1580455995

42 การอานอยางมีวิจารณญาณไมใชส ิ่งที่ทําไดง า ย ๆ ผูก ระทําจะตองหม่ันฝกหัด สังเกต จํา และ ปรับปรุงการอา นอยูเสมอ แรก ๆ อาจรูสึกเปน ภาระหนักและนาเบ่ือหนาย แตถา ไดก ระทําเปนประจํา เปน นิสัยแลว จะทาํ ใหค วามลาํ บากดังกลา วหายไป ผลรับท่ีเกดิ ข้ึนนน้ั คมุ คาย่งิ กิจกรรมท่ี 1 ใหผ ูเรียนอา นขา ว บทความ หรือขอความ และใชวิจารณญาณในการอานตามข้ันตอนทั้ง 4 ขั้นตอน และประเมินตนเองวา สามารถทาํ ไดครบทกุ ขั้นตอนหรือไม และเมื่อประเมินแลว รูส ึกสนใจเรื่อง ของการอานเพ่มิ ขนึ้ หรอื ไม เรอ่ื งที่ 3 การอานแปลความ ตีความ ขยายความ จบั ใจความหรอื สรุปความ การอานแปลความ หมายถึง การแปลเร่อื งราวเดิมใหออกมาเปนคาํ ใหม ภาษาใหมหรอื แบบใหม ความมงุ หมายของการแปลความอยูท่ีความแมนยําของภาษาใหมวา ยังคงรักษาเนื้อหาและความสําคัญ ของเร่ืองราวเดิมไวครบถวนหรอื ไม สําหรับการแปลความบทรอยกรองเปน รอยแกวหรอื การถอดคาํ ประพนั ธรอ ยกรองเปน รอยแกว น้นั ควรอา นขอ ความและหาความหมายของศพั ทแลว เรียบเรียงเนื้อเรอื่ งหรือเนือ้ หาเปนรอยแกวใหสละสลวย โดยทเ่ี นือ้ เรอ่ื งหรอื เนือ้ หานั้นยงั คงเดิมและครบถว น เชน พฤษภกาสร อกี กญุ ชรอนั ปลดปลง โททนตเสนงคง สําคญั หมายในกายมี นรชาตวิ างวาย มลายสนิ้ ทง้ั อินทรีย สถติ ทว่ั แตช ว่ั ดี ประดบั ไวใ นโลกา (สมเดจ็ พระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชติ ชโิ นรส : กฤษณาสอนนองคําฉันท) ความหมายของศพั ท พฤษภ = วัว กาสร = ควาย กญุ ชร = ชาง ปลดปลง = ตาย โท = สอง ทนต = ฟน เสนง = เขา นรชาติ = มนุษย วางวาย = ตาย มลาย = สิ้นไป อนิ ทรีย = รา งกาย สถิต = คงอยู ประดับ = ตกแตง โลกา = โลก แปลความเปน รอยแกวก็คอื วัวควายและชาง เมือ่ ตายแลว ยังมฟี นและเขาทั้งสองขางเหลืออยู สว นมนุษยเม่ือตายไปรางกาย ก็ส้นิ ไป คงเหลือแตค วามชัว่ หรอื ความดีทไี่ ดท ําไวเทา น้ัน ท่ยี งั คงอยใู นโลกนี้

43 การอานตีความ การอานตีความหรือการอานวินิจสารเปนการอานอยา งพิจารณาถี่ถว นดว ยความเขาใจ เพื่อใหได ประโยชน หรือเปน ไปตามวตั ถปุ ระสงคของผเู ขียน จะเปน การอา นออกเสียงหรอื อา นในใจก็ได แตจ ดุ สําคญั อยทู ก่ี ารใชส ตปิ ญญาตคี วามหมายของคําและขอ ความ ทั้งหมดรวมทั้งสิ่งแวดลอ มทุกอยา งที่เก่ียวของกับ ขอความที่อาน ดงั นน้ั จึงตอ งอาศยั การใชเหตผุ ลและความรอบคอบในการพิจารณาท้ังถอยคําและสิ่งแวดลอม ทั้งหมดท่ีผูอา นจะตีความสารใด ๆ ไดกวา งหรือแคบ ลึกหรือตื้นขนาดไหน ยอมขึ้นอยูกับประสบการณ สว นตวั และความเฉียบแหลมของวจิ ารณญาณ เปน การอานท่ีผอู า นพยายามเขา ใจความหมายในสิง่ ที่ผเู ขยี น มไิ ดก ลาวไวโดยตรง ผูอานพยายามสรปุ ลงความเห็นจากรายละเอยี ดของเรื่องทีอ่ าน การอา นตีความนั้น ผูอานจะตอ งคิดหาเหตุผล เขา ใจผูเขียน รูวัตถุประสงครูภ าษาท่ีผูเ ขียนใช ทั้งความหมายตรงและความหมายแฝง อนงึ่ ขอ ความทงั้ รอ ยแกว และรอ ยกรองบางบท มไิ ดมคี วามหมายตรง อยางเดยี วแตม คี วามหมายแฝงซอ นเรน อยู ผูอานตอ งแปลความกอ นแลวจึงตคี วามใหเ ขา ใจความหมาย ที่แฝงอยู สารทเี่ ราอา นอยูน้ีมี 2 ประเภท คือ ประเภทรอ ยแกว และประเภทรอ งกรอง ดังนั้น การตีความจึงมี การตคี วามทง้ั สารประเภทรอ ยแกวและประเภทรอ ยกรอง ตัวอยางการตีความสารประเภทรอ ยกรอง “นาคีมพี ิษเพยี้ ง สรุ ิโย เลือ้ ยบท ําเดโช แชมชา พษิ นอ ยหยง่ิ ยโส แมงปอง ชูแตห างเองอา อวดอางฤทธี” (โคลงโลกนิต)ิ โคลงบทนกี้ ลา วถงึ สตั ว 2 ชนดิ ที่มลี กั ษณะแตกตางกัน เปรยี บเสมือนคน 2 จําพวก พวกแรก มีอํานาจหรือมีความสามารถแตไมแ สดงออกเม่ือยังไมถึงเวลาอันสมควร สวนพวกที่ 2 มีอํานาจหรือ ความสามารถนอ ยแตอ วดดี กวียกยอง จําพวกแรก เหยยี ดหยามคนจําพวกหลัง โดยสังเกตจากการใชถ อยคํา เชน ชูหางบา ง พิษนอยบา ง ฉะน้ัน ควรเอาอยา งคนจําพวกแรก คือ มีอํานาจมีความสามารถ แตไม แสดงออก เม่อื ยังไมถึงเวลาอนั สมควร ขอ ปฏบิ ตั ิในการอานตีความ 1. อา นเร่ืองใหละเอยี ดแลวพยายามจบั ประเดน็ สาํ คัญของขอ เขียนใหไ ด 2. ขณะอานพยายามคิดหาเหตุผล และใครครวญอยา งรอบคอบ แลวนํามาประมวลเขา กับ ความคิดของตนวา ขอความนนั้ ๆ หมายถึงสิ่งใด 3. พยายามทําความเขา ใจกับถอยคําบางคําท่ีเห็นวามีความสําคัญรวมทั้งสภาพแวดลอ มหรือ บรบิ ท เพือ่ กาํ หนดความหมายใหชัดเจนยิง่ ขน้ึ 4. การเรียบเรียงถอ ยคําทไี่ ดมาจากการตีความ จะตองมีความหมายชัดเจน

44 5. พงึ ระลกึ วาการตีความมิใชก ารถอดคาํ ประพนั ธ ซึ่งตองเก็บความหมายของบทประพันธนั้น ๆ มาเรียบเรียงเปน รอยแกว ใหครบทั้งคํา และขอความ การตีความนั้นเปน การจับเอาแตใจความสําคัญ การตีความจะตอ งใชค วามรคู วามคดิ อันมเี หตผุ ลเปน ประการสาํ คัญ ขอควรคํานงึ ในการตีความ 1. ศกึ ษาประวัติและพน้ื ฐานความรขู องผเู ขยี น 2. ศึกษาสภาพสังคมในสมัยท่ีงานเขียนนั้นเกิดข้ึน วาเปน สังคมชนิดใด เปนประชาธิปไตยหรือ เผด็จการเปน สงั คมเกษตร พาณิชยห รอื อตุ สาหกรรม เปนสงั คมท่เี ครงศาสนาหรือไม 3. อา นหลาย ๆ ครง้ั และพิจารณาในรายละเอียด จะทาํ ใหเหน็ แนวทางเพม่ิ ขึน้ 4. ไมย ึดถือสงิ่ ทีต่ นตีความนั้นถูกตอง อาจมีผูอ นื่ เหน็ แยง กไ็ ด ไมค วรยึดมัน่ ในกรณที ี่ไมต รงกบั ผูอนื่ วาของเราถกู ตอ งท่สี ดุ การอานขยายความ การอานขยายความ คือ การอธิบายเพม่ิ เติมใหละเอียดขึน้ ภายหลงั จากไดต คี วามแลว ซึ่งอาจใชวธิ ี ยกตวั อยา งประกอบหรอื มีการอางองิ เปรยี บเทียบเนื้อความใหกวางขวางออกไปจนเปนท่เี ขาใจชัดเจนย่งิ ขน้ึ ตวั อยาง ความโศกเกดิ จากความรกั ความกลวั เกิดจากความรกั ผทู ่ลี ะความรกั เสียไดก ไ็ มโศกไมกลวั (พทุ ธภาษติ ) ขอความนใี้ หข อคดิ วา ความรักเปน ตน เหตุใหเกิดความโศก และความกลัว ถา ตัดหรือละความรักได ท้งั ความโศก ความกลวั กไ็ มมี ขยายความ เมื่อบุคคลมีความรักในสิ่งใดหรือคนใด เขาก็ตองการใหส่ิงน้ันคนนั้นคงอยูใ หเขารักตลอดไป มนุษยส ว นมากกลัววาคนหรือส่ิงท่ีตนรักจะแตกสลายหรือสูญสิ้นจากไป แตเมื่อถึงคราวทุกอยา ง ยอมเปล่ียนไปไมอ าจคงอยูได ยอ มมกี ารแตกทาํ ลายสญู สลายไปตามสภาพ ถา รคู วามจรงิ ดังนี้และรูจักละ ความรัก ความผูกพนั นน้ั เสีย เขาจะไมต องกลวั และไมต อ งโศกเศรา เสยี ใจอีกตอไป การขยายความน้ีใชใ นกรณีที่ขอ ความบางขอ ความ อาจมีใจความไมส มบูรณจึงตอ งมีการอธิบาย หรือขยายความเพื่อใหเ กิดความเขาใจย่ิงขึ้น การขยายความอาจขยายความเก่ียวกับคําศัพทห รือการให เหตุผลเพิ่มเตมิ เชน สํานวน สุภาษติ โคลง กลอนตาง ๆ เปน ตน การอา นจับใจความหรอื สรุปความ การอา นจับใจความหรอื สรปุ ความ คอื การอา นท่ีมุงคนหาสาระของเร่อื งหรือของหนงั สอื แตละเลม ที่เปนสว นใจความสาํ คญั และสวนขยายใจความสาํ คญั ของเร่อื ง ใจความสําคัญ คือ ขอความท่ีมีสาระคลุมขอความอื่น ๆ ในยอหนา นั้นหรือเรื่องนั้นทั้งหมด ขอ ความอน่ื ๆ เปนเพยี งสว นขยายใจความสําคญั เทา น้ัน ขอ ความหนึ่งหรอื ตอนหนง่ึ จะมใี จความสําคัญท่ีสุด

45 เพียงหนึ่งเดียว นอกน้ันเปน ใจความรอง คําวาใจความสําคัญน้ี บางทีเรียกเปน หลายอยาง เชน แกนหรือ หัวใจของเรอื่ ง แกน ของเรือ่ งหรอื ความคิดหลักของเรอ่ื ง แตจ ะอยา งไรกต็ ามใจความสาํ คัญคือ สิ่งที่เปนสาระ ที่สําคญั ท่ีสุดของเร่ือง น่ันเอง ใจความสําคัญสว นมากจะมีลักษณะเปนประโยค ซ่ึงอาจจะปรากฏอยูใ นสว นใดสวนหนึ่งของ ยอ หนาก็ได จุดท่ีพบใจความสําคัญของเรื่องแตล ะยอหนา มากที่สุดคือ ประโยคท่ีอยูตอนตน ยอหนา เพราะผเู ขียนมักจะบอกประเดน็ สาํ คัญไวกอน แลวจึงขยายรายละเอียดใหช ัดเจน รองลงมาคือ ประโยค ตอนทา ยยอ หนา โดยผูเขียนจะบอกรายละเอียดหรือประเด็นยอ ๆ กอน แลวจึงสรุปดว ยประโยคที่เปน ประเด็นไวภายหลัง สําหรับจุดท่พี บใจความสาํ คญั ยากข้ึนกค็ อื ประโยคตอนกลางยอหนา ซ่ึงผอู า นจะตอง ใชค วามพยายามสงั เกตใหดี สว นจุดทห่ี าใจความสําคัญยากท่ีสุด คือ ยอ หนา ที่ไมม ีประโยคสําคัญปรากฏ ชัดเจน อาจมหี ลายประโยคหรืออาจจะอยูรวม ๆ กันในยอ หนากไ็ ด ซึง่ ผอู า นตองสรปุ ออกมาเอง การอานและพิจารณานวนิยาย คําวา “นวนิยาย” (Novel) จดั เปน วรรณกรรมประเภทหนงึ่ หมายถึง หนงั สอื ที่เขียนเปนรอยแกว เลา ถึงชีวิตในดานตา ง ๆ ของมนุษย เชน ดานความคิด ความประพฤติ และเหตุการณต า ง ๆ ท่ีเกิดข้ึน ในชีวิตจริงของมนุษย ช่ือคน หรือพฤติกรรมท่ีแสดงออกเปนเรื่องสมมุติท้ังส้ิน นวนิยายแบง เปน 6 ประเภท ดงั นี้ 1. นวนิยายอิงประวัติศาสตร เชน ผชู นะสิบทิศ (อิงประวัตศิ าสตรมอญ) ชูซไี ทเฮา (อิงประวัต-ิ ศาสตรจ ีน) สแี่ ผน ดิน (อิงประวัตศิ าสตรไ ทยสมยั รัตนโกสนิ ทร แผน ดินรชั กาลท่ี 5 - 8) กระทอ มนอ ยของ ลงุ ทอม (อิงประวัตศิ าสตรอเมริกา) 2. นวนยิ ายวิทยาศาสตร คือ นวนิยายท่ีนําความมหัศจรรยทางวิทยาศาสตรแ ขนงตา ง ๆ มาเขียน เปน เรื่องราวท่ีนา ต่นื เตน เชน กาเหวาทบ่ี างเพลง สตารวอร (Star war) มนุษยพ ระจนั ทร มนษุ ยลอ งหน เปนตน 3. นวนยิ ายลึกลับ ฆาตกรรม นักสบื สายลบั เชน เร่อื งเชอรลอกโฮม มฤตยูยอดรัก 4. นวนิยายเกี่ยวกับภตู ผีปศ าจ เชน แมน าคพระโขนง กระสอื ศรีษะมาร เปนตน 5. นวนยิ ายการเมือง คอื นวนยิ ายทนี่ าํ ความรทู างการเมอื งการปกครองมาเขยี นเปนเนอื้ เรอื่ ง เชน ไผแ ดง ของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เปาบนุ จ้ิน สามกก สารวตั รใหญ เปนตน 6. นวนิยายดานสังคมศาสตร คือ นวนิยายท่ีสะทอนสภาพสังคม เชน เรื่องเมียนอ ย เสียดาย เพลิงบุญ เกมเกียรติยศ นางทาส เปนตน องคประกอบของนวนยิ าย นวนิยายแตล ะเรอ่ื งมอี งคป ระกอบทส่ี ําคัญ ดงั นี้ 1. โครงเร่อื ง (Plot) หมายถึง ขอบขายหรือโครงเรอื่ งราวหรอื เหตกุ ารณตา ง ๆ ทตี่ อเนื่องเปนเหตุ เปนผลตอ กัน

46 2. เน้อื เรอื่ ง (Story) หมายถงึ เรือ่ งราวตา ง ๆ ที่ผเู ขียนถา ยทอดยกมาทาํ ใหผอู านทราบวา เรื่องที่ อา นนั้นเปน เรอื่ งราวของใคร เกิดข้ึนท่ีไหน อยา งไร เมื่อใด มีเหตุการณห รือความเก่ียวขอ งกันระหวา ง ตัวละครอยา งไร 3. ฉาก (Setting) คือ สถานท่ีเกิดเหตุการณในเร่ืองอาจเปน ประเทศ เมือง หมูบา น ทุงนา ในโรงภาพยนตร ฯลฯ 4. แนวคดิ (Theme) ผแู ตงจะสอดแทรกแนวคดิ ไวอยา งชัดเจนในคําพูด นิสัย พฤติกรรม หรือ บทบาทของตวั ละคร หรอื พบไดในการบรรยายเร่ือง 5. ตวั ละคร (Characters) ผแู ตง เปน ผูสรา งตวั ละครข้ึนมา โดยตัง้ ชอื่ ให แลวกาํ หนดรปู ราง หนาตา เพศ วยั นสิ ยั ใจคอ บคุ ลกิ ภาพ ตลอดจนกําหนดบทบาทและโชคชะตาของตัวละครเหลานัน้ ดวย หลักการอา นและพิจารณานวนิยาย มีดงั นี้ 1. โครงเร่ืองและเนื้อเร่ือง การแสดงเน้ือเร่ือง คือ การเลาเรื่องนั่นเอง ทําใหผูอ า นทราบวา เปนเรื่องราวของใคร เกิดขึ้นทไ่ี หน อยางไร เมอื่ ใด มีเหตุการณอ ะไร สว นโครงเรอื่ งนนั้ คือสวนทีเ่ นนความ เกยี่ วของระหวางตัวละครในชวงเวลาหนึ่งซ่งึ เปนเหตผุ ลตอเนอื่ งกนั โครงเร่อื งทด่ี ี มลี กั ษณะดังน้ี 1.1 มีความสัมพันธกันระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและระหวางบุคคลในเรื่อง อยางเก่ียวเนื่องกนั ไปโดยตลอด 1.2 มขี ดั แยง หรอื ปมของเรอ่ื งที่นา สนใจ เชน ความขัดแยงของมนษุ ย กับสิง่ แวดลอ ม การตอ สู ระหวางอํานาจอยางสูงกบั อํานาจอยางตํา่ ภายในจิตใจ การชิงรักหักสวาท ฯลฯ ขัดแยงเหลา นี้เปนส่ิงสําคัญ ทท่ี ําใหตัวละครแสดงพฤติกรรมตา ง ๆ ออกมาอยา งนา สนใจ 1.3 มีการสรางความสนใจใครรูต ลอดไป (Suspense) คือ การสรางเรื่องใหผ ูอานสนใจใครร ู อยา งตอ เน่ืองโดยตลอด อาจทําไดห ลายวิธี เชน การปด เรื่องที่ผูอ า นตองการทราบไวกอ น การบอกให ผูอ า นทราบวาจะมีเหตกุ ารณสาํ คญั เกดิ ขนึ้ ในตอนตอไป การจบเรื่องแตล ะตอนท้ิงปญ หาไวใหผ ูอานอยากรู อยากเหน็ เรอื่ งราวตอ ไป 1.4 มีความสมจรงิ (Realistic) คือ เร่ืองราวท่ีเกิดขึ้นเปน ไปอยา งสมเหตสุ มผล มิใชเ หตุประจวบ หรือเหตุบังเอิญทม่ี นี ้ําหนักเบาเกนิ ไป เชน คนกาํ ลังเดอื ดรอนเรอื่ งเงนิ หาทางออกหลายอยา งแตไมส ําเร็จ บงั เอญิ ถูกสลากกนิ แบงรฐั บาลจึงพนความเดอื ดรอ นไปได 2. กลวิธีในการดําเนินเร่ือง จะชวยใหเร่ืองนา สนใจและเกิดความประทับใจ ซ่ึงอาจทําได หลายวิธี เชน 2.1 ดําเนินเรอ่ื งตามลาํ ดบั ปฏิทนิ คือเริ่มต้งั แตล ะครเกดิ เติบโตเปนเด็ก เปน หนมุ สาว แก แลว ถึงแกกรรม 2.2 ดําเนินเร่ืองยอนตน เปน การเลาแบบกลาวถงึ เหตกุ ารณใ นตอนทา ยกอ นแลวไปเลา ต้งั แต ตอนตน จนกระทัง่ จบ

