท่ีตํารวจคือ สูติบัตรของผูเยาว ทะเบียนบานของผูเยาว รูปถายผูเยาวใบสําคัญอ่ืน ๆ ที่เก่ียวกับ ผูเ ยาว (ถา ม)ี หมายเหตุ ในการไปแจง ความหรือรอ งทุกขต อพนักงานสอบสวนนัน้ นอกจากนาํ หลกั ฐานไปแสดงแลวถา ทา นสามารถพาพยานบุคคลที่รูเ หน็ หรือเกีย่ วขอ งกบั เหตกุ ารณไปพบเจาหนาพนักงานสอบสวนดวยก็จะ เปนประโยชนแกท า น และพนกั งานสอบสวนเปน อยางมาก เพราะจะสามารถดาํ เนนิ เร่อื งของทา นใหแลว เสร็จไดเ ร็วขึน้ เร่ืองที่ 10 โรคติดตอ ทางเพศสัมพันธ อาการโดยทว่ั ไปของผปู ว ยโรคติดตอ ทางเพศสัมพนั ธ  ปส สาวะขัด  มผี ืน่ แผลหรือตมุ นา้ํ ทีอ่ วัยวะเพศหรอื ทวารหนกั  มหี นองหรอื น้าํ หล่ังจากชอ งคลอดหรือทอปส สาวะ  มอี าการคันหรอื ปวดบริเวณทวาร  มอี าการแดงและปวดบรเิ วณอวัยวะเพศ  ปวดทองหรอื ปวดชอ งเชิงกราน  ปวดเวลามเี พศสัมพันธ  ตกขาวบอย โรคตดิ ตอทางเพศสมั พนั ธทพ่ี บบอ ย เริม เปนโรคติดเชื้อท่ีผิวหนังและเย่ือบุบริเวณปากและอวัยวะเพศเกิดจากเช้ือไวรัสท่ีมีช่ือวา เฮอรป ซ ิมเพลกซ

54 อาการของเริม อาการแรก คอื ปวดแสบรอน อาจมีอาการคัน เจบ็ จีด๊ และมีอาการบวม ตามมาดวยตุมนํ้าพองใส เหมือนหยดนํ้าเลก็ ๆ มขี อบแดงในสองสามวันตอมา ตุม น้าํ มักแตกใน 24 ช่วั โมง และตกสะเก็ดเปนแผล ถลอกต้ืน ๆ ตุมอาจรวมเปนกลุมใหญและเปนแผลกวาง ทําใหปวดมาก หากรักษาความสะอาดไมให ตดิ เช้ือซ้าํ หรือมหี นองแผลทีเ่ กิดจากตมุ จะหายเองไดใ น 2 ถึง 3 สปั ดาห เม่อื มอี าการติดเชือ้ คร้งั แรกแลว จะกลับมาเปนผน่ื ใหมเ ปน ระยะ เนื่องจากรางกายกําจัดเช้ือไวรัส ไดไมหมด การกลับมาเปนใหมแตละคร้ังมักมีอาการนอยกวาและเกิดเปนพ้ืนที่นอยกวา ไมคอยมีไข แตม กั เปน บรเิ วณใกล ๆ กบั ท่เี ดิมโดยเฉพาะอวยั วะ การรกั ษา โรคเริมสามารถหายไดเ องโดยไมตอ งรกั ษา การใชย าตานไวรัสไมชวยใหหายขาด เพียงชวยลด ความรุนแรงของโรค ลดความถ่ี และลดระยะเวลาทีเ่ ปน ชว ยใหแผลหายเร็วขึ้น แตในรายที่เพ่ิงเริ่มแสดง อาการ หรอื มีภมู ิตา นทานบกพรอ ง หรือไมมีแนวโนม ทแี่ ผลจะหายไดเ อง ควรไดรับยาตานไวรัสท่ีจําเปน กบั โรครวมกับยาปฏชิ ีวนะ เพอ่ื ปอ งการตดิ เชื้อแบคทีเรยี แทรกซอ นทอี่ าจตดิ ตามกับตมุ นาํ้ ทแี่ ตกออกมา การเปน เรมิ ครั้งตอมาจะไมใ ชเ ปน การตดิ เช้อื ใหม ผูท่ีเปนโรคน้ีมาแลวจะมี “อาการเตือน” คือ มีตุมน้ํามากอน 1 ถึง 3 วัน เจ็บเสียวแปลบ ๆ คัน ยุบยิบ ปวดแสบปวดรอ นในบริเวณโรคเดมิ เคลด็ ลบั นา รใู นการดแู ลและควบคมุ โรคเรมิ  การนอนหลับพักผอนไมเพียงพอ จะทําใหรางกายออนแอ ภูมิตานทานของรางกายลด นอยลง จึงติดเชื้อไวรัสไดงายข้ึน ถาเปนโรคนี้อยูแลว ก็จะมีอาการโรคแยลง ระยะเวลา เปนโรคนานขนึ้ หรือกลับมาเปน ซํา้ ไดบ อย  อยาปด หรือพันบริเวณแผลเริม ความแหงและอากาศที่ถายเทไดดี จะชวยใหแผลหายเร็วขึ้น พยายามซบั และดูแลแผลใหแหง ตลอดเวลา  ทําความสะอาดแผลเรมิ ทีเ่ กดิ จากตมุ นาํ้ ใสแตกดวยนาํ้ สบแู ละน้ําสะอาดกเ็ พยี งพอแลว  อยาแกะสะเกด็ แผลเริม  ถา ปวดแผล ใหใชย าระงับปวดท่ัวไป  เนอื่ งจากเชือ้ ไวรสั นี้อยูในรางกายโดยไมแสดงอาการอะไร แตสามารถตดิ ตอ ไดแมว า จะไมมี ผ่นื โดยเฉพาะท่อี วยั วะเพศ การปอ งกันที่ดีท่สี ดุ คอื ใชถงุ ยางอนามัยทกุ คร้ังกบั ทุกคน

55 หนองในแท และหนองในเทยี ม ท้ังสองแบบ ติดตอผานการมีเพศสัมพันธโดยไมสวมถุงยางอนามัย กวาคร่ึงหน่ึงของผูหญิงที่ เปนหนองในแท จะไมมอี าการ หรอื มีอาการเพยี งเล็กนอ ย จงึ มักไมไดร ับการรกั ษา เชน เดียวกับหนองใน เทียม ผหู ญิงมกั ไมแสดงอาการอาจมีเพียงตกขาวผดิ ปกติ ปส สาวะแสบเล็กนอย ในบางครง้ั ในผูชาย หนองในแทมักมีอาการภายใน 3 ถึง 5 วัน หลังสัมผัสเช้ือหนองที่ไหลออกจากทอ ปส สาวะคลา ยนมขนหวาน อาการปสสาวะแสบ ขัดมาก หนองในเทียม จะเร่ิมแสดงอาการหลังรับเช้ือ แลว 1 ถึง 3 สัปดาห หรือบางรายอาจนานเปนเดือน มีอาการแสบที่ปลายทอปสสาวะ ปสสาวะแสบขัด เล็กนอย บางรายอาจคันหรือระคายเคืองทอปสสาวะ หรือปวดหนวงตรงฝเย็บใกลทวารหนัก ลักษณะ หนองจะซึมออกมาเปน มกู ใสหรือมูกขนุ อาการหนองในเพศชาย มกั เกดิ อาการหลงั จากไดรับเช้อื แลว 2 ถงึ 5 วนั เริ่มจากระคายเคอื งทอ ปสสาวะ หลังจากน้ันจะมี อาการปวดแสบ เวลาปสสาวะ แลวจึงตามดว ยหนองสเี หลือง ไหลออกจากทอปส สาวะ ถา ไมไ ดร บั การรักษา โรคจะลุกลามไปยังอวัยวะอ่ืน ๆ ท่ีอยูใกลเคียง เชน ตอมลูกหมากอักเสบ อณั ฑะอกั เสบ เปนตน อาการหนองในเพศหญงิ ผูหญิงท่ีไดรับเชื้อนี้ จะมีอาการชากวาผูชาย โดยเฉลี่ยจะเกิดอาการหลังไดรับเชื้อแลว 1 ถึง 3 สัปดาห สงั เกตไดจ ากตกขาวมาก และมกี ลิ่นผิดปกติ ปส สาวะแสบขัด เน่ืองจากการอกั เสบ ท่ที อ ปส สาวะ และปากมดลูก ถาไมไดรับการรักษาท่ีถูกตอง เชื้อหนองในจะเขาไปทําลายเย่ือบุผิวทอนําไข ทําใหติดเช้ือ แบคทเี รยี ชนิดอื่นไดงาย และอาจสงผลใหอุงเชิงกรานอักเสบ ปกมดลูกอักเสบ หรือเกิดการอุดตันของ ทอรังไข ซึง่ ทําใหเปนหมัน หรอื ตั้งครรภนอกมดลกู ได การรกั ษา หนองในแท มที ง้ั ยาฉดี และยารับประทาน ชวงส้ัน ๆ ครั้งเดยี ว หรือวนั เดียว หนองในเทียม ตอ งรบั ประทานยา ประมาณ 1 ถงึ 2 สัปดาห แผลริมออ น เปนโรคทต่ี ดิ ตอ ทางเพศสัมพันธเ กดิ จากเชื้อแบคทีเรีย โรคนี้ติดตอไดงายแตก็สามารถรักษาให หายขาด โรคนจี้ ะทําใหเ กิดแผลท่ีอวยั วะเพศ และตอ มนํา้ เหลอื งทีข่ าหนบี โตบางครัง้ มหี นองไหลออกมา

56 ที่เรยี กวา ฝมะมวง อาการ  ผทู ีร่ ับเชื้อนี้จะมีอาการหลังจากรับเช้ือแลว 3 - 10 วัน  อาการเร่ิมตน จะเปน ตุม นูนและมอี าการเจ็บ หลังจากนน้ั จะมแี ผลเลก็ ๆ กน แผลมีหนอง ขอบแผลนนู ไมเรยี บ มีอาการเจ็บมาก แผลเลก็ ๆ จะรวมกันเปน แผลใหญ  แผลจะนมุ ไมแขง็  จะมอี าการเจ็บแผลมากในผูชาย แตผูหญิงอาจจะไมมีอาการเจ็บ ทําใหเกิดการติดตอสูผูอ่ืน ไดงา ย  ตอ มนํ้าเหลืองท่ขี าหนีบจะโต กดเจบ็ บางคนแตกเปนหนอง เอชไอวี และ เอดส เชอื้ เอชไอวี (HIV) เปนไวรัส ยอมาจาก Human Immunodeficiency Virus แปลวา ไวรัสที่ทําให ภูมิตานทานของรางกายคนนอยลงหรือบกพรอง เช้ือเอชไอวี เปนตนเหตุใหเกิดโรคเอดส (AIDS) ยอมาจาก Acquired Immunodeficiency Syndrome แปลวา กลมุ อาการที่เกิดจากภูมิตานทานของรางกาย นอยลงหรือบกพรอง ทาํ ใหติดเชื้อโรคตาง ๆไดงาย โดยปกติเมื่อเชื้อโรคเขาไปในรางกาย ภูมิตานทาน ของรางกายจะกําจัดเชื้อโรค ทําใหรางกายไมติดเชื้อโรคนั้นๆ การติดเช้ือเอชไอวี ทําใหผูน้ัน มีภมู ติ านทานนอ ยลงหรอื บกพรอ ง จงึ ทาํ ใหผนู ัน้ ติดเชื้อโรคตา ง ๆ ไดง าย “ผตู ดิ เชอื้ เอชไอว”ี คือผูทไ่ี ดร บั เช้อื เอชไอวี แตย งั ไมแ สดงอาการเจ็บปวย “ผปู วยเอดส” หมายถึง ผตู ดิ เชื้อเอชไอวีทป่ี ว ยดวยโรคตดิ เชอ้ื เอชไอวฉี วยโอกาส เนื่องจากภาวะ ภมู ิคุม กันบกพรอ ง การเจ็บปว ยดวยโรคฉวยโอกาสในผตู ิดเชื้อเอชไอวเี กิดจากภาวะภมู บิ กพรอง สามารถ รกั ษาได ผูติดเช้ือเอชไอวี จึงตางจากผูปวยเอดส ผูติดเชื้อเปนผูท่ีมีเชื้อเอชไอวีในรางกาย ไมมีอาการ แสดง และยงั สามารถใชชวี ิตไดต ามปกติ จงึ ไมมีความจาํ เปนทจี่ ะตอ งปฏบิ ตั ิตวั กับผูติดเชื้อใหแตกตาง จากคนอื่น ในประเทศไทยคนสวนใหญมากกวารอยละ 80 ติดเชื้อเอชไอวีจากการมีเพศสัมพันธท่ี ไมป อ งกนั มีบางสว นติดจากการใชเ ขม็ ฉีดยาเสพติดรวมกัน และมีเด็กจํานวนหนึ่งท่ีติดเช้ือจากแมท่ีมี เช้ือตั้งแตค ลอด นอกจากนแี้ ลว ยงั ไมเคยปรากฏวามีใครติดเช้ือจากการอยูบานเดียวกัน กินขาว ด่ืมนํ้า พูดคยุ หรอื ใชช ีวิตประจําวนั กับผตู ดิ เชือ้ เลย เพราะการท่ีคนจะรับเช้ือเอชไอวเี ขา สรู างกายได ตอ งประกอบดว ย 3 ปจจยั ดงั น้ี 1. แหลงทีอ่ ยขู องเชอื้ (Source) เชอ้ื เอชไอวจี ะอยูในคนเทานนั้ โดยจะเกาะอยูก ับเมด็ เลอื ดขาว ซง่ึ อยูในสารคัดหลัง่ บางอยาง เชน เลอื ด น้ําอสจุ ิ น้ําในชอ งคลอด นํา้ นมแม

57 2. ปริมาณและคุณภาพของเชื้อ (Quality and Quantity) ตอ งมีจาํ นวนเชอ้ื เอชไอวใี นปริมาณ ที่มากพอ เช้ือตองมีคุณภาพพอ กลาวคือ เช้ือเอชไอวีไมสามารถมีชีวิตอยูนอกรางกายคนได สภาพใน รา งกายและสภาพแวดลอมบางอยางมผี ลทาํ ใหเ ชอื้ ไมสามารถอยูได เชน กรดในนํ้าลาย กระเพาะอาหาร สภาพอากาศรอน ความแหง นาํ้ ยาตาง ๆ 3. ชอ งทางการติดตอ (Route of transmission) เช้ือเอชไอวจี ะตอ งถูกสงผานจากคนท่ีติดเช้ือ ไปยงั อกี คนหนึ่ง เชอื้ จะตองตรงเขา สกู ระแสเลือดของผูท่ีรับเชื้อ โดยผานการมีเพศสัมพันธที่ไมปองกัน การใชเขม็ ฉีดยาเสพตดิ รวมกัน และจากแมสูลูก กจิ กรรมทา ยบทท่ี 2 1. ใหผเู รยี นเขียนเรยี งความสนั้ ๆ เลา ถงึ ความรูสึกท่ีเกิดขึ้นกับตัวเองเม่ือเห็นความเปล่ียนแปลง ทางรางกาย และการหาทางออก 2. แบง กลุมผเู รียน ใหแตล ะกลมุ ศึกษาปญหาท่ีเกิดขึ้นจากการเปลยี่ นแปลงทางอารมณและจิตใจ ของวยั รนุ และแนวทางการแกป ญ หา และใหแ ตล ะกลมุ นาํ เสนอหนา ช้ันเรียนพรอมอภิปรายรว มกัน 3. ใหผูเ รียนแบง กลุม แสดงบทบาทสมมตุ ิ ในเร่อื งการใหค าํ ปรึกษาแกเ พ่ือนที่ตองการคุมกาํ เนิด

58 บทท่ี 3 การดูแลสุขภาพ สาระสําคัญ มีความรูในเร่ืองคุณคาของอาหารตามหลักโภชนาการ รูจักวิธีการถนอมอาหารเพ่ือคงคุณคา สําหรับการบรโิ ภค ตลอดจนวางแผนการดูแลสขุ ภาพตามหลกั การและวิธีการออกกําลังกาย เพื่อสุขภาพ รปู แบบตาง ๆ ของกิจกรรมนนั ทนาการ เพอื่ ใหเกิดผลดีกบั รางกาย ผลการเรยี นรทู ่คี าดหวัง 1. เรยี นรูเ รือ่ งของคณุ คา อาหารตามหลักโภชนาการ และวธิ ีการถนอมอาหาร 2. เรียนรูวธิ กี ารวางแผนในการดูแลสุขภาพตามหลักและวิธีการออกกาํ ลังกาย เพือ่ สุขภาพ 3. เรียนรูเรอ่ื งรูปแบบกจิ กรรมนันทนาการ ขอบขายเนื้อหา เรอื่ งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั และคณุ คาของอาหาร และโภชนาการ เรอ่ื งท่ี 2 การเลอื กบรโิ ภคอาหารตามหลกั โภชนาการ เรื่องที่ 3 วธิ ีการถนอมอาหารเพื่อคงคณุ คา ของสารอาหาร เร่ืองที่ 4 ความสําคญั ของการมสี ขุ ภาพดี เรือ่ งที่ 5 หลกั การดูและสขุ ภาพเบือ้ งตน เรอ่ื งที่ 6 ปฏบิ ัตติ นตามหลกั สขุ อนามยั สวนบุคคล เรื่องท่ี 7 คุณคาและประโยชนข องการออกกาํ ลังกาย เรอื่ งท่ี 8 หลักการและวิธอี อกกําลงั กายเพื่อสุขภาพ เรอื่ งท่ี 9 การปฏิบัตติ นในการออกกําลังกายรูปแบบตา ง ๆ เร่อื งที่ 10 ความหมาย ความสาํ คัญของกิจกรรมนันทนาการ เรื่องที่ 11 ประเภทและรูปแบบของกิจกรรมนันทนาการ

59 เรอ่ื งท่ี 1 ความหมาย ความสําคัญและคุณคา ของอาหาร และโภชนาการ ความหมายของอาหาร อาหาร หมายถึง สิ่งท่ีมนุษย และสัตวกินดื่มเขาไปแลวบํารุงรางกายใหเจริญเติบโต และ ดาํ รงชวี ิต รวมทั้งสง่ิ ทตี่ น ไมดูดเขา ไปหลอ เลี้ยงสวนตาง ๆ ของตนไมใ หเ จรญิ เติบโตและดํารงอยู รางกายของคนเราตอ งการอาหาร เพราะอาหารเปน สิ่งจาํ เปนตอ รางกาย คือ เพ่ือบําบัดความ หวิ และเพ่ือนําสารอาหารไปสรางสขุ ภาพอนามยั จนถงึ การพัฒนาการทางสมอง สาํ หรบั ทางดานจติ ใจนั้น คนเรารับประทานอาหารเพอ่ื สนองความอยาก สรางสุขภาพจิตท่ีดี อาหารคอื สิง่ ท่รี บั ประทานเขา ไปแลวกอ ใหเกิดประโยชนแกรางกายในดานตาง ๆ เชน ใหกําลังและ ความอบอุน เสริมสรา งความเจรญิ เตบิ โต ซอ มแซมสวนท่สี ึกหรอ ตลอดจนทําใหอ วัยวะ ตา ง ๆ ของรางกายทํางานอยางเปน ปกติ โภชนาการ คอื วิทยาศาสตรแขนงหน่ึงเก่ียวกับการจัดอาหาร เพ่ือใหไดประโยชน แก รา งกายมากทส่ี ุด โดยคาํ นงึ ถึงคุณคาของอาหาร วยั และสภาพรางกายของผูท่ไี ดร ับอาหารน้นั ๆ ดว ย ประโยชนและคณุ คาของอาหาร อาหารเปนสารวัตถุดิบท่ีรางกายนํามาผลิตเปนพลังงาน รางกายนําพลังงานที่ไดจาก อาหารไปใชในการรักษาสภาวะทางเคมี และนําไปใชเก่ียวกับการทํางานของระบบตาง ๆ เชน การไหลเวยี นโลหิต การเคลื่อนที่ของอากาศเขา และออกจากปอด การเคล่อื นไหวของรา งกาย การออกกาํ ลงั กาย และการทาํ กจิ กรรมตาง ๆ ประเภทและประโยชนข องสารอาหาร ในทางโภชนาการไดแบงอาหารตามสารอาหารออกเปน 6 ประเภทใหญ ดังน้ี 1. คารโบไฮเดรต เปนสารอาหารประเภทแปงและนํ้าตาล ซึ่งสวนใหญไดจากการ สังเคราะหแสงของพืช ไดแก แปง และน้ําตาล คารโบไฮเดรตเปนสารอาหารที่ใหพลังงานแกรางกาย โดยคารโบไฮเดรต 1 กรัม จะสลายใหพ ลังงาน 4 กโิ ลแคลอรี (K.cal) ประโยชน คารโบไฮเดรต (1) ใหพลังงานและความรอ นแกร า งกาย (2) ชวยในการเผาผลาญอาหารจาํ พวกไขมนั เพอื่ ใหร า งกายสามารถนาํ ไปใชได (3) กาํ จดั สารพษิ ทเ่ี ขาสูรางกาย (4) ทําใหก ารขับถายเปน ไปตามปกติ

60 ความตองการคารโบไฮเดรต ในวันหน่ึง ๆ คนเราตองการใชพลังงานไมเทากัน ขนึ้ อยกู ับขนาดของรางกาย อายุ และกิจกรรม 2. โปรตนี เปนสารอาหารทจี่ ําเปนตอ รางกายของสงิ่ ทีม่ ีชวี ติ ซง่ึ ประกอบดว ยธาตุ สาํ คัญ ๆ คอื คารบอน โฮโดรเจน ออกซเิ จน และไนโตรเจน นอกจากนย้ี งั มธี าตุอน่ื อกี ดว ย ประโยชนโ ปรตีน (1) ชวยซอมแซมสว นทส่ี ึกหรอของรางกาย (2) ใหพ ลังงานและความอบอนุ แกรางกาย โดยโปรตนี 1 กรัม ใหพ ลังงาน 4 กิโลแคลอร่ี เดก็ ทารกถา ไดร ับโปรตนี นอยจะมีผลทาํ ใหสมองไมพ ฒั นา ทําใหรางกายแคระแกรน สตปิ ญ ญาตาํ่ (3) ทาํ ใหสขุ ภาพรา งกายแขง็ แรง ไมอ อ นเพลีย (4) ทาํ ใหร างกายมภี ูมติ านทานโรคสูง (5) เปน สารที่จาํ เปน ในการสรา งฮอรโ มน และเอนไซม และเปน สวนประกอบ ทสี่ ําคญั ของเม็ดเลอื ดแดง ผลเสยี ทเี่ กิดจากการทรี่ า งกายขาดโปรตนี (1) ทําใหตวั เล็ก ซบู ผอม (2) การเจริญเตบิ โตชะงกั (3) กลามเนอื้ ออนปวกเปยก ถารางกายขาดโปรตีนอยางมาก จะทําใหเกิดโรคอวาฮิออกกอร (Kwashiorkor) ตบั บวม ผมสีออน เฉยเมยไมมีชีวิตชีวา แหลงอาหารของโปรตีนทร่ี า งกายไดรับจากเน้ือสตั ว เคร่อื งในสัตว ไข นม ถว่ั และผลติ ภณั ฑจากถ่ัว โปรตีนท่ีรางกายตองการไดรับ เม่ือถูกยอยดวยเอนไซม จะไดกรดอะมิโน 3. ไขมัน (Lipid Fat) เปนสารอาหารที่มีธาตุท่ีองคประกอบที่สําคัญ คือ คารบอน ไฮโดรเจน และออกซเิ จนคลายกบั คารโ บไฮเดรต แตส ัดสว นทีต่ างกนั ไขมนั ประกอบดว ยกรดไขมันและ กรีเซอรอล (1) กรดไขมนั (Fatty acid) แบง ออกตามจุดหลอมเหลวได 2 ประเภท คือ  กรดไขมนั ชนดิ อม่ิ ตัว (Saturated fatty acid) เปนกรดไขมันท่ีมีจุดหลอมเหลว สูงมีจํานวนธาตุคารบอน และธาตุไฮโดรเจนในโมเลกุลคอนขางสูง ไดแก กรดลอริก กรดโมรีสติก กรดปาลมตกิ กรดสเตยี รกิ กรดไขมนั ชนดิ อิ่มตัวสวนมากจะไดจากสตั วและมะพรา ว

61  กรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว (Unsaturated fatty acid) เปนกรดไขมันท่ีมีจุด หลอมเหลวต่ํา ในหนง่ึ โมเลกุลประกอบดว ยธาตคุ ารบ อน และธาตไุ ฮโดรเจนในปริมาณต่าํ กรดไขมันชนิดไมอิ่มตัว สวนมากไดจากไขมันของสัตวเลือดเย็น น้ํามันตับปลา และไขมนั จากพืช กรดไขมนั ชนิดไมอิม่ ตัวมีกล่ินเกิดขึ้นไดงาย เนื่องมากจากตัวกับออกซิเจนในอากาศ ไดง า ย วธิ ีแกท ําไดโดยใหท าํ ปฏกิ ิรยิ ากับไฮโดรเจน ซงึ่ เปนหลักของการทําเนยเทียม กรดไขมันท่รี างกายตองการ เปนกรดไขมันท่ีรางกายไมสามารถสังเคราะหขึ้นได จึงตองรับจากภายนอก ซ่ึงไดร ับมาจากพชื เปน กรดไขมันชนดิ ไมอ ิ่มตัว เชน กรดโอเลอิก (C17H33 COOH) ไดจากนํ้ามนั มะพรา ว ถว่ั ลิสง กรดไลโนเลอิก (C17H19 COOH) ไดถ่ัวลิสง น้ํามนั รํา นํา้ มันดอกคาํ ฝอย ประโยชนข องกรดไขมนั ชนดิ อ่ิมตวั ตอรา งกาย คือ (1) ชว ยทาํ ใหรา งกายมีสขุ ภาพดี (2) ชว ยสรา งความเจรญิ เติบโตในเดก็ (3) ชวยทําใหผ ิวพรรณงดงาม (4) ชวยลดระดับคอเลสเตอรอลในเสนเลอื ด แตถ ารางกายขาดไขมนั จะทําใหรางกายเจรญิ เติบโตไดไมเทา ท่ีควร และมีผวิ หนัง อักเสบ ไขมันเปน สารอาหารทใ่ี หพลังงานสงู โดยไขมัน 1 กรมั จะใหพลังงาน 9 กโิ ลแคลอร่ี และ นอกจากน้ี ยงั ชว ยใหรา งกายดดู วติ ามนิ เอ ดี อี เค ไปใชใ นรา งกายไดด วย ถา รา งกายขาดไขมันจะทําให รา งกายขาดวิตามนิ เอ ดี อี และเค (2) คอเลสเตอรอล (Cholesterol) เปน กรดไขมนั อม่ิ ตวั ท่พี บมากในไขแดง มนั สมอง สัตว มคี วามสามารถในการละลายไมด ี ฉะนน้ั เม่ือบรโิ ภคเขา ไปในปรมิ าณมาก จะทาํ ใหเกดิ การอดุ ตัน ในเสนเลือดทาํ ใหเ สน เลอื ดตีบตนั และเปนสาเหตุทําใหเกดิ โรคหลอดโลหติ แข็งตวั โรคความดันโลหติ สูง เปนตน เพือ่ ลดปริมาณคอเลสเตอรอลในเสนเลอื ด ควรเลอื กบริโภคอาหารทมี่ ี ไขมันตา่ํ และควรงดเวน การบรโิ ภคไขแ ดง ไขมนั จากสตั ว โดยเฉพาะมนั สมองสัตว (3) ไตรกลีเซอรไ รด หมายถึง ไขมันทเี่ กิดขน้ึ จากปฏกิ ิริยาเคมรี ะหวางไขมนั กับกลีเซอรอล ขอ ควรจํา (1) กรดไขมนั ชนดิ อิม่ ตวั จดุ หลอมเหลวจะสูงขึ้นตามจํานวนอะตอมของคารบ อน ไฮโดรเจนใน 1 โมเลกุล (2) กรดไขมนั ชนิดไมอ ่มิ ตัว เมือ่ คารบอนเทา กนั จดุ หลอมเหลวจะสงู ข้ึน เม่อื มี อะตอมของไฮโดรเจนสงู ข้ึน

62 4. วิตามิน (Vitamin) เปนสารซึ่งมีความจําเปนตอรางกาย เพราะสามารถทําใหรางกาย ทาํ งานไดเ ปน ปกติ ฉะน้นั วิตามนิ ไดจากอาหาร เพราะรางกายไมส ามารถสรา งหรอื สงั เคราะหข ึ้นได วิตามิน แบง ไดเ ปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอื (1) วิตามนิ ทลี่ ะลายไดใ นนํา้ มันหรอื ไขมนั ไดแก วิตามนิ ซี วติ ามนิ พวกน้ีสลายตัว ไดงา ยเมือ่ ถกู แสง ความรอน ฉะนั้น จึงไมม กี ารสะสมในรา งกาย ถารางกายรับเขาไปมากเกินไปจะทําให เกดิ ผลเสียได คือ เกิดอาการแพ (2) วติ ามนิ ท่ลี ะลายไดใ นน้ํา ไดแ ก วติ ามนิ บี วติ ามินซี วติ ามนิ พวกน้ีสลายตัวไดง าย เมื่อถูกแสง ความรอน ฉะนั้น จึงไมมีการสะสมในรางกาย ถารางกายมีมากเกินไปจะถูกขับออกมาทาง ปสสาวะหรือทางเหงื่อ 1. วิตามินเอ พบในอาหารประเภทเน้ือ นม ไขแดง เนย นํ้ามันตับปลา พืชผัก และผลไม ตลอดจนผลไมทม่ี สี ีเหลือง เชน มะละกอ ฟกทอง มปี ระโยชน คอื  ชวยรักษาสุขภาพทางตาใหป กติ  ชว ยสรา งเคลอื บฟน  ชวยทาํ ใหผ ิวหนงั สดชน่ื ไมตกสะเก็ด ผลเสีย ของการรับประทานวิตามินเอ มากเกินไป จะทําใหเกิดอาการคลื่นไส ผมรวง และคนั ตามผวิ หนัง 2. วิตามินดี ไดจากสารอาหารจําพวกน้ํามันตับปลา ไขแดง เนย และจาก แสงแดดซ่ึงรา งกายสงั เคราะหขึน้ ประโยชนค ือ  ควบคุมปริมาณของแคลเซียมในโลหติ  ชว ยปองกนั โรคกระดกู ออ น  ชว ยทาํ ใหก ระดกู และฟน แข็งแรง ผลเสยี เม่ือรับประทานวติ ามินดีมากเกนิ ไป จะทําใหเ กดิ อาการคลนื่ ไส นํา้ หนักตวั ลดลง ปสสาวะบอ ย ทอ งผูก ทําใหแ คลเซยี มในเลือดสงู 3. วติ ามินอี พบในน้ํามนั พืชตา ง ๆ เชน เมล็ดขา ว ผักใบเขยี วจัด ถว่ั นม มปี ระโยชนค อื  ปอ งกันการเปนหมันและการแทงลกู  ปอ งกันกลามเน้อื เหี่ยวลีบไมมแี รง  ชว ยทําใหเซลลเม็ดเลอื ดแดงไมถูกทาํ ลายไดง าย

