พ.ย.62 ตำบลด่านทับตะโก อ.จอมบึง จ.ราชบุรี

กศน.ตำบลด่ำนทบั ตะโก ศนู ย์กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอัธยำศยั อำเภอจอมบึง สำนกั งำนส่งเสริมกำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจังหวัดรำชบรุ ี สำนกั งำนสง่ เสริมกำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัย สำนกั งำนปลัดกระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศึกษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลด่ำนทับตะโก ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถ่ินให้กับประชำชนในพื้นที่ ตำบลด่ำนทับตะโก เพ่ือเพิ่มพูนควำมรู้ซ่ึงควำมรู้และทักษะกำรในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้ และฝึกฝนได้ทั้งจำกกำรศึกษำด้วยตนเองและรับกำรถ่ำยทอดจำกคนอื่น กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่เพื่อให้ ประชำชนในพื้นที่ได้นำไปใช้และเรียนรู้ เพื่อเพิ่มอำชีพและประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัว ให้มีกำร เจริญเติบโตอย่ำงต่อเน่ืองและเกื้อกูลในกำรผลิตซ่ึงกันและกัน โดยกำรใช้ทรัพยำกรที่มีอยู่และไม่มีสำรพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดด อย่ำงเหมำะสมเกิดประโยชน์สูงสุง มีควำมสมดุลย์ของสภำพแวดล้อมอย่ำงต่อเนื่อง และเกิดผลในกำรเพิ่มพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกร ธรรมชำติด้วย กศน.ตำบลด่ำนทับตะโก หวังว่ำเอกสำรเล่มน้ีคงม้ปี ระโยชน์ต่อผอู้ ำ่ นปละผู้ปฎิบตั งิ ำนตอ่ ไป กศน.ตำบลดำ่ นทับตะโก พฤศจิกายน 2562

สำรบญั คานา ขุนพทิ ักษ์ หนำ้ สารบญั กศน.ตาบลดา่ นทบั ตะโก 1 4 - ภูมิปัญญาเกษตรทฤษฎีใหม่ : คุณหดั พวงทอง 8 - ภูมิปญั ญาหัตถกรรมหญา้ แฝก โคมไฟหญ้าแฝก : คณุ บปุ ผา 11 - ภูมิปัญญาการป้นั ปูนโต๊ะลายไม้ : คุณเกษม ขุนพิทักษ์ คณะผู้จดั ทา