47 2.3 ดําเนินเร่ืองสลับไปมา คือ การเร่ิมเร่ืองในตอนใดตอนหน่ึงกอนก็ได เชน อาจกลาวถึง อดีตแลวกลบั มาปจจุบนั อกี หรือการเลา เหตกุ ารณท่เี กดิ ตางสถานท่สี ลับไปมา ผูอานควรพิจารณาวากลวิธีในการดําเนินเร่ืองของผูเขียนแตละแบบมีผลตอ เร่ืองน้ัน อยา งไร ทําใหเร่อื งนาสนใจชวนตดิ ตามและกอ ใหเกดิ ความประทบั ใจหรือไม หรือวากอใหเ กิดความสบั สน ยากตอการตดิ ตามอา น 3. ตวั ละคร ผูอ า นสามารถพิจารณาตัวละครในนวนิยาย ในดา นตอ ไปน้ี 3.1 ลักษณะนสิ ยั ของตัวละคร 3.1.1 มคี วามสมจริงเหมอื นคนธรรมดาท่วั ไป คือ มที ั้งดแี ละไมด ีอยูใ นตัวเอง ไมใ ชวา ดี จนเปนทีห่ น่งึ หรอื เลวจนหาที่ชมไมพบ 3.1.2 มีการกระทําหรือพฤติกรรมท่ีสอดคลอ งกับลักษณะนิสัยตนเอง ไมประพฤติ ปฏบิ ตั ิในที่หนึ่งอยางหน่ึงและอีกที่หนงึ่ อยางหน่งึ 3.1.3 การเปลีย่ นลกั ษณะนสิ ัยของตวั ละครตอ งเปนไปอยางสมเหตุสมผล 3.2 บทสนทนาของตัวละคร บทสนทนาที่ดี ควรพจิ ารณา ดังนี้ 3.2.1 มคี วามสมจริง คอื สรางบทสนทนาใหสอดคลอ งกับฐานะและลักษณะนิสัยของตัว ละครในเร่อื ง 3.2.2 มีสวนชวยใหเ รอ่ื งดาํ เนินตอ ไปได 3.2.3 มีสวนชวยใหร จู ักตวั ละครในดานรูปรางและนิสยั ใจคอ 4. ฉาก หมายถึง สถานท่แี ละเวลาทีเ่ รื่องนัน้ ๆ เกิดขนึ้ มีหลักการพจิ ารณา ดงั น้ี 4.1 สอดคลองกับเนือ้ เร่อื ง และชวยสรางบรรยากาศ เชน บา นรา งมีใยแมงมุมจับอยูต ามหอ ง ฯลฯ นาจะเปนบา นท่ีมผี ีสิง คนื ทีม่ พี ายุฝนตกหนกั จะเปน ฉากสําหรับฆาตกรรม 4.2 ถกู ตองตามสภาพความเปน จริง ฉากท่มี คี วามถูกตองตามสภาพภมู ศิ าสตรแ ละเหตุการณ ในประวตั ิศาสตร จะชว ยเสรมิ ใหนวนยิ ายเรื่องนัน้ มคี ณุ คา เพมิ่ ขน้ึ 5. สารัตถะ หรอื สารของเรอื่ ง หมายถึง แนวคดิ จดุ มงุ หมายหรือทศั นะของผแู ตงทต่ี อ งการสื่อมา ถึงผูอาน ผแู ตง อาจจะบอกผอู านตรง ๆ หรอื ใหตวั ละครเปนผบู อกหรอื อาจปรากฏทช่ี อ่ื เรอ่ื ง แตโ ดยมากแลว ผูแ ตง จะไมบ อกตรง ๆ ผูอ านตอ งคนหาสาระของเร่ือง เชน เรื่องผูด ีของดอกไมส ด ตองการจะแสดงวา ผูด ีนั้นมีความหมายอยางไร เรื่องจดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตอ งการแสดงใหเห็นขอดีขอ เสียของ คนไทย โดยเฉพาะน้าํ ใจซ่ึงคนชาตอิ ืน่ ไมม ีเหมือน นวนิยายที่ดีจะตอ งมีสารัตถะของเรื่องและมีคุณคา ตอ ผูอ า นไมท างใดก็ทางหน่ึง หลักสําคัญ ในการเลอื กวรรณกรรมในการอา นตองเลือกใหต รงกับความสนใจ มีเน้ือหาสาระตรงตามความตองการ เปนวรรณกรรมท่ีดีใหคณุ คา แกช วี ติ ดงั น้ี 1. เนื้อหาความคดิ เหน็ มจี ุดมุงหมายทด่ี ี มีความคิดสรา งสรรค

48 2. กลวธิ ีในการแตงดี ไดแ กภาษาทีใ่ ช และองคประกอบอ่นื ๆ ส่ือความหมายไดต รงตาม ความตองการ อานเขา ใจงายและสละสลวย 3. มีคุณประโยชน เรอ่ื งที่ 4 วรรณคดี วรรณคดี คือ หนังสือท่ีไดรับการยกยองวา แตงดีมีลักษณะเดนในเชิงประพันธ มีคุณคา สูงในดา น ความคิด อารมณและความเพลิดเพลิน ทําใหผ ูอ านเห็นความงาม ความไพเราะ เกิดความซาบซึ้งกินใจ วรรณคดีจงึ มีความงดงามดานวรรณศิลป ชวยยกระดบั จติ ใจ ความรสู ึก และภูมิปญญาของผูอา นใหส ูงขึ้น วรรณคดีจงึ เปนมรดกทางวัฒนธรรมอยา งหนงึ่ ความสําคัญของวรรณคดี วรรณคดีเปน สิ่งสรางสรรคอันล้ําคา ของมนุษย มนุษยส รา งและส่ือสารเร่ืองราวของชีวิตวัฒนธรรม และอารมณความรูสึกที่เกี่ยวของหรือสะทอ นความเปน มนุษยด วยกลวิธีการใชถอยคําสํานวนภาษา ซึ่งมี ความเหมอื นหรอื แตกตางกนั ไปในแตละยุคสมยั พระยาอนุมานราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ) ไดก ลาวถึง ความสําคัญของวรรณคดีไวใ นหนังสือแงค ิด จากวรรณคดวี า โลกจะเจริญกา วหนา มาไดไ กลก็เพราะวิทยาศาสตร แตล ําพังวิทยาศาสตรเ ทาน้ันไมค รอบคลุม ไปถงึ ความเปนไปในชีวิตที่มีอารยธรรมและวฒั นธรรมสงู เราตอ งมีศาสนา เราตอ งมีปรชั ญา เราตอ งมีศลิ ปะ และเราตองมวี รรณคดดี วย สิ่งเหลา นยี้ อ มนาํ มาแตค วามดีงาม นําความบันเทิงมาใหแกจิตใจ ใหเ ราคิดงาม เห็นงาม ประพฤติงาม มีความงามเปนเจาเรือน แนบสนิทอยูในสันดาน ศิลปะและวรรณคดีน้ีแหละคือ แดนแหงความเพลดิ เพลินใจ ทาํ ใหมีใจสูงเหนอื ใจแข็งกระดา ง เปน แดนท่ีทําใหความแข็งกระดา งตอ งละลาย สญู หาย กลายเปนมีใจงาม ละมนุ ละมอม เพียบพรอมไปดว ยคุณงามความดี วรรณคดีมีความสําคัญทางดานการใชภาษาสะทอนใหเห็นวิถีชีวิตของคน การสืบทอดและ อนุรักษว ฒั นธรรม กฎระเบยี บคําสอน และเปนเครอื่ งมือสรางความสามัคคใี หเ กดิ ในกลมุ ชน และใหความ จรรโลงใจ นอกจากจะใหคุณคาในดา นอรรถรสของถอยคําใหผูอา นเห็นความงดงามของภาษาแลว ยังมี คุณคาทางสตปิ ญญาและศีลธรรมอีกดว ย วรรณคดีจงึ มคี ุณคา แกผูอ า น 2 ประการคอื 1. คุณคา ทางสุนทรียภาพหรือความงาม สุนทรียภาพหรือความงามทางภาษาเปน หัวใจของ วรรณคดี เชน ศิลปะของการแตง ทั้งการบรรยาย การเปรียบเทียบ การเลือกสรรถอ ยคําใหมีความหมาย เหมาะสม กระทบอารมณผอู า น มสี มั ผสั ใหเกดิ เสียงไพเราะ เปน ตน 2. คุณคาทางสารประโยชน เปน คุณคาทางสติปญญาและสังคมตามปกติวรรณคดีจะเขียนตาม ความเปนจริงของชีวิต ใหคติสอนใจแกผ ูอาน สอดแทรกสภาพของสังคม วัฒนธรรมประเพณี ทําใหผูอาน มีโลกทศั นเขา ใจโลกไดกวางข้นึ

49 ลักษณะของหนังสอื ทเี่ ปน วรรณคดี 1. มโี ครงเร่อื งดี ชวนอาน มีคณุ คา สาระและมปี ระโยชน 2. ใชส าํ นวนภาษาท่ปี ระณตี มีความไพเราะ 3. แตง ไดถ กู ตอ งตามลกั ษณะคําประพนั ธ 4. มีรสแหง วรรณคดีทีผ่ อู า นคลอยตาม “วรรณคดมี รดก” หมายถงึ วรรณคดีที่บรรพบุรุษหรือกวีสมัยกอนแตง เอาไวและเปน ที่นิยมอา น กนั อยางแพรห ลาย ความนิยมนั้นตกทอดเร่ือยมาจนถึงปจจุบัน ซ่ึงเปรียบเสมือนมรดกอันล้ําคาของชาติ ท่บี รรพบุรษุ มอบไวแ กอ นชุ นรนุ หลังใหเ ห็นความสาํ คญั ของวรรณคดมี รดก วรรณคดีมรดกมกั จะแสดงภาพชวี ติ ของคนในสมยั กอนท่ีมกี ารประพันธว รรณคดีเรื่องน้นั ๆ โดยไม ปด บงั สวนทบี่ กพรอง ทั้งยังแทรกแนวคิด ปรชั ญาชีวติ ของกวไี วด วย วรรณคดีมรดกมีคุณคาในดานประวัติศาสตร สังคม อารมณ วรรณศิลป ตลอดจนใหคติสอนใจ นบั เปนมรดกทางปญ ญาของคนในชาติ ขนบของการแตงวรรณคดีมรดก ขนบการแตงวรรณคดมี รดก ขนบ หมายถึง ธรรมเนียมนิยม “ขนบวรรณคดี” หมายถึง ธรรมเนียมนิยมในการแตงวรรณคดี ทน่ี ิยมปฏิบัตกิ นั ไดแก 1. รูปแบบและเนื้อหา รูปแบบที่นิยมไดแ ก ลิลิต นิราศ เพลงยาว บทละคร โคลง ฉันท กาพย กลอน และราย รูปแบบและเน้ือหาจะตอ งเหมาะสมกันเชน ถาเปนการสดุดี วีรกรรมของกษัตริย หรือ วีรบุรษุ จะแตงเปนนริ าศหรอื เพลงยาว เปนตน 2. เนือ้ เรื่องจะเกยี่ วกบั ศาสนาเพ่ือสั่งสอน สดุดีวีรกรรมของวีรบรุ ษุ หรอื เพือ่ ระบายอารมณ 3. ลักษณะการเขียนจะเริ่มดวยบทไหวค รู สดุดีกษัตริย กลาวชมบา นเมือง แลว ดําเนินเรื่อง หากเปน วรรณคดีที่มกี ารทาํ สงครามจะมบี ทจัดทพั ดวย 4. การใชถอ ยคํา จะเลือกใชถอ ยคําที่สละสลวยมีความหมายท่ีทําใหผูอ า นเกิดความซาบซึ้งและ ประทับใจ หลกั การพนิ จิ และวจิ ารณว รรณคดี การวิจารณ หมายถงึ การพจิ ารณาเพอ่ื เปนแนวในการตัดสินวาส่ิงใดดีหรือส่ิงใดไมดี การวิจารณ วรรณคดีจะตอ งพิจารณาทุกข้ันตอน ทุกองคป ระกอบของงานเขียนมีการแยกแยะต้ังแตการใชถ อ ยคํา สาํ นวน ภาษา รูปประโยค เนอ้ื เรื่อง แนวคิด การนําเสนอเน้ือหา และคุณคาท้ังดา นวรรณศิลปและคุณคา ทางดา นสงั คม คณุ คาทางวรรณศลิ ป ไดแก การพิจารณาศิลปะและรปู แบบงานประพันธ โ ดยพจิ ารณาจากศิลปะ ในการแตงทั้งบทรอ ยแกวและบทรอยกรอง มีกลวิธใี นการแตง มรี ปู แบบการนําเสนอที่เหมาะสมกบั เนอื้ หา มีความนาสนใจและมีความคดิ อยา งสรางสรรค ใชสํานวนในการแตงมีรูปแบบการนําเสนอที่เหมาะสมกับ เนอ้ื หา มคี วามนา สนใจและมคี วามคดิ อยางสรา งสรรค ใชส ํานวนภาษาสละสลวย สื่อความหมายไดชัดเจน

50 คุณคา ดา นสังคม เปน การพิจารณาจากการที่ผูป ระพันธม ักแสดงภูมิปญญาของตน คานิยม และ จรยิ ธรรมทสี่ ะทอ นใหเ หน็ สภาพสังคมไดมากนอยเพียงใด หรอื เกี่ยวของสัมพนั ธก ับสังคมอยา งไร มสี ว นชว ย พฒั นาสังคมหรอื ประเทืองปญ ญาของตนในสังคมชว ยอนุรักษส ิ่งทมี่ ีคณุ คา ของชาติบา นเมอื ง และมีสว นชวย สนับสนนุ คา นยิ มอนั ดีงาม เปน ตน การพิจารณาวรรณคดี คือ การแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับวรรณคดีเลม ใดเลมหนึ่งอยา งส้ัน ๆ โดยมีเจตนานาํ วรรณคดีนน้ั ใหผ ูอ า นรูจักวา มีเนอื้ เร่ือง มีประโยชนแ ละมคี ณุ คาอยางไร ผพู นิ ิจมีความคิดเหน็ อยางไรตอวรรณคดเี รือ่ งน้ัน ๆ ชอบหรือไมช อบ เพราะเหตุใด ในการพินิจหรือวิจารณว รรณคดีมีหลักการ ดังน้ี 1. แยกองคประกอบของหนงั สอื หรือวรรณคดีทวี่ ิจารณใ หได 2. ทําความเขา ใจกบั องคประกอบท่ีแยกออกมาใหแจม แจง ชัดเจน 3. พิจารณาหรอื วิจารณว รรณคดใี นหวั ขอ ตอไปน้ี 3.1 ประวัติความเปน มา 3.2 ลกั ษณะของการประพันธ 3.3 เรื่องยอ 3.4 การวิเคราะหเร่อื ง 3.5 แนวคดิ และจุดมงุ หมายในการแตง ฉาก ตัวละคร และการใชภาษา 3.6 คณุ คาดา นตา ง ๆ การอานวรรณคดีเพือ่ การวิเคราะหวจิ ารณ การอานวรรณคดี ผูอานควรมีจุดประสงคในการอาน เชน การอา นเพื่อฆา เวลาเปน การอา นที่ ไมตอ งวเิ คราะหวาหนังสือน้ันดีเลวอยางไร การอานเพ่ือความเจริญทางจิตใจ เปน การอาน เพื่อใหร ูเ น้ือเร่ือง ไดรับรสแหง วรรณคดี การอา นเพือ่ หาความรูเ ปนการอา นเพ่อื เพงเล็งเนือ้ เรอ่ื ง คน หาความหมายและหัวขอ ความรูจากหนังสอื ท่ีอาน การอานเพอื่ พินิจวรรณคดี จะตองอาน เพื่อหาความรแู ละเพือ่ ความเจรญิ ทางจติ ใจ จะตอ งอา นดวยความรอบคอบ สังเกตและพิจารณาตัวอักษรที่อาน และตอ งสามารถทราบวา วรรณคดี ท่ีอานเปน วรรณคดีประเภทใด เชน คาํ สอน สรรเสริญวีรบรุ ุษของชาติ การแสดงอารมณ บทละคร นิทาน และยังตอ งพิจารณาเนื้อเร่ืองและตัวละครวาเน้ือเรื่องนั้นเปน เนื้อเรื่องเกี่ยวกับอะไร มีแนวคิดอยางไร ตัวละครมีลักษณะนิสัยอยางไร สุนทรียภาพแหงบทรอยกรองเปนอยางไร เชน การใชถอยคําเหมาะสม มคี วามไพเราะ และสรางมโนภาพแจม ชัดมากนอยเพียงใด เปนตน ในการอา นวรรณคดีประเภทรอ ยกรอง จะไดร ับรสเตม็ ที่ บางครัง้ ผอู า นจะตองอานออกเสยี งอยา งชา ๆ หากเปนบทรอ ยกรองและอา นเปนทาํ นอง เสนาะดวยแลว จะทําใหผ ูอา นไดรับรสแหง ถอ ยคาํ ทําใหเกิดจนิ ตภาพไดร ับความไพเราะแหงเสียงไปดว ย ในการวิเคราะหว ิจารณวรรณคดีนั้น ตองฝก ตีความหมายของบทรอ ยกรอง ในชั้นแรกจะตองศึกษา ตัวอยางการวิเคราะหว จิ ารณจากการตคี วามหรอื อา นจากหนงั สอื ท่วี เิ คราะหวิจารณแ ละตีความวรรณคดี จากนน้ั จงึ ตองฝก วเิ คราะหวิจารณ ฝกพิจารณาอยางรอบคอบ การตคี วามแนวคิดในเรื่องวรรณคดนี ั้น ไมจาํ เปนตอ งเหมือนกัน ขนึ้ อยกู ับการมองและประสบการณของผตู ีความ

51 ตัวอยา งการวิเคราะหวรรณคดี รายยาวมหาเวสสันดรชาดก มหาเวสสันดรชาดกเปน ชาตหิ นึ่งของพระโพธิสตั วก อนท่จี ะเสวยพระชาติเปนพทุ ธองค เน้อื ความ โดยยอ มดี ังน้ี คร้ังหน่ึงกษัตริยแ หง กรุงสีวีราษฎรท รงพระนามวา พระเจา สญชัย มีพระมเหสี ทรงพระนาม พระนางผสุ ดแี ละพระราชโอรสองคห นง่ึ ทรงพระนามวา เวสสันดร พระเวสสันดรมพี ระทัยฝกใฝการทําทานมาแตยังทรงพระเยาว เม่ือมีพระชนมายุพอสมควรที่จะ อภิเษกสมรสไดก็ทรงอภิเษกสมรสกับพระนางมทั รี พระเวสสันดรทรงบําเพ็ญทานบารมีทุกวันมีพราหมณ จากเมอื งกลิงคราษฎรแปดคนไดม าขอชา งปจจัยนาคซึง่ เปนชา งคบู า นคเู มอื ง พระเวสสันดรไดป ระทานชา ง แกพราหมณ เ พราะทรงทราบวา เมืองกลิงคราษฎรเกิดทุพภกิ ขภัยทาํ ใหบรรดาชาวเมอื งสีวีราษฎรโกรธแคน ขบั ไลพ ระองคออกจากเมอื ง พระเวสสนั ดรไดเสดจ็ ออกจากเมืองพรอมดวยพระนางมัทรีพระโอรสและธิดา ตลอดทางที่เสด็จ ผา น ไดบ รจิ าคของตา งๆ แกผทู มี่ าขอจนหมดสิ้น แลวทรงพระดาํ เนินโดยพระบาทจนถึงเขาวงกต ประทับอยู ณ ท่ีน้ัน ทรงผนวชเปน ฤาษี พระนางมัทรีกท็ รงรักษาศีล กลาวถึงพราหมณชูชกไดภริยาสาวสวยคนหนึ่งมีช่ืออมิตตาดา นางไดยุใหชูชกไปขอสองกุมาร จากพระเวสสันดร ชูชกก็เดินทางไปยังเขาวงกตไดพบพระเวสสันดรพระองคไดป ระทานสองกุมารใหแก ชูชก ชูชกฉุดกระชากลากสองกุมารไปจนพน ประตูปา สว นนางมัทรีเสด็จออกไปหาอาหารไปประสบ ลางรายตา ง ๆ ทําใหท รงเปน หว งพระโอรสและพระธิดาจึงเสด็จกลับอาศรม พอทราบความจริงเรื่อง พระโอรสและธดิ ากท็ รงอนโุ มทนาดว ย ฝายชูชกพาสองกุมารหลงเขาไปในเมืองสีวีราษฎร พระเจา สญชัยทอดพระเนตรแลวทรงทราบวา พระกมุ ารน้ันคือ พระนดั ดากท็ รงไถตวั สองกุมาร สวนชูชกน้ันกินอาหารมากจนทองแตกตาย พระเจาสญชัย และพระนางผสุ ดีใหส องกุมารพาไปยงั อาศรม เพอ่ื รบั พระเวสสนั ดรและพระนางมัทรีกลับเมือง เม่ือท้ังหก กษัตริยพ บกันก็ถึงแกวิสัญญีภาพ (สลบ) ไปทุกองค เทวดาจึงบันดาลใหเกิดฝนโบกขรพรรษตกลงมาให ชุม ชืน่ ทง้ั หกองคจ งึ ฟนคืนชวี ติ และเสดจ็ กลบั พระนคร ตัวอยางการพจิ ารณาคณุ คา วรรณคดี การวิจารณวรรณคดที กี่ ลา วมาแลว จะพจิ ารณาต้ังแตป ระวัติความเปน มา ประวัติผแู ตง ลักษณะ คําประพันธ เร่ืองยอ ในการวิเคราะหคุณคา วรรณคดีน้ันจะตอ งพิจารณาการเขียน ลักษณะการเขียน สาํ นวนภาษาท่ใี ช แมกระทัง่ คตเิ ตอื นใจ คาํ คม พฤตกิ รรมและนิสัยของตวั ละครในวรรณคดีเรอื่ งนั้น ๆ ก็เปน องคป ระกอบสําคญั ท่ีสงผลใหว รรณคดีเรือ่ งนั้นมคี ุณคา ซึ่งจะนาํ เสนอตวั อยา งวรรณคดี รายยาวมหาเวสสนั ดร- ชาดกกณั ฑ ทานกัณฑและวรรณคดีสามคั คเี ภทคําฉนั ท ดังนี้

