หนังสือ คู่มือ มัคทายก (แบบล้านนา)

หนงั สือ คูม ือ มัคทายก (แบบลา นนา) ผูเรยี บเรียง พระเกรียงไกร ขนั ตโิ ก พระวัณณวุ รรธน จิรวฑฒฺ โน

คำนำ เมื่อพูดถึงศาสนาพิธีในพุทธศาสนา หากตั้งขอสังเกตจะพบวา ในแตละหมูบานแตละอำเภอ แตละ จังหวดั จะไมค อยเหมือนกนั ทัง้ นี้ ข้นึ อยูกบั วิถชี วี ิตขนบธรรมเนยี มประเพณีทองถ่นิ แตละแหง แตกตางกันไมมี ผดิ หรอื ถกู ไปทกุ เรอ่ื ง แตจ ดุ ประสงคก ็เพอ่ื ที่จะรว มประกอบพธิ กี รรมในพระพุทธศาสนาใหเกิดบญุ กุศลน่ันเอง ดังนั้นคณะผูจัดทำ จึงทำหนังสือ คูมือ มัคทายก (แบบลานนา) (E-Book) เพื่อหาแนวทางรวมกันใน ดานศาสนาพธิ ีที่ถูกตองและปรับปรงุ ใหเหมาะสมกับสมัยปจจุบัน ทางคณะผจู ัดทำจงึ ได รวมกันแบงหนาท่ีใน การจัดทำขอ มลู แตล ะสว นและรวมกนั ตรวจทานตลอดจนจดั พิมพเ ปน รูปเลม ขอขอบคุณคณะกรรมการที่ปรึกษาและคณะกรรมการรวบรวมขอมูลทุกทาน หากทานผูอานมี ขอ เสนอแนะใดๆ ทจี่ ะเปนประโยชนทางคณะผูจดั ทำขอขอบพระคณุ เปนอยา งยิ่ง คณะผูจัดทำทุกทาน

สารบญั หนา 1 เรอ่ื ง 2 0000ความรูเก่ียวกับศาสนพธิ ี 2 0000ประเภทของศาสนพิธที างพระพุทธศาสนา 2 0000ประเภทของงานศาสนพิธี 5 0000องคประกอบของพธิ ี 5 0000การเตรยี มการและการปฏิบตั งิ านศาสนพธิ ี 5 0000การเตรยี มการกอนการปฏิบตั งิ านศาสนพธิ ี 6 0000การตง้ั โตะหมูบูชาในงานศาสนพธิ ี 10 0000พธิ กี รรม งานมงคลและงานอวมงคล เบื้องตน 13 0000ความหมายของเครอ่ื งสบื ชะตามี 16 0000ตวั อยางขัน้ ตอนพิธีกรรม 16 0000มคั ทายกนำกลาวคำถวายภัตตาหาร ( สังฆทาน ) 17 0000วันทาหลวง (แบบลา นนา) 18 0000วนั ทานอ ย (แบบลานนา) 18 0000คำอาราธนาธรรม 18 0000คำอาราธนาพระปรติ ร 18 0000การใสข นั แกวทงั้ สาม 19 0000คำลาขาวพระพุทธ 20 0000ครูบาฅนบญุ เมอื งบญุ หลวงนครหรภิ ุญชยั 21 0000ครูบาชยั ยะวงศาพฒั นา 22 0000ครบู าพรหมา 23 0000วิธกี ารหาดวู ันเกากอง 24 0000วนั เสีย(ลานนา) 0000หนงั สอื อา งองิ

ศาสนพธิ ี พธิ ีกรรม ทางพระพุทธศาสนา (ลานนา) ความรเู ก่ยี วกบั ศาสนพิธี ศาสนพธิ ีกร คือ ผทู ำหนาที่เปน ผูดำเนินการพธิ ที างศาสนา ซงึ่ มคี วามรอบรูใ นดานพธิ ีการตาง ๆ ทำหนาที่ ควบคุม ปฏิบัติการ จัดการ และประสานงานระหวางผูรวมปฏิบัติงานพิธีตลอดจนถึงการใหคำแนะนำ ให คำปรกึ ษาในการดำเนนิ กิจกรรมพิธที างพระพทุ ธศาสนาไดอยางชัดเจนและถูกตอ งตามโบราณประเพณีท่ีไดมีการ สืบทอดกันมา ศาสนพธิ ี คอื พธิ กี ารปฏิบัตใิ นทางพระพทุ ธศาสนาหรอื เปนแบบอยาง แบบแผน ที่ปฏบิ ัตติ ามขน้ั ตอน เรา อาจแยกออกเปน ๒ งานใหญๆคอื ๑. งานมงคล ๒.งานอวมงคล ผูร ว มงาน คอื ผูท่เี จา ภาพเชญิ มารวมเปนเกยี รตแิ กพ ธิ ีดำเนนิ กิจกรรมในพิธีรว มกัน เชน รวมฟง พระสงฆแ สดงพระธรรมเทศนา เจริญพระพุทธมนต เจาภาพควรประมาณจำนวน ผูท่ีรับเชิญมารวมกจิ กรรมใหเ หมาะสมกบั สถานที่ ควรกำหนดผูทค่ี อยตอนรับผูมารว มงาน กำหนด สถานทนี่ ่ังสำหรบั ผูเปนประธาน ของท่ีระลึก เปน ตน ถา บคุ คลท่เี ชญิ เปน ผใู หญ เจาภาพ ควรกำหนดใหชัดเจนวา ใครน่งั ตรงไหน อยา งไร เนื่องจากเมอ่ื ผรู บั เชญิ นง่ั เรียบรอยแลว ถา มี การเคลื่อนยา ยที่นง่ั ในภายหลัง ผูรบั เชญิ จะเสียความรสู กึ ท่ีดใี นการเขา รว มกิจกรรม งานมงคลหรือกุศลพิธี เปนงานที่เปนมงคล ไดแก งานพิธีขึ้นบานใหม งานแตงงาน ฉลองตำแหนง งาน ทำบุญคลายวันเกิด เปน ตน งานอวมงคลหรอื งานอกุศลพธิ ี เปน งานทเี่ กย่ี วขอ งกบั งานศพ งานทำบุญอัฐิ งานทำบญุ 100 วนั เปนตน พธิ ีงานมงคล กม็ ีองคประกอบ ดังนี้ การเตรียมการ คือ การจัดสถานที่บูชา ถาจัดได หองบูชาหรือโตะหมูบูชาประกอบดวย พระพุทธรูป แจกนั ดอกไม เชิงเทียน ๒ กระถางธูป ๑ ต้งั อยูทีเ่ หมาะสม พระพกั ตรพระพทุ ธรูปไปทางทศิ ตะวนั ออกหรือทิศ เหนือ 1.

ประเภทของศาสนพิธีทางพระพทุ ธศาสนา ๑) กุศลพิธคี ือ พิธีกรรมทเี่ นอ่ื งดวยการอบรมเพอื่ ความดงี ามทางพระพทุ ธศาสนาเฉพาะตัวบคุ คล เชน การ แสดงตนเปนพุทธมามกะ การเวยี นเทียนในวันสำคญั ทางพระพทุ ธศาสนาการรกั ษาศีลตาง ๆ ๒) บุญพิธีคือ การทำบุญอันเปนประเพณีในครอบครัว ในสังคม เกี่ยวเนื่องกับวิถีชีวติ ของสังคม เชน พิธี ทำบญุ งานมงคล พิธที ำบุญงานอวมงคล ๓) ทานพธิ คี ือ พธิ ีถวายทานตาง ๆ เชน ปาฏิบุคลกิ ทาน การถวายสังฆทาน การถวายกฐนิ ผาปา ผาอาบ น้ำฝน และอน่ื ๆ ๔) ปกิณกพิธีคือ พิธีเบ็ดเตล็ด เกี่ยวกับมารยาทและวิธีปฏิบัติศาสนพิธีเชน วิธีตั้งโตะหมูบูชา จัด อาสนะสงฆว ิธวี งดายสายสิญจนวธิ ีจุดธปู เทยี น วิธแี สดงความเคารพ วิธปี ระเคนของพระสงฆว ธิ ีทอดผา บังสุกุล วิธี ทำหนังสืออาราธนาและใบปวารณา วธิ ีอาราธนาศลี อาราธนาพระปริตร อาราธนาธรรม วิธีกรวดนำ้ ฯลฯ ประเภทของงานศาสนพธิ ี ๑.งานพระราชพิธี เปนงานที่พระมหากษัตริยทรงพระกรณุ าโปรดเกลาฯ ใหจัดขึ้นเปนประจำปเ ชนพระ ราชพธิ ีฉตั รมงคล พระราชพธิ เี ฉลิมพระชนมพรรษา หรืองานทีท่ รงพระกรุณาโปรดเกลาฯใหจัดขึ้นเปนกรณีพิเศษ เชน พระราชพธิ ีอภเิ ษกสมรส พระราชพธิ ีสมโภชเดือนและขนึ้ พระอู ๒.งานพระราชกุศล เปนงานท่ีพระมหากษัตรยิ ท รงบำเพญ็ พระราชกุศล งานพระราชกศุ ลบางงานตอเนื่อง กับงานพระราชพิธีเชน พระราชกุศลมาฆบูชา พระราชกุศลทักษิณานุประทานพระบรมอัฐิสมเด็จพระบรมราช บุพการีพระราชกศุ ลทรงบาตร ๓.งานรัฐพิธี เปนงานพิธีที่รัฐบาลหรือทางราชการจัดขึ้นเปนประจำปโดยกราบทูลเชิญพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัว เสด็จพระราชดำเนิน ทรงเปนประธานประกอบพิธีเชน รัฐพิธีที่ระลึกวันจักรีรัฐพิธีฉลองวัน พระราชทานรฐั ธรรมนูญ ซง่ึ ปจจุบนั ทรงรบั เขา เปนงานพระราชพิธี ๔.งานราษฎรพิธี เปนงานทำบุญตามประเพณีนิยมที่ราษฎรจัดขึ้นเพื่อความเปนสิริมงคลแกตนเองและ ชุมชน หรอื เปน การทำบุญเพอ่ื อุทิศผลใหแกผูท่ีลว งลับไปแลวในโอกาสตา ง ๆ ซ่งึ เปน การจดั ตามความศรัทธาและ ความเช่ือทีถ่ อื ปฏบิ ตั ิสบื ทอดกนั มาตามทอ งถิ่นหรือชุมชนนัน้ ๆ องคประกอบของพิธี ๑) พธิ ีกรรม คือ การกระทำที่เปนวิธกี ารเพ่ือใหไ ดรับผลสำเร็จและนำไปสูผลทตี่ องการอันเปนเครื่องนอม นำศรัทธาที่จะพาเขาสูเปา หมายตามวัตถุประสงคของผูที่จัดกิจกรรมนั้น ๆและสามารถนอมนำใหผูศ รทั ธาเขาถึง ธรรมทีส่ งู ขึ้น 2.

๒) พิธีการ คือ ขั้นตอนของพิธีท่กี ำหนดไวต ามลำดับตั้งแตเ ร่มิ ตนพิธจี นจบพิธีเพ่ือใหก ารจัดกิจกรรมในพิธี นั้น ๆเปนไปดวยความถูกตอง เรียบรอย และสวยงาม อันนำมาซึ่งความศรัทธาและความเชื่อในการจัดกิจกรรม รวมกัน ทง้ั ในสวนผทู ีเ่ ขา รวมพิธีและผูทีพ่ บเหน็ ๓) พิธีกร คือ ผูดำเนินรายการประกอบพิธีกรรมนั้น ๆ ใหเปนไปตามขั้นตอนที่ไดกำหนดไวโดยทำหนาท่ี รับผดิ ชอบในดานพธิ ีการ ประสาน ควบคุม และกำกับพธิ ีการตาง ๆใหเ ปน ไปดว ยความเรียบรอยตามกำหนดการ ในกรณีทีเ่ ปน พิธกี รทางศาสนา จะเรยี กวา “ศาสนพิธกี ร” ซึ่งหมายถงึ ผูท ำหนา ทีค่ วบคมุ และปฏบิ ัติศาสนพิธใี ห ถูกตองตามพิธีกรรมทางศาสนาตลอดจนประสานงานเพื่อใหการดำเนินกิจกรรมในพิธีนั้น ๆ เปนไปดวย ความเรยี บรอย คุณสมบตั ิของศาสนพิธกี ร ๑) ความรคู วามสามารถ ในการปฏิบัตศิ าสนพธิ ี ๒) มไี หวพริบ ปฏภิ าณ ตดั สนิ ใจ และแกไ ขขอขดั ของไดรวดเร็วและเรยี บรอ ย ๓) มีความแมนยำ ละเอยี ด รอบคอบ ๔) แตงกายและปฏิบตั ติ นใหเหมาะสมตามกาลเทศะ มีมารยาทเรียบรอย ๕) สามารถประสานงาน ควบคุม กำกับพธิ ีการไดดี ลำดบั ของศาสนพิธี การเตรยี มการ เมื่อมีการปรกึ ษาหารือและมีขอ ตกลงกันเปนทีเ่ รียบรอยแลว ในการจัดพิธีเนื่องในโอกาสตาง ๆ นั้น ผูที่ ไดรบั มอบหมายใหท ำหนา ทใี่ นการเปน ผดู ำเนนิ กจิ กรรมจะตอ งมีการเตรยี มการ ดังนี้ ๑) การเตรียมสถานท่ี ๒) การเตรยี มอปุ กรณ ๓) การเตรยี มบคุ ลากร ๔) การเตรยี มกำหนดการ การเตรยี มสถานที่ กิจกรรมแรกที่ผูดำเนินกิจกรรมควรคำนึงถึง คือ การเตรียมสถานที่ ควรคำนึงถึงความเหมาะสมของ สถานที่ งานที่จะจัดเปนงานพิธีใด งานมงคล หรืองานอวมงคล สถานที่นั้นมีความเหมาะสมกบั การจัดพิธหี รือไม เพยี งใด ซึ่งจะไดม กี ารวางแผนในการจัดกจิ กรรมใหเหมาะสมกับสถานท่ี โดยมหี ลกั การพิจารณา ดังนี้ ๑) ความเหมาะสมของสถานทใ่ี นการจดั พิธี ๒) มคี วามกวา งขวาง เพยี งพอกับการรองรับผรู ว มพธิ ี ๓) สะอาด สะดวก ปลอดภยั ๔) ไมม เี สยี งรบกวน 3.

การเตรยี มอุปกรณ การเตรียมอปุ กรณ เปนสง่ิ จำเปน ของพธิ ตี า ง ๆ ซ่ึงผูทำหนา ที่ศาสนพิธีกรควรมีความรู ความเขาใจเก่ยี วกบั พธิ กี ารหรือพิธีกรรมตา ง ๆ เชน วตั ถุประสงคข องการจัดศาสนพธิ ี เปน งานมงคล งานอวมงคล หรอื การจดั งานมงคลและงานอวมงคลพรอมกนั ซง่ึ แตล ะงานจะตอ งใช อปุ กรณในการประกอบพธิ ที ่ีแตกตางกนั เชน งานมงคลสมรส งานวางศลิ าฤกษเ ปนตน อปุ กรณห ลกั ท่ีใชใ นงานศาสนพิธี ๑) โตะหมูบ ชู า พระพทุ ธรปู แทนกราบ ๒) แจกันดอกไมห รอื พานพุม ๓) กระถางธูป เชงิ เทียน ๔) ธูป เทยี น บูชาพระ ๕) เทยี นชนวน ๖) ท่กี รวดน้ำ ๗) สำลีกรรไกร เช้อื ชนวน (น้ำมนั เบนซินผสมกบั เทียนขี้ผึง้ แท) ๘) ใบปวารณา และจตปุ จจัยไทยธรรม ๙) เคร่ืองขยายเสียงพรอ มอุปกรณ ๑๐) เคร่ืองรบั รองพระสงฆ เชน น้ำรอน นำ้ เย็น อาสนส งฆห รือพรมน่งั เส่ือ หมอนพิง กระดาษเชด็ มือ กระโถน เปน ตน การจุดธูปเทียน มีสิง่ ทน่ี าศกึ ษาอยูไมน อย คอื ทำไมจึงจุดเทียน ๒ เลม ธูป ๓ ดอก และตองมีดอกไม ใสแจกันหรือพวงมาลยั สำหรบั บูชาพระรัตนตรัยดว ย ในปจจบุ ันตางใหค วามหมายตรงกนั วา จุดเทยี น ๒ เลม น้นั เลม ที่หน่ึง หมายถึงพระธรรม อกี เลมหนึ่ง หมายถึง พระวนิ ยั เทียนสองสวา งเห็นทางฉนั ใด พระธรรมพระวนิ ยั กเ็ ปนทางแหงพระธรรมฉนั น้ัน ธูป ๓ ดอก หมายถึง การบชู าพระคุณของพระพทุ ธเจา กลาวคือ ดอกท่ี ๑ การบูชาพระปญ ญาธิคณุ ดอกท่ี ๒ การบูชาพระบริสุทธิ คุณ ดอกที่ ๓ การบูชาพระมหากรุณาธิคุณ สวนดอกไมในแจกันหรือ พวงมาลัยก็ดีนัน้ คือ การบูชาพระสงฆ อน่ึง มักมีการสงสยั กันในเร่ืองการจุดเคร่อื งบูชาพระรัตนตรัยวา จุดธปู เทยี นบชู าพระรัตนตรัย หรือจุดเทยี นธูป บูชาพระรัตนตรัย ประโยคไหนถูกตอง ขอนี้เห็นวาเปนขอปลีกยอย ไมติดใจมากนัก เราควรมองเหตุผลที่ ถกู ตอ งดีกวา วา ความจริงควรเปนอยางไร จะเหน็ วา ผูจ ุดแตละคนทา นจดุ เทยี นกอนเสมอ พธิ จี ดุ เทียน ท้งั ๒ เลม เรม่ิ เลมขวามือของพระพุทธรูป (ซายมอื ผูจุด) จุดธปู ๓ ดอก ท่กี ระถางธปู ไหวพ ระ อาราธนาศีล ๕ อาราธนาพระปรติ ร (ถา มกี ารแสดงพระธรรมเทศนา) ก็อาราธนาธรรมดว ย 4.

