ebook4

ข้อมลู ฟารม์ ทีจ่ าเป็นและใช้ในการวางแผนและวิเคราะห์ การจดั การฟาร์มหรอื การจดั การไร่นานัน้ การเก็บรวบรวมข้อมูลเป็นสิ่งสาคัญและ ต้องดาเนินการเป็นอันดบั แรก เพราะข้อมูลเหล่านี้เป็นข้อมูลที่ต้องใช้ประกอบในการวางแผน ฟาร์มและงบประมาณฟาร์มข้อมูลที่รวบรวมได้จะทาให้การวางแผนฟาร์มและงบประมาณ ฟาร์มมีความเป็นไปได้ และใกล้เคียงเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นมากท่ีสุดดังน้ี 1. ข้อมลู ทัว่ ไปของฟารม์ หรือไร่นา ไดแ้ ก่ ขอ้ มลู สภาพภูมิประเทศ ชนิดของดนิ ความอุดมสมบูรณ์ของดนิ การระบายน้า อณุ หภมู ิ และปริมาณนา้ ฝน ซ่งึ ควรเปน็ ข้อมลู เฉลี่ย รายเดือนย้อนหลงั 5 ปี เพ่ือทราบถึงปริมาณน้าฝนและการกระจายตวั ของฝนในรอบปี 2. ข้อมูลเก่ียวกับเทคนิคการปฏิบัติและช่วงระยะเวลาในการปลูกพืช หรือ การทากิจกรรมการเกษตรได้แก่ ปฏิทินการปลูกพืชและเล้ยี งสตั ว์ เทคนิคการปฏบิ ตั ิในการปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ หรือประมง ปริมาณผลผลิตและระยะเวลาท่ีได้ผลผลติ 3. ข้อมูลเกี่ยวกับต้นทุนการผลิตและผลตอบแทน เป็นส่ิงจาเป็นในการวางแผนฟาร์ม ต้นทุนการผลิตของกิจกรรมการเกษตร รวมถึงรายจ่ายทเี่ ปน็ เงินสดและไม่เป็นเงนิ สด เช่น คา่ แรงงานในครอบครวั คา่ ใชจ้ า่ ยแรงงานสัตว์ ค่าใช้จา่ ยทด่ี นิเป็นตน้ ขอ้ มูลเกีย่ วกับต้นทุนและผลตอบแทน จะเป็นเครอ่ื งชีว้ ่าควรจะเลือกผลิตพชื หรือกิจกรรมใดทีใ่ หผ้ ลตอบแทนสูง และงบประมาณทจ่ี ะต้องใช้ตลอดฤดูกาลเพาะปลกู เพอื่ เตรยี มการสาหรบั เงินทุนทีใ่ ช้ 4. ข้อมูลเก่ยี วกับการใชแ้ รงงาน การทาการเกษตรในปัจจบุ นั ทีเ่ นน้ การทาการผลติ หลายๆ อย่าง จึงจาเปน็ ตอ้ งทราบการใชแ้ รงงานในการทาการเกษตรแต่ละชนดิ เพ่อื ทจี่ ะ สามารถกระจายแรงงานในการทาการเกษตรอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น แรงงานในครอบครวั มีเท่าใดและจะต้องจา้ งแรงงานเท่าใด 5. ข้อมลู ในดา้ นราคาของผลผลิตในทอ้ งตลาด จะเป็นสง่ิ จงู ใจใหเ้ กษตรกรตดั สนิ ใจในการเลอื ปลูกพชื เลี้ยงสัตว์ หรือทากจิ กรรมการเกษตรชนิดใด ราคาของผลผลตจิ ะมีการเคลื่อนไหวเปล่ียนแปลง อยู่ตลอด เวลาในช่วงฤดูกาลผลิต ถา้เราทราบแนวโน้มของราคาในช่วงต่าง ๆ แล้ว เกษตรกรจะสามารถตดั สินใจทากจิ กรรมเพือ่ สอดคลอ้ งกับภาวะและความต้องการของตลาดได้

