ศาสนาและหน้าที่พลเมือง สค21002

ห น า | 91 จะไดส ทิ ธเิ หลา นีต้ อ งมีหนาท่ีอะไร? • สิทธทิ ี่จะไดรับบรกิ ารและสาธารณปู โภคท่ีดจี ากรฐั • มหี นาทีต่ องเสยี ภาษี • สิทธิที่จะไดนักการเมอื งทซ่ี ่ือสตั ยส จุ รติ ไดรฐั บาลทท่ี ําใหป ระเทศเจรญิ กาวหนา • มหี นาท่ีตอ งเลอื กตงั้ อยางมคี ณุ ภาพ • สทิ ธิทจ่ี ะอยใู นประเทศที่มน่ั คง เปนเอกราช • มหี นา ท่ตี องรบั ราชการทหาร • สทิ ธิท่ีจะอยูใ นประเทศทสี่ งบเรยี บรอ ย • มหี นา ที่ตองชวยกันสอดสอ ง เปนหเู ปนตา เปน พยาน • สิทธิท่ีจะอยูในประเทศทมี่ ที รพั ยากรตาง ๆ • มหี นา ท่ีตองชว ยกนั ดูแลรกั ษาทรัพยากรตาง ๆ • สิทธิทจ่ี ะอยูในสภาพแวดลอ มทดี่ ี • มหี นา ท่ีตอ งชวยกนั ทนุบาํ รงุ รักษาสภาพแวดลอม • สิทธิทจ่ี ะอยใู นประเทศทีม่ ศี ลิ ปวัฒนธรรมทีด่ ี • มหี นา ทต่ี องชว ยกันอนุรักษ ทนบุ ํารงุ สง เสริมศลิ ปวัฒนธรรม ถาทุกคนไมทาํ หนา ทจี่ ะไดสิทธติ า ง ๆ เหลา นี้ไดอยา งไร ? ดังนั้น ประชาชนในระบอบประชาธปิ ไตยทกุ คน จะตองเหน็ ประโยชนแ ละความสาํ คัญของการทํา หนาที่ของประชาชนอยา งเตม็ ใจดวย หากทกุ คนทําหนาที่เปนอยา งดี สทิ ธกิ ็จะไดตามมาอยางแนนอน เชน หากทุกคนทําหนาทไ่ี ปใชส ทิ ธิเลือกตง้ั อยา งมคี ณุ ภาพ ไมเ ลอื กผูสมคั รหรือพรรคการเมอื งท่ีใชจายในการหา เสยี งเลอื กตงั้ ในทางท่ีไมสุจรติ ตดิ ตามขา วสารทางการเมอื ง และนาํ มาใชประกอบการพิจารณาในการเลือกต้ัง จะไดตวั แทนที่ซ่ือสัตยสจุ ริต และมคี วามรคู วามสามารถไปบรหิ ารประเทศไดอยางไร พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ระบุวา เสรีภาพ หมายถึง ความสามารถที่จะ กระทําการใด ๆ ไดต ามท่ีตนปรารถนา โดยไมม อี ปุ สรรคขดั ขวาง เชน เสรภี าพในการพูด เสรีภาพในการนับถือ ศาสนา ความมีสิทธทิ ่ีจะทําจะพูดไดโ ดยไมละเมิดสทิ ธิของผอู นื่ ในระบอบเผด็จการ ประชาชนมักจะถูกจํากัดเสรีภาพอยางมาก พอเปล่ียนมาเปนยุคประชาธิปไตย คนท่ัวไปมกั เขาใจเอาเองวา บคุ คลยอ มมเี สรภี าพไดอ ยางเต็มที่ จะทาํ อะไรก็ไดตามใจชอบ การใชเสรีภาพของ บคุ คลนนั้ อาจไปกระทบหรอื ละเมดิ ตอเสรภี าพของบคุ คลอื่นได หรอื อาจกลาวไดวา การใชเ สรีภาพตองมคี วาม รับผิดชอบกาํ กบั อยดู วยเสมอ อนั หมายถึง ความรบั ผดิ ชอบตอตนเองและผูอ่ืน ยกตัวอยาง เชน หากพอแมให เสรีภาพแกลูกที่ยังเปนผูเยาวใชจายเงินไดเปนจํานวนมากเกินความรับผิดชอบของลูกท่ียังเปนผูเยาว ลูกก็ อาจจะถกู ชงิ ทรัพย ถูกทาํ ราย หรอื อาจใชเ งนิ จนกอใหเกิดผลรายตอตนเองและผอู ื่นได

ห น า | 92 ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จึงตองเขาใจซาบซึ้งถึงหลักการท่ีวา “ใชสิทธิแตไมละท้ิงหนาท่ี” และ “ใชเสรีภาพอยา งรับผดิ ชอบ” แตมไิ ดห มายความวา เสรภี าพของคนอ่นื ทําใหเราตองมเี สรภี าพนอ ยลง แตอยางใด เพราะมนุษยที่มอี ยูค นเดียว และมีเสรีภาพทจี่ ะทําอะไรก็ไดต ามใจชอบทั้งหมดไมมีอยูจริง มีแต มนุษยท อ่ี ยรู ว มกบั คนอนื่ เพราะมนุษยเปน ส่ิงมชี ีวติ ทต่ี องพึง่ พาอาศัยกัน มนษุ ยจ งึ ตองอยูรวมกันเปนสังคม ประชาชนในระบอบประชาธิปไตยพึงยนิ ดที ีจ่ ะใชเสรภี าพของตน เพ่อื ใหคนอน่ื ไดใ ชเสรีภาพเทา เทียมกบั ตน สภาพท่ีบุคคลมีเสรีภาพที่จะทําอะไรก็ไดตามใจชอบโดยไมจํากัด นั้น เปนลักษณะของอนาธิปไตย ซ่ึงมาจาก คําวา “อน” ที่แปลวา ไมมี และ คําวา “อธิปไตย” ที่แปลวา อํานาจสูงสุด “อนาธิปไตย” จึงหมายถึง สภาวะที่ไมมีอํานาจสูงสุด ทุกคนใหญหมด ใครจะทําอะไรก็ไดตามใจชอบ นาจะเปนภาวะท่ีจลาจล สับสน วนุ วาย เปนอยา งยง่ิ ดังนัน้ จะเห็นไดวา การเขาใจวา ประชาชนควรมีเสรีภาพที่จะทําอะไรก็ไดตามใจชอบนั้น คอื อนาธิปไตย ไมใช ประชาธปิ ไตย 3.3 หลกั ความเสมอภาค (equality) ประชาชนในระบอบเผดจ็ การ ยอ มมีความเสมอภาคในความเปน มนุษยน อ ยกวาประชาชน ในระบอบประชาธิปไตย เชน สิทธิทางการเมืองการปกครอง สิทธิเลือกต้ัง สิทธิในฐานะมนุษย หรือท่ี เรียกวา สทิ ธิมนุษยชน ความเสมอภาคในฐานะท่ีเปน มนษุ ย ความเสมอภาคในโอกาสทางการศึกษา การเมือง เศรษฐกิจ สังคม อยางไรก็ดี มิไดหมายความวา ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะตอ งมคี วามเสมอภาค เสมอภาคกนั ทุกเร่อื งทัง้ หมด ความเสมอภาคนี้ หมายถงึ ความเสมอภาคกนั ในฐานะมนุษย แตประชาชนใน ระบอบประชาธิปไตย อาจมีบทบาทหนาท่ีที่แตกตางกันได เชน ครูยอมมีความเสมอภาคกับนักเรียนใน ฐานะที่เปน มนษุ ย และในฐานะท่เี ปน พลเมือง แตการท่ีครูเปน ผูทําหนาท่ีสอน มอบหมายภารกิจการเรียน วัดและประเมนิ ผลผเู รยี น และนักเรียนเปน ผูเรียน รับมอบภารกิจการเรียน รับการวัดและประเมินผลจากครู นัน้ มิไดหมายความวา ครกู บั นกั เรยี นไมเสมอภาคกัน 3.4 หลกั ภราดรภาพ (fraternity) ความเสมอภาคในระบอบประชาธิปไตย น้ัน ตองเปนความเสมอภาคท่ียึดหลักความ ยึดเหนี่ยวกันในสังคม (social coherence) ไมใชความเสมอภาคแบบตัวใครตัวมัน (individualistic) หรือ ความเสมอภาคแบบไมยอมเสียเปรียบกนั ถา คนหน่ึง ได 5 สว น คนอน่ื ๆ กต็ องได 5 สว นเทากนั นอ ยกวาน้ี เปน ไมย อมกนั ตอ งแยงชงิ กัน ขัดแยง ทะเลาะเบาะแวงกัน แตเสมอภาคในระบอบประชาธปิ ไตยน้ี หมายถงึ สขุ ทกุ ข เสมอกนั หากใครในสังคมมีความสขุ คนอ่นื ๆ ก็พรอ มทจี่ ะสุขดวย และหากใครในสังคมมีความทุกข คนอ่ืน ๆ ก็พรอมท่ีจะทุกขดว ย พรอมท่จี ะชว ยกันทง้ั ยามสขุ และทกุ ข ไมเ ลือกทรี่ ักมักที่ชัง ไมก ดี ก้ันกนั มิใช คอยแตจะอิจฉาริษยา ไมใหใครไดเปรียบใครอยูตลอดเวลา ท้ังหมดน้ีก็คือ หลักภราดรภาพในระบอบ ประชาธิปไตย น่ันเอง ซ่ึงกค็ อื ความเปน พ่นี อ งกนั ไมแ บง แยก รงั เกยี จเดยี ดฉันทก ัน มีความสมัครสมานรกั ใคร กลมเกลียวกัน (solidarity) อยา งไรก็ตาม ไมไ ดห มายความวา ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะตองมีความคิดเห็น มีความปรารถนาตองการเหมอื นกนั ทุกเร่ือง ตรงกนั ขามระบอบประชาธิปไตย ตองการคนท่ีมีความคิดเห็น ที่แตกตา งหลากหลาย เพราะนนั่ อาจเปนทางเลอื กทด่ี ที ่สี ดุ ของสังคมก็ได และถาไมม คี วามคดิ เห็นที่แตกตา ง หลากหลาย สังคมโลกก็อาจจะไมพ ัฒนาไปไหนเลย เชน ปา นนอี้ าจจะยงั เช่อื วา โลกแบนและเปนศูนยก ลาง ของจกั รวาลอยกู ็ได ประชาธิปไตย จึงไมหลบหนีความขัดแยง หากแตประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะตอ งชวยกนั ทําใหความขดั แยง น้ันนาํ ไปสกู ารสรางสรรค

ห น า | 93 ความขดั แยงในระบอบประชาธปิ ไตย จะไมนําไปสูการทําลายกัน หากประชาชนในระบอบ ประชาธปิ ไตยใฝใ นความจรงิ ความถูกตอง และความดีงาม เพราะแมจ ะมีความคดิ เห็นและความตองการท่ี แตกตางกนั แตท้ังหมดก็เปนไป เพื่อความเจริญกาวหนา ของสงั คม ประกอบกบั ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะตอ งเปน คนทพี่ ดู กันงา ย (แตไ มใ ชวานอนสอนงา ย) พรอมท่ีจะเขาใจกนั พรอ มเพรียงท่จี ะหาทางออกท่ีดีงาม สาํ หรับทุกคน รวมถึงประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะตองรูจักพิจารณาแยกแยะกรณีตาง ๆ อยาง ถกู ตอ งเหมาะสม ไมใชทําความขดั แยงประเดน็ เดยี วลุกลามใหญโ ต กลายเปนขัดแยง กนั ไปหมดทุกเร่อื ง เชน ฝายหนง่ึ มคี วามคิดเหน็ หรอื ความตองการท่ีขัดแยงกับอีกฝายหน่ึง ก็ตองเพียรหาทางแกไขความขัดแยงที่ สรางสรรค ตองเขาใจไมใหพาลไปขัดแยงกันในเร่ืองอ่ืน ๆ จนกลายเปนแตกแยก บาดหมาง ราวลึกไป ท้งั สงั คม เพราะแมเ ราจะมีความคดิ เห็นหรอื ความตอ งการไมต รงกันในเรอื่ งใดเร่ืองหน่ึง มิไดหมายความวา เราจะมคี วามคิดเห็นหรอื ความตอ งการไมตรงกันในเรอ่ื งอืน่ ๆ ไปดว ย แมส ุดทา ย จะไมส ามารถทําใหท้งั สองฝา ย คิดเห็นตรงกัน ก็ไมพึงที่จะทําใหความคิดเห็นหรือความตองการนําไปสูความขัดแยงรุนแรง และไมวาจะ แตกตางกนั เพยี งใด ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะตองยึดหลักภราดรภาพไวเสมอ หรือท่ีเรียกวา “แตกตางแตไ มแ ตกแยก” น่ันเอง กลาวคือ ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย ตองยึดหลักการประสานกลมกลืน (harmony) คอื การกา วไปดวยกัน ทํางาน และพัฒนาไปพรอมกัน ดวยสํานึกความเปนอันหน่ึงอันเดียวกันของสังคม ไมใชจาํ ใจตอ งประนีประนอม ยอมลดราวาศอกใหกัน อันอาจเปน ความจําเปน ตอ งอยูร ว มกันทีไ่ มย ง่ั ยนื 3.5 หลักนิตธิ รรม (rule of law) ประชาธิปไตยจะเขม แขง็ และมีสันติสุขได ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะตองยึด หลักนติ ิธรรม อันหมายถึง หลกั การเคารพกฎหมาย ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย จะเคารพกฎหมาย เปน อยา งดี กฎหมายนนั้ ตองเปน ธรรม เทย่ี งตรง และแนนอน ไมเปล่ียนไปเปล่ียนมาตามอําเภอใจ จึงตอง เปนกฎหมายที่บังคับใช เพ่ือประโยชนสุขของประชาชนทุกคนเอง เชน กฎจราจร กฎหมายอาญา หาก ประชาชนไมเคารพกฎหมาย สงั คมก็จะเกิดความสบั สนวุนวายได ท้ังน้ี หมายรวมถึง ระบบศาลและราชทัณฑดวย เพื่อท่ีประชาชนจะไดไมใชวิธีแกแคน ลงโทษกันเอง ประชาชนในระบอบประชาธิปไตย พึงเห็นความสําคัญ เห็นคุณคา เห็นประโยชนของการ ปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย ไมใชจ าํ ใจปฏบิ ัติตามกฎหมาย เพราะถูกบงั คบั ที่คอยแตจะฝา ฝนเมื่อมีโอกาส 4. การปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยท รงเปนประมุข (Constitutional monarchy) ระบอบประชาธิปไตยทางออม หรือแบบมีตัวแทนท่ีใชกันในประเทศตาง ๆ สวนใหญใชระบบ ประธานาธบิ ดี (presidential system) และระบบรฐั สภา (parliamentary system) ซ่งึ แบง เปน แบบท่ีมีประธานาธิบดี เปนประมุข (parliamentary republic) และแบบที่มีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข (constitutional monarchy) ประเทศทป่ี กครองดว ยระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข หมายถึง ประเทศทพี่ ระมหากษัตริยมีเพียงพระราชอํานาจในฐานะที่ทรงเปนประมุขเทานั้น สวนอํานาจนิติบัญญัติ และอาํ นาจบรหิ ารนัน้ เปนของประชาชนทีเ่ ลอื กและมอบอํานาจใหต ัวแทนใชอ ํานาจแทน แตต องใชอํานาจ ในพระปรมาภิไธยของพระมหากษัตริย เพื่อใหเปนท่ียอมรับ เนื่องจากยังมีประชาชนจํานวนมากท่ีคุนเคย

ห น า | 94 และเห็นความสาํ คญั ของการดํารงอยูของสถาบนั พระมหากษตั ริย การบัญญตั ิกฎหมาย การออกคําสั่ง การ บรหิ ารราชการในนามของประชาชนดว ยกนั เอง อาจไมไ ดรบั การยอมรบั เทา ทคี่ วร หรืออาจขาดเอกภาพใน การปกครองประเทศได วัฒนธรรมและวถิ ีชวี ิตแบบประชาธิปไตยแบง ตามคารวธรรม ปญญาธรรม และสามัคคีธรรม การที่ประเทศจะเปนประชาธิปไตยได น้นั จะมีแตเพียงรูปแบบและโครงสรางการเมืองการปกครอง เทาน้ันไมได แตประชาชนในประเทศน้ัน จะตองมีวัฒนธรรมหรือวิถีชีวิตแบบประชาธิปไตยดวย กลาวคือ ประชาชนในระบอบประชาธปิ ไตยจะตองมวี ฒั นธรรมและวิถชี วี ิตท่ีสอดคลองกบั ระบอบประชาธปิ ไตย ดงั น้ี 1. คารวธรรม 1.1 เห็นคณุ คา และเคารพศกั ดิศ์ รีความเปน มนษุ ย และสทิ ธิมนุษยชน 1.2 ใชส ทิ ธโิ ดยไมล ะท้งิ หนา ที่ 1.3 ใชเ สรีภาพอยางรบั ผดิ ชอบ 1.4 ซ่อื สัตยสจุ รติ และมคี วามโปรง ใส 1.5 ยดึ หลกั ความเสมอภาคและความยุตธิ รรม 2. สามคั คธี รรม 2.1 มจี ติ สํานึกรวมหมูแ ละทาํ งานเปนหมคู ณะ 2.2 ยึดหลกั ภราดรภาพ 2.3 ใชห ลักสันตวิ ิธี 2.4 ยึดหลักเสียงขา งมาก และเคารพสิทธขิ องเสยี งขา งนอ ย 2.5 เหน็ ความสําคญั ในประโยชนของสวนรวม 2.6 มจี ติ สาธารณะ (public mindedness) และการมจี ติ อาสา (volunteerism) การมี สว นชว ยในการพฒั นาครอบครวั โรงเรียน ชมุ ชน สังคม และประเทศชาตอิ ยางยง่ั ยืน 3. ปญญาธรรม 3.1 ยดึ หลกั เหตุผล ความจริง และความถกู ตอ ง 3.2 รทู ันขอมลู ขาวสาร และรทู ันส่ือสารมวลชน 3.3 ตดิ ตามตรวจสอบการปฏบิ ตั งิ านของบุคลากรทางการเมือง 3.4 มีความกลาหาญทางจริยธรรม กลา ทีจ่ ะยืนหยัดในสงิ่ ทถี่ กู ตอ ง 3.5 มที กั ษะการคดิ อยางมวี จิ ารณญาณ การใชเหตผุ ล การตง้ั คาํ ถาม การวจิ ัย การคนควา การรวบรวมขอ มลู การโตแยง 3.6 ทกั ษะการสือ่ สารในระบอบประชาธิปไตย ไดแ ก การฟง การอาน การคนควา การจับใจความ การสรปุ ความ การยอ ความ การขยายความ การตีความ การแปลความ การพูด การเขียน การโตวาที การอภิปราย การวิจารณ การกลาแสดงออก การแสดงความคิดเห็น และการรับฟง ความคิดเห็นของผอู น่ื 3.7 พัฒนาความรู ความคิด จิตใจ พฤตกิ รรมและการทาํ งานของตนเองอยูเ สมอ 3.8 มสี ว นรวมทางการเมืองอยางสรา งสรรค 3.9 มีความรูพน้ื ฐานทางการเมอื ง (political literacy)

ห น า | 95 คา นิยมพืน้ ฐานในการอยูรวมกันอยางสมานฉันท 12 ประการ 1. มีความรกั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  2. ซอื่ สตั ย เสยี สละ อดทน 3. กตัญตู อพอ แม ผปู กครอง ครบู าอาจารย 4. ใฝห าความรู หมนั่ ศกึ ษาเลา เรียนท้งั ทางตรงและทางออม 5. รักษาวัฒนธรรม ประเพณไี ทยอันงดงาม 6. มศี ลี ธรรม รกั ษาความสัตย หวงั ดีตอ ผอู น่ื เผอื่ แผแ ละแบงปน 7. เขา ใจเรียนรูการเปนประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษตั ริยท รงเปน ประมุขทถี่ ูกตอ ง 8. มรี ะเบยี บวนิ ยั เคารพกฎหมาย ผนู อยรจู ักเคารพผใู หญ 9. มีสติรูตวั รคู ิด รทู ํา รปู ฏบิ ตั ิ ตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช 10. รจู ักดาํ รงตนอยโู ดยใชห ลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จ- พระปรมินทรมหาภูมพิ ลอดุลยเดช รูจักอดออมไวใชเมื่อยามจําเปน มีไวพอกินพอใช ถาเหลือก็แจกจาย จําหนาย และขยายกิจการเมอ่ื มคี วามพรอมโดยมีภมู ิคุมกนั ทดี่ ี 11. มีความเขม แข็งทงั้ รางกายและจิตใจ ไมยอมแพต ออํานาจฝา ยต่ําหรือกเิ ลส มคี วามละอาย เกรงกลัวตอ บาปตามหลกั ของศาสนา 12. คํานึงถงึ ผลประโยชนข องสว นรวมและตอชาติมากกวา ผลประโยชนของตนเอง คานยิ มพื้นฐานดงั กลา วขา งตน มีความสําคญั อยา งยง่ิ ทค่ี นไทยจะตองนํามาประพฤติปฏิบัติ ในชวี ิตประจําวนั อยูเสมอ และเพือ่ ใหเ กดิ ความเขาใจย่งิ ขึ้น จะขอกลาวในรายละเอยี ดเพมิ่ เตมิ ดังนี้ 1) มคี วามรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เปนคุณลักษณะที่แสดงถึงรักความเปน ชาติไทย เปน พลเมอื งดีของชาติ มีความสามัคคี เห็นคุณคา ภูมิใจ เชิดชูความเปนไทย ปฏิบัติตนตามหลัก ศาสนาทตี่ นนับถือ และแสดงความจงรักภักดตี อสถาบันพระมหากษตั ริย 2) ซ่ือสตั ย เสียสละ อดทน เปนคุณลกั ษณะทแี่ สดงถึงการยึดมนั่ ในความถกู ตอ ง ประพฤติ ตรงตามความเปน จรงิ ตอตนเองและผอู ืน่ ละความเห็นแกตวั รจู กั แบง ปน ชว ยเหลือสงั คมและบุคคลท่คี วรให รูจักควบคุมตนเองเม่ือประสบกับความยากลาํ บากและส่ิงทก่ี อใหเ กดิ ความเสียหาย 3) กตญั ตู อพอ แม ผปู กครอง ครูบาอาจารย เปนคุณลักษณะท่ีแสดงออกถึงการรูจัก บุญคุณ ปฏิบัติตามคําสั่งสอน แสดงความรัก ความเคารพ ความเอาใจใส รักษาช่ือเสียง และตอบแทน บุญคณุ ของพอ แม ผปู กครอง และครบู าอาจารย 4) ใฝห าความรู หม่ันศึกษาเลาเรียนทั้งทางตรงและทางออม เปนคุณลักษณะท่ีแสดงออก ถึงความตง้ั ใจ เพียรพยายามในการศึกษาเลาเรยี น แสวงหาความรู ท้ังทางตรงและทางออ ม 5) รกั ษาวัฒนธรรม ประเพณีไทยอันงดงาม เปนการปฏิบัติสืบทอดอนุรักษวัฒนธรรม และประเพณีไทยอนั ดีงามดว ยความภาคภมู ิใจเห็นคณุ คา ความสําคญั 6) มีศีลธรรม รักษาความสัตย หวังดีตอผูอื่น เผ่ือแผและแบงปน เปนความประพฤติ ท่คี วรละเวนและความประพฤตทิ ค่ี วรปฏบิ ตั ิตาม

