หน่วยที่ 2 วิธีการทางประวัติศาสตร์

วิธีการทางประวัตศิ าสตร์ ๒ หนว่ ยการเรียนรู้

วิชา ประวัติศาสตร์ ม.๓ ตวั ช้ีวดั ๑. ใชว้ ธิ กี ารทางประวัติศาสตรใ์ นการศกึ ษา เร่อื งราวตา่ ง ๆ ท่ตี นสนใจ (ส ๔.๑ ม.๓/๒)

วิชา ประวัติศาสตร์ ม.๓ ผงั สาระการเรียนรู้ เหตุการณ์สาคญั ทางประวตั ิศาสตร์ การศึกษาวิเคราะหเ์ หตุการณ์ ทางประวัติศาสตร์สมัยรตั นโกสนิ ทร์ โดยใชว้ ิธีการทางประวัตศิ าสตร์ ตวั อย่างการวิเคราะหป์ ระวตั ิศาสตรส์ มัยรัตนโกสินทร์ โดยใชว้ ธิ กี ารทางประวัติศาสตร์ เรื่อง“กรณวี ิกฤตการณ์ ร.ศ. ๑๑๒”

จุดมงุ่ หมายของการวเิ คราะหแ์ ละสังเคราะหเ์ หตกุ ารณ์ทางประวตั ศิ าสตร์ ๒. รวบรวมข้อมลู ๑. แยกแยะขอ้ มูล รวบรวมใหเ้ ป็นหมวดหมู่ เพ่อื จะได้ ทงั้ ทเี่ ป็นขอ้ เทจ็ จริงความเหน็ หรือ ประเมินวา่ ข้อเท็จจรงิ ใด มีความน่า คาอธิบายเรื่องราววา่ มอี ย่างไรบ้าง เชอ่ื ถือมากกว่ากัน ๓. หาความหมายของขอ้ มูล ๔. สรปุ ความเข้าใจของตนเอง โดยเฉพาะข้อมูลทีเ่ ปน็ เอกสารชั้นต้น มคี วามเหน็ หรอื ความเชอ่ื อยา่ งไร ว่ามคี วามหมายอย่างไร เพราะเหตใุ ด

ขอ้ จากัดของเรื่องราว เหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตร์ ๑. เหตุการณท์ ี่มหี ลกั ฐานเกยี่ วข้องน้อย • มีเหตกุ ารณ์บางเหตกุ ารณ์ในประวัตศิ าสตรท์ ่มี หี ลกั ฐานน้อย ซ่ึงอาจเปน็ เพราะเหตผุ ล ดังต่อไปนี้ เหตกุ ารณ์ล่วงเลยมานานมาก หลกั ฐานถกู ทาลายดว้ ยสาเหตุตา่ งๆ เช่น การสงคราม ไฟไหม้ เป็นตน้ การไมน่ ิยมจดบนั ทกึ ดว้ ยสาเหตุตา่ งๆ เชน่ วสั ดุทจี่ ะจดบนั ทกึ หายาก ๒. เหตุการณท์ ี่มหี ลกั ฐานเกย่ี วขอ้ งมาก • ข้อดี คือ ทาให้มคี วามคิดท่แี ตกตา่ งหลากหลายและสะท้อนแง่มมุ ของบุคคลตา่ งๆทมี่ ตี อ่ เหตกุ ารณน์ ้นั แต่การ มีหลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์มากก็ทาใหต้ ้องใชเ้ วลาศกึ ษาวิเคราะหข์ อ้ มูลอย่างรอบคอบและระมัดระวังรวมท้งั ต้องวเิ คราะห์ สมดุ ไทยซงึ่ มอี ายุเกา่ แกย่ าวนาน ควรจะมีการวเิ คราะห์ เพอื่ ใหไ้ ด้เรอ่ื งราวเหตกุ ารณ์ ทถ่ี กู ตอ้ งและนา่ เช่ือถอื

