ม.ค.63 ต.รางบัว อ.จอมบึง จ.ราชบุรี

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลรางบัว ได้ดำเนินการจัดทำภูมิปัญญาในท้องถิ่น ให้กับประชาชนในพื้นที่ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวัดราชบุรี เพื่อเพิ่มพูนความรู้ซึ่งความรู้และทักษะการในการดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สามารถเรียนรู้และฝึกฝนได้ทั้งจากการศึกษาด้วยตนเองและรับการถ่ายทอดจากคนอื่น การนำภูมิปัญญามา เผยแพร่เพื่อให้ประชาชนในพื้นที่ได้นำไปใช้และเรียนรู้เพื่อเพิ่มอาชีพและประสบการณ์ให้กับตนเองและ ครอบครัว ใหม้ ีการเจรญิ เติบโตอย่างต่อเนื่องและเก้ือกูลในการผลติ ซงึ่ กันและกัน โดยการใช้ ทรัพยากรท่ีมีอยู่ให้ เกิดประโยชน์และไม่มีสารพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่างเหมาะสมเกิดประโยชน์สูงสุด มีความสมดุล ของ สภาพแวดล้อมอย่างต่อเนื่องและเกิดผลในการเพิ่มพูนความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากร ธรรมชาติด้วย กศน. ตำบลรางบวั หวงั ว่าเอกสารเลม่ น้คี งเป็นประโยชน์ต่อผู้อา่ นและผู้ปฏิบตั ิงานตอ่ ไป กศน.ตำบลรางบวั มกราคม 2563

สารบัญ คำนำ : นางสาวอญั ชนา กองแกว้ หน้า สารบัญ กศน.ตำบลรางบวั : นางประภาพร ไผ่ทอง 1 5 -ภมู ิปญั ญาผ้าจก : นางสาย นิยมญาติ -ภมู ิปญั ญา ดา้ นนวดแผนไทย 9 -ภมู ปิ ัญญา แพทย์แผนไทย คณะผจู้ ัดทำ

1 แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มลู คลงั ปัญญา-ภูมิปญั ญาท้องถ่ิน ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จงั หวดั ราชบุรี ชือ่ ภมู ปิ ัญญา ผ้าจก ขอ้ มูลพื้นฐาน รายบคุ คล เจา้ ของภูมิปัญญาท้องถิน่ /บุคคลคลงั ปญั ญา ชอื่ น.ส. อัญชนา นามสกุล กองแก้ว วันเดือนปเี กดิ 14 เดอื น กรกฎาคม พ.ศ. 2517 ที่อยู่ปัจจบุ นั (ท่ีสามารถติดตอ่ ได้) บา้ นเลขท่ี 77 หมทู่ ่ี 6 .ตำบล รางบวั อำเภอจอมบงึ จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรณยี ์ 70150 โทรศพั ท์ 081-0124701 Line ID 081-0124701 Facebook เนย อัญชนา ความเปน็ มาของภมู ิปญั ญา คุณอัญชนา กองแกว้ คอื ผทู้ ส่ี บื สานภูมิปญั ญาท้องถิ่น ด้านผา้ จก อีกท้งั รักษาวฒั นธรรม ไทย- ยวน จากการทอผา้ เป็นอาชีพเสรมิ เป็นการทอสรา้ งรายได้เป็นอาชีพหลกั และเปน็ ผู้ท่ีศกึ ษาทางด้านการตลาด เพือ่ ทีจ่ ะจำหนา่ ยผ้าจกใหก้ ับสมาชิกในหมบู่ า้ น เช่น การออกรา้ น การหาตลาดนอกชุมชน และเป็นตัวแทน ฝ่ายขาย สร้างรายไดใ้ ห้กบั ตัวเองและสมาชิกในชมุ ชน อีกท้งั เป็นตัวแทนถ่ายทอดการทอผา้ จก ใหก้ บั นักเรยี น ในโรงเรยี นและผูท้ ่ีมีศกึ ษาดงู านศนู ย์ทอผ้าจก เนอ่ื งจากผ้าจกมรี าคาแพง เราจงึ คิดคน้ ดดั แปลงเป็นผลติ ภณั ฑใ์ หม่ขน้ึ มาเพ่อื จำหนา่ ยเป็นของขวัญ ของฝากทีร่ าคาไม่แพงเกินไป เชน่ กระเปา๋ รองเท้า ท่ีใสโทรศพั ท์ ที่ใส่กระดาษทิชชู และทอผ้าจกเปน็ แถบ เลก็ ๆ เพอื่ ตกแตง่ ชุดเส้ือผา้ กางเกง แทนช้ินงานใหญ่ ๆ เพื่อง่ายสำหรับการจำหน่ายและมีแรงทจี่ ะซ้ือได้ สำหรบั ผูบ้ รโิ ภค จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญาจดุ เด่นของภูมปิ ญั ญา -เปน็ บคุ คลทีสามารถถ่ายทอดความรไู้ ด้ -เปน็ แหล่งศกึ ษาดูงานได้ วตั ถุดบิ ที่ใช้ประโยชน์ในผลิตภณั ฑท์ เ่ี กิดจากภูมปิ ญั ญา ซึ่งพน้ื ท่ีอื่นไม่มี -การย้อมสี -ลวดลาย -การทอ รายละเอียดของภมู ิปัญญาท้องถิ่น -เปน็ การสบื ทอดการทอผา้ จก ซึ่งเป็นลายผ้าทเ่ี ป็นเอกลักษณข์ องคน ไท-ยวน ซึ่งในสมัยโบราณจะทอ ใช้ภายในครัวเรือน -มลี วดลายเปน็ เอกลักษณข์ อง ไท-ยวน