ห น า | 96 7) เขา ใจเรียนรูก ารเปน ประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษตั ริยท รงเปนประมุขทีถ่ ูกตอ ง คือ มีความรู ความเขาใจ ประพฤตปิ ฏิบัติตนตามสิทธิและหนาที่ของตนเอง เคารพสิทธิและหนาท่ีของผูอื่น ใชเ สรีภาพดวยความรบั ผดิ ชอบภายใตขอบเขตของกฎหมาย ตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย ทรงเปนประมุข 8) มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย ผูนอยรูจักการเคารพผูใหญ เปนคุณลักษณะที่ แสดงออกถึงการปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับ และกฎหมาย มีความเคารพและ นอบนอมตอผูใหญ 9) มีสตริ ตู วั รคู ดิ รูทาํ รูปฏิบัติ ตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหา- ภมู พิ ลอดุลยเดช เปน การประพฤตปิ ฏบิ ัตติ นอยางมีสติรตู วั รูคดิ รทู ํา อยางรอบคอบถูกตอ ง เหมาะสม และ นอ มนาํ พระราชดาํ รสั ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มาปฏบิ ตั ใิ นชีวติ ประจาํ วนั 10) รูจักดํารงตนอยโู ดยใชหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดํารัสของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รูจักอดออมไวใชเมื่อยามจําเปน มีไวพอกินพอใช ถาเหลือก็แจกจาย จําหนาย และขยายกิจการเม่ือมีความพรอม สามารถดําเนินชีวิตอยางพอประมาณ มเี หตุผล มีภมู คิ มุ กนั ในตัวทด่ี ี มีความรู มีคุณธรรม และปรบั ตวั เพอ่ื อยใู นสงั คมไดอยางมคี วามสุข 11) มีความเขมแข็งทั้งรางกายและจิตใจ ไมยอมแพตออํานาจฝายตํ่าหรือกิเลส มีความละอายเกรงกลัวตอบาปตามหลักของศาสนา เปนการปฏิบัติตนใหมีรางกายสมบูรณ แข็งแรง ปราศจากโรคภยั และมจี ติ ใจทีเ่ ขม แข็ง ไมก ระทาํ ความชว่ั ใด ๆ ยดึ มัน่ ในการทาํ ความดตี ามหลักของศาสนา 12) คาํ นงึ ถึงผลประโยชนข องสว นรวมและตอชาติมากกวา ผลประโยชนข องตนเอง ใหความรวมมือในกิจกรรมท่ีเปนประโยชนตอสวนรวม และประเทศชาติ เสียสละประโยชนสวนตนเพื่อ รกั ษาประโยชนข องสว นรวม

ห น า | 97 กจิ กรรม 1. ผเู รยี นคดิ วา รัฐธรรมนญู คือประชาธปิ ไตยหรอื ไม เพราะเหตุใด ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2. ผเู รียนเขาใจขอ ความที่วา “การปกครองโดยเสียงขางมากและเคารพสทิ ธิของเสียงขา งนอ ย” วาอยา งไร ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. ทาํ ไมจงึ มีคํากลา วท่ีวา ใชส ทิ ธิโดยไมล ะทงิ้ หนาที่ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4. การใชเสรีภาพอยา งรบั ผิดชอบ นน้ั มคี วามสาํ คญั ตอการอยูรวมกัน อยา งไร ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5. ผเู รียนจะนาํ คณุ ธรรม จรยิ ธรรมใดมาใชในการอยรู ว มกันอยา งสนั ติ สามัคคี ปรองดอง ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ห น า | 98 เรื่องที่ 7 การมสี วนรวมของประชาชนในการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ กระแสโลกาภวิ ตั นที่กาํ ลงั เกดิ ข้ึนทั่วโลกในปจ จบุ นั สงผลใหมีการเปล่ียนแปลงโครงสราง เศรษฐกิจไปสูอ ุตสาหกรรมและการคาเสรที ว่ั ไป ในชว งแรกไดก อใหเกิดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอยาง รวดเร็ว เนือ่ งจากการไหลเขา ของเงินทุนจากตา งชาติและเงินกูจากรฐั มกี ารเคลื่อนไหวอยางรุนแรงในดาน เศรษฐกิจทุกภาคสวน ท้ังเกษตรกรรม อุตสาหกรรม การทองเท่ียว รวมท้ัง การไหลบาของสังคมและ วฒั นธรรมนานาชาตทิ ีไ่ มสามารถหยุดย้งั ได ประชาชนคนไทยโดยเฉพาะเยาวชนและพนักงาน ตลอดจนผูใช แรงงานตา งถูกชักนําใหหลงใหลไปสูการเปน นักบรโิ ภคนิยม วัตถุนยิ ม และปจ เจกนยิ ม ติดยึดอยกู บั ความสขุ จากทุนนิยม โดยไมคํานึงถึงความหายนะที่จะตามมา เน่ืองจากการไหลไปตามกระแสวัตถุนิยมที่ให ความสําคัญกบั เงนิ ตรา กับความมีหนามีตาในสังคม ยกยองคนรวยมากกวาคนดี ใหความสําคัญกับฐานะ ทางสังคมมากกวาความเปนปราชญหรือภูมิปญญา ทุมเทใหกับความฟุมเฟอย ฟุงเฟอ สุรุยสุราย ไมให ความสําคัญกับครอบครัว และสายใยผูกพันในครอบครัวเหมือนเดิม มีการแขงขันชิงดีชิงเดนกันรุนแรง ท้ังการเรยี น การดํารงชีวิตรวมกัน การทํางาน การเอาหนาในสังคม ฯลฯ ศรัทธาคานิยมในทางคุณธรรม จรยิ ธรรมเหือดหายไป ความเอื้อเฟอเผ่ือแผ ความเมตตาอารี ความชวยเหลือเกื้อกูล สมัครสมานสามัคคี ความมนั่ คงศรัทธาในศาสนาทบ่ี รรพบรุ ษุ นบั ถือ การพึ่งพาอาศยั ระหวางผูคนในชุมชนเกือบไมมีปรากฏใหเห็น พฤติกรรมเหลานี้ลวนแตเปนตนเหตุของการสรางเจตคติท่ีไมเหมาะสมในสังคมใหเกิดข้ึนและ ทวีความรุนแรงขึ้นทุกที พฤติกรรมที่ไมถูกตองบางครั้งกลายเปนเร่ืองท่ีไดรับการยกยอง เชน บุคคลผูมี อํานาจออกกฎหมายที่เอ้ือประโยชนแกตนเองและพวกพอง แตอางวาเปนการกระทําเพ่ือประโยชนแก ประชาชนและสังคม ทัง้ ที่จริงแลว บุคคลเหลา นน้ั กลับไดป ระโยชน ซงึ่ เรียกวา ผลประโยชนท ับซอ น มองผิวเผนิ เปนเร่อื งดียอมรับได แตจริง ๆ เปนการทุจรติ ประพฤติมิชอบท่ีไมถูกตองอยางยิ่ง ฉะน้ัน จึงเปนเรื่องที่เรา จะตอ งรเู ทาทัน มีจติ สํานึกและมีสวนรว มท่จี ะชวยกันปอ งกัน แกไ ขขจัดปญหาทจุ ริตประพฤติมิชอบเหลาน้ี ใหห มดไป รูจ กั และเขา ใจกฎหมายและรัฐธรรมนูญที่เก่ียวของกับชีวิตประจําวัน รูจักใชชองทางในการสง เรือ่ งรอ งเรียนพฤติกรรม การรองเรียนตอหนวยงานที่เก่ียวของ เม่ือเกิดปญหาทุจริตประพฤติมิชอบ รูจัก เครือขายในการชวยดูแลประชาชนท่ีประสบความทุกข อันเน่ืองมาจากการทุจริตประพฤติมิชอบ เรอื่ งดังกลา วนี้ สํานักงานปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ แหงชาติ (ป.ป.ช.) ไดมีการรวบรวมขอ มูลไวบางแลว และสาํ นกั งานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั ไดนาํ มาสรุปเปน ขอมลู ประกอบไวใ น หนงั สอื “คูมือการจัดกิจกรรมการเรียนรู เรื่อง การปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2556” ท่ีใช ควบคูไปกับการเรียนการสอน เรือ่ ง “การมสี วนรว มของประชาชนในการปองกันการทุจริตประพฤติมิชอบ ในชุมชนและสังคม” ดวยแลว

ห น า | 99 “การมีสวนรว ม” (Participation) หมายถึง การเขาไปมบี ทบาทในฐานะที่เปนสวนหน่ึงของผูดําเนินการ ในกิจกรรมตา ง ๆ การมีสวนรว มของประชาชน จําเปน ตองมกี ารวางระบบท่ีเปดโอกาสใหประชาชน “กลาคิด กลา ทาํ ” ในสิ่งทถ่ี กู ตอง น่ันคือ การเปด ชอ งใหป ระชาชนมคี วามกลา ในการแสดงความคดิ เห็น และมีความกลา ในการตดั สินใจ โดยอยูในกรอบของการเคารพสิทธิของผูอื่นและการรวมกันรับผิดชอบในผลตาง ๆ ที่จะเกิดข้ึน ตามมาดวย บุคคลจะมสี วนรว มไดดี ก็ตองมคี วามรู ความเขา ใจ มีจิตสํานึกความรับผิดชอบ มปี ระสบการณ จากการรวมทํางานกบั เครอื ขายมากอน “เครอื ขาย” (Network) เปน รูปแบบขององคกรทางสังคมที่เปดโอกาสใหเกิดปฏิสัมพันธระหวาง องคก ร เพื่อการแลกเปลี่ยน การสรางความเปนอันหน่ึงอันเดียวกัน และการทํางานพรอมกันโดยมีฐานะ เทา เทยี มกัน เครอื ขา ย จงึ เปนการจดั องคก รทางสังคมท่ใี หค วามสาํ คญั กบั การเชอื่ มโยงระหวางบุคคล และ หนวยงานตาง ๆ คลาย ๆ กับรปู แบบของ “ตาขาย” หรือ “แห” ซ่ึงถูกถักทอและรอยเรียง จนกลายเปน ปกแผนเดียวกนั โดยสรปุ แลว การทํางานแบบองคกรเครอื ขา ย คอื หนว ยงานจากหลายองคกร หลายสังกัด มารวมกันทํางานเร่อื งเดยี วกัน เชอ่ื มโยงกนั ดวยวัตถปุ ระสงคเดียวกัน อยใู นฐานะเดียวกันอยางเปนอันหน่ึง อนั เดียวกัน โดยมีผลประโยชนก บั ประชาชนเหมือนกันทงั้ กลมุ เดียวกันหรือตางกลมุ กนั ได ทุจรติ หมายถงึ ประพฤติคดโกง โกง ไมซ่อื ตรง การทจุ รติ ตอหนา ที่ หมายความวา ปฏิบัติหรือละเวน การปฏบิ ัตอิ ยา งใดในตาํ แนงหรือหนาที่ หรอื ปฏบิ ัตหิ รือละเวนการปฏบิ ตั อิ ยางไรในพฤติการณที่อาจทําให ผูอ ืน่ เช่ือวามีตําแหนง หรือหนาท่ี ท้งั ๆ ทีต่ นมไิ ดม ตี ําแหนงหนา ที่ นั้น หรือใชอํานาจในตําแหนงหรือหนาท่ี เพอ่ื ประโยชนท ีม่ คิ วรไดโ ดยชอบ สาํ หรับตนเองหรือผอู ื่น “ร่ํารวยผิดปกติ” หมายความวา การมีทรัพยสิน มากผิดปกติ หรือทรัพยสินเพ่ิมขึน้ มากผดิ ปกติ หรอื การมหี นส้ี นิ ลดลงมากผดิ ปกติ หรือไดทรพั ยส นิ มาโดยไม สมควร สืบเน่อื งมาจากการปฏิบตั ิหนา ท่หี รอื ใชอ าํ นาจในตาํ แหนงหนาท่ี การขดั กันแหง ผลประโยชนหรือการมีประโยชนทบั ซอ น คอื การที่สภาวการณท ีบ่ ุคคลที่มีอํานาจหรือ หนาทีท่ ่จี ะตอ งใชด ุลยพนิ ิจ ปฏบิ ตั หิ นา ท่ี หรอื กระทาํ การอยางใดอยา งหนึ่ง ตามอํานาจหนาท่ี เพ่ือสวนรวม หรือหนวยงาน หรือองคกร แลวตนเองมีผลประโยชนสวนตนในเรื่องน้ัน ๆ ดวย การมีผลประโยชนทับซอน จึงเปนตนเหตุท่ีมีความสัมพันธใกลชิดกับการทุจริต มีลักษณะทํานองเดียวกันกับหลักศีลธรรม ขนบธรรมเนียม จารีตประเพณี หลกั คุณธรรม จรยิ ธรรม กลาวคอื การกระทําใด ๆ ทเี่ ปนการขดั กนั ระหวาง ประโยชนส ว นบุคคลกบั ประโยชนสว นรวมแลว เปน ส่งิ ท่ีไมควรกระทํา ตองหลีกเลี่ยง เมื่อเปนกฎศีลธรรม จึงมีการฝาฝนสงั คม จงึ ไดส รา งเปน หลักกฎหมายขน้ึ มา เพอ่ื หา มมิใหเ จาหนาทข่ี องรัฐกระทําการท่ีเปนการ ขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวม ตัวอยางของการขัดกันระหวางประโยชนสวน บุคคลและประโยชนส วนรวม ไดแ ก - การทําธรุ กจิ หรอื การเปนคสู ญั ญากบั หนวยงานท่ีตนเองกํากบั ดูแล - การรบั ทรพั ยสินหรือประโยชนอืน่ ใด เพ่ือใหตนเองกระทาํ การหรือไมก ระทําการอยา งใด ในตาํ แหนง ไมว าการน้นั จะชอบหรอื ไมชอบดว ยทรพั ย - การทํางานหลังจากท่ีพนจากตาํ แหนง หรือเกษียณอายรุ าชการ เพือ่ หาประโยชนต อบแทนจาก หนวยงานเดมิ - การจดั ตง้ั หรือการมสี วนรวมกบั หนว ยงานเอกชน เพ่ือทาํ ธรุ กิจแขงขนั กบั หนว ยงานราชการที่ ตนเองปฏบิ ตั ิหนาที่ - การทํางานอนื่ ซึ่งไดร บั ประโยชนจ ากหนว ยงานราชการทตี่ นเองปฏบิ ตั หิ นา ที่ - การรบั รขู อมลู ภายในนอกเหนอื หนา ทีแ่ ละใชขอ มูลภายในเพอื่ ประโยชนต นเอง

ห น า | 100 - การใชท รพั ยส มบตั ขิ องหนวยงานเพอ่ื ประโยชนข องตนเอง - การนําโครงการสาธารณะลงในเขตเลอื กตง้ั เพอ่ื ประโยชนแ กต นเองและในทางการเมอื ง - การทาํ งานสองตําแหนง ท่มี ผี ลประโยชนของงานทบั ซอนกัน - การรบั สินบน วธิ สี รางความตระหนกั ใหประชาชนมีสว นรว มในการตอ ตา นการทุจรติ การใหประชาชนมีสวนรวมกับ สํานักงาน ป.ป.ช. ในการตอตานการทุจริต โดยวิธีการสราง ความตระหนัก อาจพิจารณาไดดังนี้ 1. ปลูกจิตสํานึก คานิยม คุณธรรมจริยธรรม และสรางวินัยแกทุกภาคสวน โดยการสงเสริม การดําเนนิ ชวี ติ ตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง สง เสรมิ การปฏิบัติตามหลักคุณธรรม จริยธรรมและ วินัย ใชก ารศึกษาเปนเครือ่ งมือในการปองกนั เสรมิ สรา งความรู ทกั ษะ ทัศนคติ ปลกู ฝง จิตสาํ นึกใหนักเรียน นกั ศกึ ษา เยาวชน และประชาชนอยางตอเน่ือง รวมทั้งผลกั ดนั คา นิยมการปอ งกนั การทจุ รติ ความซือ่ สตั ยสจุ ริต รงั เกียจการทุจรติ เปนคานยิ มแหงชาติ 2. รวมมือในการสรา งการมสี วนรวมและเครือขายปองกันและปราบปรามการทุจริตในทุกภาคสวน โดย 2.1 การประชาสัมพันธตอ ตา นการทจุ ริตประพฤตมิ ชิ อบทกุ รปู แบบ 2.2 เสริมสรา งกระบวนการมสี ว นรว มของประชาชนทุกภาคสว น 2.3 เสรมิ สรา งความเขมแขง็ ของเครือขายใหม ีขวัญและกําลงั ใจในการทาํ งาน 3. สงเสริมความเปนอิสระและสรางประสิทธิภาพใหแกองคกรท่ีมีหนาที่ตรวจสอบการทุจริต โดยเฉพาะสํานักงาน ป.ป.ช. ใหปราศจากการแทรกแซงของอิทธิพลจากภาคการเมือง ภาคราชการ และ ภาคธุรกจิ และถวงดุลอํานาจภาครัฐที่เกี่ยวของทุกระดับ เปดโอกาสใหประชาชนเขาถึงขอเท็จจริงอยาง ทนั การณ 4. สงเสริมการสรา งมาตรฐาน จรรยาบรรณวิชาชพี แกบ ุคลากรของหนวยงานท่ีมีหนาที่ตรวจสอบ การทจุ รติ รวมท้ัง การเสริมสรางความรูทักษะ และจริยธรรมแกบุคลากร รวมทั้งเสริมสรางขวัญกําลังใจ และการบรหิ ารงานบคุ ลากร การสรางความรว มมอื ดานวชิ าการกับองคกรตา งประเทศดว ย กฎหมายทเ่ี กีย่ วขอ งในการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ ริต ภารกิจในดานปองกันการทุจริต คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอํานาจหนาท่ีดําเนินการ เพื่อปองกัน การทุจริตและเสริมสรา งทัศนคตแิ ละคา นยิ มเกย่ี วกับความซอื่ สตั ยส จุ รติ รวมทงั้ ดําเนนิ การใหป ระชาชนหรือ กลมุ บุคคล ในการสงเสริมใหประชาชนคนไทย มีสว นรว มในการปองกันและปราบปรามการทุจรติ ประกอบกับ การทรี่ ัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ซึ่งเปนกฎหมายสูงสดุ ของประเทศ ยงั ไดก าํ หนดใหรัฐมีหนาที่ตอง เขา มามีสวนรว ม โดยการสง เสริมและสนบั สนุนการมสี ว นรว มของประชาชนในการตรวจสอบการใชอํานาจรัฐ ทุกระดบั ในรปู แบบองคกรทางวิชาชพี หรอื ตามสาขาอาชีพที่หลากหลายหรือรูปแบบอ่ืน ๆ ในการดําเนินงาน ตามอํานาจหนา ทีข่ องคณะกรรมการ ป.ป.ช. จึงไดกําหนดยุทธศาสตรชาติที่เกี่ยวของกับการปองกันและ ปราบปรามการทุจรติ โดยกําหนดวสิ ยั ทศั นและพนั ธกจิ สง เสรมิ ใหทุกภาคสวน รวมทงั้ ประชาชน ไดรับการ ปลกู จติ สาํ นึกใหม วี ินัย ยึดม่นั ในคณุ ธรรม จริยธรรม รวมถึงพฒั นาเครือขายปองกันและปราบปรามการทุจริต ประพฤติมิชอบอยางบูรณาการ รวมท้ังมีขอกฎหมายบัญญัติไวชัดเจน มีกฎหมายที่เก่ียวของในการ

ห น า | 101 ปฏิบัตงิ าน เพ่ือปอ งกันปญหาการทุจริต ประพฤติมิชอบท่ีผูปฏิบัติงาน และเครือขายภาคประชาชน ควร ทราบดงั น้ี 1. รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 87 (3) รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช 2550 มีเจตนารมณใหป ระชาชนมบี ทบาท และมสี ว นรว มในการปกครอง และตรวจสอบการใชอ าํ นาจรัฐอยางเปน รูปธรรม โดยไดก ําหนดไวใ น มาตรา 87 ใหรฐั ตอ งดาํ เนนิ การตามนโยบายการมสี วนรว มของประชาชน (3) สง เสริมและสนบั สนุนการมีสวนรวมของ ประชาชนในการตรวจสอบการใชอ ํานาจรัฐทกุ ระดับ ในรูปแบบองคกรทางวิชาชีพ หรือตามสาขาอาชีพท่ี หลากหลาย หรือรูปแบบอืน่ ๆ 2. พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวา ดวยการปอ งกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2542 (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2554 มาตร 19 (3) พระราชบัญญัติประกอบรฐั ธรรมนูญวาดวยการปอ งกันและปราบปรามการทุจรติ พ.ศ. 2542 (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2554 กําหนดอํานาจหนาท่ขี องคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไวในมาตรา 19 โดยในดานการปองกัน การทุจริต ไดกําหนดไวในมาตรา 19(13) วาดําเนินการเพ่ือปองกันการทุจริตและเสริมสรางทัศนคติและ คา นิยมเก่ยี วกับความซือ่ สัตยส จุ ริต รวมทง้ั ดาํ เนินการใหป ระชาชนหรือกลุมบคุ คลมีสวนรวมในการปองกัน และปราบปรามการทุจริต 3. ภารกจิ และอาํ นาจหนา ทขี่ องคณะกรรมการ ป.ป.ช. ซ่ึงมอี าํ นาจหนา ทีใ่ นดานตา ง ๆ ดงั น้ี 3.1 ดา นปองกนั การทุจรติ 3.2 ดา นปราบปรามการทุจริต 3.3 ดา นตรวจสอบทรพั ยส ิน ทัง้ นีม้ รี ายละเอยี ดท่สี ามารถศึกษาคน ควา ไดจ ากเอกสารคูมือการจัดกิจกรรมการเรียนรู เร่ือง การปองกัน และปราบปรามการทุจรติ พ.ศ. 2556 และ www.nacc.go.th (เวบ็ ไซต ป.ป.ช.) การกระตนุ จติ สาํ นกึ การมีสว นรว มในการปอ งกนั และปราบปรามการทุจรติ เพ่ือใหผ ูเ รยี นเกิดความเขา ใจ ตระหนกั และมจี ติ สาํ นกึ ในการมีสว นรว มที่จะปอ งกนั การทุจริต ประพฤติมิชอบในชมุ ชน และสงั คม หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขั้นพนื้ ฐาน พุทธศักราช 2551 จงึ ไดก าํ หนดแนวทางการเรยี นรู ในรปู แบบกรณีศกึ ษา ใหผูเรียนไดฝกทักษะการคิด วิเคราะห การมีสวนรวม ในการแกป ญหาการทจุ รติ รปู แบบตา ง ๆ ดวยเจตนาที่จะใหผูเรยี นสามารถนําไปเปนแนวทางในการปฏิบัติ เพือ่ ประโยชนต อตนเอง ครอบครวั ชุมชน และสังคม จนเกิดการพัฒนาจิตสํานึกในการมีสวนรวมปองกัน และปราบปรามการทุจรติ ได กจิ กรรมทั้งหมดประกอบดว ย 6 กรณีศึกษา ไดแ ก 1. เรื่อง เรยี กรบั เงินจากผูคา โค กระบอื แถมโรคใหผ บู ริโภคเน้ือสตั ว 2. เร่อื ง โรงรบั จาํ นาํ ทาํ พษิ 3. เรอ่ื ง ไมกลายเปนงา 4. เรือ่ ง ทุจรติ ประปา 5. เรื่อง น้าํ ทว มจรงิ หรือ 6. เรอื่ ง ขุดบอ....ลวงใคร 7. เรอ่ื ง ใครผดิ ....

