E-Book MEA Energy Saving Building 2013

MEA Energy Saving Building โครงการส่งเสริมการปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร



MEA Energy Saving Building โครงการส่งเสริมการปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร

MEA Energy Saving Building : 2013 ภายใต้โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรุงประสทิ ธภิ าพ การใช้พลงั งานในอาคาร 2 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสทิ ธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร

ความเจริญก้าวหน้าและความเติบโตทางเศรษฐกิจท่ีขยายตัวอย่าง ต่อเน่ือง ก�ำลังส่งผลกระทบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ต่อความต้องการ ใช้พลังงานไฟฟ้าท่ีมีแนวโน้มขยายตัวเพิ่มสูงข้ึนทุกปี โดยเพ่ิมสูง ขึ้นในอัตราท่ีมากกว่าอัตราการเติบโตของค่าจีดีพี (ผลิตภัณฑ์มวล รวมในประเทศ) เฉล่ียประมาณ 1.1 เท่า ท�ำให้เป็นอุปสรรคส�ำคัญ ต่อการจัดหาพลังงานไฟฟ้าให้เพียงพอกับความต้องการใช้พลังงาน ไฟฟ้าทีเ่ พมิ่ ข้ึน 3 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสิทธภิ าพการใช้พลงั งานในอาคาร

แหล่งพลังงานในประเทศท่ีมีอยู่อย่างจ�ำกัดส่งผลให้รัฐบาลและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง พยายามอย่างจริงจังในการจัดการพลังงานที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์คุ้มค่ามากที่สุด ตลอดจน ดำ� เนินงานทกุ วถิ ีทางในการสร้างความม่นั คงใหร้ ะบบไฟฟ้าของประเทศในระยะยาว แนวทางท่ีน�ำมาใช้นั้นมีมากมายหลายวิธี แต่ที่ชัดเจนมากท่ีสุด ได้แก่ การกระจาย แหล่งเชอ้ื เพลงิ ในการผลติ ไฟฟ้าโดยลดการพึ่งพากา๊ ซธรรมชาติ การเพ่ิมสดั ส่วนการใชเ้ ช้อื เพลิง ชนิดอื่น ๆ เช่น ถ่านหิน เข้ามาในระบบการผลิตไฟฟ้าของประเทศมากข้ึน การส่งเสริมการ ใช้พลังงานหมุนเวียน การรับซ้ือไฟฟ้าจากประเทศเพ่ือนบ้าน ตลอดจนการส่งเสริมโครงการ อนุรักษ์พลังงาน เป็นต้น โดยเน้นความส�ำคัญของการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนและผู้มี สว่ นได้และส่วนเสียทีเ่ ก่ยี วขอ้ ง การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) ตระหนักและเห็นความส�ำคัญของการอนุรักษ์พลังงาน อย่างคุ้มค่าจึงได้จัดท�ำโครงการด้านการอนุรักษ์พลังงานขึ้นภายใต้ชื่อ “โครงการส่งเสริมการ 4 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรุงประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ปรบั ปรงุ ประสทิ ธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร” ขนึ้ เปน็ ครงั้ แรก โดยมอบหมายให้มหาวิทยาลัย เทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี เป็นผู้บริหารโครงการ และจัดการประกวดอาคารประหยัด พลังงานในอาคารประเภทต่าง ๆ ภายในพื้นที่ให้บริการของ กฟน. ได้แก่ กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมุทรปราการ เพ่ือเฟ้นหาสุดยอดอาคารประหยัดพลังงานในแต่ละปี ซ่ึงใน ปี 2555-2556 ทีผ่ า่ นมา ถือเป็นคร้งั แรกของการประกวดในกลุ่มอาคารประเภทโรงพยาบาลและ ไฮเปอรม์ ารเ์ กต ภายใต้ชื่อการประกวด MEA Energy Saving Building : 2013 หนังสือเล่มนี้ได้รวบรวมผลลัพธ์จากความส�ำเร็จของกลุ่มอาคารที่เข้าร่วมประกวดใน โครงการที่สามารถวัดผลการประหยัดพลังงานได้อย่างแท้จริง จนเป็นตัวอย่างท่ีสามารถน�ำไป ขยายผลและสร้างแรงจูงใจให้กลุ่มผู้ประกอบการอื่น ๆ น�ำไปใช้ด�ำเนินงานได้อย่างดี รวมถึง ยังได้ให้สาระข้อมูลและความรู้อันเป็นประโยชน์แก่ผู้สนใจด้านการอนุรักษ์พลังงานในทุกภาค ส่วนดว้ ย 5 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรบั ปรงุ ประสิทธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

6 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรับปรุงประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

สารบัญ รจู้ ักกบั โครงการ MEA Energy Saving Building 8 • เบ้อื งหลงั โครงการ MEA Energy Saving Building แรงบนั ดาลใจของ กฟน. • นานาทศั นะจากคณะกรรมการผูท้ รงคุณวุฒิ 52 • ข้ันตอนการประกวดอาคาร 102 • คุณสมบัตขิ องอาคาร • ตราสัญลักษณ์และเกณฑก์ ารตดั สิน • คา่ MEA Index • การวัดสมรรถนะพลังงานของอาคาร 23 รายช่ืออาคารทไี่ ดร้ ับตราสญั ลักษณ์ กฟน. อาคารประหยัดพลังงาน MEA Energy Saving Building : 2013 สดุ ยอดอาคารประหยัดพลงั งาน MEA Energy Saving Building : 2013 • โรงพยาบาลพญาไท 2 “Green Hospital” • โรงพยาบาลพญาไท 3 “1 มือชาวพญาไท 3 รวมเป็น 1 ใจลดใช้พลังงาน” • โรงพยาบาลนครธน Save Energy “Idea I can do” • สถาบนั สขุ ภาพเด็กแหง่ ชาติมหาราชนิ ี “มุง่ มั่นส่คู วามเปน็ เลิศ” • เทสโก้ โลตัส สาขาพระราม 4 สาขาแจง้ วฒั นะ สาขาสุขาภบิ าล 3 “กรนี ไฮเปอรม์ ารเ์ กต” • แม็คโคร สาขาสาทร สาขาศรีนครินทร์ สาขาแจ้งวฒั นะ “Think Green” สรุปผลการประกวดสดุ ยอดอาคารประหยดั พลงั งาน โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลงั งานในอาคารปที ี่ 1 (2555-2556) ในกลุ่มอาคาร 2 ประเภท คือ โรงพยาบาลและไฮเปอรม์ ารเ์ กต • เบือ้ งหลงั ความสำ� เร็จของสดุ ยอดอาคารประหยัดพลังงาน อาคารประเภทโรงพยาบาล อาคารประเภทไฮเปอรม์ ารเ์ กต • The Next Step ก้าวตอ่ ไปกับ กฟน. 7 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้พลงั งานในอาคาร

ร้จู กั กบั โครงการ MEA Energy Saving Building 8 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรบั ปรุงประสิทธภิ าพการใช้พลงั งานในอาคาร

เบือ้ งหลังโครงการ MEA Energy Saving Building แรงบนั ดาลใจของ กฟน. “เรายังมีความหวังและเชื่อม่นั ว่า จะกอ่ ใหเ้ กิดการรบั รทู้ ี่ส�ำคญั ต่อยอด และขยายไปยังผู้ใชไ้ ฟฟา้ ทัง้ ประเทศกวา่ 65 ล้านคน” “จริง ๆ แล้ว กฟน. คือผู้ที่ท�ำหน้าที่ขายไฟฟ้าให้แก่ลูกค้าในเขต พ้ืนที่บริการ และเราต้องขายไฟฟ้าให้ได้มากท่ีสุด เพราะน่ันคือ รายได้หลักของเรา แตเ่ รากลับมองในอีกมุมหนึง่ ท่ีว่า กฟน. จะตอ้ ง ท�ำหน้าที่เป็นหน่วยงานหลักที่รณรงค์ให้ภาคผู้ใช้ไฟฟ้าเกิดความ ตระหนักในการใช้พลังงานไฟฟ้าอย่างมีประสิทธิภาพ คุ้มค่า และ ประหยัดที่สุด จึงท�ำให้เราคิดโครงการอนุรักษ์พลังงานข้ึน โดยเริ่ม ตน้ ทตี่ ัวอาคารเสียกอ่ นเพราะเป็นผู้ใชไ้ ฟฟ้ามากที่สุด” 9 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

สมศักด์ิ ศรที องวัฒน์ ประธานกรรมการผู้ทรงคณุ วุฒิ โครงการสง่ เสรมิ การปรับปรงุ ประสิทธิภาพ การใชพ้ ลังงานในอาคาร และรองผู้วา่ การธรุ กจิ และบริการ การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) กลา่ วถึง แนวคิดของการจดั ท�ำ “โครงการส่งเสริมการปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใช้พลงั งานในอาคาร” ข้ึน เพอ่ื เผยแพรค่ วามรแู้ ละใหค้ ำ� แนะนำ� ดา้ นการอนรุ กั ษพ์ ลงั งานและใชพ้ ลงั งานอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ และเพื่อให้เจ้าของอาคาร ผู้ประกอบการ ตลอดจนประชาชนทั่วไปที่ได้รับทราบข้อมูลจาก กิจกรรมและโครงการดังกล่าว เกิดแรงจูงใจในการอนุรักษ์พลังงานและใช้พลังงานในอาคาร ของตนเองอย่างมีประสิทธิภาพมากข้ึน เป็นท่ีรับรู้กันว่าในช่วงระยะหลังมานี้มีข่าวเกี่ยวกับสถานการณ์ด้านพลังงานไฟฟ้า ในประเทศไทยข้ึนบ่อยครั้ง เช่น ข่าวผลกระทบจากการปิดซ่อมบ�ำรุงแหล่งก๊าซธรรมชาติใน ประเทศพม่า ข่าวราคาพลังงานท่ีมีต้นทุนเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเน่ืองทุกปีตามกลไกราคาในตลาด โลก เป็นต้น นับเป็นสัญญาณท่ีบ่งบอกว่าประเทศไทยก�ำลังเดินทางเข้าสู่ “กับดัก” วิกฤติ พลังงานเข้าไปทุกขณะ และยากจะคาดเดาต่อสถานการณ์การขาดแคลนพลังงานในอนาคต ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สังคม รวมท้ังสิ่งแวดล้อมเป็นลูกโซ่กันท้ังหมด แม้ที่ผ่านมา จะมีหลากหลายแนวทางในการบริหารจดั การความเสย่ี งทางดา้ นพลังงานอยแู่ ล้วก็ตาม การกระตนุ้ และการสรา้ งจติ สำ� นกึ ในการอนรุ กั ษพ์ ลงั งานไฟฟา้ ใหเ้ กดิ ขน้ึ ในภาคประชาชน จึงเป็นแนวทางทสี่ �ำคญั อีกทางหนง่ึ ตอ่ การแก้ไขปัญหาวิกฤตพิ ลงั งาน 10 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ในภาพรวมของการใช้พลังงานไฟฟ้าของประเทศ อาคารภาคธุรกิจถือว่าเป็นกลุ่มที่มี การใชไ้ ฟฟา้ ในอตั ราท่ีสงู กล่มุ หนง่ึ รองจากกลุม่ อาคารประเภทโรงงานอุตสาหกรรม ระยะหลายปี ท่ีผ่านมารัฐบาลและหน่วยงานที่เก่ียวข้องจึงพยายามรณรงค์ ผลักดัน และส่งเสริมให้เห็นถึง ความส�ำคัญของการอนุรักษ์พลังงานในอาคารอย่างต่อเน่ืองและจริงจัง โดยตั้งเป้าหมายการ ลดระดับการใช้พลงั งานต่อผลผลิตลงร้อยละ 25 ภายใน 20 ปี “กฟน. มองว่าถึงเวลาแล้วที่จะต้องมีโครงการรณรงค์ส่งเสริมให้ประชาชนรับรู้และใช้ พลังงานไฟฟ้าอย่างมปี ระสทิ ธิภาพมากขน้ึ ในปี 2555-2556 ที่ผา่ นมา กฟน. จงึ จดั ‘โครงการ สง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร’ ขน้ึ มาเปน็ ครงั้ แรก โดยมรี ะยะเวลาใน การประกวด 2 ปี (2555-2556) แต่หากย้อนกลับไปตั้งแต่ปี 2535 กฟน. มีโครงการที่ช่วย รณรงค์ส่งเสริมให้ประชาชนได้เกิดการตระหนักและเรียนรู้ท่ีจะใช้พลังงานอย่างมีคุณค่ามาอย่าง ต่อเน่ืองอย่แู ลว้ ” น่ีจึงเป็นท่ีมาของการประกวด MEA Energy Saving Building : 2013 ในกลุ่ม อาคารประเภทโรงพยาบาลและไฮเปอร์มาร์เกต ซึ่งถือเป็นการจัดประกวดปีแรก โดย กฟน. มีความมุ่งหวังให้เป็นโครงการต่อเน่ืองระยะเวลา 5 ปี และก�ำหนดกลุ่มอาคารอ่ืน ๆ ที่จะให้ การส่งเสริมต่อไปในแต่ละปี 11 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรุงประสิทธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

