maternal 1

1 พวกเราคอื หนึงในผู้ขบั เคลอื นให้นโยบาย ยุทธศาสตร์ชาตแิ ผนพฒั นาสุขภาพแห่งชาติบรรลุผลเกดิ เป็ นเดก็ ไทย และคนไทยทมี สี ุขภาพดีพร้อมขบั เคลอื นTHAILAND 4.0 ด้วย กนั น่ะค่ะ

2 บทท่ี 1 แนวคดิ และหลักการการพยาบาลแบบองคร วมบน พื้นฐานทฤษฎกี ารดูแลดวยความเอือ้ อาทรสาํ หรบั มารดาและทารก อ.รพีพรรณ วบิ ลู ยว ัฒนกจิวตั ถปุ ระสงคก ารเรยี นรู 1. อธบิ ายแนวคดิ หลักการการดแู ลมารดาและทารกในระยะตง้ั ครรภ ระยะคลอด และระยะหลังคลอดได 2. วเิ คราะหประเดน็ และแนวโนม การผดงุ ครรภและการพยาบาลมารดาและทารก 3. อธบิ ายมาตรฐานการผดงุ ครรภขององคก ารอนามยั โลกได 4. บอกไดถงึ นโยบายระบบสุขภาพและสทิ ธิประโยชนท ่ีเกีย่ วขอ งกบั การพยาบาลมารดาและทารกได . 5. อธิบายการประเมนิ ภาวะสขุ ภาพของมารดา ทารกโดยใชส ถติ ิชพี ได 6.อธิบายบทบาทของผดุงครรภต ามกฎหมาย และสมรรถนะของผดุงครรภไ ด 7.บอกไดถ งึ แนวปฏิบตั ิและประโยชนข องนโยบายสาวไทยแกมแดง มลี กู เพอื่ ชาติ ดว ยวติ ามนิ แสนวิเศษได 8.บอกไดถ ึงแนวปฏิบัติและประโยชนข องนโยบายมหศั จรรย 1,000 วนั แรกของชวี ิต การพยาบาลมารดาและทารกแบบองครวม หมายถงึ การใชกระบวนการพยาบาลและทฤษฎที เ่ี กย่ี วของในการดแู ลสุขภาพใหบริการสุขภาพแกมารดาและทารก เรมิ่ ตง้ั แตระยะกอ นแตงงาน ระยะตั้งครรภ ระยะคลอด และระยะหลังคลอด ทง้ั ทางดา นรา งกาย จติ ใจ อารมณส งั คมและจติ วิญญาณ โดยใหครอบครัวเปนจดุ ศนู ยก ลางของการพยาบาล มวี ัตถุประสงค คอื 1. ลดอตั ราตายของมารดา และทารก 2. ลดความพิการตา ง ๆ ของทารก ตลอดจนลดอตั ราทารกแรกเกดิ นํ้าหนกั นอ ย 3. สง เสริมใหท ารกทกุ คนเจรญิ เตบิ โต และมชี ีวติ อยูในครอบครัวที่มีความรกั ความอบอนุ มสี ิ่งแวดลอ มท่ี ปลอดภัย ไดรับอาหารทเี่ พียงพอทั้งปริมาณและคุณภาพ รวมทง้ั ไดรบั การดูแลและไดร ับบรกิ ารทาง สขุ ภาพอยางเตม็ ท่ีแนวคิด หลกั การการดแู ลมารดาและทารกในระยะต้งั ครรภ ระยะคลอด และระยะหลังคลอด เพอื่ ใหการดแู ลสุขภาพมารดาทารกเกดิ ประสิทธภิ าพสูงสุดจึงตองมีการนํา กระบวนการพยาบาล การวิจัยทางการพยาบาล ทฤษฎกี ารพยาบาล และการใชห ลักฐานเชงิ ประจักษมาใชใ นการดแู ลมารดา ทารก และครอบครัวไดอยา งครอบคลมุ ทั้ง 4 มิตขิ องการพยาบาล คือการปองกันความเจ็บปวย การสรางเสริมสุขภาพ การรักษา และการฟนฟสู ภาพ