28ขนั้ ตอนการเกบ็ ข้อมูลในไร่นา วิธกี ารเก็บขอ้ มูลในไร่นา มวี ตั ถุประสงค์เพอื่ นาขอ้ มูลในไร่นาของเกษตรกรมาชว่ ยแนะนา เกษตรกรในการวางแผนฟารม์ และงบประมาณฟารม์ เพ่ือนาไปประยกุ ตใ์ ช้ได้จริงในไร่นา มีขัน้ ตอนดงั น้ี ขั้นตอนท่ี 1 กาหนดตวั อยา่ งไร่นาเกษตรกรท่ีจะรวบรวมขอ้ มูล ข้นั ตอนท่ี 2 เตรยี มแบบสัมภาษณ์เกษตรกรเพอ่ื รวบรวมข้อมูลไร่นา ข้ันตอนที่ 3 ดาเนนิ การเกบ็ รวบรวมข้อมูลไรน่ า ขั้นตอนที่ 4 ตรวจสอบความสมบรู ณ์และถูกต้องของขอ้ มูลไร่นาที่สัมภาษณ์>> ข้นั ตอนที่ 1 กาหนดตัวอย่างไร่นาเกษตรกรทจ่ี ะรวบรวมข้อมลูการสุ่มเลือกตัวอยา่ งไร่นาเกษตรกรที่จะเก็บขอ้ มลู ย่อมข้ึนอยู่กบั วัตถุประสงคข์ องการเกบ็ วา่ ตอ้ งการนาข้อมลู ไปใช้เร่ืองใด เชน่ เจ้าหนา้ ท่สี ง่ เสรมิ การเกษตร ต้องการแนะนาสง่ เสริมใหเ้ กษตรกรรจู้ กั การวางแผนฟารม์ และงบประมาณฟารม์ กเ็ ลอื กเกษตรกรในหมูบ่ า้ นเปา้ หมาย สว่ นจานวนข้อมูลหรอื จานวนตวั อย่างมากนอ้ ยขึ้นอยู่กบั จานวนประชากรวิธีการสมุ่ ตัวอย่างใช้วิธกี ารสมุ่ ธรรมดา (Simple random Sampling) หรือถา้ มเี วลาไมเ่ พยี งพออาจจะใช้วิธสี ุ่มตัวอยา่ งตามแตเ่ ผอิญ(Accidental Sampling)>> ขัน้ ตอนที่ 2 เตรยี มแบบสัมภาษณ์เกษตรกรเพอ่ื รวบรวมขอ้ มูลไร่นาในการเตรียมแบบสมั ภาษณต์ ้องตง้ั วตั ถปุ ระสงค์กอ่ นวา่ ต้องการขอ้ มูลไปทาอะไร โดยแยกเป็นข้อๆหรือเปน็ประเดน็ แล้วออกแบบสัมภาษณต์ ามประเดน็ ท่ีต้งั ไว้ 3 ประการ คือ 1. เพ่อื ทราบขอ้ มูลพ้ืนฐานของไร่นาเกษตรกรนาไปใช้ประกอบการวางแผนและงบประมาณ ไรน่ า และการปรับปรงุ พฒั นาไรน่ า 2. เพอ่ื ทราบข้อมูลไร่นาเกี่ยวกบั ปฏิทินการปลูกพชื ตน้ ทนุ การผลติของกจิกรรมการเกษตรเพื่อเป็นบรรทดั ฐานประกอบการวางแผนและงบประมาณไรน่ า 3. เพอ่ื ทราบขอ้ มลู ผลตอบแทนของกิจกรรมการผลติ ในฟาร์ม และผลตอบแทนของฟาร์ม ทัง้ หมดข้อมูลพื้นฐานของไรน่ า ไดแ้ ก่ ขอ้ มลู ไรน่ าท่ัวไป สภาพพ้ืนท่ี ชนิดดิน การใช้นา้ ปริมาณน้า ฝน และการกระจายตวัของนา้ ฝนและขอ้ มลู อน่ื ๆ ทจ่ี าเป็น

29 ตวั อยา่ งแบบสัมภาษณข์ ้อมลู พนื้ ฐานไรน่ าของเกษตรกร1. ช่ือ...........................................................................ทอี่ ยู่..................................................................................2. พื้นทีก่ ารเกษตรทง้ั หมด...................................................... ไร่ ( ) ของตนเอง......................................................... ไร่ ( ) เชา่ ..................................................................... ไร่ ( ) ให้ทาฟร.ี .............................................................ไร่ ( ) ไดท้ าฟรี..............................................................ไร่3. ระดับพื้นที่ ( ) ที่ดอน........................................................ไร่ ( ) ทีร่ าบ.................................... ไร่ ( ) ท่ลี มุ่ .......................................................... ไร่ ( ) อื่น ๆ ................................... ไร่4. แหล่งน้าเพอ่ื การเกษตร ( ) ใชน้ า้ ชลประทาน.................................. ไร่ ( ) ใชน้ า้ ฝน................................................ไร่ ( ) แหล่งน้าอน่ื ๆ ระบุ.............................. ไร่5. ชนิดของดิน ( ) ดินทราย................................. ไร่ ( ) ดนิ เหนยี ว............................................. ไร่ ( ) ดนิ รว่ น....................................ไร่ ( ) อ่ืน ๆ .........................................ไร่(ระบ)ุ6. แหลง่ ทมี่ กี ารซอ้ื ขายผลผลติ สว่ นใหญ่ ( ) ทบ่ี า้ นหรือไรน่ า ( ) หมู่บา้ น ( ) อาเภอ ( ) จังหวัด7. ในครอบครัวมสี มาชกิ ............................... คน ทาการเกษตรได.้ ........................... คน8. ขณะนไ้ี ด้กเู้ งินมาใช้ทาการเกษตรหรอื ไม่ ( ) กู้ ( ) ไมก่ ู้9. เครอ่ื งมอื การเกษตรทีเ่ ปน็ ของตนเอง ( ) รถไถเดินตาม ( ) เครอื่ งสบู นา้ ( ) เครอ่ื งพน่ สารเคมี ( ) อ่นื ๆ ระบุ.............................................10. วชิ าจดั การไร่นา ที่เคยปฏบิ ตั ิ ( ) การวางแผนและงบประมาณไร่นา ( ) การจดบันทกึ และลงบัญชีไร่นา ( ) อ่ืน ๆ ระบ.ุ .......................................

