รายงานความฉลาดทางดิจิทัล-DQ-Digital-Intelligence-Quotient

รายงาน เร่ือง ความฉลาดทางดจิ ิทลั (DQ: Digital Intelligence Quotient) เสนอ อาจารย์ สธุ ดิ า ปรชี านนท์ จัดทำโดย นางสาวศิรีธร ฉ่งิ แก้ว รหสั นักศึกษา 634110026 สังคมศกึ ษา หมู่1 รายงานนเ้ี ป็นสว่ นหนึ่งของการเรียนรายวิชา นวตั กรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศเพ่ือการเสือ่ สารการศึกษาและการเรยี นรู้ (PC62506) ภาคการศกึ ษาที่ 1 ปกี ารศึกษา 2564

คำนำ รายงานฉบบั นี้เป็นเน้ือหาสว่ นหนงึ่ ของวิชานวัตกรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศ เพ่ือการเสอื่ สารการศึกษาและการเรยี นรู้ (PC62506) โดยมเี น้อื หาเก่ยี วกบั ความฉลาดทาง ดิจทิ ัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) และความเปน็ พลเมอื งดิจิทัล มคี วามหมาย ความสำคัญและทักษะด้านใดบ้าง ซึ่งรายงานเล่มน้ีจะมเี น้ือหาในเรื่องความหมาย และ ทักษะทีส่ ำคญั ดังนี้ ทักษะในการรักษาอตั ลกั ษณท์ ี่ดีของตนเอง ทกั ษะการคดิ วเิ คราะหม์ ี วิจารณญาณทีด่ ี ทกั ษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเอง ทักษะในการรกั ษาขอ้ มูล ส่วนตัว ทกั ษะในการจดั สรรเวลาหนา้ จอ ทักษะในการบรหิ ารจดั การข้อมูลทผี่ ูใ้ ชง้ านมกี าร ทิ้งไวบ้ นโลกออนไลน์ ทักษะในการรบั มือกับการกล่ันแกล้งบนโลกไซเบอร์ ทกั ษะการใช้ เทคโนโลยอี ย่างมีจรยิ ธรรม ผจู้ ัดทำหวังเปน็ อย่างย่ิงว่า รายงานเล่มนี้จะเปน็ ประโยชนก์ บั ผอู้ ่านหิ รือนกั ศึกษา ท่ี กำลงั ศกึ ษาหาข้อมูลเร่ืองความฉลาดทางดจิ ิทลั และเข้าใจในทกั ษะต่างๆท่สี ำคญั หากมี ขอ้ แนะนำหรอื ขอ้ ผดิ พลาดประการใด ผู้จดั ทำขอน้อมรับไว้และขออภยั มา ณ ท่ีน้ดี ว้ ย ผจู้ ัดทำ นางสาวศริ ีธร ฉง่ิ แกว้

สารบญั หนา้ 1 เรือ่ ง 2 ความฉลาดทางดิจทิ ัล (DQ: Digital Intelligence) คอื อะไร 3 ความเปน็ พลเมอื งดิจทิ ลั (Digital Citizenship) คืออะไร 4 ทกั ษะในการรกั ษาอัตลักษณท์ ่ดี ขี องตนเอง(Digital Citizen Identity) 5 ทกั ษะการคิดวิเคราะห์มวี ิจารณญาณที่ดี (Critical Thinking) 6 ทกั ษะในการรักษาความปลอดภัยของตนเอง 7 ทกั ษะในการรกั ษาขอ้ มูลสว่ นตวั (Privacy Management) ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) 8 9 ทักษะในการบริหารจัดการขอ้ มลู ทผ่ี ใู้ ชง้ านมกี ารทงิ้ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 10 ทกั ษะในการรบั มอื กับการกลัน่ แกลง้ บนโลกไซเบอร์(Cyberbullying Management) 11 ทกั ษะการใชเ้ ทคโนโลยีอยา่ งมีจรยิ ธรรม (Digital Empathy) บรรณานุกรม