การเตรยี มการและการปฏบิ ตั งิ านศาสนพธิ ี เมื่อถงึ กำหนดวันพิธผี ทู ม่ี หี นา ท่ีรบั ผดิ ชอบในการเปนผดู ำเนินการ ควรมีการจัดเตรียมและแบง งานใหผูรวม ปฏิบัติงานในพิธีตาง ๆ ใหชัดเจน ใครทำอะไร ที่ไหน อยางไร ควรมีการตรวจสอบความพรอมของอุปกรณ เครื่องใชใหพรอมตลอดเวลา เชน เครื่องสักการบูชาพระรตั นตรยั พระพุทธรปู เทียนชนวน สิ่งตาง ๆ เหลานี้ผูทำ หนาที่เปนศาสนพิธีกร และพิธีกรผูชวยจะตองชวยกันดูแลการจัดเตรียมและการปฏิบัติใหเปนไปดวยความ เรยี บรอ ย การเตรยี มการกอ นการปฏบิ ตั งิ านศาสนพธิ ี การปลู าดสถานท่ี การจัดปูลาดพื้นที่ดวยเครื่องปูลาด เชน พรมหรือเสื่อ สำหรับจัดเปนอาสนสงฆและที่สำหรับแขกที่มา รวมงาน การปูลาดสถานที่ควรคำนึงถึงความเหมาะสมและความสวยงามดวยถาเคร่ืองปูลาดมีมาก สามารถปูให เต็มพื้นที่ที่ประกอบพิธีไดควรเลือกคัดดูสีสัณฐาน ลวดลายและขนาดใหเหมาะสมการปูใหปูลำดับลดหลั่นกันไป คือ การปูลาดตรงบริเวณรอยตอระหวางพรหมหรือเสื่อ ตองใหดานสูงทับดานต่ำ อยาใหดานต่ำทับดานสูง ให กำหนดทางดา นพระพุทธรปู และพระสงฆประดิษฐานอยูเปน ดานสูง เพราะตามคตินยิ มโดยทั่วไป เปนการแสดงถึง ความเคารพกันของสังคมไทย ผูใหญนั่งสูงกวาผูนอย ผูนอยไมนัง่ สูงกวาผูใหญ พระภิกษุนั่งตามลำดับอาวุโส คือ พรรษาหรือสมณศกั ด์ิแลว แตกรณขี องงานพิธีนน้ั ๆ การตง้ั โตะหมบู ชู าในงานศาสนพิธี การต้ังโตะหมูบ ชู า ตงั้ เพ่อื เปน ทปี่ ระดษิ ฐานพระพุทธรูป พรอมทั้งเครือ่ งบชู าตามคตนิ ยิ มของชาวพุทธ ซ่ึง ปรากฏในพุทธประวัติวา เมื่อพุทธบริษัทมีความประสงคจะบำเพ็ญกศุ ลอยางหนึ่งอยางใด มักจะนิมนตพระสงฆ โดยมพี ระพุทธเจาเสดจ็ มาเปนประธานสงฆใ นการบำเพญ็ กุศลนั้น ๆ ดังนนั้ เพอ่ื ใหมีความสมบูรณในพระรัตนตรัย คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆใ นการจดั งานทเี่ ก่ียวกับศาสนพิธที างพระพทุ ธศาสนา พุทธศาสนกิ ชนจึงนยิ ม อัญเชิญพระพุทธรปู มาประดิษฐานเปน นมิ ิตรแทนพระองคส มเด็จพระสัมมาสมั พทุ ธเจาในพิธนี น้ั ๆ ซึ่งตอมาถือวา โตะหมูบูชาเปนที่ประดิษฐานของสิ่งที่เคารพบูชาของสังคมไทย และเปนองคประกอบของเครื่องมนัสการบูชา ปจจบุ ันจงึ ไดม ีการจัดตงั้ โตะ หมบู ชู าเพ่ือวตั ถปุ ระสงคอ่นื แตท้ังนีก้ ็เปนไปดวยความเคารพสกั การบูชาในส่ิงที่นำมา ประดิษฐานบนโตะหมูบูชาทั้งสิ้น ผูที่ทำหนาที่ศาสนพิธีกรจึงควรมีความรูและความเขาใจในการจัดโตะหมูบูชา เชน พิธีใดควรจัดอยางไร ใชโตะ หมูชุดใด เชน หมู ๕ หมู ๗หรือ หมู ๙ เครอื่ งประกอบบนโตะหมมู อี ะไรบา ง ซ่ึงส่ิง ตา ง ๆ เหลาน้ตี องดคู วามเหมาะสมของสถานทแี่ ละพิธีที่จะจัดกิจกรรม โตะ หมูบชู า นยิ มตง้ั ไวดานขวามือของพระสงฆแตถ าสถานท่ีไมอำนวยก็อนุโลมใหต ้ังไวทางดานซา ยมือของ พระสงฆไดควรพิจารณาใหเหมาะสมกับสถานที่ ไมควรวางไวในตำแหนงที่ตองใชเปนทางเดินผานไปมา ซึ่งการ บำเพญ็ กุศลทางพระพุทธศาสนามกี ารจัดตงั้ โตะหมูบูชา เชนงานกศุ ลพธิ แี ละงานบญุ พธิ ี 5.

งานกุศลพธิ คี อื พิธกี รรมตา ง ๆ อนั เกย่ี วดวยการอบรมเพ่อื ใหเกิดความดีงามทางพระพุทธศาสนา เฉพาะตวั บคุ คล รวมทั้งการปฏบิ ัติศาสนพิธีของพระสงฆ งานบุญพิธีคือ พธิ ีกรรมทีพ่ ทุ ธศาสนิกชนปรารภทำความดีเนอ่ื งดวยประเพณใี นครอบครวั หรือประเพณีที่ เกีย่ วกับวิถชี ีวติ ของคนท่ัวไป ท้งั ท่ีเปน งานมงคล หรอื งานอวมงคลซง่ึ มกี ารต้งั โตะหมูบชู าแบบประยกุ ตไมเ ต็ม รปู แบบ การจัดโตะ หมบู ูชา ใหประดษิ ฐานพระพทุ ธรปู ไวท โ่ี ตะหมตู ัวสูงสดุ และไมค วรต้ังเครื่องบูชาใด ๆ ไวบ นโตะ หมตู ัวเดียวกบั ท่ีประดิษฐานพระพุทธรูป สมเด็จพระมหาวรี วงศ( วนิ ธมฺมสารเถร)ไดกลาวไวว า “เนือ่ งจากพระ พทุ ธ พระธรรม และพระสงฆ เปนส่งิ ทีค่ วรกระทำความยำเกรงใหเกดิ แกผ ูท่เี ปนพทุ ธศาสนิกชนใหห นัก เพราะมี คามาก เพราะเห็นไดย าก เปนสิ่งทีส่ ะสมไดเฉพาะคนดีถาพทุ ธศาสนิกชนทำมกั งา ยกบั พระรตั นตรยั ก็จะไมเปน พระรัตนตรยั ” สำหรับในงานพธิ ีทั่วไปนยิ มใชพ ระพุทธรปู ปางสมาธิเปนพระบูชาไมนิยมปางประทับยนื หรอื ปาง ไสยาสนแ ตถา ปนงานพิธีทำบญุ วันเกดิ หรือทำบุญอายุ นิยมใชพระพุทธรปู ปางประจำวันเกิดของเจาของงาน การจัดเครือ่ งบชู าตามท่นี ยิ มใชกนั มหี ลากหลายแตกตา งกนั ตามความเหมาะสม เชน โตะ หมซู ัด โตะเด่ยี ว เปน ตน การจดั เครือ่ งสักการบูชามากนอ ยใหจ ดั ตามความเหมาะสมกบั สถานท่ีและฐานะของเจาภาพ พิธใี หญห รือ พิธีเล็ก แตส่งิ ที่ถอื เปนเครอ่ื งสกั การบูชาหลัก มีอยู ๓ ประการคอื ๑. ธปู ใช๓ ดอก ปกเรียงกนั เปนหนากระดานในลักษณะตง้ั ตรงไวในกระถางธปู เน่อื งจากเปนความเช่ือ ของบรรพบุรษุ มาแตโบราณวา ควันเปน สิ่งที่เบาลอยสูอากาศเบ้อื งบนแลวจางหายไป ควันท่จี างหายไปนี้อาจจะ ไเปน สอ่ื นำไปสูสงิ่ ทต่ี นเคารพนับถือบูชาไดไมว าจะอยูณ ทใ่ี ด ๒. เทยี น ใช๒ เลม ต้ังไวท โ่ี ตะ หมูบ ชู าตวั เดียวกบั กระถางธปู ดานซายและดา นขวาของกระถางธปู อยาง ละ ๑ เลม ซึ่งหมายถงึ การใหความสวา งในทางธรรมแกมนษุ ย หรอื เปน สัญลกั ษณของสง่ิ ทีเ่ คารพนบั ถือ ๓.ดอกไมน ยิ มจดั เปนแจกันหรือพานพุม ไมน อ ยกวา ๒ แจกัน หรือ ๒ พาน ซ่งึ เปน ส่งิ ทกี่ อใหเ กิดความ หอม และมสี ีสันสวยงาม อันหมายถึง ทกุ คนไมม ใี ครรังเกยี จคนทม่ี ีคณุ ธรรมความดียอ มมีแตคนสรรเสริญยกยอง นับถือ พธิ กี รรม งานมงคลและงานอวมงคล เบอื้ งตน งานทำบญุ มงคลขนึ้ บานใหม ๑.สิง่ ทตี่ อ งจดั หากอนวนั งาน - หาวนั มงคลหรอื วนั ดีโดยใหพ ระสงฆหรือมัคนายกวดั หาให - เตรียมเครือ่ งใชในครวั เรือนทกุ อยาง - เตรยี มเครอ่ื งใชครวั ไฟทุกอยา งเตรียมโตะ หมูบชู า, พระพุทธรูป, อาสนะสงฆดายมงคล, กระโถน, แกว นำ้ , ทก่ี รวดนำ้ - บาตรน้ำมนตพ ระบรมฉายาลักษณส่ิงมงคลทเ่ี ห็นสมควรเครื่องสืบชะตา ๑๐๙ ทุกอยา ง ๑ ชุด ๒. กำหนดการศาสนพิธใี นวันงาน 6.