30 ขอ้ มลู ต้นทนุ การผลติ โดยปกติขอ้ มูลตน้ ทุนการผลิตพชื หรือสัตว์ สามารถเก็บขอ้ มลู เหลา่ นี้จากบญั ชฟี าร์มของเกษตรกร แต่โดยเหตุทเี่ กษตรกรมกี ารลงบัญชแี ละบนั ทึกกิจการไร่นาน้อยมาก ขอ้ มลู ต้นทนุ การผลิตจึงรวบรวมจากการสมั ภาษณ์เกษตรกรโดยใช้แบบสอบถามท่ไี ดเ้ ตรยี มไวล้ ่วงหนา้ โดยปกติการคิดต้นทนุ การผลิตจะประกอบดว้ ยตน้ ทุน 2ประเภท ได้แก่ ต้นทนุ ผันแปรและต้นทุนคงที่ ก. ต้นทุนผันแปร ไดแ้ ก่ ต้นทนุ ซึง่ เกดิ จากการผลิตจะแปรผันไปตามปริมาณการผลติ ถา้ เกษตรกรผลิตมาก(หลายไรห่ รือหลายตวั ) ก็จะเสยี คา่ ใชจ้ า่ ยประเภทน้ีมาก ถ้าผลิตน้อยกเ็ สยี ค่าใช้จา่ ยประเภทน้ีนอ้ ย ตน้ ทนุ ผนั แปรนป้ี กติแบ่งออกเปน็ 2 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่ 1. หมวดคา่ วัสดุ ไดแ้ ก่ ค่าเมลด็ พันธุ์ ค่าปยุ๋ เคมี ค่าสารเคมีกาจดั ศัตรูพืช ฯลฯ 2. หมวดคา่ แรง ไดแ้ ก่ คา่ แรงงานคน เปน็ ค่าจา้ งแรงงาน (แรงงานจา้ ง) และแรงงานใน ครอบครวั โดยคดิจากชัว่ โมงการทางาน 8 ช่วั โมง ถือเปน็ 1 แรงงาน ในเอกสารเลม่ นจี้ ะคดิ เฉพาะ แรงงานจ้าง เพ่อื ไม่ให้เกิดการสบั สน อัตราคา่ จ้างแรงงานในแตล่ ะทอ้ งถิ่นจะแตกตา่ งกันออกไป ข. ตน้ ทนุ คงท่ี ได้แก่ ค่าใช้จา่ ยทเ่ี กษตรกรจะต้องเสียแม้เกษตรกรจะทาการผลติ หรอื ไมผ่ ลิตกต็ ามได้แก่ ค่าใช้ท่ีดิน ค่าเสอ่ื มเครอื่ งมืออุปกรณก์ ารเกษตร ในท่นี ี้ จะเนน้ การวเิ คราะห์ต้นทุนการผลติ ของพชื ระยะสั้น เชน่ ขา้ วพชื ไร่ และเนน้ เฉพาะ ต้นทนุ ผันแปร เพอ่ื ประกอบการในการวิเคราะห์ต้นทนุ การผลิต และการวางแผนงบประมาณไร่นาตามแผนการปรบั ปรงุ ไร่นา ในการสอบถามข้อมลู เพือ่ วิเคราะห์ต้นทนุ การผลติ ใช้แบบสัมภาษณเ์ กษตรกร ซงึ่ มีประเด็นตา่ ง ๆ ดังนี้ 1. ข้ันตอนของกิจกรรม ได้แก่ ขน้ั ตอนของการปลูกพืชตง้ั แต่การปลูกจนถึงการเก็บเกยี่ ว เชน่ การเตรยี มเมล็ดพันธุ์ การเตรียมดนิ การปลูก การดูแลรกั ษา การเกบ็ เก่ยี วและขนย้าย การขนสง่ และขาย 2. เทคนิคการปฏบิ ัติของเกษตรกร เป็นรายละเอียดเทคนิคการปฏบิ ตั ขิ องเกษตรกร ตามข้ันตอนของกิจกรรม เชน่ขัน้ ตอนการเตรยี มเมล็ดพันธุ์ ประกอบด้วยการซือ้ เมลด็ พันธ์ุ คลกุ เมล็ดพันธ์ุดว้ ยสารเคมี ขั้นตอนการเตรยี มดิน ประกอบดว้ ยการไถดะ ไถแปร การหว่านปุ๋ยรองพนื้ ตามลาดบั ขน้ั ตอนของกจิ กรรมจนถึงการเก็บเกีย่ วและขายผลผลติ ซ่ึงต้องอาศยัประสบการณ์ของผสู้ มั ภาษณ์เองดว้ ย 3. เดือน ปีท่ีปฏบิ ัติ ไดแ้ ก่ รายละเอียดเกยี่ วกับเวลาในการปฏิบัติของเกษตรกรตามข้ันตอนของกิจกรรม 4. จานวนคน วนั ชั่วโมง เพ่ือใช้ในการคานวณแรงงานทเ่ี กษตรกรปฏบิ ตั หิ รือการจา้ ง แรงงานจากท่อี น่ื โดยการคิดแรงงาน (Man-day) 5. ปัจจยั การผลติ ได้แก่ ปจั จยั ทีใ่ ช้ในการผลิต พชื หรือสตั ว์ เช่น เมล็ดพชื พนั ธุ์ ปุ๋ยเคมี สารเคมีกาจดั ศัตรพู ชื ช่องปรมิ าณ คอื จานวนท่ีใช้กีก่ โิ ลกรมั ราคา/หน่วย คือราคาต่อกิโลกรัมหรือตอ่ ไร่ ช่องมลู คา่ คอื ราคา/หนว่ ย x ปริมาณ หรือ มูลค่า = ปรมิ าณ x ราคา/หน่วย

