หน่วยที่ 1 เหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์

เหตกุ ารณส์ าคญั ทางประวัตศิ าสตร์ ๑ หน่วยการเรียนรู้

วิชา ประวัติศาสตร์ ม.๓ ตวั ช้ีวดั ๑. วเิ คราะห์เรอื่ งราวเหตกุ ารณ์สาคญั ทางประวัติศาสตรไ์ ด้ อยา่ งมีเหตุผลตามวธิ กี ารทางประวตั ศิ าสตร์ (ส ๔.๑ ม.๓/๑)

วชิ า ประวตั ศิ าสตร์ ม.๓ ผงั สาระการเรียนรู้ วิธกี ารทางประวัติศาสตร์ กบั การศึกษาเหตุการณท์ างประวัตศิ าสตร์ การใชว้ ธิ กี ารทางประวัตศิ าสตร์ วิเคราะหเ์ หตุการณ์ทางประวตั ิศาสตร์ ข้นั ตอนของวิธีการทางประวัตศิ าสตร์ สาหรบั การศกึ ษาเหตุการณ์ที่เกิดข้นึ ในท้องถนิ่ ของตนเอง ตวั อยา่ งการใช้วิธกี ารทางประวัตศิ าสตร์ ศึกษาเรื่องราวทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั ท้องถน่ิ ของตนเอง

วิชา ประวัติศาสตร์ ม.๓ การใชว้ ธิ ีการทางประวตั ิศาสตร์ วเิ คราะหเ์ หตกุ ารณท์ างประวัติศาสตร์ เหตุการณ์สาคัญทางประวัติศาสตร์มีความสาคัญและเก่ียวเน่ืองกับผู้คนในสังคม เพราะเหตุการณ์ที่เกิดข้ึนมักมีผลกระทบและเกี่ยวข้องโดยตรงหรือโดยอ้อมต่อผู้คนในสังคม จนถึงปจั จบุ ัน การศึกษาค้นคว้าเก่ียวกับเหตุการณ์ต่าง ๆ จะช่วยให้ผู้ศึกษามีความรู้และความเข้าใจ เกี่ยวกับภูมิหลัง ความเป็นมาและพัฒนาการของสังคมของตนมากขึ้น การศึกษาค้นคว้าเร่ืองราว ทเี่ กิดขน้ึ ในอดีตจาเป็นจะตอ้ งใช้ความระมัดระวังในการสืบค้นและวิเคราะหข์ อ้ มูล ผู้ศึกษาจึงสามารถใช้วิธีการทางประวัติศาสตร์เป็นแนวทางในการศึกษา เพ่ือให้ได้ ขอ้ มลู ทถ่ี ูกต้องและใกล้เคยี งกับความจรงิ มากทีส่ ุด

จุดมุ่งหมายของการวเิ คราะห์เรื่องราว เหตุการณ์ทางประวตั ิศาสตร์ • การวิเคราะหแ์ ละสงั เคราะหเ์ รื่องราว เหตกุ ารณ์ทางประวัติศาสตร์เป็นข้ันตอนที่ ๔ ของวธิ ีการทาง ประวตั ิศาสตร์ ๕ ขน้ั ตอนของวิธีการทางประวัติศาสตร์ ๑ • เลือกประเดน็ ที่สนใจ หรือตอ้ งการรรู้ ายละเอยี ดทีล่ ึกซงึ้ ในความรู้ที่อธิบายกนั ใน กาหนด หาเรอ่ื งที่จะศึกษา ปจั จุบัน ๒ • รวบรวมทั้งหลกั ฐานชนั้ ต้นและช้ันรอง รวบรวมหลกั ฐาน ๓ ประเมินคุณค่าของหลักฐาน • ประเมินว่าหลกั ฐานใดมีความสาคญั ควรแก่การเชือ่ ถือ ๔ • การนาข้อเทจ็ จริงท่ผี ่านการวเิ คราะห์มารวบรวมจัดหมวดหมู่ วิเคราะห์ สังเคราะห์ และจดั หมวดหมู่ข้อมลู ๕ เรียบเรียง หรือการนาเสนอ • การนาเสนอผลการศึกษา

วิชา ประวัตศิ าสตร์ ม.๓ ข้ันตอนของวิธกี ารทางประวตั ิศาสตร์ สาหรบั การศึกษาเหตกุ ารณท์ ี่เกิดขน้ึ ในท้องถ่ินของตนเอง วิธีการทางประวัติศาสตร์ ✓การกาหนดประเด็นศกึ ษา ✓การรวบรวมหลักฐาน ✓การวเิ คราะห์ การตคี วาม และการประเมนิ หลักฐาน ✓การสรปุ และเชอ่ื มโยงขอ้ เทจ็ จรงิ ✓การนาเสนอขอ้ เทจ็ จรงิ