63 4. วิตามินเค ไดจากการสงั เคราะหจากแบคทีเรียในลําไส ไดจากอาหารสีเขียว สเี หลือง เชน ดอกกะหลา่ํ กะหลาํ่ ปลี ถ่วั เหลอื ง มะเขือเทศ มปี ระโยชน คือ ชวยสรางโปรทอมบิน ซ่ึงตับ เปน ผูผ ลติ และทาํ ใหเ ลือดแข็งตวั ถา รางกายเกดิ การขาดแคลนวติ ามนิ เค จะทําใหเสยี เลอื ดมาก เพราะเลอื ด แขง็ ตวั ไดช า ทารกทีเ่ กิดใหมไมม ีแบคทเี รยี ในลําไสที่ผลิตวิตามินเค ถามีบาดแผลจะทําใหเสียเลือดมาก ถึงตายได 5. วิตามนิ บี 1 (Thiamine) พบมากในขา วซอ มมอื เน้ือสัตว ถั่วเหลือง เห็ดฟาง เมลด็ งา รําขาว ยสี ต ผักใบเขียว ถาขาดวิตามินบี 1 จะทาํ ใหเ กิดโรคเหน็บชา เบ่ืออาหาร หงุดหงดิ 6. วิตามนิ บี 2 (Riboflavin) มมี ากในตบั ไต หัวใจ ไขปลา ไขข าว นาํ้ มัน ถ่ัว ผกั ยอดออน ถา ขาดวติ ามินบี 2 จะทําใหเกดิ โรคปากนกกระจอก ผวิ หนงั เปนผน่ื แดง ปวดศีรษะ หนา ท่ีของวติ ามนิ บี 2 คอื  ชว ยสรา งเม็ดโลหติ แดง  ชว ยเผาผลาญอาหารพวกโปรตนี คารโ บไฮเดรต  ชว ยบํารุงผิวหนัง 7. วิตามินบี 12 (Cobalmine) พบมากในนม เนยแข็ง ไข หอย ปลารา กะป มปี ระโยชนคอื ชว ยรักษาระบบประสาท และปองกนั โรคโลหติ จาง 8. วติ ามินซี (Ascorbic acid) พบในพืชผักสด และผลไมท่ีมีรสเปร้ียว และพืช กาํ ลงั งอก เชน ถ่วั งอก ยอดตําลงึ มปี ระโยชนคอื  ปองกันโรคเลือดออกตามไรฟน  ชว ยทาํ ใหผ นังของโลหิตแขง็ แรง  ชว ยในการดดู ซึมอาหารอนื่  ชว ยใหรา งกายสดชน่ื ไมออนเพลีย  ชว ยในการตอ กระดกู และรกั ษาแผล 5. เกลือแร (Mineral Salt) เปนสารอาหารที่ไมไดใหพลังงานแกรางกายแตชวย เสรมิ สรา งใหเซลลห รอื อวยั วะบางสวนของรา งกายทนทานไดเ ปน ปกติ เชน (1) แคลเซียม (Calcium) ซง่ึ พบในพชื ผกั กุงแหง กงุ ฝอย กบ มปี ระโยชน คอื 1. เปน สวนประกอบที่สาํ คญั ของกระดกู และฟน 2. ชว ยควบคุมการทํางานของหวั ใจและระบบประสาท

64 3. ชว ยทําใหเ ลือดเกิดการแขง็ ตวั ถารางกายขาดแคลเซยี มทําใหเกิดโรคกระดกู ออน และทําใหเลอื ดไหลหยดุ ชาเมอ่ื มี บาดแผล (2) เหล็ก (Ferrous) พบมากในตบั หวั ใจ เนอ้ื ถว่ั ผกั สเี ขยี วบางชนิด เชน กระถนิ ผักโขม ผกั บงุ มีประโยชน คือ 1. เปน สวนประกอบสาํ คญั ของเมด็ โลหิตแดง 2. ปองกนั โรคโลหิตจาง หญิงมคี รรภ หรือมปี ระจําเดือน ควรไดร บั ธาตุเหล็ก มาก เพื่อไปเสรมิ และสรางโลหติ ทเ่ี สียไป (3) ไอโอดนี (Iodine)พบมากในอาหารทะเล เชน กุง หอย ปู ปลา มีประโยชน คือ ชวยใหตอมไทรอยดผลิตฮอรโมนขึ้นเพ่ือใหควบคุมการเผาผลาญสารอาหารในรางกาย เด็กท่ีขาด ไอโอดนี จะไมเ จริญเติบโตจะเปน เดก็ แคระแกรน ยาบางอยา งและผักกะหลาํ่ ปลจี ะขดั ขวางการทาํ งานของ ฮอรโ มนไทรอกซิน (4) โปแตสเซียม (Potassium)พบในเนื้อ นม ไข และผักสีเขียว มีประโยชน คือ ควบคมุ การทํางานกลา มเน้อื และระบบประสาท 6. นํ้า (Water) เปนสารอาหารทส่ี ําคญั ที่สดุ ส่งิ มชี วี ติ จะขาดเสยี มิได โดยรางกายเรามนี ้ํา เปน องคประกอบอยปู ระมาณ 70 % ของนํ้าหนักตวั ประโยชนข องนํ้า (1) ชวยทําใหผิวพรรณสดชื่น (2) ชวยหลอ เลย้ี งอวยั วะสว นตา งๆ ที่มกี ารเคลอ่ื นไหว (3) ชว ยขบั ของเสียออกจากรา งกาย (4) ชว ยรกั ษาอุณหภูมขิ องรางกาย (5) ชวยยอยอาหารและลาํ เลยี งอาหาร สัดสวนของสารอาหารที่รางกายตองการ (1) ความตองการพลังงานของรางกายในแตละวนั จะมากหรอื นอ ยในแตละบคุ คล ขึ้นอยูกบั  เพศ กลาวคือ เพศชายสว นมากตอ งการมากกวา เพศหญิง  วัย กลา วคอื วัยรุน มีความตองการพลังงานมากวา วยั เดก็ และวัยชรา  อาชพี กลาวคือ ผมู ีอาชีพไมต อ งใชแรงงานจะใชพ ลังงานนอ ยกวาผใู ชแ รงงาน  น้ําหนักตัว กลา วคอื ผูมนี าํ้ หนกั ตัวมากจะใชพ ลังงานมากกวา ผมู ีนาํ้ หนกั ตวั นอย

65  อุณหภูมิ กลาวคือ ผูท่ีอยูในบริเวณภูมิอากาศหนาว จะใชพลังงานมากกวาผูอาศัย ในบรเิ วณภูมอิ ากาศรอน โดยปกติในวัยเรียนพลังงานทีจ่ ะใชป รมิ าณ 44 แคลอรี่ ตอกิโลกรัมตอ วัน (2) บุคคลที่ตองการลดความอวน แตไมตองการอดอาหาร จะทําไดโดยลด สารอาหารบางอยางทใ่ี หพลังงานสูง และกนิ สารอาหารอนื่ แทน น้นั คอื ควรลดคารโบไฮเดรต และไขมัน เพราะอาหาร 2 อยา งน้ีใหพ ลงั งานสูง (3) การบริโภคอาหารตามหลักของโภชนาการ คือ จะตองบริโภคอาหารให ครบถว นตามรางกายตองการและในปริมาณทีพ่ อเหมาะ โดยเฉพาะสารอาหารใหพ ลงั งาน เชน  คารโบไฮเดรต ควรไดร ับ 2-3 กรัม/น.น. 1 Kg/วัน  โปรตีน ควรไดร ับ 1 กรัม/น.น. 1 Kg/วัน สําหรับเด็กทารก และสตรีมีครรภ ควรจะไดร บั ปรมิ าณโปรตีนสงู กวาคอื ควรรับ 2-3 กรัม/น.น. 1 Kg/วนั  ไขมัน ควรไดรับ 2 กรัม/น.น. 1 Kg/วัน สําหรับประเทศหนาวควรไดรับ สารอาหารนีใ้ นปรมิ าณที่สงู ขน้ึ อกี เพ่อื นาํ ไปใชก อ ใหเกดิ พลังงาน (4) โปรตีนที่มีคณุ ภาพสงู หมายถงึ อาหารโปรตีนท่ีมกี รดอมิโนที่จําเปนตอ รา งกาย ทัง้ 8 ชนิด และอยูใ นสัดสว นทีพ่ อเหมาะท่ีรางกายจะนาํ ไปใชประโยชนไ ดเต็มท่ี อาหารท่ีใหโปรตีนครบ 8 อยาง คือ อาหารจากสัตว เรอ่ื งที่ 2 การเลอื กบรโิ ภคอาหารตามหลกั โภชนาการ อาหารท่ีเกิดประโยชนตอรางกายอยางเต็มที่ จะตองเปนอาหารท่ีมีโภชนาการสูง ซึ่งหมายถึง อาหารท่ีสารอาหารที่รางกายตองการครบทุกชนิด และมีปริมาณพอเพียงกับความตองการของรางกาย ดังนน้ั อาหารทีน่ ํามารบั ประทานทุกม้อื ควรประกอบไปดวยอาหารจากอาหารหลักครบทัง้ 5 หมู อาหาร ประโยชน อาหารหมูท่ี 1 โปรตีน ไดแก เน้ือสัตวตาง ๆ ถ่ัว เสริมสรางบํารุงรางกายใหเติบโต ซอมแซมอวัยวะ ชนิดตา ง ๆ อาหารหมทู ี่ 1 มีความสาํ คญั มาก สวนที่สกึ หรอใหเ ปน ปกติ อาหารหมทู ่ี 2 คารโบไฮเดรต ไดแก ขาว อาหาร ทาํ ใหร างกายมีกําลังท่ีจะทํางาน และทําใหรางกาย อบอุน จาํ พวกแปงตาง ๆ อาหารหมูที่ 3 ไขมัน เชน นํ้ามันหมู น้ํามัน ทาํ ใหรางกายอบอุน มีกาํ ลังทาํ งาน มะพรา ว และนา้ํ มนั พืชตา ง ๆ อาหารหมูที่ 4 เกลอื แร ไดแก เกลือสินเธาว เกลือ ชว ยควบคุมกระบวนการตาง ๆ ในรา งกาย และชวย

66 อาหาร ประโยชน ทะเล เกลือผสมไอโอดนี อาหารทะเล ปองกันโรคบางชนิด เชน โรคเออ โรคคอพอก อาหารหมูท ี่ 5 วิตามนิ ไดแ ก ผกั ผลไมตาง ๆ ท่ีมี ชวยบํารุงผิวหนัง ตา เหงือก ฟน มีอนุพันธุตาน สีเขียว มะเรง็ บํารุงกระดูก ชว ยใหร ะบบขับถา ยดี นาํ้ ด่ืม นาํ้ เปนส่งิ จําเปนแกร างกาย ถา รางกายขาด ทาํ ใหร างกายสดช่ืน ชวยนําสารอาหารไปสสู วน นํ้าจะทาํ ใหเ สยี ชีวติ ได ตาง ๆ ของรา งกาย และขับถายของเสยี ที่รา งกาย ไมตองการออกจากรางกาย ชวยทาํ ใหอุณหภูมิ ในรา งกายมีความสมดลุ หลกั การเลอื กบริโภคอาหาร 1. รับประทานอาหารใหไ ดส ารอาหารครบถวนตามทีร่ า งกายตอ งการ (รับประทานอาหาร หลกั 5 หมใู หครบ ในแตละวนั 2. ตองไมรบั ประทานอาหารมากเกนิ ไป หรือรับประทานอาหารนอ ยเกินไป แตล ะคน ตองการอาหารในปริมาณที่ไมเทา กัน ขึน้ อยกู บั อายุ ขนาดของรางกาย การใชแ รงงาน และเพศ 3. คนทีช่ า งเลือกในการรบั ประทานอาหาร ตอ งระมัดระวังมากข้ึน เพราะถา รับประทาน แตอ าหารทต่ี นชอบ อาจทําใหเ ปน โรคขาดสารอาหารบางอยา งได 4. เลอื กรบั ประทานอาหารทส่ี ดสะอาด อยา เลือกซอ้ื อาหารตามคาํ โฆษณา ควรคํานึงถึง คณุ คาทไ่ี ดร ับจากอาหารดว ย ในการดแู ลสขุ ภาพตนเองนั้น ควรสนใจเรื่องนาํ้ หนักของรา งกายของตนเองดวย เพราะ การมีนํ้าหนักมากไปจะทําใหเปนโรคอวน น้ําหนักนอยไปจะทําใหผอมการที่มีรูปรางอวนหรือผอม ผิดปกติ ยอมมีผลตอสุขภาพทําใหมีโอกาสเปนโรคไดงาย คนอวนอาจเปนโรคหัวใจ คนผอมอาจเปน วัณโรคหรือมพี ยาธิ นอกจากนีย้ งั มผี ลตอ สุขภาพจติ เพราะเกิดความกังวลไมส บายใจที่เพ่ือนลอ อาหารท่ีควรหลกี เล่ียง อาหารท่ีควรหลีกเลย่ี ง คือ อาหารที่รบั ประทานเขาไปแลวไมม ีประโยชนแ ละอาจ เกดิ โทษ แกร า งกาย คอื 1. อาหารทีไ่ มส ะอาด ไดแ ก อาหารที่มีแมลงวันตอม 2. อาหารที่เปน พษิ ไดแก อาหารท่ีมีสารพษิ เจอื ปน เชน ผกั ทม่ี ยี าฆา แมลง ถวั่ ลิสงทม่ี เี ชอื้ รา

