เอกสารประกอบการเรียน

คำนำ เอกสารประกอบการเรยี น เรอื่ ง พ้ืนฐานดนตรไี ทย กลุ่มสาระ การเรยี นรูศ้ ิลปะ (สาระเพิ่มเตมิ ) วชิ าดนตรไี ทย ชนั้ มธั ยมศึกษาปี ที่ 1 น้ี จดั ทาข้ึนเพื่อเสริมใหน้ กั เรียนมีความรูค้ วามเขา้ ใจในเร่ือง ความรู้ ทว่ั ไปเกี่ยวกับเคร่ืองดนตรีไทย ประเภทของเคร่ืองดนตรีไทย บทบาทหนา้ ทแี่ ละโอกาสทใี่ ชใ้ นการบรรเลงดนตรีไทย การใชก้ ารดูแล และการบารุงรกั ษาเครอื่ งดนตรไี ทย เนน้ การจดั กิจกรรมการเรียนรูท้ ่ี ใหน้ กั เรียนไดส้ งั เกตและเรียนรูด้ ว้ ยตนเอง มีภาพประกอบเพื่อให้ นกั เรยี นมีความเขา้ ใจย่งิ ข้ึน โดยมีครูเป็ นผูค้ อยใหค้ าแนะนา สง่ เสริม การพฒั นาดา้ นความรู้ เจคคติ คณุ ธรรม คา่ นิยม และคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงคข์ องนกั เรียนสอดคลอ้ งกบั หลกั สูตรการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน พุทธศกั ราช 2551 หวงั วา่ เอกสารประกอบการเรยี นเลม่ น้ี จะเป็นประโยชน์กบั ครู และนักเรียนรวมทง้ั เป็ นเครื่องมือท่ีช่วยใหก้ ารเรียนรูบ้ รรลุตาม จดุ มุง่ หมายของหลกั สูตร อรรคพล ธิโสภา

สำรบัญ เรอ่ื ง หนา้ มาตรฐานการเรยี นรู้ ตวั ช้วี ดั และสาระสาคญั ...........1 ผลการเรยี นรูท้ คี่ าดหวงั ...........................................2 เครอ่ื งดนตรไี ทย ......................................................3 - เครอื่ งดนตรไี ทยประเภทเคร่ืองดดี ...............4 - เครอ่ื งดนตรไี ทยประเภทเคร่ืองสี ..................5 - เครอ่ื งดนตรไี ทยประเภทเครื่องตี ................6-8 - เครอ่ื งดนตรไี ทยประเภทเครอ่ื งเป่ า ...............9

๑ มำตรฐำนกำรเรยี นรู้ ตวั ชว้ี ดั และสำระสำคญั สาระที่ 2 ดนตรี มาตรฐาน ศ 2.1 เขา้ ใจและแสดงออกทางดนตรอี ยา่ งสรา้ งสรรค์ วเิ คราะห์ วจิ ารณค์ ณุ คา่ ทางดนตรี ถ่ายทอดความรูส้ กึ ความคดิ ทางดนตรอี ยา่ งอสิ ระ และประยกุ ตใ์ ชใ้ นชวี ติ ประจาวนั ตวั ช้วี ดั ม.1/4 จดั ประเภทของวงดนตรไี ทย ม.1/9 ใชแ้ ละบารุงรกั ษาเครอื่ งดนตรอี ยา่ งระมดั ระวงั และ รบั ผดิ ชอบ สาระสาคญั ดนตรีไทยเป็ นศิลปะประจาชาติไทยที่มีมาแต่บรรพบุรุษ และ ถ่ายทอดมาถึงลูกหลาน จนกลายเป็ นมรดกทางวฒั นธรรมทาง ประวตั ิศาสตรม์ าจนถึงปัจจบุ นั ถือวา่ เป็ นวฒั นธรรมสูงส่งของชาติไทย เคร่ืองดนตรีไทยเองก็มีอยู่หลายเครื่อง จาแนกออกเป็ นประเภทได้ 4 ประเภท ไดแ้ ก่ เครื่องดีด เครื่องสี เคร่อื งตี เครอื่ งเป่ า ซึ่งจะนาเครื่อง ดนตรแี ตล่ ะประเภทมาประสมเป็ นวงดนตรไี ทย ในปัจจบุ นั จะมีวงที่นิยม บรรเลงอยู่ 3 วงดว้ ยกนั ไดแ้ ก่ วงป่ี พาทย์ วงเครอื่ งสาย และวงมโหรี