- ทำพธิ ีบูชาทา วท้งั ๔ (นยิ มทำเชา ประมาณเวลา ๐๖.๓๐ น.) - กลา วคำทกั ทายมงั คละข้นึ บา นใหมต ามคติโบราณ (กลาวไชโย ๓ จบ) - นำพระพุทธรปู และวัตถมุ งคลทกุ อยา งขน้ึ บานพรอ มท้ังครัวเรือนครัวไฟ - พระสงฆเจริญชัยมงคลคาถา (ชยันโต ๓ จบ) - เจาภาพจุดธูปเทยี นบูชาพระรัตนตรยั - มัคนายกนกลา วคำบชู าพระรตั นตรยั - เจาภาพจุดธูปเทยี นบชู าพระรตั นตรัย - สมาทานศลี -รบั ศีล พรอ มกัน - มัคนายกอาราธนาพระปรติ ร (พระสงฆร ปู ที่ 6 สัคเค) - เจาภาพจดุ เทยี นเทา ตึง (เทยี นสงู เทาตัวเรายนื ) - พระสงฆ ๙ รปู เจริญพระพุทธมนต - เจาภาพจดุ เทยี นนำ้ มนตข ณะพระสงฆข ้ึนบท อเสวนา จ พาลานัง -พระสงฆเจรญิ พระพุทธมนตจนจบ - เจาภาพจดุ ผตด๊ิ ตนี กา จดุ เทียนเทา อายุ จดุ ฝายเทาอายจุ ดุ ธูป ๓๘ ดอกบชู ามงคล ๓๘ - พระสงฆสืบชะตา (ใชแ กว นำ้ ตกน้ำมนตถวายสงฆท ุกรูป) - เจาภาพรบั นำ้ พระพุทธมนตพรอมทัง้ ผกู ขอมือ - นําเครือ่ งปจจยั ไทยธรรมมาวางหนาพระสงฆ - มัคนายกนกลาวถวายปจ จัยไทยธรรมแกพระสงฆ - เจาภาพประเคนปจ จยั ไทยธรรมแกพ ระสงฆ - รับพรกรวดน้ำเสรจ็ พธิ สี งฆ (พระสงฆฉ ันภัตตาหารเจาภาพตอนรับแขก) หมายเหตุ อาจมีสวนตางกันบางในข้ันตอนพธิ ี งานทำบญุ ถวายผา ปา ๑.ชัน้ เตรยี มการกอนวันงาน จัดหาผาบงั สุกลุ ๑ ผืนจตปุ จ จัยไทยธรรมบรกิ ารผา ปา กิ่งมะขามนางลงิ ผาสังฆทานแจง ใหทางวดั ทราบ ๒.กาํ หนดการศาสนพิธใี นวันงาน - แหเวียนรอบอโุ บสถ ๓ รอบ (งดอบายมุขทุกอยา งมีสุขเปนตน) - เจาภาพจดุ ธปู เทยี นบชู าพระรัตนตรยั - สมาทานศลี -รับศลี พรอมกัน - ทำพิธีโอกาสเวนตาน (มักจะใชเวลาพอสมควร) - นำเคร่ืองปจจัยไทยธรรมมาวางหนาพระสงฆ - มัคนายกนกลาวถวายผาปา พรอมปจ จยั ไทยธรรมแกพ ระสงฆ 7.

- เจาภาพประเคนปจ จยั ไทยธรรมแกพ ระสงฆ - รับพร กรวดน้ำ - เสร็จพิธีสงฆ - กลาวขอบคณุ ผูมารว มงานเสรจ็ พิธี หมายเหตุ อาจมีสว นตางกันบางในขน้ั ตอนพิธี งานทำบญุ ถวายผากฐนิ ๑.ขนั้ เตรียมการกอนวันงาน - จดั หาผาไตรเอก ๑ ไตรผาไตรรอง 5 ไตรจตปุ จ จัยไทยธรรมบริวารผากฐินพรอ มเครอื่ งอัฐบรขิ ารบริวาร กฐนิ ใหพ รอม - แจง ใหทางวัดทราบลว งหนาประมาณ ๑-๓ - เดือนกอนวนั ถวาย ๑ วันมีการเจริญพระพุทธมนตเ ย็นสมโภชนอ งคกฐินนมิ นตพ ระสงฆ ๕ รปู ขน้ึ . ๒.๒ ๒.กำหนดการศาสนพธิ ใี นวนั งาน - แหเวียนรอบอโุ บสถ ๓ รูป (งดอบายมุข ทุกอยา ง เชน มีสุรา เปน ตน ) - นำผากฐินและบรวิ ารกฐินวางบนโตะ กลางอโุ บสถ - เจาภาพจดุ ธปู เทียนบชู าพระรตั นตรัย - มคั นายกกลาวคำบชู าพระรัตนตรัย - สมาทานศลี -รับศีลพรอมกนั - ทำพธิ ีโอกาสเวนตาน (มักจะใชเ วลาพอสมควร) - เจาภาพนาํ ผาไตรวางบนมอื สองขางกลาวคำถวาย (หรอื พระสงฆใหม คั นายกกลาวก็ได) แลว นำไตรวาง โตะ หมบู ชู าหนา พระสงฆ - ทำพิธอี ุปโลกนเ จาภาพประเคนผา ไตรและบรวิ ารแกอ งครบั กฐินประเคนผา ไตรคูแกองคส วดพระสงฆ กรานกฐิน - เจาภาพประเคนปจจัยไทยธรรมแกพ ระสงฆร บั พร กรวดน้ำ - เสรจ็ พิธีสงฆ - กลาวขอบคุณแขกผมู ารวมงานเสร็จพธิ ี งานทำบุญสืบชะตา เครื่องใชในพิธสี บื ชะตามีดังน้ี ๑. พระพุทธรูป จาํ นวน ๑ องค ๒. บาตรน้ำมนต 9 ๓. โตะ หมูบชู า จํานวน ๑ชุด ๔.เทียนไขบูชาพระ จำนวน ๒ เลม (เชิงเทยี น) 8.

๕. ธูป-กระถางธปู จาํ นวน ๓ ดอก ๖. ดอกไมใสแ จกนั จาํ นวน ๑ ชดุ ๗. ผาปนู งั่ พระสงฆ (อาสนะสงฆตามจำนวนพระสงฆ) ๘. เทียนน้ำมัน จาํ นวน ๑ เลม ๙. เคร่ืองไทยธรรม จำนวน ๑ ชุด (หรอื ตามจํานวนพระสงฆ ) ๑๐. ของปจ จยั สำหรับพระพุทธรปู ๑ ซอง ๑๑. ของปจ จัยสำหรับพระสงฆต ามจำนวนพระสงฆ ๑๒. ฝายมงคล ๑ มวนใหญ (ใชวนรอบบานแลว มาวนฐานพระพทุ ธรปู ๓ รอบและวนบาตรน้ำมนตอ กี ๓ รอบ) ๑๓. แกว น้ำสำหรบั ใสน้ำมนตแจกพระสงฆจ ำนวน ๘ ใบ ๑๔. ของปจ จยั กัณฑเ ทศน จาํ นวน ๑ ซอง ๑๕. ผาปฉู ันขาว จำนวน ๑ ผืน ๑๖.ไมค ้ำศรี จํานวน ๑๐๙ เลม ๑๗.เซนตานชอ่ื เจา ภาพและอทุ ศิ ใหผลู วงลับ ๑๘. น้ำถวายพระสงฆเ ทาจำนวนพระสงฆ ๑๙. สตวงใหญความกวาง ๑ ศอกจำนวน ๑ ใบ ๒๐. ใบแกว จำนวน ๑๐๙ ใบ ๒๑. ใบก้ำ จำนวน ๑๐๙ ใบ ๒๒.ใบหนนุ จำนวน ๑๐๙ ใบ ๒๓.ใบเดอ้ื จำนวน ๑๐๙ ใบ ๒๔.ใบสมจนื่ (ถา มี) จำนวน ๑๐๙ ใบ ๒๕.หมากแลมปู จำนวน ๑๐๙ อัน ๒๖.กลว ยผาซกี จำนวน ๑๐๙ อนั ๒๗. กอยผาซีก จำนวน ๑๐๙ อัน ๒๘.ขา วตม สามเหล่ียม (เลก็ ยาว) จำนวน ๑๐๙ อัน ๒๙. บุหร่ีมวลใบตอง จำนวน ๑๐๘ มวล ๓๐.เมี่ยงขอดใบตอง จำนวน ๑๐๙ อม ๓๑. ขา วสุขกอ นเลก็ ๆ จำนวน ๑๐๙ กอ น ๓๒.ขนมปง เลก็ ๆ จำนวน ๑๐๙ อัน ๓๓.เทียนเล็กๆ จำนวน ๑๐๙ เลม ๓๔.ธปู จำนวน ๓๘ ดอก ๓๕.หนอ กลวย จำนวน ๑ หนอ 9.