2 รปู แบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ัญญาท้องถิน่ ยังไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มีการเผยแพรผ่ า่ นสอื่ มวลชนและสอ่ื อ่ืนอย่างแพร่หลาย มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จำนวน ครง้ั จำนวน คน มีการนำไปใช้ อื่น ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภูมิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การพัฒนาต่อยอดใหเ้ ปน็ วฒั นธรรมคุณค่า (มูลคา่ ) ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ /นวตั กรรมท่ีคิดค้นขึ้นมาใหม่ ภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ด้ังเดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมิปัญญาท้องถิ่นท่ีได้พฒั นาและต่อยอด แบบเดิมคอื การทอผ้าถุงซินซวิ่ ผ้าจก ผา้ ขาวมา้ แดง การพัฒนาต่อยอดคือ เนอ่ื งจากผ้าจกมีราคาแพง เราจงึ คิดค้นดัดแปลงเปน็ ผลติ ภณั ฑ์ใหม่ ขนึ้ มาเพือ่ จำหนา่ ยเปน็ ของขวัญของฝากที่ราคาไมแ่ พงเกนิ ไป เช่น กระเป๋า รองเทา้ ทใ่ี สโทรศัพท์ ท่ีใสก่ ระดาษ ทิชชู และทอผ้าจกเปน็ แถบเลก็ ๆ เพื่อตกแต่งชุดเส้ือผ้า กางเกง แทนช้ินงานใหญ่ ๆ เพ่ืองา่ ยสำหรบั การ จำหนา่ ยและมแี รงทจ่ี ะซอ้ื ได้สำหรบั ผ้บู ริโภค