“แนวคิดน้ีไม่ได้จ�ำกัดอยู่แค่พ้ืนท่ีให้บริการหลักใน 3 พ้ืนที่ ได้แก่ กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมุทรปราการ ท่ีมีลูกค้าอยู่ประมาณ 3 ล้านรายเท่านั้น แต่เรายังมีความหวัง และเช่ือม่ันว่าจะก่อให้เกิดการรับรู้ท่ีส�ำคัญต่อยอดและขยายไปยังผู้ใช้ไฟฟ้าทั้งประเทศกว่า 65 ล้านคน ให้ช่วยกันอนุรักษ์พลังงานและใช้พลังงานไฟฟ้าอย่างรู้คุณค่า” นายสมศักด์ิกล่าว ความหวังน้ีจะประสบผลส�ำเร็จได้ย่อมเป็นผลจากการเฟ้นหาสุดยอดอาคารประหยัด อย่างเข้มข้น ด้วยการคัดเลือกอาคารท่ีมีนโยบาย แผนงาน บุคลากรทางด้านการอนุรักษ์ พลังงานท่ีมุ่งม่ันด�ำเนินการมาอย่างต่อเน่ืองและมีผลการประหยัดพลังงานชัดเจนในระดับสูง โดยเจ้าของอาคารหรือผู้ใช้อาคารจะเห็นระดับประสิทธิภาพการใช้พลังงานของตนเอง โดย การเปรียบเทียบกับค่าการใช้พลังงานท่ีควรจะเป็น ซ่ึงเป็นดัชนีท่ีจัดท�ำขึ้นใหม่โดยการไฟฟ้า นครหลวง (กฟน.) เรียก MEA Index ย่อมาจาก Management of Energy Achievement Index อาคารที่ได้รับรางวัลจากการประกวดจะได้รับใบรับรองและตราสัญลักษณ์แสดง ประสิทธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร เพ่ือเป็นตัวอย่างท่ีดีในการด�ำเนินการเพ่ือการอนุรักษ์ พลังงานและประหยัดพลังงานที่ถือเป็นแบบอย่าง และมีส่วนเสริมสร้างความม่ันคงของระบบ ไฟฟ้าของประเทศในระยะยาว 12 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสิทธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

วตั ถปุ ระสงคข์ องโครงการ • เพอื่ ส่งเสรมิ และกระตุ้นให้เจ้าของอาคารเกดิ แรงจงู ใจในการอนรุ กั ษพ์ ลงั งาน โดยมกี ารมอบตราสญั ลกั ษณแ์ สดงประสิทธิภาพการใชพ้ ลังงาน • เพอ่ื สรา้ งจติ สำ� นกึ ใหผ้ ซู้ อื้ /ผเู้ ชา่ /เจา้ ของอาคารไดต้ ระหนกั ถงึ คณุ คา่ ของการอนรุ กั ษ์ พลงั งาน • เพอ่ื ยกยอ่ งเชิดชอู าคารทไ่ี ดร้ บั ตราสญั ลักษณแ์ สดงประสิทธิภาพการใชพ้ ลังงาน ให้เป็นตวั อยา่ งทด่ี ีในการดำ� เนนิ การอนุรักษพ์ ลงั งาน และถือเป็นแบบอยา่ ง • เพ่อื สนับสนุนใหป้ ระชาชนใชบ้ รกิ ารจากอาคารที่ไดร้ บั ตราสัญลักษณฯ์ • เพ่อื เป็นการเผยแพรค่ วามรู้ให้คำ� แนะน�ำด้านการอนุรักษพ์ ลังงานและใช้พลงั งาน อย่างมีประสทิ ธภิ าพ 13 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้พลงั งานในอาคาร

นานาทศั นะจากคณะกรรมการผูท้ รงคุณวุฒิ นายสมศกั ด์ิ ศรที องวฒั น์ “ปญั หาพลงั งานถอื เปน็ ปญั หาระดบั ชาติ ท่ีทุกคนจะต้องตระหนักและเข้าใจว่า ประธานกรรมการผทู้ รงคณุ วุฒิ หากเรายังมีการใช้ไฟฟ้าท่ีไม่ประหยัด โครงการสง่ เสริมการปรบั ปรุงประสทิ ธิภาพ และไม่รู้คุณค่าของพลังงาน ในเร็ววัน การใช้พลงั งานในอาคาร ประเทศไทยอาจจะประสบกับวิกฤติ รองผ้วู า่ การธรุ กจิ และบรกิ าร การไฟฟ้านครหลวง พลงั งานอยา่ งหลกี เลย่ี งไม่ได้ “เราเหน็ วา่ ถา้ ไมช่ ว่ ยกนั ประหยดั พลงั งานเรามีปัญหาในอนาคต เพราะทรัพยากร ธรรมชาติในไทยและตา่ งประเทศกำ� ลงั รอ่ ยหรอ ลงไปทุกวัน จากสถิติข้อมูลการใช้ไฟฟ้า ของ กฟน. พบว่าหน่วยงานต่าง ๆ ห้างร้าน อุตสาหกรรมต่าง ๆ ใช้พลังงานจ�ำนวนมาก เราจึงคิดท�ำโครงการน้ีขึ้นมาเป็นปีแรก โดย การคัดเลือกและรับสมัครอาคารกลุ่มไฮเปอร์- มารเ์ กตกบั อาคารโรงพยาบาลเขา้ รว่ มโครงการ ก่อน และเป็นที่น่ายินดีท่ีอาคารกลุ่มเป้า หมายได้ให้ความสนใจสมัครเข้าร่วมโครงการ มีจ�ำนวนมากถึง 52 อาคาร ซึ่งผมต้องขอ ขอบคณุ มา ณ โอกาสน้ีดว้ ย” 14 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรุงประสิทธิภาพการใช้พลงั งานในอาคาร

นายสารนิต องั ศสุ ิงห์ “จดุ เรมิ่ ตน้ ของโครงการอนรุ กั ษพ์ ลงั งาน ของ กฟน. ต้องย้อนกลับไปไกลถึง กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ ปี 2535-2538 ในยุค กฟน. เป็นหน่วย ผตู้ รวจการสายธรุ กจิ และบรกิ าร การไฟฟา้ นครหลวง งานอันดับต้น ๆ ของประเทศที่สนใจ ในเรอื่ งการอนรุ กั ษพ์ ลงั งานอยา่ งจรงิ จงั ประกอบกับยุคนั้นธนาคารโลก (World Bank) ซึ่งเป็นผู้สนับสนุนทางการเงิน หลกั ของ กฟน. มกี ารสอบถามเขา้ มาถงึ โครงการอนุรักษพ์ ลังงานต่าง ๆ ดังน้ัน กฟน. จึงมีแนวคิดว่าจะต้องเริ่มต้น รณรงคส์ ่งเสริมเร่ืองน้ีอยา่ งจรงิ จงั “กฟน. เองมองว่าพลังงานเป็นต้น ทุนในการผลิตท่ีส�ำคัญของภาคธุรกิจ และ การแข่งขันในการท�ำธุรกิจ หากใครสามารถ ควบคุมปัจจัยทางด้านต้นทุนได้มากก็จะเป็น ผู้ที่ได้เปรียบในการแข่งขัน เราจึงพยายาม รณรงค์ส่งเสริมเรื่องน้ีอย่างจริงจัง จนกระทั่ง มาสู่โครงการน้ีท่ีท�ำข้ึนในปี 2555 โดยมีกลุ่ม อาคารที่ให้ความสนใจเข้าร่วมมากมายหลาย แหง่ แต่ในปแี รกนีท้ าง กฟน. คัดเลือกเฉพาะ กลุม่ โรงพยาบาลและไฮเปอรม์ ารเ์ กต” 15 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรบั ปรุงประสิทธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร

นายวิลาศ เฉลยสัตย์ “รัฐบาลและ กฟน. ให้ความจริงจังและ จริงใจในเร่ืองการอนุรักษ์พลังงาน กรรมการผูท้ รงคณุ วฒุ ิ อย่างมาก ขณะเดียวกันก็ต้องการให้ ผชู้ ่วยผู้อำ� นวยการฝ่ายบริการระบบไฟฟ้า การไฟฟ้านครหลวง ประชาชนคนท่ัวไปได้รับทราบ และ รจู้ กั  กฟน. มากขนึ้ วา่ เปน็ อกี หนง่ึ หนว่ ย งานที่เก่ียวข้องกับไฟฟ้าท่ีรณรงค์ ส่งเสริมให้คนใช้ไฟฟ้าแบบประหยัด รู้คณุ ค่ามากขน้ึ “เวลาพูดเรื่องน้ีคนก็นึกถึงหน่วยงาน อื่น ๆ เราก็มองว่าจะท�ำอย่างไรให้คนรู้จักว่า กฟน. เองก็ท�ำเชน่ กัน ทางหน่ึงจะชว่ ยเรื่องลด ต้นทุนพลงั งานใหก้ บั ลกู คา้ ดว้ ยจงึ เกดิ โครงการ น้ีข้ึนมา โดยมีการประชาสัมพันธ์โครงการนี้ ขึ้นมา เริ่มต้นจากกลุ่มโรงพยาบาลและไฮ- เปอร์มาร์เกตก่อนเปน็ ปีแรก และมองว่าถ้าทำ� ครบทุกกลุ่มธุรกิจ เราก็คงเป็นที่รู้จักแน่นอน แต่ท่ีต้องแบ่งกลุ่มเพราะการใช้พลังงานในแต่ ละกลมุ่ มคี วามแตกตา่ งกนั จงึ ตอ้ งแบง่ กลมุ่ เพอื่ ปอ้ งกนั ความเหลอ่ื มล้�ำ ปแี รกเนน้ โรงพยาบาล และไฮเปอร์มารเ์ กต 52 แหง่ ” 16 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรุงประสทิ ธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร

นายเกชา ธรี ะโกเมน “ส�ำหรับอาคารท้ัง 52 อาคาร พบมี 23 อาคารผา่ นเกณฑ์ และหลังจากน้นั กรรมการผูท้ รงคุณวฒุ ิ กฟน. ก็เดินหน้าโครงการต่อทันทีเพื่อ ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบปรบั อากาศ และกรรมการสภาวิศวกร ค้นหาสุดยอดอาคารประหยัดพลังงาน ซึ่งจะมีการให้รางวัลส�ำหรับอาคารท่ี เรยี กว่าอาคารดีเลิศ และอีกหน่ึงอาคาร ที่ ไ ด ้ รั บ ร า ง วั ล ก็ คื อ อ า ค า ร ป ร ะ เ ภ ท ดีเด่นพิเศษ โดยมีเกณฑ์ตัดสิน 30% เราให้จากการประหยัดพลังงานจริง และอีกส่วนจากการมีส่วนร่วมของคน ในองคก์ ร “ภาพที่อยากเห็น เราอยากเห็นทุก ภาคสว่ นตระหนกั ถงึ วกิ ฤตพิ ลงั งาน มจี ติ สำ� นกึ ในการใช้พลังงาน รู้จักใช้พลังงาน ทั้งนี้การ อนุรักษ์และส่งเสริมการใช้พลังงานอย่างมี ประสิทธิภาพถือเป็นความรับผิดชอบร่วมกัน ของผู้ใช้ไฟฟ้าทุกคน ไม่ใช่หน้าที่ของหน่วย งานใดหน่วยงานหนึ่งโดยเฉพาะ” 17 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสทิ ธิภาพการใช้พลงั งานในอาคาร

นายพงษ์จรูญ ศรโี สวรรณา “โครงการนี้นอกจากจะเป็นการประชา- สัมพันธ์ให้กับทาง กฟน. แล้วยงั เปน็ กรรมการผู้ทรงคุณวฒุ ิ การขยายผลไปใหอ้ าคารอนื่  ๆ ต่อไปใน ผ้อู �ำนวยการศูนย์อนุรักษพ์ ลงั งานแหง่ ประเทศไทย อนาคต เพอื่ ใหท้ กุ ภาคสว่ นและทกุ คนมี สว่ นรว่ มในการตระหนกั และใชพ้ ลงั งาน อยา่ งรคู้ ุณคา่ “นอกจากนี้คนที่ท�ำงานอยู่ในอาคาร น้ัน ๆ ก็จะเป็นผู้ที่มีส่วนร่วมด้วย ซ่ึงเขา สามารถขยายผลไปยังบ้านที่อยู่อาศัยได้ด้วย อีกท้งั อาคารทร่ี ่วมโครงการกับ กฟน. ก็จะได้ ทำ� การประชาสัมพนั ธต์ อ่ ให้กับ กฟน. อีกทาง หนึ่ง ซง่ึ จากผลการด�ำเนนิ งานที่ผ่านมาถือว่า เป็นท่ีน่าพอใจมาก เพราะได้รับการตอบรับ จากทางภาคเอกชนเป็นอยา่ งดี สะท้อนไดจ้ าก ความรว่ มมอื ทจ่ี ะขอเขา้ มารว่ มในโครงการนี้ใน ปที ี่ 2 มากขึ้นเกินความคาดหมาย” 18 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรุงประสทิ ธิภาพการใช้พลงั งานในอาคาร

รศ. ดร. อภชิ ติ เทอดโยธนิ ใช้ไฟฟ้าใช้พลังงานที่น้อยลง และมี ประสิทธภิ าพมากข้นึ โครงการสง่ เสริม กรรมการผ้ทู รงคณุ วฒุ ิ และเลขานกุ ารฯ การปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้ คณะพลงั งานสิ่งแวดลอ้ มและวัสดุ พลังงานในอาคารจึงเป็นการกระตุ้น มหาวิทยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้าธนบรุ ี และต้องการสร้างจิตส�ำนึกให้กับ ประชาชนได้ตระหนักรู้ในสถานการณ์ “กฟน. แม้ว่าจะเป็นหน่วยงานที่ท�ำ ดา้ นพลงั งานของประเทศในขณะน้ี หน้าที่จ�ำหน่ายไฟฟ้าก็จริง และต้อง รณรงค์ให้ประชาชนใช้ไฟฟ้าในอัตรา “โครงการดังกล่าวเป็นการประกวด ท่ีสูงมาก ๆ แต่กลับท�ำในส่ิงท่ีตรง อาคารประหยัดพลงั งานของ กฟน. ที่ได้มอบ กันข้าม นั่นคือรณรงค์ส่งเสริมให้ผู้ หมายให้มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอม- เกล้าธนบุรีเป็นผู้ด�ำเนินโครงการและจัดการ ประกวดอาคารประหยดั พลงั งานในกลมุ่ อาคาร ประเภทต่าง ๆ ภายใตช้ ่ือการประกวดว่า MEA Energy Saving Building โดยรูปแบบของ โครงการเป็นลักษณะของการประกวดเพ่ือคัด เลือกอาคารท่ีมีนโยบาย แผนงาน บุคลากร ทางดา้ นการอนรุ ักษ์พลังงาน ทีด่ �ำเนินการมา อยา่ งต่อเน่อื ง มีความม่งุ ม่นั และมผี ลประหยดั ในระดับสูง เพ่ือให้ใบรับรองและติดตราสัญ- ลักษณ์แสดงประสิทธิภาพการใช้พลังงานใน อาคาร” 19 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรับปรุงประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

นายวญิ ญู วาณชิ ศิริโรจน์ “เป้าหมายหลักที่ส�ำคัญของโครงการน้ี คือต้องการให้การรณรงค์สัมฤทธิผล กรรมการผทู้ รงคณุ วฒุ ิ เกิดเป็นรูปธรรมที่ชัดเจน โดยเจ้าของ เลขานุการและกรรมการ สถาบนั อาคารเขียวไทย อาคารตอ้ งใชค้ วามรแู้ ทจ้ รงิ ทเ่ี ขา้ ถงึ การ อนุรักษ์พลังงานซ่ึงได้รับจากการเข้า รว่ มโครงการ และน�ำไปพฒั นาขยายผล ต่อ ตลอดจนสามารถใช้เป็นแนวทาง ในการจัดการพลังงานในอาคารให้เกิด ประสิทธภิ าพสูงขึ้น “กฟน. ได้ก�ำหนดเป้าหมายจ�ำนวน อาคารทผ่ี ่านการคัดเลือกอยา่ งนอ้ ย 2 อาคาร และสามารถลดปริมาณการใช้ไฟฟ้าลงอย่าง น้อย 160 MWh/ปี ลดปรมิ าณการปล่อยกา๊ ซ คาร์บอนไดออกไซด์ลงอย่างน้อย 88 ตัน/ปี ซึ่งผลประหยัดท่ีได้รับจากโครงการฯ เกินกว่า เป้าหมายท่ีตั้งไว้มาก” 20 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรุงประสิทธิภาพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ศ. ดร. สุรพงษ์ จริ ะรัตนานนท์ “ผลส�ำเร็จของโครงการน้ีไม่ได้อยู่ที่ค่า ตัวเลขว่าแต่ละอาคารจะประหยัด กรรมการผทู้ รงคุณวฒุ ิ พลังงานได้มากน้อยเท่าไหร่ แต่ บัณฑิตวทิ ยาลยั ร่วมดา้ นพลงั งานและสง่ิ แวดลอ้ ม เหตุผลหลัก ๆ ท่ีเราต้องการให้เกิด มหาวิทยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา้ ธนบุรี และเห็นเป็นรูปธรรมคือการสร้างจิต ส�ำนึกให้ผู้ซื้อ ผู้เช่า เจ้าของอาคารได้ ตระหนักถึงคุณค่าของการอนุรักษ์ พลังงาน ซ่ึงก็ถือว่าได้ผลในระดับหน่ึง เห็นได้จากกระแสการตื่นตัวการรับรู้ สะท้อนได้จากโครงการในปีที่ 2 กลุ่ม โรงแรมและกลมุ่ สำ� นกั งานมาสมคั รเปน็ จ�ำนวนมาก “สว่ นอปุ สรรคของการดำ� เนนิ โครงการ น้ี ในช่วงแรก ๆ ของการประชาสัมพันธ์ยอม รับวา่ ค่อนข้างยาก เน่ืองจากนักธุรกิจเจา้ ของ อาคารไมอ่ ยากจะลงทนุ เองและตอ้ งการใหภ้ าค รฐั หรอื หนว่ ยงานทจี่ ดั โครงการเปน็ ผสู้ นบั สนนุ งบประมาณท้งั หมด แต่หลังจากทม่ี ีการชี้แจง และท�ำความเข้าใจถึงวัตถุประสงค์แล้ว ทาง ภาคเอกชนก็เข้าใจและพร้อมด�ำเนินงานตาม เง่อื นไขทุกอย่าง” 21 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

ขนั้ ตอนการประกวดอาคาร การประกวดอาคาร “MEA Energy Saving Building” เรมิ่ ตน้ จาก อาคารที่อยู่ในกลุ่มเป้าหมายท่ีก�ำหนดในแต่ละปีมีความสนใจ โครงการ กรอกใบสมัครเข้าร่วมโครงการตามรูปแบบที่โครงการ ก�ำหนดแล้วส่งใบสมัครเข้ามายังโครงการ เพ่ือแสดงเจตจ�ำนง เข้าร่วมโครงการ หลังจากน้ันทางโครงการจะท�ำการตรวจสอบ ความถกู ต้องและครบถว้ นของใบสมัคร ทั้งนี้ข้อมูลส�ำคัญของการประกวดอาคารในโครงการนี้คือการค�ำนวณค่า MEA Index โดยโครงการจะน�ำข้อมูลจากใบสมัครมาค�ำนวณ MEA Index ก่อนเข้าตรวจวัด จากนั้นจึงนัด เจ้าของอาคารเพื่อเข้าตรวจวัดค่าตามเกณฑ์คุณภาพการใช้พลังงาน พร้อมท�ำการทวนสอบ ขอ้ มลู ระหวา่ งใบสมัครกบั หนา้ งานจริง แลว้ จงึ นำ� ขอ้ มูลที่ได้จากการตรวจวดั และทวนสอบขอ้ มูล มาค�ำนวณ MEA Index อีกครั้ง และสรุปข้อมูลจากการตรวจวัดเพ่ือน�ำเสนอคณะกรรมการ ผู้ทรงคุณวุฒิ พิจารณาตัดสินอาคารท่ีจะได้รับตราสัญลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงาน” และจดั งานพิธมี อบตราสญั ลกั ษณฯ์ ซึง่ ถอื เปน็ ตราสญั ลกั ษณ์ระดบั ที่ 1 ข้ันตอนต่อไปหากอาคารท่ีได้รับตราสัญลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงาน” มีความสนใจเข้าร่วมการประกวดในระดับท่ี 2 เพ่ือขอรับตราสัญลักษณ์และชิงเงินรางวัล 22 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรุงประสทิ ธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