1 ความฉลาดทางดิจิทลั (DQ: Digital Intelligence) คอื อะไร คือ กลุ่มความสามารถทางสงั คม อารมณ์ และการรับรู้ ทีจ่ ะทำใหค้ นคนหนึง่ สามารถเผชิญ กบั ความท้าทายของชีวติ ดจิ ทิ ัล และสามารถปรบั ตวั ให้เขา้ กับชวี ติ ดิจิทัลได้ ความฉลาดทางดจิ ิทลั ครอบคลุมท้งั ความรู้ ทกั ษะ ทศั นคติและคา่ นิยมท่จี ำเปน็ ตอ่ การใชช้ วี ิตในฐานะสมาชิกของโลก ออนไลน์ กล่าวอกี นยั หนง่ึ คือ ทักษะการใชส้ อ่ื และการเข้าสังคมในโลกออนไลน์ ความฉลาดทางดิจิทัล เปน็ ผลจากศกึ ษาและพัฒนาของ DQ institute หน่วยงานที่เกดิ จาก ความรว่ มมอื กนั ของภาครฐั และเอกชนทั่วโลกประสานงานร่วมกบั เวลสอ์ ีโคโนมิกฟอรั่ม (World EconomicForum) ที่มุง่ มัน่ ใหเ้ ด็กๆ ทุกประเทศไดร้ บั การศึกษาด้านทกั ษะพลเมอื งดจิ ทิ ลั ทมี่ ีคณุ ภาพ และใชช้ วี ิตบนโลกออนไลนอ์ ย่างปลอดภยั ดว้ ยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสมัยใหม่ อย่างไรกต็ าม ระดบั ทักษะความฉลาดทางดิจทิ ลั ของเด็กไทยตามรายงาน DQ report 2018 ยงั อยู่ในระดบั ต่ำอยู่ ทั้งนีเ้ น่ืองจากสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทลั (ดปี า้ ) กระทรวงดิจทิ ัลเพอื่ เศรษฐกิจและสังคม, สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน (สพฐ.) กระทรวงศกึ ษาธิการ และ DQ Institue รว่ มกันทำโครงการ#DQEveryChild โดยศึกษาเด็กไทยอายุ 8-12 ปี ทั่วประเทศ 1,300 คน ผา่ นแบบ สำรวจออนไลนD์ Q Screen Time Test ชุดเดยี วกันกบั เดก็ ประเทศอืน่ ๆ รวมกลมุ่ ตัวอยา่ งทั่วโลก ทง้ั สิ้น 37,967 คนผลการศกึ ษาพบวา่ เด็กไทยมีความเสี่ยงจากภยั ออนไลนถ์ งึ 60% ในขณะทคี่ ่าเฉลี่ย ของการศกึ ษาครงั้ น้อี ยู่ท่ี 56% (จาก 29 ประเทศท่วั โลก) ภยั ออนไลน์ท่ีพบจากการศึกษาชดุ นี้ ประกอบไปด้วยการกลัน่ แกล้งบนโลกออนไลน์, ถูกลอ่ ลวงออกไปพบคนแปลกหน้าจากส่อื สังคม ออนไลน,์ ปัญหาการเล่นเกม เดก็ ติดเกม, ปญั หาการเขา้ ถงึ ส่อื ลามกอนาจาร, ดาวนโ์ หลดภาพหรือ วิดีโอทย่ี ั่วยุอารมณเ์ พศและพูดคุยเรอื่ งเพศกบั คนแปลกหนา้ ในโลกออนไลน์ ดังน้ัน ทกั ษะความฉลาด ทางดจิ ทิ ลั จึงควรทจี่ ะถกู นำมาใช้ในการพฒั นาคุณภาพและความสามารถของเยาวชนไทย

2 ความเปน็ พลเมืองดจิ ทิ ัล(Digital Citizenship) คอื อะไร ความเปน็ พลเมอื งดจิ ทิ ลั คือ พลเมอื งผู้ใช้งานสอ่ื ดจิ ิทลั และสอื่ สังคมออนไลน์ท่เี ขา้ ใจบรรทัดฐาน ของการปฏบิ ัติตวั ใหเ้ หมาะสมและมคี วามรบั ผิดชอบในการใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การ สื่อสารในยุคดิจิทลั เป็นการสือ่ สารที่ไรพ้ รมแดน สมาชิกของโลกออนไลน์คือ ทุกคนที่ใชเ้ ครอื ข่าย อินเทอรเ์ น็ตบนโลกใบน้ี ผูใ้ ช้ส่อื สังคมออนไลน์มคี วามหลากหลายทางเชอ้ื ชาติ อายุ ภาษา และ วัฒนธรรม พลเมอื งดิจทิ ัลจงึ ตอ้ งเป็นพลเมอื งทมี่ ีความรับผดิ ชอบ มจี รยิ ธรรม เหน็ อกเห็นใจและ เคารพผ้อู ืน่ มสี ว่ นรว่ มและมุ่งเนน้ ความเปน็ ธรรมในสงั คม การเปน็ พลเมอื งในยุคดิจิทลั น้นั มีทักษะที่ สำคัญ 8 ประการ