ห น า | 102 8. เร่อื ง ทาํ ไดอยา งไร... 9. เร่ือง เงินหลวง....อยา เอา ทงั้ นี้ ผูเ รียนและผูส อน จะตอ งรว มมอื กันนําขอมูลทงั้ ดาน วิชาการ ระเบียบ กฎหมาย ที่ไดมี การสรุปรวบรวมไวใ นเอกสาร คูมอื การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู เรอ่ื ง การมสี ว นรวมของประชาชนในการปองกัน และปราบปรามการทุจริต รวมกับขอมูล ปญหาความตองการสภาพแวดลอมของชุมชน ทองถ่ิน และ คณุ ธรรม จริยธรรม ท่ีตนเองมีอยูมาตัดสินใจแกปญ หาตา ง ๆ ใหลลุ ว งไปไดอยา งเหมาะสมตอ ไป

ห น า | 103 กรณศี กึ ษา เรือ่ ง 1 เรยี กรบั เงนิ จากผูคา โค กระบือ แถมโรคใหผูบริโภคเน้ือสัตว วตั ถุประสงค 1. วิเคราะหพ ฤตกิ รรมและโทษของผูกระทําความผดิ ไดอยา งมเี หตุผลและหลกั กฎหมาย 2. นาํ หลกั คณุ ธรรมมาวเิ คราะหในสถานการณท ี่เกิดขึ้นได 3. บอกวิธกี ารมสี ว นรวมในการปอ งกนั ปราบปรามการทุจรติ 4. เกิดจิตสาํ นกึ การมสี ว นรวมในการปองกันและปราบปรามการทุจริต 5. ไดข อ คิดจาการศกึ ษากรณตี วั อยางในการกระทาํ การทจุ ริต เนื้อหาสาระ พระราชบญั ญัตปิ ระกอบรัฐธรรมนญู วาดว ยการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ. 2542 และ ท่แี กไขเพ่ิมเติม พ.ศ. 2554 กรณีศกึ ษา การนาํ เขาโค กระบอื ผานดานชายแดน ผูคา โค กระบือ นําเขา ตอ งเสียคา ธรรมเนยี มการเคล่ือนยายสัตว โดยเจา หนาทข่ี องรฐั ตอ งมีการกกั โค กระบือ ณ บรเิ วณชายแดน เพอ่ื ฉีดวคั ซนี ปอ งกันโรคระบาด และดอู าการ 15 วนั ถา ไมมอี าการผดิ ปรกติ ผคู าโค กระบือ ก็จะยืน่ เสียคา ธรรมเนียมใบอนุญาตเคลอ่ื นยา ยสตั ว (ใบ ร.4) ออกไปนอกเขตจงั หวัดได นายขวด พอคาโค กระบือ นําเขาโค กระบือ จากพมาเขามาประเทศไทย ไมผานขั้นตอนและ วิธีการตาง ๆ ท่ีถูกตอง โดยไดรับการชวยเหลือจากนายแกว ท่ีมีหนาท่ีเก็บคาธรรมเนียมพรอมออก ใบเสรจ็ รบั เงิน และใบอนญุ าตเคลื่อนยา ยสัตว (ใบ ร.4) นายแกวเรียกเงินจากนายขวด 3,000 บาทตอรถบรรทุก โค กระบอื 1 คนั แลวไมน าํ เงนิ สง ใหท างราชการ และท่ีรายไปกวานั้น นายแกวไมไดฉีดวัคซีนปองกันโรคระบาด ใหโค กระบือ แถมยังเบิกเงินจากทางราชการ เปนคาวัคซีนในการฉดี วัคซีนใหโค กระบือ อีก ในแตละวันมี การนาํ เขาโค กระบือ ไมน อยกวาวันละ 50 คนั รถบรรทุก 1 ป ไดเงินถึง 54,750,000 บาท นายแกวทําแบบน้ี มาหลายปแลว คิดเปนเงินท่ีไดจากการทุจริตเปนเงินมหาศาลทีเดียว ที่สําคัญโค กระบือ ไมไดฉีดวัคซีน ปอ งกนั โรคระบาด ประชาชนท่ีบริโภคจะเกิดผลรายตอสุขภาพโดยตรง จากพฤติกรรมดังกลาว นายแกว คนเดยี วไมสามารถทาํ การทจุ ริตดังกลาวไดสําเร็จโดยลาํ พัง ตองมีขาราชการ ผูเขารวมขบวนการอีกหลาย หนว ยงาน เชน หนวยงานท่ีเก็บภาษีนําเขา หนวยงานท่ีออกต๋ัวพิมพรูปพรรณสัตว และเจาหนาท่ีตํารวจ เปนตน การกระทาํ นสี้ งผลกระทบโดยตรงตอสังคมและเศรษฐกจิ ของประเทศชาติอยางมาก การจะเอาผิด กบั ผูก ระทําการทุจริต ตองมีหลักฐานที่ชัดเจนวา ผูกระทําผิดมีการเรียกเก็บเงิน และรับเงินจากผูคา โค กระบือ จรงิ เปนจาํ นวนเงนิ เทาไหร และมใี ครบางทีจ่ ายเงินใหน ายแกว ใครละ จะชว ยนําสบื หาหลกั ฐานทีก่ ลา วมาแลวได ในเมอ่ื ตํารวจเองก็เขารวมขบวนการทุจริตเสียเอง สํานกั งานปองกันและปราบปรามการทจุ ริตแหงชาติ (ป.ป.ช.) จึงตอ งลงมอื หาหลักฐานเอง โดยใหเจา หนา ที่ ปลอมตัวเปนชาวบานเขาไปพรอมกับนายขวด นําเงินคาธรรมเนียมการเคลือ่ นยายสตั วไ ปใหน ายแกวที่บาน จํานวน 30,000 บาท นายแกว จงึ ใหใบอนญุ าตเคลอ่ื นยา ยสตั ว (ใบ ร.4) กับนายขวด 10 ใบ จากนั้น นายขวด ไดพาเจา หนา ที่ ป.ป.ช. ทป่ี ลอมตวั ไปหานายโถ เจาหนาที่ตํารวจที่สถานที่แหงหนึ่ง และนําใบ ร. 4 ใหนายโถ นายโถ จึงเขียนจดหมายนอยมีใจความวา “จายแลว” จํานวน 10 ใบ ใหนายขวด เพ่ือเอาไปใหคนขับ รถบรรทุกโค กระบอื เพ่ือนาํ ไปแสดงใหเ จาหนาที่ตํารวจดู คูกับใบ ร.4 ตามรายทางทผ่ี านไป ซึ่งเปนท่ีเขาใจวา ไดม กี ารจายเงินใหแ กน ายโถแลว และเมอื่ สน้ิ เดือนนายโถจะนําเงนิ ไปใหผูก ํากบั การสถานตี ํารวจ

ห น า | 104 ประเดน็ 1. จากกรณศี ึกษามใี ครเปน ผกู ระทําความผิดในการทุจรติ 2. นายแกว กบั พวกผกู ระทําผิด ควรไดร บั โทษทางวนิ ัยอยา งไร และดําเนนิ คดีทางศาล หรอื ไม อยางไร 3. นายขวดเปนผูกระทําความผิดดว ยหรือไม เพราะเหตใุ ด 4. ผูกระทําการทจุ ริตทกุ คนขาดคณุ ธรรมในขอ ใด 5. ทา นไดขอ คดิ จากกรณีศกึ ษาเรอ่ื งนี้อยางไร 6. หากทา นทราบเรอื่ งการทจุ ริตดังกลา ว ควรแจงเรือ่ งไปท่ใี ด ใบงาน 1. ใหผ เู รียนอา นกรณศี กึ ษา เรอ่ื ง เรยี กรับเงนิ จากผูคาโค กระบอื แถมโรคใหผ บู ริโภคเน้อื สตั ว แลวตอบคําถามในประเดน็ ท่ี 1 - 5 ในกระดาษ 2. ผสู อนใหผ ูเ รียนแตละคนอานความคดิ เหน็ ของตนในแตล ะขอใหเพอื่ นในหอ งเรยี นฟง โดยการสมุ และใหชว ยกันวเิ คราะหเหตุและผลในแตละประเดน็ และผสู อนสรปุ ประเดน็ จากการวเิ คราะหน น้ั กิจกรรมการเรยี นรูตอเนื่อง ใหผ ูเรยี นคนควา ทํารายงานเรอ่ื งจริงเก่ียวกบั การทจุ ริตของขา ราชการในรปู แบบตาง ๆ และเสนอ แนวทางปองกันและปราบปรามการทจุ รติ คนละ 1 เรอ่ื ง สื่อและแหลง คน ควา - เอกสาร พระราชบญั ญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา ดวยการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ. 2542 และ ที่แกไขเพิ่มเตมิ พ.ศ. 2554 - www.nacc.go.th

ห น า | 105 วัตถุประสงค เร่อื ง 2 โรงรบั จํานาํ ทาํ พษิ 1. วเิ คราะหพ ฤตกิ รรมและโทษของผูกระทําความผิดไดอ ยา งมเี หตุผลและหลักกฎหมาย 2. นําหลักคณุ ธรรมมาวิเคราะหในสถานการณท ี่เกดิ ข้นึ ได 3. บอกวิธกี ารมสี วนรว มในการปองกันปราบปรามการทจุ ริต 4. ไดขอคิดจากการศึกษากรณตี วั อยางในการกระทาํ การทจุ ริต เน้อื หาสาระ พระราชบัญญัตปิ ระกอบรัฐธรรมนญู วาดวยการปอ งกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2542 และ ทแี่ กไ ขเพม่ิ เตมิ พ.ศ. 2554 กรณีศกึ ษา ณ ตาํ บลมะขามปอ ม ชาวบา นสวนมากมอี าชีพทาํ ไร ทําสวน ในหลาย ๆ ครั้งจะมีรายไดไมพอกับ คาใชจ ายตาง ๆ มีรายไดไมแนนอน ใน 1 ป เมอ่ื เกบ็ เก่ยี วผลผลติ จากไรนาไดแลว หากบางปมีเงินเหลือจาก การใชหนี้คาเชานา เชาไร คายาฆาแมลง คาปุย และอ่ืน ๆ แลวมักจะซ้ือทองหรือเคร่ืองใชไฟฟา และ ทรัพยสนิ ทีช่ อบไว ซงึ่ ชาวบา นมักจะมีความคดิ เหมือนกันวา เมอ่ื ยามชักหนาไมถึงหลัง เปดเทอมลูกตองใช เงนิ ซอื้ เส้อื ผา นักเรยี น คาเทอม และคา ใชจา ยอนื่ ตามมาอีกมาก ก็จะไดนําทรัพยสินไปจํานําท่ีโรงรับจํานํา หรือรานขายทองในตวั จังหวัด นายฉลาด นายกเทศมนตรตี าํ บลมะขามปอ ม ไดส งั เกตพฤติกรรมของขาวบานมาหลายป จึงคิดวาแทนที่ ชาวบา นจะเอาทรพั ยส นิ ไปจาํ นาํ ในตวั จงั หวดั เสยี คา ดอกเบ้ยี ใหก บั คนตางถ่นิ ถา เทศบาลมะขามปอ ม ต้ังโรงรับจํานําเอง จะไดเงนิ จากดอกเบี้ย และสวนตา งของทรพั ยสินทนี่ ําออกมาขายเม่อื หลุดจํานาํ แลว และเงินจาํ นวนน้จี ะไดนาํ เขา เปนรายไดข องเทศบาลตําบล เพื่อใชในการพัฒนาตําบลของตนตอไป จึงต้ังโรงรับจํานําข้ึนชื่อวา “โรงรับจํานํา มะขามปอ ม” มีรายไดปล ะกวา 5,000,000 บาท หลายปต อมามีการผลัดเปล่ียน นายกเทศมนตรีตําบลมะขามปอม เร่ือยมา และกจิ การโรงรบั จํานาํ มะขามปอมเจริญรุง เรือง มรี ายไดเ ปนกอบเปนกํา จนกระท่ัง นายซื่อนอย ไดรับ เลือกเขามาเปน นายกเทศมนตรตี ําบลมะขามปอ มคนปจ จบุ ัน เหน็ วากจิ การโรงรับจาํ นาํ มะขามปอ มมีรายไดดมี าก อยากไดสวนแบงจากผลประกอบการนั้นบาง จึงไดตั้งโรงรับจํานําของตนเอง ใหภรรยาเปนผูจัดการดูแล และ ตนเขา รว มเปน คณะกรรมการบริหาร ณ ตําบลมะขามปอ ม นั้นเอง และโรงรบั จํานาํ ของตนใหญโตมีรายไดสมใจ ประเดน็ คําถาม 1. จากกรณศี ึกษานายซื่อนอย นายกเทศมนตรตี าํ บลมะขามปอ มคนปจ จุบัน ต้งั โรงรับจํานําของตน ณ ตาํ บลมะขามปอ ม มคี วามผิดทางวินยั และอาญา หรือไมเ พราะเหตุใด 2. นายฉลาดมคี วามผดิ ในการทุจริตหรอื ไม เพราะเหตใุ ด 3. ใครเปน ผมู ีคณุ ธรรมและไมมีคุณธรรมในการทํางานใหกบั รัฐ 4. หากทานเปน ชาวบา นตําบลมะขามปอม ทราบเรื่องตามเหตกุ ารณใ นกรณศี ึกษา ทา นทาํ อยา งไร เพราะเหตใุ ด

ห น า | 106 ใบงาน 1. แบง กลุมผูเรียนกลุมละ 3 - 4 คน และใหศึกษากรณีศึกษาเร่ือง “โรงรับจํานําทําพิษ” จดบันทึก ความคิดเหน็ ของตนตามประเด็น 1 - 4 และใหส มาชิกในกลมุ นาํ เสนอขอ คดิ เหน็ ของตนเองตอกลุม แลวชวยกันวเิ คราะหส รปุ เปนผลงานของกลมุ โดยใชค วามรจู ากกฎหมายการปองกันและปราบปราม การทุจริต พ.ศ. 2542 และท่แี กไ ขเพม่ิ เตมิ พ.ศ. 2554 ประกอบ 2. ใหตัวแทนแตล ะกลุม นาํ เสนอผลสรปุ ของกลุมในหอ งเรยี น และผสู อนชวยเตมิ เตม็ พรอมสอดแทรก ความรเู รือ่ งการปอ งกันการทจุ รติ คุณธรรม ความซื่อสัตย 3. ใหผูเ รยี นคน ควา ทํารายงานเรือ่ งจริงเกี่ยวกับการทจุ ริตของขาราชการในรูปแบบตาง ๆ และเสนอ แนวทางปอ งกันและปราบปราม คนละเรือ่ ง กจิ กรรมการเรียนรูต อ เนอื่ ง ใหผูเรียนคนควา ทาํ รายงานเรอื่ งจริงเกย่ี วกบั การทจุ รติ ของขา ราชการในรปู แบบตาง ๆ และเสนอ แนวทางปองกันและปราบปรามการทจุ ริต คนละ 1 เรอ่ื ง สือ่ และแหลงคนควา - เอกสาร พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2542 และ ทแ่ี กไ ขเพม่ิ เตมิ พ.ศ. 2554 - www.nacc.go.th

ห น า | 107 เรื่อง 3 ไมกลายเปนงา วัตถปุ ระสงค 1. วิเคราะหพ ฤติกรรมและโทษของผูก ระทาํ ความผดิ ไดอ ยา งมีเหตุผลและหลักกฎหมาย 2. นําหลกั คณุ ธรรมมาวิเคราะหใ นสถานการณท ่ีเกิดข้ึนได 3. บอกวิธีการมสี ว นรว มในการปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ 4. เกิดจติ สาํ นกึ การมสี ว นรวมในการปองกันและปราบปรามการทจุ รติ 5. ไดขอ คดิ จาการศกึ ษากรณตี ัวอยางในการกระทาํ การทจุ รติ เนอื้ หาสาระ พระราชบัญญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญวา ดวยการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ ริต พ.ศ. 2542 และ ท่ีแกไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2554 กรณีศกึ ษา นายเฮยี ง เปน พอ คาท่ีมอี ิทธพิ ลในวงการธุรกิจและวงการเมอื ง รวมไปถึงวงการราชการไทย คร้ังหนึ่ง เขาไดพ านกั การเมืองและขาราชการชน้ั ผูใหญ จาํ นวนประมาณ 12 คน ไปเท่ียวเมืองจนี โดยออกคา เดินทาง และคา ใชจ ายอนื่ ท้งั หมด เมื่อถึงวนั เดินทางกลบั นายเฮียงไดแ อบนาํ ลังไมขนงาชางและเครื่องลายครามล้ําคา จากเมอื งจีนเขามา โดยบอกวาเปนไมแกะสลักธรรมดาของผูเดนิ ทาง ทั้ง 12 คน และกระทําการหลบเลี่ยง การตรวจประเมนิ ราคาจดั เกบ็ ภาษีของเจาหนา ทผ่ี ูต รวจ นายเฮยี งไดรบั ยกเวน การตรวจ โดยเจาหนาท่ีไมไดลงไปตรวจสิ่งของหรือใหนําสิ่งของขึ้นมาทาง ประตูมาใหตรวจแตอ ยางไร เพราะนายเฮยี งมคี วามสนิทสนมคุนเคยและใหสิ่งของแกเจาหนาที่ผูตรวจเปน ประจาํ ครงั้ นเ้ี จา หนา ที่คํานวณและเก็บภาษีเปน เงินเพยี ง 1,000 บาท โดยไมไดเปดลังตรวจตามข้ันตอนปกติ ขณะทนี่ ายเฮียงขนของออกจากสนามบิน เจาหนาที่ รปภ. พบพิรุธและไมใหนําสินคาออก แมวานายเฮียง จะไดแสดงใบเสยี ภาษีแลว แตเนอื่ งจากใบแสดงการเสียภาษี ระบุจายภาษีแค 1,000 บาท ท้ังท่ีสินคามีถึง 4 ลงั ใหญ จงึ ดาํ เนินการกกั สินคาไวก อ น ในชว งเวลาที่สนิ คา ถูกกกั นายเฮียง พยายามตอ รองนาํ สินคา ออกมานั้น มีพลเมืองดีโทรศพั ทเขามา แจง ป.ป.ช.วา นายเฮียงไดแจงนําสินคาไมตรงกับรายการที่ไดรับแจง ทาง ป.ป.ช. จึงไดรีบประสานงาน ระงับการนาํ สนิ คาออก เพื่อรอการตรวจพสิ จู น หลังจากน้นั จึงพบวา จากทีน่ ายเฮยี ง แจงวา เปน ไมแ กะสลกั กลบั กลายเปน งาชา งแกะสลัก ลวดลายละเอยี ดสวยงาม และเปน เครอ่ื งลายครามโบราณ มูลคาหลายลานบาท เมื่อหลักฐานการสืบคนชัดเจน จึงไดดําเนินการสงฟองจําเลย คือ เจาหนาท่ีผูจัดเก็บภาษีฐานละเลย การปฏบิ ตั หิ นาท่ี และนายเฮียง ฐานสนับสนนุ การกระทาํ ความผิดของเจาหนา ที่ ในคดีนี้ศาลไดพิพากษาวา จาํ เลย คอื เจาหนาที่ผูจ ัดเก็บภาษี ละเลยการปฏิบัติหนาที่ สวนนายเฮียง น้ัน ศาลลงโทษจําคุกและปรับ เปนเงนิ 4 เทา ของราคาประเมนิ บวกอากรรวมเปน เงินหลายสบิ ลา นบาท