ทางอาคารจะต้องจัดทำ� ข้อตกลงวิธีการตรวจวัดและพิสูจน์การใช้พลังงานส่งให้โครงการพิจารณา อนุมตั ิ โดยโครงการจะอธิบายขั้นตอน ทำ� ความเขา้ ใจถงึ วิธกี ารตรวจวดั และพิสูจนฯ์  ท่ียอมรบั ได้ ตามหลักวิศวกรรมกับทางอาคารให้เข้าใจตรงกันก่อนจะลงมือด�ำเนินการปรับปรุงประสิทธิภาพ การใช้พลังงาน เมื่อวิธีการตรวจวัดและพิสูจน์ฯ ได้รับการอนุมัติจากโครงการแล้ว ทางอาคารจึงเร่ิม ด�ำเนินการปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้พลังงานตามมาตรการท่ีเสนอในข้อตกลง ท้ังน้ีอาคาร ต้องแจ้งให้ทางโครงการเข้าร่วมสังเกตการตรวจวัดการใช้พลังงาน ท้ังก่อนและหลังปรับปรุง เม่ือครบก�ำหนดระยะเวลาตามที่ก�ำหนด ทางโครงการจะนัดหมายอาคารเพ่ือให้คณะ กรรมการผ้ทู รงคณุ วฒุ เิ ขา้ ประเมินให้คะแนน ณ อาคารทกุ อาคารทีเ่ ข้าร่วมประกวด แล้วน�ำผล คะแนนมาสรุปและน�ำเสนอคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิประชุมเพ่ือตัดสินอาคารท่ีจะได้รับตรา สัญลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลงั งานดเี ดน่ ” และอาคารที่มผี ลการดำ� เนนิ การดีเดน่ ที่สดุ และดเี ด่นเปน็ อนั ดบั 2 จะได้รับตราสัญลักษณแ์ ละเงนิ รางวัลพเิ ศษ คอื อนั ดับท่ ี 2 ได้รับตราสญั ลกั ษณ์ “กฟน. อาคารประหยดั พลังงานดีเด่นพิเศษ” พร้อมเงิน รางวลั 500,000 บาท อนั ดบั ท่ ี 1 ได้รบั ตราสญั ลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงานดเี ลศิ ” พร้อมเงนิ รางวัล 2,000,000 บาท หลังจากน้ันทางโครงการจะด�ำเนินการจัดงานพิธีมอบตราสัญลักษณ์ฯ และเงินรางวัล ให้แก่อาคารต่าง ๆ 23 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรบั ปรงุ ประสิทธภิ าพการใช้พลังงานในอาคาร

คุณสมบัตขิ องอาคาร คณุ สมบตั ขิ องอาคารทสี่ ามารถเขา้ รว่ มการประกวด MEA Energy Saving Building : 2013 ภายใต้ “โครงการสง่ เสริมการปรับปรุง ประสิทธภิ าพการใช้พลังงานในอาคาร” • อาคารปี 1 ประเภทโรงพยาบาลและไฮเปอรม์ าร์เกต 1. อาคารต้องอยู่ในพ้ืนท่ีให้บริการของการไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) ได้แก่ กรุงเทพมหานคร นนทบุรี และสมทุ รปราการ 2. โรงพยาบาล คอื อาคารเดียวหรือหลายอาคารที่มีพน้ื ที่ใช้สอยเพอ่ื การแพทย์ การรักษาผูป้ ว่ ย รวมถงึ กิจกรรมสนบั สนุน ไม่น้อยกว่าร้อยละ 60 ของพน้ื ทที่ ั้งอาคาร (ไมร่ วมพนื้ ทจี่ อดรถ) และมี จำ� นวนเตียงผู้ปว่ ยไม่น้อยกว่า 150 เตียง 3. ไฮเปอรม์ าร์เกต (Hypermarket)* ตอ้ งมีพ้ืนทท่ี ่ีใช้เพอ่ื การคา้ ปลีก คา้ ส่ง รวมถงึ สว่ นกจิ กรรม สนบั สนนุ ไม่นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 50 ของพน้ื ท่ีทง้ั อาคาร (ไมร่ วมพ้ืนที่จอดรถ) 4. ผเู้ ขา้ รว่ มการประกวดตอ้ งเปน็ เจา้ ของอาคารหรอื เปน็ ผทู้ ี่ไดร้ บั ความยนิ ยอมจากเจา้ ของอาคาร และตอ้ งมีพ้นื ที่ใช้สอยภายในอาคารนั้นไม่นอ้ ยกวา่ ร้อยละ 50 ของพ้ืนทท่ี ง้ั อาคาร (ไมร่ วมพ้ืนที่ จอดรถ) หมายเหตุ * ไฮเปอรม์ ารเ์ กต (Hypermarket) หมายถงึ อาคารขนาดใหญม่ ากทด่ี ำ� เนนิ ธรุ กจิ การคา้ โดยรวมหา้ งสรรพสนิ คา้ และซเู ปอรม์ ารเ์ กตไวด้ ว้ ยกัน เชน่ Big C, Tesco Lotus, Jusco, Makro, Max Value เปน็ ต้น 24 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสิทธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ประโยชน์ของอาคารที่เขา้ ร่วมโครงการ • โครงการจะท�ำการประเมินหา MEA Index ของอาคาร ซ่ึงอาคารสามารถเปรียบ เทียบกับค่าการใช้พลังงานท่ีเหมาะสมของตนเอง ท�ำให้ทราบว่าอาคารมีการใช้ พลงั งานจรงิ แตกตา่ งจากคา่ การใช้พลังงานทีเ่ หมาะสมเพียงใด • อาคารจะได้รับการประดับตราสัญลักษณ์ของโครงการเป็นการเชิดชูเกียรติและได้ รบั การประกาศเกยี รตคิ ณุ ในสอื่ ตา่ ง ๆ ของโครงการ เพอ่ื ใหป้ ระชาชนทว่ั ไปไดท้ ราบ ถึงความสำ� เรจ็ ในการอนรุ ักษพ์ ลงั งานของอาคาร • อาคารท่ีมีผลการดำ� เนินการดีเด่นท่ีสุดและดีเด่นเป็นอันดับที่ 2 ของแต่ละประเภท อาคารจะไดร้ ับเงินรางวลั ตามจ�ำนวนท่ี กฟน. ก�ำหนด 25 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรบั ปรุงประสทิ ธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร

ตราสัญลักษณแ์ ละเกณฑก์ ารตัดสิน ตราสัญลกั ษณ์ในโครงการ MEA Energy Saving Building แบ่งเปน็ 2 ระดับ ระดบั ท่ี 1 ตราสญั ลกั ษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงาน” เพ่ือเชิดชูอาคารที่ด�ำเนินการอนุรักษ์พลังงานมาอย่างต่อเน่ือง โดย อาคารจะต้องผ่านเกณฑ์ตามที่ กฟน. กำ� หนด ซึ่งพิจารณาตัดสินจากเง่ือนไข ด้านการใชพ้ ลงั งาน (MEA Index) และเง่อื นไขดา้ นคณุ ภาพการใช้พลงั งาน เกณฑก์ ารตัดสิน 1. เงื่อนไขด้านการใช้พลงั งานไฟฟ้า พจิ ารณาจากคา่ MEA Index ไม่ เกินค่าเกณฑท์ ่ี กฟน. ก�ำหนด โดยประเมินจากขอ้ มูลการใช้พลังงานของแตล่ ะ อาคารตามประเภทอาคารและน�ำข้อมูลมาวิเคราะห์ทางสถิติเพ่ือหากราฟการ แจกแจงของอาคารประเภทน้ัน ๆ เทยี บกับอาคารอ่นื ในกลุ่มเดยี วกัน 2. เงอื่ นไขดา้ นคุณภาพการใช้พลงั งาน แมอ้ าคารจะมีค่า MEA Index ผา่ นเกณฑท์ ี่ กฟน. กำ� หนดแลว้ กค็ วรตอ้ งมกี ารใชพ้ ลงั งานทมี่ คี ณุ ภาพทดี่ ตี อ่ ผู้ใช้ งานดว้ ย ไดแ้ ก่ มีปรมิ าณก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์ในอาคารไม่เกนิ ค่ามาตรฐาน มคี ่าความส่องสวา่ งในแต่ละพน้ื ทีห่ รอื กิจกรรมเพียงพอต่อการใชง้ าน มีอุณหภูมิ และความช้นื ท่อี ยู่ในสภาวะสบาย โดยโครงการจะตรวจวดั คา่ ดา้ นคณุ ภาพการใช้ พลังงาน ณ อาคารจรงิ เพอ่ื นำ� มาประกอบการตัดสนิ 26 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรับปรงุ ประสทิ ธิภาพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ระดับท่ี 2 ตราสญั ลกั ษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลงั งานดเี ดน่ ” ตราสญั ลกั ษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงานดเี ดน่ ” เพื่อเชิดชูอาคารที่ด�ำเนินการปรับปรุงการใช้พลังงานไฟฟ้าให้เกิดผล ประหยัดข้ึนจริงในช่วงระยะเวลาท่ีโครงการก�ำหนด โดยพิจารณาตัดสินจาก คะแนนรวมของ 4 ปจั จยั ได้แก่ ผลการปรับปรุง ความนา่ สนใจของมาตรการที่ ดำ� เนนิ การ การมสี ว่ นร่วมของบคุ ลากรในองค์กรและความต้ังใจของคณะทำ� งาน และฝา่ ยบรหิ าร ตราสัญลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยดั พลังงานดีเด่นพเิ ศษ” มอบให้อาคารท่ีผ่านเกณฑ์การพิจารณามอบตราสัญลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงานดีเด่น” แล้ว และอาคารมีผลงานชัดเจนและมีคะแนน รวมดเี ดน่ เปน็ อนั ดบั ท่ี 2 ของแตล่ ะประเภทอาคาร จะไดร้ บั ตราสญั ลกั ษณ์ “กฟน. อาคารประหยดั พลังงานดีเดน่ พิเศษ” พรอ้ มเงินรางวลั 500,000 บาท ตราสญั ลกั ษณ์ “กฟน. อาคารประหยดั พลงั งานดเี ลศิ ” มอบให้อาคารที่ผ่านเกณฑ์การพิจารณามอบตราสัญลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงานดีเด่น” แล้ว และอาคารมีผลงานชัดเจนและมีคะแนน รวมดีเด่นเป็นอันดับที่ 1 ของแต่ละประเภทอาคาร จะได้รับตราสัญลักษณ์ “กฟน. อาคารประหยัดพลังงานดีเลศิ ” พรอ้ มเงนิ รางวัล 2,000,000 บาท 27 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรบั ปรุงประสทิ ธภิ าพการใช้พลงั งานในอาคาร

เกณฑ์การตัดสิน 1. ตอ้ งเปน็ อาคารท่ไี ดร้ บั ตราสญั ลกั ษณ์ “กฟน. อาคารประหยดั พลงั งาน” มาแล้วเทา่ นน้ั 2. อาคารตอ้ งดำ� เนนิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลงั งานใหเ้ กดิ ผล ประหยดั จรงิ และสามารถตรวจวัดไดเ้ สรจ็ สน้ิ ภายในระยะเวลาที่โครงการกำ� หนด 3. คณะกรรมการผทู้ รงคณุ วฒุ ขิ องโครงการเปน็ ผเู้ ขา้ ประเมนิ ณ อาคาร จรงิ เพื่อให้คะแนนและตัดสนิ ผลงานโดยพจิ ารณาจาก 4 ปัจจยั ดังน้ี 28 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสิทธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