67 3. อาหารปลอมปน ไดแก อาหารท่ีผูขายใสสารอ่ืนลงไป เพ่ือลดตนทุนในการผลิตหรือ เพ่ือปรุงแตงสีและรสชาติใหนากินข้ึน เชน น้ําสมสายชูปลอม ขนมที่ผสมสียอมผา นํ้าปลาที่เจือสี ลูกช้ินทีใ่ สส ารบอแรกซ 4. อาหารท่ีเสอื่ มคุณภาพ ไดแ ก อาหารกระปอ งท่ีหมดอายุ หรอื อาหารท่มี กี ลนิ่ บดู เนา 5. อาหารทไ่ี มม ปี ระโยชน ไดแก ของหมกั ดอง น้าํ อัดลม ปรมิ าณและคุณคาอาหารทเี่ หมาะสมกบั วยั ความตองการปรมิ าณอาหารแตล ะชนดิ ของรางกายขน้ึ อยูกบั วัย อาชีพ และสภาพของรา งกาย เชน เด็กตองการอาหารประเภทโปรตีนมากกวาผูใหญ ผูใชแรงงานตองการอาหารประเภท คารโบไฮเดรตมาก หรอื พวกท่อี ยใู นเขตหนาวตองการอาหารประเภทไขมนั มาก เปนตน อยางไรก็ตามมี หลักงาย ๆ คือ รับประทานอาหารท่ีเพียงพอและใหครบทุกประเภทของสารอาหาร ขอ แนะนําเพม่ิ เตมิ 1. ควรรับประทานอาหารทะเล อยา งนอ ยสัปดาหล ะ 2 - 3 ครั้ง 2. ควรรับประทานไขสกุ เพราะยอ ยงาย 3. ควรหุงขา วแบบไมเ ช็ดนํา้ เพอ่ื รกั ษาวิตามิน 4. ควรรบั ประทานน้าํ มนั พชื เพราะไมทาํ ใหเกิดไขมันในเสนเลอื ด 5. ควรรบั ประทานผกั สดมากกวาผกั ท่ีสุกแลว แตค วรลา งสะอาด ปราศจากสารพษิ เรื่องท่ี 3 วิธกี ารถนอมอาหารเพื่อคงคุณคาของสารอาหาร การถนอมอาหาร การถนอมอาหาร หมายถงึ วิธกี ารรักษาอาหารมใิ หเ สื่อมสภาพเรว็ เกินไป และเก็บไวไดนาน การถนอมอาหารมีหลักการสําคัญ คือ ทําลายจุลินทรียบางชนิด หรือทําใหจุลินทรียไมสามารถ เจริญเตบิ โตได หรือทาํ ใหเ อนไซมใ นอาหารทาํ งานไดชาลง หรอื หยดุ ชะงกั วธิ ีการถนอมอาหาร 1. การทําแหง คือ การทําไมใหม ีน้ําในอาหาร จลุ ินทรยี ไมส ามารถเตบิ โตไดในสภาวะ ขาดนา้ํ ไดแก การตากแหง การอบแหง อบ รมควนั อาหารทถี่ นอมดว ยวิธีการทาํ แหง เชน กลว ยตาก ปลาแหง กงุ แหง เปนตน

68 2. การหมักดอง คือ ใชเ กลอื และกรดแลกติน ชวยยับยง้ั การเจรญิ เติบโตของจุลินทรียที่ทําให อาหารบูดเนา การดองมีท้ังดองเปรี้ยว ดองเคม็ ดองหวาน เชน ผกั กาดดองไขเ ค็ม ผลไมแชอม่ิ 3. การใชค วามรอ น คือ การใชความรอนทําลายจุลินทรีย โดยทําใหอาหารสุกเก็บไวไดนาน เชน หมแู ผน หมหู ยอง เปนตน 4. การจัดอาหารใสข วด หรอื กระปอ ง คือ การนําอาหารมาอัดใสขวด หรือกระปอง ที่ปดฝา แนนสนิท เพื่อปองกันไมใหจุลินทรียเขาไปทําปฏิกิริยากับอาหารภายในขวด หรือกระปองได โดยใช ความรอ นทําลายเชอ้ื โรคทตี่ ดิ มากับอาหารผัก ผลไม และกระปองหรือขวดเสียกอนทําการบรรจุ ไดแก อาหารกระปอง ปลากระปอง ผลไมกระปอ ง เปนตน 5. การแชเย็น คือ การนําอาหารไปเก็บไวในที่ที่มีอุณหภูมิตํ่าจนจุลินทรียไมสามารถ เจริญเติบโตได เชน เน้ือสตั วท ี่ไวใ นหองเยน็ เปนตน 6. การฉายรังสี เปนการฉายรังสีแกมมาลงไปในผัก ผลไม และเมล็ดพันธุ การฉายรังสี จะทาํ ลาย เอนไซมในอาหาร ยับย้ังการสุกและงอกได นอกจากนีย้ ังทาํ ลายไขแ มลง พยาธิ จุลินทรีย จึงทํา ใหอ าหารเกบ็ ไวไ ดนาน ประโยชนข องการถนอมอาหาร 1. เพอื่ เกบ็ รกั ษาอาหารไวรับประทานไดน าน ๆ 2. เพอื่ เก็บรกั ษาอาหารไมใ หเ นาเสียขณะทาํ การขนสง 3. ประหยดั คา ใชจ ายในการเลือกซ้ืออาหาร และสามารถนําอาหารไปรับประทานในแหลง ที่มีอาหารสดได เรอื่ งท่ี 4 ความสาํ คญั ของการมสี ุขภาพดี สุขภาพทางกาย และสุขภาพทางจิตมีความสัมพันธตอกันโดยจะเช่ือมโยงไปสูสุขภาพทางจิต วญิ ญาณ สุขภาพเปน องครวมของรางกาย จติ ใจและวิญญาณ องครวมสุขภาพทั้ง 3 ประการ จะสงผลทํา ใหมีสุขภาพดังนี้ 1. ถากายนําจิต จะทําใหกายดี จิตก็จะดีดวย เชน ถาหิวแลวเรากินขาวอ่ิมแลวอารมณจะดี สามารถคดิ และมแี รงทํางาน 2. ถา จติ นํากาย จะทําใหจ ิตดี และนาํ กายไปดี ถา เรามอี ารมณท่ดี ีไมห งดุ หงดิ โมโหงา ย สภาพรา งกายกจ็ ะไมร ูสกึ เจ็บปวย 3. การดํารงชีวิตอยูในสังคม จิตนํากายไปสูสังคมท่ีอยูรอบขาง ถาสังคมดีก็จะนําพาใหจิต และกายดีไปดว ย

69 องคประกอบท้ัง 3 สว นมีความสําคญั และมีคุณคา ตอสขุ ภาพกาย คือ มสี ุขภาพรา งกาย ท่ีสมบูรณแขง็ แรง มจี ติ ใจทีเ่ ขม แขง็ และอยูใ นสงั คมอยางมีความสุข 1. สขุ ภาพทางกาย (Physical Health) หมายถึง สภาพทด่ี ีของรางกายกลาวคอื อวัยวะตาง ๆ อยูในสภาพท่ีดีมีความแข็งแรงสมบูรณ ทํางานไดตามปกติ และมีความสัมพันธกับทุกสวนอยางดี ซ่ึงสามารถกอ ใหเกดิ ประสิทธิภาพในการทํางาน ลกั ษณะของสขุ ภาพทด่ี ีทางกาย ประกอบดว ย (1) รา งกายมีความสมบรู ณแ ละแขง็ แรง (2) ระบบตา ง ๆ อวยั วะทกุ สว นทํางานเปน ปกติและมีประสทิ ธภิ าพ (3) รางกายเจริญเติบโตในอัตราปกติ และมีความสัมพันธกับความเจริญงอกงาม ทางดา นอ่นื ๆ (4) รา งกายแข็งแรง สามารถทาํ งานไดน าน ๆ ไมเหนอื่ ยเรว็ (5) การนอนหลบั และการพักผอนเปน ไปตามปกติ ต่ืนขน้ึ มาดว ยความสดชืน่ แจม ใส (6) ฟน มีความคงทนแขง็ แรง และมคี วามเปน ระเบยี บสวยงาม (7) หูและตามสี ภาพท่ดี ี สามารถรบั ฟง และมองเห็นไดดี (8) ผิวหนงั มีความสะอาดเกล้ียงเกลา สดชื่นและเปลงปล่ัง (9) ทรวดทรงไดส ดั สวน (10) ปราศจากความออนแอและโรคภัยไขเจ็บใด ๆ การมีสุขภาพกายท่ีดี ไมมีโรค มีความคลองแคลว มีกําลังในการทํางานไมเหน่ือยงาย ซึ่งส่ิงเหลาน้ี จะทําใหบุคคลสามารถดําเนินชีวิตประจําวันไดอยางมีความสุข หากบุคคลใดมีสภาวะ รางกายทีไ่ มสมบูรณ เชน เปนไข ปวดทอง ปวดศีรษะบอยๆ ก็จะขัดขวางตอการดําเนินชีวิตประจําวัน และสง ผลตอ สุขภาพจิตของบคุ คลนั้น รวมถงึ ครอบครัวดวย 2. สุขภาพทางจิต (Metal Health) หมายถึง สภาพจิตใจที่สามารถควบคุมอารมณ ทําจิตใจ ใหเ บกิ บานแจมใส ปรบั ตวั เขากับสังคม และส่ิงแวดลอมไดอยางมีความสุข สุขภาพทางจิตที่ดียอมมีผล มาจากสขุ ภาพทางกายท่ดี ีดวย ลักษณะของสุขภาพท่ีดีทางจิตใจ ประกอบดว ย (1) สามารถปรับตวั เขากบั สงั คมและสงิ่ แวดลอ ม (2) มคี วามกระตือรือรน ไมเ หนอ่ื ยหนายทอ แทใ จ หรือหมดหวังในชีวิต (3) มีอารมณมั่นคงและสามารถควบคมุ อารมณไดด ี (4) ไมม อี ารมณเครยี ดจนเกินไป มีอารมณขันบา งตามสมควร

70 (5) มคี วามรูสกึ และมองโลกในแงด ี (6) มคี วามตัง้ ใจและจดจอ ในงานทีต่ นกาํ ลงั ทําอยู (7) รจู ักตนเองและเขาใจบุคคลอนื่ ไดด ี (8) มีความเชอ่ื ม่นั ตนเองอยางมเี หตผุ ล (9) สามารถแสดงออกอยางเหมาะสมเม่อื ประสบความลมเหลว (10) มีความสามารถในการตัดสินใจไดรวดเรว็ และถกู ตอ งไมผดิ พลาด (11) มีความปรารถนาและยินดีเมื่อบุคคลอื่นมีความสุขความสําเร็จ และมีความ ปรารถนาดีในการปอ งกนั ผอู ่นื ใหมคี วามปลอดภัยจากอนั ตรายโรคภยั ไขเ จ็บ การมีสุขภาพจิตท่ีดี แสดงถึงการมีจิตใจที่มีความสุข สามารถแกไขปญหาทางอารมณ ท่ีเกิดขึ้นไดอยางมีประสิทธิภาพและสรางสัมพันธท่ีดีตอผูอ่ืนได ซ่ึงการมีสุขภาพจิตที่ดีก็จะสงผลตอ สขุ ภาพกายดว ย หากจติ ใจมคี วามสุขจะทําใหระบบภมู ิคุม กนั ของรา งกายดขี ้นึ ดวย ตรงกันขา มหากบุคคล มจี ติ ใจเปนทุกข จะทําใหผูนนั้ เส่ียงตอการเปนโรคไดง า ยกวา 3. การดาํ รงชีวิตอยูในสังคมดวยดี หมายถึง บุคคลที่มีสภาวะทางกายและจิตใจท่ีสมบูรณ จงึ จะสามารถติดตอและปรับตวั ใหอ ยูในสังคมแหงตนไดอ ยางดแี ละมคี วามสขุ สุขภาพของแตละบุคคล และของสังคม มีความเกี่ยวของซ่ึงกันและกัน เราทุกคนยอม ตองการดํารงชวี ิตอยูอยางเปน สขุ ตอ งการมชี ีวิตทีย่ ืนยาว มคี วามแขง็ แรงสมบูรณปราศจากโรคภัยไขเจ็บ และปราศจากอุบัติเหตุ ภัยนานาประการ ความปรารถนาน้ีจะเปนความจริงไดน้ัน ทุกคนตองมีความรู เรือ่ งสุขภาพอนามัย และสามารถปฏิบตั ิตนตามหลักสขุ ภาพอนามัยไดอยา งถูกตอ ง การมีความรู และมีการปฏิบัติจนเปนนิสัย ในเร่ืองสุขภาพนั้นจะเปนปจจัยสําคัญของ การดาํ รงชวี ิตอยูอ ยางเปน สุขไปตลอดชีวิต เรอ่ื งท่ี 5 หลกั การดูแลสุขภาพเบือ้ งตน คนท่ีมีสุขภาพท่ีดี จึงเปนผูท่ีมีความสุข เพราะมีรางกายและจิตใจท่ีสมบูรณหรือที่เรียกวาสุขกาย สบายใจ ถาเราตอ งการเปน ผมู ีสุขภาพดกี ็จะตอ งรูจักวธิ กี ารดแู ลรา งกาย โดยการปฏิบัติตนใหถูกสุขลักษณะ อยา งสมา่ํ เสมอจนเปนกจิ นิสยั หลกั การดูแลสขุ ภาพเบ้ืองตน มี 6 วธิ ีคอื 1. การรบั ประทานอาหาร 2. การพกั ผอน 3. การออกกาํ ลังกาย

71 4. การจัดการอารมณ 5. การขับถา ย 6. การตรวจสุขภาพประจาํ ป 1. การรับประทานอาหาร การรับประทานอาหาร โดยยึดหลักโภชนาการใหครบ 5 หมู แตละหมูใหหลากหลาย เปน เหตุผลทางวทิ ยาศาสตรท ่ไี ดมีการทดสอบ และคํานวณหาพลงั งานทีไ่ ดรับจากการบรโิ ภคทพี่ อเหมาะ มีหลกั การบริโภค เพื่อสุขภาพท่ีดีของคนไทย เรียกวา โภชนบญั ญตั ิ 9 ประการ เพือ่ แนะนาํ สัดสว น ใน 1 วนั มีดังนี้ (1) ทานอาหารครบ 5 หมู แตล ะหมูตอ งหลากหลาย และหมัน่ ดแู ลน้าํ หนกั ตัว (2) ทานขา วเปนอาหารหลกั สลบั กับอาหารประเภทแปง เปน บางมอ้ื (3) ทานพืชผกั ผลไมใ หมากและเปน ประจาํ (4) ทานปลา เน้ือสัตวไ มต ดิ มนั ไข และถ่ัวเมลด็ แหง เปนประจาํ (5) ดม่ื นมใหพอดี และเหมาะสมตามวยั (6) ทานอาหารทมี่ ีไขมนั แตพอสมควร (7) หลกี เลี่ยงการกนิ อาหารรสหวานจดั และเคม็ จดั (8) ทานอาหารทสี่ ะอาดปราศจากการปนเปอ น (9) งดหรือลดเครื่องดม่ื ท่มี ีแอลกอฮอล 2. การพักผอ น การนอนหลับและพกั ผอ นใหเพียงพอ อยางนอยวันละ 6 ชั่วโมง จะทําใหรางกายและจิตใจ ไดผ อนคลายความตงึ เครียด หวั ใจและอวัยวะตางๆ ทํางานลดลง เปนการยืดอายุการทํางานของรางกาย เมื่อคนเราไดพักผอนอยางเพียงพอจะทําใหสดช่ืน แจมใส รางกายแข็งแรง พรอมท่ีจะเคลื่อนไหว ประกอบกจิ การงานไดอ ยา งมีประสิทธิภาพ 3. การออกกาํ ลงั กาย ออกกาํ ลงั กายอยางสม่ําเสมอ จะชวยสงเสริมการมีสุขภาพดี ในชีวิตประจําวัน เชน ทํางาน บาน การข้ึนลงบันได ถือเปนการทําใหรางกายไดใชพลังงานทั้งสิ้น ควรออกกําลังกายอยางสมํ่าเสมอ วันละ 30 นาที อยางนอ ย 3 วัน ตอสปั ดาห จงึ จะเพยี งพอท่จี ะทําใหมีรางกายแข็งแรง ผลดขี องการออกกําลงั กาย มดี ังน้ี (1) ชว ยใหร างกายมภี มู ติ า นทานโรค

