หลักสูตรท้องถิ่น โรงเรียนวัดพรหมเทพาวาส

๑ ความเปน็ มาของหลักสตู ร \"แม่ครัวหัวป่า\" มีต้นกำเนิดมาจากฝีมือการปรุงอาหารของชาวบ้านตำบลหัวป่า อำเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงห์บุรี เมื่อคราวรับเสด็จประพาสต้นล้นเกล้ารัชกาลที่ ๕ ณ เมืองพรหมบุรีในสมัยนั้น พระองค์ทรง โปรดเครื่องเสวย ทั้งสำรับคาวหวาน ที่ชาวหัวป่าได้ทำถวายเป็นอย่างมาก จึงพระราชทานชื่อคณะแม่ครัวว่า \"แม่ครัวหัวป่า\" จากนั้นไม่ว่าจะเสด็จไปที่ไหน ก็มักจะทรงเอ่ยถึงแม่ครัวหัวป่าอยู่เนืองๆ จนกระทั่งมี พระราชดำรใิ หแ้ ม่ครัวหัวปา่ เข้ามาทำเครื่องเสวยในวังหลวงในเวลาต่อมา ทำให้มีคำกลา่ วว่า \"บา้ นหวั ปา่ \" เป็น แหล่งชุมชนของผู้มีฝีมือในการทำอาหารคาวหวาน ตำรับแม่ครัวหัวป่า ได้สืบทอดกันแบบรุ่นต่อรุ่นเป็นสูตร มรดกของแต่ละบ้าน จนสามารถจำแนกไดว้ ่า อาหารชนิดน้ันๆ มใี ครเปน็ ผทู้ จี่ ัดว่ามรี สมอื เป็นเลิศทสี่ ุด ในทุกๆ วนั ที่ ๗ สงิ หาคมของทุกปี ตำบลหวั ปา่ จะจดั งานตามรอยเสดจ็ ประพาสต้น เน่ืองในวันแม่ครัว หัวป่า ซึ่งภายในงานจะมีการวางพานพุ่มถวายการสักการะในหลวงรัชกาลที่ ๕ และจัดทำอาหารจากเมนูท่ขี ึ้น ชื่อของแม่ครัวหัวป่า เพื่อเลี้ยงต้อนรับแขกผู้มีเกียรติ อาทิ แกงบวน แกงบอน ต้มปลาร้าหัวตาล แกงขี้เหล็ก ปลาร้าปง้ิ ขนมต้มญวน ตลอดจนอาหารหวานนานาชนิด ขนมต้มญวณ เป็นหนึ่งในเมนูต้นตำรับของแม่ครัวหัวป่า ซึ่งเป็นขนมหวานที่สามารถทำได้ไม่ยาก และนำมาประกอบอาชีพค้าขายได้ ด้วยความสำคัญนี้ทำให้โรงเรียนจัดทำหลักสูตรท้องถิ่นนี้ขึ้น โดยให้ ตัวแทนของชมรมแม่ครัวหัวป่ามาเป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้ให้กับผู้เรียน ซึ่งผู้เรียนสามารถนำไปประกอบ อาชีพ พร้อมทั้งสร้างรายได้ อาชีพการทำขนม จึงเป็นอาชีพหนึ่งที่มีความสำคัญในชุมชนและเป็นอาชีพหนึ่งที่ สามารถสร้างรายได้ให้กับบุคคล และครอบครัวได้อย่างมั่นคงหลักสูตรท้องถิ่นเรื่อง ขนมต้มญวนต้นตำรับ แมค่ รัวหัวปา่ น้ี จงึ เป็นทางเลอื กหน่งึ ในการทำกิจกรรมของนักเรียน

