วิชาการu

ภารกจิ ทีส่ ถานศึกษาตอ้ งดำเนนิ การ 1. การบรหิ ารงานวิชาการ ความหมายชองการบรหิ ารงานวชิ าการ การบริหารงานวิชาการเป็นภารกิจสำคัญเน่ืองจากการบริหารงานวชิ าการเกี่ยวข้องกับกิจกรรมทุก อย่างในสถานศึกษา โดยเฉพาะเกี่ยวกับการปรับปรุงคุณภาพการเรียนการสอน ซึ่งเป็นจุดมุ่งหมายหลักของ สถานศึกษา เป็นการบริหารกิจกรรมทุกชนิดในสถานศึกษาซ่ึงเกีย่ วข้องกับการปรับปรุงพัฒนาการเรียนการสอน ให้เกิดผลตามเป้าหมายของหลกั สตู ร การจดั กจิ กรรมและประสบการณ์ตา่ ง ๆ แกน่ กั เรียน ตลอดจน การอบรมศีลธรรมจรรยาและความประพฤตขิ องนักเรียน เพอ่ื ให้เป็นคนดี มีความรู้ ความสามารถพอท่ีนำมาเลยี้ งชพี ได้ มคี วามสขุ ความพอใจตามมาตรฐานและสภาพ ความเปน็ อยู่ และชว่ ยเหลือเผอื่ แผ่เพอ่ื นบ้านและสังคมตามสมควร กล่าวโดยสรุปคือการบริหารงานวิชาการหมายถึง การใช้ศาสตร์และศิลป์ในการบริหาร กิจกรรมทุก อย่างทางด้านวิชาการในสถานศึกษา ท่ีเกีย่ วข้องกบั หลกั สูตร เช่นการปรับปรุง พัฒนาการเรียนสอน ใหไ้ ดผ้ ลดีมี ประสิทธิภาพ ส่งผลต่อการพัฒนาคุณภาพการศึกษาเพ่ือให้ ผู้เรียนมีคุณภาพ ให้เกิดผลตามเป้าหมายของ หลักสตู รและเกดิ ประโยชนส์ งู สดุ กบั ผู้เรยี น อนั เปน็ เป้าหมายสงู สดุ ของสถานศึกษา ความสำคัญของการบริหารงานวิชาการ งานวชิ าการเป็นงานหลกั ของการบริหารสถานศกึ ษา มาตรฐานและคุณภาพของสถานศึกษาพิจารณา ได้จากงานวิชาการ งานวิชาการเกี่ยวข้องกับการพัฒนา ปรับปรุงการสอนนักเรียนได้ผลดีและมีประสิทธิภาพ เปน็ การดำเนนิ งานเกีย่ วกบั การสอนโดยตรง เป็นงานทสี่ ำคญั อย่างย่ิงในการศกึ ษาทกุ ระดับชั้น เพ่ือพฒั นาเด็กและ เยาวชนให้ เป็นไปตามจุดมุ่งหมายการศึกษาและความคาดหวังของสังคม นักการศึกษาหลายท่านได้ กล่าวถึง ความสำคญั ของงานวชิ าการสรุปเปน็ ภาพไวด้ ังนี้ (อดิศร เนาวนนท์ และสมพงษ์ สงิ หะพล, 2547, หน้า 45)

งานงบประมาณ งานวชิ าการ งาน งานวิชาการ งานวิชาการ บริหาร งานบคุ คล ทว่ั ไป งานวชิ าการ ภาพท่ี 2 ความสำคัญของงานวิชาการในสถานศกึ ษา สรุปวา่ การบรหิ ารงานวิชาการเป็นหวั ใจสำคญั ของสถานศึกษา เพราะหนา้ ทีห่ ลักของสถานศึกษาคือ การพัฒนานักเรียนให้มีความรู้ มีจริยธรรม คุณธรรม คุณสมบัติที่ต้องการ สามารถ แสวงหาความรู้ ก้าวทัน โลกและปรบั ตวั อยู่ในสังคมได้อยา่ งมคี วามสุข หลกั การบรหิ ารงานวิชาการ การบริหารงานวิชาการเป็นหัวใจสำคัญของการบริหารสถานศึกษา สถานศึกษามีคุณภาพหรือไม่ ขึ้นอยู่กับการบริหารงานวิชาการ ดังนั้นในการบริหารงานวิชาการ ผู้บริหาร สถานศึกษาจำเป็นต้องมีหลักใน การบริหารงานอย่างมีประสิทธิภาพ วราภรณ์ อริยธนพล (2552, หน้า 17) กล่าวว่า หลักในการบริหารงาน วิชาการของผู้บริหารจะตอ้ งประกอบไปด้วยการวางแผนงานวชิ าการ ที่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์หรือนโยบาย จัดโครงสร้างการบริหาร งานวิชาการ กำหนดบทบาทหน้าที่ของ บุคลากร กระจายอำนาจหน้าท่ีและความรับผิดชอบ ให้ชัดเจน มีเอกภาพในจุดมุ่งหมาย สร้างความมีวินัยใหก้ ับ บคุ ลากร สรา้ งขวัญและกำลังใจ ในการปฏิบตั ิงานของบคุ ลากรประสานงาน สร้างความสามัคคี มีมนุษยสมั พันธ์ มีความคิด สร้างสรรค์การพัฒนา ติดตามประเมินผลเพ่ือพัฒนางานวิชาการใช้ทั้งศาสตร์และศิลป์ในการ บรหิ ารงาน

ขอบข่ายการบรหิ ารงานวิชาการ การบริหารงานวิชาการมีความสำคัญเป็นอย่างย่ิงในการบริหารสถานศึกษา เป็นความรับผิดชอบต่อ สังคมในการพฒั นาคนให้เป็นคนเก่ง คนดี มคี ณุ ธรรม และสามารถ ดำรงชีวิตอยใู่ นสงั คมได้อยา่ งมีความสุข ไดม้ ี นกั วิชาการและหน่วยงานทางการศกึ ษาสรุป ขอบขา่ ยภารกิจการบรหิ ารงานวชิ าการไวด้ ังน้ี กมล ภู่ประเสรฐิ (2547 : 9-18) กำหนดขอบขา่ ยการบริหารงานวชิ าการไว้ ดง้ นี้ 1. การบรหิ ารหลักสตู ร 2. การบริหารการเรียนการสอน 3. การบรหิ ารการประเมินผลการเรียน 4. การบริหารการนเิ ทศภายในสถานศึกษา 5. การบรหิ ารการพัฒนาบคุ ลากรทางวิชาการ 6. การบริหารการวิจยั และพัฒนา 7. การบริหารโครงการทางวชิ าการอ่นื ๆ 8. การบรหิ ารระบบข้อมลู และสารสนเทศทางวิชาการ 9. การบรหิ ารการประเมินผลงานทางวิชาการของสถานศึกษา จากขอบข่ายของการบริหารงานวิชาการทั้งหมดสามารถสรุปเป็นแผนภาพได้ดังภาพท่ี 3 (กมล ภู่ ประเสริฐ, 2547, หน้า 17)

การบริหาร โครงการทางวชิ าการอ่ืนๆ การบริหาร การบริหารระบบขอ้ มูล หลกั สูตร และสารสนเทศทางวิชาการ การบริหารการ การบริหาร การบริหารการ นิเทศภายใน งานวชิ าการ ประเมินผลการเรียน การบริหารการ การบริหารการ เรียนการสอน ประเมนิ ผลงาน ทางวิชาการ การบริหารการ การบริหารการ พฒั นาบคุ ลากร วิจยั และพฒั นา ภาพท่ี 3 ขอบขา่ ยการบริหารงานวิชาการ การจัดกระบวนการเรียนรู้ ให้สถานศึกษา และหน่วยงานที่เก่ียวข้องดำเนินการดังต่อไปนี้ 1. จัดเน้ือหาสาระและกิจกรรมให้สอดคล้องกับความสนใจและความถนัดของผู้เรียน โดยคำนึงความแตกต่างระหว่างบุคคล

2. ฝึกทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ์ และการประยุกต์ความรู้มาใช้ เพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหา 3. จัดกิจกรรมให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จากประสบการณ์จริง ฝึกปฏิบัติให้ทำได้ คิดเป็นทำเป็น รัก การอ่านและเกิดการใฝ่รู้อย่างต่อเนื่อง 4. จัดการเรียนการสอนโดยผสมผสานสาระความรู้ด้านต่าง ๆ อย่างได้สัดส่วนสมดุลกัน รวมทั้งปลูกฝังคุณธรรม ค่านิยมที่ดีงามและคุณลักษณะท่ีพึงประสงค์ไว้ในทุกวิชา 5.ส่งเสริมสนับสนุนให้ผู้สอนสามารถจัดบรรยากาศ สภาพแวดล้อม สื่อการเรียนและอำนวย ความสะดวกเพ่ือให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้และมีความรอบรู้ รวมท้ังใช้การวิจัยเป็นส่วนหน่ึงของกระบวนการ เรียนรู้ ทั้งนี้ผู้สอนและผู้เรียนอาจเรียนรู้ไปพร้อมกันจากสื่อการเรียนการสอนและแหล่งวิทยาการประเภท ต่าง ๆ 6. จัดการเรียนรู้ให้เกิดขึ้นได้ทุกเวลา ทุกสถานที่ มีการประสานงาน ความร่วมมือกับบิดา มารดา ผู้ปกครอง และบุคคลในชุมชนทุกฝ่าย เพื่อร่วมกันพัฒนาผู้เรียนตามศักยภาพ มาตรา 26 ให้สถานศึกษาจัดการประเมินผู้เรียนโดยพิจารณาจากพัฒนาการของผู้เรียนความ ประพฤติ การสังเกตพฤติกรรมการเรียน การร่วมกิจกรรม และการทดสอบควบคู่ไปในกระบวนการเรียนการ สอนตามความเหมาะสมของแต่ละระดับและรูปแบบการศึกษาให้สถานศึกษาใช้วิธีการท่ีหลากหลายในการ จัดสรรโอกาสการเข้าศึกษาต่อและให้นำผลการประเมินผู้เรียนมาใช้ประกอบการพิจารณาด้วย (รุ่งชัชฎาพร เวหะชาติ, 2548, หน้า 67-75) งานบริหารวิชาการ 1. การพัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา 1.1 ศึก ษ าวิเค ร าะ ห์เอก สาร ห ลัก สูตร ก ารศึก ษ าขั้น พื ้น ฐาน ส าระ แก น ก ลางขอ ง กระทรวงศึกษาธิการ ข้อมูลสารสนเทศเก่ียวกับสภาพปัญหา และความต้องการของสังคม ชุมชนและท้องถิ่น 1.2 วิเคราะห์สภาพแวดล้อม และประเมินผลสถานภาพสถานศึกษาเพ่ือกำหนด วิสัยทัศน์ ภารกิจ เป้าหมาย คุณลักษณะที่พึงประสงค์ โดยการมีส่วนร่วมทั้งคณะกรรมการสถานศึกษาขั้น พ้ืนฐาน 1.3 จัดทำโครงสร้างหลักสูตร และสาระต่างๆที่กำหนดให้มีในหลักสูตรสถานศึกษา

ท่ีสอดคล้องกับวิสัยทัศน์ เป้าหมายและคุณลักษณะที่พึงประสงค์ โดยพยายามบูรณาการเนื้อหาสาระทั้งใน กลุ่มสาระการเรียนรู้เดียวกัน และระหว่างกลุ่มสาระการเรียนรู้ตามความเหมาะสม 1.4 นำหลักสูตรไปใช้ในการจัดการเรียนการสอน และบริหารจัดการใช้หลักสูตรให้เหมาะสม 1.5 นิเทศการใช้หลักสูตร 1.6 ติดตามและประเมินผลการใช้หลักสูตร 1.7 ปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตรตามความเหมาะสม 2. การพัฒนากระบวนการเรียนรู้ 2.1 จัดทำแผนการจัดการเรียนรู้ ตามสาระและหน่วยการเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ 2.2 จัดกระบวนการเรียนรู้ โดยจัดเนื้อหาสาระและกิจกรรมให้สอดคล้องกับความสนใจ ความ ถนัดของผู้เรียน ฝึกทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ์ การประยุกต์ใช้ความรู้เพื่อ ป้องกันและแก้ปัญหา การเรียนรู้จากประสบการณ์จริง และการปฏิบัติจริง การส่งเสริมให้รักการอ่าน และใฝ่ รู้อย่างต่อเน่ือง การผสมผสานความรู้ต่าง ๆ ให้สมดุลกัน ปลูกฝังคุณธรรม ค่านิยมท่ีดีงาม และคุณลักษณะที่ พึงประสงค์ที่สอดคล้องกับเนื้อหาสาระกิจกรรม ทั้งนี้ โดยการจัดบรรยากาศและสิ่งแวดล้อมและแหล่งเรียนรู้ให้เอื้อต่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ และการนำภูมิ ปัญญาท้องถิ่นหรือเครือข่าย ผู้ปกครอง ชุมชน ท้องถิ่นมีส่วนร่วมในการจัดการเรียนการสอนตามความ เหมาะสม 2.3 จัดให้มีการนิเทศการเรียนการสอนแก่ครูในกลุ่มสาระต่าง ๆ โดยเน้นการนิเทศ ท่ีร่วมมือช่วยเหลือกันแบบกัลยาณมิตร เช่น นิเทศแบบเพื่อนช่วยเพ่ือน เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนร่วมกัน หรือแบบอ่ืนๆตามความเหมาะสม 2.4 มีการพัฒนาตนเอง เพื่อพัฒนากระบวนการเรียนรู้ตามความเหมาะสม 3. การวัดผล ประเมินผล และเทียบโอนการเรียน 3.1 กำหนดระเบียบ แนวปฏิบัติเก่ียวกับการวัดผลและประเมินผลของสถานศึกษา 3.2 จัดทำแผนการวัดผลและประเมินผลแต่ละรายวิชาให้สอดคล้องกับมาตรฐานการศึกษา สาระการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ แผนการจัดการเรียนรู้ และการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 3.3 ดำเนินการวัดผลและประเมินผลการเรียนการสอน โดยเน้นการประเมินตามสภาพจริง จากกระบวนการ การปฏิบัติ และผลงาน

3.4 จัดให้มีการเทียบโอน ความรู้ ทักษะ ประสบการณ์ และผลการเรียนจากสถานศึกษาอื่น สถานประกอบการ และอื่นๆ ตามแนวทางที่กระทรวงศึกษาธิการกำหนด 3.5 พัฒนาเครื่องมือวัดและประเมินผลให้ได้มาตรฐาน 4. การวิจัยเพ่ือพัฒนาคุณภาพการศึกษา 4.1 ศึกษา วิเคราะห์ วิจัย การบริหารการจัดการและการพัฒนาคุณภาพงานวิชาการใน ภาพรวมของสถานศึกษา 4.2 ศึกษาวิเคราะห์ วิจัย เพื่อพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้ให้แต่ละกลุ่มสาระการเรียนรู้ 4.3 ประสานความร่วมมือในการศึกษา วิเคราะห์ วิจัย ตลอดจนการเผยแพร่ผลงานการวิจัย หรือพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน และงานวิชาการกับสถานศึกษา บุคคล ครอบครัว องค์กร หน่วยงาน และสถาบันอ่ืน 5. การพัฒนาสื่อ นวัตกรรม และเทคโนโลยีเพื่อการศึกษา 5.1 ศึกษา วิเคราะห์ ความจำเป็นในการใช้สื่อและเทคโนโลยีเพื่อการจัดการเรียนการสอน และการบริหารงานวิชาการ 5.2 ผลิต พัฒนาสื่อ และนวัตกรรมการเรียนการสอน 5.3 จัดหาสื่อและเทคโนโลยีเพื่อใช้ในการจัดการเรียนการสอนและการพัฒนางาน