72 (2) ทาํ ใหห วั ใจ กลา มเนือ้ และกระดูกแขง็ แรง (3) ชวยลดความดนั โลหติ (4) ชว ยลดคลอเลสเตอรอล ทําใหม ีนา้ํ หนักตวั คงท่แี ละเหมาะสม (5) ชวยลดความเครียด ทําใหนอนหลับ และสง เสริมการหมนุ เวยี นของเลอื ด 4. การจดั การอารมณและความเครียด การรจู กั ระวังรกั ษาอารมณใหด อี ยเู สมอ เชน พยายามหลีกเลยี่ งสถานการณใหเกิดความเศรา กลวั วติ กกังวล ตกใจจะชวยใหระบบตางๆ ของรา งกายทาํ งานอยางเปน ปกติ ดงั น้นั จงึ ควร ยม้ิ แยม แจมใส มอี ารมณขนั อยูเสมอ ทํางานทเี่ ปนกจิ วตั รประจําวันใหเพลิดเพลิน จะสามารถปรับตัวอยูในสถานการณ ปจ จบุ ันไดอยา งเปน สุข 5. การขบั ถาย การถายอจุ จาระเปนเวลาทกุ วนั ชวยปอ งกนั โรคทองผกู ริดสดี วงทวาร โดยควรรับประทาน อาหารพวกผัก ผลไมทุกวัน และด่ืมน้ําสุก สะอาดอยางนอยวันละ 6-8 แกว ซ่ึงการขับถายเปนประจํา จะชวยใหม สี ขุ ภาพกาย และจิตท่ดี ี 6. การตรวจสุขภาพประจาํ ป โดยปกติบุคคลควรตรวจสุขภาพประจําปอยางนอยปละ 1 - 2 คร้ัง ตรวจหาความผิดปกติ ของรา งกาย เมือ่ พบส่ิงผดิ ปกตคิ วรรบี ปรกึ ษาแพทยผูชํานาญในเรื่องน้ัน ๆ และปฏิบัติตนตามคําแนะนํา ของแพทยอ ยางเครงครดั เรือ่ งที่ 6 ปฏบิ ตั ติ นตามหลักสขุ อนามยั สว นบุคคล สขุ อนามยั สว นบุคคล คอื การปฏิบัติตนของการรักษาอนามัย ของรางกายใหสะอาด ปราศจาก เชอ้ื โรค จะชวยปอ งกนั โรคภัยไขเ จบ็ สามารถดําเนนิ ชวี ิตประจาํ วันไดอยา งมคี วามสขุ การดูแลรกั ษารา งกายอยางถกู ตอง การดูแลรกั ษารา งกายใหถกู สุขอนามัยน้นั เราสามารถแยกการดูแลรกั ษารางกายออกเปน สว น ๆ ดังน้ี 1. การรักษาความสะอาดของรางกาย ควรอาบนํ้าใหสะอาด อยางนอยวันละ 2 คร้ัง ตอนเชา และกอนนอน 2. การดูแลรักษาอนามยั ในชองปาก ควรแปรงฟน อยา งนอยวันละ 2 คร้ัง ไมค วรขบเค้ยี ว อาหารที่แข็งจนเกินไป หม่ันดูแลไมใหเกิดแผลในชองปาก หากพบวาเกิดอักเสบที่เหงือกควรปรึกษา แพทย

73 3. การดูแลรักษาหู ไมควรใชของแข็งแคะเขาไปในหู หรือใชยาหยอดหูโดยท่ีแพทย ไมไดสั่ง ระวังการเปน หวัดนาน ๆ เพราะอาจสงผลใหเ ช้อื โรคเขา ไปทาํ ลายหูชั้นกลาง อาจทําใหหูหนวก ได 4. จมูก ไมควรใชของแข็งแยงเขาไปในชองจมูก หรือไมควรใชยาหยอดพนจมูก โดยที่แพทยไ มไดส ่ัง 5. ตา เม่ือรูสึกเคืองตาอยาใชมือขยี้ตา เพราะอาจมีเช้ือโรคไมควรใชยาหยอดตา โดยท่แี พทยไมไ ดสั่ง หากมฝี ุนละอองเขา ตาควรลืมตาในน้ําสะอาดหรอื ใชน้าํ ยาลา งตา ไมควรใชมือขยี้ตา เพราะอาจมเี ช้อื โรคเขาตา 6. มือและเทา ควรลางมือกอนรับประทานอาหาร และหลังจากเขาหองนํ้าทุกครั้ง รวมทั้งควรสวมรองเทาเมื่อออกจากบานเพื่อปองกันโรคตาง ๆ เชน โรคพยาธิ โรคผิวหนัง หรือถูก ของแหลมของมีคมทมิ่ ตําเปนแผลได และควรลา งเทา ใหสะอาดกอนนอน 7. การดแู ลรักษาอนามัยของผมและศีรษะ ควรสระผมอยางนอยสัปดาหละ 2 - 3 ครั้ง ควรหวีผมทกุ วนั ไมค วรดัด เซทผมบอย ๆ เพราะอาจทาํ ใหเ สนผมเสีย 8. การดแู ลรักษาความสะอาดของเส้อื ผา และเคร่ืองนอน ควรเปล่ียนเสื้อผาที่ใสทุกวัน และซักเส้อื ผา ใหส ะอาด ปอ งกนั การสะสมของเชอื้ โรค รวมท้งั หมนั่ ซกั ผาปทู นี่ อน ปลอกหมอนอยูเสมอ และหมน่ั นาํ ออกตากแดดบอย ๆ การสรางสุขนิสยั ท่ดี ี 1. กอ นไอและจามทกุ ครัง้ ควรใชผา เชด็ หนาปดปากและจมูก เพื่อปองกันการแพรเชื้อ โรคสบู คุ คลอ่ืน 2. ไมควรถมน้าํ ลายลงพื้นทส่ี าธารณะ หรือบนถนน เพราะเปนการเสียบุคลิกภาพ และ ยงั เปนการแพรเชื้อโรคทางออ ม 3. การรับประทานอาหาร ควรลา งมือกอ นและหลงั รบั ประทานอาหาร ควรเลือกภาชนะ ทส่ี ะอาด ควรเลือกรบั ประทานอาหารปรุงสะอาด เสร็จใหม ปราศจากแมลงวันตอม เพ่ือปองกันเช้ือโรค เขา สรู า งกาย 4. หม่นั ออกกาํ ลังกายทุกวนั ตดิ ตอ กนั อยา งนอยวนั ละ 30 นาที 5. ควรพกั ผอนนอนหลับใหไ ดวันละ 8 - 10 ชั่วโมง 6. ควรดื่มน้าํ ใหไ ดว ันละ 8 - 10 แกว 7. หมั่นดูแลความสะอาดเส้ือผา และเครอ่ื งนอนใหส ะอาดอยูเ สมอ 8. หลีกเลยี่ งสารเสพตดิ ตา ง ๆ เชน บุหรี่ สรุ า กญั ชา เฮโรอนี ยาบา ฯล

74 เรอื่ งท่ี 7 คณุ คาและประโยชนข องการออกกาํ ลังกาย การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะเปนประโยชนตอสุขภาพรางกาย เสมือนเปนยาบํารุงที่ สามารถเพ่มิ สมรรถภาพทางรางกายไดและสามารถปอ งกันโรคได เชน โรคระบบทางเดนิ หายใจ เปนตน ทั้งนก้ี ารออกกาํ ลงั กายจะตองมคี วามถูกตอ งและเหมาะสม และรูจกั วธิ ใี นการออกกําลังกาย จะตองเลือก ใหเหมาะสมกบั เพศ วัย สถานท่ี และอุปกรณ ซึ่งปจจุบันมักนิยมท่ีจะออกกําลังกายเพื่อสุขภาพดวยการ เลนกีฬา และออกกําลังกายท่ีมีจุดประสงคท่ีมุงเนนตอการพัฒนาสุขภาพกายและสุขภาพจิต การดํารง รักษาสขุ ภาพท่ีดอี ยูแลวไมใหลดถอยลง ปรับปรงุ สุขภาพทีท่ รุดโทรมใหดขี น้ึ ปอ งกันโรคท่ีเกี่ยวเน่ืองกับ การขาดการออกกําลงั กาย ตลอดจนชวยแกไ ขหรือฟนฟูสภาพรางกายจากโรคบางอยาง การเคลื่อนไหว และการออกกําลังกายท่ถี ูกตองตามวธิ แี ละหลกั การ มีประโยชนต อสขุ ภาพมากมาย และทีส่ ําคญั มีดงั น้ี 1. มปี ระโยชนต อระบบหายใจ ทําใหห วั ใจ ปอด แขง็ แรง ไดอ อกกําลังกลามเน้ือหัวใจ ไดทํางานเตม็ ที่ ถุงลมเล็ก ๆ ภายในปอดมโี อกาสสดู ลมเต็ม และไลอากาศออกไมหมด ทําใหปอดมีพลัง ในการฟอกโลหิต 2. มีประโยชนตอระบบไหลเวียนของโลหิตดี สืบเน่ืองจากการทํางานของหัวใจและ ปอดดี มีพลงั ในการบบี ตัวไดดี สูบฉีดโลหติ และฟอกโลหิตไดด ีมีประสทิ ธภิ าพ ไมเปนโรคหัวใจไดงาย 3. มีประโยชนต อ ระบบกลามเนอ้ื กลามเน้ือเสนเอ็นตาง ๆ ไดออกกําลัง ยืดและหดตัว ไดเตม็ ที่ ทาํ ใหม ีความแขง็ แรงยดื หยุนไดอ ยางมีประสิทธิภาพ ทําใหสามารถทํางานไดทนไมเหน่ือยงาย เพราะกลา มเนื้อมพี ลงั มาก 4. มีประโยชนตอการเผาผลาญในรางกาย เพราะการเคลื่อนไหวและการออกกําลังกาย ตอ งใชพลังงาน ระบบตาง ๆ จะตอ งทาํ งานเกิดการเผาผลาญ ทําใหอ าหารท่รี ับประทานเขา ไปถูกนํามาใช อยางมีประสิทธภิ าพไมเหลือสะสมโดยเฉพาะไขมันที่ใหพลังงานมาก จะไมถูกสะสมในรางกาย จนทํา ใหเกิดโรคอวน 5. มีประโยชนตอ ระบบขับถาย การเคลื่อนไหว และภายหลังการออกกําลังกาย ทําให ดมื่ น้ําไดม าก กระเพาะ สาํ ไส ไดเ คลื่อนไหวในการออกกาํ ลังกายดว ย ทาํ ใหระบบยอ ยอาหารดี กระเพาะอาหาร สาํ ไส บบี รดั ตวั ไดดี 7. มีประโยชนต อ สุขภาพจติ และอารมณไ มเครยี ด

75 เรื่องที่ 8 หลักการและวธิ อี อกกําลงั กายเพ่อื สขุ ภาพ หลักการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ คือ การออกกําลังกายชนิดที่เสริมสราง ความทนทานของ ปอด หัวใจ ระบบไหลเวยี นเลอื ด รวมทัง้ ความแขง็ แรงของกลามเน้ือ ความออนตัวของขอตอ ซึ่งจะชวย ใหร างกายแขง็ แรงสมบูรณ สงา งามและการมสี ขุ ภาพจิตท่ีดี ซง่ึ หลกั การออกกําลงั กายเพื่อสุขภาพมีดังน้ี 1. การอบอนุ รา งกายและผอ นคลาย การออกกาํ ลงั กาย เพอ่ื สุขภาพท่ีถูกวิธีทําไดโดยการฝกหัดบอย ๆ ดวยทาทางท่ีถูกตอง กอ นจะฝกการเคลอื่ นไหวรา งกายสว นใดกต็ าม ตอ งมกี ารเตรยี มความพรอ มใหรางกายอบอุนทุกคร้ังเพื่อ ปอ งกันการบาดเจบ็ ของกลา มเน้ือ ในการอบอุน รา งกายและผอนคลาย มีวิธีการท่สี ามารถทาํ ไดคอื การว่ิง รอบสนาม การหมนุ คอ หมนุ แขน หมนุ เอว พับขา หมุนขอเทา กระโดดตบมือ กมแตะสลับมือ วง่ิ อยกู ับท่ี นัง่ ยืน ฯลฯ 2. ระยะเวลาในการออกกาํ ลงั กาย ในการออกกําลงั กายอยา งตอเนอื่ งนาน อยางนอย ในแตละครงั้ 20 - 30 นาทีตอ วนั 3. จํานวนครง้ั ตอ สัปดาห การออกกําลงั กายเพอ่ื สขุ ภาพ ตอ งปฏิบตั ิอยางสมํ่าเสมอทุกวัน หรอื อยางนอยสปั ดาหละ 3 ครั้ง และควรปฏิบัติในเวลาเดียวกัน จะชวยเพ่ิมสมรรถภาพในการทาํ งานของระบบหวั ใจและปอด ทําใหก ลา มเน้อื หัวใจและปอดแข็งแรง 4. ความหนักในการออกกําลังกายควรออกกําลังกายใหหนักถึงรอยละ 70 ของอัตรา การเตนสงู สดุ ของหัวใจแตละคน หรอื ออกกาํ ลงั กายใหเหงอื่ ออก เหนื่อยพอประมาณท่ีจะสามารถพูดคุย ขณะออกกําลงั กายได ไมควรออกกําลงั กายหกั โหมเกินไปเพราะจะเกิดอนั ตรายได การเคลอื่ นไหวรางกายและออกกาํ ลงั กายมหี ลกั การท่วั ไป ดงั น้ี 1. เลอื กกจิ กรรมเคล่ือนไหว และการออกกําลังกายทเี่ หมาะสมกับสภาพรา งกาย และวยั ของตน 2. เลือกเคร่อื งแตงกายที่เหมาะสมกบั กิจกรรม การเคลือ่ นไหว และการออกกําลงั กายแตล ะรปู แบบ 3. การเคลอ่ื นไหว และการออกกําลงั กาย ตองเรมิ่ จากการอบอนุ รา งกายกอนจากนั้นเริ่มตนจากเบา ไปหาหนัก จากงายไปยาก 4. ใหทกุ สว นของรา งกายไดอ อกแรงเคลอ่ื นไหว ไมค วรเปนเฉพาะสวนใดสวนหน่ึง 5. การออกกําลงั กายตองปฏบิ ตั ิอยา งสม่าํ เสมอ อยา งนอ ยสปั ดาหละ 3 วัน และควรปฏิบัติในเวลา เดียวกนั อยางนอยวนั ละ 20 – 30 นาที