๒ เป้าหมายของหลกั สตู ร หลกั สูตรท้องถน่ิ เร่อื ง ขนมต้มญวนตน้ ตำรบั แม่ครวั หัวปา่ กล่มุ สาระการเรยี นรู้การงานอาชีพ สำหรับ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ เป็นส่วนหนึ่งของสถานศึกษาที่มุ่งพัฒนาผู้เรียน ให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้ง รา่ งกาย จิตใจ สตปิ ญั ญา สงั คม เป็นคนดี คนเก่ง และมคี วามสุข จึงกำหนดเปา้ หมายไว้ดงั นี้ ๑. นักเรียนเห็นความสำคัญของการอนรุ กั ษ์ภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน ๒. มีทักษะกระบวนการทำงานโดยการทำงานเปน็ ข้นั ตอน ๓. มคี วามขยนั หมั่นเพยี ร มีวนิ ัย มคี ุณธรรม จริยธรรมและคา่ นยิ มอนั พงึ ประสงค์ ๔. มีจติ สำนกึ ในการอนุรกั ษ์และเหน็ คณุ ค่าของภูมิปัญญาท้องถน่ิ ๕. นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนด้านความรู้ ทักษะปฏิบัติ คุณธรรม จริยธรรม ตามมาตรฐาน การเรียนรขู้ องหลกั สตู รสถานศึกษา หลกั การและเหตผุ ล ๑. สง่ เสริมความสัมพนั ธอ์ ันดี ระหวา่ งโรงเรียนกบั ชมุ ชนโดยต่างฝ่ายตา่ งมีส่วนรว่ มในการแกป้ ญั หา คือ โรงเรยี นใหน้ กั เรียนศึกษาข้อมูลจากชุมชน ชุมชนเป็นแหล่งเรียนรใู้ หโ้ รงเรียน สง่ ผลใหเ้ กดิ ความร่วมมือ ในการแกป้ ญั หาของชมุ ชนโดยใหช้ มุ ชน ตระหนักถึงการอนรุ ักษ์ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ๒. เปลี่ยนแปลงกระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนจากการท่องจำตามหนังสือ มาเป็นการลงมือฝึก ปฏิบัตจิ รงิ ดว้ ยตนเอง ๓. เปล่ยี นแปลงกระบวนการสอนของครู จากการทม่ี ีครเู ปน็ ศนู ย์กลาง มาเป็นการใช้แหล่งเรยี นรู้ใน ชมุ ชนเป็นทีศ่ ึกษาหาความรู้ นกั เรียนเปน็ ผู้ลงมือปฏิบตั โิ ดยมีครแู ละวิทยากรทอ้ งถนิ่ เปน็ ผู้ดูแล ใหค้ ำปรกึ ษา แนะนำ สง่ เสริม สนับสนุน สร้างบรรยากาศ ใหน้ ักเรียนเกดิ ความสนใจในการเรยี นร้แู ละทำกจิ กรรม ๔. เกิดการเรยี นรจู้ ากภมู ิปญั ญาท้องถ่นิ อนั นำไปสกู่ ารพัฒนาหลักสูตรเกย่ี วกับกิจกรรมการเรียน การสอน ทเี่ รียกวา่ หลักสตู รทอ้ งถ่นิ หรอื หลักสตู รสถานศึกษา วิสัยทัศน์ของหลกั สูตร หลักสตู รท้องถิ่นเรอ่ื ง ขนมต้มญวนตน้ ตำรบั แม่ครวั หัวปา่ กล่มุ สาระการเรยี นรู้การงานอาชพี สำหรับ นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ ๖ เป็นเนื้อหาเกี่ยวกับเรื่องราวแม่ครัวหัวป่าซึ่งเป็นความภาคภูมิใจของคนใน ชุมชน ซึง่ ในการจัดกจิ กรรมการเรียนรไู้ ด้นำชมุ ชนเข้ามามสี ่วนรว่ มและฝกึ การทำงานอย่างเป็นระบบ สง่ เสริม ให้ผู้เรียนพัฒนาตนเอง พัฒนาความคิดให้เต็มศักยภาพบนพื้นฐานภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน โดยศึกษา เก่ยี วกบั ประวตั ิและความเป็นมาของแม่ครัวหัวปา่ ประเภทของอาหารตำรบั แม่ครัวหวั ป่า วัตถุดบิ และวิธีการ ทำขนมต้มญวน ซึ่งจะทำให้ผู้เรียนเห็นคุณค่าในภูมิปัญญาท้องถิ่นและได้รับการปลูกฝังพัฒนาให้มีคุณธรรม จรยิ ธรรมจากการเรยี นรจู้ ากการทำงานและการแก้ปัญหา เปน็ การเรียนรู้จากการบรู ณาการความรู้ ทักษะและ ความดีที่หลอมรวมกัน จนก่อให้เกิดเป็นลักษณะของผู้เรียน ทั้งด้านคุณธรรม ตามมาตรฐานการเรียนรู้ที่ สถานศึกษากำหนด

๓ จุดมุ่งหมาย ๑. เพอ่ื ให้นักเรียนมีความรูค้ วามเขา้ ใจเร่ืองการทำขนมตม้ ญวน ๒. เพ่ือให้นกั เรยี นทำขนมต้มญวนได้ ๓. เพอื่ ให้นักเรียนมนี ิสยั รักการทำงานและทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ ๔. เพอ่ื ใหน้ ักเรียนมีความภาคภูมิใจในภมู ิปญั ญาและความสามารถของบคุ คลในท้องถนิ่ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ ๑. เห็นความสำคญั ของการอนรุ กั ษภ์ มู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่ิน ๒. รกั การทำงานและทำงานรว่ มกบั ผอู้ ื่น ๓. รจู้ กั เลอื กแนวทางในการแก้ปัญหา ๔. ปฏบิ ตั ิตามแผนงานท่วี างไว้ตามขัน้ ตอน ๕. ประเมินผลการปฏิบัติงาน ความภาคภมู ิใจกับผลสำเร็จ

๔ คำอธบิ ายรายวชิ าพน้ื ฐาน ง ๑๖๑๐๑ การงานอาชีพ กล่มุ สาระการเรยี นร้กู ารงานอาชพี ช้ันประถมศึกษาปที ่ี ๖ เวลา ๑๐ ช่วั โมง ศกึ ษาประวัติและความเป็นมาของแม่ครัวหัวป่า ประเภทของอาหารตำรบั แม่ครัวหัวป่า วัตถุดิบและ วิธีการทำขนมต้มญวน แนวทางในการทำงานและปรับปรุงการทำงานแต่ละขั้นตอน การใช้ทักษะการจัดการ ในการทำงาน และมีทักษะการทำงานร่วมกัน การปฏิบัติตนอย่างมีมารยาทในการทำงานกับครอบครับและ ผู้อื่น และการสำรวจตนเองเพื่อวางแผนในการเลือกอาชีพ การระบุความรู้ ความสามารถ และคุณธรรมท่ี สัมพนั ธก์ บั อาชพี ทสี่ นใจ มาตรฐาน/ตวั ช้ีวัด ง ๑.๑ ป.๖/๑, ป.๖/๒, ป.๖/๓ ง ๒.๑ ป.๖/๑, ป.๖/๒ รวม ๕ ตวั ช้วี ัด