31 6. แรงงาน ในการคดิ ตน้ ทนุ การผลิต ถ้าจะคดิ อยา่ งละเอียดต้องคานวณทัง้ แรงงานครอบครัวและแรงงานจ้างว่าในแตล่ ะขน้ั ตอนของกิจกรรม ใช้แรงงานจา้ งหรือครอบครัว กี่คน ก่วี ัน วันละกี่ชว่ั โมง เพอ่ื คานวณหา Man-day หรือแรงงานอตั ราค่าจ้างแรงงานใหส้ อบถามดว้ ยว่าจ้างในอัตราวันละเทา่ ใด 7. อปุ กรณเ์ ครอ่ื งมอื การเกษตร ใชใ้ นกรณกี ารเตรียมดนิ หรือการสูบน้า ใช้เครื่องมือการเกษตร ชนิดใด เช่น รถแทรกเตอร์ รถไถเดนิตาม เพอื่ จะได้ทราบว่า กจิ กรรมนั้นมเี คร่ืองมอื การเกษตรชว่ ยในการ ทางาน >> ข้ันตอนที่ 3 ดาเนินการเก็บรวบรวมข้อมลู ไร่นา หลังจากเตรียมแบบสมั ภาษณแ์ ละเกบ็ ขอ้ มูลเรียบรอ้ ยแลว้ กด็ าเนินการเก็บข้อมลู ในพ้ืนที่ โดยปกติตามหลักการจะต้องสุ่มตัวอย่างเกษตรกรผู้ให้ขอ้ มลู (ฟาร์มเกษตรกร) โดยวิธสี ุ่มธรรมดา (Simple Random Sampling) ตามจานวนท่ีเราตัง้ เป้าหมายไว้ การเรม่ิ ต้นสมั ภาษณ์เก็บขอ้ มูลฟารม์ เกษตรกรโดยปกติจะต้องเปน็ เกษตรกรผ้เู ป็นหัวหน้าครอบครวั หรือภรรยาของเกษตรกรที่ทางานในฟารม์ จรงิ ๆ การสอบถามควรสังเกตคาตอบทีไ่ ดจ้ ากเกษตรกรว่าเปน็ ผู้ทาการเกษตรจริง ๆหรือไม่ ถา้ ไม่ใช่เกษตรกรกใ็ หเ้ ปลีย่ นเกษตรกรรายใหม่ ในการสอบถามขอ้ มลู ควรดาเนินการตามลาดบั ดังน้ี 1. สอบถามขอ้ มูลทั่วไป 2. พ้ืนท่ีทาการเกษตรและกจิ กรรมภายในฟารม์ ควรเขยี นแผนท่ีประกอบและทาปฏิทิน การปลกู พชื และเลีย้ งสตั ว์3. รายละเอียดตน้ ทุน รายได้ ของแตล่ ะกจิ กรรม ตามแบบฟอร์มการเกบ็ ข้อมูลตน้ ทุน การผลติ ควรเกบ็ รายละเอยี ดทุกขน้ั ตอนของกจิ กรรมตามแบบสมั ภาษณ์>> ขน้ั ตอนที่ 4 ตรวจสอบความถกู ต้อง ครบถว้ นของข้อมลูปรมิ าณปัจจยั การผลิต แรงงานจา้ ง และผลผลิตที่ไดร้ ับ ถ้าขอ้ มลู ไมค่ รบถ้วน ตอ้ งขอขอ้ มูลจากเกษตรกรเพมิ่ เติม อาจอาศัยสมุดบนั ทกึ ทีเ่ กษตรกรจดบันทกึ ไว้ประกอบด้วย เพอื่ ให้เกิดความเขา้ ใจในแบบสมั ภาษณ์ จะยกตัวอยา่ งจากการกรอกแบบสมั ภาษณต์ ้นทนุ การผลิตพชื ถ่วั ลิสงพ้ืนที่ 1 ไร่ ดงั น้ี

ตารางที่ 1 ตัวอย่างแบบสมั ภาษณ์เกษตรกร เพอ่ื รตาบล......................................................อาเภอ...........................................จังหวัด...................................................................................................พืน้ ท่ี..........................................................ไร่ราคาผลผลิต/หน่วย.....................................บาท รายได้/ไร.่ .....................บาท ขนั้ ตอน เทคนคิ การปฏิบัติงาน เดอื น/ปี จานวนของกิจกรรม ของเกษตรกร ทป่ี ฏบิ ัติ คน/วนั /ชม. ชนิด ปรมิ