76 6. ควรศึกษาวธิ ีเคล่ือนไหวและการออกกําลังกายที่ถูกตอง เพ่ือใหเกิดประโยชนตอรางกายและ ปอ งกนั อนั ตรายทอ่ี าจเกิดขึ้นได 7. การใชอปุ กรณป ระกอบการเคล่อื นไหว และออกกาํ ลงั กายควรศกึ ษาวธิ ีการใชทถ่ี ูกตอง เรอ่ื งท่ี 9 การปฏิบัตติ นในการออกกําลังกายรปู แบบตา ง ๆ รปู แบบการเคล่ือนไหวและการออกกําลังกายอาจแบงไดเ ปนกลุมใหญ ๆ ดังน้ี 1. กลุมบริหารรางกายดว ยทา ตาง ๆ ดวยมอื เปลา 2. กลุมบริหารรา งกายโดยมีอุปกรณป ระกอบการบรหิ ารรา งกาย 3. กลมุ กิจกรรมเขาจังหวะโดยใชด นตรปี ระกอบ 4. กลมุ กีฬาประเภทตา ง ๆ 5. กลุมการละเลน พื้นเมอื ง 6. การออกกําลงั กายเพอื่ สุขภาพ 1. รูปแบบการบริหารรางกายดวยมือเปลา เปนรูปแบบงาย ๆ สามารถบริหารดวยตนเองได ไมตอ งใชเวลามากนัก เพยี งใหกลามเนอ้ื สวนตา ง ๆ ไดเคลื่อนไหวและยืดหยุนอยูเ สมอ จะชวยใหรางกาย เคลอื่ นไหวไดอยา งคลองแคลว ตัวอยา ง การบรหิ ารรางกายดวยมือเปลา ทา ที่ 1 เปนการบรหิ ารรา งกายกลา มเนื้อหลงั กับกระดูกสันหลงั จงั หวะที่ 1 ยืนตรงเทาแยกประมาณ 1 ฟุต ยกแขนท้ัง 2 ขางขนานกับพื้น และเกรง็ กลามเนอื้ หนา ขา ผอ นกลามเนอื้ คอ จังหวะที่ 2 หงายศีรษะไปดานหลังอยางเสรี และเอนตัวไปดานหนา พรอมยกแขนขึน้ ชา ๆ ไปดา นหลงั อยูในทานี้ประมาณ 2 - 3 วนิ าที

77 จังหวะที่ 3 คอย ๆ ยกตวั ข้ึนชา ๆ พรอ มลดมอื ลงอยูในจังหวะท่ี 1 ทําซาํ้ ไดตามความตองการ จะชวยผอน คลายกลามเน้ือหลงั และกระดกู สันหลังไดด ีข้ึน ทาที่ 2 เปนการบริหารกลามเนื้อตนขา กลามเนื้อนอง กลามเน้ือทอง กลามเน้ือหัวไหล กลามเน้ือหลัง กลา มเนื้อกระดูกสันหลัง ใหม กี ารเคลอื่ นไหวยดื และหดตัวไดด ี ทาเตรียม ยืนตัวตรง ลําตัวตั้งฉากกับพ้ืน ผอนคลายกลามเน้ือสวนตาง ๆ ของกลามเนื้อเชน ตนขา หลัง หนาทอ ง แขน หัวไหล จังหวะที่ 1 แยกเทาไปดานขางประมาณ 1 ฟุต ปลอยศีรษะหอยไปดานหนาปลอยตามสบายไมตอง เกร็งคอ แลวคอย ๆ กมหลังนับตั้งแตสะโพกขึ้นไป ปลอยใหมือและแขนหอยตามสบาย เชนกัน ผอนคลายกลามเนื้อคอและไหล หายใจเขา-ออก ดวยการแขมวทอง และเบงทอง โนมนํ้าหนักตัวใหไปดานหนาใหตกอยูบริเวณปลายเทา ขณะที่อยูในทากมนี้ หายใจปกติ ไมกล้ันหายใจ นบั หายใจเขาออก 10 รอบ หรือนานกวานนั้ จังหวะท่ี 2 ยกลําตวั อยางชา ๆ โดยไมเ กรง็ คอ หวั ไหล และแขนอยูในทาเตรียม เพื่อใหกลามเน้ือมีความ ยืดหยนุ ดีมากข้ึนควรทําหลาย ๆ ครั้ง และทาํ ทุกวนั รูปแบบการบริหารรางกายดว ยอปุ กรณ รปู แบบของการบริหารรางกายดวยอุปกรณมีหลากหลาย เชน การใชไมพลอง มาเปนอุปกรณ ในการบริหารดว ยทา ตา ง ๆ ของการบริหารท่ัวไป หรือคดิ ประดิษฐทา ขนึ้ ใหมก็ได - การใชกระบองในลกั ษณะกระบองสั้นคู - การใชก ระบ่ี หรอื ท่เี รยี กวาฟน ดาบ มีทั้งดาบเด่ยี วดาบคไู ทยมที า ทางตาง ๆ สืบทอดตอกันมา - การบริหารรา งกายดวยอุปกรณ เชน พลองลูกบอล ดัมเบล รวมท้ังอุปกรณออกกําลังกายที่ พบเห็นทว่ั ไปตามสถานบรหิ ารกาย ซง่ึ มีประโยชนท ั้งทางรางกาย ชว ยผอนคลายความเครียด - การใชเ ชอื ก เปน อุปกรณ เชน การกระโดดเชอื ก

78 รูปแบบการบรหิ ารรา งกายเขา จังหวะ รปู แบบการบรหิ ารรางกายเขา จังหวะมี 3 ลักษณะ คอื 1. การบริหารดวยทาทางธรรมดา แตใช ดนตรี หรอื เพลง หรอื นกหวดี เปาเปน จงั หวะก็ได การบริหารแบบน้ีจะเนนบริหารรางกายเปนสวน ๆ เชน บรหิ ารสว นอก ดว ยทา รําพ้นื บา น เปน ตน ตัวอยา ง การบรหิ ารรางกาย เขา จงั หวะดวยทา ธรรมดา สวนหนาอก 8 จังหวะ 2. การเตน แอโรบคิ ใชดนตรีประกอบ การเตน แอโรบิคจะเปนการเคล่อื นไหวทร่ี วดเรว็ และหนกั กวา การบริหารรา งกายเขาจงั หวะธรรมดาที่กลา วแลวตอนตน เปนการออกกําลังกายทใ่ี ชการตอ เน่อื ง เปนการผสมผสาน การเคลือ่ นไหว การบรหิ ารรางกายและการเตนราํ เขา ดวยกนั

79 ดนตรี หรอื เพลงทน่ี าํ มาประกอบการเตน เปนจังหวะท่เี รา ใจ สนกุ สนาน ผใู หญท ี่จะเตนแอโรบิคควร ตรวจสุขภาพของตนเสียกอน โดยควรเลอื กเคร่ืองแตงกาย และรองเทา ท่ีเหมาะสม เพ่ือปองกัน อนั ตรายท่ีจะเกดิ กบั ขอ เทา และขอ เขา 3. การลีลาศและรําวง การเตนรําเปนการเคล่ือนไหวประกอบจังหวะอีกรูปแบบหนึ่ง มีทั้งการ เคลอื่ นไหวอยกู ับท่ี และแบบเคลอ่ื นท่ีในกรณีเคลอ่ื นทีผ่ ูเตนราํ จะตอ งศกึ ษาทิศทางในการเคล่ือนไหว เพื่อ ปองกันอันตราย หรือการกระทบกระท่ังกัน รูปแบบการเคลื่อนไหว เคลื่อนที่ทวนเข็มนาฬิกา โดยยึด วงกลมเปน หลกั คอื ยืนหันหนาเขา หาวงกลม การเคล่ือนท่ใี หเ คลอ่ื นทไี่ ปทางขวาของตนเสมอ รูปแบบการเลนกฬี า รูปแบบของกีฬาที่หลากหลายมีทั้งในลักษณะเดี่ยว และทีม การเลนกีฬาตองฝกทักษะ และมี ความรคู วามเขา ใจในกฎกตกิ า และวธิ ีการเลน ประเภทของกีฬา มดี งั นี้ - กฬี าประเภททีม เชน ฟตุ บอล บาสเกตบอล ฟุตซอล รกั บี้ ฯลฯ - กฬี าประเภทลู เชน การว่งิ ระยะสนั้ การวิ่งระยะยาว การวิง่ ขา มร้วั ฯลฯ - กฬี าประเภทลาน เชน พงุ แหลน ทมุ นาํ้ หนัก ฯลฯ - กฬี าประเภทยมิ นาสตกิ เชน ราวเดย่ี ว ราวคู มากระโดด ยมิ นาสติกลีลา ฯลฯ - กีฬาแตล ะประเภทจะมรี ูปแบบเฉพาะ มวี ิธกี ารเลน เทคนคิ กฎกติกา และอุปกรณท่ีแตกตาง กัน จึงควรศึกษาความรพู ื้นฐานทีถ่ กู ตอง เพื่อใหเลน ไดอ ยา งสนกุ สนานและอาจพัฒนาทกั ษะ จนสามารถเปนการออกกําลังกายทําใหสุขภาพแข็งแรงแลว คนที่เลนกีฬามักเปนผูมี มนษุ ยสมั พนั ธสามารถปรับตวั ตวั เขา กบั ผอู ่ืนไดดี รูปแบบของการละเลนพนื้ บาน การละเลนพื้นบานในแตละภาค อาจมีลักษณะหรือแตกตางกันข้ึนอยูกับลักษณะทาง ภมู ศิ าสตรแ ละมวี ถิ ชี วี ติ ของประชาชนในทอ งถน่ิ นน้ั ๆ การเตะตะกรอ ตามชนบทหลังจากเสร็จภารกิจประจําวัน แลวบางคน บางกลุม จะมารว มกันเตะตะกรอ เพอื่ เปนการผอ นคลายความเครยี ด และไดมีการเคลื่อนไหว เพื่อใหระบบตาง ๆ ของรา งกายมคี วามยืดหยนุ

80 เรอื่ งที่ 10 ความหมาย ความสาํ คญั ของกจิ กรรมนันทนาการ นันทนาการ หมายถึง การทํากิจกรรมอยางใดอยางหน่ึงในเวลาวาง ดวยความสมัครใจ เปนกิจกรรมที่ไมใชเปน งานอาชพี ไมข ดั ตอกฎหมาย ศีลธรรม ประเพณีอันดีงาม แตเปนประโยชนและ เปนการพักผอ นทงั้ รา งกายและจิตใจ ในการดาํ รงชีวติ ประจําวันของคนเราน้นั เราอาจแบงเวลาไดเปน 4 สวน 1.1 เวลาทใ่ี ชใ นการประกอบอาชพี ของคนเราน้นั ประมาณวันละ 8 ช่วั โมง 1.2 เวลาท่ีใชในการประกอบภารกิจสวนตัววันละ 4 - 6 ช่ัวโมง เชน การอาบน้ํา ลางหนา แปรงฟน การปรงุ อาหาร การรับประทานอาหาร 1.3 เวลาท่ีใชใ นการพกั ผอ นหลบั นอน วนั ละ 8 ชว่ั โมง 1.4 เวลาวา งที่สามารถใชใหเ กิดประโยชนไดป ระมาณ 2 - 4 ช่ัวโมง ชวงที่เหลือ 2-4 ชั่วโมงน้ี ถาเรานํามาใชประกอบกิจกรรมที่เกิดประโยชนเรียกวา กิจกรรม นนั ทนาการ จะชวยทําใหรางกายและจิตใจผอนคลาย ความตึงเครียด เกิดความสนุกสนาน เพลิดเพลิน เกดิ ประโยชนต อสุขภาพกาย และสุขภาพจติ อยางยิง่ ประโยชนของกจิ กรรมนนั ทนาการ กิจกรรมนันทนาการตอการดําเนินชีวิต ถาเราเลือกกิจกรรมนันทนาการไดอยางเหมาะสม จะกอ ประโยชนตอตนเอง และสังคมไดห ลายประการ 1. ประโยชนตอสุขภาพกาย ความเจริญทางดานเทคโนโลยีในปจจุบัน ทําใหเราไมจําเปนตอง ออกกาํ ลังกายภายในการปฏิบตั ิงานมากนัก เพราะมีการใชเคร่ืองมอื เคร่ืองจักรเขามาชวย ทําใหการออก กําลงั กายของเรานอยเกินไป จําเปนตอ งมีกิจกรรมนันทนาการประเภทกีฬา หรือกิจกรรมการออกกําลัง กายเขามาชว ย เพ่ือทําใหรา งกายแขง็ แรงสมบูรณ 2. ประโยชนตอสุขภาพจิต ชวยใหคนไดพักผอนหยอนใจ ผอนคลายความตึงเครียดทางจิต การประกอบกิจกรรมนนั ทนาการหลายประเภทเปนกิจกรรมทีพ่ กั ผอ นหยอนใจ เชน การชมและฟง ดนตรี การชมภาพยนตร เปน ตน 3. ประโยชนต อครอบครัว ชว ยใหส มาชิกครอบครัวรจู กั ใชเวลาวางใหเปนประโยชนตอตนเอง และครอบครัว เชนการทําสวนครัว สวนดอกไม ทําใหเกิดผลพลอยได คือมีพืช ผัก ผลไม ดอกไมไว ใชสอยเปนประโยชน 4. ประโยชนตอสังคม กิจกรรมนันทนาการหลายชนิดเปนประโยชนตอสังคมโดยตรง เชน กจิ กรรมดา นสงั คมสงเคราะห กิจกรรมอาสาสมคั ร กจิ กรรมบางชนดิ ชวยลดปญหาสงั คมได

81 เรอื่ งที่ 11 ประเภทและรูปแบบของกิจกรรมนันทนาการ กิจกรรมนันทนาการมีมากมายหลายชนิด หลายรูปแบบ แตละรูปแบบมีลักษณะเฉพาะ แตกตา งกนั ไป สามารถแบงกิจกรรมนนั ทนาการไดด งั น้ี 1. งานอดิเรก เปนเพยี งกิจกรรมนันทนาการประเภทหน่งึ เทา นนั้ มไิ ดหมายความวา กจิ กรรม นนั ทนาการทุกชนิดรวมกันเปนงานอดิเรก เชน การเก็บสะสมแสตมปที่ใชแลว การเก็บสะสมรูปภาพ การทาํ สวนดอกไม เปน ตน 2. การเลนกีฬา การเลนกีฬาท้ังกีฬาในรม เชน การเลนหมากรุก และกีฬากลางแจง เชน การเลน ฟุตบอล วอลเลยบอล หรือเลนกีฬาอยางอื่น เชนวายน้ํา โบวล่ิง ฯลฯ อยางไรก็ตามการเลนกีฬา เหลาน้ี ถาเปนกฬี าอาชีพไมถอื วาเปนกจิ กรรมนันทนาการ 3. การเลนดนตรี การเลน ดนตรที ุกชนิด ถอื วา เปนกิจกรรมนนั ทนาการทัง้ ส้นิ 4. การเลนกิจกรรมเขาจังหวะ เชน การรําวง การเตนรํา การฟอนรํา การเตนลีลาศ ฯลฯ ถอื เปน กิจกรรมนันทนาการทัง้ สน้ิ 5. การเลนละคร ภาพยนตร และการแสดงตา ง ๆ ทเี่ ปน การสมัครเลน ถอื วาเปนกจิ กรรม นันทนาการ 6. งานศิลปหตั ถกรรม ไดแก งานฝม อื เชน งานเยบ็ ปก ถกั รอ ย การสานพัด การประดษิ ฐ ดอกไม การวาดภาพ เปนตน 7. กิจกรรมสอื่ ความหมาย ไดแ กก ารอานหนงั สอื นวนยิ าย การเขยี นหนังสอื 8. กจิ กรรมทัศนศกึ ษา ไดแก การทอ งเที่ยวทศั นาจร เปนตน 9. กิจกรรมชมรม เชน ชมรมคนรกั แสตมป ชมรมดนตรี ฯลฯ การเลือกกิจกรรมนันทนาการท่ีเหมาะสมกับความชอบและวิถีชีวิตของแตละบุคคล นอกจาก จะชวยใหบุคคลน้ันไดผอนคลายท้ังทางรางกายและจิตใจแลว ยังอาจเกิดผลพลอยไดอื่นๆ เชน ไดเ พอ่ื นใหม หรอื มรี ายไดเพม่ิ ขน้ึ เปนตน