1 แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มลู คลงั ปัญญา-ภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ ตาบลดา่ นทบั ตะโก อาเภอจอมบงึ จังหวดั ราชบุรี ช่อื ภูมปิ ัญญา : เกษตรทฤษฎีใหม่ ( การปลูกพืชและการปลูกหญา้ แฝก ) ชื่อ นายหัด นามสกุล พวงทอง วนั เดือนปเี กดิ 5 ธนั วาคม พ.ศ. 2590 ทอ่ี ยู่ปัจจบุ นั (ท่สี ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขที่ 28 หมทู่ ี่ 11 ตาบล/แขวง ดา่ นทับตะโก อาเภอ/เขต จอมบึง จังหวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70150 โทรศพั ท์ 092-2737904 Line ID - E-mail address - Facebook - ความเปน็ มาของบุคคลคลังปญั ญา คุณหัด พวงทอง คือผู้ท่ีเรียนรู้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ จนเป็นท่ี ยอมรับของชุมชนหรือหน่วยงานต่าง ๆ ในเรือ่ งของดิน เช่น การดูแล การรักษาดิน โดยวิธีการปลูกหญ้าแฝก หรือการแกล้งดิน เริ่มต้นนั้นคุณลุงหัดได้บอกว่าเมื่อก่อนนั้นท่ีดินของตนเองไม่สามารถทาการปลูกอะไรได้เลย เพราะท่ีดินเป็นหินและทรายปนกัน จึงไม่ทาการปลูกพืชได้และไม่สามารถกักเก็บน้าไว้ใช้ในช่วงหน้าแล้งได้ และที่สาคัญกว่านั้นคือไม่มีคลองชลประทานหรือแม่น้าไหลผ่าน ซึ่งนับเป็นปัญหาท่ีสาคัญยิ่งในเร่ืองการทา การเกษตร จึงส่งผลให้ประชากรวัยแรงงานต้องออกไปหางานทานอกพ้ืนที่ แล้วทิ้งคนแก่และลูก หลานไว้ท่ี บ้าน เพื่อให้คนแก่เลี้ยง บ้านของคุณลุงหัดก็เป็นแบบนั้นเช่นกัน แล้ววันหน่ึงคุณลุงหัดได้ดูทีวี เรื่องหลัก ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและเกษตรทฤษฎีใหม่ โดยการปลูกหญ้าแฝกแซกกับแปลงผัก จึงได้นา แนวความคิดน้ีมาปรับใช้กับท่ีดินของตนเองการทาการเกษตร โดยเริ่มแรกนั้นคุณลุงหัดได้ทาการทดลองปลูก ในที่ดินของตนเองก่อนจานวน 2 ไร่ พบว่าประสบความสาเร็จเพียง 50 เปอร์เซ็นเท่านั้น เพราะท่ีดินในบาง แปลงท่ีทาการปลูกหญ้าแฝก ไม่ได้มีปัญหาในเรื่องของการไม่กักเก็บน้าเท่าน้ันแต่ยังมีปัญหาในเร่ืองอื่น ๆ อีก อาทิเช่น ดินเป็นกรด ดินเปรี่ยว เป็นต้น ซ่ึงก็มีผลที่ให้หญ้าแฝกที่ปลูกในท่ีดินนั้นไม่มีการเจริญเติบโต เม่ือพบปัญหาดังน้ีจึงได้ไปปรึกษากับเจ้าหน้าที่พัฒนาท่ีดินในเรื่องของปัญหาของดินที่เจอ หลังจากได้รับ คาปรึกษาได้นามาแก้ไขปัญหากับท่ีดินของตนเอง หลังจากน้ันครูลุงหัดได้ทาการทดลองปลูกหญ้าแฝกในแปลง ผักของตนเองอีกครั้งก็ประสบความสาเร็จ และได้ทาการแนะนาให้เพ่ือนบ้านท่ีอยู่ในระแวงใกล้เคียงปลูกหญ้า แฝกแซกในแปลงผักของตนเอง เพ่ือชะลอการชะล้างหน้าดินและการเก็บกักความชุ่มชื่นให้กับดินอีกด้วย และเป็นการเพม่ิ ปริมาณอินทรยี วตั ถุให้กบั ดนิ การนาหญ้าแฝกมาปลูกนั้นมีผลดใี นหลาย ๆ เรื่อง อาทิเช่น ราก หญ้าแฝกท่ปี ระสานกนั เป็นร่างแหจะช่วยดูดยึดนา้ ไว้ในดิน จะเห็นได้จากไมผ้ ลหรอื พชื ไรท่ ี่เจรญิ ในแปลงทีม่ ีการ ปลูกหญ้าแฝกแซกอยู่ด้วย ซึ่งเม่ือเปรียบเทียบกับพืชผัก ผลไม้ที่ปลูกในแปลงท่ีไม่มีการปลูกหญ้าแฝกจะมีการ เจริญเติบโตที่ดีกว่าพืชที่ปลูกในแปลงที่มีหญ้าแฝก ปัจจัยหนึ่งคือ ระดับความชื้นในดินมีมาก และยาวนานกว่า ทาให้สามารถปลูกพืชได้มากยิ่งข้ึน และต้นหญ้าแฝกสามารถนาไปขายได้ เป็นการเพ่ิมรายได้ให้กับตนเองและ ครอบครวั อีกทางหนึ่ง จากปัญหาดังกล่าวได้มีการแก้ไข ส่งผลให้วัยแรงงงานไม่ต้องออกไปหางานทางานพื้นท่ี และหัดกลับมาทาการเกษตรเพม่ิ ข้นึ ทาให้ลดปัญหาในเร่อื งของการทอดทิ้งผู้สูงอายุและลกู หลานของตนเอง