52 1. ทานกัณฑ ผแู ตง “สาํ นกั วดั ถนน เน้ือเร่ืองกลา วถึงกอนท่ีพระเวสสันดรจะเสด็จออกไปอยูปา ไดท รงทําทานคร้ังยิ่งใหญเรียกวา สัตตสดกมหาทาน แลวทูลลาพระเจา สญชัยและพระนางผุสดี รุงข้ึน พระเวสสนั ดรใหเ จา หนา ท่เี บกิ เงินทองบรรทุกรถทรง เสด็จออกจากเมอื งพรอ มพระนางมัทรแี ละสองกมุ าร ขณะเสดจ็ ทรงโปรยเงินทองเหลาน้นั เปน ทาน กอ นจะถงึ ปามพี ราหมณมาทลู ขอรถทรงบริจาคให พระเวสสนั ดร ทรงอุม พระชาลี พระนางมัทรีทรงอมุ พระกณั หา เสดจ็ มุงสปู า ดว ยพระบาท” พินิจตัวละครในกัณฑท านกัณฑ ซึ่งจะพินิจเปน ตัวอยา งเพียง 1 ตัว เทา นั้น คือ พระเวสสันดร เพราะถอื วา เปนตัวเอกของเรื่อง พระเวสสันดรคือ พระโพธิสัตวช าติสุดทายกอ นจะมาเปนพระพุทธเจา พฤติกรรมของพระองคจ ึงเปน แนวทีเ่ หนือบุคคลธรรมดา ซ่ึงบุคคลธรรมดายากท่ีจะปฏิบัติไดด ังพระองค อาทิ 1.1 ใฝใจท่ีจะทําทาน ซ่งึ เปน ลักษณะนิสัยท่มี มี าแตย ังทรงพระเยาว ครั้งเสด็จขึ้นครองราชย ก็ทรงบริจาคทานทกุ วันเปนประจํา แมช างปจ จัยนาค ซ่งึ เปนชางคูบ านคเู มืองกป็ ระทานใหแกผ ูทเ่ี ดอื นรอ น จนเปนเหตุใหถ ูกเนรเทศ กอ นออกจากเมืองยังไดบ ริจาคทานอันย่ิงใหญท ่ีเรียกวา สัตตสดกมหาทาน ดังขอความ “พระพักตรเธอผองแผว เพือ่ จะบาํ เพญ็ พระโพธญิ าณเสด็จออกยังโรงทานทองสนาม...เธอก็ให พระราชทานสน้ิ ทกุ ประการ ประจงจัดสัตตสดกมหาทาน เปนตนวา คชสารเจ็ดรอย...ใหจ ัดโคนมนับรอย มิไดข าด ท้ังทาสทาสีก็ส้ินเสร็จ...เธอหยิบยกสัตตสดกมหาทานแลว พระทัยทาวเธอผองแผว ช่ืนบานตอ ทานบารมี...” นอกจากน้ีพระเวสสันดรไดท รงบําเพ็ญทานอันยิ่งใหญ คือ บุตรทานและประทานพระชายา ใหแกพราหมณ (พระอินทร ปลอมมา) การใหทานทั้งสองครั้งนี้เปน ยอดแหง ทานหามีผูใดกระทําได เชน พระองค 1.2 ทรงมั่นในอุเบกขา ทรงมีพระทัยท่ีเด็ดเดี่ยวม่ันคงไมห ว่ันไหวตอการกระทําใด ๆ ท่ีจะ ทําใหพระองคท รงเกิดกิเลส 1.3 ทรงเปนผรู อบคอบ เห็นไดจากการทํากําหนดคา ตวั สองกุมาร ซ่งึ เปน พระโอรสและ พระธดิ าทีพ่ ระองคประทานแกชชู ก เพอ่ื มิใหส องกมุ ารตอ งไรรับความลาํ บากและไดรบั ความเสือ่ มเสีย คุณคา ของกณั ฑทานกัณฑ 1. คณุ คาดา นวรรณศิลป (ความงามทางภาษา) ทานกณั ฑน ดี้ เี ดนในเชิงพรรณนาโวหาร มกี ารใชโ วหารท่ีไพเราะและทาํ ใหเกดิ จนิ ตภาพ แกผูอาน เชน ตอนท่ีพระนางผุสดีพูดกับพระเวสสันดรใชถ อยคําท่ีอานแลวซาบซ้ึงกินใจ “วาโอพ อฉัตร- พชิ ยั เชตเวสสันดรของแมเ อย ตง้ั แตน ี้พระชนนจี ะเสวยพระอัสสุชนธารา แมไปทูลพระบิดาเธอก็ไมโ ปรด แมวอนขอโทษเธอกไ็ มให...พระลกู เอย...แตนี้จะชุมชน่ื ไปดวยนา้ํ คางในกลางปา พอ จะเสวยแตม ูลผลาตาง เครอื่ งสาธุโภชนท ุกเชาคา่ํ ถงึ ขมข่ืนกจ็ ะกลืนกลา้ํ จาํ ใจเสวย...” 2. คณุ คา ดา นสงั คม 2.1 ดานการปกครอง ในเร่ืองพระเวสสันดรจะเห็นวา กษัตริยท รงฟงเสียงประชาชน เมื่อประชาชนลงมติใหเ นรเทศพระเวสสันดร เพราะเจา สญชัยก็ยอมเนรเทศแสดงใหเ ห็นถึงความเปน ประชาธปิ ไตย

53 2.2 สภาพสังคมท่ีไมย อมรับหญิงมาย หญิงใดเปน มา ยก็จะถูกดูหม่ินเหยียดหยามจากสังคม และไมมีใครอยากไดเปนคูครอง 3. ดา นคานิยม 3.1 คา นิยมเก่ียวกับการทํางาน โดยการทําทานเปนการเสียสละ เพ่ือเพ่ือนมนุษยแ ละ หวงั ในผลบญุ น้ันจะสงใหต นสบายในชาติตอ ไป ความคิดน้ียังฝง อยูในใจคนไทยมาทุกสมัย จึงนิยมทําบุญ บรจิ าคทาน 3.2 ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องชางเผือก ชางเผือกถือวา เปน ชางคูบ ารมีพระมหากษัตริย และความเชื่อน้ันยงั ปรากฏมาจนถึงปจ จุบนั นี้ 4. ดา นความรู ใหค วามรูเกี่ยวกับการสัตตสดกมหาทาน ซ่ึงในสมัยอยุธยาก็ปรากฏการทําทานลักษณะน้ี ในสมยั พระเจา ปราสาททองและประเทศทเ่ี ปนเมืองข้นึ ประเทศอ่ืนตอ งสง เคร่ืองบรรณาการมาถวาย เรอ่ื งท่ี 5 หลกั การวจิ ารณว รรณกรรม เม่ือกลาวถึงวรรณกรรมยอมเปน ท่ีเขาใจกันท่ัวไปวา หมายถึง งานเขียนดา นตาง ๆ ในรูปของ บทละคร สารคดี เรื่องส้ัน นวนิยาย และกวีนิพนธซึ่งมีมาตั้งแตโบราณแลว ทั้งที่เปน รอ ยแกว และ รอ ยกรอง ลักษณะของวรรณกรรม 1. วรรณกรรมเปน งานประพันธท แี่ สดงความรูสกึ นกึ คดิ โดยทัว่ ไปมนษุ ยจ ะพดู หรือเขยี นแลวจะสง ความรูส กึ นึกคิด อยางใดอยางหนึ่ง เชน ฝนตก ตน ไมส ีเขียว ความรูส ึก จะสัมผัสไดท างกายและใจ เชน รูสึกหนาว รูสึกรอ น เปนตน สวนความคิดคอื ส่งิ ทีเ่ กดิ จากการใชสติปญ ญาใครครวญเกี่ยวกับสิ่งใดส่ิงหน่ึง มากระทบอารมณ 2. วรรณกรรมเปนงานประพันธทเ่ี กดิ จากจินตนาการ เปน การสรางภาพข้ึนในจิตใจ จากส่ิงที่เคยพบ เคยเหน็ ในชวี ติ ส่งิ ท่สี รา งสรรคขึน้ มาจากจินตนาการออกจะมเี คาความจรงิ อยูบาง 3. วรรณกรรมเปนงานประพนั ธใชภาษาวรรณศิลป เชน คาํ วา ใจกวางเหมือนแมน้ํา หรือหิมะขาว เหมือนสาํ ลี เปน ตน ประเภทของวรรณกรรม ในปจ จุบันวรรณกรรมแบง ประเภท โดยดูจากรูปแบบการแตงและการแบงตามเน้ือหาออก เปน 4 ประเภท คอื 1. ประเภทรอยแกว คือ วรรณกรรมทไ่ี มม ลี กั ษณะบงั คบั ไมบ ังคับจํานวนคาํ สัมผัส หรอื เสียงหนกั เบาวรรณกรรมท่แี ตงดว ยรอยแกว ไดแ ก นทิ าน นิยาย นวนยิ าย เรอื่ งสนั้ สารคดี บทความ ขาว

54 2. ประเภทรอยกรอง คือ วรรณกรรมทม่ี ีลักษณะบังคับในการแตง ซ่ึงเรียกวา ฉันทลักษณ เชน โคลง ฉันท กาพย กลอน ราย ลิลิต วรรณกรรมท่ีแตงดวยคําประเภทรอ ยกรอง ไดแ ก บทละคร นิยาย บทพรรณนา บทสดุดี บทอาเศยี รวาท 3. ประเภทสารคดี คือ วรรณกรรมท่ีมีเนื้อหาสาระใหค วามรู ความคิดและอาจใหค วามบันเทิง ดวย เชน สารคดีทอ งเท่ียว ชวี ประวตั ิ บนั ทกึ จดหมายเหตุ หนังสอื คติธรรม บทความ เปนตน 4. ประเภทบนั เทงิ คดี คือ วรรณกรรมท่แี ตง ขน้ึ โดยอาศยั เคาความจรงิ ของชีวติ หรือจินตนาการ โดยมงุ ใหความบนั เทงิ แกผ ูอา นเปน ลําดับ ไดแก เรอื่ งสัน้ นทิ าน นวนยิ าย บทละครพดู เปน ตน วรรณกรรมท่ไี ดร ับการยกยอ ง ในการอา นหนังสือแตล ะเลม โดยเฉพาะหนังสือประเภทวรรณคดี ผูอา นยอมไดร ับประสบการณ ทางอารมณบาง ไดรับคุณคาทางปญ ญาบาง หรืออาจไดร ับท้ังสองประการบาง สวนวรรณกรรมบางเร่ือง แมมไิ ดเ ปน วรรณคดกี ็อาจใหทงั้ ประสบการณท างอารมณแ ละใหคุณคา ทางปญ ญา ทั้งนี้ข้ึนอยูกับผูอา นวาจะ สามารถเขาถึงวรรณกรรมนนั้ ไดเ พียงไร วรรณกรรมบางเรือ่ งแตง ไดดจี นไดรับการยกยอง ซึง่ มลี กั ษณะ ดังน้ี งานประพนั ธทัง้ ปวงยอมแฝงไวซ ึง่ แนวคิดและคา นิยมบางประการ อันจะกอ ใหเกิดความงอกงาม ทางสตปิ ญญาและพฒั นาการสมรรถภาพการพิจารณาความประณตี ความละเอียดออนทางภาษาไดอ ยา งดี ย่ิง แนวคดิ ทป่ี รากฏในวรรณกรรมน้ัน อาจหมายถึง ความคิดสําคัญของเรื่องหรืออาจเปน ความคิดอ่ืน ๆ สอดแทรกอยใู นเรอื่ งกไ็ ด ยกตวั อยางนทิ านเร่อื ง ปลาบูท องใหแนวคดิ วา ความอจิ ฉาริษยา ของแมเลี้ยงเปนสาเหตใุ หล ูกเลยี้ ง ถกู ทาํ ทารุณกรรมอยา งแสนสาหสั บทรอยกรองเรื่อง น้ําตา ใหแนวคิดสาํ คัญวา นา้ํ ตาเปน เพื่อนของมนุษยทง้ั ในยามทุกขและยามสุข สว นคา นิยมจากวรรณกรรมนั้น หมายถึง ความรูส ึก ความคิด หรือความเช่ือของมนุษย รวมถึง ความเช่ือม่ัน การยึดถือปฏิบัติในเร่ืองตา ง ๆ ในการดําเนินชีวิต คานิยมจึงเปน ตัวกําหนดพฤติกรรมของ มนุษยใ นการเลอื กกระทาํ หรอื เวนกระทาํ สงิ่ ใดสิ่งหน่ึง ซงึ่ ถือวา ทําหรอื คิดเห็นตามกาลเวลา ยกตวั อยา ง เชน คา นิยมเรื่องการมีคูครอง ดังคํากลอนตอนหน่ึงจากเรื่องเสภาขุนชางขุนแผน ตอนที่นางพิมพิลาไลยยัง เปน สาวไดพูดกับนางสานทองผูเปนพเี่ ลยี้ งวา ธรรมดาเกิดเปนสตรี ช่วั ดคี งไดคูม าสสู อง มารดายอมอุตสา หป ระคบั ประคอง หมายปองวาจะปลกู ใหเ ปนเรือน

55 อันหนึ่งเราเขากว็ าเปนผดู ี มง่ั มแี มม ิใหล ูกอายเพอ่ื น จากคําประพันธน ี้ สะทอ นใหเห็นคา นิยมของสตรีสมัยกอนวา เปนผูหญิงตองรักนวลสงวนตัว อยูในโอวาทของมารดา เมื่อจะมีคูควรใหมารดาตกแตงใหไ มช ิงสุกกอ นหาม สรุปวรรณกรรมทั้งปวงยอ ม แฝงไวซ ่ึงแนวคิดและคานิยมบางประการ อันจะกอใหเกิดความงอกงามทางสติปญญา และพัฒนา สมรรถภาพการพจิ ารณาความละเอียดออ นทางภาษาลักษณะการใชถ อ ยคําภาษาที่ดใี นวรรณกรรม วรรณกรรมที่ดียอ มมีความประณีตในการใชภาษา อันจะทําใหผ ูอา นพัฒนาสมรรถภาพ ในการ พิจารณาความประณีต ละเอียดออ นของภาษาไดด ขี ึน้ วรรณกรรมท่ีดีเปน ศิลปะแขนงที่อาศัยภาษาเปนสื่อถายทอดความไพเราะความประทับใจหรือ อารมณความรูส ึก ซ่งึ มีหลักพจิ ารณา 3 ประการใหญ ๆ ดังนี้ 1. การใชถ อยคาํ เสยี ง ความหมาย การเลอื กใชถ อยคําชดั เจน ตรงตามความหมายมเี สียงไพเราะ 2. การเรียบเรียงถอยคํา การเรยี บเรียงถอ ยคําใหอ ยูตําแหนงทถี่ กู ตองถกู แบบแผนของภาษา ยอมทาํ ใหภาษามคี วามไพเราะมีความชดั เจน ทาํ ใหผูรับสารเขาใจความคิดของผูส ่ือสารไดถ กู ตอง 3. ศลิ ปะการประพนั ธ การมศี ลิ ปะในการประพันธ หมายความวา ผูแ ตง ตองรูจ ักเลือกใชถ อยคํา ทีเ่ หมาะสม เพอ่ื จะทําใหเ กิดความไพเราะทางภาษา การใชก วโี วหาร หรอื สํานวนโวหารจะชว ยใหผอู า นมอง เหน็ ภาพชดั เจน และเกดิ ความไพเราะทางภาษามากข้ึน ตอ ไปน้ีจะกลาวถึงศิลปะการประพนั ธพอสงั เขป 3.1 ไวพจน หมายถึง การใชค ําที่มีความหมายอยา งเดียวกัน ซ่ึงตอ งพิถีพิถันเลือกใชให เหมาะสมกบั เนื้อหา เชน พอสบเนตรวนิดามารศรี แรงฤดีดาลเลห เสนห า ดงั ตองศรซานพษิ ดว ยฤทธย์ิ า เขา ตรึงตราตรอมตรมระทมทรวง ตะลงึ เล็งเพงแลชะแงพ ักตร จนนงลกั ษณห ลกี ไปควรโลลว ง ใหเสยี วปลาบวาบไหวใจระลวง ปะหนึง่ ดวงจติ ดบั เพราะลบั นาง (จากคําประพนั ธบ างเรอื่ ง ของพระยาอปุ กติ ศิลปสาร) คําท่ีมีความหมายวาผูห ญิง ในที่นี้มี 4 คํา คือ วนิดา มารศรี นงลักษณ บางกวีสามารถเลือกใชไ ด เหมาะสมกับเน้อื ความในเรื่อง 3.2 การใชคาํ เลียนเสียงธรรมชาติและเสียงตาง ๆ การนําเสียงที่ไดยินจากธรรมชาติ มารอยกรองพรรณนาใหเ กดิ ความรสู ึกเหมือนไดยินทาํ ใหเ กดิ ความไพเราะนา ฟงและสะเทือนอารมณ เชน ครนื ครืนใชฟ า รอง เรยี มครวญ หงึ่ ห่งึ ใชลมหวน พ่ใี ห ฝนตกใชฝนนวล พีท่ อด ใจนา รอ นใชร อ นไฟไหม ทีร่ อ นกลกาม (ตาํ นานศรีปราชญ ของพระยาปริยตั ิธรรมธาดา) คําวา “ครืนครืน” เปนการเลยี นเสียงฟารอง คําวา “หงึ่ ห่งึ ” เปนการเลียนเสียงลมพัด

56 3.3 การเลนคาํ หมายถงึ การนาํ คําพองรูปพอ งเสียงมาเรียบเรียงหรือรอยกรองเขา ดวยกัน จะทําใหเ กดิ เสียงไพเราะและเพ่ิมความงดงามทางภาษา เชน ปลาสรอยลอยลอ งชล วา ยเวียนวนปนกันไป เหมือนสรอ ยทรงทรามวยั ไมเ ห็นเจา เศรา บว าย คาํ วา “สรอย” คําแรกเปนชีอ่ ปลา คําวา “สรอย” คาํ หลังหมายถงึ สรอ ยคอ 3.4 การใชคําอัพภาส หมายถึง คําซ้ําชนิดหนึ่ง โดยใชพยัญชนะซํ้าเขา ไปขา งหนา คํา เชน ริก เปน ระรกิ ยิม้ เปน ยะยิ้ม แยม เปน ยะแยม การใชคําอัพภาสหลาย ๆ คําในที่ใกลก ัน ทําใหแลเห็นภาพและเกิดความรูสึกสะเทือนอารมณ ตามไปดวย เชน สาดเปน ไฟยะแยง แผลงเปนพษิ ยะยุง พุงหอกใหญ คะควางขวางหอกซัดคะไขว (ลลิ ิตตะเลงพาย) 3.5 การใชโ วหารภาพพจน โวหารภาพพจน หมายถงึ ถอ ยคําที่เรียบเรียงโดยไมก ลาวอยาง ตรงไปตรงมา ผูป ระพันธมีเจตนาจะใหผ ูอา นเขา ใจ และประทับใจย่ิงขึ้นกวาการใชคําบอกเลา ธรรมดา การใชโ วหารภาพพจนอาจทาํ ไดหลายวธิ ี เชน 3.5.1 เปรียบสิง่ หนง่ึ วา เหมอื นอกี สงิ่ หนง่ึ ในการเปรียบเทียบน้จี ะมีคาํ แสดงความหมาย อยา งเดยี วกับคําวาเหมอื น ปรากฏอยูด ว ย ไดแกคําวา เปรยี บเหมือน เสมอื น ดุจ ประดุจ ดจุ ดัง ราวเพยี ง เชน คุณแมห นาหนกั เพ้ยี ง พสธุ า (เพย้ี ง-โทโทษ มาจากคําวาเพยี ง) คณุ บิดรดจุ อา กาศกวา ง 3.5.2 เปรยี บส่ิงหนึ่งเปน อีกส่งิ หนึ่ง บางตาํ ราเรียกวาอุปลักษณ เชน พอ แม ค ือ รมโพธ์ิ รมไทรของลกู ราชาธิราชนอม ใจสตั ย อาํ มาตยเปน บรรทัด ถอ งแท 3.5.3 สมมุติส่ิงตาง ๆ ใหมีกิริยาอาการเหมือนมนุษย หรือท่ีเรียกวาบุคลาธิษฐาน เชน นํ้าเซาะหินรนิ รนิ หลากไหล ไมห ลับเลยชว่ั ฟาดนิ สลาย 3.5.4 การใชคําสญั ลกั ษณหรือสง่ิ แทนสัญลักษณ หมายถงึ สงิ่ หนึ่งใชแ ทนอีกสิ่งหนึ่ง เชน แมนเปน บวั ตัวพเี่ ปนภมุ รา เชยผกาโกสุมประทุมทอง 3.6 การกลา วเกินจรงิ หรือที่เรยี กวา อติพจน (อธพิ จน) การกลา วเกินจรงิ นี้ปรากฏอยใู นชีวติ ตามปกติ เชน เม่ือเราตองการจะเนนความรูส ึกบางอยาง เชน กลา ว “เหนื่อยสายตัวจะขาด” หรือ “รอ น แทบสุก” การกลา วเกนิ จริง ทําใหเ กิดความแปลกและเรยี กรองความสนใจไดดี 3.7 การเลนเสียงวรรณยุกต กวีใชค ําท่ีประกบดว ยสระ พยัญชนะและตัวสะกด อยางเดียวกนั ตา งกนั แตวรรณยุกต โดยนาํ มาเรียงไวใ นท่ใี กลก ันทาํ ใหเ กดิ เสียงไพเราะดจุ เสยี งดนตรี เชน

57 “สละสละสมร เสมอชอื่ ไมนา นึกระกํานามไม แมนแมน ทรวงเรียม” หรอื ดสู าํ คญั ค่ันคน้ั อยา งงนั ฉงน “จะจับจองจอ งส่งิ ใดน้นั คอ ยแคะคนขน คนใหค วรการ” อยา ลามลวงลว งดูแลศกล 3.8 สมั ผสั อกั ษร กวีจะใชคําทมี่ เี สยี งพยัญชนะเดยี วกนั เชน โคลงกลบอักษรลว น ชายชาญชยั ชาติเชอื้ เชงิ ชาญ สูเศิกสดุ เศกิ สาร สงสรอง ราวรามรทุ รแรงราญ รอนราพณ เกริกเกยี รตไิ กรกึกกอง กอ กูกรงุ ไกร (พระราชนพิ นธพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจาอยหู ัว) 3.9 สมั ผสั สระ กวจี ะใชค าํ ท่ีมีเสยี งสระคลองจองกัน เชน เขาทางตรอกออกทางประตู คางคกขนึ้ วอแมงปอใสต งุ ตงิ้ นา้ํ รอ นปลาเปนน้ําเย็นปลาตาย เพ่ือนกนิ หางายเพ่อื นตายหายาก 3.10 การใชคําปฎิพฤกษ หมายถึง ความขัดแยง ท่ีกวีนํามากลาวคูก ัน เพ่ือแสดงคุณสมบัติ 2 อยา งท่ีแยง กนั อันอยูใ นสิง่ เดยี วกัน เชน ความหวานช่ืนในความขมขื่น ความเงียบเหงาในความวนุ วาย กจิ กรรมท่ี 1 ใหผเู รยี นตอบคาํ ถาม และรวมกจิ กรรมตอไปนี้ 1. วรรณคดี คืออะไร 2. วรรณคดีกับวรรณกรรมแตกตา งกันอยา งไร 3. ใหผ เู รียนรวบรวมรายชอ่ื หนงั สอื ทีเ่ ปนวรรณคดีและวรรณกรรมประเภทละ 3 เลม 4. ใหสรุปคณุ คา ของวรรณคดแี ละวรรณกรรมท่รี วบรวมมาไดจ ากขอ 3 เรื่องที่ 6 ภาษาถ่นิ ความหมายของภาษาถนิ่ ภาษาถ่ิน หมายถึง ภาษาท่ีใชส่ือความหมายตามทอ งถิ่นตาง ๆ ซ่ึงจะแตกตา งกันในถอ ยคํา สาํ เนียง แตก็สามารถจะติดตอสอ่ื สารกนั ได และถือวา เปนภาษาเดียวกัน เพียงแตแตกตา งกันตามทอ งถ่ิน เทานน้ั ภาษาถ่ิน บางท่ีมักจะเรียกกันวา ภาษาพื้นเมืองท้ังน้ีเพราะไมไ ดใ ชเ ปนภาษามาตรฐานหรือ ภาษากลางของประเทศ

