งานตัดไฟล์ นาย อดิศักดิ์ พิมพาเรือ เลขที่ 28 ฉบับเต็ม

สรปุ บทเรียนการดาเนนิ งาน ตาบลสารสนเทศตน้ แบบเพอื่ การพฒั นาคณุ ภาพชีวติ ปี 2561 ตาบลชุมตาบง อาเภอชมุ ตาบง จงั หวดั นครสวรรค์ สานักงานพฒั นาชมุ ชนอาเภอชุมตาบง

คานา เอกสารสรุปบทเรียนการดาเนินงานตาบลสารสนเทศต้นแบบเพ่ือการพัฒนาคุณภาพชีวิต ปี 2561 ตาบลชุมตาบง อาเภอชุมตาบง จังหวัดนครสวรรค์ เป็นการนาสารสนเทศของตาบลท่ีสะท้อนสภาพปัญหา ชีวิตความเปน็ อยู่ของประชาชน โดยการนาขอ้ มูล จปฐ. กชช.๒ ค และขอ้ มูลอ่ืนๆ มาวิเคราะห์ร่วมกัน เพ่ือเป็น การพัฒนาด้านต่างๆ ท้ังทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การศึกษา และวัฒนธรรม อีกท้ังยังสามารถเป็นต้นแบบ ให้แกช่ ุมชนอืน่ ๆ ในการนาสารสนเทศของชมุ ชนมาใช้ให้เกิดประโยชน์ จึงหวังเป็นอย่างย่ิงว่าเอกสารฉบับนี้จะ เปน็ ประโยชนแ์ ก่ผทู้ ีส่ นใจได้ และหากมีสง่ิ ใดผิดพลาด คณะผู้จัดทาต้องขออภัยไว้ ณ ท่ีนี้ สานกั งานพฒั นาชมุ ชนอาเภอชมุ ตาบง

สารบญั หนา้ คานา ก สารบญั ข สว่ นท่ี 1 ข้อมลู ทัว่ ไป 1 สว่ นท่ี 2 แนวทางการพฒั นาตาบลสารสนเทศ 5 ภาคผนวก 9