2 จุดเด่นของภูมปิ ญั ญาท้องถิ่น - เปน็ สถานที่ถ่ายทอดความรู้ - เปน็ แหลง่ ศึกษาดูงาน - เปน็ แหลง่ ฝึกทดลองงานด้านเศรษฐกจิ พอเพยี ง วตั ถดุ บิ ท่ใี ชป้ ระโยชน์ในการผลติ ที่เกิดจากภูมิปญั ญา ซึง่ พ้นื ทีอ่ ่ืนไม่มี - การปลกู หญา้ แฝกในสายพันธ์ต่าง ๆ - การใชป้ ยุ๋ คอกในการปลกู ผกั และผลไมต้ า่ ง ๆ - การนาหญ้าแฝกมาคลมุ โคนตน้ ไม้เพื่อให้ช่วยซบั น้าที่รดลงไปเกบ็ ไวแ้ ละให้มีความชุ่มชื่น รายละเอียดของภูมิปญั ญาท้องถิ่น - รูปแบบการถ่ายทอดความรู้ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฎิบัติในพื้นที่จริง ประโยชน์ที่ได้รับจากภูมิปัญญาคอื สามารถนาไปปฎบิ ตั ิไดจ้ ริง รูปแบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพรภ่ ูมิปญั ญาท้องถนิ่ ยังไม่เคยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ า่ นสอ่ื มวลชนและสือ่ อ่นื อยา่ งแพร่หลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอกจานวน........คร้งั จานวน........คน มีการนาไปใช้ อ่นื ๆ ( ระบุ ) ลกั ษณะของภมู ิปัญญาทอ้ งถิน่ การพัฒนาตอ่ ยอดภูมิปัญญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คณุ ค่า และความภาคภมู ใิ จ ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถิน่ /นวัตกรรมท่คี ิดคน้ ขนึ้ มาใหม่ ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ินด่งั เดมิ ได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ทีไ่ ดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคือ การปลูกผักแบบยกร่อง แล้วเอาเมล็ดหว่าน ไม่มีการปลูกหญ้าแฝกแซกตามแปลงผัก ไมม่ ีการเว้นระยะห่างทีเ่ หมาะสมกับการเจริญเตมิ โตของผัก การพัฒนานาต่อยอดคือ การเตรียมแปลงปลูกผัก ควรใช้หญ้าแฝกปลูกรอบพื้นที่ยกร่องหรือรอบ แปลงเพาะปลูกพืชผัก เพื่อตดั ใบหญา้ แฝกนาไปคลุมดนิ ทดแทนการใชฟ้ างขา้ ว ซ่ึงเปน็ วธิ ีดั้งเดิมและนบั วันจะหา ฟางข้าวไดย้ ากข้ึน นอกจากเปน็ การลดค่าใชจ้ ่ายในการขนยา้ ยฟางขา้ วจากในนาแลว้ ยังช่วยป้องกนั การพังทลาย ของร่องปลูกพืชได้อย่างดีอีกด้วย ข้อได้เปรียบอีกอย่างคือ เป็นวัสดุคลุมดินท่ีสามารถสร้างข้ึนมาได้เองในพ้ืนที่ โดยไม่ต้องขนยา้ ยมาจากที่อื่น

3 รูปภาพเจ้าของภูมิปญั ญา นายหัด พวงทอง ( เจา้ ของภมู ิปัญญา เกษตรทฤษฎีใหม่การปลูกพืชและการปลกู หญา้ แฝก ) รูปภาพภูมปิ ัญญา การปลูกผักแซกกบั หญ้าแฝกในแปลงผกั แปลงสาธิตการปลกู หญา้ แฝกในสายพนั ธ์ตา่ ง ๆ