58 สาเหตทุ ท่ี ําใหเกดิ ภาษาถ่ิน ภาษาถ่นิ เกดิ จากสาเหตุการยา ยถนิ่ ฐาน เมือ่ กลุมชนที่ใชภาษาเดียวกันยา ยถิ่นฐานไปต้ังแหลง ใหม เน่ืองจากเกิดภัยธรรมชาติ มีการรุกรานของศัตรู เมื่อแยกยายไปอยูค นละถ่ินนาน ๆ ภาษาท่ีใชจ ะคอย เปลยี่ นแปลงไปเชน เสียงเปลี่ยนไป คาํ และความหมายเปลี่ยนไป ทําใหเ กดิ ภาษาถิน่ ข้ึน คุณคาและความสาํ คัญของภาษาถน่ิ 1. ภาษาถิ่นเปนวัฒนธรรมทางภาษาและเปนเอกลักษณของแตล ะทอ งถ่นิ 2. ภาษาถ่ินเปนสญั ลกั ษณท ่ีใชสื่อสารทาํ ความเขา ใจและแสดงความเปนญาติ เปน พวกเดียวกัน ของเจา ของภาษา 3. ภาษาถิ่นตนกําเนิดและเปนสวนหนึง่ ของภาษาไทยและวรรณคดไี ทย การศึกษาภาษาถิ่น จะชวยใหก ารส่อื สารและการศกึ ษาวรรณคดไี ดเขา ใจลึกซึง่ ย่งิ ข้ึน 4. การศึกษาและการใชภ าษาถ่ิน จะชว ยใหการสอ่ื สารไดม ปี ระสิทธภิ าพและสรางความเปนหนึ่ง ของคนในชาติ ลักษณะของภาษาถ่นิ 1. มีการออกเสียงตา ง ๆ ถน่ิ เพราะสภาพทางภูมิศาสตร ความหา งไกลขาดการตดิ ตอสื่อสารกัน เปนเวลานานมาก ๆ ยอ มทาํ ใหออกเสยี งตางกนั ไป 2. การผสมกันทางเช้ือชาติ เพราะอยูใกลเคียงกันทําใหมีภาษาอื่นมาปน เชน ภาษาอีสาน มภี าษากลางและเขมรมาปน เพราะมเี ขตแดนใกลกนั ทาํ ใหภ าษาเปลีย่ นไปจากภาษากลาง 3. การถายทอดทางวฒั นธรรมและเทคโนโลยซี ึง่ กันและกัน ทําใหภ าษาเปลยี่ นจากภาษากลาง 4. หนวยเสยี งของภาษาถน่ิ มสี ว นคลา ยกนั และแตกตา งกนั หนว ยเสยี งของภาษากลางมี 21 เสียง ภาษาถิ่นมีหนว ยเสียงตรงกันเพียง 17 เสียง นอกนั้นแตกตา งกัน เชน ภาษาถ่ินเหนือและอีสานไมม ี หนวยเสยี ง ช และ ร ภาษาถน่ิ ใตไ มม ีหนวยเสียง ง และ ร เปนตน 5. หนว ยเสยี งวรรณยกุ ตใ นภาษาถ่นิ แตกตา งกันไป ภาคใตม ีเสียงวรรณยุกต 7 เสียง ภาคเหนือ และอสี านมเี สียงวรรณยกุ ต 6 เสียง ตัวอยางการกลายเสียงวรรณยกุ ต มา (กลาง) ภาคใตออกเสยี งเปน หมา ขา ว (กลาง) ภาคอสี านออกเสียงเปน ขาว ชาง (กลาง) ภาคเหนือออกเสียงเปน จา ง 6. การกลายเสียงพยญั ชนะในภาษาถิ่นเหนือ ใต อสี าน น้นั มีสวนแตกตา งกันหลายลกั ษณะ เชน 6.1 ภาษาไทยเหนือ จะมีคา ท่ีกลายเสียงพยัญชนะจากภาษาไทยกลางอยูหลายตัว ภาษาไทยกลางเปน ช ไทยเหนือจะเปน จ เชน ชา งเปน จาง ฉะน้ันเปนจะอั้น ใชเปน ไจ ภาษาไทยกลาง ใช ร ไทยเหนือจะเปน ฮ เปน รัก เปนฮัก รอ งเปน ฮอง โรงเรียนเปนโฮงเฮียน ภาษาไทยกลางเปน คิดเปน ก้ึด คว้ิ เปน กิ๊ว ภาษากลางใช ท ภาษาไทยเหนือใช ต เชน ทานเปนตาน ทานเปนตาน และภาษาไทยเหนือ นอกจากจะใชพยัญชนะตา งกันแลว ยังไมค อ ยมีตัวควบกล้ําเชน ข้ีกลาก เปน ข้ีขาด โกรธ เปน โขด นอกจากนจ้ี ะมีคาํ วา โปรด ไทยเหนอื โปด ใคร เปน ไผ เปนตน

59 6.2 ภาษาไทยอีสานกม็ ีกลายเสียงหรือมหี นวยเสียงตางกบั ภาษาไทยกลางหลายตัว ตัวอยา ง ช ใช ซ แทนเสียง ร ใช ฮ แทนเสียง ญ และ ย จะออกเสียงนาสิก แทนภาษาไทยกลาง ชา ง ไทยอีสาน เปน ซา ง เรา เปน เฮา เลือด เปน เฮือด หญิง เปน ญิง (นาสิก) ใหญ เปน ใญ ภาษาไทยอีสานจะไมมี คําควบกลา้ํ คลายเหนือ เชน กลวย เปน กวย ปลา เปน ปา ของ เปน ขอ เปรต เปน เผด และภาษาไทย อีสานมกี ารสลับรบั เสยี งดว ย เชน ตะกรอ เปน กะตอ ตะกรา เปน กะตา ตะกรดุ เปน กะตุด เปน ตน 6.3 ภาษาไทยใตก ม็ กี ารกลายเสยี งพยัญชนะจากภาษาไทยกลางเหมือนกัน ภาษาไทยกลาง เปน ง ภาษาไทยใตจะเปน ฮ เสยี ง ฐ จะเปน ล (บางจงั หวดั ) และญ จะออกเสยี งนาสกิ ตวั อยาง ภาษาไทย กลาง คาํ วา เงิน ภาษาไทยใต เปน เฮงิ งาน เปน ฮาน รกั เปน หลัก เปนตน 7. ภาษาถน่ิ เหนือใตแ ละอีสานมีการกลายเปน เสียงจากภาษาไทยกลางหนวยเสยี ง 7.1 ภาษาไทยเหนอื จะกลายเสียงสระ อิ เปน อึ เชน คิด เปน ก้ดึ สระ อึ เปน สระเออ เชน ถึง เปน เถิง สระอะ เปน สระอา เชน มะปราง เปน หมาผาง มะละกอ เปน หมากกวยเต็ด สระ เอ เปน สระ แอ เชน เอว เปน สระแอว เปน ตน 7.2 ภาษาไทยอสี านมีการกลายเสยี งสระเชน สระ เออื เปน เอีย เชน เน้ือ เปน เน้ีย สระ อัว เปน สระโอ เชน วัว เปน โง ตัว เปน โต สระ อึ เปน สระ เออ เชน คร่ึง เปน เค่ิง สระ อา เปนสระ อัว เชน ขวา เปน ขัว เปนตน 7.3 ภาษาไทยอีสานมีการกลายเสียสระ เชน ภาษาไทยกลางใช สระ อิ อี ภาษาถิ่นใต ใช สระ เอะ เอ เชน ส่ี เปน เส ซีก เปน แซก สระ เอะ เอ ใชเปน สระ แอะ แอ เชน เด็ก เปน แด็ก เปนตน 8. ความหมายของคําในภาษาถ่ินแตกตา งไปจากภาษากลาง เชน คําวารักษา ภาษาถิ่นใต มีความหมายวา เล้ียง เชน นําลิงไปรักษา หมายถึงนําลิงไปเลี้ยง บัวลอย ภาษาถิ่นเหนือหมายถึง ผักตบชวา แพรนม ภาษาถิ่นอสี านหมายถึง ผา เช็ดหนา ภาษาถ่ินใตเรียกผา เชด็ หนา วา ผานยุ เปน ตน ฀฀฀฀฀ กิจกรรมที่ 2 ใหผ ูเรียนเขยี นเครื่องหมาย วงกลม ลอมรอบขอท่ถี กู ทส่ี ุดเพียงขอเดียว 1. ขอใดใหความหมายภาษาถ่ินไดถ กู ตอ ง ก. ภาษาตระกูลตาง ๆ ข. ภาษาท่ีพูดกันในทองถิ่นนนั้ ๆ ค. ภาษาท่ีใชพูดกนั ทวั่ ประเทศ ง. ภาษาของชนกลุมใหญท ัว่ โลก 2. ขอ ใดเปนสาเหตสุ าํ คัญท่ีทําใหเกดิ ภาษาถิ่น ก. สภาพภูมิประเทศ ข. การยายถน่ิ ฐาน ค. การแลกเปลย่ี นวฒั นธรรม ง. ถกู ทกุ ขอ 3. คาํ ในขอ ใดทเี่ ปน คาํ เฉพาะของภาษาถ่ินภาคเหนอื ก. งอ ข. งอน ค. งดื ง. งบี

60 4. “ฝนตกฟารอง พอ แมเขาอยูห นกุ ” คําวา หนุก เปนคาํ ในภาษาถน่ิ ภาคใด ก. เหนอื ข. ใต ค. อีสาน ง. กลาง 5. ภาษาถ่นิ ใด ท่มี หี นว ยเสียงวรรณยกุ ตม ากท่สี ุด ก. ภาษาถิ่นเหนือ ข. ภาษาถนิ่ อีสาน ค. ภาษาถิ่นใต ง. ภาษากลาง เรอ่ื งที่ 7 สํานวน สุภาษติ สาํ นวน หมายถึง คาํ กลา วหรอื กลมุ คําทีม่ คี วามหมายเชิงเปรียบเทียบเปน เชิงใหใ ชค วามคิดและ ตีความบางสํานวนจะบอกหรือสอนตรง ๆ บางสํานวนสะทอนความคิด ความรูส ึกของกลุมชนในทอ งถิ่น ในอดีตดวย สุภาษิต หมายถึง คํากลา วทด่ี งี ามเปนความจรงิ ทุกสมยั เปนคําสอนใหประพฤติ ปฏบิ ตั ิ ดังตวั อยา ง “หลํารองชักงาย หลําใจชักยาก” ความหมาย คดิ จะทําอะไรตอ งคิดใครค รวญใหร อบคอบกอนตัดสินใจ “นอนจนหวนั แยงวาน” ความหมาย นอนตน่ื สายมากจนตะวนั สองสวา งไปทั่วบาน “พดู ไป สองไพเบยี้ น่ิงเสียตําลงึ ทอง” ความหมายพดู ไปไมมปี ระโยชนอะไร น่งิ ไวดีกวา “เกลอื จมิ้ เกลอื ” ความหมาย ไมยอมเสียเปรยี บกนั แกเผด็ กนั ใหส าสม “ขายผาเอาหนารอด” ความหมาย ยอมเสียสละของทีจ่ าํ เปนทมี่ อี ยูเพื่อจะรกั ษาชือ่ เสียงของตนไว “ฝนทง่ั ใหเปนเข็ม” ความหมายเพยี รพยายามสดุ ความสามารถจนกวา จะสําเร็จผล “นํ้ามาปลากนิ มด น้ําลดมดกนิ ปลา” ความหมาย ทใี ครทมี นั เร่ืองท่ี 8 วรรณกรรมทอ งถิน่ วรรณกรรมทองถิ่น หมายถงึ เรื่องราวของชาวบา นที่เลา สืบตอกันมาหลายชั่วอายุคนท้ังการพูด และการเขียนในรูปของ คติ ความเชือ่ และประเพณี การแสดงออกในการใชถอยคําทม่ี หี ลากหลายรูปแบบ เชน นทิ านพ้นื บาน เพลงกลอมเด็ก ปริศนา คําทาย ภาษติ คําคม บทเทศน และคํากลาวในพธิ กี รรมตาง ๆ

61 ลักษณะของวรรณกรรมทอ งถ่ิน 1. วรรณกรรมทอ งถน่ิ โดยทั่วไปมีวัดเปนศนู ยกลางเผยแพร กวผี ูประพันธสว นมาก คือ พระภิกษุ และชาวบา น 2. ภาษาท่ีใชเปนภาษาถ่ิน ใชถ อยคําสํานวนทอ งถิ่นท่ีเรียบงาย ชาวบานทั่วไปรูเ ร่ืองและ ใชฉันทลักษณท ี่นยิ มในทองถนิ่ น้ัน เปน สําคญั 3. เนื้อเร่ืองสว นใหญเปน เร่ืองจักร ๆ วงศ ๆ มุง ใหความบันเทิง และสอดแทรกคติธรรมทาง พุทธศาสนา 4. ยดึ คานิยมแนวปรัชญาพุทธศาสนา เชน กฎแหง กรรม หรอื ธรรมะยอ มชนะอธรรม เปนตน ประเภทของวรรณกรรมทองถ่ิน วรรณกรรมทองถน่ิ แบง ไดเปน 2 ประเภท คอื 1. ประเภทมขุ ปาฐะ เปน วรรณกรรมทไี่ มไดเขียนเปน ลายลกั ษณ เปนวรรณกรรมปากเปลา จะถา ยทอดโดยการบอก หรอื การเลา หรือการรอง ไดแ ก บทกลอ มเดก็ นิทานพน้ื บา น เพลงพนื้ บาน ปรศิ นา คาํ ทาย ภาษติ สาํ นวนโวหาร คาํ กลาวในพธิ กี รรมตาง ๆ 2. ประเภทเขียนเปนลายลักษณ ไดแก นิทาน คาํ กลอน บันทกึ ทางประวตั ศิ าสตรใ นทองถ่นิ และ ตาํ ราความรตู าง ๆ คุณคาของวรรณกรรมทองถ่นิ 1. คุณคา ตอการอธิบายความเปนมาของชุมชนและเผา พนั ธุ 2. สะทอ นใหเ ห็นโลกทัศนและคานิยมตา ง ๆ ของแตละทองถิน่ โดยผานทางวรรณกรรม 3. เปน เครอ่ื งมืออบรมสัง่ สอนจรยิ ธรรมของคนในสังคมสามารถนาํ ไปประยกุ ตใ ชในสังคมปจจบุ นั ได 4. เปน แหลง บนั ทึกขอ มลู เก่ียวกบั วฒั นธรรม ประเพณี และการดาํ เนินชีวิตของคนในทองถิ่น 5. ใหค วามบนั เทงิ ใจแกช ุมชนทั้งประเภททเี่ ปนวรรณกรรมและศิลปะการแสดงพ้ืนบาน เชน หมอลําของภาคอีสาน การเลนเพลงเรอื เพลงเกีย่ วขาว ของภาคกลาง การซอ การเลาคา วของภาคเหนือ การเลน เพลงบอก รองมโนราหของภาคใต เปนตน 6. กอใหความสามัคคใี นทองถิ่น เกดิ ความรกั ถิ่นและหวงแหนมาตุภูมิ รปู แบบของวรรณกรรมทองถน่ิ 1. รปู แบบของวรรณกรรมทอ งถ่นิ ภาคกลาง 1.1 กลอนสวด หรือเรียกวา คาํ พากย ไดแก กาพยย านี ฉบัง สุรางคนางค 1.2 กลอนบทละคร (นอก) ใชฉันทลักษณเ หมือนกลอนบทละครทั่วไป แตไ มเ ครงครัด จํานวนคาํ และแบบแผนมากนกั 1.3 กลอนนทิ าน บทประพนั ธเปน กลอนสภุ าพ (กลอนแปด) เปนรูปแบบท่ีไดรับความนยิ มมาก 1.4 กลอนแหล นิยมจดจาํ สืบตอกันมาหรือดนกลอนสด ไมนยิ มบันทึกเปนลายลักษณ

62 2. รปู แบบของวรรณกรรมทองถน่ิ ภาคอสี าน 2.1 โคลงสาร เปน ฉนั ทลักษณที่บังคับเสยี งเอกโท สวนมากใชประพันธว รรณกรรมประเภท นิทาน นิยาย หรอื นทิ านคตธิ รรม 2.2 กาพยหรอื กาพยเ ซ้งิ ประพันเปนบทสั้น ๆ สําหรบั ขับลําในพิธี เชน เซ้ิงบั้งไฟ เซ้ิงนางแมว ฯลฯ 2.3 ราย (ฮา ย) ลักษณะเหมือนรายยาว ใชป ระพันธวรรณกรรมชาดก หรือนิทานคติธรรม ท่ีใชเ ทศน เชน มหาชาติ (ฉบบั อสี านเรียกวาลาํ มหาชาติ) 3. รูปแบบของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ภาคเหนือ 3.1 คําวธรรม ฉนั ทลกั ษณเ หมือนรา ยยาวชาํ สาํ หรบั เทศน นยิ มประพันธว รรณกรรมประเภท นิทานชาดกหรอื นทิ านคตธิ รรม 3.2 คําวซอ คําประพนั ธท่บี ังคับสมั ผสั ระหวา งวรรคและบังคบั เสยี งเอกโท นิยมแตน ิทาน เปน คาํ วซอ แลวนํามาขบั ลาํ ในทป่ี ระชมุ ชน ตามลีลาทาํ นองเสนาะของภาคเหนือ 3.3 โคลง ภาษาถน่ิ เหนือออกเสียงเปน “กะลง” เปนฉนั ทลักษณทเ่ี จรญิ รงุ เรอื ง ควบคูกบั “คาวธรรม” มที ั้งกะลงสหี่ อ ง สามหอง และสองหอ ง (โคลงสี่ โคลงสาม และโคลงสอง) 4. รปู แบบของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ภาคใต วรรณกรรมพ้ืนบานภาคใตฉ ันทลกั ษณร วมกับวรรณกรรมทอ งถ่ินภาคกลาง แตจากการศึกษา ความนิยมเรื่องฉันทลักษณของวรรณกรรมภาคใต พบวานิยม “กลอนสวด” (คํากาพย) มากท่ีสุด วรรณกรรมลายลักษณภ าคใตเ กินรอยละ 80 ประพันธเ ปน กลอนสวด โดยเฉพาะนิทานประโลมโลก (เร่ืองจกั ร ๆ วงศ ๆ) การวิเคราะหค ุณคา ของวรรณกรรมทอ งถิ่น การวิเคราะหว รรณกรรมทอ งถ่ินนั้นจะวิเคราะหตามคุณคา ของวรรณกรรมดา นตาง ๆ เม่ือศึกษา วรรณกรรมทอ งถ่ินเร่ืองใด เราจะตองวนิ จิ วิเคราะหห รือพิจารณาดวู า วรรณกรรมเร่ืองน้ันมีคุณคาในดานใด ดงั ตอ ไปน้ี 1. คุณคา ดานจริยศาสตรหรือคุณคาดานจริยธรรม วิเคราะหว าวรรณกรรมท่ีอา นและศึกษา เปนตัวอยา งความประพฤติ การดําเนินชีวิตวาอะไรผิด อะไรถูก อยางไรดี อยา งไรเหมาะสม วรรณกรรม ทอ งถน่ิ จะทําหนา ที่ตวั อยา งแบบแผนและความประพฤติของชาวบานใหถูกตองสอดคลองกับขอตกลงของ สังคม ชุมชน ตามกฎหมายระเบียบประเพณีอันดีงาม 2. คุณคาดานสุนทรียศาสตรห รือความงามความไพเราะ วรรณกรรมทองถ่ินจะใหค ุณคา ดานความงามความไพเราะของถอ ยคาํ ใชค าํ สมั ผัสคลองจอง ความไพเราะของทว งทํานองของเพลง บทกวี เมอื่ ฟงหรืออา นจะทาํ ใหเ กิดจินตนาการ เกิดความซาบซ้งึ ในอารมณความรูสกึ 3. คุณคาภาษา วรรณกรรมทองถ่นิ จะเปนส่ือท่ีทําใหภาษาถนิ่ ดาํ รงอยูและชวยใหภ าษาถ่ินพัฒนา อยูเ สมอมีการคิดคน สรา งสรรค ถอ ยคําภาษา เพื่อส่ือความในวรรณกรรมทองถิ่น ท้ังเพลงพ้ืนบา น บทกวี