ส่วนที่ 1 ขอ้ มูลทว่ั ไป ประวตั ิความเปน็ มา เม่อื ปี 2510 มนี ายบง ชาราวนั ไดพ้ าครอบครวั จากตาบลวังเมือง อาเภอลาดยาว จังหวัดนครสวรรค์ มาอาศัยอยู่ ต่อมามีประชาชนจากเขตใกล้เคียง และจังหวัดอื่น ๆ เข้ามาอาศัยอยู่มากข้ึน เพื่อเป็นเกียรติแก่ นายบง ชาราวัน จึงได้เอาชื่อมาตั้งเป็นกลุ่มบ้านชุมตาบง ตาบลชุมตาบง อาเภอชุมตาบงเดิมเป็นส่วนหน่ึงของ ตาบลหว้ ยนา้ หอม อาเภอลาดยาว ในปี พ.ศ. 2535ทางราชการได้จัดต้ังกิ่งอาเภอแม่วงก์ขึ้นซึ่งรวมพื้นท่ีตาบล ห้วยน้าหอมไว้ด้วย และตาบลห้วยนา้ หอมได้แยกหมูบ่ ้านบางแห่งตั้งเป็นตาบลชุมตาบงและตาบลปางสวรรค์ใน ปตี ่อมา จนกระท่งั สองตาบลนี้ไดร้ บั การจดั ตั้งเป็น กิ่งอาเภอชมุ ตาบง อยู่ในเขตการปกครองของอาเภอลาดยาว ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวนั ท่ี 1มิถนุ ายน พ.ศ. 2540 มีผลบังคับต้ังแต่วันท่ี 1กรกฎาคม ปีเดียวกัน และในวันท่ี 24สิงหาคม พ.ศ. 2550 ได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะขึ้นเป็น อาเภอชุมตาบง โดยมีผลบังคับ ตั้งแต่วันท่ี 8กันยายน ปีเดียวกัน ตาบลชุมตาบง มี 12หมู่บ้าน ตาบลชุมตาบง ต้ังอยู่ทางทิศตะวันตกของ จงั หวดั ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 75 กโิ ลเมตร มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม เนอ่ื งจากชาวอาเภอชุมตา บงได้อพยพถ่ินท่ีอยู่มาจากภาคต่างๆ ทาให้มีขนบธรรมเนียมประเพณี และวัฒนธรรมจากภาคและพ้ืนท่ีต่างๆ มากมาย เช่น ๑. การแต่งกาย ส่วนใหญ่ นาผ้ามัดย้อมและผ้าทอมาตัดเสื้อผ้า ๒. ภาษา ส่วนใหญ่จะพูดภาษา อสี านและภาษาภาคกลาง (ลาวครั่ง)๓. อาหารการกนิ ทีอ่ พยพมาจากอสี านจะรับประทานขา้ วเหนยี ว แผนทต่ี าบลชมุ ตาบง พน้ื ท่ี ตาบลชุมตาบง. มีพน้ื ทป่ี ระมาณ 77 ตารางกโิ ลเมตร ลกั ษณะภูมปิ ระเทศ สภาพทว่ั ไปของตาบลชุมตาบงมีลักษณะเป็นพ้นื ท่ีภูเขาขนาดยอ่ ยหลายลูก เรยี งรายกนั เปน็ แนวภเู ขา ท้งั ส้นิ พ้นื ท่ีส่วนใหญ่มลี ักษณะเป็นพนื้ ที่เปน็ เนนิ ดนิ ท่ีดอนและราบ ทางทิศตะวันออกตดิ ตอ่ กับตาบลห้วย นา้ หอม อาเภอลาดยาว จงั หวัดนครสวรรค์ มคี ลองโพธ์ิและคลองยางไหลผา่ นฝายขนาบ เหนอื ใต้เกือบทุก หมู่บ้าน ทาใหแ้ หลง่ น้ามีความอดุ มสมบูรณ์ อยูห่ ่างจากจงั หวดั นครสวรรค์ ประมาณ ๗5 กิโลเมตร ถึงเขต ตดิ ตอ่ จงั หวดั อุทยั ธานี ประมาณ ๕ กิโลเมตร และผลผลิตทางการเกษตรทีส่ าคญั คือ ข้าว มนั สปั ปะลงั ข้าวโพด ถ่ัวเขยี วและออ้ ย

2 อาณาเขตตดิ ตอ่ ตดิ ตอ่ กับ ต.ปางสวรรค์ อ.ชมุ ตาบง จ.นครสวรรค์ ทิศเหนือ ติดต่อกับ ต.ไผเ่ ขยี ว อ.สว่างอารมณ์ และต.น้ารอบ อ.ลานสกั จ.อทุ ยั ธานี ทิศใต้ ติดต่อกับ ต.หว้ ยนา้ หอม อ.ลาดยาว จ.นครสวรรค์ ทิศตะวนั ออก ตดิ ต่อกับ ต.แมเ่ ปิน อ.แม่เปิน จ.นครสวรรค์ ทิศตะวันตก ประเพณแี ละกจิ กรรม ตาบลชุมตาบง มีกจิ กรรมประเพณตี ามวาระเทศกาลต่าง ๆ เชน่ ประเพณสี งกรานต์ การ ทาบญุ ตกั บาตร เทโว วันเขา้ พรรษา-ออกพรรษา ลอยกระทง ทอดกฐนิ -ผ้าปา่ งานบุญกลางบา้ น งานบญุ บง้ั ไฟ ข้อมลู ทางดา้ นการปกครอง แบง่ เขตพน้ื ที่การปกครองออกเป็น 12 หมู่ ดังนี้ หม่ทู ่ี 1 บ้านหนองจิกทรายมลู หมทู่ ่ี 2 บา้ นตลงิ่ สูงสามคั คี หมู่ท่ี 3 บ้านสานักน้อย หมูท่ ี่ 4 บา้ นชุมม่วง หมทู่ ี่ 5 บ้านเขาแดง หมทู่ ี่ 6 บ้านเขาจกั๊ จ่นั หมทู่ ่ี 7 บ้านชมุ ตาบงหนง่ึ หมูท่ ่ี 8 บ้านชมุ ตาบง หมู่ที่ 9 บ้านชุมตาบงสอง หมทู่ ี่ 10 บา้ นเขาจก๊ั จ่นั หน่ึง หมู่ที่ 11 บ้านโป่งสะเดา หมู่ที่ 12 บา้ นหนองกระโดน ประชากร