ปัจจยั การพจิ ารณา ประเด็นย่อยทพ่ี จิ ารณา 1. ผลการปรับปรงุ % ผลประหยดั = ผลประหยดั รวมทกุ มาตรการ (kWh/ป)ี x 100% ปริมาณการใชพ้ ลังงานไฟฟา้ ของทั้งอาคาร (kWh/ป)ี โดยเรียงล�ำดบั % ผลประหยัด จากมากที่สดุ ไปนอ้ ยท่ีสุด อาคารทีม่ คี า่ % ผลประหยัดมากท่สี ดุ จะไดค้ ะแนนหวั ขอ้ นเี้ ตม็ 2. ความนา่ สนใจของ พิจารณาถึงการเป็นนวัตกรรมใหม่หรือเทคโนโลยีใหม่, การเป็น มาตรการทด่ี �ำเนินการ ประโยชนต์ อ่ สงั คม/สว่ นรวม, สามารถนำ� ไปประยกุ ต์ใชก้ บั อาคาร ประเภทเดียวกันได้ และสามารถด�ำเนินการได้จริงในทางปฏิบัติ หรือไม่ 3. การมสี ว่ นรว่ มของ พจิ ารณาถงึ การรบั ทราบของบคุ ลากรเกย่ี วกบั การเขา้ รว่ มโครงการ บคุ ลากรในองคก์ ร MEA, กิจกรรมส่งเสริมและฝึกอบรมให้แก่พนักงานในองค์กร, การเผยแพร่ ประชาสมั พนั ธ์โครงการเพอื่ ให้เกดิ การตน่ื ตวั ภายใน องค์กร, การใหค้ วามรว่ มมอื ของบคุ ลากรในองคก์ ร, และพนกั งาน นำ� ความรทู้ ่ีไดไ้ ปใช้ในการปฏิบัติจรงิ หรือไม่ 4. ความต้งั ใจของทีม พจิ ารณาถงึ ความใส่ใจและการใหค้ วามสำ� คญั ตอ่ โครงการของฝา่ ย งานและฝ่ายบรหิ าร บริหาร, การจัดสรรงบประมาณในการด�ำเนินมาตรการอนุรักษ์ พลงั งาน, การสนบั สนนุ ใหพ้ นกั งานเสนอมาตรการ, ความกระตอื - รือร้น/ความสม่�ำเสมอของคณะท�ำงานในการด�ำเนินมาตรการ, และระดบั พนักงานท่สี ง่ เข้าประชุมกบั โครงการ 29 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

ค่า MEA Index ในการเปรียบเทียบการใช้พลังงานของอาคารจ�ำเป็นต้องเปรียบเทียบในสภาวะ ที่ใกล้เคียงกันมากท่ีสุด ขณะเดียวกันต้องท�ำความเข้าใจได้ไม่ยาก เน่ืองจาก อาคารแต่ละแห่งมีความแตกต่างกัน ท้งั ขนาดพืน้ ที่ ชั่วโมงการใช้งาน ปริมาณ พื้นที่ปรับอากาศ ฯลฯ จึงไม่สามารถเปรียบเทียบกันได้โดยตรงด้วยค่า พลังงานที่ใช้ต่อตารางเมตร ดัชนีที่สามารถเปรียบเทียบกันได้จึงต้องน�ำการ ใช้พลังงานของแต่ละอาคารไปเทียบกับค่าที่เหมาะสมของตนเอง (Budget Energy) และเปรียบเทียบว่าแต่ละอาคารมีการใช้ไฟฟ้าจริงแตกต่างจากค่า ที่เหมาะสมของอาคารตนเองกี่เท่า ดัชนีการใชพ้ ลังงานสำ� หรบั อาคารประหยดั พลังงานของ กฟน. ทจ่ี ดั ท�ำขน้ึ ใหม่ เรียกวา่ MEA Index ซ่ึงยอ่ จาก Management of Energy Achievement Index ( () )MEA Index = พพลงัลงังางนานไฟไฟฟฟ้าท้าท่อี าเ่ี หคมาราใะชส้จมรขิงตอง่ออปาี คาkรWปีhWปhxี 1,000 *สามารถดาวน์โหลดโปรแกรมไดจ้ าก www.meaenergysavingbuilding.net 30 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

พลงั งานไฟฟา้ ทเี่ หมาะสมของอาคาร; Ebudget คำ� นวณจากสมการพลงั งานพนื้ ฐาน ดงั นี้ Ebudget = ภาระในการท�ำความเยน็ ของระบบปรับอากาศเน่ืองจากปจั จัยภายนอกอาคาร + ภาระในการทำ� ความเยน็ ของระบบปรับอากาศเน่อื งจากปจั จยั ภายในอาคาร + พลังงานท่ีใชโ้ ดยตรงในระบบแสงสวา่ งและอปุ กรณ์ไฟฟา้ จดั ใหอ้ ยู่ในรปู ทเ่ี ขา้ ใจงา่ ย Ebudget = ผลรวมของ [พน้ื ที่ส�ำหรบั แตล่ ะกจิ กรรม (ตารางเมตร) x ชัว่ โมงใชง้ านต่อปี ของแต่ละพนื้ ท่ี (hr./ป)ี x คา่ การใช้พลงั งานมาตรฐาน (W/m2)] พืน้ ทสี่ �ำหรบั แตล่ ะกจิ กรรม = การจ�ำแนกพืน้ ท่ีออกตามการใช้พลงั งานทแ่ี ตกตา่ งกัน ชัว่ โมงการใชง้ านต่อปี = ช่วั โมงการใช้งานของแตล่ ะพนื้ ทตี่ ่อปี คา่ การใช้พลงั งานมาตรฐาน = ค่าการใช้พลังงานต่อพน้ื ท่ี ซ่ึงขน้ึ กบั ประเภทของพนื้ ท่ี ค�ำนวณมาจากแบบจ�ำลองของอาคารประเภทนั้นเอง เมื่อก�ำหนดให้ใช้วัสดุที่มีประสิทธิภาพและเป็นไปตาม เทคโนโลยที ่ีใชท้ ่ัวไป อาคารจรงิ ใชไ้ ฟฟ้า E หนว่ ยตอ่ ปี การใช้ไฟฟ้าที่เหมาะสม = A1 h1 w1 + A2 h2 w2 หนว่ ยตอ่ ปี ดังนั้น MEA Index ของอาคารนี้ = E x 1,000 A1 h1 w1 + A2 h2 w2 31 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรับปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใช้พลงั งานในอาคาร

การวัดสมรรถนะพลังงานของอาคาร เรื่อง : ศ. ดร. สรุ พงษ์ จริ ะรัตนานนท์ ประเทศไทยมีการปรับอากาศในอาคารธุรกิจขนาดใหญ่ทุกอาคาร และบางส่วนในอาคารธุรกิจขนาดเล็ก บ้านอยู่อาศัยทั่วประเทศ มีการปรับอากาศ 16% และในกรุงเทพฯ 37% และยังขยายตัว เพ่ิมข้ึนปีละ 10% (สสช. 2553) อาคารและบ้านอยู่อาศัยที่มีการ ปรับอากาศใช้ไฟฟ้ามากกวา่ 2 เท่าของอาคารและบ้านขนาดเทา่ กนั ท่ีไม่ปรับอากาศ การปรับอากาศใช้ไฟฟ้ากว่าครึ่งของอาคารและ บ้านหลังหนึ่ง ๆ บ้านอยู่อาศัยในประเทศไทยใช้ไฟฟ้า 22.3% และ เมื่อรวมกับที่อาคารพาณิชย์ใช้อีก 34.3% จะเป็น 57% ของท้ัง ประเทศ(พพ.2553) ในประเทศสหรฐั อเมรกิ าอาคารและบา้ นใชไ้ ฟฟา้ 70% ของทั้งหมด (Lombard 2008) ดังนั้นยังมีแนวโน้มที่อาคาร และบา้ นในไทยจะใช้ไฟฟ้าเพ่ิมข้ึนอีกมาก 32 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรับปรุงประสิทธภิ าพการใช้พลังงานในอาคาร

การศึกษาการใช้ไฟฟ้าในอาคารท่ีมีการปรับอากาศในประเทศอาเซียนด้ังเดิม (5 ประเทศแรก) ร่วมกับ Lawrence Berkeley National Laboratory แห่งสหรัฐอเมริกา เม่ือเกือบ 30 ปีที่แล้วพบว่า การปรับอากาศใช้ไฟฟ้า 40-60% การส่องสว่างใช้ไฟฟ้า 15-30% และอ่ืน ๆ 10-45% ในอาคาร และยังพบอีกว่าภาระการปรับอากาศเกิดจากการถ่าย โอนความร้อนผ่านผนังอาคารระหว่าง 40-60% อาจประมวลได้ว่าผนังมีส่วนที่ท�ำให้ใช้ไฟฟ้า ถึง 25% ดังน้ัน Lawrence Berkeley National Laboratory จึงแนะน�ำว่าประเทศอาเซียน ควรก�ำหนดและบังคับใช้เกณฑ์สมรรถนะพลังงาน เพ่ือให้มีการสร้างและใช้อาคารที่มี สมรรถนะพลังงานสูง และยังแนะน�ำเพิ่มเติมว่าน่าจะพัฒนาวิธีการใช้แสงธรรมชาติ เน่ืองจาก แถบศูนย์สูตรมีแสงธรรมชาติสูงท้ังปี (ASEAN-USAID Project Final report 1991) แต่รังสี อาทิตย์ที่เป็นแหล่งของแสงธรรมชาติก็สามารถสร้างภาระการปรับอากาศให้แก่อาคารได้มาก ดังนั้นจึงควรมีการศึกษาเพ่ือให้ใช้แสงธรรมชาติได้ถูกต้องและเกิดประโยชน์ โดยมีข้อด้อย นอ้ ยหรอื ไม่มี 33 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรบั ปรงุ ประสิทธภิ าพการใช้พลังงานในอาคาร