ห น า | 108 ประเดน็ 1. ใหผ ูเรยี นวเิ คราะหต วั ผกู ระทาํ การทุจริตรายบคุ คลวาเหมอื นหรือแตกตางกนั อยา งไร 2. ใหผ ูเรียนวิเคราะหการขาดคุณธรรม จรยิ ธรรม แตล ะบุคคลทเ่ี กย่ี วของกบั การทจุ รติ 3. ใครควรไดร ับการยกยอ งมากทสี่ ุด เพราะเหตุใด ใบงาน 1. ใหผ ูเ รียนฝก วิเคราะหร ปู แบบการทจุ ริตจากแหลง ขา วตาง ๆ 2. ใหผ ูเ รียนวิเคราะหผ ลดใี นการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ ริต 3. ใหผ ูเ รียนเสนอแนวทางในการปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ กิจกรรมการเรียนรอู ยา งตอ เนื่อง มอบหมายผเู รียน ศกึ ษากรณีตัวอยางการกระทําทุจริตท่ี ป.ป.ช. ช้ีมูลและผูมีอํานาจหนาที่ไดสั่ง ลงโทษแลว จากเว็บไซตของ ป.ป.ช. พรอมวิเคราะหประเด็นตามใบงานและเสนอวิธีการมีสวนรวมใน การปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ นาํ มาเสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรื่อง สื่อ แหลงคน ควา 1. มมุ สง เสรมิ การเรียนรดู า นการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ หองสมุดประชาชน 2. เวบ็ ไซต สํานักงาน ป.ป.ช. www.nacc.go.th 3. สาํ นกั งาน ป.ป.ช. ประจาํ จงั หวัด

ห น า | 109 เรอ่ื ง 4 ทุจริตประปา วัตถุประสงค 1. วเิ คราะหพ ฤติกรรมและโทษของผูกระทาํ ความผดิ ไดอ ยา งมเี หตผุ ลและหลกั กฎหมาย 2. นาํ หลกั คณุ ธรรมมาวิเคราะหใ นสถานการณท ี่เกิดข้นึ ได 3. บอกวธิ กี ารมสี วนรวมในการปองกนั และปราบปรามการทุจรติ 4. เกดิ จิตสํานึกการมสี ว นรวมในการปองกนั และปราบปรามการทจุ ริต 5. ไดข อคิดจาการศกึ ษากรณีตัวอยา งในการกระทาํ การทจุ ริต เนอ้ื หาสาระ พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา ดว ยการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ. 2542 และ ทแี่ กไขเพิ่มเตมิ พ.ศ. 2554 กรณศี กึ ษา องคก ารบริหารสว นตาํ บลแหงหนง่ึ ไดป ระกาศสอบราคาจางเหมาระบบประปาหมูบาน ในวงเงิน 400,000 บาท โดยมหี างหุนสวน คอนกรตี จํากดั แหงหน่งึ ซงึ่ เสนอราคาต่ําสดุ เปนผูไดรับเลือกใหกอสราง ระบบประปาดงั กลา ว และองคก ารบริหารสว นตาํ บล ไดม ีคาํ สัง่ แตง ต้ังคณะกรรมการตรวจจางประกอบดว ย นายกิจจา ประธานคณะกรรมการองคการบริหารสวนตําบล เปนประธานกรรมการ นายขรรคชัย ปลดั องคการบรหิ ารสวนตาํ บล เปน กรรมการ นอกจากนย้ี ังมีกรรมการบริหารและผูแทนประชาคมหมูบาน อีก 2 คน รวมเปนกรรมการ โดยมีนายคนึง หัวหนาสวนโยธา เปนผูควบคุมงานกอสราง ซึ่งนายกิจจา นายขรรคชยั และนายคะนึง ไดรว มกนั เรียกรบั เงินจากหา งหนุ สว น คอนกรีต จํากัด จํานวน 10 เปอรเซ็นต ของวงเงินคาจางกอสราง หรือประมาณ 40,000 บาท เพือ่ เปน การตอบแทนในการเบิกจายเงินคากอสราง แตหางหุนสวน คอนกรีต จํากัด ไดขอตอรองเหลือ 20,000 บาท และไดแจงความกับเจาหนาท่ีตํารวจ กองบังคับการสอบสวนสืบสวน โดยวางแผนเขาจบั กุมนายกิจจา กบั คณะ ไดพ รอ มกบั เงนิ ของกลาง ประเด็น 1. ใหผ ูเรียนวเิ คราะหตัวผกู ระทําการทุจริตรายบุคคลวาเหมือนหรอื แตกตา งกัน อยางไร 2. ใหผูเ รยี นวิเคราะหการขาดคุณธรรม จรยิ ธรรมแตละบคุ คลทเ่ี ก่ยี วของกบั การทุจริต

ห น า | 110 ใบงาน 1. ใหผเู รยี นฝกวิเคราะหร ปู แบบการทจุ ริตจากแหลงขาวตา ง ๆ 2. ใหผ เู รียนวเิ คราะหผ ลดใี นการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ 3. ใหผ ูเรยี นเสนอแนวทางในการปองกันและปราบปรามการทจุ รติ กิจกรรมการเรยี นรูอยา งตอ เนื่อง มอบหมายผเู รยี น ศึกษากรณีตัวอยางการกระทําทุจริตท่ี ป.ป.ช. ชี้มูลและผูมีอํานาจหนาที่ไดสั่ง ลงโทษแลว จากเว็บไซตข อง ป.ป.ช. พรอ มวเิ คราะหป ระเดน็ ตามใบงานและเสนอวิธีการมสี ว นรว มใน การปองกันและปราบปรามการทจุ รติ นาํ มาเสนอเปน รายงาน คนละ 1 เร่อื ง สอ่ื แหลงคน ควา 1. มุมสง เสริมการเรยี นรูดา นการปอ งกนั และปราบปรามการทจุ ริต หอ งสมดุ ประชาชน 2. เวบ็ ไซต สาํ นักงาน ป.ป.ช. www.nacc.go.th 3. สํานกั งาน ป.ป.ช. ประจาํ จังหวดั

ห น า | 111 เร่อื ง 5 นํา้ ทว มจริงหรือ วตั ถปุ ระสงค 1. ผูเ รียนสามารถตดั สินไดวาพฤตกิ รรมของเจาหนา ทต่ี ามกรณตี ัวอยางเปนการทจุ รติ ตามกรณีใด 2. ผเู รียนสามารถวเิ คราะหผ ลกระทบที่เกิดขนึ้ ตอตนเอง ครอบครัว ชุมชน และสังคมอันเปนเหตุ สบื เนือ่ งมาจากการทจุ รติ ในกรณดี ังกลา ว 3. ผูเรียนสามารถแจงเบาะแสตอผูมีหนาที่ในการปองกันการตรวจสอบและการปราบปราม การทจุ รติ ได เน้อื หาสาระ 1. ผลประโยชนท บั ซอน และการทุจรติ กรณกี ารรบั ทรัพยส นิ หรอื ประโยชนอ่นื ใด 2. พระราชบญั ญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญวาดว ยการปองกนั และปราบปรามการทุจริต พทุ ธศกั ราช 2542 และ (ฉบบั ท่ี 2) พุทธศักราช 2554 มาตรา 19(3) 3. ภารกิจและอํานาจหนาทีข่ องคณะกรรมการ ป.ป.ช. 4. คุณธรรม จริยธรรมทเี่ ก่ียวของกบั การปอ งกนั การทจุ ริต 5. เครอื ขา ยการมสี ว นรวมของประชาชนและชอ งทางการรองเรียนการทจุ รติ กรณีศึกษา เมอ่ื เกิดเหตสุ าธารณภยั เชน นา้ํ ทว ม ภัยหนาว ตามจาํ นวนวันที่ราชการกําหนดไว ทางราชการได วางแนวทางในการปฏิบัติราชการไวว า สามารถจัดซ้อื จัดจางพสั ดุดว ยวิธพี ิเศษ เพ่อื ใหไ ดส ่งิ ของ เชน อาหาร ยา เสอ้ื ผา ขาวของเครือ่ งใช หรือ สาธารณปู โภค เชน การซอ มแซมถนนหนทาง ระบบไฟฟา ประปา ฯลฯ เพื่อชวยเหลือหรือบรรเทาทุกขประชาชนผูเดือดรอน กรณีศึกษาที่ยกมาใหพิจารณา เปนกรณีของ ขาราชการระดบั สูงของอําเภอแหง หน่งึ ซง่ึ มีอาํ นาจในการพจิ ารณาจัดซือ้ จัดจา งพสั ดุเพอ่ื ชว ยเหลอื บรรเทา สาธารณภัย ดังนี้ “นาย จ เปน ขาราชการระดับสูงของอําเภอแหง หน่ึง ไดรายงานเหตดุ วนสาธารณภัยวา เกดิ อุทกภัย ในพ้ืนที่ท่ีรับผิดชอบ ทั้งท่ีในชวงเวลาน้ันไมมีอุทกภัยหรือฝนตกหนักแตอยางใด การรายงานเหตุดวน สาธารณภัย อันเปน ความเท็จดงั กลาว ทาํ ใหน าย จ ไดใชเปนเหตุอนุมัติใหวาจางผูรับจาง ท้ังที่รูอยูแลววา คณะกรรมการฯ (คณะกรรมการท่ีดําเนินการเกี่ยวกับการจัดจาง) ไมไดดําเนินการเจรจาตอรองราคากับ ผูร ับจา งตามระเบยี บฯ

ห น า | 112 ประเด็น 1. จากกรณีตัวอยาง ตามพระราชบญั ญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา ดว ยการปองกันและปราบปราม การทจุ ริต พุทธศกั ราช 2542 และ (ฉบับท่ี 2) พุทธศกั ราช 2554 มาตรา 19(3) เปน การทุจรติ หรือไม กรณใี ด 2. ตอกรณีดังกลา ว อํานาจในการตรวจสอบการทจุ รติ การชีม้ ูลความผิด เปน อาํ นาจของ ป.ป.ช. หรอื ไม 3. ผลกระทบทเ่ี กิดขึน้ ตอประชาชนท่ัวไป อนั เนอื่ งมาจากพฤติกรรมดงั กลาว ชองทางการรอ งเรยี น เพอ่ื ใหม ีการตรวจสอบ และการสรา งคุณธรรมใหเกดิ ขึน้ เพอ่ื ปอ งกันการเกดิ พฤตกิ รรมการทจุ ริตดังกลาว ใบงาน แบง กลมุ ผเู รยี น ใหกลมุ รว มกันวิเคราะห รว มกันแสดงความเห็นและหาขอสรปุ เปน ความคิดเห็น รว มกนั และตวั แทนกลุมนําเสนอ กรณตี วั อยา งตามประเด็นตอ ไปน้ี 1. พฤตกิ ารณดงั กรณีตัวอยาง เปนการทจุ รติ หรอื ไม อยางไร 2. หากกรณดี ังกลาวเปนการกระทาํ ทจุ ริต อาํ นาจในการตรวจสอบเปน ของหนวยงานใด และมี ชอ งทางในการสง ขาวสารการทจุ ริตใหผ มู ีหนา ทตี่ รวจสอบทราบได อยา งไรบา ง 3. ผลกระทบทเี่ กิดขึน้ ตอ ตนเอง ตอครอบครัว ตอชุมชนและสังคม อันเปน ผลมาจากเหตุแหง การกระทําดังกลาว 4. ตอ งเรง สรา งคุณธรรมใดบางใหเกดิ ข้นึ ในสงั คมเพื่อปองกนั มิใหเกิดการทุจริตดงั กลา ว กจิ กรรมการเรยี นรอู ยางตอเนื่อง 1. มอบหมายผูเรียนรายบุคคล ศกึ ษากรณีตวั อยา งการกระทาํ ทจุ ริตท่ี ป.ป.ช. ชม้ี ูลและผมู ีอาํ นาจ หนาทไ่ี ดส ง่ั ลงโทษแลว จากเวบ็ ไซตของ ป.ป.ช. พรอ มวิเคราะหตามประเด็น 1 - 4 ตามใบงานและนาํ มา เสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรอื่ ง ส่อื แหลงคนควา 1. มุมสง เสริมการเรยี นรูด า นการปอ งกันและปราบปรามการทจุ ริต หองสมดุ ประชาชน 2. เว็บไซต สาํ นักงาน ป.ป.ช. แหลง อางอิง เวบ็ ไซต สํานักงาน ป.ป.ช. www.nacc.go.th เขา ถงึ ได ณ วันท่ี 19 มนี าคม 2556

ห น า | 113 เรื่อง 6 ขุดบอ ....ลวงใคร วัตถปุ ระสงค 1. ผูเรียนสามารถตัดสินไดว า พฤตกิ รรมของเจาหนา ที่ตามกรณีตวั อยา งเปนการทจุ รติ ตามกรณีใด 2. ผเู รียนสามารถวิเคราะหผลกระทบท่เี กดิ ขน้ึ ตอ ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน และสงั คมอันเปน เหตุ สืบเน่อื งมาจากการทจุ รติ ในกรณีดังกลาว 3. ผูเรียนสามารถแจง เบาะแสตอ ผมู หี นาทใี่ นการปอ งกนั การตรวจสอบและการปราบปรามการทจุ รติ ได เนือ้ หาสาระ 1. ความหมายของการทจุ ริตและผลประโยชนทบั ซอนกรณกี ารรบั ทรพั ยสนิ หรอื ประโยชนอ น่ื ใด 2. นําเสนอเนอ้ื หาสารบญั ญตั ิของมาตรา 19(3) พระราชบญั ญัติประกอบรัฐธรรมนญู วาดวย การปอ งกนั และปราบปรามการทุจรติ พุทธศักราช 2542 (ฉบบั ท่ี 2) พุทธศักราช 2554 3. นําเสนอเกย่ี วกับภารกจิ และอํานาจหนาทขี่ องคณะกรรมการ ป.ป.ช. กรณีศึกษา นาย ป. เปน ขาราชการ สังกดั สํานักงานปฏริ ูปท่ดี นิ จงั หวัดของจังหวดั แหงหนึ่ง มีหนาท่ีรับผิดชอบ แผนงานพัฒนารายไดและปรับปรุงโครงการผลติ ประจําปงบประมาณ 2540 กรณีเกษตรกรในเขตปฏิรูป ทดี่ ินทองทีห่ มบู า นหนงึ่ ในเขตจงั หวดั นัน้ มเี กษตรกร จํานวน 13 ราย ขอกเู งนิ จากสํานกั ปฏริ ปู ท่ดี นิ จังหวัด รายละ 50,000.-บาท เพ่ือนําไปใชในการขุดบอน้ําบาดาล นาย ป. ซ่ึงมีหนาที่รับผิดชอบตามแผนงาน ดงั กลา ว ไดห ลอกลวงเกษตรกรทง้ั 13 ราย วา การขดุ เจาะบอ นํ้าบาดาลนั้น เกษตรกรตองวา จางหนวยงาน ของทางราชการใหเ ปน ผูขุดเจาะเทาน้นั หากเกษตรกรรายใดไมวาจางหนวยงานราชการใหขุดเจาะบอน้ําบาดาล จะตองคืนเงินใหแกท างราชการ ทั้งท่ีความจริงแลว ทางราชการมิไดมีระเบียบในเรื่องดังกลาวแตอยางใด เปน เหตุใหเ กษตรกรหลงเช่ือและวา จา ง นาย ป. ใหเปนผูขุดเจาะบอน้ําบาดาล ผลการขุดเจาะบอน้ําบาดาล ใหเ กษตรกร 8 ราย พบวา ปรากฏวาไมมนี ้ําเพียงพอที่จะใชในการทําการเกษตร เกษตรกรอีก 5 รายที่ยัง ไมไ ดวา จาง นาย ป. ขดุ เจาะบอนาํ้ บาดาล จึงไมยอมให นาย ป. ขุดเจาะนํ้าบาดาล นาย ป. จึงไดไปหลอกลวง เกษตรกรทง้ั 5 ราย วา จะตองคืนเงนิ ท่กี ูม ารายละ 50,000.-บาท แกทางราชการ เกษตรกรท้ัง 5 ราย จึงได คนื เงินใหแ ก นาย ป. เพื่อนําไปคืนแกทางราชการ

ห น า | 114 ประเดน็ 1. จากกรณตี ัวอยาง ตามพระราชบญั ญัตปิ ระกอบรัฐธรรมนญู วา ดวยการปอ งกนั และปราบปราม การทจุ ริต พทุ ธศักราช 2542 (ฉบับท่ี 2) พทุ ธศกั ราช 2554 มาตรา 19(3) เปน การทจุ ริตหรือไม กรณใี ด 2. ตอกรณดี ังกลาว อํานาจในการตรวจสอบการทจุ ริต การชมี้ ลู ความผิด เปนอํานาจของ ป.ป.ช. หรอื ไม 3. ผลกกระทบทเ่ี กิดขนึ้ ตอประชาชนท่วั ไปอันเนอ่ื งมาจากพฤติกรรมดงั กลา ว ชอ งทางการรอ งเรียน เพื่อใหม กี ารตรวจสอบ และการสรางคุณธรรมใหเกิดขน้ึ เพือ่ ปองกันการเกิดพฤติกรรมการทจุ รติ ดงั กลา ว ใบงาน แบง กลุมผูเรียน ใหกลมุ รว มกันวเิ คราะห รวมกันแสดงความเห็นและหาขอสรปุ เปนความคิดเห็น รวมกนั และตวั แทนกลุมนําเสนอ กรณตี วั อยางตามประเดน็ ตอไปน้ี 1. กรณตี วั อยา งเปน การขดั กันแหง ผลประโยชนหรอื ไม และนําไปสกู ารทจุ ริตอยา งไร 2. หากกรณีดงั กลา วเปนการกระทําทจุ รติ อํานาจในการตรวจสอบเปนของหนว ยงานใด และมี ชอ งทางในการสง ขา วสารการทจุ รติ ใหผ มู หี นา ทท่ี ราบไดอยางไรบาง 3. ผลกระทบทเี่ กิดขนึ้ ตอ ตนเอง ตอ ครอบครัว ตอชุมชนและสังคม อันเปนผลมาจากเหตแุ หง การกระทาํ ดงั กลาว 4. ตอ งเรง สรา งคณุ ธรรมใดบา งใหเ กดิ ขน้ึ ในสงั คมเพ่อื ปองกนั มใิ หเกดิ การทุจรติ ดังกลาว กจิ กรรมการเรียนรอู ยางตอเนื่อง 1. มอบหมายผูเรยี นรายบุคคล ศึกษากรณตี วั อยางการกระทาํ ทจุ รติ ที่ ป.ป.ช. ชี้มลู และผูมีอํานาจ หนาทไ่ี ดสัง่ ลงโทษแลว จากเว็บไซตของ ป.ป.ช. พรอมวิเคราะหตามประเด็น 1 - 4 ตามใบงานและนํามา เสนอเปน รายงาน คนละ 1 เร่อื ง 2. ยกตวั อยา งกรณีที่ผูเรียนเคยประสบดวยตัวเอง หรือโดยคนในครอบครัว อันเปนพฤติการณที่ อาจเปน ลกั ษณะของการขัดกนั แหงผลประโยชน และอภิปรายวา พฤติการณน้ัน อาจนําไปสูการทุจริตได อยา งไร สือ่ แหลงคนควา 1. มุมสงเสริมการเรียนรูดานการปอ งกันและปราบปรามการทุจริต หอ งสมดุ ประชาชน 2. เวบ็ ไซต สํานักงาน ป.ป.ช. แหลง อา งอิง 1. คณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทจุ ริตแหง ชาต.ิ รายงานผลการตรวจสอบและผลการ ปฏิบตั ิหนา ท่ี ประจาํ ป พ.ศ. ๒๕๔๗

ห น า | 115 เรือ่ ง 7 ใครผิด...... วัตถุประสงค 1. ผเู รียนสามารถตัดสนิ ไดวา พฤติกรรมของเจาหนา ที่ตามกรณศี ึกษามีผลประโยชนทบั ซอนหรอื ไม และมีการทจุ รติ ตามกรณีใด 2. ผูเรียนสามารถวเิ คราะหผลกระทบท่ีเกิดขึ้นตอ ตนเอง ครอบครวั ชุมชน และสงั คมอนั เปนเหตุ สืบเน่ืองมาจากการทจุ รติ ในกรณีดังกลาว 3. ผเู รียนสามารถแจง เบาะแสตอ ผมู หี นา ทใ่ี นการปอ งกนั การตรวจสอบและการปราบปราม การทจุ ริตได เนอื้ หาสาระ 1. ผลประโยชนท บั ซอ น และการทจุ ริต กรณกี ารเขา ไปมีสว นไดเสยี ในการจดั ซ้ือที่ดนิ 2. ภารกจิ และอาํ นาจหนา ทข่ี องคณะกรรมการ ป.ป.ช.พระราชบญั ญัติประกอบรฐั ธรรมนญู วาดวย การปองกันและปราบปรามการทุจรติ พุทธศักราช 2542 (ฉบับที่ 2) พทุ ธศกั ราช 2554 มาตรา 19(4) และ ความผิดทางอาญา กรณีเขา ไปมสี วนไดเสีย อนั เปนการใชอาํ นาจในตาํ แหนง โดยทจุ รติ และปฏิบัติหนาทโี่ ดย ทจุ รติ 3. คุณธรรม จรยิ ธรรมทเ่ี ก่ยี วของกับการปองกนั การทจุ รติ 4. เครือขา ยการมสี ว นรว มของประชาชนและชอ งทางการรอ งเรียนการทจุ รติ กรณีศึกษา เทศบาลตอ งการซื้อที่ดนิ เพือ่ ทําเปนทีท่ ิ้งขยะ นายอนุสรณ นายกเทศมนตรี ไดอนุมัติใหเทศบาล จัดซื้อทด่ี นิ และในการจัดซอื้ นายอนสุ รณไ ดม คี าํ ส่งั แตงตั้งคณะกรรมการหลายคณะ เพื่อดําเนินการจัดซื้อ ที่ดนิ ดงั นี้ 1. แตง ต้ังนายโกศล เปนกรรมการทปี่ รกึ ษาและจัดซื้อทด่ี ินพรอมรว มตอรองราคา 2. แตงตั้งนายสวุ รรณ และคณะอกี 4 คน เปนกรรมการกาํ หนดหลักเกณฑสถานท่ีกําจัดขยะมูลฝอย จะตองเปนพื้นท่ีในเขตเทศบาลและอยูหางไกลชุมชนพอสมควร และหากมีพื้นท่ีท่ีติดกัน เจาของที่ดิน จะตองมอบอํานาจใหเ จาของทด่ี นิ รายใดรายหนึ่งมายน่ื แตเ พยี งผเู ดียวและมอี ํานาจในการตดั สินใจทําการแทน ไดดว ย 3. แตงตั้ง นายแสงสี และคณะอีก 4 คน เปนกรรมการจัดซื้อที่ดินโดยวิธีพิเศษ โดยมิไดเชิญ เจาของทดี่ นิ มาเสนอราคาและช้พี น้ื ทจ่ี รงิ และคณะกรรมการฯ ก็มิไดลงไปดูพ้ืนที่จรงิ ดว ย 4. แตง ต้ังนายววิ ัฒน และคณะอกี 4 คน เปนกรรมการตรวจรับท่ีดิน และคณะกรรมการฯ ก็มิได ลงไปดพู ื้นท่จี ริงดว ย