3 อาชีพ สถานทส่ี าคญั 1. วัดหนองจิกทรายมูล ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 1 บ้านหนองจิกทรายมูล ต.ชุมตาบง จ.นครสวรรค์ เดิมวัดหนองจิกทรายมูล อยู่ในพื้นท่ีห้วยน้าหอม อาเภอลาดยาว ต่อมาได้แยกออกมา และได้ยกฐานะเป็นอาเภอ วัดหนองจิก ทรายมูล จึงอยู่ในเขตพื้นที่ตาบลชุมตาบงในปัจจุบัน พ้ืนท่ีโดยรอบวัดเป็นพื้นที่ราบ วัดหนองจิกทราย มูล สร้างข้ึนเมือ่วันท่ี 3 เมษายน พ.ศ.2482 ชาวบ้านได้ร่วมกันริเร่ิมดาเนินสร้างวัดข้ึนมา และเรียก นามตามช่ือบ้าน โดยบริเวณโดยรอบวัดเป็นพ้ืนท่ีราบ มีทุ่งนาและหมู่บ้านล้อมรอบ บรรยากาศเงียบ สงบ เหมาะสาหรับทากิจกรรมทางศาสนา และวัดนี้ยังเป็นที่พ่ึงใจของคนในตาบล มาเป็นระยะเวลา ยาวนาน

4 2. ถ้าเขาจักจั่น ตั้งอยูท่ ี่หมทู่ ่ี 10 ต.ชมุ ตาบง อ.ชมุ ตาบง จ.นครสวรรค์ มที ี่มาโดยมจี ก๊ั จ่ันมาอาศัย อยู่บรเิ วณรอบๆภเู ขาเปน็ จานวนมาก ชาวบา้ นจึงเรยี กวา่ \"เขาจ๊ักจน่ั \" ซ่งึ เขาจั๊กจัน่ มถี า้ อยู่ด้านใน มี พระพุทธรูปใหก้ ราบไหว้ ด้านในจะเย็นสบาย และงดงามด้วยหนิ งอก หนิ ย้อยจานวนมาก บรเิ วณ โดยรอบเป็นทุ่งนาและมีความอดุ มสมบรู ณ์ด้วยต้นไมน้ านาพรรณ เยน็ สบาย เหมาะสาหรับการพักผ่อน ในวนั หยดุ ด้วยบรรยากาศท่ีเงยี บสงบ และต้องการทจี่ ะสัมผัสธรรมชาติ และวิถชี ีวิตของชาวชนบท

สว่ นท่ี 2 แนวทางการพฒั นาตาบลสารสนเทศฯ การบรหิ ารจดั การ สถานทดี่ าเนินการ วัสดุอุปกรณ์ คณะทางาน 1) ประชมุ ช้ีแจงวัตถุประสงคข์ องโครงการฯ และสร้างความรู้ ความเข้าใจ และแนวทางการดาเนินงาน ตาบลสารสนเทศฯ แก่ตาบลเป้าหมาย และผทู้ ี่เกีย่ วข้องได้รบั ทราบ 2) ร่วมกันวิเคราะห์ข้อมูลของหมู่บ้าน โดยใช้ข้อมูล จปฐ. ข้อมูล กชช.๒ค ข้อมูลท่ัวไปของตาบล และขอ้ มลู ภมู ปิ ัญญาชาวบ้าน 3) ช้แี จงความสาคัญของขอ้ มลู การใช้ประโยชน์ขอ้ มูล โดยใช้ข้อมลู ท่มี ีอยใู่ นตาบล เช่น จปฐ., กชช.2ค การดาเนินงาน การวเิ คราะห์ขอ้ มลู ด้วยโปรแกรม CIA การนาเสนอผลการวเิ คราะหแ์ กค่ นในชมุ ชน จากผลการวเิ คราะหส์ ภาพปัญหาคณุ ภาพชวี ติ (Community Radar Analysis Diagram) โดยการนาเอาข้อมลู จาก 2 แหลง่ ขอ้ มูลมาทาการวิเคราะห์ ประกอบดว้ ย 1.ขอ้ มูล จปฐ. ปี 2561 (เสน้ กราฟสีนา้ เงิน) 2.ขอ้ มลู กชช.2ค ปี 2561 (เสน้ กราฟสแี ดง) มีการแยกดา้ นการพฒั นา 5 ดา้ น คือ 1) การพฒั นาอาชพี 2) การจดั การทนุ ชุมชน 3) การความเสีย่ งของชมุ ชน (ภูมิคมุ้ กัน)