รูปทรงและทศิ ทางอาคารกับการใชพ้ ลังงาน • อาคารทีม่ รี ูปทรงสูง จะไดร้ บั ปรมิ าณรังสอี าทติ ย์ต่อพน้ื ทผี่ วิ และตอ่ ปริมาตรอาคารต�ำ่ เม่ือใช้อาคารทรงลูกเต๋าเป็นอาคารอ้างอิง พบว่าอาคารทรงสูงได้รับรังสีอาทิตย์น้อยที่สุด โดย ผวิ อาคารได้รบั รังสีอาทิตยน์ ้อยกวา่ อาคารทรงลกู เตา๋ 18% เนอื่ งจากดวงอาทติ ย์โคจรในแนวท้ัง เฉียงเหนือและเฉียงใต้ในพ้ืนที่ทุกแห่งภายในประเทศไทยท�ำให้พ้ืนที่แนวนอนได้รับรังสีมากกว่า แนวอืน่ และอาคารทรงสงู มีสดั สว่ นพนื้ ที่ผวิ ในแนวนอนนอ้ ย • อาคารที่หันแนวยาวสู่ทิศตะวันออก-ตะวันตก ได้รับรังสีอาทิตย์สูงกว่าอาคารทรง ลูกเต๋า 9% แต่ผนงั ส่วนใหญห่ นั สู่ทศิ เหนือและใต้ที่รับรังสอี าทิตยน์ อ้ ย ดังน้นั จงึ มกั มีการแนะนำ� ให้ออกแบบอาคารหันในแนวน้ี ส่วนอาคารท่ีมีความยาวตามแนวเหนือ-ใต้จะได้รับรังสีอาทิตย์ สูงกว่าอาคารทรงลูกเต๋า 13% ผนังทิศตะวันออกและตะวันตกท่ีเป็นพ้ืนที่ผนังส่วนใหญ่จะได้รับ รังสีตรงจากดวงอาทิตย์ในช่วงอาทิตย์ข้ึนและอาทิตย์ตก หน้าต่างใน 2 ทิศนี้ต้องรับรังสีตรงซ่ึง มีก�ำลังแรง เม่ือใช้อุปกรณ์บังแดดชนิดแนวนอนมักจะไม่สามารถบังรังสีตรงได้อย่างมีประสิทธิ- ภาพ อาคารลักษณะนี้ต้องเผชิญกับปัญหาของรังสีตรงจากดวงอาทิตย์ และจะต้องใส่ใจเป็น พิเศษในการออกแบบและการใชอ้ ปุ กรณบ์ งั แดด (พพ. 2553) พน้ื ท่ผี นงั ตอ่ พื้นทใ่ี ช้สอย อาคารที่มีพ้ืนท่ีใช้สอยต่อช้ันมากและมีพ้ืนท่ีเป็นรูปจัตุรัสโดยมีความกว้างและความยาว มาก จะมสี ดั สว่ นของพน้ื ทผ่ี นงั อาคารตอ่ พนื้ ที่ใชส้ อย “ต�่ำ” อาคารลกั ษณะนม้ี ผี ลการถา่ ยโอนความ รอ้ นจากภายนอกตอ่ พน้ื ท่ีใชส้ อยตำ่� จงึ มศี กั ยภาพทจี่ ะใชพ้ ลงั งาน “นอ้ ยกวา่ ” อาคารรปู ทรงอน่ื ทม่ี ี พ้ืนท่ีใชส้ อยเทา่ กัน ในขณะเดียวกันอาคารลกั ษณะนี้จะใช้ประโยชน์จากแสงธรรมชาติได้น้อยกวา่ และระบายความร้อนจากภายในอาคารโดยวธิ ีธรรมชาตไิ ดย้ าก ในนยั เดยี วกนั อาคารรปู ทรงซบั ซอ้ นทมี่ สี ดั สว่ นพนื้ ทผ่ี นงั อาคารตอ่ พนื้ ท่ีใชส้ อย “สงู ” จะมี สัดสว่ นการถา่ ยโอนความร้อนจากภายนอกต่อพ้นื ที่ใช้สอย “สูง” ด้วย สัดส่วนพื้นท่ผี นังต่อพน้ื ท่ี ใชส้ อยแปรได้จาก 0.25 ส�ำหรับอาคารใหญ่ไปจนถงึ 2.5 สำ� หรบั อาคารเล็ก (พพ. 2553) กรอบอาคารและผลต่อการใชพ้ ลังงาน กรอบอาคารหรอื เปลอื กอาคารประกอบด้วยหลงั คา ผนงั ประตู หนา้ ต่าง และสว่ นอืน่  ๆ ท่ีห่อหุ้มภายในอาคารจากสภาพแวดล้อมภายนอก กรอบอาคารมีผลต่อคุณภาพสภาพแวดล้อม 34 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรับปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

35 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ภายในและต่อการใช้พลงั งานของอาคารสงู (IEA, 2013) • หลงั คา หลังคาอาคารเปน็ ส่วนที่เผชญิ โดยตรงกบั รงั สีอาทิตยแ์ ละฝน ในช่วงท่ีมีแดดหรอื ขณะที่ หลงั คารอ้ นจะเกดิ การถา่ ยโอนความรอ้ นจากหลงั คาผา่ นเพดานสบู่ รเิ วณใชส้ อยดา้ นลา่ ง กลไกหลกั ของการถ่ายโอนความร้อนนค้ี อื “การแผร่ ังสีความร้อน” ซ่ึงมกี ารพิสูจน์และสาธิตตง้ั แต่ 30 ปีที่ แลว้ (Fairey,1982) ไม่ใชก่ ลไกการพาความรอ้ นโดยลมดงั เชน่ ทยี่ งั มคี วามเชอ่ื กนั อย่ใู นประเทศไทย ดังนนั้ การลดสาเหตุทที่ �ำใหห้ ลงั คาร้อนจึงทำ� ไดห้ ลายประการ เช่น - การใชห้ ลังคาท่มี ีผิวดา้ นนอกสะท้อนรังสอี าทิตย์ไดด้ ี - การฉาบหรือทาสีหรือใชว้ ัสดหุ ลงั คาท่ีสะท้อนรงั สีอาทิตย์ - การใช้ฉนวนทีม่ ฟี อยล์หมุ้ ใตห้ ลังคา โดยฟอยล์ทีส่ ามารถสะทอ้ นรงั สีความร้อนจะตา้ น การแผ่รังสีความร้อนจากหลังคา ลดทอนการนำ� ความร้อนสู่เบื้องล่าง การใช้ฉนวนใต้หลังคาให้ ผลดีในการลดการถ่ายโอนความร้อนที่จะเป็นภาระของระบบปรับอากาศ ทำ� ให้ผิวเพดานไม่ร้อน และมีความคุ้มค่า ไม่ว่าบริเวณอาคารภายใต้หลังคาน้ันจะใช้เป็นลักษณะอาคารธุรกิจในช่วง กลางวัน หรอื เป็นหอ้ งนอนในช่วงกลางคืน (Chirarattananon and Hien, 2006) • ผนังทึบ ผนงั ทบึ ภายนอกทน่ี ยิ มใชป้ ระกอบดว้ ยอฐิ ฉาบปนู ซเี มนตบ์ ลอ็ กฉาบปนู อฐิ มวลเบาฉาบ ปนู หรอื คอนกรีตหล่อ และผนังอน่ื  ๆ ทมี่ คี วามแข็งแกรง่ ปจั จุบันยังไม่นิยมใช้ฉนวนกบั ผนงั ใน ประเทศไทย - สที าผนงั ทบึ ดา้ นนอก มผี ลตอ่ การดดู กลนื รงั สอี าทติ ยแ์ ละการถา่ ยความรอ้ นเขา้ สอู่ าคาร ผนงั สอี อ่ นจะดดู กลนื รงั สอี าทติ ย์ “นอ้ ยกวา่ ” ผนงั สเี ขม้ คา่ สมั ประสทิ ธก์ิ ารดดู กลนื รงั สอี าทติ ยข์ อง ผนังท่ีใช้กนั อยรู่ ะหวา่ ง 0.3 ถึง 0.8 - มวลของผนงั และความจคุ วามรอ้ นของวสั ดผุ นงั มสี ว่ นในการหนว่ งการถา่ ยเทความรอ้ น ศักยภาพในการหน่วงความร้อนเป็นสัดส่วนกับผลคูณของความหนาของผนัง (thickness, m) ความหนาแน่น (density, kg.m-3 ) และความจคุ วามร้อนของวสั ดุผนงั (specific heat, kJ.kg-1. K-1) ผลคูณน้เี รียกวา่ “มวลอณุ หภาพ” (thermal mass) ในช่วงกลางคืนผนังจะคายความร้อนสู่บรรยากาศ ท�ำให้ผนังท่ีมีมวลอุณหภาพสูงเย็น 36 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรบั ปรุงประสิทธิภาพการใช้พลงั งานในอาคาร

37 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ลง เนอ่ื งจากเมอ่ื ผา่ นการคายความรอ้ นในช่วงกลางคืน ผนงั ดงั กลา่ วจะสามารถหนว่ งการถา่ ยเท ความรอ้ นเขา้ สอู่ าคารในชว่ งกลางวนั ในบรเิ วณอาคารทป่ี รบั อากาศซง่ึ เปดิ ใชเ้ ฉพาะบางชว่ งเวลา จากชว่ งเชา้ ผนงั ทมี่ มี วลอณุ หภาพสงู จะชว่ ยหนว่ งการถา่ ยเทความรอ้ นทำ� ใหภ้ าระการปรบั อากาศ น้อยลงได้ ในทางกลบั กัน ในชว่ งบ่ายหรือค่ำ� บรเิ วณอาคารนัน้ จะไดร้ บั ความรอ้ นท่ผี นงั ซ่งึ มมี วล อณุ หภาพสงู ดูดซับและเก็บไว้ตง้ั แตเ่ ช้าและถ่ายโอนให้ อย่างไรก็ตามในประเทศไทยการใช้ผนังท่ีมีมวลอุณหภาพสูง “ไม่มีความคุ้มค่า” (Chirarattananon and Hien, 2011) - ค่าสัมประสิทธก์ิ ารถา่ ยเทความรอ้ น (coefficient of heat transfer, U-value) บง่ ถงึ ความสามารถของการถ่ายเทความร้อนโดยการน�ำความร้อนผ่านผนังทึบ ค่าดังกล่าวข้ึนอยู่กับ ประเภทและความหนาของวสั ดทุ ี่ใช้ โดยทวั่ ไปผนงั ประเภทอฐิ ฉาบปนู ซเี มนตบ์ ลอ็ กฉาบปนู และคอนกรตี หลอ่ มคี า่ U-value อยรู่ ะหว่าง 3-5 วัตต/์ ตร.ม.-เคลวิน (W.m-2.K-1) ผนังอิฐมวลเบามีค่า U-value อยรู่ ะหว่าง 1-4 วตั ต์/ตร.ม.-เคลวิน ปรมิ าณความรอ้ นทถ่ี า่ ยเทผา่ นผนงั ทบึ เปน็ ผลคณู ระหวา่ งคา่ สมั ประสทิ ธกิ์ ารถา่ ยเทความ รอ้ นและคา่ ความแตกตา่ งอณุ หภมู ขิ องผนงั นน้ั ดงั นน้ั ไมว่ า่ ผนงั ทบึ จะหนั สทู่ ศิ ใดและใช้ในเวลาใด ก็ตาม ถ้าหากเลือกใช้ผนังท่ีมีค่าสัมประสิทธ์ิการถ่ายเทความร้อนตำ�่ จะสามารถลดการถ่ายโอน ความร้อนเข้าสอู่ าคารได้ - ฉนวน เปน็ วัสดทุ ่มี คี ณุ สมบตั ิการน�ำความรอ้ นตำ�่ มคี า่ U-value ตำ�่ ฉนวนบางประเภท มผี วิ สะทอ้ นความร้อนด้านหน่ึง เชน่ มฟี อยล์ตดิ อยู่ หากใชโ้ ดยหนั ดา้ นทม่ี ีผิวสะทอ้ นความร้อน ออกสู่ภายนอก และผิวน้ีไม่สัมผัสผนังหรือหลังคาจะช่วยลดการถ่ายเทความร้อนได้มากข้ึน ฉนวนท่ีใช้กับหลังคาหรือผนังจะช่วยลดค่าสัมประสิทธ์ิการถ่ายเทความร้อนรวมลง ค่าการถ่าย เทความรอ้ นรวมของผนังท่มี ฉี นวนอาจลดลงเหลือ 0.3-1 วัตต์/ตร.ม.-เคลวนิ ขน้ึ อยกู่ ับชนิดและ ความหนาของฉนวนท่ีใช้ ประเทศไทยมีปริมาณรังสีอาทิตย์และอุณหภูมิอากาศค่อนข้างสูง การใช้ฉนวนโดยติด ไว้ท่ีผวิ ดา้ นในของผนงั มคี วามค้มุ ทุนสงู ส�ำหรบั อาคารธรุ กิจทกุ ประเภท (Chirarattananon et al., 2012) และมคี วามคมุ้ ทนุ นอ้ ยลงสำ� หรบั อาคารทีพ่ ักอาศยั แต่ก็ยังให้ผลดีในการลดภาระการปรับ อากาศ การติดฉนวนที่ผิวด้านนอกของผนังก่อให้ภาระปรับอากาศเพิ่มข้ึนส�ำหรับอาคารท่ีพัก อาศยั (Chirarattananon et al., 2013) 38 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรุงประสิทธภิ าพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