วชิ า ประวัติศาสตร์ ม.๓ ๑. การกาหนดประเดน็ ศกึ ษา เป็นจุดเรม่ิ ต้นของการคน้ ควา้ เรือ่ งราวในอดตี จนนาไปสู่การสบื ค้นขอ้ มลู จากหลกั ฐาน ประเภทตา่ ง ๆ ประเด็นศึกษาอาจมาจาก ความต้องการอยากร้อู ยากเหน็ เรอ่ื งราวท่ีเกย่ี วขอ้ งกบั ตนเองและครอบครวั หรือท้องถ่ินของตนเอง ความสงสัยในข้อมลู ท่ไี ด้รบั ว่าเปน็ จรงิ เชน่ นนั้ หรือไม่ นาไปสูว่ ิธีการสืบคน้ และแหลง่ ขอ้ มูลหลักฐานต่อไป

วชิ า ประวัติศาสตร์ ม.๓ ๒. การรวบรวมหลกั ฐาน เปน็ การสืบค้นขอ้ มลู จากหลกั ฐานต่าง ๆ เพ่ือใหเ้ ข้าถึงข้อเท็จจรงิ ทเี่ ราตอ้ งการ สบื คน้ วธิ ีการสบื คน้ ข้อมูลทาไดห้ ลายวธิ ี เช่น การสอบถาม การสัมภาษณ์ การศึกษา วเิ คราะห์เอกสารหรือหนังสอื การไปชมสถานท่จี ริง การฟังคาบรรยายจากผ้ทู รงคณุ วฒุ ิ การวิเคราะหจ์ ากรปู ภาพ แผนท่ี กราฟ สถิติ

วิชา ประวัตศิ าสตร์ ม.๓ ๒. การรวบรวมหลักฐาน (ต่อ) แหลง่ ข้อมูล ที่เกีย่ วขอ้ ง ๑. บคุ คลท่ีเปน็ ผรู้ ู้ คอื ผู้มคี วามเกย่ี วข้องโดยตรง มีสว่ นร่วมรู้เหน็ กบั เหตกุ ารณ์ หรือเป็นผ้ศู กึ ษาคน้ คว้าเรอื่ งราวน้นั ๆ เช่น นักโบราณคดี นกั จดหมายเหตุ นักภาษาศาสตร์ ๒. สถานท่สี าคญั และแหล่งขอ้ มลู ในท้องถน่ิ เชน่ วดั มัสยดิ โบสถค์ ริสต์ พพิ ิธภัณฑ์ แหลง่ โบราณสถาน ศูนย์วัฒนธรรม ๓. หอ้ งสมดุ และแหล่งรวบรวมเอกสารทางประวตั ิศาสตร์ เชน่ หอ้ งสมดุ ประชาชน หอสมุดแหง่ ชาติ หอจดหมายเหตแุ หง่ ชาติ

วชิ า ประวตั ศิ าสตร์ ม.๓ ๓. การวิเคราะห์ การตีความ และการประเมินหลกั ฐาน ประเมนิ ภายนอก หลกั ฐานชน้ั ต้น (ปฐมภูมิ) เป็นหลกั ฐานทเ่ี กดิ ขน้ึ ร่วมสมยั กบั เหตกุ ารณน์ ้นั หรอื เกดิ จากบุคคลทีม่ คี วามเก่ียวข้องกบั เหตุการณน์ ้นั ๆ หลักฐานช้ันรอง (ทุติยภูมิ) เปน็ หลกั ฐานทีเ่ กิดขึ้นภายหลงั เหตุการณ์ หรอื จากผู้ท่ี ไม่มีส่วนร่วมกบั เหตุการณ์แต่ได้ศกึ ษาคน้ ควา้ รวบรวมขน้ึ ในภายหลงั หลักฐานโบราณคดี เช่น โครงกระดูก เครื่องมือเคร่ืองใช้ของมนุษย์โบราณ ศิลาจารึก วรรณกรรมโบราณ ซ่ึงจาเป็นต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน เช่น นักโบราณคดี นกั ภาษาศาสตร์ เปน็ ผู้วเิ คราะห์และประเมนิ หลกั ฐานดังกลา่ ว

วชิ า ประวัติศาสตร์ ม.๓ ๓. การวิเคราะห์ การตีความ และการประเมินหลกั ฐาน ประเมินภายใน การตรวจสอบความถกู ต้องของข้อมลู ทป่ี รากฏในหลกั ฐานกับ ขอ้ มลู จากหลักฐานร่วมสมยั อืน่ ๆ วา่ สอดคลอ้ งกันหรอื แตกต่างกนั หรือไม่ หลักฐานทุกช้ินที่จะนามาศึกษาเร่ืองราวในท้องถิ่น ไม่ว่าจะเป็นหลักฐานช้ันปฐมภูมิหรือ ทุติยภูมิก็ต้องตรวจสอบโดยการวิเคราะห์และประเมินหลักฐานทั้งการประเมินภายในและประเมิน ภายนอก โดยผู้ประเมินต้องตีความหลักฐาน หรือพยายามอธิบายข้อเท็จจริง อย่างเป็นเหตุ เปน็ ผล และมีความเป็นกลาง ปราศจากอคติ