ห น า | 116 ขอเท็จจริงปรากฏวา นายอนสุ รณไดรวบรวมและจัดซ้อื ทด่ี ิน จาํ นวน 4 แปลง ไวล วงหนา เพื่อขาย ใหก ับเทศบาล และที่ดินที่ขายใหกับเทศบาลมีสภาพเปนบอลูกรังลึก ประมาณ 20 เมตร เต็มพ้ืนท่ี และ มีเสาไฟฟาแรงสูงตัง้ อยใู นทด่ี ิน และท่ดี นิ อยนู อกเขตเทศบาลไมม ีทางเขาออก และมีราคาประเมินตารางวาละ 200 บาท แตซ้อื ในราคา 1,000 บาท ทาํ ใหท างราชการซื้อท่ดี ินแพงขึ้นกวา ความเปนจรงิ ประเดน็ 1. จากกรณศี ึกษา เจา หนา ทข่ี องเทศบาลซือ่ สตั ยส จุ ริตหรือไม และเปนการใชอํานาจในตาํ แหนง โดยทุจรติ และปฏิบตั หิ นาทีโ่ ดยทจุ ริตหรือไม 2. ในกรณดี งั กลาว อาํ นาจในการไตสวนการทจุ รติ การช้ีมลู ความผิด เปนอาํ นาจของ ป.ป.ช. หรือไม (พระราชบัญญัติประกอบรฐั ธรรมนญู วา ดวยการปอ งกันและปราบปรามการทจุ ริต พทุ ธศกั ราช 2542 และ (ฉบับที่ 2) พทุ ธศักราช 2554 มาตรา 19(4)) 3. การรอ งเรยี นเพ่ือใหม ีการตรวจสอบพฤตกิ รรมการทุจริตดงั กลาว ทานคิดวามีชองทางใดที่ สามารถทําได ใบงาน แบงกลุมผูเรียน ใหกลุมรวมกันวิเคราะห รวมกันแสดงความเห็นและหาขอสรุปเปนความ คิดเห็นรวมกัน และตัวแทนกลุมนําเสนอ กรณตี วั อยา งตามประเด็นตอ ไปน้ี 1. กรณตี วั อยา งใครทีข่ าดคุณธรรม และขาดคุณธรรมในเรื่องใดบาง และนําไปสูก ารทจุ ริต อยา งไร 2. หากกรณดี ังกลา วเปน การกระทาํ ทจุ รติ และบุคคลแตล ะกลมุ มคี วามผดิ อยา งไรบา ง 3. อาํ นาจในการตรวจสอบเปน ของหนวยงานใด และมชี อ งทางในการสงขา วสารการทจุ รติ ให ผูมหี นา ทีท่ ราบไดอยา งไรบา ง 4. หากนกั ศกึ ษาพบเหน็ เหตกุ ารณ นกั ศึกษามแี นวทางและวิธกี ารแกปญ หา อยา งไร กิจกรรมการเรียนรอู ยา งตอเนอื่ ง มอบหมายผเู รียนรายบคุ คล ยกตวั อยา งเหตกุ ารณท ่มี กี ารทจุ รติ ทม่ี ีอยใู นชมุ ชน และนกั ศึกษามี แนวปอ งกนั อยา งไรบา ง และนํามาเสนอเปน รายงาน คนละ 1 เรอ่ื ง สอ่ื แหลงคนควา 1. มุมสง เสริมการเรยี นรูดา นการปอ งกันและปราบปรามการทุจริต หองสมุดประชาชน 2. เวบ็ ไซต สาํ นักงาน ป.ป.ช.

ห น า | 117 เร่อื ง 8 ทาํ ไดอยา งไร..... วตั ถุประสงค 1. ผเู รียนสามารถตัดสนิ ไดวา พฤติกรรมของเจา หนา ทีต่ ามกรณีตวั อยา งเปน การทุจรติ ตามกรณใี ด 2. ผเู รียนสามารถวเิ คราะหผลกระทบท่เี กิดขึน้ ตอตนเอง ครอบครวั ชมุ ชน และสงั คม อนั เปนเหตุ สบื เน่อื งมาจากการทจุ ริตในกรณีดงั กลา ว 3. ผเู รยี นสามารถแจง เบาะแสตอ ผมู หี นา ทใ่ี นการปอ งกนั การตรวจสอบและการปราบปราม การทจุ ริตได เนอ้ื หาสาระ 1. ผลประโยชนทบั ซอ น และการทจุ รติ กรณกี ารรบั ทรัพยส นิ หรือประโยชนอ น่ื ใด 2. พระราชบญั ญตั ิประกอบรฐั ธรรมนญู วาดวยการปองกนั และปราบปรามการทจุ รติ พทุ ธศักราช 2542 (ฉบบั ที่ 2) พุทธศักราช 2554 มาตรา 19(4) 3. ภารกิจและอาํ นาจหนาท่ีของคณะกรรมการ ป.ป.ช. 4. คณุ ธรรม จรยิ ธรรมทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การปองกันการทจุ รติ 5. เครอื ขา ยการมสี วนรว มของประชาชนและชองทางการรองเรยี นการทจุ ริต กรณศี ึกษา เทศบาลแหง หนึง่ ไดกําหนดโครงการกอ สรางถนน จํานวน 2 โครงการ โครงการกอสรางคูระบายน้ํา จํานวน 2 โครงการ และโครงการกอสรางอาคารเรียน จํานวน 2 โครงการ ซ่ึงมีบริษัทกอสราง ก บริษัท กอสรา ง ข และบริษัทกอสราง ค เขามายื่นซองประกวดราคา ปรากฏวา ผลการประกวดราคา เปนดังน้ี บรษิ ัท ก ชนะการประกวด และไดกอสรางถนน จํานวน 2 โครงการ บริษัทกอสราง ข ชนะการประกวด และไดก อ สรางครู ะบายน้าํ จํานวน 2 โครงการ และบริษัท ค ชนะการประกวด และไดกอ สรา งอาคารเรียน 2 โครงการ ซง่ึ ปรากฎภายหลังพบวา ทงั้ 3 บรษิ ัท เปน ของนายกุสุม ซง่ึ ดาํ รงตําแหนงนายกเทศมนตรีของ เทศบาลแหง นแ้ี ตเพียงผูเดียว แตไดใ ชชือ่ บุคคลใกลช ิดเปนผูขอจดทะเบียนและจัดตั้งบรษิ ทั ทงั้ 3 บริษทั ประเดน็ 1. จากกรณตี ัวอยา ง ตามพระราชบัญญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วา ดว ยการปองกันและปราบปราม การทจุ ริต พุทธศกั ราช 2542 (ฉบับท่ี 2) พทุ ธศักราช 2554 มาตรา 19(4) เปนการทุจริตหรอื ไม กรณใี ด 2. ตอกรณีดังกลาว อาํ นาจในการตรวจสอบการทจุ ริต การชม้ี ลู ความผิด เปนอาํ นาจของ ป.ป.ช. หรอื ไม

ห น า | 118 3. ผลกกระทบทเี่ กิดขนึ้ ตอประชาชนทว่ั ไปอันเนอ่ื งมาจากพฤติกรรมดงั กลา ว ชอ งทางการรอ งเรยี น เพื่อใหม ีการตรวจสอบ และการสรา งคณุ ธรรมใหเกดิ ขน้ึ เพอื่ ปอ งกันการเกดิ พฤตกิ รรมการทุจริตดังกลา ว ใบงาน แบง กลุม ผูเรยี น ใหก ลุมรวมกันวเิ คราะห รว มกันแสดงความเหน็ และหาขอสรุปเปนความคิดเห็น รวมกนั และตวั แทนกลุม นําเสนอ กรณตี วั อยา งตามประเดน็ ตอไปน้ี 1. กรณีตัวอยางนายกสุ มุ ไดก ระทําการฝา ฝน พระราชบญั ญัตเิ ทศบาล พ.ศ. 2496 ในเรือ่ งใด และ ขาดคณุ ธรรมในเรือ่ งใดบาง และนาํ ไปสูก ารทจุ ริตอยา งไร 2. ใหน กั ศกึ ษาแบง กลุม กลุม ละ 5 คน ยกตัวอยาง เหตุการณท ม่ี ีอยใู นชมุ ชน หรือศกึ ษาจาก หนงั สอื พมิ พ กิจกรรมการเรียนรอู ยางตอ เนือ่ ง 1. มอบหมายผเู รยี นรายบุคคล ยกตวั อยา งเหตุการณท่มี กี ารทุจริตทมี่ ีอยใู นชมุ ชน และนกั ศึกษา มีแนวปอ งกนั อยางไรบาง และนํามาเสนอเปนรายงาน คนละ 1 เรื่อง สือ่ แหลง คนควา 1. มุมสงเสรมิ การเรียนรูดานการปอ งกนั และปราบปรามการทุจรติ หองสมดุ ประชาชน 2. เวบ็ ไซต สํานักงาน ป.ป.ช.

ห น า | 119 เร่อื ง 9 เงนิ หลวง....อยา เอา วตั ถุประสงค 1. ตัดสนิ ไดว าพฤตกิ รรมของเจาหนา ทต่ี ามกรณตี ัวอยา งเปน การทจุ ริตกรณใี ด 2. วิเคราะหผ ลกระทบทเี่ กิดขน้ึ ตอตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคม อนั เปนเหตสุ ืบเนื่องมาจาก การทจุ ริตในกรณีดังกลา ว 3. แจงเบาะแสตอ ผูม หี นา ที่ในการปอ งกันการตรวจสอบและการปราบปรามการทจุ รติ ได เนอื้ หาสาระ 1. การทจุ ริต กรณกี ารเบยี ดบังเงินรายได 2. ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 147 และมาตรา 157 ประกอบมาตรา 91 3. ภารกจิ และอาํ นาจหนาทขี่ องคณะกรรมการ ป.ป.ช. 4. คณุ ธรรม จริยธรรม ที่เกยี่ วของกบั การปอ งกนั การทุจริต 5. เครอื ขายการมสี ว นรว มของประชาชนและชอ งทางการรองเรียนการทจุ ริต กรณศี ึกษา นางสมศรี เปนขาราชการระดบั หัวหนาสวนการคลัง ขององคการบริหารตําบลแหงหนึ่ง มีหนาท่ี รบั เงนิ เบิกจายเงนิ ฝากเงิน เกบ็ รักษาเงิน หรืองานเกีย่ วกบั งานการเงนิ การบัญชี ไดทจุ ริตเบยี ดบังเงินรายได ขององคก ารบรหิ ารสว นตําบล โดยกระทําความผิดตอตําแหนงหนาท่ีราชการตางกรรมตางวาระ กลาวคือ ในระหวา งวนั ท่ี 18 กุมภาพันธ 2544 ถงึ วันท่ี 27 มถิ ุนายน 2545 ไดเ บียดบงั เงินภาษีปาย ภาษีบํารุงทองท่ี ภาษีโรงเรือนและทด่ี ิน อากรฆาสตั ว เงินคาขายเอกสารสอบราคา เงินมัดจํา รับคืนเงินยืม และเงินคาปรับ จราจร รวมเปนเงนิ ทง้ั สิ้น 258,955 บาท เปนเหตุใหอ งคการบรหิ ารสว นตาํ บลไดรับความเสียหาย ประเด็น 1. จากกรณีตวั อยา ง ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 147 และ มาตรา 157 ประกอบมาตรา 91 เปน การทจุ ริตหรอื ไมก รณีใด 2. ตอกรณีดังกลาว อํานาจในการตรวจสอบการทุจริต การช้ีมูลความผิด เปนอํานาจของ ป.ป.ช. หรือไม 3. ผลกระทบท่ีเกิดข้ึนตอประชาชนท่ัวไปอันเน่ืองมาจากพฤติกรรมดังกลาว ชองทางการรองเรียน เพื่อใหมกี ารตรวจสอบ และสรางคณุ ธรรมใหเกิดข้ึน เพื่อปอ งกันการเกดิ พฤตกิ รรมการทุจรติ ดังกลา ว

ห น า | 120 ใบงาน ใหแตละกลุมเสนอกิจกรรมท่ีจะชวยปองกันการทุจริตอันเปนผลมาจากการปฏิบัติหนาที่ของ เจาหนา ท่ีรัฐ กิจกรรมการเรยี นรอู ยางตอ เนื่อง 1. ใหร วมกันอภิปรายปญหาท่ีเกิดจากการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาท่ีรัฐมีอะไรบาง มีสาเหตุและมี วธิ ีการปองกันการทุจริตทาํ ไดอยางไร 2. ใหแ สดงความคิดเห็นวาหากเปน ตัวผเู รียนจะปฏิบัติอยางไร เพ่ือไมใหเกิดการทุจริตในการปฏิบัติ หนาท่ขี องเจา หนา ทรี่ ัฐ 3. ในการปฏบิ ัตติ นของเจาหนาท่รี ฐั ควรยดึ คุณธรรมใดบาง 4. ใหสรุปผลการอภปิ รายบันทกึ ในสมุด สื่อและแหลง การเรียนรู 1. ผรู ูเ ร่อื งระเบียบการเงิน - การบญั ชี 2. ระเบียบการเงนิ - การบญั ชี กระทรวงการคลงั 3. มุมสง เสริมการเรียนรูด านการปองกนั และปราบปรามการทุจริต 4. เว็บไซดสาํ นักงาน ป.ป.ช.

ห น า | 121 กิจกรรมทา ยบทที่ 3 1. รฐั ธรรมนูญมีความสาํ คัญกบั ประเทศในแงใดบาง ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 2. รฐั ธรรมนูญฉบบั แรกของไทยมที ีม่ าจากที่ใด ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 3. อะไรคือสาเหตุของการเปลีย่ นแปลงรฐั ธรรมนูญไทย ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

ห น า | 122 4. องคก รตามรัฐธรรมนญู ถูกกาํ หนดและต้ังข้นึ ดวยเหตผุ ลใดบา ง ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 5. ผลของการใชร ฐั ธรรมนญู ต้ังแตอดีตถงึ ปจ จบุ ันไดกอ ใหเกิดความเปลย่ี นแปลง ดานใดบา งแกส งั คมไทยรวมทงั้ ฐานะของประเทศไทยในสงั คมโลก ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ 6. ใหผ เู รยี นศกึ ษารฐั ธรรมนญู ฉบบั ปจ จบุ ันมรี ายละเอียดสําคญั อยา งไรบา งและ นํามาอภปิ รายรว มกนั ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

ห น า | 123 บทที่ 4 สทิ ธิมนุษยชน สาระสําคญั มนุษยทุกคนเกิดมามีเกียรติและศกั ดศ์ิ รเี ทา เทยี มกนั และไมควรถกู เลยี่ งปฏิบัติ เพราะความแตกตาง ของเช้ือชาติ ศาสนา เพศ ฐานะ หรือความคดิ เห็น องคการสหประชาชาติ จงึ ไดจ ัดทําปฏิญญาสากลวา ดวยสทิ ธมิ นุษยชน เพ่ือใหป ระเทศตาง ๆ เคารพสิทธิ และปกปองพลเมืองของตนใหรอดพนจากการถกู รังแกหรือลิดรอนสทิ ธิเสรภี าพขน้ั พ้ืนฐาน ทั้งนี้ ประชาชนชาวไทยทกุ คนที่เกิดมาเปน มนษุ ยและเกิดเปนคนไทย ยอมมีศกั ดศิ์ รที จ่ี ะไดรับความ คุมครองจากรัฐโดยเทา เทียม ตามมาตรฐานเดียวกับประเทศอื่น ๆ ทั่วโลก ซ่ึงรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ไดบ ัญญัติสิทธิมนุษยชนข้ันพ้ืนฐานเอาไว อันแสดงจึงเจตนารมณหรือขอ ผูกมัดท่ีรัฐจะ ตองปกปอ งคุมครองประชาชนคนมิใหถ ูกละเมิดสิทธิขัน้ พนื้ ฐาน จากการใชอํานาจรัฐหรือบคุ คลอน่ื ใดก็ตาม ผลการเรยี นรทู ่คี าดหวัง 1. รแู ละเขาใจความหมาย และความสําคญั ของสทิ ธิมนุษยชน 2. บอกความหมายและขอบขายของสทิ ธมิ นษุ ยชนตามบทบญั ญตั ิของรัฐธรรมนูญได 3. รจู ักใชแ ละรกั ษาสิทธขิ องตนเองตามกฎหมาย ขอบขายเนอ้ื หา เร่ืองท่ี 1 หลกั สทิ ธมิ นุษยชนสากล เรื่องที่ 2 สิทธมิ นุษยชนในประเทศไทย เรื่องที่ 3 แนวทางการปฏิบัติการตามหลักสทิ ธมิ นษุ ยชน

ห น า | 124 เร่ืองท่ี 1 หลกั สิทธิมนษุ ยชนสากล หากเราไดศึกษาสภาพการดําเนินชีวิตของผูอยูในสังคมตาง ๆ ท่ัวโลก ตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน มขี อ เทจ็ จรงิ ประการหนงึ่ ท่ีพบได คือ การทม่ี นุษยถกู เลือกปฏบิ ตั ิอยา งไมเ ทา เทียมกนั ตามเช้ือชาติ สผี วิ เพศ ฐานะทางเศรษฐกิจ เปน ตน การทําดงั กลา วหลายคร้ัง เปนการละเมิดสิทธิของอีกบุคคลหน่ึงดวยความเช่ือวา บุคคลนัน้ มคี วามดอ ยกวา ผกู ระทาํ ละเมิดไมทางใดก็ทางหน่ึง เชน บางประเทศมคี วามเชื่อวาฐานะของชาย สูงกวาหญิง ก็มักจะเกิดการกระทําที่เอารัดเอาเปรียบฝายหญิง หรือประเทศท่ีใชระบบวรรณะ ก็จะเกิด การกีดกน้ั คนในวรรณะท่ีตํา่ กวา เปนตน ในโลกยุคปจ จุบนั อารยประเทศตา งยอมรับและตองปฏิบัติกับประชาชนของตนเองตามหลักสิทธิ มนษุ ยชนสากล อาจจะมากบางนอยบางก็แลวแต พัฒนาการทางการเมืองการปกครอง ระดับการศึกษา และความตนื่ ตัวในทางการเมอื งของประชาชนในประเทศนั้น ๆ ดังนน้ั เพอ่ื ความเขา ใจทีต่ รงกนั ในการศึกษา เร่อื ง สิทธมิ นษุ ยชนของประชาชนไทย กอนอื่นขอให เรามาทาํ ความเขาใจใหต รงกนั และเปน พน้ื ฐานในการคิดวเิ คราะห ตระหนกั ถงึ ความสําคญั ของสทิ ธมิ นุษยชน ความหมาย สิทธิมนษุ ยชน หมายถึง ศักดิ์ศรคี วามเปน มนุษยห รอื ศกั ดศ์ิ รีความเปน คน เปน ส่ิงที่ทุกคนมตี ิดตวั มา แตก ําเนดิ โดยไมแ บงแยกเช้ือชาติ สีผิว เพศ ภาษา ศาสนา ความคิดเห็นทางการเมือง หรือแนวคิดอ่ืน ๆ เผาพนั ธุ หรือสังคม ทรัพยส ิน ถน่ิ กาํ เนดิ หรอื สถานะอน่ื ๆ จากความหมายดงั กลา วจงึ วิเคราะหไ ดวา เรือ่ ง สทิ ธิมนุษยชน นั้น เปนแนวคิดที่มคี วามเชือ่ พ้นื ฐาน ในเรื่องศักดิ์ศรีความเปนมนุษยวา เปนสิทธิหรือสถานะสากล ซ่ึงไมข้ึนอยูกับขอบเขตของกฎหมาย หรือ ปจจยั ทองถิ่นอ่ืนใด เชน เชือ้ ชาติ หรือสญั ชาติ ซ่ึงตอ งไดรบั การยอมรับและไดรับการปฏบิ ตั ิ โดยมีองคประกอบของหลกั สิทธมิ นษุ ยชนท่แี ตละบคุ คลควรไดรับการคุมครองจากรัฐ ไดแก เร่ือง สทิ ธเิ สรภี าพ ความเสมอภาค และความเปนธรรม ท่ีจะทําใหบุคคลน้ันดําเนินชีวิตไดอยางมีศักดิ์ศรีและมี หลกั ประกนั ในเรอื่ ง การไดรบั การปกปองคมุ ครองดว ยความเปนธรรม มรี ายละเอยี ดของแตละองคประกอบ ดังนี้ 1. สทิ ธิ ในการท่ีจะมที อี่ ยูอาศยั มอี าหารกิน มียารกั ษาโรค ทีจ่ ะไดรบั การศึกษา การไมถูกทําราย รา งกายและจติ ใจ และการมีชวี ติ ทป่ี ลอดภยั 2. เสรภี าพ ในการแสดงความคิดเห็นท่ไี มละเมดิ สิทธิของผอู ่ืน ในการเลอื กอาชพี ทไี่ มผิดกฎหมาย ในการเลอื กคคู รอง ในการเดินทาง ในการนบั ถือศาสนา และในการชมุ นมุ โดยสงบสนั ติปราศจากอาวธุ 3. ความเสมอภาค ในการไดรับการปฏิบัติจากรัฐโดยเทาเทียมกัน มีหลักประกันวาจะไมถูกเลือก ปฏบิ ตั ิ และไมโดนเอาเปรียบ 4. ความเปน ธรรม กลมุ คนดอยโอกาส คนพิการ ผอู อ นแอกวา ไดแก เด็ก สตรี คนชรา คนพิการ ตองไดรบั การปฏบิ ตั ิในบางเร่อื งท่ีแตกตางจากบุคคลท่ัวไปท่ีเขาถึงโอกาสไดมากกวา แข็งแรงกวา ท้ังทาง รางกายและจิตใจ เพ่ือใหโอกาสคนกลุมนี้สามารถดําเนินชีวิตไดอยางปกติสุขมีคุณภาพชีวิตที่ไมดอยกวา คนท่วั ไป