3 1. ทักษะในการรกั ษาอตั ลกั ษณท์ ่ีดขี องตนเอง(Digital Citizen Identity) สามารถสร้างและบริหารจดั การอตั ลักษณท์ ี่ดขี องตนเองไวไ้ ด้อย่างดที ้ังในโลก ออนไลนแ์ ละโลกความจริงอัตลกั ษณท์ ดี่ ีคอื การทผ่ี ู้ใช้ส่อื ดจิ ิทลั สร้างภาพลักษณใ์ น โลกออนไลน์ของตนเองในแงบ่ วก ทั้งความคดิ ความร้สู ึก และการกระทำ โดยมี วิจารณญานในการรบั สง่ ขา่ วสารและแสดงความคดิ เหน็ มีความเห็นอกเห็นใจผรู้ ่วม ใช้งานในสงั คมออนไลน์ และรู้จักรบั ผดิ ชอบต่อการกระทำ ไมก่ ระทำการทผ่ี ดิ กฎหมายและจริยธรรมในโลกออนไลน์ เชน่ การละเมดิ ลขิ สิทธิ์ การกล่นั แกลง้ หรอื การใชว้ าจาทสี่ ร้างความเกลียดชงั ผู้อื่นทางสอ่ื ออนไลน์

4 2. ทักษะการคิดวิเคราะหม์ วี จิ ารณญาณทดี่ ี (Critical Thinking) สามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหวา่ งข้อมลู ทีถ่ ูกต้องและข้อมลู ที่ผิด ข้อมูลท่ีมีเนอื้ หาเปน็ ประโยชน์และขอ้ มลู ทีเ่ ข้าข่ายอนั ตราย ข้อมูลตดิ ต่อทางออนไลน์ทีน่ า่ ตงั้ ขอ้ สงสัยและนา่ เชือ่ ถอื ได้ เมอ่ื ใช้อินเทอร์เน็ตจะรวู้ ่าเน้ือหาอะไร เปน็ สาระ มีประโยชน์ รเู้ ท่าทันส่อื และสารสนเทศ สามารถ วเิ คราะห์และประเมินขอ้ มลู จากแหลง่ ข้อมูลทห่ี ลากหลายได้ เข้าใจรูปแบบการหลอกลวงตา่ งๆ ในโลก ไซเบอร์ เช่น ข่าวปลอมเว็บปลอม ภาพตดั ตอ่ เปน็ ตน้ 1. ความรู้ สามารถ 2. ความเขา้ ใจ สามารถ 3. การประยุกต์ สามารถนา อธิบายและจดจาขอ้ มลู ได้ จดั ระเบียบและเลอื กขอ้ เทจ็ จรงิ ขอ้ เท็จจรงิ และกฎขอ้ บงั คบั นา และความคดิ ออกมาใชไ้ ด มาสรา้ งความคิดใหมๆ่ ได การคิดวิเคราะหม์ ีวจิ ารณญาณท่ดี มี ี องคป์ ระกอบดงั นี้ 4. การวเิ คราะห์ สามารถแยก 5. การสังเคราะห์ สามารถ ความคิดและเร่อื งตา่ งๆออกมา นาความคิดย่อยๆ มารวม เป็นขอ้ ย่อยๆ ได้ เป็นแนวคิดใหญ่ๆ ได้ 6. การประเมนิ สามารถพฒั นา ความคดิ เหน็ และจดั ลาดบั ความสาคญั ได้