32รวบรวมข้อมูลต้นทุนการผลติ พชื (ข้าวและพชื ไร)่......................ชอ่ื เกษตรกร.......................................................................... พืชผลผลติ ตอ่ ไร่ สงู สดุ .............................................กก.ท ต่าสดุ .............................................กก.เฉลีย่ ..............................................กกปจั จัยการผลติ ชนดิ แรงงาน อปุ กรณ์ เครอ่ื งมือ หมายเหตุมาณ ราคา/หนว่ ย มลู ค่า ครอบครัว จ้าง การเกษตร

ตารางที่ 2 ตวั อยา่ งแบบสมั ภาษณเ์ กษตรกร เพือ่ รตาบล..........ชนบท..................................อาเภอ...........ชนบท..................จังหวัด............ขอนแกน่ ................................................พน้ื ที.่ ...........................1.......................ไร่ ผลผลิตตอ่ ไร่ราคาผลผลิต/หน่วย.................12................บาท รายได้/ไร่..........2,400.......... ข้ันตอน เทคนคิ การปฏิบัตงิ าน เดอื น/ปี จานวน ชนดิ ป ของกิจกรรม ของเกษตรกร ท่ีปฏบิ ัติ คน/วนั /ชม. เมล็ดพันธ์ุ 01. การเตรยี ม ม.ค. 59 แรงงานเมลด็ พันธุ์ - ซื้อเมลด็ พันธ์ุ ม.ค. 59 - 2 - กะเทาะเปลอื ก, คลุก - เชื้อ2. การเตรียมดิน เมล็ดดว้ ยสารเคม,ี คลุก ม.ค. 59 ไรโซเบียม 0 ดว้ ยเช้อื ไรโซเบียม - ไดเทนเอม็ 03. การปลูก - ซื้อเชือ้ ไรโซเบยี ม ม.ค. 59 04. การดูแลรักษา - 45 8 - ค่าสารเคมคี ลุกเมล็ด ม.ค. 59 แรงงาน ไดเทนเอม็ 45 ม.ค. 59 - แรงงาน 1 - ใหน้ ้า ม.ค. 59 - แรงงาน - ไถ ม.ค. 59 - ปนู ขาว - ใสป่ นู ขาว ม.ค. 59 - 1.32 แรง - ซือ้ ปูนขาว ก.พ. 59 4/4/6.6 แรงงาน - หยอดเมล็ด 4/4/5 ปุย๋ เคมี - ใสป่ ยุ๋ ม.ค.-เม.ย. 59 แรงงาน - ปยุ๋ สูตร 15-15-15 5/5/4 - ฉีดสารเคมีฆ่าแมลง

33รวบรวมข้อมูลตน้ ทนุ การผลิตพืช (ข้าวและพชื ไร)่............ชอื่ เกษตรกร................นายต้นแบบ ปราดเปรอื่ ง.......................พืช..............ถั่วลสิ งสงู สุด...................300.................กก....บาท ต่าสดุ ...................100.................กก. เฉลย่ี ....................200.................กก ปัจจยั การผลติ ชนดิ แรงงาน อุปกรณ์ เครือ่ งมือ หมายเหตุปริมาณ ราคา/หนว่ ย มลู ค่า ครอบครัว จา้ ง การเกษตร - -20 กก. 15 บ/กก. 300 บ. - - -0.47 แรง - - / - ถังแกลลอน200 กรัม 0.05 บ./กรมั 10 บ. - - - -60 กรมั 0.08 บ./กรัม 5 (4.8) บ. - - - -0.06 แรง - - /- - ใชน้ ้า0.77 แรง - - / - ควาย ชลประทาน0.18 แรง - - / - หว่าน -85.5 แรง 1 บ./กก. 85.5 - - - -- - - / - แรงงานคน -1 แรง - - /- - -18.8 กก. 5.6 บ./กก. 105 บ. - - - -1.25 120 บ./ลิตร 60 บ. / - - -

ข้ันตอน เทคนคิ การปฏิบัตงิ าน เดอื น/ปี จานวน ชนดิ ป ของกิจกรรม ของเกษตรกร ท่ีปฏิบตั ิ คน/วัน/ชม. แรงงาน ม.ค.-เม.ย. 59 แรงงาน5. การเก็บเกยี่ ว - ใหน้ ้าตามร่อง ก.พ. 59 4/5/2 แรงงานและการขนยา้ ย - กาจดั วชั พืช พ.ค. 59 5/10/8 แรงงาน6. การขนส่ง - เก็บเกยี่ วและขนยา้ ย พ.ค. 59 10/8/6.25 แรงงาน - ตากแหง้ พ.ค. 59 2/5/22 - ขนจากไรน่ ามาบา้ น 5/5/4

34 ปจั จยั การผลติ มลู ค่า ชนิดแรงงาน อปุ กรณ์ เครอ่ื งมือ หมายเหตุปรมิ าณ ราคา/หนว่ ย ครอบครัว จา้ ง การเกษตร 0.5 - - /- - - 5 25 บ. 6.25 - 125 - / - - 0.25 - 0.8 - - -- - - - /- - - - -- - -