82 บทที่ 4 โรคตดิ ตอ สาระสําคญั มีความรูและความสามารถปฏิบัติตนในการปองกันโรคติดตอท่ีเปนปญหาตอสุขภาพของ ครอบครัว และชุมชน โดยการเผยแพรขาวสาร ขอมูล แนวทางการปองกันและวิธีการรักษาโรค อยา งถกู วธิ ี ผลการเรียนรูท ค่ี าดหวัง 1. เรยี นรูเรอ่ื งโรคตดิ ตอ ตา ง ๆ ทีเ่ ปนปญหาตอสขุ ภาพของครอบครวั และชมุ ชน 2. เรยี นรถู งึ สาเหตุทีเ่ กิดโรค ศึกษาวิธีการปอ งกนั และการดแู ลรักษาอาการของผูปวย ขอบขายเนือ้ หา

83 โรคติดตอ หมายถงึ โรคท่เี กดิ ขนึ้ กบั คนหรอื สตั ว โดยเกิดจากเชอ้ื โรคท่ีเปนส่ิงมีชีวิต หรือ พิษของเชื้อโรค และเม่ือเกิดเปนโรคขึ้นแลวสามารถแพรกระจายจากคนหรือสัตวที่ปวยเปนโรคน้ัน ไปสคู นหรือสตั วอืน่ ไดโดยการแพรก ระจายของโรคน้ันอาจเปน ไดทั้งทางตรงและทางออม ตามการศึกษาคนควาทดลองวิจัยทางการแพทยพบวา เชื้อโรคนั้นเปนแบคทีเรียและไวรัส เปนสาเหตุใหญของความเจ็บปวย ซ่ึงท้ังสองนี้มีอยูตามธรรมชาติทุกหนทุกแหง มีท้ังโทษและ คุณประโยชน แตปจจุบันพบวา สาเหตุการเกิดโรคมาจากพันธุกรรมและเปนเพราะตัวเองนําเชื้อโรค มาสตู ัวเอง ดงั นี้ 1. การรบั เช้อื จากผูอนื่ โรคเหลานี้เปนโรคตดิ ตอโดยมคี นเปนพาหนะนําเชื้อมาติดตอ การติดตอเนอื่ งจากความใกลชิดกับผปู วย เชน ไขห วดั ใหญ โรคผิวหนังบางชนดิ โรคตาแดง ฯลฯ 2. การรับเชอื้ จากการมีเพศสัมพนั ธ การมเี พศสัมพนั ธก บั หญิงอน่ื ชายอืน่ ที่ไมใชภ รรยา หรือสามขี องตนและไมปองกัน ทาํ ใหเ กดิ โรคได เชน โรคเอดส หรอื กลุมของกามโรค 3. การรบั เชื้อจากสมั ผัส โดยมสี ตั วเปน พาหนะ เชน ยงุ ลายนําโรคไขเ ลือดออกมาสูคน หนูเปน พาหนะนาํ เช้ือกาฬโรค และโรคฉ่หี นู มาสูค น ฯลฯ 4. เกิดจากการไมร ักษาความสะอาดของรา ยกาย ทําใหเกดิ โรคผวิ หนัง เชน กลาก เกลื่อน หิด เหา เปน ตน จากสาเหตุการเกดิ โรคตา ง ๆ ดังกลา วมาแลว สามารถที่จะปอ งกันและหลกี เลยี่ งไดตาม ลกั ษณะโรคได เรือ่ งที่ 1 โรคตบั อักเสบจากเชอ้ื ไวรสั เปนไวรัสท่ีอันตรายที่สุด สามารถตรวจพบไดในเลือดผูเปนพาหนะ และน้ําหลั่งตาง ๆ เชน น้ําลาย นํ้าตา เหง่ือ น้ําในชองคลอดและอสุจิ ติดตอไดโดยการสัมผัสที่มีเชื้อเขาสูรางกาย การใช เขม็ ฉดี ยารว มกนั การสัก การฝง เข็ม การสัมผสั เลือดโดยมบี าดแผล อาการของโรค มีตั้งแตอาการเล็กนอยไปจนกระทั่งรุนแรง เชน มีปวดเม่ือย คลายเปนหวัด คล่ืนไส แนนทอง ทองอืด บางรายจะตัวเหลือง ตาเหลือง ปสสาวะสีเขม ผูท่ีมีอาการรุนแรงอาจตาย ภายใน 1 สัปดาห

84 การปอ งกัน การฉดี วคั ซนี โรคไวรัสตับอักเสบบี จะเปน การควบคมุ การแพรก ระจายของโรคนี้ เรือ่ งที่ 2 โรคไขเลือดออก (Hemorrhagic Fever) ไขเลือดออก เปน โรคตดิ ตอที่เกิดกับทุกคนทุกกลุมอายุ โดยทั่วไปไขเลือดออกมักจะ ระบาดในฤดฝู น ซงึ่ เปน ฤดูที่ยงุ ลายแพรพนั ธโุ ดยงา ย สาเหตุ เกิดจากเชอื้ ไวรสั เดงกี (Dengue) เลอื ดผปู ว ยไขเลือดออกเกิดจากไดรับไวรัสเดงกีจาก ยงุ ลาย เม่ือโดนยุงลายกดั แลวปลอ ยเชอื้ ไวรสั เดงกีเขาสผู ูป วย หรือยงุ ดูดเลือดจากผูปวยแสงเชื้อไวรัสนั้น เขาไป เชื้อไวรัสจะเขาไปเจริญอยูในตัวยุง 8-11 วัน จึงจะเปนระยะติดตอ เมื่อยุงไปกัดคนที่ปกติก็จะ ถายทอดเชือ้ โรค ทําใหเปนไขเลอื ดออกได ตอจากนน้ั ก็จะมกี ารถา ยทอดเชอ้ื ใหกบั คนอนื่ ๆ ตอ ไป และ เชอ้ื ไวรสั จะอยใู นตัวยงุ ตลอดชวี ิตของยงุ คือ ประมาณ 45-60 วัน อาการ อาการของผูเปนไขเลือดออก คือ ไขสูงมาก แมใหยาแลวไขก็ยังไมลด เบื่ออาหาร คล่นื ไสอาเจียน มจี ดุ เลอื ดออกตามผวิ หนงั เสนเลอื ดเปราะ กดเจบ็ ตรงชายโครง บางรายปวดศีรษะมาก ปวดตา ปวดกลามเน้อื ปวดขอ ตองหมั่นสงั เกตอาการเปลี่ยนแปลงภายใน 2-3 วัน ถาอาการยังไมดีข้ึน ตอ งพาไปพบแพทยเพ่อื วินิจฉัยโรค วงจรชีวติ

85 การปฏิบตั ติ นเมอื่ เปนไขเ ลอื ดออก 1. ดืม่ น้าํ สะอาดใหม ากๆ หรอื ปฏบิ ัตติ ามคาํ แนะนําของแพทย 2. กินยาลดไขต ามแพทยสั่ง พาราเซตามอล ( Paracetamol ) หา งกันอยางนอย 4 ชว่ั โมง 3. เชด็ ตัวชวยลดไขเปนระยะ 4. ใหอ าหารออ น ยอยงา ย ตามตอ งการ 5. ควรงดอาหารหรอื เครื่องดมื่ ทม่ี ีสแี ดงหรอื ดํา เพราะหากอาเจียนออกมาอาจคิดวา เปน เลือด 6. พบแพทยเพ่อื ตดิ ตามดูอาการและตรวจเลอื ดตามนัด การปองกันโรคไขเ ลอื ดออก ควรจดั การวสั ดุเหลาน้อี ยา ใหเ ปน 1. ใชมงุ ครอบหรอื กางมงุ เม่ือนอนกลางวัน แหลง เพาะพนั ธยุ งุ 2. นอนในหอ งที่มีมุงลวด 3. อยูใ นบริเวณท่ีมอี ากาศถา ยเทสะดวกและมีแสงสวา ง 4. ทเี่ ก็บน้าํ ควรปด ฝาใหสนทิ 5. ทาํ ลายแหลงเพาะพันธุย งุ ใหหมดไป 6. ภาชนะใสนํ้าที่ไมมีฝาปด หรือแหลงน้ําเล็ก ๆ ควร ใสทรายเคลือบสารเคมี ปองกันไมใหเปนแหลงเพาะพันธุยุง (ใส ทรายเคลอื บสารเคมี 1 ครั้ง ปองกนั ได 3 เดอื น) เรือ่ งท่ี 3 โรคไขห วัดธรรมดา พบมากในฤดหู นาว ฤดูฝนชวงที่มีอากาศเย็น โดยเฉพาะผูที่มีรางกายออนแอ ตรากตรํากับ การทํางาน และมีเวลาผักผอ นนอ ย สาเหตุ เกิดจากเชอ้ื ไวรสั ตดิ ตอทางการหายใจ หรือสมั ผสั น้ําลายและเสมหะ อาการของโรค เกิดอาการอักเสบของทางเดินหายใจ สงผลใหคัดจมูก น้ํามูกไหล เจ็บคอ ไอจาม หรืออาจมีไข ปวดศีรษะ ปกติจะหายไดเองในระยะเวลา 2 - 3 วัน ขึ้นอยูกับภูมิตานทานของ รางกาย การรกั ษา 1. นอนหลับ พกั ผอนมาก ๆ และนอนในที่อากาศถา ยเทไดส ะดวก 2. รักษารา งกายใหอ บอุนอยูเสมอ โดยใสเสอ้ื ผาหนา ๆ และหมผา

86 3. ออกกําลงั กายแตพอเหมาะไมห กั โหม 4. รับประทานอาหารทมี่ ปี ระโยชนใหค รบ 5 หมู 5. ถา มีไขร บั ประทานยาลดไข ไมควรอาบนํ้า 6. หากเปนตดิ ตอ กันหลายวนั ควรไปปรกึ ษาแพทย เพราะอาจมโี รคแทรกซอน ในการปอ งกนั โรคหวดั ธรรมดานน้ั มขี อแนะนําดงั นี้ 1. ออกกาํ ลังกายสม่าํ เสมอ พกั ผอ นใหเพียงพอ รบั ประทานอาหารเพยี งพอตอความตองการ ของรางกายและไดส ารอาหารครบ 5 หมู 2. หลกี เลย่ี งการอยูใกลชดิ หรือใชสงิ่ ของเครือ่ งใชร ว มกบั ผปู วย และเมอ่ื ไอ จาม ควรปด ปาก ปด จมูก 3. หลกี เลยี่ งการอยใู นที่แออัด อากาศระบายไมด ี เพราะอาจมเี ชอื้ ไวรสั ท่ีทาํ ใหเปนโรคหวดั ธรรมดาอยูมาก 4. ควรทําใหร างกายอบอุนตลอดเวลาโดยการสวมเสอื้ ผาปอ งกนั 5. เมือ่ รา งกายเปยกนํา้ ควรเชด็ ตวั ใหแหง โดยเรว็ เรื่องที่ 4 โรคเอดส (AIDS) เอดส มาจากคําวา AIDS เปนชื่อยอมาจากคําวาแอคไควร อิมมูน เดฟฟเชียนชี ชินโดรม (Acquired Immune Deficiency Syndrome) หมายถึง กลุมอาการของโรคท่ีเกิดจากภูมิคุมกันในรางกาย เสื่อมหรือบกพรอง ซ่ึงเปนภาวะที่เกิดขึ้นภายหลัง ไมไดเปนมาแตกําเนิด หรือสืบสายเลือดทาง พนั ธุกรรม Acquired หมายถึง ภาวะที่เกิดขึ้นภายหลงั ไมไดเปน มาแตก าํ เนิดหรือสบื สายเลือดทาง พันธุกรรม Immune หมายถึง ระบบภมู คิ มุ กนั Deficiency หมายถึง ความบกพรองหรอื การขาด Syndrome หมายถงึ กลุม อาการของโรค สาเหตุ เกิดจากเช้ือไวรัสเอชไอวี (HIV : Human Immune deficiency Virus) เมื่อเชื้อโรคเขาสู รางกายแลว จะไปทําลายเซลลเม็ดเลือดขาวท่ีทําหนาท่ีปองกันเชื้อโรค ทําใหภูมิคุมกันของคนที่ไดรับ

87 เชอ้ื นัน้ เสือ่ มหรอื บกพรอ งจนเปน สาเหตใุ หรางกายของคนน้นั ออ นแอ เม่ือไดรับเชือ้ ใด ๆก็ตามจะเกดิ อาการ รนุ แรงกวาคนปกติและเสยี ชวี ติ ในทส่ี ุด อาการ ผูติดเช้ือสวนใหญจ ะไมมีอาการ แตจะแพรเช้ือใหผูอื่นได จะมีเพียงบางรายท่ีติดเช้ือและมี อาการนาสงสยั วา เปนโรคเอดส ซ่งึ สงั เกตไดง าย คือ 1. ตอมนํา้ เหลืองทีค่ อ รกั แร และขาหนบี โตนานเกิน 3 เดอื น 2. น้ําหนกั ตวั ลดลง 3 - 4 กโิ ลกรัม หรือมากกวา 10% ภายใน 3 เดือน โดยไมทราบสาเหตุ 3. อุจจาระรว งเร้ือรงั นานเกนิ 3 เดอื น 4. เบื่ออาหารและเหนื่อยงา ยมาเปน เวลา 3 เดอื น 5. ไอโดยไมทราบสาเหตนุ านเกนิ 3 เดอื น 6. มีไขเ กิน 37.8 องศาเซลเซยี ส มเี หงอ่ื ออกตอนกลางคนื นานเกิน 1 เดือน 7. เปนฝาขาวในปากนานเกนิ 3 เดอื น 8. มีกอนสีแดงปนมว งข้ึนตามตัวและโตขน้ึ เร่ือย ๆ 9. แขนหรือขาขางใดขางหนง่ึ ไมม แี รงทํางานไมประสานกัน ทั้งนไี้ มไ ดห มายความวาอาการดังกลาวจะเปนโรคเอดสทุกราย จนกวาจะไดรับการตรวจ เลือดยนื ยันทแ่ี นนอนกอน การตดิ ตอ โรคเอดสตดิ ตอกันไดหลายทาง ท่ีพบบอย และสาํ คัญท่สี ุด คือ 1. จากการมเี พศสมั พนั ธก ับผทู ่ีมเี ชอื้ โรคเอดส 2. จากการถายเลือด หรือรับผลิตภัณฑ เลอื ดทีม่ เี ชอื้ เอดส 3. จากการใชเข็มหรือกระบอกฉีดยา รวมกับผูท่ีมีเช้ือโรคเอดส โดยเฉพาะผูติดสารเสพติด ชนิดฉีดเขา หลอดเลือด 4. จากแมท่ีมีเช้ือไวรสั เอดสไ ปสูท ารกในครรภ

88 โรคเอดสไ มต ดิ ตอ ในกรณีตอไปนี้ 1. เรยี นสถาบันเดยี วกนั หรืออยบู า นเดยี วกนั 2. จบั มอื หรอื พดู คุย 3. น่ังรว มโตะ รบั ประทานอาหาร 4. ใชโทรศพั ทรว มกนั หรอื โทรศัพทส าธารณะ 5. ใชห อ งนํ้ารว มกัน หรอื หองนา้ํ สาธารณะ 6. คลกุ คลีหรอื เลนรว มกนั 7. ใชส ระวา ยน้าํ รวมกัน 8. ยุงหรือแมลงดดู เลอื ด การปองกนั โรคเอดส โรคเอดสเ ปน โรคทีไ่ มม ียารักษาใหห ายขาดได จึงควรเนน การปองกันโรคโดยปฏบิ ัติดงั นี้ 1. ไมเสพสารเสพติด และถากําลังติดสารเสพติดก็ไปรับการรักษาเพ่ือเลิกสารเสพติด หลีกเลี่ยงการใชเข็มฉีดยา หรอื กระบอกฉีดสารเสพตดิ รว มกบั ผูอ่ืน 2. ถา มเี พศสมั พันธใ หใชถ งุ ยางอนามัย 3. งดเวน การใชข องสวนตัวรวมกับผอู ่ืน โดยเฉพาะของที่อาจปนเปอ นเลอื ด เชน แปรงสีฟน ใบมดี โกนหนวด เขม็ สกั ตัว เข็มเจาะหู เปน ตน 4. หญิงทต่ี ดิ เช้ือเอดส ควรหลีกเลี่ยงการตงั้ ครรภ เพราะเดก็ ทเ่ี กิดจากแมท่ีติดเชื้อเอดสจะมี โอกาสตดิ เชอ้ื โรคเอดสไ ดถงึ รอ ยละ 50 เรอื่ งที่ 5 โรคฉหี่ นู (Leptospirosis) โรคฉีห่ นู พบวา มีผตู ิดโรคนีใ้ นฤดฝู น โดยเชื้อโรคจะมากับปสสาวะของหนู และยงั สามารถ พบไดใ นสตั วอ ืน่ ๆ ที่ใชฟน แทะอาหาร เชน กระรอก สนุ ัขจง้ิ จอก จะสามารถแพรเ ชอื้ ออกมาไดโดยท่ีตัว มนั ไมเปน โรค เชอ้ื ทเ่ี ปนสาเหตขุ องโรค คือ เชื้อแบคทีเรียทีอ่ าศยั อยใู นดนิ โคลน หรอื แหลงนํ้าลาํ คลอง บรเิ วณท่ีมนี ํ้าทว มขงั ที่มี สภาพแวดลอมเหมาะสมในการดาํ รงชวี ิตของเชอื้ โรค คอื มคี วามชื้น แสงแดดสองถึง มคี วามเปนกรดปาน กลาง มักจะระบาดมากในเดอื นตุลาคม - พฤศจกิ ายน

89 กลมุ เสยี่ งตอ การเกิดโรค - เกษตรกร ชาวไรชาวนา ชาวสวน - คนงานในฟารม เลี้ยงสัตว โค สกุ ร ปลา - กรรมกรขดุ ทอ ระบายนาํ้ เหมอื งแร โรงฆา สตั ว - กลมุ อนื่ ๆ เชน แพทย เจาหนา ที่หอ งทดลอง ทหารตํารวจท่ีปฏิบัตงิ านตามปาเขา - กลมุ ประชาชนทว่ั ไป ท่ีอยใู นแหลงทมี่ ีนํ้าทวมขงั หรอื มหี นูอาศัยอยู การติดตอ ของโรค สัตวทน่ี าํ เช้ือไดแก พวกสัตวฟนแทะ เชน หนู โดยเฉพาะ หนูนา หนูพุก รองลงมา ไดแ ก สนุ ัข วัว ควาย สตั วพ วกนีเ้ กบ็ เชอื้ ไวใ นไตเมอ่ื หนปู ส สาวะเชอ้ื จะอยูในนา้ํ หรือดิน - เม่อื คนสมั ผสั เชอื้ ซ่ึงอาจจะเขา ทางแผล เย่ือบุในปากหรือตา หรือแผล ผิวหนังปกติ ทีเ่ ปยกช้นื เช้อื โรคสามารถไชผา นไปไดเ ชนกัน - เชอื้ อาจจะเขารางกายโดยการดม่ื หรอื กินอาหารท่ีมีเชอื้ โรค อาการที่สาํ คัญ อาการของโรคแบง ออกเปนกลมุ ใหญ ๆ ได 2 กลุม 1. กลุมท่ีไมมีอาการตัวเหลืองตาเหลือง หรือกลุมท่ีอาการไมรุนแรง กลุมนี้อาการ ไมร นุ แรง หลงั จากไดร ับเชอ้ื 10-26 วัน โดยเฉล่ีย 10 วัน ผูปวยก็จะเกิดอาการของโรคไดแกปวดเม่ือย กลา มเน้อื อยา งรุนแรง อาจจะมอี าการคลื่นไสอ าเจียน และมีไขข้นึ สงู ดวย บางรายอาจเกิดการเบื่ออาหาร ทอ งเสยี ปวดทอ ง ตาแดง เจบ็ ตา เกดิ ผน่ื ขน้ึ ตามตวั หรอื มีจ้าํ เลือดตามผิวหนัง 2. ระยะการสรางภูมิ ระยะนถี้ า เจาะเลอื ดจะพบภูมิตานทานโรค ผูปวยจะมีไขขึ้นใหม ปวดศีรษะ คอแข็งมีการอกั เสบของเยอ่ื หมุ สมอง และตรวจพบเชื้อโรคในปสสาวะ กลุมทีม่ ีอาการตวั เหลืองตาเหลอื ง กลุมนีไ้ ขจะไมหายแตจ ะเปนมากข้ึนโดยพบมีอาการ ตัวเหลืองตาเหลือง มีผืน่ ท่เี พดานปาก มจี ดุ เลอื ดออกตามผิวหนัง ตับและไตอาจวายได ดีซาน เย่ือหุม สมองอกั เสบ กลา มเนื้ออกั เสบ อาจจะมีอาการไอเปนเลือด อาการเหลืองจะปรากฏหลังจากไดรับเชื้อ โรคนานเกิน 4 วนั ผูปว ยอาจจะเสียชีวติ ในระยะนีห้ รือในตน สัปดาหท ่สี ามจากไตวาย ในการปองกันโรคฉห่ี นนู นั้ มขี อ แนะนําดงั น้ี 1. กาํ จดั หนูและปรบั ปรงุ ส่งิ แวดลอมใหสะอาดถกู สุขลกั ษณะ เพ่อื ไมใ หเ ปน แหลงเพาะพันธุข องหนู

90 2. หลีกเล่ียงการลงไปอาบแชใ นแหลงนํา้ ทีว่ ัว ควายลงไปกินน้ํา แชนํา้ 3. หลีกเล่ยี งการแชน า้ํ ยา่ํ โคลนดวยเทา เปลา โดยเฉพาะอยางย่ิงเมื่อมบี าดแผลท่ขี า เทา หรอื ตามรา งกาย 4. หลกี เลีย่ งการเดนิ เทาเปลาในทุงนา ในคอกสัตว 5. สวมเครอื่ งปองกันตนเองดวยการสวมถุงมือยาง รองเทาบูทยาง และสวมเส้ือผาท่ีมิดชิด เมื่อตอง ทํางานในไรน าหรอื ท่เี ปยกชื้นแฉะ 6. อาบนาํ้ ชาํ ระลางรา งกายดวยนํ้าสะอาดและสบูท นั ทหี ลังการลยุ นาํ้ ยํ่าโคลน หรอื กลบั จากทุงนา 7. ไมช ําแหละสัตวโดยไมสวมถุงมือ 8. ไมกินเนื้อสัตว เครื่องในสัตวท่ีไมไดทําใหสุกหรือผักสดจากทองนาที่ไมไดลางใหสะอาด หลีกเล่ียงการอม กลืนนาํ้ หรือลมื ตาในนา้ํ ท่ไี มสะอาด 9. หลีกเล่ียงการดื่มนา้ํ หรอื รบั ประทานอาหารจากภาชนะทเ่ี ปด ฝาทง้ิ ไว เพราะอาจมหี นมู าฉีร่ ดไว เรอื่ งที่ 6 โรคมอื เทาเปอ ย ( hand foot mouth Syndrome) โรคปากเทา เปอ ยเกดิ จากการตดิ เช้ือไวรัสท่ีชื่อวา Coxsackievirus โดยตอง ประกอบดวยผื่นท่ีมือ เทา เร่ิมตนเปนที่ปาก เหงือก เพดาน ล้ิน และลามมาที่มือ เทา บรเิ วณทพี่ นั ผา ออ มเชน กัน ผืน่ จะเปนตมุ นํ้าใสมีแผลไมมาก จะพบไดในทารกที่มีอายุ ต้ังแต 2 สัปดาหข ึ้นไป ผน่ื ทปี่ รากฏจะหายไดภายใน 5 - 7 วนั อาการ - มีไข - เจ็บคอ - มตี มุ ท่ี คอ ปาก เหงอื ก ลน้ิ โดยมากเปนตุมนํ้ามากกวา เปน แผล - ปวดศีรษะ - ผื่นเปนมากทม่ี อื รองลงมาพบทีเ่ ทา กน กพ็ อพบได - มีอาการเบ่อื อาหาร - เด็กจะหงดุ หงิด ระยะฟก ตัว หมายถงึ ระยะต้งั แตไ ดรบั เช้อื จนกระทง่ั เกดิ อาการไขเวลาประมาณ 4 - 6 วัน การวนิ จิ ฉัย โดยการตรวจรา งกายพบผ่นื บรเิ วณดังกลา ว การรกั ษา ไมม ีการรกั ษาเฉพาะโดยมากรกั ษาตามอาการ - ถามีไขใ หย าลดไข

91 - ดื่มนา้ํ ใหเ พียงพอตอรา งกาย อยา งนอยวันละ 6 – 8 แกว โรคแทรกซอน ผูปวยสวนใหญเกิดจากเช้อื coxsackievirus A16 ซงึ่ หายเองใน 1 สปั ดาห แตหากเกิดจากเชื้อ enterovirus 71 โรคจะเปน รุนแรงและเกิดโรคแทรกซอน - อาจจะเกิดชกั เน่อื งจากไขส ูง ตองเชด็ ตัวเวลามไี ขแ ละรบั ประทานยาลดไข - อาจจะเกดิ เย่อื หุมสมองและสมองอกั เสบได การปอ งกนั หลีกเล่ยี งการสมั ผสั กับผปู วย ควรพบแพทยเ มื่อไร - ไขส งู รบั ประทานยาลดไขแ ลวไมลง - ด่ืมนาํ้ ไมไ ดและมอี าการขาดน้าํ ผวิ แหง ปสสาวะสเี ขม - เดก็ กระสับกระสา ย - มอี าการชกั เด็กจะเสยี ชวี ิตเนอื่ งจากอาการของโรคแทรกซอ น เรือ่ งท่ี 7 โรคตาแดง โรคตาแดงเปนโรคตาท่ีพบไดบอย เปนการ อักเสบของเยื่อบุตา (conjuntiva) ที่คลุมหนังตาบนและลาง รวมเย่ือบุตาที่คลุมตาขาว โรคตาแดงอาจจะเปนแบบ เฉียบพลัน หรือแบบเรื้อรัง สาเหตุอาจจะเกิดจากเชื้อ แบคทีเรีย ไวรัส Chlamydia trachomatis ภูมิแพ หรือสัมผัส สารท่ีเปนพิษตอตา สาเหตุสวนใหญเกิดจากเช้ือแบคทีเรีย และเช้ือไวรัส มักจะติดตอทางมือ ผาเช็ดหนาหรือผาเช็ดตัว โดยมากจะเปนและหายไดภายในเวลา 2 สัปดาห ตาแดงจากโรคภูมิแพมักจะเปนตาแดงเรื้อรัง มีการ อกั เสบของหนงั ตา ตาแหง การใช contact lens หรือนํา้ ยาลา งตาก็เปน สาเหตุของตาแดงเรือ้ รัง อาการของโรคตาแดง 1. คันตา เปนอาการทสี่ าํ คัญของผปู ว ยตาแดงทเี่ กดิ จากภูมิแพ อาการคันอาจจะเปนมาก หรือนอย คนที่เปนโรคตาแดงโดยท่ไี มม อี าการคนั ไมใชเกิดจากโรคภูมิแพ นอกจากนั้นอาจจะมีประวัติ ภูมแิ พใ นครอบครวั เชน หอบหดื ผนื่ แพ

92 2. ขต้ี า ลกั ษณะของขต้ี าก็ชว ยบอกสาเหตุของโรคตาแดง - ข้ตี าใสเหมอื นนา้ํ ตามักจะเกดิ จากไวรัสหรือโรคภมู แิ พ - ขี้ตาเปนเมือกขาวมักจะเกดิ จากภูมิแพหรอื ตาแหง - ขตี้ าเปนหนองมกั จะรวมกบั มีสะเกด็ ปดตาตอนเชาทําใหเปดตาลําบากสาเหตมุ กั จะ เกดิ จากเช้อื แบคทเี รีย 3. ตาแดงเปนขางหนึ่งหรือสองขาง - เปนพรอมกันสองขางโดยมาก มักจะเกดิ จากภมู ิแพ - เปนขางหน่ึงกอนแลวคอยเปน สองขางสาเหตุเกิดจากการติดเชื้อเชนแบคทีเรีย ไวรัส หรือ Chlamydia - ผูท่ีมโี รคตาแดงขางเดียวแบบเร้ือรัง ชนดิ นี้ตอ งปรกึ ษาแพทย 4. อาการปวดตาหรือมองแสงจาไมได มักจะเกิดจากโรคชนิดอื่น เชน ตอหิน มานตา อักเสบ เปนตน ดังนั้นหากมีตาแดงรวมกบั ปวดตาหรอื มองแสงไมไ ดต องรบี พบแพทย 5. ตามัว แมว า กระพริบตาแลวก็ยังมัวอยู โรคตาแดงมักจะเห็นปกติหากมีอาการตามัว รว มกับตาแดงตอ งปรกึ ษาแพทย 6. ประวตั ิอื่น การเปนหวัด การใชยาหยอดตา น้ําตาเทียม เครื่องสําอาง โรคประจําตัว ยาทีใ่ ชอยูประจํา การปอ งกันโรคตาแดง - อยา ใชเ ครอ่ื งสาํ อางรวมกบั คนอนื่ - อยาใชผ า เชด็ หนาหรอื ผา เชด็ ตัวรว มกนั - ลา งมือบอย ๆ อยา เอามือขย้ีตา - ใสแวน ตาปองกนั เมอ่ื ตอ งทาํ งานเกย่ี วขอ งกบั ฝุน ละออง สารเคมี - อยาใชยาหยอดตาของผอู ่ืน - อยาวา ยนํ้าในสระท่ไี มไดใสคลอรนี การรักษาตาแดงดวยตัวเอง - ประคบเยน็ วันละ 3 - 4 คร้งั คร้งั ละ 10 - 15 นาที - ลา งมอื บอ ย ๆ - อยา ขย้ตี าเพราะจะทําใหต าระคายมากข้นึ