3 ภาพภูมปิ ัญญา นางสาวอัญชนา กองแกว้

4 ภาพภูมิปญั ญาท้องถ่นิ กรองด้าย ทอผ้าจก ผา้ จก

5 แบบบันทึกชดุ ข้อมลู คลังปญั ญา-ภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่ิน ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวดั ราชบุรี ชอื่ ภูมิปัญญา ด้านนวดแผนไทย ข้อมูลพ้นื ฐาน รายบคุ คล เจ้าของภูมิปัญญาทอ้ งถน่ิ /บุคคลคลงั ปัญญา ชอ่ื นางประภาพร นามสกลุ ไผ่ทอง วันเดอื นปีเกิด 9 มีนาคม พ.ศ. 2ถต ทอี่ ย่ปู ัจจุบัน บ้านเลขท่ี 270/1 หมูท่ ี่ 4 ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จังหวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรณยี ์ 70150 ความเปน็ มาของภูมิปญั ญา นางประภาพร ไผ่ทอง ได้เริ่มต้นเรยี นนวดแผนไทยจาก งบประมาณ กศน.อำเภอจอมบึง เป็นผู้เรยี นรุ่นแรก หลักสตู ร 100 ชว่ั โมง ที่ รพ.สต.บา้ นหนองนกกระเรยี น และเรียน ครบ 375 ช.ม และไดร้ ับใบประกอบวิชาชพี ด้านนวนแผนไทย และได้ไปเรียนการนวดจดั กระดกู เพือ่ รักษา จากการเรียน วิชาชพี สามารถสรา้ งอาชพี ให้เปน็ อาชพี หลกั สร้างรายไดใ้ ห้กับครอบครวั และรบั เป็นวิทยาการถ่ายทอดความรู้ ด้าน การนวดแผนไทย ให้กบั ประชาชนในพื้นทส่ี ามารถประกอบอาชีพได้ อีกท้ัง นางประภาพร ไผท่ อง ยงั ไดเ้ คยเดนิ ทางไปประกอบอาชีพทปี่ ระเทศเกาหลใี ต้ ใน ดา้ นการนวนแผนไทย ซ่งึ ปจั จุบัน นางประภาพร ไผท่ อง มรี ้านนวดของตัวเอง ที่รับนวดทกุ วนั ณ บา้ นหนองนกกระเรียน หมทู่ ่ี ๔ ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จงั หวดั ราชบุรี จดุ เด่นของภูมปิ ัญญาจุดเด่นของภูมปิ ัญญาจดุ เดน่ ของภูมิปัญญา -เปน็ บคุ คลทสี ามารถถ่ายทอดความร้ไู ด้ -เปน็ แหลง่ ศกึ ษาดงู านได้ -เปน็ แหล่งฝึกทดลองดา้ นการนวดแผนไทย วตั ถดุ ิบทใ่ี ชป้ ระโยชน์ในผลติ ภณั ฑท์ เี่ กิดจากภูมิปญั ญา ซง่ึ พื้นท่ีอน่ื ไม่มี -การนวดโดยรกั ษาอาการ -การนวดจดั กระดูก รายละเอียดของภมู ปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน ผนู้ ำดา้ น นวดแผนไทย ซงึ่ ในปัจจบุ นั นวดแผนไทยมีความจำเป็นในการดำเนนิ ชีวิต และสามารถ ชว่ ยเหลอื ผูค้ น ในการรักษาสุขภาพ เพราะการนวดในปัจจุบนั จะเปน็ รปู แบบการนวดรกั ษา และการดูแล สุขภาพ นวดคลายเส้น นวดรักษา นวดบรรเทา

6 รปู แบบและลกั ษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถิน่ ยังไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพร่ผา่ นส่ือมวลชนและส่ืออน่ื อยา่ งแพรห่ ลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอก จำนวน ครงั้ จำนวน คน มกี ารนำไปใช้ อื่น ๆ (ระบุ) ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถิ่น การพฒั นาต่อยอดใหเ้ ป็นวฒั นธรรมคุณคา่ (มูลคา่ ) ภมู ิปัญญาท้องถิ่น/นวัตกรรมท่คี ิดค้นขึ้นมาใหม่ ภมู ปิ ัญญาท้องถน่ิ ดั้งเดมิ ไดร้ ับการถา่ ยทอดมาจาก ภมู ิปัญญาท้องถน่ิ ท่ีได้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คอื การนวด การพฒั นาต่อยอดคือ ผู้นำด้าน นวดแผนไทย ซึ่งในปัจจุบนั นวดแผนไทยมีความจำเป็นใน การดำเนนิ ชวี ติ และสามารถช่วยเหลือผคู้ น ในการรกั ษาสุขภาพ เพราะการนวดในปัจจุบัน จะเปน็ รูปแบบการ นวดรกั ษา และการดูแลสุขภาพ นวดคลายเสน้ นวดรกั ษา นวดบรรเทา