ห น า | 125 สรุปไดดงั แผนภมู ิ จากความเชือ่ ดังกลาว องคก ารสหประชาชาติ จงึ ไดจดั ทาํ ปฏญิ ญาสากลวาดว ยเร่ือง สิทธิมนษุ ยชน เพ่ือเปนแนวในการประเมินและตัดสินใจวา ประเทศใดมีการกระทําท่ีเปนการละเมิดสิทธิมนุษยชนกับ ประชาชนหรือชาวตา งชาติท่อี าศัยอยูในประเทศหรือไม ปฏิญญาสากลวาดวยเรื่องสิทธิมนุษยชน คาํ ปรารภ โดยการยอมรบั นบั ถอื เกียรติศกั ดิ์ประจาํ ตัว และสิทธิเทาเทียมกันและโอนมิไดของบรรดาสมาชิก ทั้งหลายแหงครอบครวั มนุษย เปนหลกั มลู เหตุแหง อิสรภาพ ความยตุ ิธรรม และสันตภิ าพในโลก โดยการไมน ําพาและการเหยยี ดหยามตอสทิ ธมิ นุษยชน ยังมผี ลใหมกี ารกระทําอันปาเถื่อน ซึ่งเปน การละเมดิ มโนธรรมของมนุษยช าติอยา งรา ยแรง และไดมีการประกาศวา ปณธิ านสูงสุดของสามญั ชน ไดแ ก ความตองการใหมนุษยมีชีวิตอยูในโลกดวยอิสรภาพในการพูด และความเช่ือถือ และอิสรภาพพนจาก ความหวาดกลัวและความตองการ โดยทีเ่ ปน การจําเปน อยา งย่ิงท่ีมนษุ ยชนควรไดร บั การคมุ ครอง โดยหลักบังคับของกฎหมาย ถาไม ประสงคจะใหคนตกอยูในบังคับใหหันเขาหาการหาการขบถขัดขืนตอทรราชย และการขดข่ี เปนวิถีทาง สดุ ทาย โดยท่ีเปน ความจาํ เปนอยางยิ่งทจี่ ะสงเสริมววิ ฒั นาการแหง สมั พันธไมตรีระหวา งนานาชาติ

ห น า | 126 โดยทป่ี ระชาการแหง สหประชาชาติไดยืนยันไวในกฎบัตรถึงความเชื่อม่ันในสิทธิมนุษยชนอันเปน หลกั ในเกียรติศักด์ศิ รีและคณุ คาของมนษุ ย และในสทิ ธิเทา เทยี มกนั ของบรรดาชายและหญิง และไดตกลงใจท่ี จะเสรมิ ความกาวหนา ทางสงั คม และมาตรฐานแหงชวี ิตท่ีดขี น้ึ ดวยในอสิ รภาพอันกวางขวางย่งิ ขึน้ โดยที่รฐั สมาชิกตางปฏญิ าณจะใหบรรลถุ งึ ซง่ึ การสงเสริมการเคารพ และการปฏิบัติตามท่ัวสากล ตอ สทิ ธิมนุษยชนและอสิ รภาพ โดยรว มมอื กับสหประชาชาติ โดยที่ความเขา ใจรว มกันในสิทธิและอิสรภาพเหลานี้ เปนสิ่งสําคัญอยางย่ิง เพ่ือปฎิญาณน้ีสําเร็จ ผลเต็มบริบูรณ ฉะน้นั บัดนี้สมัชชาจึงประกาศวา:- ปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิมนุษยชนนี้ เปนมาตรฐานรวมกันแหงความสําเร็จ สําหรับบรรดา ประชากรและประชาชาติทั้งหลาย เพื่อจุดมุงหมายปลายทางท่ีวา เอกชนทุกคนและองคการของสังคม ทกุ องคก าร โดยการราํ ลกึ ถงึ ปฏญิ ญานเี้ ปน เนืองนิตย จะบากบ่ันพยายามดวยการสอนและศกึ ษา ในอันทีจ่ ะ สงเสริมการเคารพสทิ ธิและอิสรภาพเหลา น้ี และดว ยมาตรการที่กาวหนาทงั้ ในประเทศและระหวางประเทศ ในอันท่ีจะใหมีการยอมรับนับถือและการปฏิบัติตามโดยสากลและอยางเปนผลจริงจัง ท้ังในบรรดา ประชาชนของรัฐสมาชิกดว ยกนั เอง และในบรรดาประชาชนของดนิ แดนท่ีอยใู ตอ ํานาจของรัฐน้ัน ๆ ขอ 1 มนุษยท้ังหลาย เกิดมามีอิสระและเสมอภาคอันเกียรติศักด์ิศรี และสิทธิตางมีเหตุผลและ มโนธรรม และควรปฏบิ ัตติ อกนั ดวยเจตนารมณแ หง ภราดรภาพ ขอ 2 (1) ทกุ คนยอมมีสิทธแิ ละอสิ รภาพ บรรดาที่กําหนดไวในปฏิญญานี้ โดยปราศจากความแตกตาง ไมว า ชนดิ ใด ๆ ดงั เชน เชือ้ ชาติ ผิว เพศ ภาษา ศาสนา ความคิดเห็นทางการเมือง หรือทางอื่น เผาพันธุแหงชาติ หรือสังคม ทรพั ยส นิ กาํ เนดิ หรอื สถานะอน่ื ๆ (2) อนึ่ง จะไมม ีความแตกตางใด ๆ ตามมูลฐานแหงสถานะ ทางการเมือง ทางการศาล หรือ ทางการระหวางประเทศของประเทศ หรือดินแดนท่ีบุคคลสังกัด ไมวาดินแดนนี้ จะเปนเอกราชอยูใน ความพทิ ักษ มไิ ดปกครองตนเอง หรอื อยูภายใตก ารจาํ กัดอธปิ ไตยใด ๆ ทงั้ สนิ้ ขอ 3 คนทกุ คนมีสทิ ธใิ นการดํารงชีวติ เสรภี าพ และความมั่นคงแหง ตน ขอ 4 บุคคลใด ๆ จะถกู ยึดเปนทาส หรอื ตอ งภาระจาํ ยอมไมไ ด หามความเปน ทาสและการคา ทาส ทุกรปู แบบ ขอ 5 บคุ คลใด ๆ จะถูกทรมานหรอื ไดร บั ผลปฏิบัติหรือการลงโทษที่โหดรายผิดมนุษยธรรมหรือ ตํ่าชาไมได ขอ 6 ทกุ คนมีสิทธทิ จี่ ะไดร ับการยอมรับนบั ถอื วา เปน บคุ คลตามกฎหมายทกุ แหงหน ขอ 7 ทุกคนเสมอกนั ตามกฎหมายและมสี ทิ ธทิ จี่ ะไดร บั ความคุมครองของกฎหมายเทาเทยี มกนั โดย ปราศจากการเลือกปฏิบัติใด ๆ ทกุ คนมสี ทิ ธทิ ่จี ะไดรับความคุมครองเทาเทียมกัน โดยปราศจากการเลือก ปฏบิ ตั ใิ ด ๆ อนั เปนการลว งละเมดิ ปฏญิ ญา และจากการยยุ งใหเ กิดการเลือกปฏบิ ตั ดิ ังกลาว ขอ 8 ทุกคนมีสิทธทิ ี่จะไดร ับบาํ บัดอนั เปน ผลจริงจังจากศาลท่ีมีอํานาจแหงชาติตอการกระทําอัน ละเมิดสทิ ธหิ ลักมนษุ ยชนซึง่ ตนไดรบั ตามรัฐธรรมนูญหรอื กฎหมาย ขอ 9 บคุ คลใดจะถกู จบั กุม กักขัง หรอื เนรเทศไปตา งถิ่นโดยพลการไมได ขอ 10 ทุกคนมีสิทธิโดยเสมอภาคเต็มท่ีในอันที่จะไดรับการพิจารณาท่ีเปนธรรมและเปดเผยจาก ศาลท่อี สิ ระและเท่ยี งธรรมในการกาํ หนดสิทธแิ ละหนาท่ขี องตนและการกระทาํ ผดิ อาชญาใด ๆ ท่ีถูกกลาวหา

ห น า | 127 ขอ 11 (1) ทุกคนที่ถูกกลาวหาวากระทําผิดทางอาชญามีสิทธิท่ีจะไดรับการสันนิษฐานไวกอนวา บรสิ ทุ ธ์ิ จนกวาจะพิสจู นไดว า มีผิดตามกฎหมายในการพิจารณาเปดเผย ซ่ึงตนไดรับหลักประกันบรรดาท่ี จาํ เปนสําหรับการตอสูคดี (2) จะถือบุคคลใด ๆ วามีความผิดอาชญา เนื่องดวยการกระทําหรือละเวนอันมิไดจัดเปน ความผิดทางอาชญาตามกฎหมายแหงชาตหิ รอื กฎหมายระหวางประเทศในขณะไดกระทําการนั้นข้ึนไมได และลงโทษอนั หนกั กวา ท่ีใชอยู ในขณะท่ีไดกระทาํ ความผิดทางอาชญานัน้ ไมไ ด ขอ 12 บคุ คลใด ๆ จะถูกแทรกสอดโดยพลการในความเปน อยสู วนตวั ในครอบครวั ในเคหสถาน หรอื ในการส่ือสารหรือจะถกู ลบหลใู นเกยี รตยิ ศและชอื่ เสยี งไมได ทกุ คนมีสทิ ธทิ ่ีจะไดรับความคุมครองของ กฎหมายตอ การแทรกสอดหรอื การลบหลูดังกลา วนัน้ ขอ 13 (1) ทุกคนมีสทิ ธใิ นอสิ ภาพแหงการเคลื่อนไหวและสถานที่อยภู ายในเขตของแตล ะรฐั (2) ทุกคนมีสทิ ธิท่ีจะออกจากประเทศใด ๆ ไปรวมท้งั ประเทศของตนเองดว ยและท่ีจะกลบั ยัง ประเทศตน ขอ 14 (1) ทุกคนมีสิทธิจะแสวงหาและท่ีจะไดอาศัยพํานักในประเทศอ่ืน เพ่ือท่ีจะไดลี้ภัยจาก การประหตั ประหาร (2) จะอางสิทธิน้ีไมไดในกรณีที่การดําเนินคดีสืบเนื่องอยางแทจริงมาจากความผิดที่ไมใช ทางการเมอื งหรือจากการกระทําอนั ขดั ตอ วัตถปุ ระสงคและหลกั การของสหประชาชาติ ขอ 15 (1) ทุกคนมสี ทิ ธิในการถือสัญชาตหิ นึ่ง (2) บคุ คลใด ๆ จะถกู ตดั สญั ชาตขิ องตนโดยพลการหรือถูกปฏิเสธสิทธิทจ่ี ะเปลย่ี นสัญชาติ ไมได ขอ 16 (1) ชายและหญงิ ท่ีมอี ายเุ ตม็ บรบิ รู ณแ ลว มีสทิ ธิทจ่ี ะทําการสมรส และจะกอ ตั้งครอบครัว โดยปราศจากการจํากัดใด ๆ อนั เน่อื งจากเชอื้ ชาติ สัญชาติ หรือศาสนา ตางมีสทิ ธเิ ทาเทียมกันในการสมรส ระหวา งการสมรส และในการขาดจากการสมรส (2) การสมรสจะกระทาํ กนั ก็แตโดยความยินยอมอยางอิสระและเต็มที่ของผูที่เจตนาจะ เปนคูส มรส (3) ครอบครวั เปน หนวยธรรมชาติและหลักมูลของสงั คมและมีสิทธทิ จี่ ะไดรับความคุมครอง จากสังคมรฐั ขอ 17 (1) ทุกคนมสี ทิ ธทิ จ่ี ะไดเ ปนเจาของทรัพยส นิ โดยลําพงั ตนเองเชน เดยี วกนั โดยรว มกบั ผอู ื่น (2) บคุ คลใดจะถกู รบิ ทรพั ยสนิ โดยพลการไมไ ด

ห น า | 128 ขอ 18 ทกุ คนมีอิสภาพแหงความคดิ มโนธรรม และศาสนา สิทธิน้ีรวมถึงอิสรภาพในการเปล่ียน ศาสนาหรือความเช่ือถือ และอิสรภาพในการที่จะประกาศศาสนาหรือความเชื่อถือของตนโดย การสอน การปฏิบตั ิ การสกั การบูชา และประกอบพิธีกรรม ไมวาจะโดยลําพังตนเองหรือในประชาคมรวมกับผูอ่ืน และเปน การสาธารณะหรอื สวนบุคคล ขอ 19 ทุกคนมสี ิทธิในอิสรภาพแหงความเห็นและแสดงออกสิทธินี้ รวมถึงอิสรภาพในการที่จะ ถอื เอาความเหน็ โดยปราศจากการแทรกสอดและท่ีจะแสวงหารับและแจกจายขาวสารและความคิดเห็นไมวา โดยวธิ ีใด ๆ และโดยไมค าํ นึงถงึ เขตแดน ขอ 20 (1) ทกุ คนมสี ทิ ธใิ นอิสรภาพแหง การรว มประชมุ และการตงั้ สมาคมโดยสันติ (2) บคุ คลใด ๆ จะถูกบังคบั ใหสังกดั สมาคมหน่งึ สมาคมใดไมไ ด ขอ 21 (1) ทุกคนมีสิทธิที่จะมีสวนในรัฐบาลของประเทศตน จะเปนโดยตรงหรือโดยผานทาง ผแู ทนซ่ึงใหเ ลอื กต้งั โดยอิสระ (2) ทุกคนมีสทิ ธิทจ่ี ะเขา ถึงการบริการสาธารณะในประเทศของตนโดยเสมอภาค (3) เจตจาํ นงของประชาชน จะตอ งเปน มูลฐานแหง อาํ นาจของรฐั บาล เจตจํานงน้ีจะตอง แสดงออกทางการเลือกตง้ั ตามกําหนดเวลาและอยางแทจริง ซง่ึ อาศัยการออกเสียงโดยทวั่ ไปและเสมอภาค และการลงคะแนนลบั หรือวิธกี ารลงคะแนนโดยอิสระอยางอ่นื ทาํ นองเดยี วกัน ขอ 22 ทุกคนในฐานะท่ีเปนสมาชิกของสังคมมีสิทธิในความมั่นคงทางสังคม และมีสิทธิใน การบรรลถุ ึงซึง่ สิทธิทางเศรษฐกจิ ทางสงั คมและทางวัฒนธรรมอันจําเปน อยา งย่ิงสําหรับเกียรติศักดิ์ของตน และการพฒั นาบุคลิกภาพของตนอยางอิสระ ท้ังน้ี โดยความเพียรพยายามแหงชาติและโดยความรวมมือ ระหวา งประเทศและตามระบอบการและทรพั ยากรของรัฐ ขอ 23 (1) ทกุ คนมีสทิ ธใิ นการทํางาน ในการเลอื กงานโดยอสิ ระ ในเง่ือนไขอนั ยุติธรรม และเปน ประโยชนแ หงการทํางาน และในการคมุ ครองตอ การวา งงาน (2) ทกุ คนมีสทิ ธิท่จี ะรับเงนิ คา จางเทา เทยี มกัน โดยปราศจากการเลอื กปฏบิ ตั ิใด ๆ (3) ทกุ คนทที่ ํางาน มีสทิ ธิท่จี ะไดร ับสนิ จา งท่ียตุ ิธรรมและเปนประโยชนท ่จี ะใหประกันแก ตนเองและครอบครัวแหง ตน ซง่ึ ความเปนอยูอันคูค วรแกเ กียรตศิ กั ดข์ิ องมนุษย และถา จําเปน ก็จะตองไดรับ วถิ ที างคมุ ครองทางสังคมอน่ื ๆ เพมิ่ เติมดวย (4) ทุกคนมีสิทธิท่ีจะจัดตั้งและที่จะเขารวมสหพันธกรรมกร เพ่ือความคุมครองแหง ผลประโยชนของตน ขอ 25 (1) ทุกคนมีสทิ ธใิ นมาตรฐานการครองชีพอันเพียงพอสําหรับสุขภาพและความเปนอยูดี ของตนและครอบครวั รวมทงั้ อาหาร เครอื่ งนุงหม ท่อี ยูอาศยั และการดูแลรักษาทางการแพทยและบริการ ทางสังคมที่จาํ เปน และมีสิทธใิ นความมัน่ คงยามวา งงาน เจบ็ ปว ย พิการ เปนหมาย วัยชรา หรือขาดอาชีพอื่น ในพฤติการณท น่ี อกเหนืออาํ นาจของตน (2) มารดาหรือเดก็ มีสิทธิทีจ่ ะรับการดูแลรักษาและการชวยเหลือเปนพิเศษ เด็กทั้งปวง ไมวาจะเกิดในหรือนอกสมรส จะตองไดร บั การคุมครองเชน เดียวกัน

ห น า | 129 ขอ 26 (1) ทกุ คนมีสทิ ธใิ นการศกึ ษาการศกึ ษาจะตองใหเปลาอยางนอยในช้ันประถมศึกษาและ การศึกษาชัน้ หลกั มูล การประถมศึกษาจะตองเปน การบงั คับ การศึกษาทางเทคนิคและวิชาชีพจะตองเปน อันเปดโดยท่ัวไป และการศึกษาขั้นสูงขึ้นไปก็ตองเปนอันเปดสําหรับทุกคนเขาถึงไดโดยเสมอภาคตาม มลู ฐานแหง คุณวุฒิ (2) การศึกษาจะไดจัดไปในทางบุคลิกภาพของมนุษยอยางเต็มท่ีและยังความเคารพตอ สิทธิมนุษยชนและอิสรภาพหลักมูลใหมั่นคงแข็งแรงจะตองสงเสริมความเขาใจขันติธรรม และมิตรภาพ ระหวา งบรรดาประชาชาติ กลุมเชอ้ื ชาติ หรือศาสนา และจะตองสงเสริมกิจกรรมของสหประชาชาติ เพื่อการ ธาํ รงไวซึ่งสันติภาพ (3) บิดามารดามีสทิ ธเิ บือ้ งแรกท่ีจะเลอื กชนิดของการศึกษาอันจะใหแ กบ ุตรของตน ขอ 27 (1) ทกุ คนมสี ิทธทิ จี่ ะเขา รว มในชวี ิตทางวัฒนธรรมของประชาคมโลกโดยอิสระทจ่ี ะบนั เทงิ ใจในศิลปและท่ีจะมีสว นในความรุดหนาและคุณประโยชนท างวิทยาศาสตร (2) ทกุ คนมสี ิทธทิ ่ีจะไดร บั การคมุ ครองผลประโยชนทางศีลธรรมและทางวัตถุอันเปนผล จากประดิษฐกรรมใด ๆ ทางวทิ ยาศาสตร วรรณกรรม และศิลปกรรม ซงึ่ ตนเปนผจู า ง ขอ 28 ทุกคนมีสทิ ธิในระเบยี บทางสงั คมและระหวางประเทศ ซึง่ จะเปนทางใหส าํ เรจ็ ผลเตม็ ทต่ี าม สทิ ธแิ ละอิสรภาพดังกําหนดไวใ นปฏิญญาน้ี ขอ 29 (1) ทุกคนมีหนาท่ีตอประชาคมดวยการพัฒนาบุคลิกภาพของตนโดยอิสระเต็มที่จะ กระทาํ ไดกแ็ ตใ นประชาคมเทานน้ั (2) ในการใชสิทธแิ ละอสิ รภาพแหงตน ทกุ คนตกอยใู นขอ บงั คับของขอ จาํ กัดเพียงเทาท่ไี ด กําหนดลงโดยกฎหมายเทา นน้ั เพ่อื ประโยชนท ่จี ะไดม าซ่ึงการนับถือและการเคารพสิทธิและอิสรภาพของ ผอู นื่ ตามสมควร และท่จี ะเผชญิ กับความเรยี กรองตองการอันเที่ยงธรรมของศีลธรรม ความสงบเรียบรอย ของประชาชนและสวสั ดกิ ารทวั่ ไปในสังคมประชาธปิ ไตย (3) สทิ ธิและอิสรภาพเหลา นี้จะใชข ัดตอวตั ถปุ ระสงคแ ละหลกั การของสหประชาชาตไิ มไ ด ไมวากรณใี ด ๆ ขอ 30 ไมมีบทใด ๆ ในปฏิญญาน้ที จ่ี ะอนมุ านวา สทิ ธใิ ด ๆ แกรัฐ หมูคน หรือบคุ คล ในอนั ท่ีจะดําเนิน กจิ กรรมใด ๆ หรือปฏบิ ตั ิการใด ๆ อนั มงุ ตอการทาํ ลายสทิ ธแิ ละอสิ รภาพดังกาํ หนดไว ณ ทนี่ ี้ เรอ่ื งท่ี 2 สิทธิมนษุ ยชนในประเทศไทย วัฒนาการของสิทธิมนุษยชน หากศึกษาจากเอกสารหลักฐานถือวา มีจุดเริ่มตนเมื่อเกิด การเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยมาสูการปกครองแบบประชาธิปไตย เม่อื พุทธศักราช 2475 จากคาํ ประกาศของคณะราษฎรท่ีไดนําหลักการของสิทธิมนุษยชนไปใชในทางปฏิบัติ และระบุรับรองใหราษฎรมีสิทธิเสมอภาคกัน และในรัฐธรรมนูญฉบับตอ ๆ ก็มีการกลาวถึง สิทธิและ