4 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมลู คลงั ปัญญา-ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ตาบลดา่ นทบั ตะโก อาเภอจอมบึง จังหวัดราชบรุ ี ช่ือภมู ิปัญญา : หตั ถกรรมหญ้าแฝก โคมไฟหญ้าแฝก ชือ่ นางบุปผา นามสกลุ ขุนพทิ ักษ์ วันเดอื นปีเกิด 4 เมษายน พ.ศ. 2511 ทอ่ี ยู่ปัจจบุ ัน (ท่ีสามารถตดิ ตอ่ ได้) บา้ นเลขที่ 71 หมู่ที่ 11 ตาบล/แขวง ดา่ นทับตะโก อาเภอ/เขต จอมบงึ จงั หวัด ราชบรุ ี รหัสไปรษณยี ์ 70150 โทรศพั ท์ 092 – 2737904 Line ID 092 – 2737904 E-mail addrese - Faceboo นกแขกเตา้ เฒ่าแตก่ าย ความเป็นมาของบคุ คลคลงั ปญั ญา คุณบุปผา ขุนพิทักษ์ ( พ่ีแขก ) เป็นบุคลท่ีมีความรู้ในเรื่องของนาหญ้าแฝกมาการแปรรูปให้เป็น ผลิตภัณฑ์หรือรูปร่างต่าง ๆ ด้วยตนเอง อีกทั้งในชุมชนบ้านเกาะมะซาง หมู่ 11 ตาบลด่านทับตะโก อาเภอ จอมบึง จังหวัดราชบุรี ท่ีตนเองอาศัยอยู่น้ันมีการส่งเสริมการปลูกหญ้าแฝกในพ้ืนท่ีดินของตนเอง เพื่อลดการ ชะล้างของหน้าดิน เก็บกักน้าไว้ในดิน เพ่ือเพิ่มความชุมชื่นให้กับดิน คุณพี่แขกเห็นว่าเม่ือมกี ารปลูกหญ้าแฝก เยอะมากข้ึนในพื้นท่ีของตนเองน้ัน จึงควรมีการนาหญ้าแฝกมาเพิ่มมูลค่าหรือแปรรูปให้เป็นของใช้ในรูปแบบ ตา่ ง ๆ นอกจากการนามาแปรรปู ในรปู แบบของการทาเป็นหลงั คาหญ้าแฝก จึงมีการทดลองนาหญ้าแฝกมาแปร รปู เป็น ตุ้มหูหญ้าแฝก หลังจากน้ันพ่ีแขก ได้ไปเข้าร่วมอบรมการทาผลติ ภัณฑ์จากหญา้ แฝก กบั กลุ่ม บริษัท ปตท.เคมิคอล จากัด หลังกลับจากการอบรม พ่ีแขกก็ได้ทดลองแปรรูปหญ้าแฝกในรูปแบบต่าง ๆ อาทิเช่น เขม็ กัดหญา้ แฝก ดอกไม้แห้งหญ้าแฝก กล่องใส่ดินสอ ปากกาหญ้าแฝก สมุดทามือจากหญา้ แฝก แต่มากลุ่ม บริษัท ปตท.เคมิคอล จากัด ได้เชิญพี่แขกส่งผลงานเข้าประกวด โดยผลงานที่ส่งเข้าประกวดน้ัน คือโคมไฟ จากหญ้าแฝก ผลปรากฏว่าได้รางวัลที่ 2 ประเภทการแปรรูปผลิตภณั ฑ์จากหญ้าแฝก หลงั จากนน้ั พ่ีแขกได้ กลับมาส่งเสริมให้กับเยาวชนในชุมชนในเร่ืองการแปรรูปหญ้าแฝก ส่งผลให้เยาวชนในชุมชนเกิดจิตสานักใน เรื่องของเศรษฐกิจพอเพียงและเป็นการทาสิ่งของในธรรมชาติเพ่ิมมูลค่า เป็นการลดรายจ่ายเพ่ิมรายได้ให้กับ ตนเอง นอกจากการส่งเสริมให้กับเยาวชนในชุมชนแล้วพี่แขกยังได้ไปเป็นวิทยากรให้กับหน่วยงานต่าง ๆ อีก มากมายในเรื่องของหญา้ แฝก ซงึ่ เป็นการทาส่งิ ของในธรรมชาติเพิม่ มุลคา่ เปน็ การลดรายจ่ายเพมิ่ รายได้ให้กับ ตนเอง จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน - เปน็ สถานทถี่ า่ ยทอดความรู้ - เป็นแหล่งศึกษาดูงาน - เป็นแหล่งฝึกทดลองงานด้านหัตถกรรมหญ้าแฝก