5 3. ทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเอง ในโลกไซเบอร์ (Cybersecurity Management)สามารถป้องกันขอ้ มูลด้วยการสร้างระบบความ ปลอดภัยท่ีเข้มแขง็ และปอ้ งกนั การโจรกรรมขอ้ มูลหรอื การโจมตอี อนไลนไ์ ด้ มที ักษะในการรกั ษา ความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ การรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์คือ การ ปกปอ้ งอุปกรณด์ ิจิทลั ข้อมูลที่จดั เก็บและขอ้ มลู สว่ นตวั ไม่ให้เสยี หาย สญู หาย หรือถูกโจรกรรมจากผู้ ไม่หวงั ดีในโลกไซเบอร์ การรกั ษาความปลอดภยั ทางดิจทิ ลั มีความสำคัญดังน้ี 1. เพอื่ รักษาความเป็ นส่วนตวั และความลับ หากไม่ไดร้ กั ษาความปลอดภยั ใหก้ บั อปุ กรณด์ จิ ทิ ลั ขอ้ มลู สว่ นตวั และขอ้ มลู ท่เี ป็นความลบั อาจจะร่วั ไหลหรือถกู โจรกรรมได้ 2. เพอ่ื ป้องกันการขโมยอัตลักษณ์ การขโมยอตั ลกั ษณเ์ ร่มิ มีจานวนท่ีมากขนึ้ ในยคุ ขอ้ มลู ข่าวสาร เน่ืองจากมีการทาธุรกรรมทางออนไลนม์ ากย่งิ ขนึ้ ผคู้ นเร่มิ ทาการชาระค่าสินคา้ ผา่ น ส่อื อนิ เทอรเ์ นต็ และทาธุรกรรมกบั ธนาคารทางออนไลน์ หากไม่มีการรกั ษาความปลอดภยั ท่ี เพียงพอ มจิ ฉาชีพอาจจะลว้ งขอ้ มลู เก่ียวกบั บตั รเครดติ และขอ้ มลู สว่ นตวั ของผใู้ ชง้ านไปสวมรอย ทาธรุ กรรมได้ เชน่ ไปซือ้ สนิ คา้ กยู้ ืมเงนิ หรอื สวมรอยรบั ผลประโยชนแ์ ละสวสั ดิการ 3. เพอื่ ป้องกนั การโจรกรรมขอ้ มลู เน่ืองจากขอ้ มลู ตา่ งๆ มกั เก็บรกั ษาในรูปของดิจทิ ลั ไมว่ า่ จะเป็นเอกสาร ภาพถา่ ย หรอื คลิปวีดิโอ ขอ้ มลู เหลา่ นีอ้ าจจะถกู โจรกรรมเพ่อื นาไปขายตอ่ แบลค็ เมล์ หรือเรียกคา่ ไถ 4. เพอื่ ป้องกันความเสียหายของข้อมลู และอุปกรณ์ ภยั คกุ คามทางไซเบอรอ์ าจสง่ ผลเสยี ตอ่ ขอ้ มลู และ อปุ กรณด์ ิจทิ ลั ได้ ผไู้ มห่ วงั ดีบางรายอาจมงุ่ หวงั ใหเ้ กิดอนั ตรายต่อขอ้ มลู และอปุ กรณท์ ่เี ก็บรกั ษามากกวา่ ท่จี ะ โจรกรรมขอ้ มลู นนั้ ภยั คกุ คามอยา่ งไวรสั คอมพิวเตอร์ โทรจนั และมลั แวรส์ รา้ งความเสยี หายรา้ ยแรงใหก้ บั คอมพิวเตอรห์ รือระบบปฏิบตั กิ ารได้

6 4. ทักษะในการรักษาขอ้ มลู สว่ นตวั (Privacy Management) มีดลุ พินิจในการบรหิ ารจัดการข้อมูลส่วนตวั รจู้ ักปกป้องขอ้ มูลความสว่ นตวั ในโลก ออนไลนโ์ ดยเฉพาะการแชรข์ ้อมลู ออนไลนเ์ พอื่ ปอ้ งกันความเป็นส่วนตวั ทั้งของตนเองและ ผู้อื่น ร้เู ท่าทันภัยคุกคามทางอินเทอร์เน็ต เช่น มัลแวร์ ไวรสั คอมพิวเตอร์ และกลลวงทางไซ เบอร์

7 5. ทักษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) สามารถในการบริหารเวลาทใี่ ช้อปุ กรณ์ยคุ ดจิ ิทัล รวมไปถึงการควบคมุ เพอ่ื ให้เกดิ สมดลุ ระหวา่ ง โลกออนไลน์ และโลกภายนอก ตระหนกั ถงึ อนั ตรายจากการใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป การทำงาน หลายอย่างในเวลาเดยี วกนั และผลเสียของการเสพติดส่ือดจิ ิทัล สำนกั วิจัยสยามเทคโนโลยอี นิ เทอร์เนต็ โพลล์ระบุวา่ วยั รุน่ ไทยเกอื บ 40 % อยากใช้เวลาหนา้ จอ มากกวา่ ออกกำลงั กาย และผลการสำรวจจาก We are social พบวา่ ในแตล่ ะวนั คนไทยใช้เวลา หน้าจอ ดงั นี้