6 4) การแก้ไขปัญหาความยากจน 5) การบริหารจดั การชมุ ชน พบว่า มขี ้อมลู ที่ควรไดร้ ับการพัฒนา คือ ข้อมลู กชช.2ค ซ่งึ มคี ่าเฉลยี่ อย่ใู นระดบั ไม่ถึง 2 ท้ัง 3 ดา้ น ประกอบดว้ ย ด้านการพฒั นาอาชพี ด้านการจดั การทุนชมุ ชน และด้านการแกป้ ัญหาความยากจน ข้อมลู จปฐ. ที่ต้องมีการพัฒนา คอื ดา้ นการจดั การทนุ ชุมชน ผลการวิเคราะห์ระดับการพัฒนาคุณภาพชีวิต ( Community Radar Analysis) พบว่า มีระดับการ พัฒนาคณุ ภาพชวี ิต ตามลาดบั เร่งรัดการพฒั นาจากมากไปหานอ้ ย ดงั นี้ 1. การจัดการทุนชุมชน มีค่าเฉล่ีย 1.40 จากการจัดกลุ่มตัวชี้วัด จปฐ.และ กชช.2ค เป็นเกณฑ์การ วเิ คราะหข์ ้อมลู เพอ่ื การพัฒนา พบว่า ในด้านน้ี มีปัญหาท่ีพบมากคือ รายได้เฉลี่ยของคนในครัวเรือนต่อปี และ การเก็บออมเงิน 2. การพัฒนาอาชีพ มีค่าเฉลี่ย 1.83 จากการจัดกลุ่มตัวชี้วัด จปฐ.และ กชช.2ค เป็นเกณฑ์การ วิเคราะห์ข้อมูลเพื่อการพัฒนา พบว่า ในด้านนี้ มีปัญหาคือ น้าเพ่ือการเกษตร และปัญหาดินท่ีใช้ในการทา การเกษตร 3. การบริหารจัดการชุมชน มีค่าเฉลี่ย 2.05 จากการจัดกลุ่มตัวช้ีวัด จปฐ.และ กชช.2ค เป็นเกณฑ์ การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อการพัฒนา พบว่า ในด้านนี้ มีปัญหาที่พบมากคือ การคมนาคม ถนน ผลผลิตทาง การเกษตร 4. การแก้ปญั หาความยากจน มคี า่ เฉลย่ี 2.22 จากการจัดกลุ่มตัวชี้วัด จปฐ.และ กชช.2ค เป็นเกณฑ์ การวิเคราะห์ข้อมูลเพื่อการพัฒนา พบว่า ปัญหาท่ีพบมาก คือ รายได้เฉล่ียของคนในครัวเรือนต่อปี 5. การบริหารจดั การความเสี่ยงของชุมชน (ภูมิคุ้มกัน) มีค่าเฉลี่ย 2.83 จากการจัดกลุ่มตัวชี้วัด จปฐ. และ กชช.2ค เป็นเกณฑ์การวิเคราะห์ข้อมูลเพ่ือการพัฒนา พบว่า คนในครัวเรือนไม่ดื่มสุรา และคนใน ครวั เรือนไมส่ ูบบุหร่ี