5 วตั ถุดบิ ท่ใี ชป้ ระโยชน์ในการผลิตทเ่ี กดิ จากภมู ปิ ญั ญา ซ่งึ พน้ื ทอ่ี ืน่ ไม่มี - การแปรรูปหญา้ แฝกให้เปน็ ผลิตเฟอรน์ ิเจอร์ของตกแตง่ บ้าน - การนาหญา้ แฝกมาสร้างเพือ่ ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ รายละเอยี ดของภมู ิปญั ญาท้องถน่ิ - รูปแบบการถ่ายทอดความรู้ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฎิบัติในพื้นที่จริง ประโยชนท์ ีไ่ ดร้ ับจากภูมปิ ัญญาคอื สามารถนาไปปฎบิ ตั ไิ ด้จริง รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่ ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นสื่อมวลชนและส่อื อน่ื อยา่ งแพร่หลาย มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอกจานวน........ครัง้ จานวน........คน มกี ารนาไปใช้ อืน่ ๆ ( ระบุ ) ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพัฒนาต่อยอดภูมปิ ัญญาให้เปน็ นวตั กรรม คุณค่า และความภาคภมู ิใจ ภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน/นวตั กรรมที่คิดค้นขน้ึ มาใหม่ ภูมิปัญญาทอ้ งถิ่นดง่ั เดิมได้รับการถา่ ยทอดมาจาก ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ินท่ีได้พฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดิมคือ ปลูกหญ้าแฝกเพ่ือเพ่ิมความชุมช่ืนให้กับดิน ส่วนใบหญ้าแฝกเอาไปคลุมดินในแปลงผัก หรอื ไม่กเ็ อามามงุ หลงั คา การพัฒนานาต่อยอดคือ การเตรียมเส้นหญ้าแฝกสาหรับทาผลติ ภัณฑ์ นาไปตากให้แห้งเมอื่ แห้งแล้ว นาหญ้าแฝกเส้นท่ีเหมาะสมกับผลิตภัณฑ์แต่ละชนิด โดยจะทาโดยการแยกเส้นส้ันและความยาว ความอ่อน และความแข็งออกตามความเหมาะสมที่จะใช้ ซึ่งแล้วแต่ชนิดของผลิตภัณฑ์ การใช้ใบหญ้าแฝกตากแห้งมาทา ผลิตภัณฑ์หัตกรรม โดยผ่านกระบวนการอื่นนั้น ผู้สานควรจะต้องระวังและดูลักษณะทิศทางของหนามเล็ก ๆ ที่ปลายใบ ตัดปลายใบออกประมาณ ๒๐ ซ.ม. เพราะปลายใบจะคมและรูดใบไปตามทิศทางของหนาม วิธีน้ี เหมาะสมกับการทาผลิตภัณฑ์สานแบบหยาบๆ ไม่ต้องการความประณีตเท่าไรนัก การรีดใบน้ัน เพ่ือให้เรียบ แยกเส้นสาหรับสานลาย ๓ การเรียด ให้นาใบหญ้าแฝกที่ตากแห้งแล้วมาเรียดเป็นเส้นเล็ก ๆ ขนาดเท่ากันเพ่ือ สานเป็นผลิตภัณฑ์ วิธีน้ีเหมาะกับการทาผลิตภัณฑ์ที่ต้องการ ความละเอียด ประณีต ๔ ใช้วิธีนามาต้ม หาก ต้องการให้เส้นหญ้าแฝกเหนียวข้ึน ก็ให้นาใบ หญ้าแฝกไปต้ม ในน้าสะอาดผสมเกลือแกง โดยใช้อัตราส่วน น้า ๑๐ ลิตรต่อเกลือ แกง ๑ ช้อนโต๊ะ ต้มให้เดือดประมาณ ๑๐ – ๑๕ นาที แล้วนามาล้างให้สะอาด ๑ คร้ัง แล้ว ตากให้แห้ง จะได้เส้นหญ้าแฝกที่เหนียวและขาวข้ึน ทาให้ไม่ค่อยมีเช้ือรา แต่ความมันเงาของเส้นหญ้าจะลด นอ้ ยลง การท่ีจะเลอื กใชว้ ิธีไหนกข็ ้ึนอยู่กบั ประเภทของผลิตภัณฑ์ว่าต้องการ ความประณีตมากน้อยแค่ไหน และ ต้องคานึงถึงเวลาที่จะใช้ในการผลิตด้วย ควร คัดเลือกเฉพาะใบหญ้าแฝกอ่อน โดยก่อนนามาสานให้พรมน้า เพ่ือให้ใบไมแ่ ข็ง กระด้างในการสาน หรอื จะใชผ้ า้ ชบุ นา้ หมดมาดๆ รูดขนท่ีใบก่อนสานก็ได้