35วธิ กี ารวเิ คราะหข์ ้อมูลไรน่ า หลังจากเก็บข้อมลู จากเกษตรกรแล้ว กจ็ ะถึงขน้ั ตอนการวิเคราะหข์ ้อมูลไรน่ าทไี่ ด้มา เพื่อทราบ สถานะของฟาร์มหรอื ไร่นาเกษตรกรขณะน้ัน สาหรบั เป็นพื้นฐานในการวางแผนและงบประมาณไรน่ า ในปีต่อไป ข้อมลู ทไี่ ดจ้ ากแบบสัมภาษณห์ รอื แบบสอบถาม แยกประเดน็ ได้ดงั นี้ 1. ข้อมลู พื้นฐานท่ัวไปของไร่นาและของเกษตรกร 2. ชนดิ ของกจิ กรรมในไร่นาและขนาดของการผลิต 3. ข้ันตอนการผลติ และเทคนิคการปฏบิ ัตใิ นแตล่ ะขน้ั ตอนของแต่ละกิจกรรม 4. รายได้ รายจา่ ย กาไรของแตล่ ะกจิ กรรมและของทง้ั ฟาร์ม 5. แรงงานในครอบครวั และแรงงานจา้ ง ข้ันตอนการวิเคราะห์ข้อมูลไร่นา จากแบบสมั ภาษณ์เกษตรกร ทราบวิธีปฏิบตั ิและรายได้ รายจ่ายของแต่ละกิจกรรมแลว้ ข้ันตอนต่อไปทาตารางดงั นี้ 1. ทาแบบสอบถามขอ้ มูลกิจกรรม เป็นตอ่ 1 หน่วย (1 ไร่) หรอื 2. ทาต้นทุนการผลติ พชื (บาท/พื้นทีก่ ารผลติ ) โดยดึงข้อมูลจากแบบสัมภาษณเ์ กษตรกรฉบับเตม็ พืน้ ท(ี่ ยังไมไ่ ด้ทาเปน็ ต่อไร)่ หรือ 3. ทาต้นทนุ การผลิตพชื ต่อ 1 ไร่ เพ่อื เปรียบเทียบรายได้ รายจา่ ย กาไร (ผลตอบแทน) แต่ละ กิจกรรม 4. ทาตารางการกระจายการใชแ้ รงงาน (ของแต่ละพืชและของทั้งฟารม์ ) 5. ทาตารางกระแสเงนิ สดการปลูกพืช (บาท/ไร)่ ของแต่ละพชื และของทงั้ ฟารม์ 6. ทาปฏิทนิ การปลูกพชื และเลี้ยงสัตว์ สาหรับรายละเอียดการวเิ คราะหข์ องแตล่ ะหวั ขอ้ ได้แสดงตารางต่างๆตามหวั ข้อดังกลา่ ว ขา้ งต้น คอื 1. ตารางสรปุ ขอ้ มลู รายละเอียดของแต่ละกิจกรรมเป็นต่อไร่ 2. สรปุ ต้นทนุ การผลิต (พชื หรอื สตั ว์) ต่อ 1 หนว่ ย (ไร)่ 3. ตารางการกระจายการใชแ้ รงงาน (ตอ่ ไร่) 4. ตารางกระแสเงนิ สดของการทากิจกรรม (ตอ่ ไร่) 5. ตารางเปรียบเทยี บรายได้ รายจา่ ย และกาไรของการทากจิ กรรมแต่ละชนดิ ในพื้นที่ 1 ไร่การสรุปและวเิ คราะหต์ ้นทนุ การผลิตพืชต่อ 1 ไร่การสรปุ ตน้ ทุนการผลติ พชื ตอ่ 1 ไร่ ตัวเลขข้อมูลต่าง ๆ จากการรวบรวมข้อมูลตน้ ทนุ การผลติ พืชตอ่ 1 ไร่ (แบบสัมภาษณ์ข้อมูล เกษตรกรรายกิจกรรม) จะต้องนามาแจกแจงลงในตารางตน้ ทุนการผลิตพชื ต่อ 1 ไร่ ตามตัวอย่าง ดงั นี้

36 ตารางท่ี 3 ตวั อยา่ งตารางตน้ ทนุ การผลิตพชื (บาท/ไร่) พืช ถั่วลิสง ตาบล ชนบท อาเภอ ชนบท จงั หวดั ขอนแกน่ ตารางตน้ ทนุ การผลิตตอ่ ไร่ เปน็ การใช้ขอ้ มลู จากการสมั ภาษณม์ าวิเคราะห์ เพื่อทราบตน้ ทุน การผลติ ของกิจกรรมต่อหน่งึ ไร่ โดยเปน็ ค่าใช้จา่ ยผนั แปร ประกอบด้วย ค่าวสั ดุ ค่าแรงงานตลอดจน ทราบรายได้ กาไร ของกิจกรรมนน้ั ตอ่ หน่วยการผลิตการวเิ คราะห์ตน้ ทุนการผลติ พืชตอ่ 1 ไร่ การวเิ คราะหต์ น้ ทนุ การผลติ พืชต่อ 1 ไร่ วเิ คราะห์ 2 ประเดน็ คือ (1) วิเคราะห์เรือ่ งการใช้แรงงานในไรนา่ ของเกษตรกร ซง่ึ จะวิเคราะห์ตารางการกระจายการใช้แรงงาน (2) วเิ คราะหเ์ รื่องการใชเ้ งนิ ทนุ จากตารางข้อมลู ต่าง ๆ ดังนี้ - ตารางกระแสเงินสดการปลูกพชื - ตารางเปรยี บเทียบ รายรบั -รายจา่ ยและกาไรในการปลกู พืช 1 ไร่ กอ่ นทาการวเิ คราะหต์ ้นทุนการผลติ พืชต่อ 1 ไร่นน้ั มขี ้อมูลทเี่ กย่ี วขอ้ งซึง่ ต้องทาความเข้าใจประกอบการ ทาการวเิ คราะหข์ อ้ มลู ดงั ต่อไปนี้ 1. รายไดท้ ัง้ หมด = ผลผลิต X ราคา 2. ค่าใชจ้ ่ายผันแปร = คา่ ใชจ้ จา่ ยทเ่ี กดิ จากการใช้ปจั จัยผนั แปรในการผลิต ไดแ้ ก่ คา่ เมล็ดพนั ธ์ ค่าปุ๋ย ค่าสารฆ่าแมลง ค่าจ้างแรงงาน เปน็ คา่ ใชจ้ ่ายที่เกษตรกรจะใช้จา่ ยมากขึน้ เม่ือมกี ารผลติ มากขน้ึ และค่าใชจ้ า่ ยน้อยเมือ่ มกี ารผลติน้อย 3. กาไรข้นั ต้น = รายไดท้ ัง้ หมด – คา่ ใชจ้ า่ ยผนั แปร