๓. เหตกุ ารณ์ท่ีมีผูเ้ ก่ยี วขอ้ งหลายฝ่าย • เหตกุ ารณ์ทม่ี ผี ู้เกยี่ วขอ้ งหลายฝ่าย แต่ละฝ่ายจะมีความเหน็ หรือมีผลประโยชน์เก่ียวขอ้ งกับเรื่องราว เหตกุ ารณ์ น้ันแตกต่างกนั ซึง่ เราสามารถพบเห็นไดใ้ นชีวิตประจาวัน ดงั น้ัน จึงต้องวิเคราะห์ให้ดวี ่าเร่ืองราว เหตกุ ารณ์ ทเี่ กิดขึน้ หรอื ท่ีน่าจะเปน็ คอื อยา่ งไร ๔. เหตุการณ์นั้นๆ มีความหมายต่อปัจจบุ ันอย่างไร • เรือ่ งราว เหตกุ ารณท์ างประวัตศิ าสตร์ทัง้ หลายยอ่ มมีผลกระทบ ผลเช่อื มโยงถึงปัจจุบนั ดงั นนั้ ควรจะวเิ คราะห์ วา่ เรือ่ งราวเหตกุ ารณท์ ั้งหลายมคี วามหมาย มีข้อคิด และเป็นบทเรยี นแกป่ ัจจบุ ันอยา่ งไรบา้ ง กรณตี ัวอย่าง เช่น การคกุ คามของฝรั่งเศสในสมัยรชั กาลที่ ๕ ทาให้พระองค์ต้องหาพันธมติ รใหม่ คอื รสั เซยี เป็นตน้ ฯ

ความสาคญั ของการวเิ คราะหเ์ รื่องราว เหตกุ ารณ์ทางประวตั ศิ าสตร์ ๑ ทาใหน้ ักเรยี นมีความคิดรอบคอบ ๒ ทาใหน้ กั เรยี นมีความสามารถในการแยกแยะเร่อื งราวไดด้ ี ๓ ทาใหน้ กั เรียนมคี วามสามารถในการรวมขอ้ มลู และจัดหมวดหมู่ขอ้ มูล ๔ ทาให้นักเรียนมคี วามคดิ สรา้ งสรรคเ์ ปน็ ของตนเอง

กรณีตวั อย่างในการศกึ ษาเรื่องราว เหตกุ ารณ์ทางประวตั ศิ าสตร์โดย ใชว้ ธิ กี ารทางประวัติศาสตร์ ๑ เรอ่ื งราวเก่ียวกับตนเอง • ควรเร่มิ ต้นวา่ อยากจะศึกษาเร่ืองใดกอ่ น จากนั้นจึงรวบรวมหลักฐานตา่ งๆ เช่น บนั ทกึ ของคุณพ่อคุณแม่ ภาพถา่ ย ในชว่ งเหตุการณต์ า่ งๆ แล้วนามาวเิ คราะหจ์ ดั ประเด็นในแตล่ ะเร่อื ง สุดทา้ ยคือ กาเขยี นประวัตศิ าสตรข์ องนักเรยี น ท่ีผ่านมา ๒ เรื่องราวเก่ียวกบั ครอบครวั • การรวบรวมหลกั ฐานบันทกึ ของบุคคลในครอบครัว เชน่ จากคาบอกเลา่ คาสัมภาษณ์ ภาพถา่ ย ภาพวดี ิทศั น์ เปน็ ตน้ ๓ เร่อื งราวเกีย่ วกับทอ้ งถ่นิ • เร่ิมคน้ คว้าเรอ่ื งราวของท้องถิ่นจากหลักฐานตา่ งๆ เชน่ เอกสารทางราชการ หนังสือพมิ พ์ ภาพถา่ ยเกา่ ๆ สมั ภาษณ์ บุคคล แลว้ นามาวิเคราะห์ เรยี บเรียงเรือ่ งราวของทอ้ งถน่ิ เพอ่ื เปน็ แหล่งข้อมลู ต่อไป

๔ เรอ่ื งราวเกี่ยวกบั เหตุการณส์ าคญั สมยั รตั นโกสินทร์ • เลือกหวั ขอ้ ทจ่ี ะศึกษาไดแ้ ลว้ ก็เร่มิ ตน้ รวบรวมหลักฐาน ไดแ้ ก่ หลักฐานชัน้ ต้น หลกั ฐานชั้นรอง แหลง่ รวบรวมท่ีสาคญั คอื หอสมดุ แหง่ ชาติ ภาพถ่าย มหี นังสอื ประวัติศาสตรท์ ่ีเขียนขึ้นโดยอาศยั หลักฐาน เกา่ ๆ รวมทัง้ โบราณสถาน เชน่ วัด พระราชวงั และ ชน้ั ตน้ อีกเป็นจานวนมาก สามารถเลอื กใชใ้ ห้เหมาะสม โบราณวัตถุในพิพธิ ภณั ฑสถานประจาจังหวัดต่างๆ กบั เร่ืองท่ีสนใจ หรอื เรื่องท่ีต้องการศึกษาคน้ ควา้ ได้ เปน็ ตน้