6 รูปภาพเจ้าของภมู ปิ ญั ญา นางบุปผา ขุนพิทักษ์ ( เจา้ ของภูมปิ ัญญา หัตถกรรมหญา้ แฝก โคมไฟหญ้าแฝก)

7 รปู ภาพภูมิปัญญา รางวลั ชนะเลิศอนั ดับท่ี 2 ประเภทการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากหญา้ แฝก โคมไฟหญา้ แฝก การแปรรปู หญ้าแฝกเป็นผลติ ภัณฑ์ต่าง ๆ

8 แบบบนั ทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปัญญา-ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ ตาบลด่านทบั ตะโก อาเภอจอมบึง จังหวัดราชบรุ ี ชอื่ ภูมปิ ัญญา : งานป้นั ปูนโตะ๊ ลายไม้ ชอื่ นายสุขเกษม นามสกลุ ขนุ พิทักษ์ วนั เดอื นปีเกดิ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2511 ท่ีอยู่ปัจจุบัน (ทสี่ ามารถติดต่อได้) บ้านเลขท่ี 71 หมู่ที่ 11 ตาบล/แขวง ดา่ นทบั ตะโก อาเภอ/เขต จอมบงึ จังหวดั ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70150 โทรศพั ท์ 092 - 2737904 Line ID - E-mailaddrese - Facebook - ความเป็นมาของบุคคลคลังปัญญา คุณเกษม ขุนพิทักษ์ ( พ่ีเกษม ) เป็นบุคคลท่ีมีความรู้ความสามารถในเร่ืองของงานช่างไม่ว่าจะเป็น ด้านงานไม้ หรืองานปูน พี่เกษมก็สามารถทาได้ โดยเริ่มจากครอบครัวของตนเอง เพราะคุณพ่อของ พ่เี กษมเป้นชา่ งประเภทงานไม้ แล้วในสมัยเดก็ ๆ นั้น ได้ไปช่วยคุณพ่อทางานในเร่อื งของงานชา่ ง หลายคร้งั จน กระทง้ั พ่สี ขุ เกษมได้แต่งงานมคี รอบครวั จึงได้รบั งานสร้างบา้ นประเภทไมแ้ ละสะสมประสบการณ์มาเร่ือย ๆ จน เกิดความชานาญ จนมาในสมัยท่ีคนส่วนใหญ่นิยมปลูกบ้านแบบปูน พี่เกษมก็ได้ทาการฝึกฝนฝีมือในเร่ืองของ ช่างปูนจนเกิดความชานาญ จนต่อมาในปัจจุบันสภาพเศรษฐกิจไม่ค่อยดี ไม่ค่อยมีคนจ้างไปทางานเท่าไรนัก พ่ีเกษมจึงได้ทาการทดลองงนาปูนมาป้ันเป็นรูปแบบต่าง ๆ อาทิเช่น กระถาง โต๊ะ เก้าอ้ี ออกมาทดลองขาย โดยเร่ิมแลกนั้นมีคนสนใจไม่เท่าไร ต่อมาได้รับความนิยมมากมาย พ่ีเกษมจึงได้มีการถ่ายทอดความรู้ในเร่ือง ของงานปน้ั ให้กับเยาวชนในชุมชน จุดเดน่ ของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ - เปน็ สถานที่ถ่ายทอดความรู้ - เป็นแหล่งศกึ ษาดงู าน - เปน็ แหลง่ ฝึกทดลองงานด้านหตั ถกรรมหญ้าแฝก วตั ถุดิบทีใ่ ช้ประโยชน์ในการผลติ ท่เี กดิ จากภูมิปัญญา ซง่ึ พ้ืนทีอ่ ่ืนไม่มี - การปนั้ ปูนให้เป็นผลติ เฟอร์นเิ จอรข์ องตกแตง่ บ้าน - การนางานศลิ ปะมาสรา้ งผลิตภณั ฑ์เพอื่ ประโยชนใ์ นเชิงพาณิชย์ รายละเอยี ดของภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ - รูปแบบการถ่ายทอดความรู้ด้านการศึกษาดูงาน ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฎิบัติในพ้ืนที่จริง ประโยชน์ทไี่ ด้รบั จากภมู ปิ ญั ญาคอื สามารถนาไปปฎิบัตไิ ดจ้ รงิ