374. คา่ ใช้จ่ายคงท่ี = คา่ ใชจ้ า่ ยทเ่ี กดิ จากการใชป้ ัจจัยคงที่ ไดแ้ ก่ ค่าเช่าท่ีดิน คา่ ภาษี ค่าเส่ือมเครื่องจกั รเคร่อื งมือ ซงึ่ เป็นคา่ ใชจ้ า่ ยทีเ่ กษตรกรจะทาการผลิตหรือไม่กต็ าม จะต้องเสียคา่ ใช้จา่ ยประเภทน้อี ยแู่ ล้ว5. กาไรสทุ ธิ = กาไรขั้นตน้ – ค่าใช้จา่ ยคงท่ี6. ค่าใช้จา่ ยทั้งหมด/ 1 กก. = ค่าใช้จา่ ยผันแปร + คา่ ใชจ้ ่ายคงท่ี จานวนผลผลติ ท้งั หมด7. คา่ ใช้จา่ ยผนั แปร/1 กก. = ค่าใช้จ่ายผนั แปร จานวนผลผลิตทั้งหมด8. กาไรข้ันต้น/1 แรงงาน = กาไรขั้นต้น แรงงานครอบครวั ทใ่ี ช้9. จดุ คุม้ ทุน (Break–even Point) คอื จุดทรี่ ายได้ = รายจา่ ย10. ผลผลิตทค่ี ุ้มกับการลงทนุ = รายจา่ ย (คานวณจดุ ท่ีรายได้ = รายจ่าย) ราคาผลผลติ11. ราคาค้มุ กบั การลงทนุ = รายจ่าย (คานวณจุดทรี่ ายได้ = รายจา่ ย) ผลผลติเมอ่ื ทาความเข้าใจกับข้อมลู ท่ีเกีย่ วข้องเหลา่ น้แี ลว้ ก็สามารถดาเนินการสรปุรวบรวมข้อมลู เพอ่ื ทาการวิเคราะห์ต้นทนุ การผลิตพชื ตอ่ 1 ไร่ ไดต้ ามตัวอยา่ งตารางทีใ่ ห้ไวต้ ามลาดับดงั นี้ คือ(1) ตารางกระจายการใชง้ าน(2) ตารางกระแสเงินสดการปลูกพืช (บาท/ไร่)(3) ตารางเปรยี บเทียบรายได้ – รายจ่าย และกาไรในการปลูกพชื 1 ไร่

เดอื น ม.ค. ตารางที่ 4 ตวั อยา่ งตารางกรายการ 0.47 พืช ถว่ั ลิสง ตาบล ชนบท อาเการเตรียมเมล็ดพนั ธุ์ ก.พ. ม.ี ค. เม.ย. พ.ค. มิ.- กะเทาะเปลือก, คลุกเมล็ด, 0.06คลกุ ไรโซเบยี ม 0.77 1.0 0.25 0.25การเตรยี มดนิ 0.18 0.25 0.12 0.14 0.06- ให้น้า 1.32 0.12- ไถ 9.75- ใสป่ ูนขาว 0.125การปลูก 0.6 7.50การดแู ลรกั ษา 0.25- ใสป่ ยุ๋ 2.985 0.08- ฉดี สารเคมฆี ่าแมลง 2.985 11.12 0.37 0.39 7.89- ให้นา้ 6.12 0.39 0.39 1.64- การกาจัดวชั พืช - 5 - - 6.25การเก็บเกย่ี วและขนยา้ ย- เก็บเกีย่ ว- ตากแหง้การขนส่งแรงงานทง้ั หมดแตล่ ะเดอื นแรงงานครอบครัวแรงงานจา้ ง