๓๖.ตน ออ ย จำนวน ๑ ตน ๓๗.ตน หมาก จำนวน ๑ ตน ๓๘.ตน มะพราว จำนวน ๑ ตน ๓๙.กลว ยดบิ จำนวน ๑ เครอื ๔๐.มะพราว จำนวน ๑ ทะลาย ๔๑.เทียนกาคิง จำนวน ๑ เลม ๔๒.ปะต๊ีดตีนกา จำนวน ๕ อนั ๔๓.ดายมงคล หรอื สีสาย ยาว ๑ วา (ชุบนำ้ มันพชื เทากบั จำนวน ผูเขารว มสบื ชาตา) ๔๔.หมอ ใสข า วเปลือกใบเลก็ จำนวน ๑ ใบ ๔๕.หมอใสขาวสารใบเลก็ จำนวน ๑ ใบ ๔๖.ขวั เงินขัวคำ อยา งละ ๑ อนั (ใชกระดาษเงนิ กระดาษทองหอ) ๔๗.กงเงนิ กง คำ (ธนู) อยา งละ ๑ อัน ๔๘.กงเบยี้ (ใสเ บ้ยี หรอื หอย ๙ ตวั ) จำนวน ๑ อัน ๔๙.จอ เลก็ สอี ะไรกไ็ ด จำนวน ๑๐๙ อัน (กา งจอสามขาทำดวยหญา คา) ๕๐.ตุงหรือธง รปู เทวดา คนั ไมไผ จำนวน ๑ ตัว( ยาวเทา ความสูงผทู ่จี ะสบื ชะตาโดยตดั ใหเปนรูปเทวดา ๙ ตน) ๕๑.เส้อื ผาของผูท จ่ี ะสืบชะตา ใสถาด คนละ ๑ ผนื ๕๒.น้ำหยาด จำนวน ๑ ชุด ความหมายของเครอื่ งสืบชะตามดี งั น้ี - สะตวงสี่เหลี่ยม หมายถึง ธาตุ ๔ คือ ดนิ นำ้ รม ไฟ - ประทปี ๕ ดวง หมายถึง ขันธ ๕ รปู เวทนา สญั ญา สังขาร และวญิ ญาณ - ธูป ๓๘ ดอก หมายถึง มงคล 38 ประการ - เทยี น ๘ เลม หมายถงึ มรรคมีองค ๘ - ไมคำ้ ศรี ๓ มดั หมายถึง ทาน ศีล ภาวนา - เทียนกาคิง หมายถึง ชีวิตจะรุงเรือง ดว ยทาน ศีล ภาวนาค้ำจนุ - กงเงนิ กงคำ กงเบย้ี กง หมาก ธนูเงนิ ธนูทอง หมายถงึ เงนิ ทอง ทรพั ยสมบตั ิ - ขัวเงนิ ขัวคำ หมายถึง สะพานขามฝงไปสวรรค หรือ บุญกุศล - กระบอกทราย กระบอกน้ำ กระบอกตนออ หมายถึง รา งกาย จิตใจ ในการทำความดี - ตุง หมายถึง ตวั เรา - หนอกลว ย หนอออย มะพราว กลว ย หมายถงึ พทุ ธบริษทั ๔ - หมอดนิ บรรจขุ า วเปลอื ก ขา วสาร หมายถึง บุญ - บาป ตา งๆ ทเ่ี ราทำ - ชอ ๓ ขา หมายถงึ กามตณั หา ภาวะตัณหา วภิ าวะตณั หา 10.

- ขันตั้ง หมายถึง เครอื่ งบูชาครอู าจารย มีพระพุทธเจา เปนตน พธิ ีงานอวมงคล การเตรยี มสิ่งของตา งๆในงานศพ ธปู เลม ใหญสำหรับไหวศพ รูปเลมเลก็ สำหรบั ไหวศ พ ตะเกยี งนำ้ มันกาด ซองขาว ดอกไมธปู เทยี น ทกุ ๆ เยน็ ใสพ านขอศีล เตรยี มของพระสวดพระอภิธรรม 4 ซองเทศน ๑ ซองพระพทุ ธ ๑ ซองกณั ฑเ ทศนกณั ฑเขยี นชือ่ เจาภาพ แตละคนื เพ่อื อทุ ิศใหผูตายและเตรียมนำ้ หยาดใหแ ขกหรือเจาภาพเพื่อกรวดน้ำใหกับผตู าย การเตรียมเครื่องครวั ตานกอนวันเผา ไทยทาน ๑๐ ชุดเครื่องครัวตานเฮียนนอ ย ครวั ตานบาตร ๕ ชดุ พรอ มเครอ่ื งครัวตาน ๑๐๐ หอ ถงุ หอขา ว ชะลอมไมไ ต หมอดนิ เหลาขาว ๒ ขวด หมาก ๓ หัวบหุ รี่ ๒ ซอง ขา วตอก ๓ ถุงประทดั ดอกจันทน ปลาหิ้ว ปลาแหง พริก หอมขาว ขาวสาร ผลไม กลวย ใบตอง แหนม เกลือ น้ำตาลทรายผาขาว ผา แดง สวยดอกไม แนวทางการปฏิบตั งิ าน ๑) เม่อื เจาภาพหรอื ประธานพธิ แี ละผรู ว มพิธพี รอมกัน ๒) ประธานพธิ ีจดุ ธูปเทียนบชู าพระรัตนตรัย (กราบ ๓ คร้ัง) ๓) ประธานพธิ ีจุดเครอ่ื งทองนอย (ในกรณีเปนอฐั ิของพระสงฆ กราบ ๓ คร้งั เปนอฐั ิของฆราวาส กราบ ๑ คร้ัง ไมแ บมอื ) ๔) ถวายพดั รองทรี่ ะลกึ (ถาม)ี ๕) เจา หนา ทอี่ าราธนาศลี (ในกรณีมีการแสดงพระธรรมเทศนาใหอาราธนาศีล เมอื่ พระสงฆจะแสดง พระธรรมเทศนา และไมว า กำหนดการจะใหมีการแสดงพระธรรมเทศนากอนหรือหลังการเจรญิ พระพทุ ธมนตก ็ให มีการอาราธนาศลี ไวใ นชว งแสดงพระธรรมเทศนา เมอื่ รับศีลแลว เจา หนา ทจี่ งึ จะอาราธนาธรรม) ๖) เจา หนาทอี่ าราธนาพระปรติ ร ๗) พระสงฆเ จริญพระพทุ ธมนต ๘) เจาภาพหรอื ประธานถวายภัตตาหารแดพระสงฆเ มื่อพระสงฆฉ นั ภตั ตาหารเสร็จ ๙) เจาหนาท่ีนำเคร่อื งไทยธรรมตงั้ ไวณ เบ้อื งหนาพระสงฆทกุ รปู ๑๐) เจา ภาพหรือประธานประเคนเคร่ืองไทยธรรมแดพระสงฆ ๑๑) เจา หนาทลี่ าดภูษาโยง 11.

๑๒) เจา ภาพหรอื ประธานพธิ ีทอดผาไตรบังสกุ ุล ๑๓) พระสงฆพิจารณาผาบังสกุ ุล (สำหรับการทอดผาไตรบังสุกลุ น้พี ระเถระใหคำแนะนำแกผ เู ขียนวา จะใชเ ปน วธิ กี ารโดยถวายเปน เครื่องไทยธรรมก็ไดเนอื่ งจากเปนงานพธิ ที ีป่ รารภผูที่วายชนมไปแลวเปนเหตุ หรือจะ ใชวิธถี วายเปนเครอ่ื งจตุปจ จัยไทยธรรมเชนเดียวกบั งานมงคลก็ได) ๑๔) พระสงฆอ นโุ มทนา ๑๕) เจา ภาพหรอื ประธานพิธกี รวดน้ำ-รบั พร ๑๖) เสรจ็ พธิ ี ซองถวายพระ-เณร ถวายพระมาตกิ า ถวายพระฉันเพล ถวายพระเทศน ถวายพระพทุ ธ สามเณรนำศพ ซองถอนศพ ๔ ซอง เกบ็ กระดูก ผา บังสกุ ลุ ๔ ผนื เงนิ เหรียยบาท ๓๒ ตัว ดอกไม ธปู เทียนเลก็ ซอง ๑ บาท ๒ ซอง น้ำสมปอยดา ยสายสญิ จน น้ำหยาด ซองถวายพระ ๔ซอง สวดสงั คะหะทบี่ าน จัดโตะ หมูบูชา เทยี นน้ำมนต ดายสายสญิ จน จดั ทน่ี ั่งพระ ๕ รูป กณั ฑเทศน บาตรน้ำมนต ใบหนาด ใบหนาม ปจจยั ถวายพระสวด ปจจัยพระเทศน ซองพระพทุ ธ กณั ฑเทศน ๑ กัณฑ 12.

ตวั อยา งข้นั ตอนพิธีกรรม พิธกี รรมทำบุญในวันธัมมสวนะ ( วนั พระ หรือ วนั ศีล ) การจุดธปู เทยี นบชู า ประธานในพิธี จุดเทียน – ธูป บูชาพระรัตนตรัย เริ่มจุดเทียนเลม (ซายมือเรา) ขวามือของพระพุทธรปู กอ นแลวตามดวยเทยี นอีกเลม จากนั้นจุดธปู ๓ ดอก เสรจ็ แลว กราบพรอมกัน 3 ครั้ง หลงั จากนั้น ผูแทน ประ แคนพานเดอกไมในการขอสกิ ขาบท 5 ( ศลี ) แดป ระธานพระสงฆ แลว มานงั่ ท่ีเดมิ มัคทายก(พอ อาจารยว ัด)เร่มิ นำกลาวคำบูชาพระรตั นตรยั คำบชู าพระรตั นตรยั อิมนิ า สกั กาเรนะ พทุ ธังปูเชมิ อมิ นิ า สกั กาเรนะ ธมั มังปูเชมิ อมิ นิ า สกั กาเรนะ สังฆังปเู ชมิ อะระหงั สมั มาสัมพุทโธ ภะคะวา พุทธัง ภะคะวันตัง อะภิวาเทมิ (กราบ) สวากขาโต ภะคะวะตา ธัมโม ธมั มัง นมัสสามิ (กราบ) สปุ ฏิปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ สังฆัง นะมามิ (กราบ) เสร็จแลวมคั ทายก(พออาจารยว ัด) นำกลาวคำ ขออาราธนาเบญจศลี ( ศีล ๕ ) มะยงั ภันเต วิสุง วิสุง รกั ขะนตั ถายะตสิ ะระเณนะ สะหะ ปญ จะ สีลานิ ยาจามะ ทุตยิ ัมป มะยงั ภนั เต วิสุง วสิ ุง รักขะนัตถายะติสะระเณนะ สะหะ ปญ จะ สีลานิ ยาจามะ ตะตยิ มั ป มะยงั ภนั เต วิสุง วิสงุ รักขะนตั ถายะตสิ ะระเณนะ สะหะ ปญ จะ สีลานิ ยาจามะ 13.