7 จากการวิเคราะห์ท้ังสภาพปัญหาคุณภาพชีวิต (Community Radar Analysis Diagram) และระดับ การพัฒนาคุณภาพชีวิต ( Community Radar Analysis) ทาให้สามารถสรุปภาพรวมของตาบลชุมตาบงได้ ดงั น้ี ตาบลชุมตาบง มี จุดเด่น คือความร่วมมือของประชาชนในหมู่บ้านและตาบล ทาให้การ ดาเนินงานในหมบู่ ้านตาบลเป็นไปดว้ ยดี จุดอ่อน ของตาบลชุมตาบง คือ การพัฒนาสภาพดิน สภาพดินส่วนใหญ่ท่ีพบ คือ ดินจืดขาด แร่ธาตุที่สาคัญต่อพืชผลทางการเกษตรของประชาชน ทาให้การเกษตรต้นทุนการผลิตสูง ดังนั้น การพัฒนา ตาบล จาเป็นต้องสร้างรากฐานทางเศรษฐกิจและสร้างภูมิคุ้มกันเพ่ือเป้าหมายการพ่ึงตนเองได้อย่างย่ังยืน จึง ตอ้ งมกี ลยุทธท์ ท่ี าให้เศรษฐกิจของหมู่บ้าน ตาบล มคี วามมั่นคงและทาให้ประชาชนอย่อู ยา่ งพอเพียง ได้แก่ 1. สรา้ งโครงสร้างทางเศรษฐกจิ ทีส่ มบูรณ์ เช่น จดั หาแหล่งน้าท่สี ะอาดหรอื ภาชนะ สาหรับเก็บกกั น้าท่ีสามารถใช้ในการบริโภคอุปโภคได้อยา่ งปลอดภัย แหลง่ นา้ เพื่อการเกษตร ถนนภายใน หมบู่ ้าน เปน็ ต้น 2. สร้างวนิ ยั ในการใช้จา่ ยเงิน เชน่ การจดั ทาบัญชี รบั -จา่ ย 3. สง่ เสรมิ การออมทรพั ย์และแหล่งทุนในชมุ ชน เชน่ กลุ่มออมทรัพยเ์ พื่อการผลติ กลมุ่ เงินออมสจั จะ 4. สง่ เสริมการประกอบอาชีพเสริม เช่น การสนับสนุนทนุ และวัสดุอปุ กรณ์แก่กลุ่ม อาชพี 5. สง่ เสรมิ วถิ ชี วี ิตเศรษฐกจิ พอเพยี ง เช่น การดารงชวี ติ แบบพออยู่พอกิน หมบู่ า้ น ปลอดอบายมุขฯ 6. ส่งเสริมการจดั การความรูแ้ ละเผยแพร่ภูมปิ ัญญา เช่น จัดใหม้ ีครอบครวั ตัวอยา่ ง ตามแนวคดิ เศรษฐกิจพอเพยี ง จดั ตั้งแหลง่ เรยี นรูภ้ ายในหม่บู า้ น ฯ ส่งเสรมิ การใช้ป๋ยุ อินทรีย์ การมีส่วนรว่ ม การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันเป็นทั้งกระบวนการ กิจกรรม และแนวทาง สาหรับการดาเนินงาน เกีย่ วกับการนาขอ้ มลู ในส่วนต่างๆ ของชุมชนมาส่งเสริม และเกื้อหนุนให้ชุมชนได้พัฒนาศักยภาพของชุมชนใน ทุกๆ ด้านแบบองค์รวมอย่างเป็นระบบ เนื่องจากข้อมูลด้านต่างๆในชุมชนน้ันเป็นองค์รวมที่มาจาก ส่วนประกอบหลายๆ ประการ อาทิ สังคม ส่ิงแวดล้อม ระบบบริการสุขภาพ และวิถีการดาเนินชีวิตของบุคคล เพ่ือสนับสนุน หรือกาหนดแนวทางการพัฒนาชุมชน ไปสู่การปฏิบัติ จึงต้องอาศัยความร่วมมือ และการระดม พลงั จากทุกฝ่าย ในการพัฒนาของชมุ ชน และการปรับปรงุ สังคมด้านต่างๆ เชน่ สง่ิ แวดลอ้ ม เศรษฐกจิ

8 การดาเนนิ กจิ กรรม/โครงการเชงิ บรู ณาการ กจิ กรรมท่ีตาบลดาเนินการแล้วประสบผลสาเร็จ 1. โครงการสง่ เสริมสัมมาชีพชุมชน 2. โครงการส่งเสริมอาชีพเสรมิ แกค่ รัวเรือน การเผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธ์ ผ่านทางชอ่ งทางโซเซี่ยลต่างๆ เชน่ Facebook, Line, เอกสารประชาสมั พันธ์,การประชุมต่างๆ

ภาคผนวก

10 ภาพกจิ กรรม

11

12

13