3 1. กระบวนการพยาบาล (Nursing process) คือกระบวนการแกปญหาโดยใชหลักการทางวทิ ยาศาสตร 5 ขน้ั ตอนคือ การรวบรวมและวเิ คราะหข อ มูล การวนิ จิ ฉัยทางการพยาบาล การวางแผน การใหการพยาบาล และการประเมินผล 2. การวิจัยทางการพยาบาล (Nursing Research) : การวิจัยเปนกระบวนการการทดลอง และแสวงหาวิธกี ารใหการพยาบาลทม่ี ีคุณภาพ อีกทั้งยังเปนการควบคุมคุณภาพการพยาบาล ซึ่งในปจจุบันเนนการนําผลการวิจยั เปน แนวทางในการใหการพยาบาล 3. ทฤษฎที างการพยาบาล (Nursing theory): ทฤษฎที างการพยาบาลเปนสิ่งหน่ึงท่ีแสดงถึงความเปน วิชาชพี โดยที่พยาบาลซ่งึ เปนคนในวชิ าชีพไดปฏิบตั ิงานโดยใชองคความรขู องศาสตรสาขาการพยาบาลเปนกรอบแนวคิดในการปฏิบัติงาน อันจะเปนประโยชนในการทําใหพยาบาลไดเขาใจถึงความตองการของผูรับบริการมากยงิ่ ข้ึน ซง่ึ จะสง ผลดีตอ การดูแลทม่ี ีคณุ ภาพดวยในทีส่ ดุ 4. การใชหลักฐานเชงิ ประจักษ (Evidence-based practice) เปนขอมูลทชี่ ัดเจนและมกี ารเผยแพรและนําขอ มูลมาใชอ ยางมีเหตผุ ลและเหมาะสม เพื่อนํามาเปนขอ มลู ในการตดั สนิ ใจเพอ่ื ดูแลมารดาทารกไดอยา งมปี ระสทิ ธิภาพสงู สุด ขอมูลเชิงประจกั ษ ประกอบดวยงานวิจยั ผูชํานาญการทางคลนิ กิ และความพงึ พอใจของผปู ว ยซง่ึ ขอมลู จากทง้ั สามสว นจะนาํ มาประกอบการตัดสินใจในการดูแลผปู ว ยแนวทางในการดแู ลสุขภาพมารดาและทารกในยุคปจจุบัน 1. เนนการดแู ลการปองกนั เพมิ่ มากข้นึ จะชว ยใหป ระชาชนรจู กั ดแู ลสขุ ภาพของตนเองเพ่อื ไมใหเกดิความเจ็บปว ย ขณะต้ังครรภ ควรไดรับการดูแลตามมาตรฐานการดแู ลสุขภาพมารดาทารก 2. ตระหนกั ถงึ การมีคุณภาพชีวติ ทีด่ ี คอื การดูแลท่ีเนนดานจิตสังคม (Psychosocial) เชน ความมคี ณุ คาในตนเอง (self - esteem) พยาบาลจงึ ควรมีทักษะการสัมภาษณที่ดี เพอ่ื คน หาขอมลู ดานคุณภาพชีวติ เพื่อนําขอ มลูมาประเมนิ วางแผนใหการพยาบาลและใหค ุณคา กับส่งิ ทผี่ รู บั บรกิ ารใหความสําคัญ เชนวัยรนุ ท่ีตง้ั ครรภค วรสง เสรมิใหเรียนตอ ไปไดจ นกระทง่ั คลอด นอกจากน้ีพยาบาลควรใหค าํ ปรกึ ษาแกวยั รุนทีต่ ง้ั ครรภใ นการเตรยี มบทบาทมารดาที่ดี 3. ตระหนักถงึ ความเปนบุคคลของผรู ับบริการเพ่ิมมากขน้ึ โครงสรา งครอบครวั หลากหลาย ภมู หิ ลงัทางวฒั นธรรม ระดบั สังคมเศรษฐานะ และสงิ่ แวดลอ มรอบๆตวั ของผรู บั บรกิ าร ทําใหผ ูรบั บริการมีความเปนปจเจกบุคคล ปจ จบุ นั สตรตี ง้ั ครรภม ีอายุนอ ยลงเรือ่ ยๆ ในขณะเดยี วกันก็พบวาสตรีต้ังครรภที่มีอายมุ ากกวา 35 ปจาํ นวนเพ่ิมมากข้ึนนอกจากนี้สงั คมมกี ารใชค วามรนุ แรงเพิ่มมากขน้ึ นอกจากนพ้ี บวา ทารกท่ีเกดิ จากมารดานอกสมรสถึงรอ ยละ 40.7 ซง่ึ มผี ลตอการใชส ทิ ธขิ ้ันพนื้ ฐาน ประเด็นเหลา น้ี เจา หนาท่ีตอ งใหความสําคญั เชนกัน