ประธานสงฆบอกไตรสรณะคม ( เราท้งั หลายกลาวตาม ) นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพทุ ธัสสะ (3 จบ) พทุ ธัง สะระณงั คจั ฉามิ ธัมมงั สะระณงั คัจฉามิ สังฆัง สะระณงั คัจฉามิ ทตุ ยิ มั ป พทุ ธัง สะระณัง คัจฉามิ ทุติยัมป ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ ทตุ ิยมั ป สงั ฆัง สะระณัง คจั ฉามิ ตะติยมั ป พทุ ธงั สะระณัง คัจฉามิ ตะตยิ ัมป ธัมมงั สะระณัง คัจฉามิ ตะตยิ มั ป สงั ฆัง สะระณงั คัจฉามิ ประธานสงฆบ อกสกิ ขาบท 5 ( เราทง้ั หลายกลา วตาม ) ปาณาติปาตา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทยิ ามิ อะทนิ นาทานา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ กาเมสมุ จิ ฉาจารา เวระมะณี สิกขาปะทงั สะมาทิยามิ มุสาวาทา เวระมะณี สกิ ขาปะทัง สะมาทิยามิ สรุ าเมระยะมัชชะปะมาทัฏฐานา เวระมะณี สิกขาปะทงั สะมาทยิ ามิ 14.

ประธานสงฆ สรุปศีล (ไมต อ งกลา วตาม) อมิ านิ ปญจะ สกิ ขาปะทานิ สีเลนะ สคุ ะติง ยนั ติ สีเลนะ โภคะสัมปทา สเี ลนะ นิพพุติง ยันติ ตสั มา สลี งั วโิ สธะเย ( เราทงั้ หลาย สาธุ ขนึ้ พรอมกัน ) เสรจ็ แลว ตอจากน้ัน มัคทายกนำกลา วคำโยงขา วบาตร สาธุ โอกาสะ โอทานัง ปณฑะปาตัง ทานัง นิพพานะปจจะโย โหนตุ โน นิจจงั ( วา ๓ หน ) มัคทายกเริม่ กลาวขอขมา (ขอสมมาครวั ตาน) วัตถุปจ จัยไทยทาน และคำขอขมาพระรตั นตรยั (แกว ตังสาม) อะหงั วันทามิ สัพพะวตั ถุทานัง สพั พงั โทสัง ขะมะถะเม ภนั เตฯ สาธุ โอกำสะ ขา แตส ปั ปะเย่อื งเคร่ืองครัว ตานสะหะปะริวารหลายหลาก พรอมตุกภาคนานา อนั ศรทั ธาผูขาทง้ั หลาย ไดขงขวาย มาตกแตง สปั ปะแหง ตานา อนั หาไดมาโดยชอบ ผะกอบดว ยเจต นา ยามเมอ่ื ดาแตง หา ง กึ้ดร่ำสรา งของตาน บไ ดแ บงปนหยุดหยอนหลอนไดกิ๋ นกอน ตานลูน บไดปองปุนเปนสวน หลอนไดดว นหยุบเอายามเมื่อมัวเมาตกแตง ไดเหยียดแขงเตียวกลาย ของ ตานตง้ั หลายตกต่ำ ไดขามย๋ำตเิ ตียน ไดเจ๋ยี รจากำบชอบ ของตานตกต่ำยอบกวนกา หลา งเตื่อมัวเมาแหนบหอ บ ตนั ไดผอขดั สี หลางเมอื่ ไดเ ดอื ด ดาตี้เด็กออน เขาจางอึดออนกวนก๋ิน หูไดยินออกปาก เปนกำหากรุนแรง ไดจาแข็งขนาบกำรายหยาบปาโล มี โมโหข้วิ โขด ผูขา กร็ วู าเปน โตษเวรกร รม บไ ดคบยำเดอื ดดา ออกปากวาโหงนหงานหลา งเพื่อลกู หลานมาใกล ไดข ับ ไลจ ำหนี กล๋ัวเปน วจี๋กำปาก กลวั๋ เปนบาปเปนกรรม หลอนไดกระตำฟา วฟง นอนยนื น่งั ขามกลา ย เหงื่อไคลนำ้ ลาย ตกใส ตังเสนผมนอยใหญตกหลนใสของตาน หลางเพื่อชวยลางจานถวยถาด บปอสะอาดหมดใส หลงลืม ไปบปง ปา ด ดวยความประมาทลาสากกลัว๋ เปน ภัยยาโตษใหญ จึงตกแตงไดนำมายังบปุ ผาดวงดอก ขาวตอกพรอม เตียนไฟ น้ำสุกันโธทะกะ ใสจื่นจอย ผูขานอยขอสมมา สัปปะปะริวาราหลายเยื่อง อันเปนเครื่องของตาน ขอ เครื่องวิเสสะนะทาน เจาโผด ซื้อหายกลายเปนอโหสิกรรม อยาห้ือเปนนิวรณธรรมปายหนา แกศรัทธาผูขา ทั้งหลายจผุ ูจ ุคน หุน อยใหญจ ายญงิ น้นั จุงจักมีเทย่ี งแตด หี ลีฯ กายะทวาเร วจที วาเร มะโนทวาเร สญั จจิ จะ อสัญจิจจะ อะต๋ี ตะโทสัง อนาคะตะโตสัง ปจ จุปปนนะโทสัง สัพพัง โทสัง ขะมนั ตุ โนฯ (เมอ่ื กลา วคำสมมาครวั ตานจบแลว ใหเอานำ้ ขมน้ิ สมปอย ปะพรมของตาน แลวก็โอวาทเวนตานตอ ไป) 15.

มคั ทายกนำกลา วคำถวายภัตตาหาร ( สงั ฆทาน ) อมิ านิ มะยงั ภณั เต ภัตตานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ โอโณชะยามะ สาธโุ น ภันเต ภิกขุ สังโฆ อิมานิ ภตั ตานิ สะปะรวิ ารานิ ปฏิคณั หาตุ อัมหากงั ทฆี ะรตั ตัง หติ ายะ สขุ ายะ ขาแตพระสงฆผ เู จริญ ขา พเจาทั้งหลาย ขอนอ มถวาย ภัตตาหาร กบั ทั้งบรวิ ารท้ังหลายเหลานี้ แกพ ระภกิ ษุ สงฆ ขอพระภกิ ษสุ งฆจ งรับ ภัตตาหาร กบั ทั้งบริวารท้งั หลายเหลานี้ ของขา พเจาทงั้ หลาย เพอ่ื ประโยชนและ ความสุข แกข าพเจาทง้ั หลายสน้ิ การละนานเทอญ (เสร็จแลว ประเคนถวายภตั ตาหารแดพระสงฆ พระสงฆรบั ประเคนภัตตาหารเสรจ็ แลว ) (ประธานสงฆก ลา วคำสมั โมทนีกถา อนโุ มทนาใหพ ร เปนเสร็จพิธีสงฆ) จากน้ัน มัคทายกนำกลาว คำกรวดนำ้ อทุ ิศบญุ กศุ ล (แบบเมืองลา นนา) อทิ ัง ทานะกัมมงั นิพพานะปจจะโย โหตุ โน นจิ จัง อิทงั สีละกัมมงั นพิ พานะปจจะโย โหนตุ โน นจิ จัง อิทงั ภาวนากัมมัง นิพพานะปจจะโย โหนตุ โน นจิ จัง ยังกิญจิ กสุ ะลงั กมั มัง กัตตัพพัง สัพเพหิ กะตงั ปุญญงั โน อนโุ มทันตุ สณุ นั ตุ โภนโต เย เทวา อัสสะมิง ฐาเน อาทิคะตา ทีฆายุกา สะทา โหนตุ สัพเพ สัตตา สุขี อัตตานัง ปะริหะรันตุ มาตาปตโร สุขิตา โหนตุ ทุกขา ปะมุญจนั ตุ สัพเพ ญาตะกา สขุ ิตา โหนตุ ทกุ ขา ปะมญุ จันตุ สพั เพ อญั ญาตะกา สขุ ิตา โหนตุ ทุกขา ปะมุญจันตุ สพั เพ ปส าจา สพั เพ ยกั ขา สพั เพ เปตา จะ สุขิตา โหนตุ ทกุ ขา ปะมญุ จันตุ สัพเพ นกั ขตั ตา สขุ ิตา โหนตุ ทุกขา ปะมุญจนั ตุ สพั เพเทวา สขุ ิตา โหนตุ ทกุ ขา ปะมญุ จนั ตุ สัพเพ อาจะริยปุ ชฌายา สขุ ิตา โหนตุ ทกุ ขา ปะมญุ จนั ตุ สพั พะ สัมปต ติโย สะมชิ ฌันตโุ ว ฯ (เสร็จแลวกลาวคำ วันทาหลวงลาพระเจา และ วนั ทานอ ย แดป ระธานสงฆ) วันทาหลวง (แบบลานนา) วันทามิ พทุ ธงั สัพพังเม โทสัง ขะมะถะเม ภันเต. วันทามิ ธัมมงั สพั พงั เม โทสัง ขะมะถะเม ภนั เต.วันทามิ สังฆงั สัพพังเม โทสัง ขะมะถะเม ภันเต. วันทามิ คะรุ อปุ ชฌายะ จะรเิ ย สัพพงั เม โทสัง ขะมะถะเม ภนั เต. วนั ทา มิ กัมมัฏฐานงั สพั พังเม โทสัง ขะมะถะเม ภันเต. วนั ทามิ อาราเม พทั ธะสีมายัง สพั พงั เม โทสัง ขะมะถะเม ภนั เต. วนั ทามิ เจติงยัง สัพพงั สัพพัฏฐาเนสุ ปะติฏฐติ า สะรีระธา-ตุมะหาโพธิง พทุ ธะรูปง สะกะรัง สะทา นาคะโลเก เท 16.