๕ สาระการเรยี นรู้ สาระทีเ่ ป็นองค์ความรู้ในหลักสตู รทอ้ งถ่นิ เร่ือง ขนมตม้ ญวนตน้ ตำรบั แม่ครวั หัวป่า ประกอบดว้ ย ๓ สาระ ดงั นี้ สาระท่ี ๑ ประวัตแิ ละความเป็นมาของแม่ครัวหัวปา่ สาระที่ ๒ ประเภทของอาหารตำรบั แมค่ รวั หวั ป่า สาระท่ี ๓ วัตถดุ บิ และวธิ ีการทำขนมต้มญวน สาระการเรียนรแู้ ละมาตรฐานการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ มาตรฐาน สาระที่ ๑ ประวัติและ มาตรฐานท่ี ๑.๑ รแู้ ละเขา้ ใจประวตั ิและความเป็นมาของแมค่ รวั ความเป็นมาของแม่ครวั หวั ปา่ หัวปา่ สาระที่ ๒ ประเภทของ มาตรฐานท่ี ๒.๑ รแู้ ละเข้าใจประเภทของอาหารตำรบั แม่ครัวหัวปา่ อาหารตำรับแมค่ รวั หวั ปา่ มาตรฐานท่ี ๒.๒ รู้และเข้าใจประโยชนข์ องอาหารตำรบั แม่ครัวหัวปา่ สาระที่ ๓ วัตถดุ บิ และ มาตรฐานที่ ๓.๑ รแู้ ละเขา้ ใจเก่ยี วกับวตั ถดุ ิบในการทำขนมตม้ ญวน วธิ ีการทำขนมต้มญวน มาตรฐานที่ ๓.๒ ร้แู ละเข้าใจในวิธีการทำขนมตม้ ญวน มาตรฐานที่ ๓.๓ สามารถทำขนมต้มญวน

๖ สาระการเรียนรูแ้ ละผลการเรียนรูท้ ่คี าดหวัง สาระท่ี ๑ ประวัตแิ ละความเป็นมาของแมค่ รัวหัวปา่ มาตรฐานการเรียนรู้ สาระการเรยี นรู้ ผลการเรยี นรทู้ ่ีคาดหวงั มาตรฐานท่ี ๑.๑ รแู้ ละเขา้ ใจ ๑. ต้นกำเนดิ ของแมค่ รวั หัวป่า นักเรียนมคี วามรู้และเข้าใจ ประวัติและความเปน็ มาของ ๒. อาหารในสมัยรชั กาลที่ ๕ ประวตั ิและความเปน็ มาของ แม่ครัวหัวปา่ แม่ครวั หัวป่า สาระท่ี ๒ ประเภทของอาหารตำรับแมค่ รวั หัวป่า มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรู้ ผลการเรียนร้ทู ่ีคาดหวัง มาตรฐานท่ี ๒.๑ รู้และเข้าใจ ๑. ช่ืออาหารในตำรับของแม่ครัว นักเรยี นมีความรู้และเข้าใจ ประเภทของอาหารตำรบั แมค่ รวั หัวปา่ ประเภทของอาหารตำรบั แมค่ รวั หวั ปา่ ๒. สตู รอาหารของแม่ครัวหัวป่า หวั ปา่ มาตรฐานท่ี ๒.๒ รู้และเข้าใจ ประโยชนข์ องอาหารแตล่ ะชนดิ ใน นกั เรยี นมีความรู้และเข้าใจ ประโยชนข์ องอาหารตำรับแม่ครัว ตำรับแมค่ รัวหวั ปา่ ประโยชนข์ องอาหารตำรบั แม่ครัว หวั ป่า หัวปา่ สาระที่ ๓ วตั ถุดิบและวธิ กี ารทำขนมตม้ ญวน มาตรฐานการเรียนรู้ สาระการเรยี นรู้ ผลการเรยี นรูท้ ีค่ าดหวงั นักเรยี นมีความรู้และเข้าใจ มาตรฐานท่ี ๓.๑ รู้และเขา้ ใจ วตั ถุดิบในการทำขนมต้มญวน เกีย่ วกบั วัตถดุ ิบในการทำ ขนมตม้ ญวน เกีย่ วกบั วตั ถดุ ิบในการทำ นกั เรยี นมีความรู้และเข้าใจใน วธิ กี ารทำขนมต้มญวน ขนมตม้ ญวน นกั เรยี นสามารถทำ ขนมต้มญวน มาตรฐานที่ ๓.๒ รู้และเขา้ ใจใน วิธีการทำขนมต้มญวน วธิ กี ารทำขนมต้มญวน มาตรฐานท่ี ๓.๓ สามารถทำ ปฏิบัติทำขนมต้มญวน ขนมต้มญวน