ห น า | 130 เสรีภาพของประชาชนไวในรัฐธรรมนูญดวย เชน รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2475 ได ประกาศบทบญั ญตั ิที่ใหการรับรองสทิ ธิเสรภี าพแกประชาชนชาวไทยไว ในหมวดที่ 2 วาดวยสทิ ธแิ ละหนา ท่ี ของชนชาวสยาม ซ่งึ มีสาระสําคญั ใหก ารรับรองหลักความเสมอหนากันในกฎหมาย เสรีภาพในการนับถือ ศาสนา เสรภี าพรา งกาย เคหสถาน ทรพั ยส ิน การพูด การเขียน การโฆษณา การศึกษาอบรม การประชุม การตั้งสมาคม และการอาชีพ โดยบทบัญญัติดังกลาว ถือเปนการใหความรับรองสิทธิและเสรีภาพของ ประชาชนอยา งเปน ทางการในรฐั ธรรมนูญฉบบั ตอ ๆ มา นอกจากนน้ั เรายงั สามารถศกึ ษารองรอยของพัฒนาการดานสิทธิมนุษยชนในประเทศไทยไดจาก การปรับปรงุ แกไ ขกฎหมายและระบบกระบวนการยุตธิ รรม เพื่อใหทัดเทียมนานาอารยประเทศ และเปนท่ี ยอมรับของรัฐตางชาติดวยความมุงหมายที่จะเรียกรองเอกราชทางการศาลกลับคืนมาเปนของไทย แนวความคิดในการคุม ครองสทิ ธมิ นษุ ยชน จงึ ปรากฏอยูในกฎหมายหลายฉบับ อีกทัง้ มคี วามพยายามสราง กลไกคุมครองสิทธิมนุษยชนไวโดยตรงและโดยออมผานทางสถาบันตุลาการดวย โดยเฉพาะอยางยิ่ง ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พ.ศ. 2477 มีบทบัญญัติที่ใหการรับรองและคุมครองสิทธิของ ผตู องหาและจาํ เลยในคดีอาญาซ่งึ แตกตางจากระบบจารีตนครบาลทีม่ มี าแตเ ดมิ อยา งสน้ิ เชงิ ตอมาวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 มีการประกาศใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2489 เปน รัฐธรรมนญู ฉบบั ท่ี 3 และเปน คร้ังแรกทมี่ กี ารบัญญตั ริ บั รองสิทธขิ องประชาชนในการเสนอเรื่องราวรอ ง ทุกขและเสรีภาพในการจัดตั้งคณะพรรคการเมอื งในรัฐธรรมนญู สวนเสรภี าพในการประชุมโดยเปดเผยใน รัฐธรรมนูญฉบบั กอนไดเปลยี่ นเปน เสรภี าพในการชุมนุมสาธารณะ ในระหวางท่ีรฐั ธรรมนญู ฉบบั ที่ 4 มีผลใชบังคับ ป พ.ศ. 2490 ปรากฏกระแสที่สําคัญ คือ เกิดการ รวมตัวของกรรมกรในชือ่ วา “สหอาชีวะกรรมกรแหง ประเทศไทย” ซ่ึงเปนการรวมตัวกันของกรรมกรจาก กิจกรรมสาขาตาง ๆ เชน โรงเลื่อย โรงสี รถไฟ เปนตน เนือ่ งจากกรรมกรเหลา นี้ถูกกดข่คี าจา งแรงงานอยา ง มากอันเปนผลมาจากการเติบโตของภาคอุตสาหกรรมอยางรวดเร็ว ภายหลังสงครามโลกคร้ังท่ี 2 กระแส ความเล่ือนไหวที่เกิดขึ้นเปน การรวมตัวกัน เพ่ือเรยี กรอ งตอ สังคมรฐั ใหสนองตอบความตองการทจี่ ําเปน ของตน ทําใหส งั คมตระหนักถึงสิทธิเสรีภาพ และสทิ ธิมนุษยชน อนั เปน การแสดงออกถงึ การคมุ ครองสทิ ธิมนุษยชน อกี รปู แบบหนึง่ ทเี่ กิดจากการกระทําของเอกชนดว ย ในป พ.ศ. 2491 สหประชาชาติไดประกาศใชปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิมนุษยชน ค.ศ.1948 อันเปน ชวงเวลาท่ีประเทศไทยกําลังรางรัฐธรรมนูญฉบับที่ 5 พอดี รัฐธรรมนูญฉบับท่ี 5 คือ รัฐธรรมนูญแหง- ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2492 จึงไดรับอิทธิพลจากการประกาศใชปฏิญญาสากลของสหประชาชาติ มีบท บัญญัติท่ีไดร ับการรับรองสิทธแิ ละเสรีภาพเปนจํานวนมาก และละเอียดกวารัฐธรรมนูญฉบับกอน ๆ หลักการในปฏิญญาสากลวาดวยสิทธิมนุษยชน ค.ศ. 1948 ท่ีไดรับการบรรจุลงไวในรัฐธรรมนูญ ฉบับท่ี 5 นอกเหนือจากสิทธิที่เคยรับรองไวในรัฐธรรมนูญฉบับกอน ไดแก หลักการไดรับความคุมครอง อยางเสมอภาคกนั ตามรฐั ธรรมนญู ทง้ั นี้ ไมวาบุคคลนนั้ มีกําเนดิ หรอื นบั ถือศาสนาแตกตา งกันกต็ าม (มาตรา 26) สิทธิของประชาชนที่จะไมถูกเกณฑแรงงาน ท้ังนี้ เวนแตในกรณีที่เปนการปกปองกันภัยพิบัติสาธารณะ ซึ่งเกิดขึ้นโดยฉุกเฉินเฉพาะเวลาประเทศอยูในภาวการณรบหรือภาวะสงครามหรือสถานการณฉุกเฉิน เทานัน้ (มาตรา 32) เสรภี าพในการส่อื สารถงึ กนั โดยทางไปรษณียหรอื ทางอ่นื ท่ชี อบดวยกฎหมาย (มาตรา 40) เสรีภาพในการเลอื กถิ่นทีอ่ ยแู ละการประกอบอาชพี (มาตรา 41) สิทธิของบคุ คลท่จี ะไดร ับความคมุ ครองใน ครอบครวั ของตน (มาตรา 43) ตลอดจนการใหก ารรับรองแกบ ุคคล ซึ่งเปน ทหาร ตํารวจ ขาราชการประจําอ่ืน พนักงานเทศบาล ท่ีจะมสี ิทธิและเสรภี าพตามรัฐธรรมนูญเหมือนดงั พลเมืองคนอื่น ๆ (มาตรา 42)

ห น า | 131 ปรากฏการณท สี่ ําคญั อกี ประการ คอื มีการนําเอาสทิ ธใิ นกระบวนการยตุ ิธรรมทางอาญามาบัญญัติ รับรองไวในรัฐธรรมนญู ดวย เชน หลกั ท่วี า “บคุ คลจะไมตองรบั โทษทางอาญา เวน แตจะไดก ระทําการอนั กฎหมายซง่ึ ใชอยใู นเวลาที่ กระทาํ นนั้ บญั ญัตเิ ปน ความผดิ และกําหนดโทษไวและโทษท่ีจะลงแกบุคคลนั้นจะหนักกวาโทษที่กําหนดใน กฎหมายซ่งึ ใชอยูในเวลาทก่ี ระทําความผดิ มไิ ด” (มาตรา 29) ซึง่ เปนหลกั พน้ื ฐานทสี่ าํ คญั ในการดําเนินคดอี าญา และไดร บั การบญั ญัติในรัฐธรรมนูญฉบบั ตอ มาจนถงึ ปจจบุ ัน หลักความคุม ครองผตู องหาและจําเลยทจี่ ะไดรับการสันนิษฐานไวกอนวาไมมีความผิดกอนท่ีจะมี คําพิพากษาอันถึงที่สุด รวมถึงสิทธิท่ีจะไดรับการพิจารณาในการประกันและการเรียกหลักประกัน พอสมควรแกกรณีแกก รณีดว ย (มาตรา 30) และ สทิ ธิท่ีจะไมถ กู จับกุม คมุ ขัง หรอื ตรวจคนตัวบุคคลไมวาจะกรณีใด ๆ เวนแตจะมีกฎหมายบัญญัติไว ใหส ามารถกระทาํ (มาตรา 31) นอกจากน้แี ลวการกําหนดแนวนโยบายแหง รฐั ไวในหมวด 5 อันเปนหมวดทว่ี าดวยแนวทางสําหรับ การตรากฎหมายและการบรหิ ารราชการตามนโยบาย ซ่งึ แมจ ะไมก อใหเ กดิ สิทธิในการฟองรองรัฐ หากรฐั ไม ปฏบิ ัตติ าม แตก ็เปนการกําหนดหนาทีแ่ กร ฐั ซง่ึ มคี วามสําคัญเก่ียวพันกับการสงเสริมและพัฒนาหลักสิทธิ มนุษยชนในรฐั ธรรมนูญฉบับตอ ๆ มา ในทางปฏบิ ัติสิทธมิ นุษยชนในประเทศไทย ไดรับการรับรองคมุ ครองอยางจริงจังเพียงใดน้ันขึ้นอยูกับ สถานการณบา นเมอื ง สภาพเศรษฐกจิ สังคม ตลอดจนทัศนคติของผูปกครอง เจาหนาท่ีรัฐ และประชาชน ผูเปนเจาของสทิ ธิ นน่ั เอง เพราะตอมาธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พ.ศ. 2502 รัฐธรรมนูญฉบับท่ี 7 ไมปรากฏบทบัญญัติรับรองสิทธิเสรีภาพแตอยางใด และการประกาศใชรัฐธรรมนูญการปกครอง ราชอาณาจักร พุทธศักราช 2515 เม่ือวันท่ี 15 ธันวาคม 2515 ชวงรัฐบาลเผด็จการไมมีบทบัญญัติมาตราใด ท่ีใหการรับรองสิทธิและเสรีภาพแกประชาชนชาวไทยเลย จนกระทั่งภายหลังเกิดเหตุการณเรียกรอง ประชาธิปไตยโดยนักคิด นักศึกษา เม่ือวันที่ 14 ตุลาคม 2516 จึงมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญแหง- ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2517 เมอ่ื วนั ที่ 7 ตลุ าคม 2517 ซ่งึ ไดรับการยอมรับวา เปนรัฐธรรมนูญฉบับท่ีดีท่ีสุด และเปน ประชาธปิ ไตยมากที่สุด มีบทบัญญัตคิ ลา ยคลงึ กับรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2492 และมกี ารวางหลกั การใหมในการใหความคุมครองสิทธแิ ละเสรีภาพของประชาชนมากย่ิงข้ึน ท้ังในดานที่มี การจํากดั อาํ นาจรัฐทจ่ี ะเขา มาแทรกแซง อันมผี ลกระทบตอ สิทธแิ ละเสรภี าพแกป ระชาชน และในดานการ เพ่ิมหนาที่ใหแกรฐั ในการบรกิ ารแกป ระชาชนใหมีคุณภาพชวี ิตทีด่ ีขนึ้ เชน ชายและหญิงมีสิทธิเทาเทียมกัน (มาตรา 28) สิทธิทางการเมอื งในการใชสิทธเิ ลอื กตงั้ และสิทธิออกเสียงประชามติ (มาตรา 29) สิทธิที่จะไมถูก ปด โรงพมิ พห รอื หามทําการพิมพ เวน แตมคี าํ พพิ ากษาถึงท่สี ดุ ใหป ด โรงพมิ พห รอื หามทําการพิมพ (มาตรา 40) เสรภี าพในทางวิชาการ (มาตรา 42) การกําหนดใหพ รรคการเมืองตองแสดงที่มาของรายไดและการใชจาย โดยเปด เผย (มาตรา 45) และเสรภี าพในการเดนิ ทางภายในราชอาณาจกั ร (มาตรา 47) นอกจากนี้แลวสิทธิ ในทางกระบวนการยตุ ธิ รรมทางอาญาของผูตองหาและจําเลยยังไดรับการบัญญัติรับรองไวในรัฐธรรมนูญ ฉบบั นด้ี ว ย ไดแก สิทธิท่ีจะไดรับการสอบสวนหรือพิจารณาคดีดวยความรวดเร็วและเปนธรรม สิทธิที่จะ ไดรบั การชว ยเหลือจากรฐั ในการจัดหาทนายความ (มาตรา 34) สทิ ธิทีจ่ ะไมใ หถอยคาํ เปน ปฏิปก ษตอตนเอง อันจะทาํ ใหตนถูกฟอ งเปนคดอี าญาและถอยคาํ ของบุคคลทีเ่ กดิ จากการถกู ทรมานขูเข็ญหรือใชกําลังบังคับ หรือการกระทําใด ๆ ทท่ี ําใหถอ ยคาํ นนั้ เปนไปโดยไมส มคั รใจไมอ าจรบั ฟง เปน พยานหลกั ฐานได (มาตรา 35) และสิทธิท่จี ะไดคาทดแทนหากปรากฏในภายหลังวา บคุ คลนน้ั มิไดเ ปน ผกู ระทําความผิด (มาตรา 36)

ห น า | 132 เม่ือวันที่ 22 ตุลาคม 2519 ประเทศไทยไดประกาศใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2519 เปน รัฐธรรมนูญฉบับท่ี 11 ซึ่งมีบทบัญญัติรับรองสิทธิและเสรีภาพไวเพียงมาตราเดียว คอื มาตรา 8 ซง่ึ บัญญัตวิ า “บุคคลมีสิทธแิ ละเสรีภาพภายใตบ ทบัญญัติแหงกฎหมาย” นับวาเปนบทบัญญัติท่ี ใหส ทิ ธเิ สรีภาพกวา งขวางมาก แตไ มม กี ารกําหนดวา เปนสทิ ธเิ สรีภาพชนิดใด ตอมา เมอ่ื วนั ท่ี 9 พฤศจกิ ายน 2520 มีการประกาศใชรัฐธรรมนญู การปกครองอาณาจักร พ.ศ. 2520 เปนรัฐธรรมนูญฉบับที่ 12 ซึ่งไมมีบทบัญญัติ ใดเลยท่ใี หก ารรับรองสทิ ธิและเสรีภาพแกป ระชาชน รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทยพทุ ธศกั ราช 2521 ซ่งึ เปน รฐั ธรรมนญู ฉบับที่ 13 ประกาศใชเมื่อ วันที่ 22 ธนั วาคม 2521 นาํ บทบญั ญตั ิที่ใหการรับรองสิทธิและเสรีภาพมาบัญญัติไวอีก โดยมีสาระสําคัญ สว นใหญเหมอื นกบั รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช 2517 แตตดั บทบัญญตั ิเกีย่ วกบั การรับรอง ความเสมอภาคของชายและหญงิ เสรภี าพในทางวิชาการ และเสรีภาพในการประกอบอาชีพออกไป ภายหลังจากหัวหนาคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ ไดกระทําการยึดและควบคุมการ ปกครองประเทศไวเปนผลสําเร็จ เม่ือวันท่ี 23 กุมภาพันธ 2534 และประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญแหง- ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2521 แลว ไดประกาศใชรฐั ธรรมนญู การปกครองราชอาณาจักร พทุ ธศักราช 2534 โดยใหไ ว เมือ่ วนั ที่ 1 มีนาคม 2534 ซง่ึ ไมป รากฏมีบทบญั ญตั ใิ ดเลยท่ใี หการรบั รองสทิ ธเิ สรภี าพแกป ระชาชน ตอมา ใน ป 2538 ไดมีการแกไขเพ่ิมเติมรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 โดยเพ่ิมหมวดที่ 3 วา ดวยสิทธแิ ละเสรภี าพของชนชาวไทย ตามท่ีประกาศไวในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักร ไทย แกไ ขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 5) พุทธศักราช 2538 เม่ือวันที่ 10 กุมภาพันธ 2538 ซึ่งนําเอาบทบัญญัติที่ให การรบั รองสทิ ธเิ สรีภาพทีเ่ คยบัญญตั ิไวใ นรฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2517 มาบัญญัติไว อีกครั้ง แตไดตัดเสรีภาพในทางวิชาการออกเสียและเพิ่มบทบัญญัติรับรองสิทธิในการไดรับบริการทาง สาธารณสุขท่ีไดมาตรฐาน (มาตรา 41) สิทธิในการเสนอเร่ืองราวรองทุกข (มาตรา 48) และสิทธิในการ ไดรบั ทราบขอมลู หรอื ขาวสารจากหนว ยงานราชการ (มาตรา 48) ตลอดระยะเวลาของการพฒั นาแนวความคดิ เกีย่ วกบั สิทธิมนษุ ยชนในประเทศไทย แมถูกขัดขวาง โดยปญหาการเมืองการปกครองเปนบางเวลา แตการคุมครองสิทธิมนุษยชนโดยทางออม ปรากฏใหเห็น ผานทางกลไกของรัฐ เชน กรณีที่ฝายนิติบัญญัติพิจารณาและออกกฎหมายท่ีไมเปน การจํากัดสิทธิและ เสรภี าพของประชาชนมากจนเกินไป การตรวจสอบการทาํ งานฝายบรหิ ารโดยฝา ยนิติบญั ญัติ การตรวจสอบ การทํางานของเจาหนาที่ฝายปกครองโดยฝายบริหาร เพื่อมิใหเจาหนาที่ใชอํานาจในทางที่มิชอบดวย กฎหมายและเปนการละเมิดสิทธิของประชาชน การพิจารณาพิพากษาคดีขององคตุลาการโดยยึดหลัก กฎหมาย เพอ่ื อํานวยความยุตธิ รรมแกประชาชน เหลานี้นับวา เปนกลไกการคุมครองสิทธิมนุษยชนแมจะ มิไดม คี วามมงุ หมายใหเ ปน ผลโดยตรงกต็ าม การดําเนินการขององคกรรัฐ เพ่ือคุมครองสิทธิมนุษยชนโดยตรง ปรากฏขึ้นพรอมกับการจัดตั้ง สาํ นกั งานคุมครองสิทธิเสรภี าพและผลประโยชนของประชาชน (สคช.) สังกัดกรมอัยการ เมื่อ พ.ศ. 2525 ซ่งึ ปจ จบุ นั ไดเ ปลีย่ นชอ่ื เปน “สาํ นกั งานคุม ครองสิทธแิ ละชวยเหลอื ทางกฎหมายแกประชาชน (สคช.)” แต การดําเนนิ งานขององคก รมีขอบเขตจํากัด สบื เนื่องจากกรอบอํานาจหนาท่ีของพนักงานอัยการตามกฎหมาย ตาง ๆ สวนการดําเนินงานขององคกรพัฒนาเอกชน เพิ่งมีการกอตัวข้ึนอยางเปนทางการ ภายหลังเกิด เหตกุ ารณวิปโยค 14 ตุลาคม 2516 และ 6 ตุลาคม 2519 องคกรแรกท่ีถูกกอต้ัง เมื่อ พ.ศ.2519 สหภาพ เพื่อสทิ ธิเสรีภาพของประชาชน และในปเดียวกันนั้นก็มีการกอตั้ง “กลุมประสานงานศาสนาเพ่ือสังคม” (กศส.) หลงั จากนนั้ กม็ กี ารรวมตวั กนั ของบคุ คลทง้ั ในรปู องคก ร สมาคม มลู นธิ ิ คณะกรรมการ คณะทํางาน