7 ภาพภมู ิปัญญา นางประภาพร ไผท่ อง

8 รูปภาพภูมิปัญญา

9 แบบบันทึกชุดขอ้ มูลคลังปญั ญา-ภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จงั หวัด ราชบรุ ี ชอื่ ภมู ิปัญญา แพทย์แผนไทย ขอ้ มูลพื้นฐาน รายบุคคล เจ้าของภูมิปญั ญาทอ้ งถน่ิ /บุคคลคลงั ปัญญา ช่ือ นางสาย นามสกุล นิยมญาติ วนั เดือนปเี กิด 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2503 ท่ีอยปู่ จั จบุ นั บา้ นเลขท่ี 73 หมูท่ ่ี 7 ตำบลรางบัว อำเภอจอมบึง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรณยี ์ 70150 ความเป็นมาของภมู ิปญั ญา นางสาย นยิ มญาติ คือผทู้ ่ีสืบสานประเพณี วัฒนธรรมไทย ดา้ นแพทยแ์ ผนไทยและได้ศึกษา ดา้ นแพทย์แผนไทย โดย ได้รบั ความรู้ โดยการเรียนหลักสูตรแพทยแ์ ผนไทย จากมหาวิทยาลัยราชภัฎหมบู่ ้าน จอมบึง ระดบั ปริญญาตรี และไดน้ ำความร้มู าสร้างรายไดใ้ ห้กบั ครอบครัวและนำสมุนไพรพน้ื บา้ นของตำบล รางบวั มาเพ่ิม เพื่อให้ประชาชนในเขตตำบลรางบวั มสี ขุ ภาพท่ดี ี และมยี าท่ีมคี ณุ ภาพและราคาถูกได้ใช้ จุดเดน่ ของภมู ปิ ัญญาจดุ เดน่ ของภูมปิ ญั ญาจุดเด่นของภูมิปญั ญา -เปน็ บุคคลทสี ามารถถ่ายทอดความรู้ได้ -เปน็ แหลง่ ศกึ ษาดงู านได้ -เป็นแหลง่ ฝึกทดลองด้านการนวดแผนไทย วัตถดุ ิบที่ใชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ที่เกดิ จากภูมปิ ญั ญา ซึง่ พน้ื ที่อื่นไม่มี -ผลิตภัณฑ์ -ตวั ยา รายละเอียดของภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ ผูน้ ำด้าน แพทยแ์ ผนไทย ซง่ึ ในปัจจุบนั นัน้ มีน้อยคนที่จะมคี วามร้ดู า้ นน้ี และนำเอาพืชในชมุ ชนม ประยุกต์ใหม้ มี ลู คา่ เพม่ิ สรา้ งรายไดแ้ ละได้ถา่ ยทอดความร้ใู ห้กับประชาชนในตำบล และไดเ้ ป็นวิทยากรถ่ายทอดความร้ดู า้ น แพทยแ์ ผนไทยใหก้ ับเยาวชนในโรงเรยี นดว้ ย

10 รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพรผ่ ่านสอ่ื มวลชนและสื่ออื่นอยา่ งแพรห่ ลาย มกี ารดงู านจากบคุ คลภายนอก จำนวน ครั้ง จำนวน คน มกี ารนำไปใช้ อ่นื ๆ (ระบุ) ลกั ษณะของภมู ิปญั ญาทอ้ งถิ่น การพัฒนาตอ่ ยอดใหเ้ ปน็ วฒั นธรรมคณุ คา่ (มูลคา่ ) ภมู ิปัญญาท้องถนิ่ /นวตั กรรมท่ีคดิ ค้นข้ึนมาใหม่ ภูมปิ ัญญาท้องถิน่ ดั้งเดมิ ได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก ภูมปิ ัญญาท้องถิ่นทไี่ ด้พัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคอื การแพทย์แผนไทย การพฒั นาต่อยอดคือ การนำความรดู้ า้ นแพทยแ์ พทย์ไทยมาประยกุ ต์ใช้กับวัสดดุ บิ ภายใน ชุมชน ทำใหเ้ กดิ ผลติ ภณั ฑท์ ี่หลากหลายในชุมชน

11 ภาพภูมปิ ญั ญา นางสาย นิยมญาติ

12 รปู ภาพภมู ิปญั ญา ยาลม นำ้ มันเหลอื ง ยาหม่อง

13 คณะผ้จู ัดทำ ทีป่ รกึ ษา นายนพรัตน์ แจง้ หมื่นไวย์ ผอู้ ำนวยการ กศน.อำเภอจอมบึง นางศนั สนุ ีย์ ศรีพรหมทอง ครูผ้ชู ว่ ย ร่าง/เรยี บเรียงและจัดพิมพ์ ศลิ ปชัย ครู กศน.ตำบลรางบวั นางสาวเพลินพิศ