ด้านวิชาการ 5.4 ประสานความร่วมมือในการผลิต จัดหาพัฒนาและการใช้สื่อ นวัตกรรมและเทคโนโลยีเพ่ือ การจัดการเรียนการสอน และการพัฒนางานวิชาการกับสถานศึกษาบุคคล ครอบครัว องค์กร หน่วยงาน และสถาบันอ่ืน 5.5 การประเมินผลการพัฒนาการใช้ส่ือ ส่ือ นวัตกรรมและเทคโนโลยีเพ่ือการศึกษา 6. การพัฒนาแหล่งเรียนรู้ 6.1 สำรวจแหล่งการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพการศึกษาทั้งในสถานศึกษา ชุมชน ท้องถ่ิน ในเขตพื้นท่ีการศึกษาและเขตพื้นที่การศึกษาใกล้เคียง 6.2 จัดทำเอกสารเผยแพร่แหล่งการเรียนรู้แก่ครู สถานศึกษาอื่น บุคคล ครอบครัว องค์กร หน่วยงาน และสถาบันอื่นที่จัดการศึกษาในบริเวณใกล้เคียง

6.3 จัดตั้งและพัฒนาแหล่งการเรียนรู้รวมทั้งพัฒนาให้เกิดองค์ความรู้ และประสานความ ร่วมมือสถานศึกษาอ่ืน บุคคล ครอบครัว องค์กร หน่วยงานและสถาบันสังคมอื่นท่ีจัดการศึกษาในการจัดต้ัง ส่งเสริม พัฒนาแหล่งเรียนรู้ที่ใช้ร่วมกัน 6.4 ใช้แหล่งการเรียนรู้ทั้งในและนอกสถานศึกษา ในการจัดกระบวนการเรียนรู้ โดยครอบคลุม ภูมิปัญญาท้องถ่ิน 7. การนิเทศการศึกษา 7.1 จัดกระบวนการนิเทศงานวิชาการและการเรียนการสอนภายในสถานศึกษา 7.2 ดำเนินการนิเทศงานวิชาการและการเรียนการสอนในรูปแบบที่หลากหลายและเหมาะสม กับสถานศึกษา 7.3 ประเมินผลการจัดระบบ และกระบวนการนิเทศการศึกษาในสถานศึกษา 7.4 ติดตาม ประสานงานกับเขตพื้นที่การศึกษา เพื่อพัฒนาระบบและกระบวนการนิเทศงาน วิชาการาและการเรียนการสอนของสถานศึกษา 7.5 การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และประสบการณ์การจัดระบบนิเทศการศึกษาภายในสถานศึกษา กับสถานศึกษาอื่น หรือเครือข่ายการนิเทศการศึกษาในเขตพ้ืนท่ีการศึกษา 8. การแนะแนวการศึกษา 8.1 จัดระบบการแนะแนววิชาการ และวิชาชีพภายในสถานศึกษา โดยเช่ือมโยงกับระบบดูแล ช่วยเหลือหนักเรียนและกระบวนการเรียนการสอน 8.2 ดำเนินการแนะแนวการศึกษา โดยความร่วมมือของครูทุกคนในสถานศึกษา 8.3 ติดตามและประเมินผลการจัดการระบบและกระบวนการแนะแนวการศึกษา ในสถานศึกษา 8.4 ประสานความร่วมมือและแลกเปลี่ยนเรียนรู้และประสบการณ์ด้านการแนะแนว การศึกษากับสถานศึกษา หรือเครือข่ายการแนะแนวภายในเขตพื้นที่การศึกษา 9. การพัฒนาระบบการประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา 9.1 จัดระบบโครงสร้างองค์กร ให้รองรับการจัดระบบการประกันคุณภาพภายใน สถานศึกษา 9.2 กำหนดเกณฑ์การประเมิน เป้าหมายความสำเร็จของสถานศึกษาตามมาตรฐาน