ห น า | 133 กลุมศนู ย สถาบันตา ง ๆ เพอ่ื ทําหนา ทีใ่ นการสงเสริมและคุมครองสิทธิเสรีภาพ ตลอดจนสิทธิมนุษยชนใน แงต า ง ๆ แกประชาชน เชน สิทธขิ องจําเลยหรอื ผตู องหาในกระบวนการยุติธรรม สิทธิของเกษตรกร สิทธิเด็ก สิทธสิ ตรี สทิ ธิผูใชแ รงงาน และสิทธิทางการเมอื ง เปนตน เรอื่ งที่ 3 แนวทางการปฏิบตั ิตนตามหลักสิทธมิ นุษยชน จากความเช่ือท่ีเปนหลักการแหงสิทธิมนุษยชน ซ่ึงเช่ือในเรื่อง “ศักด์ิศรีความเปนมนุษยหรือ ศกั ดิศ์ รคี วามเปน คนในมนุษย ทุกคนเปน ส่งิ ท่ีทุกคนมีติดตวั มาแตกาํ เนดิ ” นัน้ เห็นไดวาเปนความพยายามท่ี ทาํ ใหมนษุ ยทุกคนในโลกน้ไี ดร ับการปฏิบัติ และตองปฏิบัติตอ บคุ คลอืน่ ดวยความเคารพในศักดศ์ิ รีความเปน มนุษยอ ยางแทจ ริง จากาการศึกษาทเ่ี ราไดศ ึกษาหลกั สทิ ธิมนุษยชน และสิทธิมนุษยชนในประเทศไทยมาแลว เห็นไดวา เรือ่ งของสิทธมิ นษุ ยชน นน้ั มที ั้งส่งิ ทเ่ี ปนเร่ืองใกลตัวภายในครอบครัว ในสถานที่ทํางาน ชุมชน ทองถ่ินท่ี เราอาศยั อยู และเร่อื งไกลตวั ออกไปในระดับประเทศ เปนเรื่องที่เราเองอาจเปนผูกระทําตอบุคคลอ่ืนและ บุคคลอนื่ อาจกระทาํ ตอเรา เชน ความรุนแรงภายในครอบครัว การทอดทิ้งเด็ก การชุมนุมเรียกรอง การ ปฏิบัติตามกฎหมาย ลักษณะและเหตุแหงการละเมิดสทิ ธมิ นุษยชน เหตุการณล ะเมดิ สทิ ธิมนษุ ยชนนน้ั มีหลายระดับ ในท่ีน้เี ราจะทําความเขา ใจเหตแุ หงการละเมดิ สิทธิ มนษุ ยชนจากใกลต วั ไปยงั สิ่งที่ไกลตวั ออกไป 1. ในครอบครัว การละเมิดสทิ ธิมนษุ ยชนในครอบครัว มกั จะเปนการใชกําลังบังคับ ควบคุม สตรี เด็ก คนชรา ทําให ไดรบั อันตรายทางรางกายและหรือทางจิตใจ ไดแก การทํารายรางกายดวยวิธีการตาง ๆ ในบางครั้งอาจ รนุ แรงจนถึงแกชวี ิตกม็ ี การใชคาํ พูด กิรยิ าอาการทไ่ี มส ุภาพ ดูหม่นิ เหยียดยาม เอาเปรียบ ละเลย ทอดทิ้ง ไมร ับผดิ ชอบตอบุคคลในครอบครัว และไมล วงละเมดิ ทางเพศ สาเหตขุ องการละเมดิ สทิ ธิมนษุ ยชนในครอบครัว มกั เกดิ จากบคุ คลใกลตัวและเกดิ จากเพศชาย เปนสวนใหญ คือ สามี พอ พี่ชาย ท่ีเกิดจากความเช่ือ ลักษณะทางรางกาย และพฤติกรรมการใชชีวิต กลาวคือ เพศชายเปนเพศที่มีความเขมแข็งแรงในทางรางกายมากกวา และมักดื่มสุรา และขาดสติ เกิด ปญหาคาใชจายไมพอในครอบครัว อารมณเสียหงุดหงิด มีการทํารายรางกายและจิตใจแกบุคคลใน ครอบครวั ท่อี อนแอกวา ผลทีเ่ กดิ จากการละเมิดสทิ ธมิ นุษยชนในครอบครัว ทําใหรางกายของอกี ฝา ยไดร บั บาดเจ็บหรือ เสียชวี ติ ซ่ึงสงผลตอจิตใจทง้ั สองฝายที่เปนผูกระทํา คือ ทําใหเสียใจ โกรธ แคน อับอาย รูสึกผิด ในเวลา ตอ มาเครยี ด เปนตน ทางของการเปน โรคจติ และอาการเจ็บปวยทางกายบางโรค เชน ปวดศีรษะ นอนไมหลับ อาหารไมยอ ย มีปญหาคาใชจา ยตามมา เพราะตอ งใชจา ยเงินไปกบั การรักษาตัว สง ผลตอคาใชจ า ยจําเปนท่ี เปนภาระทต่ี อ งรบั ผิดชอบภายในครอบครัว ท้ัง คาอาหาร คานาํ้ คา ไฟ คาเลาเรยี นของลกู ฯลฯ และมักจะ

ห น า | 134 เปนสาเหตุของการหยาราง ครอบครวั แตกแยก เดก็ ท่เี ปนลูกกลายเปน เดก็ เก็บกด มปี ญหา เครยี ด อาจเกิด การตดิ เพือ่ น ไปทดลองเสพยาเสพติด หรอื กออาชญากรรม เพอ่ื ใหไ ดม าซ่งึ ทรัพยสินเงนิ ทอง 2. ในโรงเรียน การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนในโรงเรียน มักจะเปนการใชกําลัง การทํารายดวยวาจาจากครูและ เพ่อื นดวยการลงโทษที่รุนแรงเกนิ กวา เหตุ ครูกระทําอนาจารตอนักเรียน เพ่ือนทํารายเพ่ือน เชน นักเรียน และผูปกครองโรงเรยี นแหงหนง่ึ รวมตวั กันรองเรยี นใหผ ูอาํ นวยการของโรงเรียนนอกจากพ้ืนท่ี สาเหตุจาก ผูอํานวยการลงโทษเดก็ ดวยการตีจนนองมีเลือดไหลซบิ ขาบวมเปง และขาเขยี วชาํ้ เพยี งแคเพราะนักเรียน ไปนง่ั เลนทโี่ รงอาหารในระหวางทคี่ รไู มไ ดม าสอน หรืออยางกรณีคลปิ วดี โี อของนกั เรยี นหญิงตบตีกันหลายคู ในโรงเรียน เพียงแคสาเหตุของการไมเคารพรุนพ่ีรุนนอง หรือเพราะแยงผูชายกัน รวมถึงกรณีครูผูชาย ทาํ อนาจารนักเรยี นผูหญิง สาเหตุของการละเมิดสิทธิมนุษยชนในโรงเรียนมักเกิดจากฝายท่ีมีกําลังมากกวามีอํานาจ เหนือกวา มสี มาชกิ ลมุ ที่ใหญกวา ผลท่ีเกิดจากการละเมิดสิทธิมนุษยชนในโรงเรียน เชน ผูเรียนไมอยากมา โรงเรียน ไมมีความสุข ผลการเรยี นตกตํ่า การตั้งครรภก อ นวัยอันควร 3. ในสถานทท่ี ํางาน การละเมดิ สทิ ธิมนุษยชนในดานแรงงาน พิจารณาไดจ ากหลกั การสทิ ธมิ นษุ ยชนและการปฏิบัติ เพ่ือแปรหลักการและสิทธิขั้นพ้ืนฐานในการทํางานสูการปฏิบัติ เพ่ือใหทุกคนทํางานในสถานที่ทํางานได อยางเหมาะสม สทิ ธิขน้ั พน้ื ฐานทแ่ี รงงานตองการ ไดแก สภาพการทํางานท่ปี ลอดภัย ไมเปน อันตรายตอสุขภาพ จํานวนชว่ั โมงการทาํ งานทเ่ี หมาะสม การใหคาจา งในระหวางลาปว ยและอนุญาตใหหยุดงานได เงินชดเชย ภายหลงั เกษียณ เปนตน การละเมดิ สทิ ธมิ นษุ ยชนในท่ีทาํ งาน ไดแก การจา งทํางานภายใตเง่ือนไขที่ไมไดรับการควบคุม และไมไดรับการคุมครอง เปนงานท่ีไมมีสวัสดิการหรือการคุมครองดานสังคมใด ๆ ซ่ึงลักษณะดังกลาว เกิดข้นึ จากแรงงานในระบบและผูรบั งานไปทาํ ที่บา น หาบเร หรือ เกษตรกรรายยอย แรงงานรับจางทั่วไป และแรงงานงานนอกระบบ เชน คนงานทไ่ี มมีนายจางเปนการถาวร คนทํางานบานท่ัว ๆ ไป รวมท้ัง การ ทํางานอยูในที่ทํางานที่ไมมีระบบควบคุมและคุมครองในหนวยงานตาง ๆ ท้ังภาคเกษตร การผลิต และ บรกิ าร การทาํ งานของแรงงานนอกระบบ ซึง่ ไมส ามารถจดั ต้ังองคกรและมีตวั แทนได การละเมิดสทิ ธมิ นุษยชนในท่ที ํางาน มีหลายสาเหตุ แตพบเห็นมากท่ีสุดเร่ืองหนึ่งคือ การลวง ละเมิดทางเพศในสถานที่ทํางาน ซึ่งมีเหตุผลพื้นฐานมาจาก การท่ีนายจางและผูไดรับมอบหมายจาก นายจาง เชน ผูจดั การ หวั หนางาน ผูค วบคมุ งาน ฯลฯ มีอํานาจบงั คบั บัญชาเหนอื ลกู จาง ลูกจางตองเช่อื ฟง และปฏิบตั ิตามคําสัง่ ของบุคคลเหลานี้ นายจา งหรือผูบงั คบั บญั ชาที่ไมด ี อาจใชอ าํ นาจบังคบั บญั ชาแสวงหา ความสขุ ความพงึ พอใจทางเพศจากผใู ตบ งั คับบญั ชา ทําใหลูกจางตองถูกลวงละเมิดทางเพศ เกิดความไม สบายใจ อดึ อัดใจ มีผลเสียตอการทาํ งานและผลประกอบการของนายจา ง 4. การดําเนนิ การในภาครัฐ การละเมดิ สทิ ธิมนษุ ยชนที่เกดิ จากการกระทาํ ของภาครัฐ คอื การปฏบิ ัติของเจาหนาที่ภาครฐั ที่ กระทําตอประชาชน ท้ังในเรื่องการใหการศึกษา การรักษาพยาบาล การจับกุมคุมขัง การกีดกันสิทธิ บางอยาง การเลือกปฏบิ ตั ิเพราะตา งศาสนา เชื้อชาติ ฐานะ

ห น า | 135 ผลของการละเมดิ สทิ ธมิ นุษยชนของฝา ยรฐั ทาํ ใหประชาชนเกดิ ความรสู ึกวาไมไดร ับความเปน ธรรม อาจเกดิ การรวมกลุมตอ สูเ รียกรองกบั ฝายรฐั สรา งความวนุ วายใหแ กส ังคม สาเหตุของการละเมิดสิทธิมนษุ ยชนทเ่ี กิดจากการกระทาํ ของเจาหนาท่ีของรัฐ มีท้ังที่กฎหมาย ไมเ หมาะสม การมีอาํ นาจมากเกนิ ไปของฝายรัฐ การขาดองคก ารตรวจสอบถว งดุลผมู อี ํานาจ สรุปสาเหตุของการละเมิดสิทธิมนุษยชนในทุกแหง เกิดจากฝายท่ีมีกําลังมากกวามีอํานาจ มากกวามีพรรคพวกมากกวา ออนแอกวา จึงเปนฝายถูกกระทํา ผลของการละเมิดสิทธิมนุษยชน คือ ฝายถูก- กระทํา ไมส ามารถใชช ีวติ ไดอ ยา งมีศกั ด์ศิ รีของความเปนมนุษย หากปลอยปละละเลยใหเกดิ การละเมิดสทิ ธิ มนุษยชนในสถานที่ตาง ๆ ตั้งแต ครอบครัว โรงเรียน สถานท่ีทํางาน และในสังคม ประชาชนในสังคมน้ัน ยอ มขาดความมั่นคงทางกายและทางจติ ใจ แนวทางการปฏบิ ตั ิตนตามหลกั สทิ ธิมนุษยชน 1) ไมเปนผูกระทําความรุนแรงใด ๆ ตอบคุ คลอ่นื 2) ไมย อมใหบ ุคคลอืน่ กระทําความรนุ แรงตอตนเอง 3) ไมเพิกเฉยเม่ือพบเห็นการละสิทธิตอบุคคลอื่น ควรแจงเจาหนาที่ที่เก่ียวของหรือใหความ ชว ยเหลือตามสมควรในสวนท่ีทําได 4) มีการรวมกลุมในภาคประชาชนอยางเปนระบบและจัดต้ังเปนกับองคกร มูลนิธิเพ่ือปกปอง คุมครองผอู อนแอกวาในสังคม เพื่อใหเกิดพลังในการตรวจสอบเรียกรองใหรัฐมีการจัดทํากฎหมายที่เกิด ประโยชนตอ สว นรวม 5) รณรงคใหม ีการเห็นคณุ คา และความสําคญั ของการปกครองและสงเสริมสิทธิมนุษยชน ฀฀฀฀฀

ห น า | 136 กิจกรรมบทท่ี 4 1. ใหอธบิ ายความหมายของสทิ ธมิ นุษยชนมาพอเขา ใจ ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... 2. องคป ระกอบของสทิ ธมิ นุษยชนข้นั พนื้ ฐานทแ่ี ตละบคุ คลควรไดรบั การคมุ ครองจากรัฐ ประกอบดว ยเรอ่ื งอะไรบา งและแตละเร่ืองมขี อบเขตอยา งไรใหอธิบายมาพอเขา ใจ ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................

ห น า | 137 3. ใหอธบิ ายกลไกของรัฐทีแ่ สดงวาประเทศไทยใหค วามสาํ คัญกบั การคมุ ครองสทิ ธมิ นษุ ยชน ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... 4. ในครอบครัวของทา นมีพฤตกิ รรมหรือการกระทาํ ใดท่ีเปนการละเมิดสิทธมิ นษุ ยชนแกสมาชิก คนใดคนหน่ึงหรอื ไม ถา มีทา นจะแกไขปญหาน้นั อยา งไร และถาไมมีทา นมหี ลักการในการอยรู ว มกนั ใน ครอบครัวอยา งไร ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................

ห น า | 138 เฉลยกิจกรรม กจิ กรรมทา ยบทที่ 1 และ 2 เปน กิจกรรมศึกษาคน ควาอภปิ รายไมแนวเฉลย เฉลยกิจกรรมบทท่ี 3 1.รฐั ธรรมนญู มีความสําคัญกับประเทศไทยในแงใดบา ง แนวคาํ ตอบ มีความสําคัญ เพราะเปนกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ ซ่ึงเปนหลักใหผูคนท้ังประเทศ ยึดถือและยอมรว มกนั วา กฎหมายอน่ื ๆ จะขดั หรือแยง รฐั ธรรมนูญไมไ ด ดงั นั้น บทบัญญัตใิ นรัฐธรรมนูญจึง มผี ลผกู พนั กับชีวิตของทุกคนในประเทศไทย เปนหลักประกันวาจะไดรับบริการและหลักประกันในเร่ือง ความปลอดภัยในชวี ติ และทรพั ยส นิ จากรฐั ในเร่อื งใดบาง ทาํ ใหบ า นเมอื งมีกฎกตกิ าในการอยูรวมกัน 2. รฐั ธรรมนญู ฉบับแรกของไทยมที ี่มาจากทใี่ ด แนวคําตอบ เกิดจากการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยมาเปนการปกครอง ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปน ประมุขของคณะราชย เมื่อ พ.ศ. 2475 3. อะไรคอื สาเหตขุ องการเปลี่ยนแปลงรฐั ธรรมนูญของไทย แนวคาํ ตอบ สวนใหญเ กิดจากกลมุ ผมู ีอาํ นาจทางการเมืองในขณะน้นั เห็นวา รัฐธรรมนญู ที่ใชอยไู มเหมาะสม 4. องคกรตามรฐั ธรรมนูญถกู กาํ หนดและตง้ั ขน้ึ ดว ยเหตุผลใดบา ง แนวคาํ ตอบ เพือ่ เปนองคกรในการตรวจสอบพฤติกรรมหรอื การบริหารงานของฝายการเมอื งและฝา ยขาราชการ ประจาํ 5. ผลของการใชรัฐธรรมนูญต้ังแตอดีตถึงปจจุบันไดกอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงดานใดบางแก สงั คมไทยรวมท้ังฐานะของประเทศไทยในสงั คมโลก แนวคําตอบ ผลตอ สงั คมไทยในภาพรวมประชาชนไดร บั สทิ ธเิ สรภี าพในการดําเนนิ ชวี ติ มากขนึ้ รวมท้งั ไดร บั การ บรกิ ารข้นั พื้นฐานในการดําเนนิ ชวี ิตท่ีจําเปนจากรัฐ เชน การศึกษา การรักษาพยาบาล การนับถือศาสนา และเลือกถน่ิ ที่อยู การไดรบั การปฏิบัติภายใตก ฎหมายเดียวกนั สว นในสายของสงั คมโลกประเทศไทยไดรับ การยอมรบั วามิใชบานปา เมอื งเถื่อน ไดร บั ยอมรับในเรื่องหลกั กฎหมายวา ดวยความเปนสากล

ห น า | 139 5. ผลของการใชรัฐธรรมนูญต้ังแตอดีตถึงปจจุบันไดกอใหเกิดความเปล่ียนแปลงดานใดบางแก สงั คมไทยรวมทั้งฐานะของประเทศไทยในสังคมโลก แนวคําตอบ ผลตอ สงั คมไทยในภาพรวมประชาชนไดร บั สิทธเิ สรีภาพในการดําเนินชีวิตมากขึ้น รวมทง้ั ไดร บั การ บริการขนั พ้ืนฐานในการดาํ เนินชวี ติ ที่จําเปนจากรัฐ เชน การศึกษา การรักษาพยาบาล การนับถือศาสนา การเลือกถน่ิ ที่อยู การไดร บั การปฏิบัตภิ ายใตกฎหมายเดียวกนั สว นในสายของสังคมโลกประเทศไทยไดรับการยอมรับวามิใชบานปาเมืองเถื่อน ไดรับยอมรับใน เรอื่ งหลกั กฎหมายวามีความเปนสากล 6. เปนกิจกรรมศกึ ษาคน ควา ไมมแี นวเฉลย เฉลยกจิ กรรมบทที่ 4 เรือ่ งท่ี 1 1. ใหอธบิ ายความหมายของสทิ ธิมนษุ ยชนมาพอเขาใจ แนวคาํ ตอบ สิทธมิ นษุ ยชน หมายถงึ ศกั ดศ์ิ รีความเปน มนษุ ย หรอื ศักด์ิศรีความเปนคน เปนสิ่งที่ทุกคนมีติดตัว มาแตกําเนิดโดยไมแบงแยกเชื้อชาติ สีผิว เพศ ภาษา ศาสนา ความเห็นทางการเมืองหรือแนวคิดอื่น ๆ เผาพันธหุ รอื สังคมทรพั ยส ินถ่ินกาํ เนิดหรือสถานะอ่นื ๆ 2. องคป ระกอบของสิทธมิ นุษยชนข้ันพนื้ ฐานท่ีแตล ะบุคคลไดรับการคุมครองจากรัฐประกอบดวย เรือ่ งอะไรบา งและแตล ะเรื่องมีขอบเขตอยา งไรใหอ ธิบายมาพอเขา ใจ แนวคาํ ตอบ องคป ระกอบของสทิ ธมิ นษุ ยชนท่แี ตละบคุ คลควรไดร บั การคุมครองจากรฐั ไดแ ก เรื่องสทิ ธเิ สรภี าพ ความเสมอภาค และความเปนธรรม รายละเอียดของแตล ะองคป ระกอบดงั นี้ 1. สทิ ธิในการที่จะมที อี่ ยอู าศัยมีอาหารกนิ มยี ารักษาโรค ไดร ับการศึกษา การไมถ กู ทาํ รายรา งกาย และจิตใจ และการมชี วี ิตที่ปลอดภยั 2. เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นที่ไมละเมิดสิทธิของผูอ่ืนในการเลือกอาชีพที่ไมผิดกฎหมาย ในการเลือกคูค รอง ในการเดินทาง ในการนับถือศาสนา และในการชมุ นมุ โดยสงบสันติปราศจากอาวุธ 3. ความเสมอภาคในการไดรับการปฏิบัติจากรัฐโดยเทาเทียมกันมีหลักประกันวาจะไมถูกเลือก ปฏบิ ัติและไมโ ดนเอาเปรยี บ 4. ความเปนธรรมกลมุ คนดอยโอกาสคนพกิ ารผอู อ นแอกวา ไดแ ก เดก็ สตรี คนชรา คนพกิ าร ตอ ง ไดรับการปฏบิ ตั ใิ นบางเร่อื งท่แี ตกตา งจากบุคคลทัว่ ไปท่ีเขาถึงโอกาสไดม ากกวา แข็งแรงกวา ทงั้ ทางรางกาย และจติ ใจ เพ่อื ใหโ อกาสคนกลุมนส้ี ามารถดาํ เนินชวี ิตไดอยา งปกตสิ ุขมคี ณุ ภาพชีวติ ทไ่ี มด อยกวา คนทัว่ ไป

ห น า | 140 3. ใหอ ธบิ ายกลไกของรัฐทีแ่ สดงวา ประเทศไทยไดใ หค วามสําคญั กับการคมุ ครองสิทธมิ นุษยชน แนวคาํ ตอบ การคมุ ครองสิทธมิ นษุ ยชนโดยทางออมปรากฏใหเ หน็ ผา นทางกลไกของรฐั เชน • กรณีที่ฝายนิติบัญญัติพิจารณาและออกกฎหมายที่ไมเปนการจํากัดสิทธิและเสรีภาพของ ประชาชนมากจนเกินไป การตรวจสอบการทํางานของฝายบริหารโดยฝายนิติบัญญัติ การตรวจสอบการ ทํางานของเจาหนาท่ีฝายปกครองโดยฝา ยบริหาร เพ่ือมใิ หเ จา หนา ท่ีใชอํานาจในทางท่ีมิชอบดวยกฎหมาย และเปนการละเมิดสทิ ธิของประชาชน การพิจารณาพิพากษาคดีขององคกรตุลาการโดยยึดหลักกฎหมาย เพอ่ื อํานวยความยุตธิ รรมแกประชาชน • การใหสทิ ธิในการเลอื กที่อยูอาศัยเลือกประกอบอาชพี ทสี่ จุ รติ • ฯลฯ 4. ในครอบครัวของทานมีพฤติกรรมหรือการกระทําใดท่ีเปนการละเมิดสิทธิมนุษยชนแกสมาชิก คนใดคนหนึง่ หรอื ไมถามที า นจะแกไ ขปญ หานัน้ อยา งไรและถาไมมที า นมีหลกั ในการอยูร ว มกนั ในครอบครัว อยางไร แนวคําตอบ ใหพ จิ ารณาวา พฤตกิ รรมทผี่ ดิ จากองคป ระกอบของสิทธมิ นษุ ยชนข้นั พ้นื ฐานหรอื ไม ถามีพฤติกรรมใด ที่ผิดจากองคประกอบของสิทธิมนุษยชนข้ันพื้นฐานแสดงวามีการละเมิดหากเขาองคประกอบของ สิทธิมนุษยชนขั้นพ้ืนฐานแสดงวา ไมม กี ารละเมิดสิทธมิ นุษยชนในครอบครวั ฀฀฀฀