๗ โครงสร้างหลักสตู รท้องถนิ่ เรือ่ ง ขนมตม้ ญวนต้นตำรับแมค่ รวั หัวปา่ หนว่ ยการ ชอื่ หน่วยการเรยี นรู้/สาระการเรียนรู้ เวลา เรยี นรู้ (ชวั่ โมง) ๑ ประวัติและความเป็นมาของแมค่ รัวหวั ป่า ๑. ต้นกำเนิดของแม่ครัวหัวป่า ๒ ๒ ๒. อาหารในสมัยรชั กาลที่ ๕ ประเภทของอาหารตำรับแม่ครัวหวั ปา่ ๒ ๓ ๑. ชอื่ อาหารในตำรับของแม่ครวั หวั ปา่ ๒. สตู รอาหารของแม่ครวั หัวป่า ๖ ๓. ประโยชน์ของอาหารแตล่ ะชนดิ ในตำรับแมค่ รัวหัวป่า ๑๐ วัตถุดิบและวิธกี ารทำขนมต้มญวน ๑. วัตถดุ บิ ในการทำขนมต้มญวน ๒. วธิ กี ารทำขนมต้มญวน ๓. ปฏบิ ัตทิ ำขนมตม้ ญวน รวม

๘ แนวการจดั การเรียนรู้ เพื่อให้การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เรื่อง ขนมต้มญวนต้นตำรับแม่ครัวหัวป่า บรรลุตาม วัตถุประสงค์ จงึ กำหนดแนวทางไวด้ ังน้ี ๑. จดั การเรยี นรูต้ ามความต้องการของท้องถน่ิ โดยให้ท้องถิน่ มีส่วนรว่ มในการพัฒนาหลักสตู ร และมี การพฒั นาสื่อการเรียนการสอนจากวัสดทุ ่มี ีในท้องถ่ิน ๒. จดั การเรียนรู้โดยยดึ ผ้เู รียนเปน็ สำคญั เนน้ ให้ผูเ้ รยี นได้ปฏบิ ตั จิ ริงมากที่สดุ ๓. จดั การเรยี นร้โู ดยเน้นกระบวนการกล่มุ ๔. จัดการเรยี นรู้ ให้มกี ารเชื่อมโยงบูรณาการระหว่างสาระตา่ ง ๆ ๕. จดั กิจกรรมใหผ้ เู้ รียนนำความรแู้ ละทักษะการทำขนมไปประยกุ ต์ใชใ้ นชวี ติ ประจำวัน ๖. วดั ประเมินผลตามสภาพจริง ๗. สอดแทรกคุณธรรม จรยิ ธรรมและคา่ นยิ มท่ีพงึ ประสงค์ ๘. จดั บรรยากาศให้เอ้ือต่อการเรยี นการสอน ใช้แหลง่ เรยี นรู้ในทอ้ งถิน่ ในการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ ๙. จดั กิจกรรมการเรียนรโู้ ดยใช้วิทยากรทอ้ งถน่ิ ในบางกิจกรรม ๑๐. จัดกจิ กรรมการเรยี นการสอน โดยจดั กิจกรรมการเรยี นการสอน ดังน้ี ๑๐.๑ การจดั กจิ กรรมการเรียนการสอนภาคทฤษฎี ใช้การจัดกจิ กรรมการเรียนการสอน แบบร่วมมือ (Cooperative Learning) ซึ่งมีขนั้ ตอนดังนี้ ขั้นที่ ๑ ขั้นเตรียม ขั้นที่ ๒ ขน้ั สอน ข้นั ที่ ๓ ขนั้ ทำกิจกรรมกลุ่ม ขั้นท่ี ๔ ขัน้ ตรวจสอบผลงานและทดสอบ ข้นั ที่ ๕ ข้นั สรปุ บทเรยี น ได้แก่ การเรียนร่วมเรยี น รว่ มรู้ สืบคน้ เปน็ กลมุ่ การจัดการเรียนรโู้ ดยใชเ้ ทคนิค STAD การจัดการเรยี นรู้แบบจกิ ซอว์ (JIGSAW) ๑๐.