หน่วย4_การตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ

การตรวจสอบการใชอ้ านาจรัฐตามรัฐธรรมนูญ กระบวนการตรวจสอบการใช้อานาจรฐั • รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย ได้กาหนดกระบวนการตรวจสอบการใช้อานาจรฐั ไว้ ดังนี้ ๑ การตรวจสอบทรพั ยส์ นิ รัฐธรรมนญู ระบุให้ผู้ดารงตาแหน่งทางการเมอื ง เชน่ นายกรฐั มนตรี รฐั มนตรี สมาชกิ สภาผแู้ ทนราษฎร มหี น้าทต่ี ้องย่นื บญั ชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนส้ี นิ ของตน คู่สมรส และบุตรที่ ยังไม่บรรลุนติ ภิ าวะตอ่ คณะกรรมการปอ้ งกันและปราบปรามการทุจรติ แหง่ ชาติ (คณะกรรมการ ป.ป.ช.) ทกุ ครั้งที่เขา้ รับตาแหนง่ หรือพ้นจากตาแหนง่ ๒ การตรวจสอบการกระทาที่เปน็ การขัดกนั แห่งผลประโยชน์ รัฐธรรมนูญระบใุ หส้ มาชิกสภาผแู้ ทนราษฎร และสมาชิกวฒุ ิสภา ต้องไม่ดารงตาแหนง่ หรือหนา้ ท่ใี ดๆ ในหนว่ ยราชการ หนว่ ยงานของรฐั รฐั วสิ าหกิจ หรอื ราชการทอ้ งถนิ่ ตลอดจนจะต้องไม่ใช้สถานะหรอื ตาแหนง่ ทางการเมืองเขา้ ไปก้าวกา่ ย หรือแทรกแซงเพ่ือ ประโยชน์ของตนเอง หรือพรรคการเมือง ไมว่ า่ จะโดยทางตรงหรือทางออ้ ม

แนวทางการตรวจสอบการใช้อานาจรัฐ • รฐั ธรรมนูญไดก้ าหนดแนวทางการตรวจสอบการใช้อานาจรัฐไว้ ๒ แนวทาง ไดแ้ ก่ การตรวจสอบการใช้ อานาจรัฐโดยสภา และการตรวจสอบการใช้อานาจรัฐโดยองคก์ รอสิ ระตามรฐั ธรรมนูญ ๑ การตรวจสอบการใชอ้ านาจรฐั โดยรัฐสภา รัฐธรรมนญู บญั ญตั ิให้ ส.ส. หรือ ส.ว. ไม่น้อยกว่าหนึ่งในสบิ ของ จานวนสมาชิกท้ังหมดเทา่ ท่ีมอี ยู่ของแตล่ ะสภา รอ้ งตอ่ ประธานสภาที่ตนเปน็ สมาชกิ เพ่อื สง่ เรอ่ื งใหศ้ าลรัฐธรรมนูญ เพ่ือวินจิ ฉัย ในกรณีท่ีสมาชกิ คนใดคนหนึ่งแหง่ สภานัน้ กระทาผดิ ไปจากทีร่ ัฐธรรมนญู กาหนด ๒ การตรวจสอบการใชอ้ านาจรัฐโดยองคก์ รอิสระตามรัฐธรรมนูญ องค์กรอสิ ระตามรฐั ธรรมนูญทสี่ าคัญ ไดแ้ ก่ คณะกรรมการการเลอื กต้งั ผูต้ รวจการแผน่ ดนิ คณะกรรมการปอ้ งกนั และปราบปรามการทจุ ริตแหง่ ชาติ และ คณะกรรมการตรวจเงนิ แผ่นดิน แต่ละองค์กรจะมีขอบเขตการทางานและประเดน็ การตรวจสอบที่แตกต่างกัน แตม่ เี ป้าหมายเดยี วกนั คือ ตอ้ งการให้ผใู้ ชอ้ านาจรัฐปฏิบัติหน้าทดี่ ว้ ยความสุจรติ และเท่ียงธรรมมากทีส่ ุด

ตัวอยา่ งขอบเขตการทางาน และประเดน็ การตรวจสอบของแตล่ ะองค์กร คณะกรรมการการเลอื กต้ัง ๑. ควบคมุ และดาเนินการจดั ใหม้ กี ารเลือกตง้ั และการออกเสียงประชามติ ใหเ้ ปน็ ไปโดยสุจรติ และเทย่ี งธรรม ๒. ดาเนินการแบง่ เขตเลือกตั้งสาหรับการเลือกตั้งทใ่ี ช้วิธีการแบง่ เขตเลือกตัง้ และจัดให้มีบัญชีรายชื่อผู้มสี ทิ ธิ เลือกตั้ง ๓. สบื สวนสอบสวนเพอ่ื หาข้อเท็จจริงและวนิ จิ ฉยั ชีข้ าดปญั หาหรือขอ้ โตแ้ ย้งเก่ียวกบั การเลือกตั้ง ๔. สั่งใหม้ กี ารเลอื กต้งั ใหมห่ รอื ออกเสียงประชามติใหมใ่ นหนว่ ยเลอื กตงั้ ทีม่ กี ารทจุ ริต ๕. เพิกถอนสทิ ธเิ ลือกตง้ั และดาเนนิ คดีอาญากบั ผ้สู มคั ร หัวคะแนน และผเู้ กี่ยวขอ้ ง (ให้ใบเหลือง หรอื ใบแดง) ๖. ประกาศผลการเลอื กตั้งหรือการออกเสยี งประชามติ

