ALUART DERGİSİ SAYI 54

148 Makale Cam Mı, Can Mı? Nevin GÜNEY TOK Makine Mühendisi Cam seçiminde her zaman belli beğenilere yapılmıștır. Colburn camdan pencere yapımı dikkat edilirken mimari ile eşleşen ve ölçülen için seri üretimi yapmıș ve levha cam kesimi yönü çoğu zaman dikkate alınmamaktadır. makinesinin patentini de almıștır. Camdan Bu sebeple; cam nereden geldi nereye yapılmıș kavanozlar ve șișeler, 1904 yılının gidiyor? İnsan yaşamına olan etkileri Ağustos ayında, Michael Owen’ın icat ettiği nelerdir? Sorularına yanıt bulacağınız “Cam bir makine ile yapılmaya bașlanmıștır. mı, Can mı?” yazı dizimizin ilk bölümünü sizlerle paylaşmaktayız. İlk cam patenti, 1904 yılında Belçika’da alınmıștır. Bu gelișimle birlikte, camın Cam Nedir? metallerle birlikte kullanımı yaygınlașmaya Saydam ya da yarısaydam olarak bașlamıștır. Cam ve demir giydirme cephe kullanımında ABD’deki erken dönem tarif edilen, genel olarak sert bir formda binalarından biri, 1908 yılında inșa edilen gördüğümüz, kırılmaya çok müsait, 6 katlı Boley Clothing Company binası inorganik amorf yapıda bulunan katı olmuștur. malzeme cam olarak tanımlanır. Cam ani bir hızla soğutulmuș alkali ve Bizim tarihimizde ise eski beyliklerden toprak alkali olan metal oksitlerle, bazı metal Artuklular zamanında camilerin, oksitlerin çözülmesi sonucunda meydana medreseleri inșasında cam kullanıldığı gelen akıșkan yapıdaki malzemedir ve ham maddesi silisyumdur. bilinmektedir. İstanbul Türk toprağı haline geldikten sonra Silisli kumun ateș üzerinde eritilmesi ve bazı maddelerin ilave yani 16-17. yüzyıllarda cam alanında ciddi gelișmeler edilmesi ile elde edilir. Cam katılașırken; amorf yapısını korumaya görülmüștür. Türk topraklarında ilk cam fabrikası, Cumhuriyet devam eder. Amorf yapı, camın sağlam olması ve saydamlık Dönemi’nde 1934 yılında kurulmuștur. Günümüzde de varlığını derecesine önemli katkı sağlar. Katı maddelerin kristalleșmesi devam ettiren Pașabahçe fabrikası da bu dönemde faaliyete özelliğini cam göstermez. Bu nedenle bazı zamanlar sıvı grubuna geçmiștir. da dâhil edilir. Camı diğer madenlerden ayıran çok önemli bir özelliği Erime noktasıdır. Cam ısıtıldığı zaman yumușayarak herhangi bir șekle girebilir. Șekillendirmenin yapılabilmesi için 800 derecenin üzerinde bir ısı gereklidir ama genel olarak 500 derecenin üzerine çıkıldığında erimeye bașlar. Camların kalitesi ve dayanıklılığı içerisinde kullanılan silis ve alüminyum maddelerinin oranlarına göre farklılık gösterir. İlk kez ne zaman elde edildiği ile ilgili günümüzde kesin bir Camlar kimyasal içerikleri bakımından çeșitlilik gösterirler. bilgi yoktur. Ancak antik çağlara dayandığı yönündeki bilgiler Camın bileșiminde periyodik tablodaki birçok element bulunabilir. doğrudur. Bulunan ve üzerinde tarih yazan en eski cam Bu elementler ve daha birçok konu hakkında merak ettiklerinizi M.Ö. 1551-1527 yıllarına aittir ve bir boncuktur. Bu boncuk yazı dizimizin devamında bulabilirsiniz. Firavun Amenhotep’e aittir. Anadolu topraklarında cam, Orta Asya’dan buraya göç eden Selçuklular sayesinde tanınmıș ve yaygınlașmıștır. 15.yüzyıl civarında Venedik’te ilk kristal cam icat edildi. 1675 yılında George Ravenscroft adlı cam ustası, cama kurșun oksit ilave ederek kurșunlu camın icadını yapmıștır. Büyük cam levhaların icadı ise günümüze yakın bir tarihte; 1902 yılında



















5HNODPúQGHNV $%&.ê0<$6ê.$  +$0=$$/h0ê1<80  $%6$/h0ê1<80  +ê/$/$/h0ê1<80  $&3<$3,  ,4$/h0ê1<80  $'$1$&$0 ê67(.$/h0ê1<80 $UND.DSDN $'(6'g.h0  ê67(;32)8$5&,/,. /RJR $.0$1/$5$/h0ê1<80  .$/(  $.3$$/h0ê1<80 .$5$.$/(0'$1,æ0$1/,.  $.<h=/(5$/h0ê1<80 .DOÖQ<DSUDN .$53(1.$5$/h0ê1<80 $OW%DQW $/&$6$/h0ê1<80  .25$.6.25)ê7  $/&20(7$/  .8=(</(5$/h0ê1<80  $/)$0(7$/  0(%$<$/8:22'  $/.2$/h0ê1<80 0(5ê'<(1)8$5&,/,.  $/0$/h0ê1<80  025$/h0ê1<80  $/7(&2  125039&  $/8)2852%$/  2.<$186$/h0ê1<80  $/8*/$6  g=(53$1  $/80$7  3526(67h5.  $/80ê67  3<5$0,'6)8$5&,/,.  $1.$5$(5$<5(./$0  5$'ê)<$=,/,0  $1.ê526)8$5&,/,. 5(<1$(56  $5',d&$0 /RJR 6$5$<$/h0ê1<80  $5)(1$/h0ê1<80  6%<39&$/h0ê1<80  $56/$1$/h0ê1<80  6(1(;32)8$5&,/,.  $57.ê0)8$5&,/,. 6(<.2d$/h0ê1<80  $6$æ$/h0ê1<80  6ê67(00$.ê1$ $66$1$/h0ê1<80  6.%$/h0ê1<80  $7/$69ê'$  67$5,80'225,80  $<.$53(1 685.ê0<$  %$.$<$3, $UND.DSDNêoL æ$)$.6=$0$.0(7$/  %$.8%8,/'  æê0æ(.$/h0ê1<80  %$æ*583 7$/6$' gQ.DSDNêoL %$<5$0/$5*583  7(&+12)250  %ê56$1&$0  75$.<$&$0  %8/873/$67ê. 75(0&2,//%58&.  d(7ê1&ê9$7$  7h<$3)8$5&,/,.  dê/ê1*ê52è/8d2.$  8=81(5$/h0ê1<80  '(06$1$/h0ê1<80  h0ê7$/h0ê1<80 '2è8æ.$/,3 9(+$6$/h0ê1<80  'g57(/.$/,3  92/.$1$/h0ê1<80 gQ.DSDN (*(.(3(1.  9251( (/$1(;32)8$5&,/,.  <$3(;$.'(1ê=7$1,7,0  (56$æ$/h0ê1<80  <$98=0(7$/  (;327ê0)8$5&,/,.  <$=,&,<$3, (<<h32è/8$/81ê <,/0$=0$.ê1(  *$/6ê$'   *gd0(10(7$/               LQIR#DOXDUWFRPWU‡ZZZDOXDUWFRPWU