63 ซอภาษิต จะมีกลวิธีการแตงท่ีนาสนใจ มีการเลน คําซ้ําคําทองถิ่น ถอยคําที่นํามาใชม ีเสียงสูงต่ํา มีเสยี งไพเราะ ฟงแลว ร่นื หู 4. คุณคา ดา นการศึกษา วรรณกรรมทองถ่ินประเภทตําราคําสอน นิทานนอกจากจะให ความบนั เทงิ แลว ยงั จะใหความรูทกุ แขนง ทัง้ ศิลปวัฒนธรรม อาชพี และเสรมิ สรา งปญ ญา โดยเฉพาะปรศิ นา คําทายจะใหท งั้ ความรู ความบนั เทิงเสรมิ สรา งสติปญญา 5. คุณคาดา นศาสนา วรรณกรรมทองถ่ินจะเปนสื่อถายทอดคําสอนและปรัชญาทางศาสนา เผยแพรส ูคนในชมุ ชนทอ งถิน่ ใหคนชมุ ชนใชเปน เครือ่ งยดึ เหนี่ยวทางจิตใจ ใหแ นวคิดในการดํารงชีวิต เชน นิทานชาดกตาง ๆ เปน ตน 6. คณุ คา ดา นเศรษฐศาสตร วรรณกรรมประเภทตาํ รายา ตําราพยากรณ การทําพธิ บี ายศรสี ขู วัญ หรอื บทสวดในพธิ กี รรมตาง ๆ สามารถนาํ มายดึ เปน อาชีพได วรรณกรรมเกย่ี วกับคาํ ภาษาสามารถชวยให ประหยดั อดออมได 7. คุณคาทางสังคมไดร ับความบันเทิงสนุกสนาน วรรณกรรมทอ งถิ่นจะปลูกฝง คานิยม ในการผูกมติ รผูกสัมพันธข องคนในทองถิ่น การอยรู วมกนั อยา งมกี ารพงึ่ พาซึ่งกนั และกนั สรา งความสามัคคี ในหมูคณะใหขอ คดิ คติธรรมท่ีเก่ียวของกบั ชีวติ ความเปนอยกู ารทาํ มาหากินและสงิ่ แวดลอ ม เปนตน 8. คุณคาดานประวัติศาสตรโบราณคดีและความเปนมาของชุมชนแตละทองถิ่น เชน วรรณกรรมประเภทตํานาน ไดแก ตํานานเก่ียวกับโบราณสถาน โบราณวัตถุ ตํานานช่ือบา นชื่อเมือง เปนตน การวิเคราะหค ุณคา ของวรรณกรรมทอ งถิ่นจะพิจารณาจากคุณคาดา นตา ง ๆ ดังกลาวมา ซงึ่ วรรณกรรมแตละเรอื่ ง แตล ะประเภทยอ มจะใหค ณุ คาแตกตางกนั การศกึ ษาวรรณกรรมทองถนิ่ ท่จี ะเกิด ประโยชนจะตอ งพิจารณา วนิ ิจ วิเคราะห และนาํ ไปใชไ ดอ ยางเหมาะสมจึงเปน หนาที่ของเยาวชนท่ีจะถือ เปน ภารกิจทจ่ี ะตองชวยกันอนรุ กั ษว รรณกรรมที่มีคาเหลา นีไ้ ว และชวยกันสบื ทอดใหคนรุน หลงั ไดม ีโอกาส เรยี นรู ศึกษาและพัฒนาเพื่อความเปนเอกลักษณของชาตติ อ ไป มารยาทในการอาน มารยาทเปนวัฒนธรรมทางสังคม เปนความประพฤติที่ดีเหมาะสมท่ีสังคมยอมรับและยกยอง ผูมมี ารยาทคือ ผทู ไี่ ดร ับการอบรมสงั่ สอน ขดั เกลามาดีแลว มารยาทในการอานแมจะเปน เรื่องเล็ก ๆ นอย ๆ ที่บางคนอาจไมร ูส ึก แตไมค วรมองขาม มารยาทเหลาน้จี ะเปนเครอ่ื งบงชใ้ี หเ หน็ วาบคุ คลนน้ั ไดร บั การอบรม สัง่ สอนมาดีหรอื ไม อยา งไร ดงั เชน ภาษิตทวี่ า “สําเนยี งสอ ภาษากรยิ าสอสกุล” มารยาทท่วั ๆ ไปในการอาน มดี งั นี้ 1. ไมค วรอา นเรอื่ งท่ีเปนสว นตัวของบุคคลอ่นื เชน จดหมาย สมุดบันทกึ 2. ในขณะทม่ี ผี อู านหนังสอื ไมควรชะโงกไปอานขา งหลงั ใหเปน ทีร่ ําคาญและไมค วรแยง อา น 3. ไมอ า นออกเสยี งดงั ในขณะที่ผูอ น่ื ตอ งการความสงบ 4. ไมแ กลง อา นเพ่อื ลอ เลียนบคุ คลอ่ืน 5. ไมค วรถอื วิสาสะหยิบหนังสืออน่ื มาอานโดยไมไ ดรบั อนุญาต

64 6. ไมอา นหนงั สือเมอื่ ยูในวงสนทนาหรือมกี ารประชุม 7. เม่ืออานหนังสือในหองสมดุ หรอื สถานทซ่ี ่ึงจดั ไวใหอ านหนงั สอื โดยเฉพาะ ไมส ง เสยี งดัง ควรปฏิบัตติ ามระเบยี บกฎเกณฑของสถานทเ่ี หลาน้นั อยางเครงครดั การปลูกฝง การรกั การอาน 1. ตอ งทําความเขา ใจกับเร่ืองที่อานใหช ัดเจนแจมแจง จับใจความเรื่องท่ีอา นไดตลอดทั้งเรื่อง และตอ งเขา ใจเนอ้ื หาใหถูกตอ งดว ย 2. ใหไดรับรสชาติจากการอา น เชน เกดิ ความซาบซ้งึ ตามเนอ้ื เรอ่ื ง หรือสํานวนจากการประพันธ นน้ั ๆ เกิดอารมณรวม เห็นภาพพจนตามผปู ระพนั ธ 3. เห็นคุณคาของเรือ่ งท่อี า น เกดิ ความสนใจใครต ิดตาม ดังน้ันการเลือกอา นในสิ่งที่สนใจก็เปน เหตุผลหนงึ่ ดวย 4. รูจกั นาํ สิ่งทเี่ ปน ประโยชนจ ากหนงั สือไปใชใหไดเ หมาะสมกบั ตนเอง 5. รจู กั เลอื กหนงั สอื ทอี่ านไดเ หมาะสมตามความตอ งการและโอกาส คณุ สมบัตเิ หลา นี้ เปนเบอ้ื งตนทจ่ี ะปลกู ฝง ใหรักการอา น ฀฀฀฀฀

65 บทท่ี 4 การเขยี น สาระสําคัญ การศึกษาหลักเกณฑการเขียนใหเขาใจ ปฏิบัติตามหลักและวิธีการเขียน กระบวนการเขียน เพ่ือการส่ือสาร เขียนคํา ขอความใหถ ูกตอ ง เลือกใชค ําไดเ หมาะสม สื่อความหมายไดชัดเจน จะชวยให การส่ือสารดวยการเขียนมีประสทิ ธภิ าพ ผูเ ขียนมีมารยาทและรกั การเขยี น ผลการเรียนรูทคี่ าดหวงั ผเู รยี นจะสามารถ 1. เขียนจดหมาย เขียนเรียงความ เขียนยอ ความ เขยี นบนั ทกึ เขยี นรายงาน เขียนประกาศ เขียนใบสมัครงาน เขียนสารคดี บนั เทงิ คดี เขยี นคําอวยพร เขยี นโครงการ เขียนคํากลาวรายงาน 2. แตงคาํ ประพนั ธ ประเภท กาพย กลอน โคลง ฉันท รา ย ได 3. มารยาทและสรา งนิสัยรักการเขยี น ขอบขา ยเนอื้ หา เร่อื งที่ 1 หลักการเขียน เรือ่ งที่ 2 หลกั การแตงคําประพนั ธ เรอื่ งท่ี 3 มารยาทและนสิ ยั รักการเขยี น

66 เรือ่ งท่ี 1 หลักการเขียน ความหมายและความสาํ คัญของการเขยี น การเขยี น คอื การแสดงความรู ความคดิ อารมณค วามรสู กึ และความตองการของผูส ง สารออกมา เปน ลายลักษณอ กั ษร เพือ่ ใหผรู ับสารอานเขาใจไดรับความรู ความคิด อารมณ ความรูส ึก และความตองการ ตา ง ๆ เหลานนั้ การเขียนเปนพฤติกรรมของการสงสารของมนุษย ซ่ึงมีความสําคัญไมย่ิงหยอนไปกวา การสง สาร ดว ยการพดู และการอา น เพราะการเขียนเปนลายลักษณอ กั ษรหรือตวั หนังสอื จะคงทนถาวรและกวางขวาง กวาการพูด และการอาน การที่เราไดท ราบความรูค วามคิดและวิทยาการตาง ๆ ของบุคคลในยุคกอน ๆ ก็เพราะมนุษยรูจ กั การเขยี นสัญลักษณแทนคาํ พดู ถา ยทอดใหเราทราบ การเขยี นเพ่ือสงสารมีประสิทธภิ าพมากนอยแคไหนนนั้ ยอ มข้ึนอยูกบั ผสู ง สารหรอื ผูเขียนซง่ึ จะตอง มคี วามสามารถในหลายดาน ทัง้ กระบวนการคิด กระบวนการเขียน ความสามารถในดา นการใชภาษาและ อ่ืน ๆ ดงั น้ี 1. เปน ผมู ีความรูในเรอ่ื งท่ีจะเขยี นเปน อยา งดี มีจดุ ประสงคใ นการถา ยทอด เพือ่ จะใหผอู า นไดร ับ สิ่งใดและทราบพ้ืนฐานของผูร บั สารเปน อยางดดี วย 2. สามารถเลือกรูปแบบและกลวิธีในการเขียนไดเหมาะสมกับเนื้อหาและโอกาส เชน การเขียน คําช้ีแจงก็เหมาะที่จะเขียนแบบรอยแกว หากเขียนคําอวยพรในโอกาสตา ง ๆ อาจจะใชก ารเขียนแบบ รอ ยกรองเปน โคลง ฉันท กาพย กลอน จะเหมาะสมกวา เปน ตน 3. มคี วามสามารถในการใชภ าษา โดยเฉพาะภาษาเขยี นทั้งการเขยี นคําและขอ ความตามอกั ขรวิธี รวมทั้งการเลอื กใชถอยคําสํานวนตาง ๆ 4. มีความสามารถในการศึกษาคน ควาและการฝกฝนทกั ษะการเขียน 5. มีศิลปะในการใชถอ ยคําไดไพเราะเหมาะสมกับเนื้อหา หรอื สารทต่ี อ งการถายทอด หลกั การเขยี นท่ดี ี 1. เขียนตัวหนังสอื ชดั เจน อา นงาย เปนระเบยี บ 2. เขียนไดถกู ตองตามอักขรวธิ ี สะกดการนั ต วรรณยกุ ต วางรปู เคร่ืองหมายตา ง ๆ เวนวรรคตอน ไดถกู ตอ ง เพือ่ จะสื่อความหมายไดตรงและชัดเจน ชวยใหผอู านเขาใจสารไดดี 3. เลือกใชถอยคําไดเหมาะสม สื่อความหมายไดดี กระทัดรดั ชดั เจนเหมาะสมกับเน้ือหา เพศ วยั และระดับของผอู า น 4. เลือกใชสํานวนภาษาไดไ พเราะ เหมาะสมกับความรู ความคิด อารมณ ความรูส ึก ท่ีตอ งการ ถา ยทอด 5. ใชภ าษาเขยี นไมค วรใชภ าษาพูด ภาษาโฆษณา หรือภาษาทไี่ มไดมาตรฐาน 6. เขียนไดถกู ตองตามรปู แบบและหลกั เกณฑของงานเขยี นแตละประเภท

67 7. เขยี นในสงิ่ สรางสรรค ไมเขยี นในสง่ิ ท่จี ะสรางความเสียหาย หรอื ความเดือดรอนใหแ กบุคคลและ สังคม การทจี่ ะสือ่ สารดว ยการเขียนไดดี ผูเขียนตอ งมีความสามารถในดา นการใชภ าษาและตองปฏิบัติ ตามหลักการเขยี นทด่ี ีมีมารยาท การเขยี นรูปแบบตา ง ๆ รูปแบบการเขียน งานเขียนในภาษาไทยมี 2 รูปแบบ คือ งานเขียนประเภทรอยกรองกับ งานเขยี นประเภทรอ ยแกว ซง่ึ ผูเรียนไดเคยศึกษามาบา งแลว ในระดับมัธยมศึกษาตอนตน ในท่ีน้ีจะพูดถึง งานเขียนประเภทรอ ยแกวท่ีผูเรียนจําเปนตอ งใชในชีวิตประจําวัน เชน การเขียนจดหมาย การเขียน เรียงความ การเขียนยอความ การจดบันทึกและการเขียนแสดงความคิดเห็น และงานเขียนประเภท รอยกรองบางประเภทเทานน้ั การเขียนจดหมาย การเขียนจดหมาย เปน วธิ กี ารทีน่ ิยมใชเพื่อการสื่อสารแทนการพูด เม่ือผูสง สารและผูร ับสารอยู หา งไกลกัน เพราะประหยัดคา ใชจาย มีลายลักษณอักษรเปน หลักฐานสง ถึงกันไดส ะดวกทุกพ้ืนที่ จดหมาย ที่เขียนตดิ ตอ กันมหี ลายประเภทเปนตน วา จดหมายสวนตัว เปนจดหมายทเ่ี ขยี นถึงกันระหวางญาติมิตร หรือครูอาจารย เพื่อสง ขาวคราว บอกกลา วไตถามถงึ ความทุกขสุข แสดงถงึ ความรัก ความปรารถนาดี ความระลึกถึงตอกัน รวมท้ังการเลาเร่ือง หรอื เหตุการณท ส่ี าํ คัญ การขอความชว ยเหลอื ขอคาํ แนะนําซง่ึ กนั และกนั จดหมายกิจธุระ เปนจดหมายทบ่ี คุ คลเขียนตดิ ตอ กบั บคุ คลอนื่ บริษทั หางรา นและหนว ยงานอืน่ ๆ เพ่ือแจง กิจธุระ เปน ตนวา การนัดหมายขอสมัครงาน ขอความชว ยเหลือและขอคําปรึกษา เพ่ือประโยชน ในดา นการงานตาง ๆ จดหมายธรุ กจิ เปน จดหมายที่เขียนติดตอกันในเรื่องธุรกิจ และการเงินระหวา งบริษัท หางรา น และองคก ารตา ง ๆ จดหมายราชการ หรือหนังสือราชการ เปนจดหมายที่ติดตอกันเปน ทางราชการจากสวนราชการ หนึ่งถึงอีกสว นราชการหน่ึงขอ ความในหนังสือถือวาเปนหลักฐานทางราชการและมีสภาพผูกมัดถาวร ในราชการ จดหมายราชการจะมีเลขที่ของหนังสอื มีการลงทะเบียน รบั -สง ตามระเบียบของงานสารบรรณ การเขยี นจดหมายแตละประเภทจะมลี ักษณะแตกตา งกนั ไป แตโดยทัว่ ไปจะมีแนวโนม ในการเขยี น ดงั น้ี 1. สวนประกอบของจดหมายทส่ี ําคัญคอื ทอ่ี ยขู องเจา ของจดหมาย วัน เดือน ป ท่ีเขียนขอความ ทีต่ องการสอื่ สาร คาํ ขน้ึ ตน และคําลงทาย 2. ใชภาษาท่ีส่ือความหมายตรง ชัดเจน สั้น กะทัดรัดไดใ จความ เพ่ือใหผูรับจดหมายไดท ราบ อยา งรวดเร็ว การเขยี นแบบนมี้ กั ใชใ นการเขียนจดหมาย กจิ ธรุ ะ จดหมายธรุ กิจ และจดหมายราชการ

68 3. ใชถอ ยคําภาษาในเชิงสรางสรรค เลือกเฟน ถอยคําใหนาอาน ระมัดระวังในการใชถ อยคํา การเขยี นลกั ษณะน้เี ปน การเขียนจดหมายสว นตวั 4. จดหมายที่เขียนติดตอ เปนทางการตองศึกษาวา ควรจะสง ถึงใคร ตําแหนง อะไร เขียนช่ือ ชื่อสกุล ยศ ตําแหนง ใหถ กู ตอง 5. ใชค าํ ข้ึนตน และคําลงทายใหเ หมาะสมกับผูร ับตามธรรมเนยี ม 6. กระดาษและซองเลือกใชใหเ หมาะสมกับประเภทของจดหมาย ถา เปนจดหมายท่ีสงทาง ไปรษณีย จะตองเขียนนามผูสง ไวม ุมซองบนดานซา ยมือ พรอ มที่อยูและรหัสไปรษณีย การจาหนาซอง ใหเ ขยี น หรือพมิ พชือ่ ท่ีอยูข องผรู บั ใหชัดเจนและอยา ลืมใสรหัสไปรษณียด ว ย สว นดวงตราไปรษณยี ใ หปดไว มุมบนขวามือ คา ไปรษณียากรตองใหถูกตองตามกาํ หนด การเขยี นเรียงความ การเขยี นเรียงความเปน รูปแบบการเขียนอยางหนึ่ง ซ่ึงจะตอ งใชศ ิลปะในการเรียบเรียงถอ ยคํา ภาษาใหเ ปนเน้อื เรอ่ื ง เพอื่ ถายทอดขอ เท็จจรงิ ความรู ความรูส ึก จินตนาการและความเขา ใจดว ยภาษาที่ ถกู ตองสละสลวยการจะเขียนเรียงความไดด ีผูเ ขียนจะตองศึกษารูปแบบ กฏเกณฑใหเ ขาใจและฝก เขียน เปนประจํา การเขียนเรียงความ มีสว นสําคญั 3 สว น คือ สวนที่ 1 ความนาํ หรือคํานาํ ความนาํ เปน สวนแรกของการเขียนเรียงความ ซ่ึงผูรูไดแนะนําใหเ ขียนหลังจากเขียนสว นอ่ืน ๆ เสรจ็ เรียบรอ ยแลว และจะไมซํ้ากบั ขอ ความลงทา ยหรอื สรุป ความนําของการเขียนเรียงความจะทําหนา ที่ ดงั นี้ 1. กระตนุ ใหผ ูอา นเกิดความสนใจตอเน่ืองของเรอ่ื งนน้ั ๆ 2. ปพู ื้นฐานความเขาใจใหก บั ผูอาน หรอื ชี้ใหเห็นความสาํ คญั ของเรอื่ งกอนทีจ่ ะอานตอ ไป 3. บอกขอบขายเน้ือเร่ืองนั้น ๆ วามขี อบขา ยอยางไร สว น 2 เนอ้ื เรอื่ งหรือตวั เรื่อง การเขียนเนื้อเร่ือง ผูเรียนจะตอ งดูหัวขอเรื่องที่จะเขียนแลวพิจารณาวา เปน เร่ืองลักษณะใด ควรต้ังวตั ถุประสงคข องการเขียนเรยี งความอยา งไร เพอื่ ใหข อ เท็จจรงิ แกผูอา น เพ่อื โนมนาวใจใหผูอานเช่ือ หรอื คลอ ยตาม เพ่ือใหความบันเทิง หรือ เพ่ือสงเสริมใหผูอ า นใชค วามคิดของตนใหกวา งขวางขึ้น เม่ือได จดุ ประสงคในการเขยี น ผเู รยี นจะสามารถกําหนดขอบขายของหัวขอเร่อื งท่ีจะเขียนได

69 สวนที่ 3 บทสรุปหรอื ความลงทา ย การเขียนบทสรุป หรือความลงทาย ผูรูไดแ นะนําใหเขียนหลังจากเขียนโครงเรื่องเสร็จแลว เพราะความลงทา ยจะทําหนาทยี่ า้ํ ความสําคัญของเร่ือง ชวยใหผ ูอานจดจาํ สาระสาํ คัญในเรอื่ งนไ้ี ด หรือชวย ใหผอู า นเขา ใจจุดประสงคข องผเู ขยี นอีกดว ย วิธีการเขยี นความลงทายอาจทาํ ได ดังน้ี 1. สรุปความท้ังหมดทนี่ าํ เสนอในเรือ่ ง ใหไ ดสาระสาํ คัญอยางชัดเจน 2. นาํ เรื่องทเ่ี ปน สว นสาํ คญั ทีส่ ดุ ในเนือ้ เร่ืองมากลาวยํา้ ตามจดุ ประสงคของเร่ือง 3. เลือกคํากลา วท่นี าเชื่อถือ สุภาษติ คําคมท่ีสอดคลองกบั เรอ่ื งมาเปน ความลงทา ย 4. ฝากขอคดิ และแนวปฏบิ ัตใิ หกบั ผูอ า น เพ่อื นาํ ไปพจิ ารณาและปฏบิ ัติ 5. เสนอแนวคิดหรือขอ ใครค รวญลักษณะปลายเปด ใหผ ูอา นนาํ ไปคิดและใครค รวญตอ ลักษณะของเรยี งความที่ดี ควรมีลกั ษณะที่เปน เอกภาพ สมั พนั ธภาพ และสารตั ถภาพ เอกภาพ คือ ความเปนอนั หนึ่งอนั เดียวกนั ของเรอ่ื งไมเขียนนอกเรอื่ ง สัมพันธภาพ คือ มีความสัมพันธก ันตลอดเร่ือง หมายถึง ขอ ความแตละขอความหรือแตละ ยอ หนา จะตอ งมีความสัมพันธเกย่ี วเนื่องกนั โดยตลอด สารตั ถภาพ คือ การเนนสาระสาํ คัญของยอหนาแตละยอ หนา และของเรอ่ื งทง้ั หมด โดยใชถอ ยคาํ ประโยค ขอ ความท่กี ระชบั ชัดเจน สือ่ ความเร่อื งทัง้ หมดไดเ ปนอยางดีย่งิ การเขยี นยอความ การยอ ความ คอื การนาํ เรือ่ งราวตา ง ๆ มาเขยี นใหมด วยสาํ นวนภาษาของผยู อเอง เม่ือเขียนแลว เน้ือความเดมิ จะสั้นลง แตยังมีใจความสําคัญครบถว นสมบรู ณ การยอ ความน้ี ไมม ีขอบเขตวาควรจะสนั้ หรอื ยาวเทา ใดจึงจะเหมาะ เพราะบางเรื่องมีพลความมากก็ยอ ลงไปไดม าก แตบางเร่ืองมีใจความสําคัญมาก ก็อาจยอได 1 ใน 2 หรอื 1 ใน 3 หรอื 1 ใน 4 ของเรือ่ งเดิมตามแตผยู อจะเหน็ สมควร ใจความสําคัญ คือ ขอความสําคัญในการพูด หรือการเขียน พลความ คือ ขอ ความท่ีเปน รายละเอยี ดนาํ มาขยายใจความสาํ คัญใหชัดเจนยิง่ ขึ้น ถา ตัดออกผูฟง หรือผอู านก็ยงั เขา ใจเร่ืองนนั้ ได หลกั การยอ ความ จากสิง่ ทไ่ี ดอ า น ไดฟง 1. อา นเนือ้ เร่อื งท่ีจะยอ ใหเขาใจ อาจมากกวา 1 เท่ียวกไ็ ด 2. เมื่อเขา ใจเรื่องดีแลว จึงจับใจความสําคัญทีละยอหนา เพราะ 1 ยอหนาจะมีใจความสําคัญ อยางเดยี ว 3. นําใจความสําคญั แตละยอ หนา มาเขียนใหมดวยภาษาของตนเอง โดยคํานึงถงึ สิง่ ตา ง ๆ ดงั น้ี 3.1 ไมใชอกั ษรยอในขอ ความทยี่ อ 3.2 ถามีคาํ ราชาศพั ทใ นเรอ่ื งใหคงไวไ มตองแปลออกเปน คําสามญั 3.3 จะไมใ ชเครอื่ งหมายตา ง ๆ ในขอ ความท่ยี อ เชน อัญประกาศ 3.4 เน้ือเร่อื งท่ยี อ แลว โดยปกตเิ ขยี นติดตอ กันในยอหนาเดยี วและควรมคี วามยาวประมาณ 1 ใน 4 ของเรือ่ งเดิม

