Why

ทำไม “คนดี” จึงทุจริตคอรร์ ัปชนั กลุ่มอำนวยกำร สำนักงำนยุติธรรมจงั หวดั ยะลำ เร่ืองน้ีไม่ได้ต้องกำรทับถมหรือเสียดสีใคร แต่ต้องกำรช้ีให้เห็นอีกมุมมองหนึ่งของกำรทำส่ิงไม่ดี ซึ่งมุมมองนี้ไม่เก่ียวกับว่ำ คุณนับถือศำสนำอะไร มุมมองนี้ไม่ต้องกำรบอกว่ำคุณ “ควร” หรือ “ไม่ควร” มีพฤติกรรมอย่ำงไร แต่มุมมองน้ีเน้นกำรอธิบำยพฤติกรรมตำมควำมเป็นจริงมำกกว่ำ สำขำวิชำท่ีช่ือว่ำ “จริยธรรมพฤติกรรม” หรือ Behavioral Ethics พยำยำมตอบคำถำมที่ค้ำงคำใจคนจำนวนมำกเช่น เหตุใด คนดจี ึงทำควำมชั่ว หรือทำไมเรำมองไม่ออกว่ำคนน้ีเป็นคนไม่ดี (ในขณะท่ีคนอ่ืนมองออก) สำขำวิชำนี้บอกว่ำ กำรตัดสินใจของมนุษย์ไม่มีมำตรฐำนเสมอไป แต่ขึ้นอยู่กับสถำนกำรณ์แวดล้อมภำยนอกด้วย มีหลำยปัจจัย ดังต่อไปน้ีที่ส่งผลให้ “คนดี” ซ่ึงก็คือคนปกติแบบเรำๆ ท่ำนๆ ทำส่ิงที่ไม่ดี เช่น ทุจริตคอร์รัปชัน “กำรเช่ือฟัง ผู้มีอำนำจ” หรือ Obedience to Authority หลำยคนไม่ต้องกำรทำสิ่งไม่ดี แต่มีหัวหน้ำงำน เจ้ำของบริษัท ผู้มีอิทธิพล หรือไอ้โม่งสั่งให้เขำทำ เวลำที่ผู้มีอำนำจสั่งให้เรำทุจริต แม้ว่ำในใจของเรำจะรู้อยู่แล้วว่ำ เป็นพฤติกรรมท่ไี ม่เหมำะสม แตห่ ลำยๆ ครง้ั เรำไม่สำมำรถปฏิเสธคำสั่งเหล่ำนั้นได้ ลองคิดดูว่ำถ้ำเจ้ำนำยของ คุณบอกให้คุณเอำเงินใต้โต๊ะไปให้ข้ำรำชกำรคนหน่ึง เพื่อให้เขำอำนวยควำมสะดวกในกำรประกอบธุรกิจ คุณกลำ้ ที่จะปฏเิ สธไหม กำรปฏิเสธ หมำยควำมวำ่ ผลกำรประเมินประจำปีจะออกมำไม่ดีและในเกือบทุกกรณี คุณจะต้องหำงำนใหม่ หรือในกรณีที่คุณเป็นข้ำรำชกำรแล้วมีนักกำรเมืองสั่งให้คุณร่วมทุจริต ถ้ำคุณไม่เช่ือฟัง คุณกต็ อ้ ง ถกู ย้ำยหรอื เตรียมหำงำนใหม่เชน่ กนั ดังน้นั เมอ่ื มผี มู้ อี ำนำจส่งั ให้เรำทำอะไรท่ีผิด เรำก็มักจะทำตำม และบอกกับตัวเองว่ำไม่เป็นไร เรำแค่ทำตำมที่เขำสั่งมำเท่ำนั้น สรุปง่ำยๆ คือกำรเช่ือฟังผู้มีอำนำจทำให้ เรำร้สู กึ ผิดนอ้ ยลงนัน่ เอง “อคติในกำรทำตำมคนอ่ืน” หรือ Conformity Bias พฤติกรรมที่มีคนทำตำมจำนวนมำก จะทำให้ เรำรู้สึกว่ำเป็นกำรกระทำที่ยอมรับได้ซึ่งรวมถึงกำรทุจริตคอร์รัปชั่นด้วย ในประเทศไทยหลำยคนเห็นว่ำกำร ทุจริต กำรโกง กำรติดสินบน หรือแม้กระท่ังกำรเอื้อประโยชน์ให้พวกพ้อง เป็นส่วนหน่ึงของสังคมหรือเป็น วัฒนธรรมอย่ำงหน่ึงของคนไทย เด็กที่เกิดมำเห็นพ่อแม่ตัวเองติดสินบนเจ้ำหน้ำที่ของรัฐจนเป็นเร่ืองปกติ พอโตข้ึนก็เห็นนักธุรกิจมีฐำนะร่ำรวยเพรำะพวกพ้อง เห็นข้ำรำชกำรและนักกำรเมืองมีตำแหน่งจำกกำร โกง ฯลฯ “จับต้องได้สำคัญกว่ำจับต้องไม่ได้” เกิดข้ึนเพรำะคนเรำเลือกที่จะให้คุณค่ำแก่สิ่งท่ีจับต้องได้ มำกกว่ำส่ิงที่จับต้องไม่ได้ หำกกำรตัดสินใจส่งผลไม่ดีต่อตัวเรำ (และคนอื่น) อย่ำงไม่ชัดเจนคือ ไม่แน่ใจว่ำ จะกระทบใครและรุนแรงเท่ำใด เรำก็จะใช้เหตุผลน้ีเป็นข้ออ้ำงในกำรทำผิดจริยธรรมได้ เวลำที่เรำจะโกง เรำอำจต้องชั่งน้ำหนักระหว่ำง “ประโยชน์” และ “โทษ” ของกำรกระทำแน่นอนว่ำประโยชน์ของกำรโกงคือ ร่ำรวย เช่น รวยขึ้น 10 ล้ำนบำททันที ซ่ึงเป็นส่ิงที่จับต้องได้ ในขณะที่โทษของกำรโกงคือเข้ำคุก (มีโอกำส ถูกจับได้ น้อยมำก) เวรกรรม (ไม่รู้ว่ำเมื่อไร) ตกนรก (ไม่รู้ว่ำมีจริงไหม) ดังนั้น จึงไม่แปลกใจว่ำคนเรำเลือก ท่ีจะทำสิ่งไม่ดีได้อย่ำงสบำยใจ ข้อคิดที่ได้จำกปัจจัย “กำรเชื่อฟังผู้มีอำนำจ” คือ ในกรณีที่มีกำรกระทำผิด ผู้ท่ีมีอำนำจสูงกว่ำ ควรต้องรับผิดชอบมำกกว่ำ อย่ำงไรก็ตำมผู้น้อยที่ทำตำมคำสั่งก็ไม่สำมำรถปฏิเสธควำม รับผิดชอบได้ทั้งหมด เรำจำเป็นต้องแสดงควำมกล้ำหำญทำงจริยธรรมด้วยกำรไม่ทำตำมและออกมำจำกตรง

๒ อย่ำลืมว่ำ หลำยคร้ังผู้มีอำนำจส่ังแบบไม่มีหลักฐำน เช่น ทำงวำจำ ถ้ำถูกจับได้ข้ึนมำ เรำต่ำงหำกที่ต้องรับ ควำมผิดน้ัน แตเ่ พยี งผู้เดียว หน่วยงำนรำชกำรหรือองค์กรเอกชน ควรจัดให้มีกระบวนกำรอย่ำงเป็นทำงกำรในกำรรับเรื่อง ร้องเรียนและคุ้มครอง “คนเป่ำนกหวีด (Whistle Blower)” หรือคนท่ีแจ้งเบำะแสกรณีพบกำรกระทำ ทไ่ี มช่ อบมำพำกลในองค์กร เพรำะถำ้ ไม่มกี ระบวนกำรลักษณะน้ี ปัจจัย “กำรเชื่อฟังผู้มีอำนำจ” จะยิ่งแก้ไขได้ ยำกข้ึน ปัจจัย “อคติในกำรทำตำมคนอื่น” เรำควรใช้สถำนกำรณ์ปัจจุบันให้เป็นโอกำส เป็นจุดเปลี่ยนของ ประเทศไทย ทุกฝ่ำยท้ังรำชกำร เอกชน และประชำชน ต้องช่วยกันประชำสัมพันธ์ว่ำ กำรโกงไม่ใช่เร่ืองปกติ และกำรทุจริตคอร์รัปชันไม่ใช่วัฒนธรรมของคนไทยอีกต่อไป เรำต้องตอกย้ำให้ทุกคนรู้ว่ำคนไทยส่วนใหญ่ ไม่โกง ไม่ทุจริต ไม่คอร์รัปชัน และปัจจัย “จับต้องได้สำคัญกว่ำจับต้องไม่ได้”สะท้อนถึงกำรให้กำรศึกษำแก่ เด็กและเยำวชนไทย เรำจำเป็นตอ้ งสอนและแสดงให้พวกเขำเห็นว่ำ “โทษ” ของกำรทุจริตคอร์รัปชัน รวดเร็ว รุนแรงและจับต้องได้ อย่ำงไรก็ตำมคนท่ีทำผิดสำนึกผิดและได้รับโทษ แล้วสังคมก็ควรให้อภัยอย่ำงรวดเร็ว เพรำะต่อให้เป็น “คนด”ี ก็สำมำรถทำผดิ ไดเ้ ช่นกนั อ้ำงอิง ยง่ิ ยศ เจียรวุฑฒิ. ม.ป.พ. ทำไม “คนดี” จึงทจุ รติ คอรร์ ัปชัน. ภำควชิ ำบรหิ ำรธรุ กจิ วทิ ยำลยั นำนำชำติ มหำวทิ ยำลยั มหดิ ล. เข้ำถึงข้อมูลไดจ้ ำก https://www.ldd.go.th/Anticorruption/PDF/ Article_06.pdf วันท่ีสืบค้นข้อมูล ๓๑ ตุลำคม ๒๕๖๔.