การกระจายการใช้แรงงาน 38เภอ ชนบท จังหวดั ขอนแก่น หมายเหตุ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค่. รวม 0.47 แรงงานท่ใี ช้ทงั้ หมด = 22.75 แรงงานจ้าง = 11.25 แรง 0.06 0.77 แรงงานครอบครวั 0.18 = 11.5 แรง 1.32 1.00 0.875 0.5 9.75 7.50 0.25 0.08 22.755 11.505 11.250

ตารางการกระจายการใชแ้ รงงาน เพอื่ แสดงว่าแรงงานทใ่ี ชไ้ ปนั้นกระจายอย่างสมหรือไม่ ถ้าไมเ่ พียงพอต้องหาแรงงานจ้างเพมิ่ เตมิ ในช่วงใด ซ่งึ ในการวางแผนและงบประมาณฟาเพ่ือลดตน้ ทุนการผลติ ตารางท่ี 5 ตัวอยา่ งตารางกระแ พชื ถั่วลิสง ตาบล ชนบท อาเกระแสเงนิ สด (บาท) เดอื น ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ิการเตรยี มเมล็ดพนั ธ์ุ- เมล็ดพนั ธ์ุ 300- สารเคมีโดเทนเอม-45 5- เชื้อไรโซเบี้ยม 10- ปูนขาว 85.5- ปุย๋ 15-15-15 105- สารเคมีมาลาไธออน 9 17 17 17หมวดคา่ จา้ งแรงงาน- กาจดั วัชพชื 125- เกบ็ เก่ยี ว 156.25 รวมแต่ละเดอื น 409.5 247 17 17 156.25ตารางกระแสเงนิ สดของการปลกู พืช (บาท/ไร่) เปน็ ตารางซึ่งแสดงถึงการใชเ้ งินในแต่ลได้เตรยี มหาเงินทุนไวใ้ ชจ้ า่ ยตามแต่ละขัน้ ตอนของกิจกรรมในฟาร์ม จากตัวอยา่ งการวิเคราะห์เปท้งั รายได้และรายจ่าย โดยการเขียนเครอ่ื งหมายไว้ขา้ งหนา้ ตัวเลขถ้าเป็นรายจ่าย เขียนเคร่อื งหมาย – ไว้หนา้ ตวั เลข ถา้ เป็นรายได้

39มา่ เสมอ และมีการใช้แรงงานในครอบครัวอย่างเต็มท่ีหรือไม่ ถา้ แรงงานในครอบครัวมีเพียงพอาร์มในปตี อ่ ๆ ไป จะต้องใชแ้ รงงานในครอบครัวอยา่ งเตม็ ทท่ี ุกเดือน จา้ งแรงงานให้น้อยทส่ี ดุแสเงนิ สดการปลกู พืช (บาท/ไร่)เภอ ชนบท จังหวดั ขอนแกน่.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. รวม หมายเหตุ 300 5 10 85.5 105 60 25 156.25 846.75ละเดอื นของการทากิจกรรมการเกษตร หรือ กิจกรรมทงั้ หมดในฟารม์ เกษตรกร เพอื่ เกษตรกรจะป็นคา่ ใช้จา่ ย เงนิ สดของกจิ กรรมเดยี วในฟารม์ (ไรน่ า) เกษตรกร ตารางกระแสเงนิ สดจะแสดงได้ เขยี นเครอื่ งหมาย + ไว้หนา้ ตัวเลข

ตารางที่ 6 ตัวอย่างตารางเปรยี บเทยี บ ราย รายการ ถ่วั ลสิ ง ถวั่ เขผลผลติ (กก./ไร่) 200 62.ราคา (บาท/กก.) 12รายได้ 2,400 8ค่าใช้จ่ายผันแปร (บาท/ไร่) 846.75 50ค่าใช้จา่ ยผนั แปร/ กก. 4.23 303กาไรขั้นต้น (Gross margin) 1,553.25 4.8กาไรขัน้ ตน้ / 1 แรงงาน 135.06 196(แรงงานครอบครัว) (11.5) 4.8ผลผลติ ท่คี มุ้ การลงทุน 70.56 -ราคาที่คุ้มการลงทนุ 4.23 35. 6.0 ตารางเปรียบเทยี บ รายได้ - รายจา่ ย และกาไรในการปลูกพชื ไร่ หรือขา้ ว เพ่อื เปตวั เลขตา่ ง ๆ เหล่านี้ เป็นการวิเคราะห์ดา้ นเศรษฐศาสตรเ์ ท่านน้ั แตก่ ารตดั สินใจเลือกกจิ กรรมใดปริมาณนา้ ฝน แหล่งนา้ และความถนัดของเกษตรกร (ความรู้ ความเขา้ ใจและความชานาญ)

40ยได้-รายจ่าย และกาไรในการปลกู พืช 1 ไร่ขยี ว ขา้ ว พืชอื่น ๆ.50 4508 2.800 1,2603.56 51086 1.136.44 75085 57.69--.95 182.1407 1.13ปรียบเทียบระหว่างกิจกรรมตา่ ง ๆ ประกอบการตดั สนิ ใจ ในการเลือกกิจกรรมของเกษตรกร แต่ดกจิ กรรมหนงึ่ ตอ้ งพจิ ารณาเร่ืองความเหมาะสมของสภาพพืน้ ท่ีข้อมูลด้านสภาพภมู อิ ากาศ) เป็นข้อมลู ประกอบด้วย