8 6. ทักษะในการบริหารจัดการขอ้ มลู ทีผ่ ใู้ ชง้ านมีการทง้ิ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) สามารถเขา้ ใจธรรมชาติของการใช้ชีวติ ในโลกดิจทิ ลั ว่าจะหลงเหลอื ร่อยรอยขอ้ มลู ท้ิงไว้เสมอ รวม ไปถึงเขา้ ใจผลลัพธ์ท่ีอาจเกดิ ข้ึน เพอื่ การดแู ลสง่ิ เหล่านีอ้ ยา่ งมคี วามรับผิดชอบ รอยเท้าดิจทิ ลั (Digital Footprints) คอื อะไร รอยเท้าดจิ ิทลั คือ คำทีใ่ ชเ้ รียกรอ่ งรอยการกระทำต่าง ๆ ทีผ่ ูใ้ ชง้ านทง้ิ รอยเอาไว้ในโลกออนไลน์ โซเชียลมีเดีย เว็บไซตห์ รือโปรแกรมสนทนา เชน่ เดียวกับรอยเทา้ ของคนเดินทาง ข้อมูลดจิ ทิ ัล เชน่ การลงทะเบียนอเี มล การโพสต์ขอ้ ความหรอื รูปภาพ เม่ือถกู สง่ เขา้ โลกไซเบอร์แลว้ จะทง้ิ รอ่ ยรอย ข้อมลู ส่วนตวั ของผู้ใชง้ านไว้ให้ผ้อู ื่นตดิ ตามไดเ้ สมอ แมผ้ ู้ใช้งานจะลบไปแล้ว ดังนน้ั หากเปน็ การ กระทำท่ีผิดกฎหมายหรอื ศลี ธรรม กอ็ าจมผี ลกระทบต่อช่อื เสยี งและภาพลกั ษณข์ องผ้กู ระทำ กล่าว ง่ายๆ รอยเทา้ ดจิ ทิ ลั คอื ทุกสงิ่ ทกุ อยา่ งในโลกอนิ เทอรเ์ น็ตที่บอกเรอ่ื งของเรา เชน่

9 7. ทักษะในการรับมอื กบั การกลัน่ แกลง้ บนโลกไซเบอร(์ Cyberbullying Management) การกล่นั แกลง้ บนโลกไซเบอรค์ อื การใชอ้ ินเทอรเ์ นต็ เปน็ เครือ่ งมือหรอื ชอ่ งทางเพื่อ กอ่ ใหเ้ กดิ การคุกคามลอ่ ลวงและการกล่นั แกลง้ บนโลกอนิ เทอร์เนต็ และส่ือสงั คมออนไลน์ โดยกล่มุ เปา้ หมายมกั จะเป็นกลุ่มเด็กจนถงึ เดก็ วยั รนุ่ การกลนั่ แกลง้ บนโลกไซเบอร์คลา้ ยกนั กับการกลน่ั แกลง้ ในรปู แบบอน่ื หากแตก่ ารกลน่ั แกล้งประเภทนจ้ี ะกระทำผา่ นสื่อออนไลน์ หรือส่อื ดจิ ิทัล เชน่ การสง่ ขอ้ ความทางโทรศัพท์ ผู้กล่ันแกลง้ อาจจะเป็นเพื่อนรว่ มช้ัน คน ร้จู ักในส่ือสงั คมออนไลน์ หรอื อาจจะเปน็ คนแปลกหน้าก็ได้ แต่สว่ นใหญ่ผ้ทู ก่ี ระทำจะรู้จกั ผู้ ทถี่ ูกกลนั่ แกลง้ รปู แบบของการกล่ันแกล้งมกั จะเป็น