ผู้ตรวจการแผ่นดิน ๑. พจิ ารณาและสอบสวนหาขอ้ เทจ็ จริงในกรณี เช่น การไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย หรอื ปฏิบตั นิ อกเหนอื อานาจ หน้าทข่ี องข้าราชการ ๒. ตรวจสอบการละเลยการปฏบิ ตั ิหนา้ ที่หรือการปฏิบตั ิหน้าท่โี ดยไม่ชอบดว้ ยกฎหมายขององค์กร ตามรัฐธรรมนญู และองค์กรในกระบวนการยุตธิ รรม ๓. ดาเนนิ การเกี่ยวกับจริยธรรมของผู้ดารงตาแหน่งทางการเมอื งและเจ้าหนา้ ท่ีของรัฐ ๔. เสนอเรือ่ งต่อศาลรฐั ธรรมนญู หรอื ศาลปกครองในกรณี เชน่ บทบญั ญัตแิ ห่งกฎหมายมีปัญหาเกี่ยวกบั ความชอบด้วยรัฐธรรมนญู

คณะกรรมการปอ้ งกันและปราบปรามการทุจรติ แหง่ ชาติ ๑. ตรวจสอบความถกู ต้องและความมีอยูจ่ ริงของทรพั ยส์ นิ และหนสี้ นิ ของผดู้ ารงตาแหนง่ ทางการเมอื งและ เจ้าหนา้ ท่ีระดบั สงู ของรฐั ๒. ไตส่ วนและวนิ จิ ฉยั ความรา่ รวยผิดปกติของเจา้ หน้าท่ขี องรัฐ ในการกระทาความผดิ ฐานทุจริตต่อหน้าที่ หรือ ความผดิ ตอ่ ตาแหน่งหนา้ ที่ในการยุตธิ รรม ๓. กาหนดหลักเกณฑเ์ กยี่ วกับการกาหนดตาแหนง่ และชน้ั หรือระดบั ของเจา้ หนา้ ท่ขี องรฐั ทจ่ี ะต้องย่ืนบัญชีแสดง รายการทรัพย์สินและหนี้สิน ๔. ดาเนนิ การเพ่อื ปอ้ งกันการทุจริตและเสรมิ สรา้ งทัศนคติและค่านยิ มเกยี่ วกบั ความซอ่ื สตั ย์สุจรติ

คณะกรรมการตรวจเงินแผน่ ดิน ๑. กาหนดหลักเกณฑม์ าตรฐานเก่ยี วกบั การตรวจเงนิ แผน่ ดินท่เี ปน็ กลาง ๒. ใหค้ าแนะนาแก่ผา่ ยบริหารในการแก้ไขกฎหมาย ระเบยี บขอ้ บังคบั เกี่ยวกับการควบคุมเงินของรัฐ ๓. กาหนดมาตรฐานหรอื มาตรการเก่ยี วกับการตรวจสอบการบริหารงบประมาณสาหรับหน่วยรับตรวจ ๔. ชี้ขาดสงู สดุ ในกระบวนการทางวนิ ยั ทางงบประมาณ และการคลงั ๕. ออกระเบยี บ ข้อบังคบั และประกาศตามอานาจหน้าที่เกยี่ วกับการตรวจเงินแผน่ ดนิ ๖. พจิ ารณาคารอ้ งขอของสภาผู้แทนราษฎร วุฒิสภา หรือคณะรฐั มนตรีทีข่ อใหต้ รวจสอบ ๗. เสนอขอ้ สงั เกตและความเหน็ ตอ่ คณะกรรมาธิการพิจารณางบประมาณรายจ่ายประจาปี

คณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแห่งชาติ 1. ตรวจสอบและรายงานขอ้ เท็จจรงิ ทถี่ ูกตอ้ งเกยี่ วกับการละเมิดสทิ ธมิ นษุ ยชนทุกกรณีโดยไม่ล่าช้า 2. จัดทารายงานผลการประเมนิ สถานการณด์ ้านสิทธมิ นุษยชนของประเทศเสนอตอ่ รัฐสภา และคณะรัฐมนตรี และ เผยแพร่ต่อประชาชน 3. เสนอแนะมาตรการหรือแนวทางสง่ เสรมิ และคมุ้ ครองสทิ ธมิ นุษยชนตอ่ รัฐสภา คณะรฐั มนตรี และหนว่ ยงานที่ เกี่ยวข้อง รวมท้ังการแกไ้ ขปรับปรงุ กฎหมาย กฎ ระเบยี บ หรือคาสั่งใดๆ เพือ่ ใหส้ อดคล้องกบั หลักสทิ ธิมนุษยชน 4. ชแ้ี จงและรายงานข้อเทจ็ จรงิ ท่ีถูกต้องโดยไม่ชกั ชา้ ในกรณีท่ีมีการรายงานสถานการณ์ เก่ยี วกับสทิ ธมิ นษุ ยชนโดย ไมถ่ ูกตอ้ งหรือไมเ่ ป็นธรรม 5. สรา้ งเสรมิ ทุกภาคสว่ นของสงั คมให้ตระหนกั ถงึ ความสาคญั ของสทิ ธมิ นษุ ยชน