39 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

• กระจกและหน้าตา่ ง กระจกเปน็ วสั ดทุ ่ีไดร้ บั ความนยิ มและถกู เลอื กใชก้ บั กรอบอาคารอยา่ งแพรห่ ลาย เนอ่ื งจาก กระจกมคี วามโปรง่ ใสและอำ� นวยโอกาสให้ใชแ้ สงธรรมชาติในการสอ่ งสวา่ งในอาคารได้ โดยทว่ั ไป ความร้อนซึ่งรวมผลจากรงั สอี าทติ ยท์ ีถ่ า่ ยโอนผ่านกระจกเขา้ สอู่ าคารต่อหนว่ ยพืน้ ท่ี มีปริมาณ 5 เทา่ ของผนงั ทึบท่วั ไป กระจกที่ใช้กันมีท้ังท่ีฉาบสารซ่ึงทำ� ให้คุณสมบัติการส่งผ่านแสงเปล่ียนไป และกระจกที่ ไม่ฉาบสารแต่มีสีต่าง ๆ กระจกที่นิยมใช้กับอาคารธุรกิจมักฉาบสารสะท้อนรังสีอาทิตย์ พร้อม กับสะท้อนแสงได้สูง ปัจจุบันมีการใช้กระจกท่ีฉาบสารที่ลดการแผ่รังสีความร้อนได้ดีและส่งผ่าน แสงดีกวา่ รังสอี าทติ ย์ ดชั นที ่ีใชบ้ ง่ ชส้ี มรรถนะเชงิ อณุ หภาพ (thermal performance) ของกระจกทส่ี ำ� คญั มดี งั นี้ - สมั ประสิทธ์ิการถา่ ยเทความร้อนรวม (overall heat transfer coefficient) หรอื คา่ ยู (U-value) แสดงปริมาณความร้อนทีส่ ง่ ผา่ นกระจกโดยการนำ� ความรอ้ นเม่อื มีความแตกต่างของ อณุ หภมู อิ ากาศทผ่ี วิ นอกฝั่งตรงขา้ มของกระจก กระจกชน้ั เดียวมีคา่ สมั ประสทิ ธิ์นีป้ ระมาณ 5-6 วตั ต/์ ตร.ม.-เคลวนิ กระจกสองชน้ั จะมคี า่ สมั ประสทิ ธนิ์ ป้ี ระมาณ 2.5-3.5 วตั ต/์ ตร.ม.-เคลวนิ ซง่ึ ใกลเ้ คยี งกบั คา่ U-value ของผนังอิฐหรือซเี มนต์ธรรมดา - สมั ประสทิ ธก์ิ ารรับความร้อนจากรังสอี าทิตย์ (solar heat gain coefficient, SHGC) แสดงปริมาณความร้อนทส่ี ง่ ผา่ นกระจกเมอ่ื มีรังสีอาทิตยต์ กกระทบ โดยสมั ประสิทธิน์ ้ีเปน็ ผลรวม ของคา่ การส่งผ่านรังสีอาทติ ย์ (solar transmittance) และคา่ ความรอ้ นทเ่ี ป็นผลจากการทก่ี ระจก ดดู กลนื รังสีอาทติ ย์และส่งผ่านเขา้ สอู่ าคาร กระจกทีด่ ีควรมีคา่ น้ีนอ้ ย นอกจากนีย้ ังมีประเดน็ ทีค่ วรพิจารณาเกยี่ วกับกระจกและหน้าตา่ ง คอื - ระดับความสงู ของหน้าต่างกระจก ควรมีความสูงต้ังแตร่ ะดับระนาบใชง้ าน (ระดบั โตะ๊ ท�ำงาน) หรือ 0.7 เมตรขึ้นไป และไม่ควรมีความสูงถึงระดับเพดาน แสงธรรมชาติที่ส่องผ่าน หน้าตา่ งท่ีระดบั ต�่ำกวา่ โต๊ะท�ำงานไมส่ ามารถใชป้ ระโยชน์ไดเ้ ท่าที่ควร - อปุ กรณบ์ งั แดด อปุ กรณบ์ งั แดดทต่ี ดิ ตง้ั นอกอาคารใหผ้ ลในการบงั แดดไดด้ กี วา่ อปุ กรณ์ บังแดดภายในอาคาร เนื่องจากอุปกรณ์บังแดดนอกอาคารจะบังไม่ให้รังสีอาทิตย์เข้าสู่อาคาร โดยตรง 40 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรุงประสทิ ธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร

41 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

อปุ กรณบ์ งั แดดในแนวนอนนยิ มใชบ้ งั รงั สดี วงอาทติ ยเ์ มอื่ ดวงอาทติ ยม์ มี มุ เงยสงู และใชไ้ ด้ อยา่ งมปี ระสทิ ธผิ ลเมอ่ื ถกู ตดิ ตง้ั บนกรอบอาคารในทศิ เหนอื และใต้ สว่ นอปุ กรณบ์ งั แดดในแนวตงั้ สามารถใช้กบั หนา้ ตา่ งทีห่ ันสู่ทศิ ตะวนั ออก-ตะวนั ตก อุปกรณบ์ งั แดดทกุ ชนดิ บงั ทวิ ทศั น์ทอ้ งฟา้ ไปไดบ้ างส่วน การออกแบบอุปกรณ์บังแดดที่ดีจะต้องสามารถบังรังสีตรงจากดวงอาทิตย์ได้ แต่ถ้า สามารถใช้แสงธรรมชาติจากท้องฟ้าแทนแสงจากหลอดไฟฟ้าในบริเวณใกล้หน้าต่างด้วย ก็ สามารถลดการใชไ้ ฟฟา้ สอ่ งสวา่ งพรอ้ มกบั การลดภาระการปรบั อากาศได้ มผี ลการศกึ ษาทยี่ นื ยนั วา่ การใชอ้ ปุ กรณบ์ งั แดดทอ่ี �ำนวยให้ใชแ้ สงธรรมชาตจิ ากทอ้ งฟา้ จะใหผ้ ลในการลดการใชพ้ ลงั งาน รวมลดลง “มากกวา่ ” การลดการใชไ้ ฟฟา้ เพอื่ การสอ่ งสวา่ งในบรเิ วณใกลห้ นา้ ตา่ งได้ “ดที ส่ี ดุ ” เมอื่ พืน้ ท่ขี องหน้าตา่ งมขี นาด 35% ของพน้ื ท่ีของกรอบอาคารด้านนัน้ (window area to wall area ratio หรอื WWR) (Chirarattananon et al., 2013) • อากาศท่รี ัว่ ในบรเิ วณปรบั อากาศ อากาศทรี่ ว่ั เขา้ หรอื ออกระหวา่ งบรเิ วณปรบั อากาศและบรเิ วณรอบขา้ ง มผี ลตอ่ ภาระการ ปรบั อากาศ ซงึ่ ไมแ่ ตกตา่ งจากภาระการปรบั อากาศที่ไดจ้ ากอากาศท่ีใชร้ ะบาย (ventilation air) ในบริเวณปรบั อากาศ การระบายอากาศที่ดีมีความจำ� เป็นส�ำหรบั การรกั ษาคณุ ภาพของ อากาศในอาคารและต่อสุขอนามยั ของผู้ใช้อาคาร เกณฑ์สมรรถนะพลังงานของกรอบอาคาร การพฒั นาและการนำ� เกณฑม์ าตรฐานประสทิ ธภิ าพพลงั งานของอาคารมาใชท้ ง้ั โดยบงั คบั และโดยสมัครใจจะมีผลใหเ้ กิดการใช้พลงั งานในอาคารอย่างมปี ระสทิ ธิภาพและเปน็ รปู ธรรม อาคาร 1 หลังเมื่อสร้างข้ึนแล้วจะใช้พลังงานในระดับท่ีเป็นไปตามลักษณะอาคารท่ี ออกแบบไว้ตั้งแต่แรก จนกระท่ังถึงก�ำหนดเวลาในการเปลี่ยนระบบหลักหรือส่วนประกอบหลัก ของอาคาร ซ่ึงมักเกิดขึ้นทุก 30-40 ปี ดังนั้นระดับประสิทธิภาพของอาคารน้ันอาจไม่ได้ เปลี่ยนแปลงมากนักจนถึงก�ำหนดน้ี ช่วงระยะเวลานี้ยาวนานเกินกว่าช่วงอายุของเครื่องจักรใน อตุ สาหกรรม หรอื เคร่อื งจกั รและอุปกรณ์ในสาขาเศรษฐกิจอ่ืนมาก สำ� หรบั อาคารใหมท่ ย่ี งั ไมไ่ ดก้ อ่ สรา้ ง การเลอื กแบบอาคาร วสั ดกุ อ่ สรา้ งอาคาร เครอ่ื งจกั ร และอุปกรณ์ ทีท่ ำ� ใหอ้ าคารมีประสิทธภิ าพพลงั งานสงู กระท�ำได้งา่ ย และมีค่าใชจ้ ่ายสงู กวา่ อาคาร 42 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสรมิ การปรบั ปรุงประสทิ ธภิ าพการใชพ้ ลังงานในอาคาร