10 8. ทักษะการใชเ้ ทคโนโลยีอยา่ งมจี รยิ ธรรม (Digital Empathy) มีความเห็นอกเหน็ ใจ และสร้างความสมั พนั ธท์ ่ีดีกับผอู้ นื่ บนโลกออนไลน์ แม้จะเปน็ การ สือ่ สารทีไ่ ม่ได้เหน็ หนา้ กนั มปี ฏสิ ัมพนั ธอ์ นั ดตี ่อคนรอบข้าง ไม่ว่าพอ่ แม่ ครู เพื่อนท้ังในโลก ออนไลน์และในชวี ติ จริง ไมด่ ่วนตัดสินผ้อู นื่ จากข้อมูลออนไลน์แต่เพียงอย่างเดยี ว และจะ เปน็ กระบอกเสยี งใหผ้ ู้ท่ตี อ้ งการความชว่ ยเหลือ คิดก่อนจะโพสต์ลงสงั คมออนไลน์ (Think Before You Post) ใคร่ครวญก่อนท่ีจะโพสต์รปู หรือขอ้ ความลงในส่ือออนไลน์ ไมโ่ พสต์ขณะกำลังอยใู่ น อารมณ์โกรธสื่อสารกบั ผอู้ ืน่ ด้วยเจตนาดี ไม่ใช้วาจาทสี่ ร้างความเกลียดชังทางออนไลน์ ไม่ นำลว้ งขอ้ มูลส่วนตวั ของผอู้ ่ืน ไม่กลั่นแกล้งผู้อนื่ ผา่ นสอ่ื ดจิ ทิ ัล โดยอาจตัง้ ความถามกับ ตัวเองกอ่ นโพสต์

11 บรรณานกุ รม 6 เหตกุ ารณ์ สะเทอื นใจ!! จากภยั Cyberbullying - จส. 100 [Online]. แหลง่ ทีม่ า http://www.js100.com/en/site/post_share/view/25700 [4 มกราคม 2561] 9 ขอ้ ควรปฏบิ ตั ิของพลเมืองดจิ ิทัลยคุ ใหม่ [Online]. แหลง่ ท่ีมา http://www.okmd.or.th/ okmd-opportunity/digital-age/258/ [2 มกราคม 2561] ดปี ้าจับมอื พนั ธมิตรขบั เคลอื่ นความฉลาดทางดิจิทัลให้เดก็ ไทยเทียบเทา่ มาตรฐาน [Online]. แหล่งทีม่ า http://www.ryt9.com/s/prg/2778991 [3 มีนาคม 2561] โจ๋ไทยเมนิ ออกกำลงั กาย 40% อยากเล่นเนต็ -เกมมากกวา่ [Online]. แหล่งทม่ี า http://www. manager.co.th/qol/viewnews.aspx?NewsID=9560000154824 [2 มกราคม 2561] ผลวิจัยช้วี ยั รุ่นอยู่ ‘หน้าจอ’ นาน ย่ิงผกู พนั กับพอ่ แม่-เพือ่ นลดลง [Online]. แหลง่ ทมี่ า http://www. manager.co.th/Around/ViewNews.aspx?NewsID=9530000030132 [24 มกราคม 2561] วทิ ยา ดำรงเกยี รติศักด์.ิ พลเมอื งดิจทิ ัล [Online]. แหลง่ ทมี่ า http://www.infocommmju.com/ icarticle/images/stories/icarticles/ajwittaya/digital/Digital_Citizenship.pdf [1 กมุ ภาพนั ธ์ 2561] ววิ รรณ ธาราหิรญั โชต.ิ ทักษะทางดิจติ อลท่ีจำเปน็ สำหรับเดก็ ในอนาคต [Online]. แหลง่ ทมี่ า http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/642553 [3 มกราคม 2561] สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสยี ง กิจการโทรทศั น์ และกจิ การโทรคมนาคมแห่งชาติ. คู่มอื Cyber Security สำหรบั ประชาชน [Online]. แหลง่ ท่ีมา https://www.nbtc.go.th/ getattachment/News/รวมบทความ-(1)/คมู่ อื -Cyber-Security-สำหรบั ประชาชน/คมู่ ือ-CyberSecurity- สำหรับประชาชน.pdf.aspx [12 มกราคม 2561] Digital Southeast Asia / Thailand In 2017 – An Overview [Online]. แหลง่ ท่มี า http://my-thai.org/digital-southeast-asia-thailand-2017-overview/ [12 มกราคม 2561]

12 Digital Intelligence (DQ) A Conceptual Framework & Methodology for Teaching and Measuring Digital Citizenship [Online]. แหลง่ ท่ีมา https://www.dqinstitute. org/wp-content/uploads/2017/08/DQ-Framework-White-Paper-Ver1-31Aug17.pdf [16 มกราคม 2561]

13