๒ ผลกำรเรยี นรทู้ ค่ี ำดหวงั ผลการเรยี นรทู้ ่ีคาดหวงั 1. จาแนกเคร่ืองดนตรี ประเภทของเครื่องดนตรีและวง ดนตรไี ทย พรอ้ มกบั อธิบายบทบาทและหนา้ ท่ี โอกาสทใี่ ชใ้ นการ บรรเลงของวงดนตรีไทยในปัจจบุ นั ได้ 2. ดแู ลและบารุงรกั ษาเครอ่ื งดนตรีไทยได้ อยา่ งเหมาะสม

๓ เครือ่ งดนตรไี ทย เครื่องดนตรีถือเป็ นเครื่องมือสาคญั สาหรบั ใชบ้ รรเลง ใหเ้ กิดระดบั เสยี งทเี่ ป็ นทานอง ตามที่นกั ดนตรีตอ้ งการ เคร่ือง ดนตรีที่สรา้ งข้ึนในแต่ละวฒั นธรรมน้ัน มีการจาแนกแยก ประเภทแตกตา่ งกนั ทงั้ ดนตรีไทย ตะวนั ตกจนี และอนิ เดยี การจาแนกเคร่ืองดนตรีของไทย จงึ พิจารณาจากวธิ ีการ ทาใหเ้ กิดเสียงได้ ๔ ประเภท คือ เครื่องดีด เคร่ืองสี เคร่ืองตี เครอ่ื งเป่ า

๔ เครอ่ื งดดี เป็ นเครื่องดนตรีท่ีทาใหเ้ กิดเสียงโดยใชน้ ้ิวหรือ ไมด้ ดี ทส่ี าย ใหส้ ายสน่ั สะเทอื น จงึ เรยี กวา่ “เคร่อื งดดี ” จะเข้ กระจบั ปี่

๕ เครอ่ื งสี เป็ นเครื่องดนตรีที่ตอ้ งใชเ้ สน้ หางมา้ หลาย ๆ เสน้ รวมกนั เรียกวา่ คนั ชกั ทาใหเ้ กิดเสียงโดยการใช้ \"ยางสน \" ฝนทหี่ างมา้ จากนน้ั ใชค้ นั ชกั สที ส่ี าย เคร่ืองดนตรีประเภทน้ีเรา เรียกวา่ \"ซอ\" ยางสน ซอดว้ ง ซออู้ ซอสามสาย

๖ เครือ่ งตี เป็ นเคร่ืองดนตรีท่ีเกิดเสียงจากของสองสิ่งกระทบ กนั เราเรียกวา่ “เครือ่ งต”ี แบง่ เป็ น ๓ ประเภท ดงั น้ี ระนาดเอก ระนาดทุม้ กรบั เสภา กรบั พวง องั กะลงุ

๗ เครอื่ งต(ี ตอ่ ) ฆอ้ งคู่ ฆอ้ งวงใหญ่ ฉง่ิ ฆอ้ งวงเลก็ ระนาดเอกเหลก็ ระนาดทุม้ เหลก็ ฉาบเลก็ ฉาบใหญ่ ฆอ้ งมอญ ฆอ้ งโหม่ง

๘ เคร่อื งต(ี ตอ่ ) บณั เฑาะว์ ตะโพน โทน - รามะนา โทนชาตรี กลองชาตรี กลองแขก กลองสองหนา้ กลองทดั ตะโพนมอญ เปิ งมางคอก

๙ เครื่องเปำ่ เป็ นเครื่องดนตรีที่เกิดสียงโดยใชล้ มเป่ า แบ่ง ออกเป็ น ๒ ประเภท คือมีล้ิน กบั ไมม่ ีล้ิน เคร่ืองเป่ าทม่ี ีล้ิน เราเรียกวา่ \"ปี่\" เคร่อื งเป่ าทไี่ มม่ ลี ้ิน เราเรยี กวา่ \"ขลุย่ \" ปี่ ใน ปี่ ชวา ปี่ มอญ ขล่ยุ หลบิ ขล่ยุ เพยี งออ ขล่ยุ อู้

หนา้ แรก สารบณั