วะโลเก พรหั มะโลเก ชมั พูทีเป ลังกาทเี ป สะรีระ ธา-ตโุ ย อะระหนั ตาธา-ตโุ ย เจตยิ ัง คันธะกฏุ งิ จะตุระสี ติสะหัส เส ธมั มักขันเธ สัพเพสัง ปาทะเจติยัง อะหังวนั ทามิ สพั พะโสฯ. วันทานอ ย (แบบลานนา) วันทามิ ภนั เต สพั พัง อะปะราทงั ขะมะถะเมภันเต มะยากะตัง ปญุ ญัง สามนิ า อะนุโมทิตพั พงั สามนิ า กะตงั ปญุ ญงั เมยหัง ทาตัพพัง สาธุ สาธุ อะนุโมทามิฯ. (สุดทา ยเราทั้งหลาย กลา วคำขอ ลากลับบาน พรอ มกัน) คำขอ ลากลบั บาน หันทะทานิ มะยงั ภนั เตอาปจุ ฉามะ พะหุ กิจจา มะยงั พะหกุ ะระณียา ฯ พระสงฆผรู บั ลากลาวคำวา ยสั สะทานิ ตุม๎เห กาลัง มัญญะถะ ผลู าพึงรับพรอมกันวา สาธุ ภันเต แลว กราบ ๓ ครง้ั ประธานสงฆกลา วคำอวยชยั แดค ณะศรทั ธาสาธุชนที่มารว มกันทำบญุ ในครงั้ น้ี สาธุขน้ึ พรอมกัน เปนเสรจ็ พธิ กี รรม 17.

คำอาราธนาธรรม พรหมา จะ โลกาธปิ ะติ, สะหัมปะติ กัตอญั ชะลี อัญธวิ ะรัง อะยาจะถะ, สันตี่ธะ สัตตาปปะรักชกั ขะ ชาติ กา เทเสตุ ธมั มัง อะนกุ ัมปมัง ปะชงั หมายเหตุ: ใชอาราธนาเวลาพระแสดงธรรมและสวดงาน อวมงคล เชน วันพระ งานศพ เปนตน คำอาราธนาพระปรติ ร วิปตติปะฏิพาหายะ สัพพะสัมปตติสิทธิยา สัพพะทุกขะวินาสายะ ปะริตตัง พรูถะ มังคะลัง วิปตติปะฏิ พาหายะ สัพพะสัมปตติสิทธิยา สัพพะภะยะวินาสายะ ปะริตตัง พรูถะ มังคะลัง วิปตติปะฏิพาหายะ สัพพะ สัมปต ตสิ ทิ ธยิ า สัพพะโรคะวนิ าสายะ ปะรติ ตัง พรูถะ มังคะลัง หมายเหต:ุ ใชอ าราธนาเวลาพระเจรญิ พระพุทธมนต ในงานมงคลตางๆ การใสขนั แกว ทัง้ สาม ไปวัดใสบ าตรหรือไปฟง เทศน คนเมอื งเหนอื มกั จะนำดอกไมธ ูปเทียนไปใสข นั แกว ทงั้ สาม โดย แบงดอกไมธ ูปเทยี นออกเปน ๓ สวน เวลาเอาดอกไมธ ูปเทยี นใส ครง้ั แรก กลา ววา พทุ โธ อรหนั ต ครั้งที่ ๒ กลา ววา ธัมโม ปจจตั ตง๋ั ครัง้ ที่ ๓ กลา ววา สงั โฆ ยะทิทงั คำลาขา วพระพุทธ เม่ือพระภกิ ษฉุ ันภัตตาหารเสรจ็ แลวเจา ภาพหรอื พิธกี รนิยมจดั การลาขา วพระพทุ ธโดยการ นง่ั คุกเขาประณมมือกลา วคำลาขา วพระพุทธดังนี้ เสสงั มงั คะลงั ยาจามิฯ (ขา พเจา ทูลขอส่ิงท่ีเหลืออนั เปนมงคล) 18.

ครบู าฅนบุญเมืองบุญหลวงนครหรภิ ญุ ชัย ครบู าศรวี ชิ ยั ครูบาศรีวิชัย หรือ พระสีวิไชย เปนพระเถระชาวจังหวัดลำพูน ผูมีบทบาทสำคัญในการ สรางและบูรณะพทุ ธศาสนสถานหลายแหงทั่วภาคเหนือของประเทศไทย จนไดรับการขนานนาม วา ตนบญุ แหง ลานนา ครูบาศรีวชิ ยั เกดิ เมอื่ วนั อังคารที่ 11 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2421 ปข าล เวลาพลบคำ่ ขณะนั้นมี พายุฟารองรุนแรง จึงตั้งชื่อวา อินตาเฟอน หรือ อายฟารอง[4] บิดาชื่อควาย สวนมารดาช่ืออุสา นายควายบิดาเปนบุตรของนายอาย กับนางนอยธิดาของหมื่นผาบ (มาตา) หมอคลองชางชาว กะเหรยี่ งแดงจากเมืองกันตรวดีท่ีเจาดาราดิเรกรัตนไพโรจนชวนมาอยูลำพนู ดวยกัน สวนนางอุสา มารดาของทา น บางแหง วาเปน ชาวเมืองเชียงใหม บางวา เปน ธิดาหนานไจยา ชาวเมอื งล้ี เพญ็ สุภา สุขคตะสรปุ วาครบู าศรวี ิชยั มีเชือ้ สายกะเหรี่ยงแดงจากฝงบิดา และอาจมเี ชือ้ สายกะเหรยี่ งขาวและ ยองจากฝงมารดา ครูบาขาวป ครูบาอภชิ ัย นามเดิม จำป เปนพระภิกษสุ ัทธิวิหารกิ ของครูบาศรีวิชัย ภายหลังถกู บังคับให ลาสิกขาบท จึงเปลี่ยนมาครองจีวรสีขาว ประชาชนจึงเรียกวา ครูบาขาวปครูบาเจาอภิชัยขาวป เดิมชื่อ \"จำป\" เกิดเมื่อวันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2443 เปนบุตรของพอเมา และแมจันตา ทาน กำพราบดิ าต้ังแตอายุ 8 ขวบ ตอมาเมอ่ื อายไุ ด 16 ป มารดาไดน ำไปฝากใหเปนศิษยข องครูบาศรี วิชยั [2] ณ วดั บานปาง ทา นจงึ ไดเ รมิ่ เรียนหนังสอื โดยทานเปนผมู นี ิสยั ขยนั เลาเรียนอยางจริงจัง ออ นโยน วา นอนสอนงา ย นอบนอ ม ครบู าเจา ศรีวิชัยจึงมักใชเวลาท่ที า นรับใชใกลช ดิ อบรมกลอ ม 19.

เกลา ถายทอดความรใู หด ว ยความเมตตา จนทานครูบาอภิชัยมคี วามรเู ปนลำดบั สามารถอา นออก เขียนได และมีทักษะในการสวดมนตไดดีนอกจากนี้ในงานกอสราง ทานก็มิไดน ิ่งดดู าย ไดหมั่นสังเกต พิจารณาในการชางและเขา ไปชวยทำงานนั้นๆ อยางตั้งอกต้ังใจ จนมีความรู ความชำนาญในการชาง เมอื่ ถงึ เวลาอันสมควร ทานจึงไดบรรพชาเปน สามเณร และไดอปุ สมบทเปนพระภิกษุเมือ่ อายุได 22 ป ไดร ับฉายาวา \"อภิชโย\" ครบู าชยั ยะวงศาพัฒนา ครบู าชยั ยะวงศาพัฒนา มนี ามเดิม ชัยวงศ ตะ แหนม เกดิ วนั ท่ี 22 เมษายน พ.ศ. 2456 เปนบุตรนายนอยจันตะกับนางบัวแกว ครอบครัวเปน เกษตรกรยากจนแตม ีศรัทธาในพทุ ธศาสนา เมื่ออายุ 12 ปทานเริ่มถือมังสวิรัติ แลวบรรพชาเปนสามเณรโดยมีครูบาชัยลังกาเปนพระ อปุ ช ฌาย ไดฉ ายาวา ชยั ลงั กา ตามฉายาของพระอปุ ชฌาย ขณะเปนสามเณร แมจะถูกเพื่อนกลั่นแกลงทำรายรางกายเสมอ แตทานอดทนและใหอภัย ตลอด ทานยังไดติดตามครูบาชัยลังกาออกจาริกไปที่ตาง ๆ จนเขาอุปสมบทที่วัดพระพุทธบาท ตากผา โดยมคี รบู าพรหมจักรเปนพระอปุ ช ฌาย ไดฉ ายาวา ชัยยะวงศา แลว ออกจาริกตอจนไดพ บ ชาวปกาเกอะญอ ตอมาพวกเขาเลื่อมใสทานมากจนหันมานับถือพุทธศาสนา ยายมาตั้งถิ่นฐาน รอบวดั พระพทุ ธบาทหว ยตม รกั ษาศลี 5 และถือมังสวิรตั ิเชนเดียวกับทา น เมอื่ อายุ 22 ป ทา นทราบขา ววาครูบาศรวี ชิ ัยนำประชาชนสรางถนนข้ึนวดั พระธาตดุ อยสุเทพ ทานจึงพาชาวกะเหรี่ยงสวนหนึ่งมารวมชวยเหลือดวยจนแลวเสร็จจึงกลับไปจำพรรษาที่วัดจอม หมอก อำเภออมกอย ขณะนั้นฝายตอตานครูบาศรีวิชัยซึ่งกลั่นแกลงขัดขวางงานของครูบามา ตลอด ไดต ้งั อธิกรณก ับลูกศษิ ยค รูบาแลวบงั คบั ใหลาสิกขาบท รวมท้งั พระชยั ยะวงศากถ็ กู เจาคณะ ตำบลจับสกึ เชนกัน ทานจึงเปลี่ยนมาครองผาขาว แตยังรักษาขอ วัตรภิกษุอยางเครงครดั เชนเดิม แลว ไปชวยครบู าศรวี ชิ ัยบรู ณะวัดบา นปางเสร็จแลว จงึ ออกจารกิ ตอ ไป จนอายุ 28 ป ครูบาศรวี ชิ ัย มรณภาพ ทานชวยงานศพแลวมาอยูวัดปาพลู ไดอุปสมบทอีกครั้ง โดยครูบาบุญมา วัดบานโฮง เปน พระอปุ ชฌาย ไดฉ ายาวา จนฺทวโํ ส 20.