๒ การจดั กิจกรรมการเรียนการการสอนภาคปฏิบตั ิ ใชก้ ารจดั กจิ กรรมการเรียนการสอน แบบสาธติ (Demonstration Method) คอื ครผู สู้ อน และวทิ ยากร เปน็ ผสู้ าธิต ซึง่ มีขั้นตอนดงั ต่อไปน้ี ขั้นที่ ๑ ขน้ั เตรียมการสอน ขนั้ ท่ี ๒ ขนั้ สาธติ ขน้ั ที่ ๓ ขัน้ สรปุ ขั้นท่ี ๔ ขั้นวดั ผล

๙ ส่ือการเรยี นและแหลง่ การเรยี นรู้ ในการจัดการเรียนรู้ เร่ือง ขนมต้มญวนตน้ ตำรับแม่ครวั หวั ป่าผู้เรียนผู้สอนสามารถศึกษาหาความรู้ หรือเรียนรูจ้ ากแหล่งเรยี นรทู้ ้ังภายในและภายนอกสถานศึกษา ทม่ี ีอยดู่ งั น้ี ๑. ภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ ท่ีมคี วามรู้ความสามารถ ผ้มู ีประสบการณ์ ๒. แหลง่ วิทยาการตา่ ง ๆ ได้แก่ พิพิธภณั ฑ์เมืองพรหมบุรี หอ้ งสมดุ หอ้ งคอมพวิ เตอร์ ๓. ส่ือ ส่งิ พิมพ์ต่าง ๆ เชน่ ป้ายนิเทศ แผน่ พับ วารสาร หนงั สอื เกยี่ วกับแมค่ รัวหวั ป่า เป็นต้น ๔. สอื่ อเิ ล็กทรอนิกส์ ได้แก่ อินเทอรเ์ นต็ การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรู้ เพ่อื ให้ทราบวา่ การจดั กจิ กรรมการเรียนการสอนตามหลักสูตรทอ้ งถ่นิ เรือ่ ง ขนมต้มญวนตน้ ตำรับแม่ ครวั หัวป่าใหผ้ เู้ รียนเกิดการเรียนรู้หรือไม่ มากน้อยเพียงใด จึงกำหนดการวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรู้ ดังน้ี ๑. การวดั ประเมินผลตามสภาพจริง ๑.๑ กิจกรรมสำรวจ ตรวจสอบ ๑.๒ กิจกรรมศึกษาคน้ ควา้ ๑.๓ ทักษะการปฏบิ ตั ิ ๑.๔ เจตคตติ อ่ การทำขนมต้มญวน ๑.๕ ความพงึ พอใจตอ่ การเรียน ตามหลกั สตู รท้องถน่ิ เร่ือง ขนมต้มญวนตน้ ตำรับแม่ครัว หวั ป่า ๒. การวดั และประเมนิ ผล ด้านความสามารถ ๒.๑ ประเมนิ ผลการฝึกปฏบิ ตั ิ การทำขนมตม้ ญวน ๒.๒ ให้ผู้เรยี นทำขนมตม้ ญวนให้ผูป้ กครองได้รบั ประทาน แลว้ พิจารณากระบวนการทำงาน และผลสำเร็จของงาน โดยใหช้ มุ ชนรว่ มในการวดั และประเมนิ ผล ๓. การประเมินผลโดยสังเกตพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม ๓.๑ ผลงานจากการรว่ มทำงานกลุม่ เมื่อครูให้ทำงานกลุ่ม แล้วครสู งั เกตพฤติกรรมในการ ทำงาน ๓.๒ ผลงานจากการทำแบบฝกึ หดั ทำแบบทดสอบ และการประเมนิ ผลการปฏิบตั งิ าน