ท่ัวไปไม่มากนัก ในบางกรณีการออกแบบท่ีดีจะได้อาคารที่มีประสิทธิภาพพลังงานสูง แต่ค่า ก่อสร้างและค่าระบบอาจไม่สงู กวา่ อาคารทว่ั ไปก็ได้ แตส่ ำ� หรบั การปรบั ปรงุ และแกไ้ ขอาคารทมี่ อี ยแู่ ลว้ และยงั มอี ายใุ ชง้ านของอาคารและระบบ ยาว มูลค่าของผลการประหยดั ที่ได้ต้องนำ� มาหกั ด้วยมลู ค่าของอาคารและระบบทย่ี ังไม่หมดอายุ แตต่ อ้ งถกู เปลย่ี นไป ดงั นน้ั ความคมุ้ ทนุ ในการปรบั ปรงุ อาคารทม่ี อี ยแู่ ลว้ จะเปน็ ไดแ้ ลว้ แตก่ รณไี ป ขอ้ ความใน 2 วรรคขา้ งตน้ ใชไ้ ด้ดีโดยเฉพาะกบั กรอบอาคาร การออกแบบและก่อสร้าง กรอบอาคารท่ีดีมักไม่ยากและอาจมีต้นทุนไม่สูง แต่การแก้กรอบของอาคารที่มีอยู่แล้วในภาย หลงั กระท�ำได้จำ� กัดและย่งุ ยากกวา่ การแก้ไขระบบ เชน่ ระบบปรับอากาศ หรอื ระบบไฟฟ้าและ แสงสวา่ ง ประโยชน์จากการที่อาคารใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ได้ตกอยู่กับเจ้าของเท่า น้ัน ในประเทศกำ� ลังพัฒนาท่ียังใช้พลังงานในระดับสูง อาคารท่ีใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ จะน�ำไปสู่การประหยัดในส่วนของการลดค่าใช้จ่ายท่ีจะต้องจัดหาแหล่งพลังงาน การขยายการ ผลิตและการขยายระบบผลิตและส่งพลังงาน ดังนั้นประโยชน์ของประสิทธิภาพพลังงานยังตก อยกู่ ับสังคมโดยส่วนรวมดว้ ย ปัจจุบันยังมีอุปสรรคในการก่อสร้างและใช้อาคารที่มีประสิทธิภาพพลังงานสูงอยู่มาก โดยเฉพาะในส่วนของกรอบอาคาร การท่ีมีเกณฑ์สมรรถนะพลังงานของกรอบอาคารที่ประกอบ ด้วยดัชนีที่น�ำมาใช้ค�ำนวณปริมาณพลังงานไฟฟ้าท่ีใช้สืบเนื่องจากการใช้กรอบอาคารนั้น และ สามารถใช้ผลที่ได้ประกอบการค�ำนวณความคุ้มทุนของกรอบอาคารท่ีออกแบบน้ันอย่างแม่นย�ำ จะช่วยใหเ้ กดิ ความเชอื่ ม่นั และตัดสินใจเลอื กแบบกรอบอาคารได้ ตง้ั แตช่ ่วงสงครามโลกครง้ั ท่ี 2 ประเทศในกลุม่ สแกนดเิ นเวียไดเ้ ริ่มกำ� หนดใหบ้ ้านทีอ่ ยู่ อาศัยต้องใช้ฉนวนกันความร้อนที่รั่วไหลจากภายในบ้านผ่านผนังและหลังคา เพื่อให้บ้านท่ีอยู่ อาศัยให้ความสบายและประหยัดพลังงาน ภายหลังปี 1973 ที่เกิดวิกฤติการณ์น้�ำมัน ประเทศ ต่าง ๆ เช่นสหรัฐอเมริกาได้พัฒนาเกณฑ์ท่ีก�ำหนดประสิทธิภาพพลังงานของอาคารและมีการ ออกกฎหมายใหบ้ ังคับใชเ้ กณฑเ์ หล่าน้แี กอ่ าคารทจ่ี ะขออนุญาตก่อสร้าง กฎหมายดังกลา่ วเรียก ว่ากฎหมายพลงั งานอาคาร (Building Energy Code หรือ BEC) เกณฑท์ ่ีก�ำหนดประสทิ ธิภาพ พลงั งานของอาคารเหลา่ นม้ี เี กณฑส์ มรรถนะพลงั งานของกรอบอาคารเปน็ สว่ นประกอบทกุ เกณฑ์ • ค่าการถา่ ยเทความรอ้ นรวมของกรอบอาคาร ประเทศไทยโดยการสนบั สนนุ ของ พพ.(กรมพฒั นาพลงั งานทดแทนและอนรุ กั ษพ์ ลงั งาน) ไดพ้ ัฒนาดัชนีหรือตวั วัดสมรรถนะพลงั งานของกรอบ “อาคารประเภทธรุ กิจ” โดยพิจารณากลไก 43 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการสง่ เสริมการปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการใช้พลังงานในอาคาร

การถา่ ยโอนความรอ้ นผา่ นผนงั ทบึ และกระจกหนา้ ตา่ งทสี่ ง่ ผลตอ่ ภาระของคอยลเ์ ยน็ และเรยี กตวั วัดนวี้ า่ “คา่ การถา่ ยเทความรอ้ นรวมของกรอบอาคาร” ซึ่งมสี ตู รการค�ำนวณดงั น้ี OTTVi = (Uw)(1-WWR)(TDeq)+(Uf)(WWR)(∆T)+(WWR)(SHGC)(SC)(ESR) โดยเทอมแรก (Uw)(1-WWR)(TDeq) แทนคา่ ภาระของคอยลเ์ ยน็ สบื เนอื่ งจากกลไกการนำ� ความรอ้ นผ่านผนงั ทบึ เเททออมมทสดุ่ี 2ท(้าUยf)((WWWWRR))((S∆HT)GแCท)(นSภCา)(รEะจSาRก)กแารทนนำ� ภคาวราะมจรา้อกนกผารา่ สนง่กรรงั ะสจีอกาทแิตลยะผ์ า่ นกระจก หน้าตา่ ง ตวั วดั ทพี่ ฒั นาขนึ้ นสี้ ามารถใชค้ �ำนวณภาระการปรบั อากาศและไฟฟา้ ท่ีใชซ้ งึ่ เกดิ จากการ ถา่ ยโอนความร้อนผ่านกรอบอาคาร (Chirarattananon and Taweekun, 2004) ในระหวา่ งการพฒั นาดชั นนี ผี้ พู้ ฒั นาไดส้ รา้ งกราฟทแี่ สดงความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งมลู คา่ รวม ตลอดอายใุ ชง้ าน (life cycle cost) ของผนงั ทปี่ ระกอบดว้ ยวสั ดผุ นงั ทบึ และกระจกแตล่ ะแบบ และ คา่ การถา่ ยเทความรอ้ นรวมของกรอบอาคารนนั้ ดงั ตวั อยา่ งทแี่ สดงขา้ งลา่ งสำ� หรบั อาคารสำ� นกั งาน 44 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสริมการปรบั ปรงุ ประสทิ ธิภาพการใชพ้ ลงั งานในอาคาร

กราฟในตารางแสดงใหเ้ หน็ วา่ ผนงั อาคารทม่ี สี มรรถนะพลงั งานสงู มมี ลู คา่ รวมตลอดอายุ การใชง้ านนอ้ ย ซง่ึ แสดงวา่ มคี วามคมุ้ คา่ ผพู้ ฒั นายงั ได้ใชผ้ ลที่ไดป้ ระเมนิ ผลการอนรุ กั ษพ์ ลงั งาน ที่ได้ถ้าหากมกี ารนำ� เกณฑ์สมรรถนะพลังงานสำ� หรับอาคารมาใช้อย่างจรงิ จัง (Chirarattananon et al., 2010) งานวิจัยท่ีได้ท�ำต่อเน่ืองมาในประเทศไทยก�ำลังน�ำไปสู่การพัฒนาดัชนีหรือตัววัด สมรรถนะพลังงานส�ำหรับบ้านอยู่อาศัยในประเทศไทย รูปแบบของตัววัดท่ีได้ในขณะนี้เป็นดังนี้ OTTVBR = (1-WWR)(Uw)(TDeqsh)+(WWR)(Uf)(CTDsh)+(WWR)(SHGC)(SC)(ASH) สูตรการค�ำนวณนี้มีรูปลักษณ์เดียวกับกรณีของอาคารธุรกิจ และพารามิเตอร์ เช่น WระWบบRป,รUบั wอ,ากUาfศแมลคี ะวราะมบหบมแาสยงทสำ�วน่างอทงเ่ีจดะยีทว�ำกเพันิ่มเตผิมลทเพี่ไดื่อน้ ใหี้จะ้ไใดช้ผป้ ลรทะ้งักหอมบดกปับรเกะกณอฑบส์กมันรเรปถน็ นเกะขณอฑง์ สมรรถนะพลงั งานส�ำหรบั บา้ นอยู่อาศัย เอกสารอา้ งอิง - กรมพฒั นาพลงั งานทดแทนและอนรุ กั ษพ์ ลงั งาน คมู่ อื มาตรฐานประสทิ ธภิ าพพลงั งานส�ำหรบั อาคารทจี่ ะกอ่ สรา้ งหรอื ดดั แปลง เอกสาร ประกอบการอบรมเชงิ ปฏิบัติการการตรวจประเมินอาคารทจ่ี ะก่อสรา้ งหรอื ดดั แปลงเพ่ือการอนรุ กั ษพ์ ลังงานตามกฎหมาย พ.ศ. 2553. - ส�ำนักงานสถติ ิแหง่ ชาติ สรปุ ผลทส่ี ำ� คญั การส�ำรวจการใช้พลงั งานของครัวเรอื น พ.ศ. 2553. กรมพัฒนาพลงั งานทดแทนและอนุรกั ษ์พลงั งาน รายงานไฟฟา้ ของประเทศไทย 2553. - L ombard LP, Ortiz J, Pout C, A review on buildings energy consumption information, Energy and Buildings, 40, 394-398. - Lawrence Berkeley Laboratory, ASEAN-USAID Building energy conservation project final report, 1992. - Fairey, F. W. (1982) Effects of infrared radiation barriers on the effective thermal resistance of building envelopes, ASHRAE/ DOE Conference on “Thermal Performance of the Exterior Envelopes of Buildings II,” Las Vegas. - International Energy Agency (IEA), Technology road map for energy efficient building envelopes, 2013 - Chirarattananon S., Hien V. D., Benefits and costs of radiant barrier and roof insulation used under tropical climate, the 2nd International conference on sustainable energy and environment (SEE 2006), 21-23 November 2006, Bangkok, Thailand. - Chirarattananon S., Hien V. D. 2011. Thermal performance and cost effectiveness of massive walls under Thai climate. Energy and Buildings, 43 (7), 1655-1662. - S. Chirarattananon, V. D. Hien, P. Tummu, 2012, Thermal performance and cost effectiveness of wall insulation under Thai climate, Energy and Buildings, 45, 82-90. - P. Tummu, S. Chirarattananon, V. D. Hien, P. Chaiwiwatworakul, P. Rakwamsuk, Thermal performance of insulated walls Enclosing Residential Spaces in Thailand, Energy and Buildings, 61 (2013), 323-332. - S. Chirarattananon, D. Matuampunwong, M. F. Budiman, D. L. Chandra, Energy savings from daylighting through shaded windows, Proceedings of the 7th Lux Pacifica Conference, 6-8 March 2013, Bangkok, Thailand. - Surapong Chirarattananon and Juntakan Taweekun, An OTTV-based Energy Estimation Model for Commercial Buildings in Thailand, Energy and Buildings, 36, 2004, 680-689. - S. Chirarattanon, P. Chaiwiwatworakul, V.D. Hien, P. Rakkwamsuk, and K. Kubaha. 2010. Assessment of Energy Savings from the Revised Building Energy Code of Thailand, Energy, 35, 4, 1741-1753. 45 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรงุ ประสิทธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร





23 รายชอ่ื อาคาร ท่ไี ด้รบั ตราสญั ลกั ษณ์ กฟน. อาคารประหยัดพลังงาน MEA Energy Saving Building : 2013 จากอาคารโรงพยาบาลและอาคารไฮเปอร์มาร์เกตที่ สนใจสมัครเข้าร่วม “โครงการส่งเสริมการปรับปรุงประ- สิทธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร ปีท่ี 1 (พ.ศ. 2555- 2556) จ�ำนวน 52 อาคาร ประกอบด้วยโรงพยาบาล 12 แหง่ และไฮเปอร์มารเ์ กต 40 แหง่ คณะกรรมการ ได้พิจารณาตัดสินให้อาคารได้รับตราสัญลักษณ์ระดับ ที่ 1 ท้ังส้ินรวม 23 อาคาร ประกอบด้วยโรงพยาบาล 7 แห่ง และไฮเปอร์มารเ์ กต 16 แห่ง โดยไดจ้ ดั พิธมี อบ โรงพยาบาล ตราสัญลกั ษณร์ ะดบั ที่ 1 “กฟน. อาคารประหยดั พลังงาน” เมื่อวันท่ี 6 มิถุนายน 2556 ณ โรงแรมเซ็นทารา 1. โรงพยาบาลเกษมราษฎร์ รัตนาธิเบศร์ แอท เซ็นทรัลเวลิ ด์ 2. โรงพยาบาลนครธน 3. โรงพยาบาลนพรตั นราชธานี 4. โรงพยาบาลพญาไท 2 5. โรงพยาบาลพญาไท 3 6. โรงพยาบาลเวชการุณย์รัศมี 7. สถาบนั สขุ ภาพเด็กแห่งชาตมิ หาราชนิ ี 48 MEA Energy Saving Building : 2013 โครงการส่งเสรมิ การปรบั ปรุงประสิทธิภาพการใช้พลังงานในอาคาร