การศึกษาและตัวชี้วัดของกระทรวง เป้าหมายความสำเร็จของเขตพื้นท่ีการศึกษา หลักเกณฑ์ และวิธีการประเมินของสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา 9.3 วางแผนการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ตามระบบการประกันคุณภาพการศึกษา ให้บรรลุผลตามเป้าหมายความสำเร็จการศึกษา 9.4 ดำเนินการพัฒนางานตามแผนและติดตาม ตรวจสอบ และประเมินคุณภาพภายใน เพื่อปรับปรุงพัฒนาอย่างต่อเน่ือง 9.5 ประสานความร่วมมือกับสถานศึกษาและหน่วยงานอื่นในการปรับปรุงและพัฒนาระบบ ประกันคุณภาพภายใน และการพัฒนาคุณภาพการศึกษาตามระบบการประกันคุณภาพการศึกษา 9.6 ประสานงานกับเขตพื้นที่การศึกษา เพื่อการประเมินคุณภาพการศึกษาของ สถานศึกษาตามระบบการประกันคุณภาพการศึกษาภายในเขตพื้นท่ีการศึกษา 9.7 ประสานงานกับสำนักงานรับรองมาตรฐานการศึกษาและประเมินคุณภาพการศึกษาใน การประเมินคุณภาพสถานศึกษาเพื่อเป็นฐานในการพัฒนาอย่างเป็นระบบและต่อเน่ือง 10. การส่งเสริมความรู้ทางวิชาการแก่ชุมชน 10.1 การศึกษา สำรวจความต้องการสนับสนุนงานวิชาการแก่ชุมชน 10.2 จัดให้ความรู้ เสริมสร้างความคิด และเทคนิคทักษะทางวิชาการ เพื่อการพัฒนาทักษะ วิชาชีพ และคุณภาพชีวิตของประชาชนในชุมชน ท้องถิ่น 10.3 การส่งเสริมให้ประชาชนในชุมชน ท้องถิ่น เข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมทางวิชาการของ สถานศึกษาและที่จัดโดยบุคคล องค์กร หน่วยงาน และสถานบันอื่นท่ีจัดการศึกษา 10.4 ส่งเสริมให้มีการแลกเปล่ียนเรียนรู้ประสบการณ์ระหว่างบุคคล ครอบครัว ชุมชน ท้องถ่ิน 11. การประสานความร่วมมือในการพัฒนาวิชาการกับสถานศึกษาและองค์กรอื่น 11.1 ประสานความร่วมมือ ช่วยเหลือในการพัฒนาวิชาการกับสถานศึกษาของรัฐเอกชน และ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐานและระดับอุดมศึกษาทั้งบริเวณใกล้เคียง ภายในเขต พ้ืนท่ีการศึกษา ต่างเขตพ้ืนที่การศึกษา 11.2 สร้างเครือข่ายความร่วมมือในการพัฒนาวิชากากรกับองค์การต่าง ๆ ทั้งภายในประเทศ และต่างประเทศ

12. การส่งเสริมและสนับสนุนงานวิชาการแก่บุคคล ครอบครัว องค์กร หน่วยงานและสถาบันอ่ืน ท่ีจัดการศึกษา 12.1 สำรวจและศึกษาข้อมูลการจัดการศึกษารวมทั้งความต้องการในการได้รับการ สนับสนุนด้านวิชาการของบุคคล ครอบครัว องค์กร หน่วยงานและสถาบันอ่ืนท่ีจัดการศึกษา 12.2 ส่งเสริมสนับสนุนการพัฒนาวิชา และพัฒนาคุณภาพการเรียนรู้ในการจัด การศึกษาของบุคคล ครอบครัว องค์กร หน่วยงานและสถาบันอื่นท่ีจัดการศึกษา 12.3 จัดให้มีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการจัดการศึกษาของครอบครัว องค์กร หน่วยงานและ สถาบันอื่นที่จัดการศึกษา