9 รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ มู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพร่ผ่านส่อื มวลชนและส่ืออื่นอยา่ งแพรห่ ลาย มีการดูงานจากบคุ คลภายนอกจานวน........ครั้ง จานวน........คน มีการนาไปใช้ อน่ื ๆ ( ระบุ ) ลักษณะของภมู ิปัญญาท้องถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภมู ิปัญญาใหเ้ ปน็ นวัตกรรม คณุ คา่ และความภาคภมู ิใจ ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ /นวัตกรรมท่ีคดิ คน้ ขนึ้ มาใหม่ ภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่นิ ดัง่ เดมิ ไดร้ ับการถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ญั ญาท้องถ่ินท่ไี ดพ้ ฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคือ การนาปนู มาสรา้ งบ้าน หรือฉาบอฐิ ในการก่อสรา้ งตา่ งๆ การพัฒนานาต่อยอดคือ การเตรียมปูนท่ีใช้ทางานป้ันปูน จะต้องเป็นปูนขาวท่ีมีคุณภาพในเร่ืองของ ความเหนียว และจับตัวแข็งแกร่ง เมื่อภายหลังปูนปั้นนั้นแห้งสนิทแล้วด้วยการประสมน้ายา และวัสดุบาง ชนิด เพื่อเพิ่มคุณภาพ คือ น้ากาว อย่างหนึ่งกับน้ามันพืชอย่างหนึ่ง ปูนขาวซ่ึงเน้ือปูนพร้อมจะใช้ทางานป้ัน ได้เรียกว่าปูนน้ากาว ส่วนปูนขาวซึ่งเนื้อปูนผสมด้วนน้ามันข้ึนเป็นเน้ือปูนเรียกว่า ปูนน้ามันปูนน้ากาว ประกอบด้วย ปูนขาว ทรายแม่น้า กาวหนังสัตว์ น้าตาลอ้อย และ กระดาษฟางเล็กน้อย เหตุท่ีต้องใช้ กระดาษ ฟาง และ น้าตาลอ้อยผสมร่วมกับเนื้อปูน เพราะกระดาษฟาง น้ันเป็นส่ิงชว่ ยเสรมิ โครงสรา้ ง ในเนื้อปูนให้ยึดกัน มั่นคง และ ช่วยให้ปูนไม่แตกรา้ ว เมื่อเกิดการหด หรือ ขยายตัว ส่วนน้าตาลอ้อย ที่นามาใช้ผสมปูนก็เพ่ืออาศัย เป็นตัวเรง่ ใหป้ นู จบั ตวั แขง็ แรงเร็วข้ึน อาจทรงตัวอย่ไู ด้ ในขณะทย่ี งั ทาการปัน้ ไม่แล้วเสร็จ

10 รูปภาพเจ้าของภูมิปญั ญา นายสุขเกษม ขนุ พิทักษ์ ( เจ้าของภมู ปิ ญั ญา งานป้ันโต๊ะลายไม้) รูปภาพภูมปิ ญั ญา งานโตะ๊ ปนู ลายไม้ งานโตะ๊ ปูนลายไม้ 1 ชุด

11 คณะผจู้ ัดทำ ที่ปรกึ ษำ แจ้งหม่นื ไวย์ ผอ. กศน.อำเภอจอมบึง นำยนพรัตน์ ศรีพรหมทอง ครผู ู้ช่วย นำงศนั สนุ ีย์ รำ่ ง/เรยี บเรยี งและจัดพิมพ์ นำงมัณฑนำ นิลอร่ำม ครู กศน.ตำบลดำ่ นทบั ตะโก

12 ปกหลงั