70 4. คํานําในการอา นยอ ความ ใหใ ชแ บบคํานํายอความ ตามประเภทของเร่ืองท่ีจะยอ โดยเขียน คํานําไวย อ หนาแรก แลวจึงเขยี นขอ ความท่ยี อ ในยอ หนา ตอ ไป การเขยี นบันทกึ การเขียนบนั ทึกเปนวธิ ีการเรียนรแู ละจดจาํ ทดี่ ี นอกจากนข้ี อ มลู ทถ่ี ูกบันทึกไวยังสามารถนําไปเปน หลักฐานอา งอิงเพอ่ื ประโยชนอื่นตอ ไป เชน การจดบนั ทึกจากการฟง การบันทึกจากการฟง หรือการประสบพบเห็นดวยตนเอง ยอมกอใหเ กิดความรู ในท่ีน้ีใครข อ แนะนําวิธีจดบันทึกจากการฟงและจากประสบการณตรง เพื่อผูเ รียนจะสามารถนําไปใชประโยชนใน การศกึ ษาดว ยตนเองไดว ธิ หี นงึ่ วิธจี ดบนั ทึกจากการฟง การจดบันทึกจากการฟงจะไดผ ลดีเพียงใดขนึ้ อยูกับสมรรถภาพในการฟงของผจู ดบันทกึ ในขณะท่ี ฟง อยูน ั้น เราไมสามารถจดจาํ คําพดู ไดทุกคาํ ดังน้นั วิธีจดบนั ทกึ จากการฟง จงึ จาํ เปนตองรจู กั เลอื กจดเฉพาะ ประเด็นสําคัญ ใชห ลักการอยางเดียวกับการยอความนั่นเอง กลาวคือ ตองสามารถแยกใจความสําคัญ ออกจากพลความได ขอความตอนใดทไี่ มสาํ คญั หรือไมเก่ียวขอ งกบั เร่อื งน้ันโดยตรงก็ไมจ ําเปน ตอ งจดและ วธิ ีการจดอาจใชอ ักษรยอ หรือเครอื่ งหมายท่ใี ชก ันทัว่ ไปเพือ่ บนั ทกึ ไวไดอ ยางรวดเร็ว เชน ร.ร. แทน โรงเรียน ร.1 แทน รัชกาลที่ 1 > แทน มากกวา ผเู รียนอาจใชอ ักษรยอ หรอื เครอ่ื งหมายของผูเรยี นเองโดยเฉพาะ แตทัง้ นี้จะตอ งใหเปนระบบ จะไดไ มสับสนภายหลงั ผูฟงจับความรูสึก หรือเจตนาของผูพ ูดในขณะท่ีฟงดวยวามีจุดประสงคเชน ไร เม่ือบันทึกใจ ความสําคัญไดครบถวนแลว ควรนําใจความสําคัญเหลานั้นมาเรียบเรียงเสียใหม อน่ึงในการเรียบเรียงนี้ อยา ทง้ิ เวลาใหเนิ่นนานจนเกนิ ไป เพราะผูจดยังสามารถจาํ ขอ ความบางตอนท่ีไมไดจดไว จะไดเ พิ่มเติมความรู และความคิดไดอยางสมบูรณ บันทึกการประชุม การดําเนินกิจกรรมตา ง ๆ ในปจจุบันมักจะมีการประชุมเพ่ือปรึกษาหารือกันกอนเสมอและในการ ประชุมทกุ ครั้งจะตองมีผจู ดบนั ทกึ การประชุมเพ่อื เปนหลักฐาน บนั ทกึ การประชมุ มรี ูปแบบ ดังตวั อยางตอ ไปน้ี

71 บนั ทึกการประชมุ การประชมุ (ลงชอ่ื คณะกรรมการหรือช่อื การประชุมนน้ั ๆ) คร้งั ที่ (ลงครง้ั ท่ีประชุม) เม่อื (ลงวนั ท่ี เดือน พ.ศ. ท่ีประชมุ ) ณ (ลงช่อื สถานท่ีท่ปี ระชุม) ผเู ขา ประชมุ 1. เขียนชอ่ื ผมู าประชุม.................................................................................. 2. .................................................................................................................. 3. .................................................................................................................. ฯลฯ ผขู าดประชุม 1. เขียนรายช่อื หรือจาํ นวนผูท่ีไมม าประชุม................................................. 2. .................................................................................................................. 3. .................................................................................................................. ฯลฯ เร่มิ ประชมุ เวลา (ลงเวลาทเ่ี ร่ิมประชมุ ) ขอ ความ (เรม่ิ ดว ยประธานกลา วเปดการประชมุ การอา นรายงาน (บันทึก) การประชุมคร้ังท่ีแลว (ถาม)ี ทปี่ ระชมุ รบั รอง หรือแกไ ขอยางไร แลว ถงึ เร่อื งทจ่ี ะประชุมถา มีหลายเร่ืองใหย กเร่ืองที่ 1 เร่ืองที่ 2 และตอ ๆ ไปตามลาํ ดับ และใหมมี ติของทปี่ ระชุม (ทุกเรือ่ ง) เลิกประชุม (ลงเวลาเลิกประชุม).................................................................................. (ลงชือ่ ...................................................ผบู ันทึกการประชุม) ศพั ทเฉพาะทีใ่ ชใ นกจิ กรรมการประชมุ ทค่ี วรรบู างคาํ 1. ผูเขาประชุม หมายถงึ ผทู ีไ่ ดรบั เชญิ หรอื ไดร ับการแตงตง้ั ใหเปน ผูมีสทิ ธเิ ขาประชุม เพื่อทาํ หนาท่ีตา ง ๆ เชน ทาํ หนาท่ีเปนผูนําการประชมุ เปน ผเู สนอความคดิ เหน็ ตอ ทป่ี ระชมุ เปนผจู ดบนั ทึกการประชมุ เปนตน 2. วาระ หมายถึง เร่ืองหรือหัวขอ หรือประเด็นปญหาตาง ๆ ที่ตองหาคําตอบ หาขอยุติหรือวิธีแกไข โดยจดั เรียงลาํ ดับเรอื่ งตามความเหมาะสม 3. ขอเสนอ ในการประชุมถา ขอใหท ่ีประชุมพิจารณาเร่ืองใดเรื่องหน่ึง มีศัพทเ ฉพาะเพื่อใชบอก ความประสงคว า เสนอและเรยี กเรอ่ื งท่เี สนอวา ขอ เสนอ

72 4. สนับสนนุ คัดคา น อภิปราย ขอเสนอที่มผี ูเสนอตอทป่ี ระชุมนั้น ผูเขาประชุมมีสิทธิเห็นดว ย หรอื ไมเ ห็นดวยกไ็ ด ถาเหน็ ดว ย เรียกวา สนับสนุน ไมเ ห็นดว ยเรียกวา คัดคาน การแสดงความคิดเห็น เพ่ือสนับสนุนหรือคัดคานขอเสนอ เรยี กวา การอภิปรายใหตรงประเด็นและมเี หตผุ ลสนับสนุนอยา งชัดเจน 5. มติ คอื ขอ ตดั สนิ ใจของท่ีประชมุ เพ่อื นําไปปฏิบตั ิ เรียกวามตทิ ีป่ ระชุม การเขียนบนั ทกึ ประจําวนั วิธีเขยี นอาจแตกตางกันออกไป แตมแี นวทางในการเขียน ดงั นี้ 1. บันทกึ เปน ประจําทุกวนั ตามความเปน จรงิ โดยมสี มุดบันทึกตางหาก 1 เลม 2. บอกวันเดอื นปที่บนั ทึกไวอ ยางชดั เจน 3. การบนั ทึกอาจเริ่มจากเชาไปค่ํา โดยบนั ทกึ เรอื่ งทีส่ าํ คัญและนาสนใจ 4. การบนั ทึกอาจแสดงทรรศนะและความรสู กึ สว นตวั ลงไปดว ย 5. การใชภาษาไมม รี ูปแบบตายตัว สว นใหญใ ชภาษางาย ๆ สนกุ สนาน ท้ังนี้ข้ึนอยูก ับความพอใจ และบคุ ลกิ ของผบู ันทกึ เอง วธิ ีจดบนั ทึกจากประสบการณต รง ความรบู างอยา งเราไมอาจหาไดจากการอาน หรอื การฟง ตอ งอาศัยการไปดแู ละสังเกตดว ยตนเอง เรยี นจากประสบการณต รง วิธกี ารจดบันทกึ จากการสังเกตของจรงิ น้ันคลายกบั การบนั ทึกจากการอานและ การฟง นั่นเอง กลา วคอื เราตอ งรจู กั สังเกตสิ่งท่ีสาํ คัญ ๆ สงั เกตดคู วามสมั พันธของส่ิงตางๆ ที่เราเห็นนั้นวา เก่ียวของกันอยา งไรมลี กั ษณะอยางไร แลว บันทึกเปน ขอ มลู ไวใ นสวนของขอ สงสัย หรอื ความคดิ เห็นเราอาจ บันทกึ ไว เม่ือนาํ บันทกึ ทไ่ี ดจากการสังเกตมาเรียบเรียงใหมน้ันควรระบุเรื่องที่จะบันทึก วัน เวลา สถานที่ หากมีขอสังเกตหรือความคิดเห็นประการใด ใหเรียบเรียงไวในตอนทาย ทั้งน้ีควรเขียนใหร วบรัด ใหร ายละเอยี ดเฉพาะทจี่ าํ เปนและไมใ ชถ อยคําทีฟ่ มุ เฟอ ย ในชวี ิตประจําวันเราไดร บั สารจากวิธีการสือ่ สารหลายประเภท ไมวาจะเปนหนังสอื วิทยุ โทรทัศน หรืออาจเปนสิ่งทีเ่ ราไดเ ห็นและประสบมาดวยตนเอง ถา เราเพียงแตจดจําส่ิงเหลานั้นโดยไมไ ดจ ดบันทึก กอ็ าจจะลืมและอยูไ ดไมนาน แตถ า มกี ารจดบนั ทกึ ไวก ็จะชวยใหอ ยูไดน านวนั ข้ึน การเขยี นรายงาน รายงานการศึกษาคนควา เปน การเขียนเสนอเพื่อรายงานการศึกษาคน ควาเร่ืองใดเร่ืองหน่ึง โดยเฉพาะ โดยกอ นเขียนจะตอ งมีการศึกษาคนควา จัดระบบและเรียบเรียงเปนอยา งดีขั้นตอนการเขียน รายงานการคนควา 1. เลือกเร่ือง หรือประเด็นท่ีจะเขียน ซ่ึงเปนเรื่องท่ีตนสนใจ กําลังเปน ท่ีกลาวถึงในขณะนั้น เรือ่ งแปลกใหมน าสนใจ จะไดร ับความสนใจมากข้ึน 2. กาํ หนดขอบเขตท่จี ะเขียนไมก วาง หรือแคบจนเกินไป สามารถจัดทําไดในเวลาท่กี าํ หนด

73 3. ศึกษาคนควาและเก็บรวบรวมขอ มูลอยางเพียงพอทั้งจากเอกสาร การสัมภาษณ การสังเกต หรอื จากสือ่ มวลชนตาง ๆ เปน ตน 4. บันทกึ ขอมูลทไ่ี ดค นควาพรอ มแหลงทีม่ าของขอมลู อยา งละเอยี ด โดยจดบันทึกลงในบัตรหรือ สมุดบนั ทึก ทงั้ น้เี พอื่ นาํ มาเขียนเชิงอรรถและบรรณานกุ รมในภายหลงั 5. เขียนโครงเร่ืองอยา งละเอยี ด โดยลาํ ดับหัวขอ ตา ง ๆ อยา งเหมาะสม 6. เรยี บเรียงเปนรายงานท่เี หมาะสม โดยมรี ปู แบบของรายงานท่ีสําคัญ 3 สวนคอื 6.1 สว นประกอบตอนตน 6.1.1 หนาปกรายงาน 6.1.2 คาํ นาํ 6.1.3 สารบัญ 6.1.4 บัญชีตาราง หรอื ภาพประกอบ (ถา ม)ี 6.2 สว นเนอ้ื เรือ่ ง 6.2.1 สว นท่ีเปนเนือ้ หา 6.2.2 สว นประกอบในเนอ้ื หา 6.2.2.1 อญั ประกาศ 6.2.2.2 เชงิ อรรถ 6.2.2.3 ตารางหรอื ภาพประกอบ (ถา ม)ี 6.3 สว นประกอบตอนทาย 6.3.1 บรรณานุกรม 6.3.2 ภาคผนวกหรืออภธิ านศพั ท (ถาม)ี การใชภาษาในการเขียนรายงาน 1. ใชภาษากะทดั รัด เขาใจงา ย และตรงไปตรงมา 2. ใชภาษามาตรฐาน ตามธรรมเนยี มนยิ ม 3. เวน วรรคตอนอยางถูกตอ งเหมาะสม เพอ่ื ใหเ นอื้ ความกระจางชัด เขาใจงาย 4. การเขียนทั่ว ๆ ไป ควรใชศัพทธ รรมดา แตใ นกรณที ี่ตอ งใชศพั ทเ ฉพาะวิชา ควรใชศัพทท ่ีไดรับ การรับรองแลว ในแขนงวิชาน้ัน ๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งศัพทซ่ึงคณะกรรมการบัญญัติศัพทภ าษาไทย ของราชบญั ฑติ สถานไดบัญญัตไิ วแ ลว 5. การเขียนยอหนาหนึ่ง ๆ จะตอ งมีใจความสําคัญเพียงอยางเดียว และแตล ะยอ หนาจะตองมี ความสัมพันธต อเนอ่ื งกันไปจนจบ

74 การเขียนประกาศ ประกาศ หมายถึง การบอกกลาว หรือช้ีแจงเรื่องราวตาง ๆ ใหส าธารณชน หรือผูเ กี่ยวขอ งทราบ ผูร ับขอมลู ไดท ราบจากสอื่ มวลชนตาง ๆ เชน วทิ ยุ โทรทัศน หนังสือพิมพ หรอื จากฝา ยโฆษณาใบปลวิ เปนตน ลักษณะของประกาศทผ่ี ูเ ขียนจะไดพบเสมอ ๆ แบง ไดเ ปน 2 แบบ คือ 1. แบบประกาศท่ีเปน ทางการ ประกาศลักษณะน้ีมักออกจากหนวยงานราชการรัฐวิสาหกิจ หรือองคกรตาง ๆ สวนมากจะเปนเรื่องเกีย่ วกับกลมุ คนสวนใหญ รูปแบบการเขียนมักจะมีประเด็นสําคัญ ดงั นี้ คือ 1.1 ชื่อหนว ยงานหรือองคก รที่ออกประกาศ 1.2 เร่อื งท่ปี ระกาศ 1.3 เน้ือความท่ปี ระกาศ สวนใหญจ ะมีรายละเอียดอยางนอ ย 2 สวนคอื 1.3.1 เหตุผลความเปนมา 1.3.2 รายละเอียด เงื่อนไข และขอเสนอแนะตาง ๆ 1.4 วนั เดอื นปท ีป่ ระกาศน้ันจะมีผลบงั คบั ใชน บั ตง้ั แตเวลาที่ปรากฏในประกาศ 1.4.1 การลงนามผปู ระกาศ คือ ผมู อี ํานาจในหนวยงานทเ่ี ปนเจา ของประกาศนนั้ 1.4.2 ตําแหนง ของผปู ระกาศ 2. ประกาศที่ไมเ ปน ทางการ ประกาศลักษณะนี้มักออกจากบริษัท หางราน หรือของบุคคลใด บุคคลหนงึ่ จะมีจดุ ประสงคเ ฉพาะเรอ่ื ง เชน ประกาศรับสมัครงาน ประกาศของหาย ประกาศลักษณะน้ี จะมีเฉพาะขอ มูลที่จําเปน ทั้งน้ี สวนใหญจะเปน การประกาศในหนาหนังสือพิมพซึ่งตอ งประหยัดเนื้อที่ โฆษณา เน่อื งจากคา โฆษณามรี าคาสูง การเขียนโฆษณา การโฆษณาสินคาบรกิ ารเปนการสง สารโนม นาวใจตอ สาธารณชน เพอ่ื ประโยชนในการขายสินคา หรอื บริการตา ง ๆ ซึ่งมลี ักษณะดังนี้ 1. บทโฆษณาจะมีสว นนาํ ที่สะดดุ หู สะดดุ ตา ซึง่ มีผลทําใหส ะดดุ ใจสาธารณชน ดว ยการใชถ อ ยคาํ แปลก ๆ ใหม ๆ อาจเปน คาํ สัมผสั อักษร คําเลยี นเสียงธรรมชาติ 2. ไมใ ชถอยคาํ ที่ยดื ยาว ครอบคลุมเนื้อหาอยางครบถวน มักใชเปน รูปประโยคสั้น ๆ หรือวลีสั้น ๆ ทําใหผ อู า นรบั รูไดอยางฉับพลนั 3. เนื้อหาจะช้ีใหเ ห็นถึงความดี วิเศษของคุณภาพ ของสินคาหรือบริการ สวนมากจะเนน ความเปน จรงิ เชน “ทนทานปานเหล็กเพชร” 4. ผโู ฆษณาจะพยายามจบั จุดออนของมนุษย โดยจะโนม นาวใจในทํานองที่วา ถา ใชเ ครื่องสาํ อางค ชนิดนี้แลว ผิวพรรณจะเปลงปลงั่ บาง เรอื นรางจะสวยมเี สนห บ าง 5. เน้อื หาการโฆษณา มกั ขาดเหตผุ ล ขาดความถูกตองทางวิชาการ 6. การโฆษณาจะปรากฏทางสื่อชนดิ ตาง ๆ ซ้ํา ๆ กันหลายครงั้ หลายหน

75 การเขยี นคําอวยพร พร คือ คําทแี่ สดงความปรารถนาดี ที่บุคคลจะพึงกลา วแกผ ูอื่น ในการเขียนคําอวยพรตองเขียน ใหเหมาะสมกับโอกาส เชน อวยพรในวันขึ้นปใ หม อวยพรในการทําบุญข้ึนบา นใหม อวยพรในงานมงคล สมรส อวยพรผทู ล่ี าไปศกึ ษาตอ ณ ตางประเทศ นอกจากคาํ นงึ ถึงโอกาสทจ่ี ะกลาวคําอวยพรแลว ตอ งคํานงึ ถงึ บุคคลทจี่ ะรบั พรวา เปนผูอ ยูใ นฐานะใด เปนคนเสมอกนั หรือเปนผูมีอาวโุ สสูงกวาหรือตา่ํ กวาผูพดู คาํ อวยพรมใี หเปนรายบุคคลหรือใหแ กหมูคณะ ทั้งน้ี เพือ่ จะไดเ ลือกใชถ อยคําใหถ กู ตองเหมาะสมเปน กรณไี ป มีขอ เสนอแนะ ดงั นี้ 1. ในการแตง คาํ อวยพรสาํ หรับโอกาสตา ง ๆ พรท่ใี หกันกม็ ักเปน สง่ิ อันพงึ ปรารถนา เชน พรสี่ ประการ คือ อายุ วรรณะ สุขะ พละ ความสําเรจ็ ในกจิ การงาน ความสมหวัง ความมเี กยี รติ เปน ตน ท้งั นี้ แลวแตผ อู วยพรจะเหน็ วาสิ่งใดเหมาะสมท่ีจะนํามากลา ว โดยเลอื กหาคาํ ทีไ่ พเราะ มคี วามหมายดี มาใชแตง ใหไ ดเ นือ้ ความตามทีป่ ระสงค 2. ถาเปน การอวยพรญาติมิตร ที่มีอายุอยูในวัยใกลเ คียงกันก็กลาวอวยพรไดเลย แตถ า เปน ผูที่สูงกวา ดวยวัยวุฒิ คุณวุฒิ และชาติวุฒิ ก็ควรอางสิ่งท่ีตนเคารพนับถือ หากเปนพุทธศาสนิกชน กอ็ างคุณพระศรรี ัตนตรยั ใหด ลบันดาลพร เพื่อความเปนสิรมิ งคลแกผูท ไี่ ดรับพร การเขียนโครงการ การทํางานขององคก รหรือหนวยงานตาง ๆ นั้นจําเปนตอ งมีโครงการเพ่ือบอกเหตุผลของการ ทาํ งานนั้น บอกวัตถุประสงค เปา หมาย วิธีการดําเนินงาน ระยะเวลา สถานที่ งบประมาณที่ใช บุคคลท่ี รับผิดชอบ เพือ่ ใหการทาํ งานนน้ั ดําเนินไปดว ยดี ขอใหด ตู วั อยา งโครงการและศกึ ษาแนวการเขียนโครงการ ในแตละหัวขอ ใหเขา ใจ

76 ยกตัวอยางโครงการที่เปน ปจ จบุ ัน โครงการประชมุ สัมมนาคณะกรรรมการบริหารองคการบริหารสวนตําบล (อบต.) ภาคตะวันออก ประจาํ ปงบประมาณ 2551 ……………………………………. 1. หลักการและเหตุผล ตามแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบับที่ 8 ไดก ําหนดทิศทางการพัฒนาประเทศทั้งใน ทศวรรษหนาและในชวง พ.ศ. 2540 - 2544 ใหเนน คนเปน ศูนยกลาง หรอื เปน จดุ หมายหลักของการพัฒนา ทัง้ น้เี พือ่ นาํ ไปสวู ิสยั ทศั น “ครอบครวั อบอุน ชุมชนเขม แข็ง สงั คมมสี มรรถภาพ เสรภี าพ ความยุติธรรมและ มีการพัฒนาท่ีสมดุล บนพ้ืนฐานของความเปน ไทย” ซ่ึงจะเปนการพัฒนาในลักษณะที่ตอเน่ืองและย่ังยืน ทําใหคนไทยสว นใหญม ีความสุขที่แทจริงในระยะยาว และองคการบริหารสว นตําบลซ่ึงเปน หนวยงาน บริหารราชการสวนทองถ่ินท่จี ดั ขึน้ ตามพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคก ารบริหารสวนตําบล พ.ศ. 2537 มหี นาท่ีในการสงเสรมิ การศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรม สง เสริมการพฒั นาสตรี เด็ก เยาวชน โดยมีอํานาจ อิสระในการดาํ เนินกจิ กรรม กาํ หนดแผนงาน และการใชงบประมาณของตนเอง หากองคการบริหารสวน- ตาํ บลไดร วมจดั และสงเสริมการศกึ ษาในตาํ บลอยา งแทจรงิ แลวกจ็ ะทาํ ใหก ารพัฒนาคุณภาพของคนเปน ไป อยา งมีประสทิ ธภิ าพ ทัดเทียมนานาอารยประเทศท่ีเจริญแลว กรมการศึกษานอกโรงเรียนจึงไดรวมกับ สาํ นักคณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหงชาติ มอบหมายใหศ ูนยการศึกษานอกโรงเรยี นภาคตะวันออก จัดสัมมนาคณะกรรมการบริหารองคก ารบริหารสว นตําบลขนึ้ 2. วตั ถปุ ระสงค 2.1 เพื่อใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีความรูค วามเขา ใจเกี่ยวกับการศึกษาท้ังในระบบ โรงเรียนและนอกระบบโรงเรียน 2.2 เพ่ือใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีสวนรว มในการวางแผน และจัดกิจกรรมการศึกษา ในระบบโรงเรยี นและการศึกษานอกระบบโรงเรยี น 2.3 เพื่อใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีความเขา ใจเกี่ยวกับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย ตามแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ที่ 8 มีสว นในการพัฒนาสังคม เด็ก สตรี และครอบครัว รวมกับ ศูนยบ ริการการศึกษานอกโรงเรยี นอาํ เภอ(ศบอ.) และเกดิ การขยายผลอยา งตอ เนอ่ื ง 3. เปาหมาย 3.1 เชิงปรมิ าณ กลุมเปาหมายท้งั ส้นิ 115 คน ประกอบดว ย 3.1.1 ประธาน อบต. จงั หวดั ละ 3 คน 9 จงั หวดั จาํ นวน 27 คน 3.1.2 ปลัด อบต. จงั หวดั ละ 3 คน 9 จังหวัด จาํ นวน 27 คน 3.1.3 หน.ศบอ. จงั หวัดละ 3 คน 9 จงั หวดั จาํ นวน 27 คน 3.1.4 ผอู ํานวยการศูนยการศกึ ษานอกโรงเรยี น จงั หวดั (ศนจ.) จาํ นวน 9 คน