ครูบาพรหมา พระสพุ รหมยานเถร หรือ ครบู าพรหมา เดมิ ช่ือ พรหมา พิมสาร ฉายา พฺรหฺมจกโฺ ก เกิดเมื่อ วนั ที่ 30 สงิ หาคม พ.ศ. 2441 ณ บานปา แพง อำเภอ ปาซาง จังหวดั ลำพนู เปนบุตรของพอเปง และแมบัวถา มีพี่นองทั้งหมด 13 คน บิดามารดาของทานเปนผูมีฐานะ มีอาชีพทำนา ทำสวน ประกอบสัมมาอาชีวะ ไมฆาสตั วตัดชีวติ มีความขยันขันแขง็ มีจิตใจหนักแนนในกุศลธรรม รักษา อโุ บสถศีลทุกวันพระ ในบนั้ ปลายชวี ติ บดิ าของทา นไดออกบวช เปนท่รี จู ักกันในนามของครูบาพอ เปง โพธิโก มารดาของทานไดนุงขาวรักษาอุโบสถศีลจนถึงแกกรรม สำหรับพี่นองของทานที่ได ออกบวชในพระพุทธศาสนา จนมีชื่อเสียงไดแ ก พระสุธรรมยานเถร (อินถา อินฺทจกฺโก) วัดน้ำบอ หลวง อำเภอสนั ปาตอง จงั หวัดเชียงใหม ซงึ่ เปนพีช่ าย และพระครสู นุ ทรคัมภรี ญาณ (คำ คมฺภีโร) วัดดอยนอย จังหวดั เชยี งใหม) ซงึ่ เปนนองชาย 21.

วิธกี ารหาดวู ันเกากอง วันเกากองคือ วันที่คนโบราณกำหนดไวในปฏิทินซึ่งมีจำนวนในระบบ 12 วัน เปนรอบหน่ึง เพราะฉะนั้นเดือนหนึง่ ๆ จะมีวนั เกากองอยู 2 วัน หรือ 3 วัน และจะตองมีความสัมพันธกับวนั ไทตามตารางซงึ่ โบราณจารยกำหนดวันเกากองสัมพันธกบั เดอื นและวันไทตามตารางขา งลางน้ี เดือนเกีย๋ ง ตรงกบั วนั เมด็ ซ่งึ จะมวี ันรวงเมด็ วนั ตบั เมด็ วันกาเม็ด วันเมืองเมด็ เดอื นย่ี ตรงกบั วนั สะงา ซึง่ จะมวี ันกดสงา วนั เตา สงา วันกาบสงา วันรวายสงา วนั เปก สงา เดอื นสาม ตรงกบั วนั ไส ซง่ึ จะมีวันกดั ไส รว งไส วันกา ไส วนั ตบั ไส วันเมืองไส เดอื นส่ี ตรงกบั วันสี ซึง่ จะมีวนั เปกสี วันกดสี วนั เตา สี กับกาบสี วนั รวายสี เดือนหา ตรงกับ วันหมา ซึ่งจะมีวันเมืองเหมา วันกัดเหมา วันรวงเหมา วันกาเหมาวันดบั เหมา เดอื นหก ตรงกบั วนั ยี ซง่ึ จะมีวันรวายยี วันเปก ยี วนั กดยี วนั เตา ยี วันกาบยี เดอื นจด็ ตรงกับ วนั เปา ซง่ึ จะมวี ันดบั เปา วันเมอื งเปา วนั กดั เปา วนั รวงเปา วันกาเปา เดอื นแปด ตรงกับ วนั ไจ ซึ่งจะมวี นั กาบไจ วนั รวายไจ วนั เปดไจ วนั เตาไจ เดือนเกา ตรงกบั วนั ไค ซ่งึ จะมวี นั ดบั ไค วนั เมอื งไค วนั กดั ไค วนั รวงไค วนั กาไค เดอื นสิบ ตรงกบั วันเสด็ ซึ่งจะมีวนั กาบเสด็ วันรายเสด็ วันเปดเสด็ วันกดเสด็ วนั เตา เสด็ เดือนสบิ เอ็ด ตรงกับ วนั เลา ซง่ึ จะมีวันกาเลา วันดบั เลา วนั เมืองเลา วนั กัดเลา วนั รว งเลา เดอื นสิบสอง ตรงกบั วนั สัน ซ่ึงจะมีวนั เตาสนั วันกาบสัน วันรวายสัน วันเปก สนั วันกดสัน สูตรนี้ใชไดทั่วไปท้ังของลานนา เขินเชียงตุง ลื้อเชียงรุง ลาวหลวงพระบาง แตตองใชเดือน ของใครของมนั คิดเดือนลานนาเรว็ กวาเขนิ เชยี งตุง และลือ้ เชยี งรงุ 1 เดือน เรว็ กวา ลาวหลวงพระ บาง ไทยภาคกลาง พมา และไทยใหญ 2 เดอื น ในเดือนตา ง ๆ ทีก่ ลา วมา เม่อื วนั เกากองตรงกับ วันใดจะไมนิยมเผาศพในวันนั้น ซึ่งคำอธิบายวันเกากองกลาววา วันเกากอง ทำอะไรที่เปนงาน มงคล เชน ขึ้นบานใหม แตง งาน เอาขาวใสย ุงฉาง ดี แตหามเผาศพ เพราะจะทำใหเ ดือดรอนแกผู ทอี่ ยูข า งหลงั และชาวบา น จะทำใหเ กดิ การตายตามกันไปมากจึงไมนยิ มเผาศพในวนั นี้ แมป จจุบัน ก็ยังมีการถอื อยู วันเกากองตามตารางนี้ใชกันมาแตโบราณแตในปจจุบันเราไปใชวันเกากองตามเดือนไท เขิน เชียงตุงซึ่งนับเดือนและวันขึ้นแรมตางกัน บางปอธิกมาสก็ไมเทากัน อธิกวารก็ไมเทากัน เขาพรรษา-ออกพรรษาก็ไมเทากัน การใชวันเกากองระบบเดียวกันจึงเปนการไมสมควรเราควร จะตองรักษาเอกลักษณทางวัฒนธรรมของลานนาไว มิใหถกู ทำลาย หากตำราของลานนาไมดี ใน สมยั โบราณคงมกี ารเปลย่ี นแปลงโดยนกั ปราชญผ ูรไู ปนานแลว 22.

วนั เสยี (ลานนา) คนลานนาแทๆ มกั จะรูว าวนั ไหนเปน “วนั เสยี ” วนั นัน้ ๆ เปน วันทมี่ ี “กำลังวัน” รา ยสงู สุด เปน วนั แรงทางลบ จึงเปนวันที่ไมเหมาะสำหรับกระทำการมงคลใดๆ ที่ทองๆ กันเปนอาขยานจนถึงทกุ วนั น้ไี ดแก เกีย๋ ง หา เกา เสียอาทติ ยกบั จันทร ยี่ หก สิบ เสยี องั คารวนั เดยี ว สาม เจด็ สบิ เอด็ เสยี เสารกบั พฤหัส สี่ แปด สบิ สอง เสียศุกรก บั พุธ 23.

หนังสอื อางองิ - หนังสอื คมู ือ มคั นายกวดั รวบรวมและเรยี บเรยี ง มหาวทิ ยาลัยจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั วทิ ยา เขตแพร และเทศบาลเมืองแพร - เอกสารประกอบกจิ กรรมเผยแผธ รรม สำหรบั เยาวชนและผสู ูงอายุ ในระหวางพรรษา ตาม โครงการสง เสรมิ พระพทุ ธศาสนาลำพูนเมืองบุญหลวงแหงลา นนา สำนกั งานพระพุทธศาสนา จังหวดั ลำพนู จดั พมิ พเ ผยแผ พุทธศักราช 2554 - คูมอื การปฏบิ ตั พิ ธิ ีศาสนเบือ้ งตน http://www.nabon.go.th/news/doc_download/a_100717_140326.pdf - ลานนาคำเมอื ง : ปฏิทินลา นนา ผเู ขียน ชมรมฮกั ตว๋ั เมือง สำนกั สงเสริมศิลปวฒั นธรรม มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม https://www.matichonweekly.com/column/article_109027 24.