วชิ า ประวัติศาสตร์ ม.๓ ๔ การสรปุ และเช่ือมโยงขอ้ เทจ็ จรงิ การนาข้อเท็จจริงท่ีผ่านการวิเคราะห์ การตีความ และการ ประเมินหลักฐานแต่ละช้ินมาประมวลหรือเช่ือมโยงเข้าด้วยกัน เพ่ือให้ได้ ขอ้ เทจ็ จรงิ ท่ีสามารถอธบิ ายประเดน็ ศึกษาท่ตี ัง้ ไว้ การสรุปข้อเท็จจริงนั้นผู้ศึกษาต้องรวบรวมจากหลักฐานที่ หลากหลาย พยายามเข้าใจความคิดของผู้คนในยุคนั้น โดยไม่ใช้ค่านิยม ของตนเองไปตัดสินพฤตกิ รรมของคนในอดีต

วชิ า ประวตั ศิ าสตร์ ม.๓ ๕ การนาเสนอขอ้ เท็จจรงิ การนาเสนอเป็นการสรุปสาเหตุและเหตุผลท่ีทาให้เกิดเหตุการณ์ต่าง ๆ แล้วเรียบเรียงข้อเท็จจริงท่ีค้นพบได้ด้วยภาษาท่ีเข้าใจง่าย มีความต่อเนื่อง เป็นเหตุ เปน็ ผลกัน วิธีการนาเสนอที่เหมาะสม เช่น การเรียงลาดับเหตุการณ์ก่อน-หลัง เพ่ือให้ เข้าใจงา่ ย รวมทงั้ มกี ารวเิ คราะหแ์ ละสรุปประเด็นใหช้ ดั เจน และมีการอา้ งอิงหลักฐาน หรอื แหลง่ ข้อมลู อยา่ งถูกตอ้ ง เพื่อให้สามารถตรวจสอบได้ การนาเสนอข้อเทจ็ จริง ควรจะนาเสนอโดยมีการวิเคราะหแ์ ละสรุปประเด็น เรื่องที่ศึกษา และบอกแหล่งท่ีมาของข้อมูลท่ีสามารถตรวจสอบได้ เพื่อความ นา่ เชือ่ ถือและเปน็ ทยี่ อมรับ

ตัวอย่างการใช้วธิ ีการทางประวัตศิ าสตร์ ๑. การกาหนดประเด็นศกึ ษา ๑.๑ ความเป็นมาของท้องถ่นิ เช่น การตง้ั ถ่นิ ฐานของชุมชนเกาะเกรด็ จังหวดั นนทบรุ ี ความเป็นมาของชาวโยนก จงั หวดั ราชบุรี ๑.๒ ประเพณีและวฒั นธรรม เช่น ประเพณสี งกรานตข์ องชาวมอญพระประแดง จังหวดั สมทุ รปราการ ประเพณีแห่เทยี นพรรษา จังหวัดอบุ ลราชธานี ๑.๓ เศรษฐกิจ เช่น เครอื่ งป้นั ดินเผาของชาวสวรรคโลก จงั หวดั สโุ ขทยั ผ้าไหมมัดหมีข่ องชาวโคราช จงั หวดั นครราชสีมา

๒. การรวบรวมหลักฐาน นักเรียนอาจสืบคน้ ข้อมลู เบ้อื งต้นจากอนิ เทอรเ์ น็ต หรอื สมั ภาษณบ์ คุ คล ในทอ้ งถิน่ โดยใช้วธิ ีการต้ังคาถาม จดบนั ทกึ หรือบนั ทกึ เทปการสมั ภาษณ์ ตลอดจนการศึกษาจากภาพถ่ายในอดตี แผนทีข่ องชมุ ชน การศึกษาประวัตศิ าสตร์ทอ้ งถิ่นจังหวดั ราชบุรี สามารถศกึ ษาได้จาก เรื่อง เสดจ็ ประพาสไทรโยค พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจ้าอย่หู วั เรื่อง สมดุ ราชบรุ ี จดั ทาขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๖

๓. การวิเคราะห์ การตคี วาม และการประเมินหลกั ฐาน ข้อมูลท่ีนามาใช้อ้างอิงในการศกึ ษาจะต้องนามาวิเคราะห์ ตีความหลักฐานให้ สมบูรณ์ รวมถึงประเมินหลักฐานทั้งภายนอกและภายใน เพ่ือให้ได้ข้อมูลที่มีความ น่าเชือ่ ถือ ๔. การสรุปและเช่ือมโยงข้อเทจ็ จริง เป็นการประมวลข้อมูลจากหลักฐานต่าง ๆ ท่ีเก่ียวข้อง เพื่อให้ได้ข้อมูล ทค่ี รบถว้ น และได้ขอ้ เท็จจริงที่สมบูรณ์

๕. การนาเสนอขอ้ มลู เมื่อรวบรวมข้อมูลทั้งที่เป็นเน้ือหาและประเด็นวิเคราะห์ได้แล้ว ผู้ศึกษาสามารถ นาเสนอเป็นรายงานการศึกษาค้นคว้าที่เกี่ยวกับท้องถ่ินของเราได้ โดยเลือกการนาเสนอ ด้วยวธิ ีการต่าง ๆ ทนี่ า่ สนใจ เช่น การจดั นทิ รรศการ การเล่าเรอ่ื ง การแสดงบทบาทสมมุติ