77 3.1.5 เจา หนา ท่ศี นู ยการศึกษานอกโรงเรียนจงั หวดั จํานวน 9 คน 3.1.6 เจา หนาที่ศนู ยก ารศกึ ษานอกโรงเรียนภาคตะวนั ออก 3.1.7 พนกั งานขบั รถยนต ของ ศนจ. จาํ นวน 7 คน จาํ นวน 9 คน 3.2 เชิงคณุ ภาพ รวม 115 คน กลมุ เปา หมายมีความรูความเขา ใจเกี่ยวกับงานการศึกษามีสวนรวมในการสนับสนุนและจัดการ ศึกษาท้ังในระบบและนอกระบบโรงเรียน เพ่ือพัฒนาสังคม เด็ก สตรี และครอบครัวอยา งแทจ ริงและ ขยายผลอยา งตอ เนอื่ ง 4. วิธดี าํ เนนิ การ 4.1 ข้ันเตรียมการ 4.1.1 ศกึ ษา สาํ รวจ รวบรวมขอ มูล 4.1.2 ขออนุมัตโิ ครงการ 4.1.3 ประสานงานผูเ ก่ยี วของ 4.1.4 ดาํ เนนิ การประชุมสมั มนา 4.2 ขั้นดาํ เนนิ การ 4.2.1 จดั ประชุมสัมมนาจาํ นวน 2 วนั 4.2.2 รวบรวมแผนพฒั นาของ อบต. เก่ียวกับการจดั การศกึ ษา เพ่อื นาํ เสนอผูเกย่ี วขอ ง 4.2.3 ตดิ ตาม ประเมนิ ผลการดาํ เนินงานรวมกับหนวยงานท่ีเกย่ี วขอ ง 5. ระยะเวลา/สถานท่ี 5.1 จัดประชุมสัมมนา ระหวางวันท่ี 24 - 25 สิงหาคม 2551 ณ โรงแรมสตาร อําเภอเมือง จงั หวัดระยอง 5.2 ติดตาม ประเมินผล ภายในเดือนกันยายน 2551 พ้ืนท่ี 9 จังหวัดในภาคตะวนั ออก 6. งบประมาณ ใชงบประมาณประจําป 2551 หมวดคาตอบแทน ใชส อย วัสดุ งานพัฒนาคุณภาพการศึกษา นอกโรงเรยี น กรมการศกึ ษานอกโรงเรียน จํานวนเงนิ 140,000 บาท มีรายละเอยี ด ดังน้ี คา ใชส อยและวสั ดุในการประชมุ สมั มนา - คาท่พี กั 115 x 425 = 48,875.- บาท - คา อาหารวางและเคร่ืองดมื่ 115 x 100 x 2 = 23,000.- บาท - คา อาหารกลางวนั 115 x 120 x 2 = 27,600.- บาท - คาอาหารเยน็ 115 x 150 = 17,250.- บาท - คา ตอบแทนวทิ ยากร 600 x 2 ชวั่ โมง = 1,200.- บาท - คาตอบแทนวิทยากร 600 x 0.75 ช่ัวโมง = 450.- บาท - คานา้ํ มันเชอ้ื เพลงิ = 1,000.- บาท

78 - คาวัสดุ = 20,675.- บาท หมายเหตุ ทกุ รายการขอถวั จายตามท่ีจายจริง 7. เครอื ขาย/หนวยงานท่เี กย่ี วขอ ง - ศนู ยการศึกษานอกโรงเรียนจงั หวดั ในภาคตะวนั ออก - ศนู ยบ รกิ ารการศกึ ษานอกโรงเรยี นอาํ เภอในภาคตะวนั ออก - หนวยงานสังกัดกรมการปกครองในภาคตะวันออก 8. การประเมินผลโครงการ - ประเมนิ ระหวางการประชมุ สัมมนา - ประเมินหลังการประชมุ สัมมนา - สรุปและรายงานผลการประชุมสมั มนา 9. ผรู บั ผิดชอบโครงการ นางญาณศิ า เจรีรัตน งานโครงการพเิ ศษ ฝา ยนโยบายและแผนงาน ศูนยก ารศึกษานอกโรงเรยี นภาคตะวนั ออก 10. ความสมั พันธกบั โครงการอนื่ - โครงการพฒั นาเครอื ขาย - โครงการพัฒนาบุคลากร - โครงการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษานอกโรงเรยี น - โครงการจดั กิจกรรมการศกึ ษานอกโรงเรียนในศูนยการเรียนชมุ ชน (ศรช.) 11. ผลทค่ี าดวาจะไดร บั ศบอ.มีสว นในการวางแผนพฒั นาการจดั การศกึ ษานอกโรงเรยี น รวมกบั อบต.ไดต รงตามนโยบาย ของรัฐบาล ตลอดท้ังสามารถขยายผลการพฒั นาในพื้นทไ่ี ดอยางมปี ระสิทธผิ ล ผูขออนุมตั ิโครงการ ผูเ ห็นชอบโครงการ ผูอนมุ ตั โิ ครงการ (นางญานศิ า เจรรี ตั น) (นางสาวสรุ ภี สกลุ รัตน) (นายชวี ติ อจุ วาที) อาจารย 2 ระดบั 6 ผชู วยผอู าํ นวยการ ศนภอ. ผูอาํ นวยการ ศนภอ. การเขียนคํากลาวรายงาน การเขยี นคาํ กลาวรายงานในการเปด หรอื ปดการประชุมสมั มนานัน้ จะมี 2 สวน คือ คํากลาวรายงานของเจาของงาน และคาํ กลาวเปดของประธานการเปดหรอื ปดการประชุม

79 คํากลาวรายงานและคํากลาวเปด 1. คาํ กลาวรายงานพธิ เี ปดการประชมุ สมั มนาจะกลาวถงึ รายละเอยี ด หรอื มีแนวทางการเขียน ดงั น้ี 1.1 คาํ ข้นึ ตน นิยมใชคาํ วา “เรียน….” และขอบคณุ 1.2 บอกกลาวผูเขาประชมุ และหนวยงานหรือสถานะของผเู ขาประชมุ พรอมทั้งบอกจํานวน ผูเขารวมประชมุ 1.3 บอกวตั ถุประสงคของการประชมุ 1.4 บอกระยะเวลาของการประชมุ 1.5 บอกวิทยากรบุคคล หนว ยงานท่ีมสี วนรว ม มสี ว นเก่ยี วขอ งชวยเหลือสนบั สนนุ 2. คาํ กลา วเปดการประชมุ มแี นวทางในการเขยี น ดงั น้ี 2.1 คําขน้ึ ตน หรอื คาํ ทักทาย จะเอย ช่ือบุคคลตาํ แหนงของผูเ ขาประชมุ 2.2 บอกถงึ ความรสู กึ ขอบคุณบุคคล วิทยากรหรอื หนว ยงานที่เก่ียวของชว ยเหลือ 2.3 บอกขอเสนอแนะแนวทางขอ คิดเห็นทเ่ี ปนประโยชนต อ การประชมุ 2.4 อวยพรและแสดงความปรารถนาดที จี่ ะใหก ารประชมุ บรรลผุ ลตามวตั ถุประสงค สวนคํากลาวรายงานและคํากลาวปด การประชุม ก็จะมีลักษณะคลา ยกัน แตจะมีรายละเอียด เกยี่ วกับผลของการดาํ เนินงานการประชุมเพม่ิ เขามา และมีการมอบวุฒบิ ัตรหรอื ของทรี่ ะลกึ อกี เทานัน้

80 ตัวอยาง คํากลาวรายงานในพธิ ีเปดการประชุมสัมมนา คณะกรรมการบรหิ ารองคก ารบรหิ ารสว นตําบล (อบต.) ภาคตะวนั ออก ปง บประมาณ 2551 ณ โรงแรมสตาร อาํ เภอเมอื ง จังหวดั ระยอง วันที่ 26 สงิ หาคม 2551 .................................... เรียน ทา นประธาน ผูอ ํานวยการศนู ยก ารศกึ ษานอกโรงเรยี นภาคตะวนั ออก ผอู ํานวยการศนู ยการ ศกึ ษานอกโรงเรยี นจงั หวดั หัวหนา ศูนยบริการการศึกษานอกโรงเรียนอําเภอ ปลัด อบต. ประธาน อบต. เจาหนาท่ีศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด ดิฉัน นางสาวสุรภี สกุลรตั น ในฐานะผูจัดการประชุมสัมมนารูส ึกเปนเกียรติอยา งยิ่งท่ีทานไดใ ห เกียรติมาเปนประธานในการประชมุ สัมมนาครัง้ นี้ การประชุมสัมมนาคร้งั นปี้ ระกอบดวยผปู ระชุมสัมมนาจํานวน 99 คน ดงั น้ี - ผูอาํ นวยการศูนยก ารศกึ ษานอกโรงเรยี นจงั หวดั ในภาคตะวนั ออก 9 ทา น - หัวหนา ศูนยบรกิ ารการศกึ ษานอกโรงเรียนอาํ เภอในภาคตะวนั ออก 27 ทา น - ปลดั อบต.จากจังหวัดในภาคตะวนั ออก 27 ทา น - ประธาน อบต. จากจงั หวัดในภาคตะวนั ออก 27 ทาน - เจา หนา ท่ศี นู ยการศึกษานอกโรงเรยี นจงั หวดั ในภาคตะวันออก 9 ทา น วตั ถุประสงคของการประชุมสมั มนา 1. เพ่อื ใหคณะกรรมการบรหิ าร อบต. มีความรูความเขาใจเก่ยี วกับงานการศกึ ษานอกโรงเรียน 2. เพ่ือใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มีสวนรวมในการวางแผนและจัดกิจกรรมการศึกษานอก โรงเรียน 3. เพ่อื ใหค ณะกรรมการบริหาร อบต. มคี วามเขา ใจเกี่ยวกับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย ในสว น ของการพฒั นาสังคม เด็ก สตรี และครอบครวั รวมกบั หนวยงานการศกึ ษานอกโรงเรียน วทิ ยากรในการประชมุ สมั มนาประกอบดวย - ผอู าํ นวยการศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวันออก - ผูตรวจราชการสวนทองถิ่นจงั หวัดระยอง - รองประธานคณะกรรมการพัฒนาสตรภี าคตะวันออก ในโอกาสน้ี ดฉิ นั ขอเรียนเชิญทา นประธานไดก รณุ ากลา วเปดการประชมุ และบรรยายพิเศษตามท่ี ทานเห็นสมควร ขอเรียนเชิญ

81 ตวั อยา ง คํากลา วของประธาน พิธีเปด การประชมุ สัมมนาคณะกรรมการบรหิ ารองคก ารบรหิ ารสว นตาํ บล (อบต.) ภาคตะวนั ออก ปง บประมาณ 2551 วนั ท่ี 26 สงิ หาคม 2551 ณ โรงแรมสตาร อาํ เภอเมอื ง จงั หวัดระยอง ................................................ ทาน ผูอํานวยการศูนยก ารศึกษานอกโรงเรียนจังหวัด ทานหัวหนา ศูนยบริการการศึกษานอก โรงเรยี นอําเภอ ทานปลดั อบต. ทา นประธาน อบต. เจา หนา ทศ่ี นู ยก ารศึกษานอกโรงเรียนจงั หวดั ทุกทาน ผมมีความยนิ ดีทไี่ ดม าเปน ประธานในการประชมุ สัมมนา คณะกรรมการบริหารองคการสว นตําบล (อบต.) ภาคตะวันออก ปงบประมาณ 2551 ในวนั นี้ นบั วาเปน โอกาสทีด่ ที ่ีงานการศึกษานอกโรงเรียนไดม ี โอกาสรวมประชุมสัมมนากับหนวยงานทางดานการปกครอง โดยเฉพาะเปนหนวยงานการปกครอง สวนทองถิ่น ที่สามารถนําประโยชนที่ไดจ ากการประชุมสัมมนา ไปใชใ นการพัฒนาทอ งถ่ินไดโดยตรง ในปจจุบนั การศกึ ษาเปนส่งิ จําเปนอยา งย่ิงตอ การพัฒนาทุกดา น เนื่องจากเปนส่ิงที่จะชว ยใหเ รามีความรู ความเขา ใจทีถ่ กู ตองไดง ายโดยเฉพาะในชมุ ชน ถาสมาชิกไดรับการศึกษานอยอาจจะเปน สาเหตุหน่ึงทําให ชุมชนประสบกบั ปญหาตา ง ๆ ทัง้ ทางดา นความปลอดภัย ดานสุขภาพ และปญ หาสังคมอื่น ๆ ที่จะตามมา โดยไมคาดคดิ หนว ยงานของทางราชการไมว าจะเปน หนว ยงานทางการศึกษา หรือหนวยงานทางการปกครอง ยอมตอ งมีภาระรับผิดชอบในการรวมกันพัฒนาชุมชนและประเทศชาติ ดังน้ันถา หนวยงานของเรามี การรวมมือกันเปนอยา งดยี อมจะกอใหเ กดิ ประโยชนมหาศาลแกสงั คมและประเทศชาตไิ ด ในการประชุมสัมมนาครัง้ น้ี ผมหวงั เปน อยางย่ิงวา ผูเขา ประชุมสัมมนาทุกทานคงจะตั้งใจและให ความสนใจตลอดระยะเวลาของการประชุมสัมมนา เพื่อนําความรูแ ละประสบการณที่ไดไปปรับใชใน การพัฒนาทอ งถน่ิ ตามความเหมาะสมและศักยภาพของชุมชน ขอขอบคุณวิทยากร เจาหนาท่ีศูนยการศึกษานอกโรงเรียนภาคตะวันออก ผูอ ํานวยการศูนย การศกึ ษานอกโรงเรียนจังหวัด และผูท่ีเก่ียวของทุกทา น ท่ีชวยทําใหโครงการน้ีดําเนินไปดว ยความเรียบรอ ย ในโอกาสนีผ้ มขออาราธนาคณุ พระศรีรตั นตรยั และพระบารมขี องพระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว จงดลบันดาล ใหผเู ขาประชุมสมั มนาทกุ ทา นจงประสบแตความสุข ความเจริญ และขอใหการประชมุ สมั มนาคร้ังน้ีดําเนิน ไปอยา งสัมฤทธผิ ล ผมขอเปดการประชมุ สัมมนาคณะกรรมการบริหารองคก ารบริหารสว นตาํ บล (อบต.) ภาคตะวนั ออก ปงบประมาณ 2551 ณ บดั นี้

82 การเขยี นตวั เลขไทย ตวั เลขไทยเกดิ พรอมอกั ษรไทยมานานนับ 700 ป แตปจ จบุ ันมีผใู ชต ัวเลขไทยนอ ยมาก ดวยเหตุนี้ จงึ มกี ารรณรงคเพอ่ื ใหเห็นคณุ คา และศิลปะของตัวเลขไทย ซ่ึงคนไทยควรภมู ิใจและใชอักษรไทยกบั เลขไทย เพ่ือดํารงไวซ่ึงเอกลักษณทางภาษาไทยและเปน มรดกของชาติสบื ไป ลกั ษณะการเขยี นตวั เลขไทย การเขียนตวั เลขไทยเขียนคลา ยกบั การเขียนอกั ษรคอื มีหวั มหี างแทบทกุ ตวั บางตัวคลายตัวอักษร เชน เลข ๓ คลาย ตวั ต เลข ๘ คลา ย ๘ (ไมไ ตค ู) เปน ตน การเขียน เลข ๙ ก็เขียนคลายกับตัวอักษรขอม คนจงึ ไมนยิ มเขียนเพราะมีความรูสกึ เขยี นยาก ไมคอยมีโอกาสไดใ ช ประกอบกับแบบฟอรมตา ง ๆ ที่ใหกรอก ขอ มูลมกั ใชเ ลขอารบิคเปน สว นใหญ เพ่ือเปนการสรา งจิตสํานึกของคนไทยในการอนุรักษการใชเลขไทยและเอกลักษณข องชาติไทย ควรดาํ เนินการ ดงั นี้ 1. สง เสริมใหเ ด็กเขียนเลขไทยต้ังแตร ะดับอนุบาลข้ึนไปจนถึงระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เชน การเขียน วนั ท่ี เดือน พ.ศ. ในแบบฟอรม การกรอกขอ มลู ตาง ๆ แลวฝก ใหเ ขียนเลขไทย ๑ - ๑๐ แลว เพ่ิม จํานวนถงึ ๑๐๐ 2. ในการเขียนรายงานตา ง ๆ ไมวาจะเปนรายงานแบบเปนทางการ หรือไมเปนทางการ ก็ใชเลขไทยรวมท้ังการกรอกขอมูลในบัตรประจําตัวประชาชน หรือการไปติดตอธุรกิจธนาคารควรใช เลขไทย 3. เขียนตวั เลขทพ่ี บเหน็ ในชีวติ ประจาํ วนั เปนตัวเลขไทย เชน บา นเลขท่ี เลขทซ่ี อย เลขทะเบียนรถ เบอรโ ทรศัพท ฯลฯ ควรเขียนเปน เลขไทย ฉะน้ันบุคคลทุกระดับ ทุกเพศทุกวัย ทั้งหนวยงานของรัฐและ เอกชนควรหันมาใชเ ลขไทยพรอมเพรียงกัน ซ่ึงเราคนไทยควรภูมิใจท่ีจะใชอ ักษรไทยกับเลขไทยคูก ัน เพื่อเปนการสรางจติ สาํ นึกและแสดงเอกลกั ษณทางภาษาและวัฒนธรรมอันดีของชาตไิ ทย 4. รัฐบาล สวนราชการ และหนวยงานท่เี กยี่ วของไมมีการกาํ หนดนโยบาย สั่งการใหส ว นราชการ และหนวยงานเอกชนใชตัวเลขไทยในหนังสอื ราชการและหนังสอื ตดิ ตอราชการดวย 5. รณรงคใ หป ระชาชนคนไทยใชเลขไทยในการเขียนและส่ือสารทุกประเภทตลอดเวลา ท้ังรณรงค ใหส่ือสารมวลชนใชตวั เลขไทยดวย การสงเสริมการใชเลขไทย ภาษาไทย เพื่อเนนการสรางจิตสาํ นึกและ อนุรักษเอกลักษณไทยนั้น กระทรวงศึกษาธิการไดม ีหนังสือขอความรวมมือสว นราชการในกระทรวง ศึกษาธกิ ารตามหนงั สือท่ี ศธ.o๒o๑ ๒/๔๓o ลงวันท่ี ๑๐ มกราคม ๒๕๔๖ ขอความรวมมือจากสวนราชการ เรื่องการใชเ ลขไทย เลขศักราช เลขปพ ุทธศักราช และอนุรักษภาษาไทยเพ่ือสรา งจิตสํานึกของคนไทยใน การอนุรักษเอกลักษณข องชาติ ขอใหหนวยงานราชการใชเลขไทยในหนังสือราชการ ใชเ ลขศักราชเปน พุทธศักราช ในกิจกรรมทุกดา น ซ่ึงเปน นโยบายของรัฐบาลต้ังแตป  2543 ในฐานะท่ีเปนคนไทยคนหนึ่ง จงึ ตอ งรว มอนุรกั ษเ อกลกั ษณไ ทย ภาษาไทยดวยการใชเลขไทย

83 เรอ่ื งที่ 2 หลักการแตง คาํ ประพนั ธ คําประพนั ธ หรอื รอยกรองมีหลายประเภท เชน โคลง กลอน กาพย ฉันท และรา ย บทรอ ยกรอง เปน ขอ ความทีป่ ระดิดประดอยตกแตง คาํ ภาษาอยางมีแบบแผนและมเี งื่อนไขพิเศษบังคับไว เชน บงั คบั จาํ นวนคํา บังคบั วรรค บังคับสมั ผสั เรยี กวา “ฉันทลกั ษณ” แนวทางการเขียนบทรอ ยกรองมดี งั นี้ 1. ศกึ ษาฉนั ทลกั ษณข องคําประพนั ธน น้ั ๆ ใหเขา ใจอยางแจม แจง 2. คิด หรือจนิ ตนาการวา จะเขียนเร่ืองอะไร สรา งภาพใหเกิดขึ้นในหวงความคดิ 3. ลําดับภาพ หรือลาํ ดบั ขอความใหเ ปน อยา งสมเหตผุ ล 4. ถายทอดความรสู กึ หรอื จินตนาการน้นั เปนบทรอ ยกรอง 5. เลอื กใชคาํ ทสี่ ่อื ความหมายไดช ัดเจน ทาํ ใหผ อู านเกดิ ภาพพจนและจินตนาการรว มกบั ผปู ระพนั ธ 6. พยายามเลือกใชคาํ ท่ไี พเราะ เชน คดิ ใชคาํ วา ถวลิ ผูหญงิ ใชค ําวา นารี 7. แตงใหถ ูกตอ งตามฉนั ทลกั ษณของคาํ ประพันธ การเขยี นโคลงสีส่ ุภาพ มีหลักการเขียน ดังนี้ บทหนึ่งมี 4 บาท บาทหน่ึงมี 2 วรรค เรียก วรรคหนา กับวรรคหลัง วรรคหนา มี 5 พยางคท ุกบาท วรรคหลังของบาทที่หน่ึงทส่ี องและท่ีสามมี 2 พยางค วรรคหลงั ของบาททสี่ มี่ ี 4 พยางค และอาจมคี าํ สรอ ย ไดในวรรคหลังของบาทท่หี นงึ่ และบาททีส่ าม มสี ัมผสั บังคบั ตามทก่ี าํ หนดไวในผังของโคลง ไมนยิ มใชส ัมผัส สระ ใชแตส มั ผัสอักษร โคลงบทหน่งึ บงั คับใชค ําท่ีมวี รรณยุกตเอก 7 แหง และวรรณยุกตโ ท 4 แหง คําเอก ผอนผนั ใหใ ชคาํ ตายแทนได ผงั ของโคลงสส่ี ุภาพ ๐๐๐๐๐  ๐๐ (๐๐) ๐๐๐๐๐ ๐๐  ๐๐๐๐ ๐ ๐๐ (๐๐) ๐๐๐ ๐๐ ๐๐ ๐ ๐๐ ตัวอยา งโคลงสส่ี ุภาพ จากมามาล่ิวล้ํา ลาํ บาง บางยเ่ี รือราพลาง พ่พี รอง เรอื แผงชวยพานาง เมยี งมา น มานา บางบร ับคําคลอ ง คลา วนา้ํ ตาคลอ (นริ าศนรนิ ทร)

