บันทึกการอนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญา “ร่มบ่อสร้าง”

บันทึกการอนุรักษ์สืบสานภูมิปัญญา “ร่มบ่อสร้าง” วิชา ส32104 ประวัติศาสตร์ไทย 4 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 จัดทำโดย นายเศกสรรค์ อารีย์ เลขที่13 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5/5 โรงเรียนภาชี “สุนทรวิทยานุกูล” อำเภอภาชี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สำนักงานพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาพระนครศรีอยุธยา

1.จัดเป็นภูมิปัญญาสาขาใด - หัตถกรรม

2.ลักษณะเด่นของภูมิปัญญา - ร่ม ที่เป็นการทำด้วยมือหรือเรียกว่าหัตถกรรม ประดิษฐ์จากการนำไม้ไผ่ที่มีอยู่ในท้องถิ่นมาทำเป็นโครง ร่มและทำการประกอบให้เป็นร่มที่สมบูรณ์ - การนำวัสดุที่มีอยู่ในธรรมชาติในท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้เป็นของใช้ที่สามารถ ใช้สอยได้อย่างดี สามารถคุ้มแดด คุ้มฝนได้เป็นอย่างดีอีกด้วย ซึ่งจะช่วยให้ ประหยัดต้นทุนเนื่องจากไม้ไผ่มักมีตามธรรมชาติอยู่แล้ว 3.ความสำคัญของภูมิปัญญา “ร่มบ่อสร้าง” ต่อชุมชน คือ นำร่มบ่อสร้างจากไม้ไผ่มาทำด้วยความปราณีตจนเกิดความสวยงามและมีคุณภาพ และ เป็นการต่อยอดไม้ไผ่ที่มีตามธรรมชาติให้เป็นสิ่งของที่มีประโยชน์ อีกทั้งยังสามารถ เป็นสินค้าที่นำไปจำหน่ายเพื่อนำรายได้กลับสู่ชุมชนและท้องถิ่น

4.แนวทางการอนุรักษ์ ภูมิปัญญา “ร่มบ่อสร้าง” 1.ประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันโดยการนำไว้ สำหรับคุ้มแดด คุ้มฝน 2.จัดตั้งกลุ่มภูมิปัญญาในท้องถิ่นสำหรับถ่ายทอดความรู้สู่ผู้ที่สนใจในการทำร่มบ่อ สร้าง 3.เผยแพร่ภูมิปัญญาร่มบ่อสร้างให้ทุกคนได้รู้จักในสื่อ Social ต่างๆ 4.จัดตั้งแหล่งสำหรับจำหน่าย ในสถานที่ที่นักท่องเที่ยวสามารถเข้าถึงได้จำนวนมาก 5.ในการจัดตั้งแหล่งจำหน่ายก็ควรมีกลุ่มที่สามารถสอนและให้ความรู้ในการทำร่มบ่อ สร้างได้ เพื่อดึงดูดชาวต่างชาติ และเยาวชนไทยวัยรุ่น รวมถึงบุคคลช่วงอายุต่างๆให้ สามารถเข้าถึงได้เป็นอย่างดี

ภาคผนวก

ขั้นตอนการสร้างสรรค์ภูมิปัญญา 1.การทำซี่ร่มหลังจากได้ไม้ไผ่มาแล้งก็นำเอามาตัดออกเป็นท่อนๆถ้าเป็นไม้ไผ่ที่มีปล้องยาวก็ตัด ระหว่างข้อแต่ถ้าเป็นไม้ปล้องสั้นก็ตัดให้ข้อไม้อยู่ตรงกลางความยาวของท่อนไม้ที่ตัดเท่ากับขนาด ของร่มที่จะทำ เช่น ทำร่มขนาด 20 นิ้ว ก็ตัดไม้ไผ่ยาว 20 นิ้ว เป็นต้น เมื่อตัดไม้ไผ่เป็นท่อนยาว แล้วก็ใช้มีดขูดผิวไม้ออกให้หมดแล้วทำเครื่องหมาย สำหรับเจาะรูไว้ เจาะรูแล้วร้อยติดกันเรียง

2.จากนั้นก็นำมาประกอบเป็นโครงร่ม การทำโครงร่มประกอบด้วยส่วนต่างๆดังนี้ - หัว ,ตุ้ม ทำจากไม้เนื้ออ่อน เช่น ไม้ตีนเป็ด, ไม้สันเห็ด, ไม้ตุ้มคำ และ ไม้แก - ค้ำ ซี่กลอน ทำจาก ไม้ไผ่ตง เพราะเหนียวและทนทาน ใช้สำหรับทำโครงร่ม - คันถือ ทำจาก ไม้ไผ่เล่มเล็ก หรือ ไม้เนื้ออ่อนก็ได้ - ม้า (สลัก) ทำจากสำหรับร่มเล็กทำด้วยสปริงเหล็ก ส่วนร่มใหญ่ทำด้วยไม้ไผ่เหลา - ปลอกลาน ทำจาก ใบลาน ทำหน้าที่เป็นตัวเคลื่อนขึ้น–ลง เวลากางหรือหุบร่ม

3.ทากาวและเอากระดาษสีขาวบุลง ไป ตามด้วยกระดาษสีวางทิ้งไว้ให้ แห้ง กลเม็ดเคล็ดลับ อยู่ที่การใช้ แป้งเปียก ผสมน้ำมะโก้ติดผ้า หรือ กระดาษเข้า กับร่มทำให้ติดทนนาน ไม่หลุดร่อนก่อนเวลาอันควร

4.จากนั้นก็นำมาวาดลวดลายและสีสันบนผืนร่มให้สวยงาม เคล็ดลับ ของการลงสีให้ติดทนนาน คือเวลาลงสีน้ำมันที่ต้องผสมกับน้ำมันมะ มื้อหรือน้ำมันตังอิ๊วที่ทำให้ร่มทนแดด ทนฝน และใช้งานได้จริงไม่ว่า หน้าฝนหรือหน้าร้อน เพราะฉะนั้นนอกจากร่มบ่อสร้างจะเป็นของที่ ระลึกสวยงามแล้วยังสามารถคุ้มแดด คุ้มฝนได้เป็นอย่างดี