84 การเขยี นกลอนสภุ าพ มีหลักการเขยี น ดังนี้ บทหนงึ่ มี 4 วรรคหรอื 2 บาท ๆ ละ 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ วรรครอง วรรคสง แตละ วรรคมี 8 พยางค หรือ 7 หรือ 9 พยางคกไ็ ด สัมผัส ใชพ ยางคสุดทายของวรรคทห่ี น่ึงสัมผัสกับพยางคท ่ี 3 หรือ 5 ของวรรคที่สองและพยางค สดุ ทายของวรรคท่สี อง สมั ผัสกบั พยางคสุดทายของวรรคท่สี าม พยางคสดุ ทา ยวรรคทส่ี ามสัมผัสกับพยางค ที่ 3 หรือ 5 ของวรรคที่สี่ และพยางคสุดทายของวรรคท่ีสี่ สัมผัสกับพยางคสุดทา ยของวรรคที่สองในบท ตอไป เรียกวา สัมผัสระหวางบท เสียงวรรณยุกตทีน่ ิยมในการแตง กลอนมีดงั นี้ คอื พยางคส ดุ ทา ยของวรรคที่สองตองใชเ สียงจัตวา หรือเสียงเอก หรือเสียงโท และพยางคส ุดทา ยของวรรคที่สี่ นิยมใชว รรณยุกตส ามัญ หรือเสียงตรี และ พยางคน ้ไี มนยิ มใชเสียงวรรณยุกตท ีซ่ ํ้ากบั พยางคส ุดทา ยของวรรคท่สี อง หรอื พยางคส ดุ ทายของวรรคที่สาม การเขียนจะเกิดประสิทธิภาพอยางแทจ ริงจําเปน อยางย่ิงท่ีผูเรียนจะตอ งมีความรูความเขาใจ ในงานเขียนทุกประเภท ทั้งงานเขียนท่ีเปน รอยแกว และรอยกรอง โดยเฉพาะอยางย่ิงงานที่เขียนเปน รอ ยกรองนน้ั ผูเ ขียนตอ งพยายามจดจาํ ฉันทลักษณของรอยกรองแตละชนิดใหถูกตอ งแมม ยาํ จงึ จะสามารถ สอื่ สารกับผูอ่ืนไดอ ยางสมบรู ณ

85 การเขียนกาพย แบงออกเปน กาพยยานี กาพยฉ บงั กาพยสรุ างคนางค กาพยข บั ไม (1) กาพยยานี 11 มลี กั ษณะบังคบั ของบทรอยกรอง ดังน้ี คณะ คณะของกาพยยานีมดี ังนี้ กาพยบทหนึง่ ท่ี 2 บาท บาทท่ี 1 เรียกวา บาทเอก บาทท่ี 2 เรียกวา บาทโท แตล ะบาทมี 2 วรรค คือ วรรคแรกและวรรคหลงั พยางค พยางคห รือคําในวรรคแรกมี 5 คํา วรรคหลังมี 6 คํา เปนเชนน้ีทั้งบาทเอกและ บาทโท จึงนับจํานวนไดบาทละ 11 คาํ เลข 11 ซ่ึงเขียนไวหลงั ช่อื กาพยยานีนน้ั เพ่อื บอกจํานวนคํา ผังของกาพยย านี 1 บท สัมผัส มีสัมผัสเสนอระหวา งคําสุดทายในวรรคหนึ่งไปคําท่ีสามอีกวรรคหน่ึง ดังผังขา งบน สว นสัมผัสในน้ันยืดหยนุ ได เสียงวรรณยุกต มขี อ สังเกตเกยี่ วกบั การใชเ สยี งวรรณยุกตใ นกาพยย านีอยูบ างประการ คือ 1.1 คาํ สุดทา ยของวรรคหลังของบาทโท ใชเ สยี งวรรณยกุ ตส ามัญและจัตวาสวนใหญ 1.2 ทใ่ี ชคาํ ตายเสยี งตรี หรอื เอกก็มบี าง แตไ มคอยพบมากนกั วชิ าเหมอื นสินคา อนั มีคาอยเู มอื งไกล ตอ งยากลาํ บากไป จึงจะไดส นิ คามา จงต้ังเอากายเจา เปนสําเภาอันโสภา ความเพยี รเปน โยธา แขนซายขวาเปน เสาใบ น้ิวเปน สายระยาง สองเทาตา งสมอใหญ ปากเปนนายงานไป อัชฌาศัยเปน เสบียง สติเปน หางเสอื ถอื ทา ยเรือไวใ หเท่ียง ถือไวอยาใหเอียง ตดั แลน เลย่ี งขา มคงคา ปญญาเปนกลอ งแกว สองดูแถวแนวหินผา เจา จงเอาหตู า เปน ลา ตา ฟง ดลู ม ข้เี กียจคือปลารา ย จะทาํ ลายใหเรือจม เอาใจเปนปน คม ยิงระดมใหจ มไป จึงจะไดส ินคามา คอื วิชาอนั พศิ มัย จงหมนั้ มน่ั หมายใจ อยา ไดค รา นการวชิ า

86 2. กาพยฉบงั 16 มลี ักษณะบังคับของบทรอยกรอง ดังนี้ คณะ กาพยฉ บังบทหน่งึ มีเพียง 1 บาท แตม ี 3 วรรค คือ วรรคตน วรรคกลาง และวรรคทา ย พยางค พยางคหรือคําในวรรคตนมี 6 คํา วรรคกลางมี 4 คาํ วรรคทา ยมี 6 คํา รวมทัง้ บท มี 16 คํา จึงเขยี นเลข 16 ไวหลงั ชื่อกาพยฉ บัง ฉบังสบิ หกความหมาย หนึง่ บทเรียงราย นับไดส ิบหกพยางค เพ่ือเปนแนวทาง สมั ผัสรดั ตรึง สมั ผสั ชัดเจนขออาง รอยรัดจดั ทาํ จงจํานาํ ไป ใหหนูไดคิดคํานงึ พยางคสุดทา ยวรรคหนงึ่ อ.ภาทิพ ศรสี ุทธิ์ ประพนั ธ สุดทา ยวรรคสองตอ งจาํ สดุ ทายวรรคสามงามขาํ สัมผสั รดั บทตอ ไป บทหนึง่ กบั สองวอ งไว เรียงถอยรอ ยกาพยฉบงั 3. กาพยส รุ างคนางค มีลกั ษณะบังคับของบทรอ ยกรอง ดงั นี้ คณะ บทหน่งึ มี 7 วรรค เรยี งได 2 วธิ ีตามผัง ดงั นี้ สรุ างคนางค เจด็ วรรคจกั วาง ใหถูกวธิ ี วรรคหน่งึ สี่คาํ จงจําไวใ หด ี บทหนงึ่ จึงมี ยี่สิบแปดคาํ หากแตง ตอไป สมั ผัสตรงไหน จงใหแ มนยาํ คาํ ทา ยวรรคสาม ติดตามประจํา สมั ผสั กับคํา ทายบทตน แล อ.ฐาปนีย นาครทรรพ ประพันธ

87 พยางค จํานวนคําในวรรค มีวรรคละ 4 คํา 7 วรรค รวมเปน 28 คํา จึงเขียนเลข 28 ไวห ลังช่ือ กาพยส ุรางคนางค สมั ผสั 1. มสี ัมผัสบงั คบั หรือสัมผสั นอก ดงั แสดงไวในผัง 2. เฉพาะหมายเลข (4) เปน สมั ผัสระหวา งบท 3. สัมผสั ในยดื หยุนได บางทีก็เปน สัมผัสสระ บางทีก็เปนสัมผัสอักษร บางทีก็ไมม ีสัมผัสในเลย มุงเอาคาํ ทมี่ ีความหมายเปนใหญ ฉันท แบงเปน หลายชนดิ เชน อินทรวเิ ชยี รฉนั ท ภชุ งคประยาตฉันท วชิ ชมุ มาลาฉนั ท มาณวกฉันท วสันตดิลกฉันท อิทิ ฉันท เปน ตน และยังมีฉันทที่มีผูประดิษฐข้ึนใหมอ ีก เชน สยามมณีฉันท ของ น.ม.ส. เปนตน 1. อินทรวิเชียรฉนั ท 11 อนิ ทรวิเชยี รฉนั ท 11 มีความหมายวา “ฉันท ทีม่ ีลลี าดจุ สายฟา ของพระอนิ ทร เปนฉนั ทท นี่ ยิ มแตงกันมากท่ีสดุ มลี กั ษณะและจํานวนคาํ คลายกบั กาพยยานี 11 แตต า งกันเพียงท่ีวาอินทร วิเชียรฉนั ทน้ีมขี อบงั คบั ครุและลหุ 1. อนิ ทรวิเชียรฉนั ท 11 มลี กั ษณะบงั คับของรอ ยกรอง ดังนี้

88 ตวั อยางคาํ ประพนั ธ พศิ เสนสรรี รัว ยลเนอ้ื กเ็ นื้อเตน ก็ระริกระรวิ ไหว หติ โอเลอะหลง่ั ไป ทวั่ รางและทงั้ ตวั และหลงั ละลามโล- ระกะรอ ยเพราะรอยหวาย เพงผาดอนาถใจ จาก สามคั คีเภทคาํ ฉันท - ชิต บุรทตั คณะและพยางค อินทรวิเชยี รฉนั ท บ ทหนึ่งมี 2 บาท เรียกบาทเอกและบาทโท แตล ะบาท มี 2 วรรค วรรคแรกมี 5 คาํ วรรคหลังมี 6 คํา รวมเปน 11 คาํ ในแตล ะบาทเทา กบั กาพยย านี สัมผัส บังคับสมั ผัส 3 แหง คอื 1. คําสดุ ทา ยของวรรคแรกในบาทเอก สัมผสั กับคาํ ที่ 3 ในวรรคหลงั 2. คําสุดทายของวรรคหลงั ในบาทเอก สัมผัส กบั คาํ สดุ ทายในวรรคแรกของบาทโท 3. คําสุดทายของวรรคหลังในบาทโท สัมผัสกับคําสุดทายในวรรคหลังของบาทเอกของฉันท บทตอไป ครุ-ลหุ มีการเรยี ง ครุ ลหุ ตามที่เขียนไวในแผน ถา จะดูเฉพาะลหุก็จะเห็นไดว าอยูที่คําท่ี 3 ของ วรรคแรกและคาํ ท่ี 1,2,4 ของวรรคหลงั เปนเชน นท้ี ุกวรรคไป แตละบาทจะมีครุ 7 ลหุ 4 อยูในตําแหนงที่ แนน อนไมเ ปลีย่ นแปลง 2. ภชุ งคประยาตฉนั ท 12 มลี ักษณะบงั คับของรอยกรอง ดังน้ี ภุชงประยาต หรือ ภุชงคปยาต “ภุชงค” แปลวา งู หรือ นาค “ประยาต” แปลวาอาการ หรืออาการเล้ือยของงู ภุชงคประยาต จึงแปลวา ฉนั ทท ม่ี ลี ลี างดงามประดุจอาการเลื้อยของงู ผงั ภูมิ ตัวอยา ง นรินทรไทยมทิ อถอน มนัสไทยประณตไท มพิ ่งึ บารมีบญุ มิผูกรกั มภิ ักดบ์ิ ร บุรษุ นําอนงคห นนุ ประจญรว มประจัญบาญ ถลันจว งทะลวงจ้ํา บรุ ษุ รุกอนงคร ุน ฉันทย อเกียรตชิ าวนครราชสีมา

89 คณะและพยางค ภุชงคประยาฉนั ท บทหนง่ึ มี 2 บาท แตล ะบาทมี 2 วรรค วรรคแรกและ วรรคหลังมจี าํ นวนคาํ เทากนั คอื มวี รรคละ 6 คาํ รวม 2 วรรค เปน 12 คาํ มากกวา อินทรวเิ ชยี รฉันท เพียง 1 คําเทาน้นั สัมผัสบงั คบั เหมือนอินทรวเิ ชยี รฉันท แตกาํ หนดครุ ลหุ ตา งกันไปเล็กนอ ย สมั ผสั บงั คับสมั ผสั ตามผงั ดังท่ีโยงไวใ หดู จึงเห็นไดว า บงั คบั สมั ผสั เหมอื นอนิ ทรวิเชียรฉนั ท บางแหง กวอี าจใชสมั ผัสอักษรได คร-ุ ลหุ มกี ารเขียน ครุ ลหุ ตามทเ่ี ขียนไวใ นผัง ถา จะดูเฉพาะ ลหุ ก็จะเห็นไดวา อยูท ่ีคําที่ 1 และ คาํ ท่ี 4 ทกุ วรรค และเปน ระเบียบเชนนีไ้ มเ ปลี่ยนแปลง 5. รา ย แบงเปน รา ยโบราณ รา ยสุภาพ รายดั้นและรายยาว รายยาวท่ีเรารูจ ักดี คือ รา ยยาว มหาเวสสันดรชาดก รายยาว คือ รายไมมีกําหนดจํานวนคําในวรรคหนึ่ง ๆ วรรคทุกวรรคในรายอาจมีจํานวนคํา แตกตางกัน คอื มากบางนอ ยบา ง ใชแตงขน้ึ เปน บทเทศน เชน รายยาวมหาเวสสันดรชาดกเปนตนและราย ชนดิ น้ี ไมตองอาศยั คาํ ประพันธช นิดอืน่ เรื่องใดประพันธเ ปนรายยาว กใ็ หเ ปนรายยาวตลอดทั้งเร่อื ง ตัวอยาง อถ มหาสตฺโต ปางน้ันสมเด็จพระเวสสันดรอดุลดวงกษัตริย ตรัสทอดพระเนตรเห็น พระอัครเรสถงึ วิสัญญีภาพสลบลงวันนัน้ พระทัยทาวเธอสําคัญวาพระนางเธอวางวาย จัดเอาวารีมาโสรจ สรงลงท่ีพระอุระพระมัทรี หวังวาจะใหชุมช่ืนฟนสมปฤดีคืนมา แหงนางพระยาน้ันแล (รายยาวมหา เวสสนั ดรชาดก กัณฑม ทั ร)ี บญั ญัตริ ายยาว คณะ คําในวรรคหนง่ึ ๆ ไมจ ํากัดจํานวนแนน อน วรรคหนึ่งจะมีกี่คํากไ็ ด สัมผสั คําสดุ ทา ยวรรคหนา สงสมั ผสั ไปยงั คาํ ใดคําหน่ึงในวรรคตอไปและสงรับกันเชนนี้ตลอดไป จนจบราย คําสรอย สดุ ทา ยบทรา ยยาว ลงดวยคําสรอย เชน นน้ั เถดิ นน้ั แล น้ีเถดิ เปน ตน คณะและพยางค รา ยสภุ าพบทหนงึ่ ๆ มตี ง้ั แต 5 วรรคขนึ้ ไป แตล ะวรรคมคี าํ 5 คํา จะแตง สกั กวี่ รรคกไ็ ด แตตอนตบตอ งจบดวยโคลงสอง สัมผัส มีสัมผัสสงทายวรรค และมีสัมผัสรับเปนเสียงวรรณยุกตเดียวกันตรงคําที่ 1-2-3 คําใด คาํ หน่ึงจนถึงตอนทาย พอจะจบก็สงสัมผัสไปยังบาทตนของโครงสองสุภาพตอ จากน้ันก็บังคับสัมผัสตาม แบบของโคลงสองสภุ าพ จึงถอื วาครบรา ยแตล ะบท สวนสมั ผสั ในนัน้ ไมบ งั คับ

90 คาํ เอก-คาํ โท มบี งั คับคําเอก คาํ โท เฉพาะทโี่ คลงสองสุภาพตอนทา ยบทเทาน้ัน คณะและพยางค รา ยสภุ าพบทหนงึ่ ๆ มีตง้ั แต 5 วรรคขึ้นไป แตล ะวรรคมคี ํา 5 คํา จะแตง สกั กี่ วรรคกไ็ ด แตตอนจบตอ งจบดว ยโคลงสอง สัมผัส มีสมั ผัสสงทา ยวรรค และมสี มั ผสั รบั เปนเสยี งวรรณยกุ ตเ ดยี วกนั ตรงคาํ ที่ 1-2-3 คาํ ใด คําหน่ึงจนถึงตอนทาย พอจะจบก็สง สัมผัสไปยังบาทตนของโคลงสองสุภาพตอ จากน้ันก็บังคับสัมผัส ตามแบบของโคลงสองสภุ าพ จงึ ถือวา ครบรายแตล ะบท สวนสัมผัสในนัน้ ไมบ งั คับ คําเอก-คําโท มีบงั คบั คําเอก คําโท เฉพาะทโี่ คลงสองสุภาพตอนทายบทเทานั้น คําสรอ ย รางสุภาพแตล ะบท มีคําสรอ ยไดเ พียง 2 คํา คือ สองคําสุดทายของบทตอจาก คาํ สุดทา ยของโครงสองสภุ าพ ตวั อยางรายสภุ าพ ขาเกา รายอยา เอา อยารักเหากวาผม อยา รกั ลมกวานํา้ อยา รักถาํ้ กวา เรือน อยา รกั เดือนกวาตะวัน สบสงิ่ สรรพโอวาท ผเู ปน ปราชญพงึ สดบั ตรบั ตรองปฏบิ ตั ิ โดยอรรถอันถอ งถวน (โคลงสอง) แถลงเลศเหตุเลอื กลว น เลิศอางทางธรรม แลนา ฯ (สภุ าษติ พระรวง)

91 เร่ืองท่ี 3 มารยาทและนิสัยรกั การเขียน มารยาทในการเขยี น 1. ไมควรเขยี นโดยปราศจากความรเู ก่ียวกับเรอ่ื งนั้น ๆ เพราะอาจเกิดความผดิ พลาด หากจะเขียนก็ควรศกึ ษาคน ควา ใหเ กิดความพรอ มเสยี กอน 2. ไมเ ขยี นเรอ่ื งท่สี งผลกระทบตอความม่ันคงของชาตหิ รือสถาบนั เบอ้ื งสูง 3. ไมเ ขยี นเพือ่ มงุ เนนทาํ ลายผูอ ่ืน หรอื เพ่อื สรางผลประโยชนใ หแ กต น พวกพองตน 4. ไมเ ขยี นโดยใชอ ารมณส ว นตัวเปนบรรทัดฐาน 5. ตองบอกแหลงทมี่ าของขอ มลู เดิมเสมอ เพ่อื ใหเกียรตเิ จา ของขอมลู นั้น ๆ การสรา งนิสัยรกั การเขยี น ในการเริม่ ตน ของการเขียนอะไรก็ตาม ผูเขียนจะเขียนไมออกถาไมต ั้งเปาหมายในการเขียน ไวล วงหนา วา จะเขยี นอะไร เขียนทําไม เพราะการเขียนเร่ือยเปอ ยไมท ําใหงานเขียนนาอา นและถา ทําใหงาน ชิ้นนนั้ ไมมีคุณคา เทาท่ีควร งานเขียนท่ีมีคุณคาคือ งานเขียนอยา งมีจุดหมาย มีขอมูลขา วสารไรพ รมแดน ดงั เชนในปจ จุบัน การมขี อ มูลมากยอมทาํ ใหเ ปน ผไู ดเปรียบผอู ื่นเปนอันมาก เพราะยุคปจ จุบันเปน ยุคแหง การแขง ขันกันในทุกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกิจ ใครมีขอ มูลมากจะเปน ผูไดเ ปรียบคูแ ขง ขันอื่น ๆ เพราะการนําขอมูลมาใชประโยชนไ ดเร็วกวา นั้นเอง การหม่ันแสวงหาความรูเพ่ือสะสมขอมูลตาง ๆ ให ตัวเองมาก ๆ จึงเปน ความไดเปรียบ และควรกระทําใหเ ปนนิสัยติดตัวไป เพราะการกระทําใด ๆ ถาทํา บอ ย ๆ ทาํ เปนประจําในวนั หน่ึงก็จะกลายเปน นสิ ยั และความเคยชนิ ที่ตอ งทาํ ตอไป การคน ควารวบรวมขอมูลเปน กิจกรรมทจ่ี ะทาํ ใหเกดิ ความสนกุ สนานทางวิชาการ เพราะย่งิ คนควา ก็จะยิ่งทําส่ิงท่ีนา สนใจมากขึ้น ผูท่ีฝกตนใหเ ปน ผูใครรู ใครเรียน ชอบแสวงหาความรูจ ะมีความสุขมาก เมือ่ ไดศกึ ษาคนควาและไดพ บสิง่ แปลก ๆ ใหม ๆ ในภาษาไทย หรอื ในความรูแขนงอ่นื ๆ บางคน เมือ่ คน ควา แลวจะรวบรวมไวอ ยา งเปนระบบ สรุป การสรา งนิสยั รักการเขยี นและการศึกษาคน ควาตองเร่ิมจากเปน ผหู มั่นแสวงหาความรู มใี จรัก ท่จี ะเขยี น เห็นประโยชนก ารเขียนและหมั่นฝก ฝนการเขียนบอ ย ๆ กิจกรรมท่ี 1 ใหผเู รยี นตอบคาํ ถามตอ ไปนี้ 1. การเขียนอะไร มีความสาํ คัญอยางไร 2. การจะเขียนเพ่ือสงสารไดดีจะตองทาํ อยา งไร