4 4. การเสรมิ สรา งพลงั อาํ นาจใหก ับผูร บั บรกิ าร สมาชกิ ทกุ ๆคนในครอบครวั ตองมสี วนรวมรบั ผดิ ชอบในการดูแลสขุ ภาพของตนเองและระหวา งสมาชิกในครอบครวั เชน การดแู ลใหส มาชกิ ใหไดร ับอาหารทดี่ มี คี ณุ ภาพและมกี ารออกกาํ ลงั กายอยา งสมาํ่ เสมอ เมอ่ื สมาชกิ ในครอบครวั เจ็บปว ย ควรมีการเสรมิ สรางพลังอํานาจใหกบัผรู บั บริการและสมาชกิ ในครอบครวั โดยใหม ีการเรียนรูเกย่ี วกับโรคท่ีเจ็บปวย มสี วนรว มในการรักษา และปองกนั การกลบั เปนซํา้ และทส่ี ําคัญคอื การมสี วนรว มในการตดั สินใจรกั ษาดูแลสขุ ภาพ พยาบาลสามารถสรา งเสรมิ พลังอาํ นาจใหแกผ รู ับบริการโดยการเคารพในความคิดและสงิ่ ทผี่ ูรบั บรกิ ารตระหนกั ถงึ ความสําคัญ ใหขอมลู และชว ยเหลือในการตัดสนิ ใจของผูรบั บริการ ในการดแู ลผรู บั บรกิ ารแตละวัน พยาบาลควรสอบถามถงึ การใหค วามสําคัญอนั ดบั แรกของผรู บั บรกิ ารแตล ะคนดวยทา ทที อ่ี บอนุ และใหความสนใจอยา งจรงิ จงั เพือ่ นาํ มาเปน ขอ มูลในการสรางเสรมิ พลงัอํานาจใหแกผ ูรบั บริการประเด็นและแนวโนมการผดุงครรภและการพยาบาลมารดาและทารก จํานวนประชากรของมารดาและทารกเปลยี่ นแปลงไปตามโครงสรางทางสงั คม ทําใหม ีรปู แบบการเจบ็ ปวยและรปู แบบของการดาํ รงชวี ติ ของครอบครัวท่แี ตกตางกันไป ดังนั้นพยาบาลนอกจากจะมหี นาท่ดี ูแลสขุ ภาพมารดาทารกแลว ตองมบี ทบาททส่ี ําคัญในการเช่ือมตอครอบครัวและระบบบรกิ ารสขุ ภาพ ซ่ึงกค็ ือการพทิ กั ษส ิทธปิ ระโยชนของผรู ับบรกิ าร (client advocacy) ซ่ึงประกอบดวยการใหค วามรแู กเจา หนาทส่ี ขุ ภาพทอี่ ยใู นชุมชน การสรางสมั พันธภาพกบั ครอบครวั ใหความชว ยเหลอื และใหขอมูลทางเลอื กทดี่ ที ส่ี ุดกบั ผรู ับบรกิ ารและครอบครวั จากการเปลย่ี นแปลงทเ่ี กดิ ขนึ้ สามารถสรปุ แนวโนมการพยาบาลในการดูแลสขุ ภาพมารดาและทารกดังนี้ แนวโนม สถานการณปจ จุบัน การประยกุ ตก ารพยาบาล1. ครอบครวั มีขนาดเลก็ ลง2. อัตราการหยา รางสูงขน้ึ พยาบาลตองเพมิ่ บทบาทการเปนผสู นบั สนนุ มากขนึ้ กวา เดมิ เนือ่ งจากบิดาหรือมารดาเล้ยี งเดีย่ วมแี หลงสนบั สนุนทางดานเศรษฐกจิ นอยลง3. สตรที ํางานนอกบา นเพิ่มมาก พยาบาลควรใหข อ มลู แกผรู ับบรกิ ารเกีย่ วกบั นโยบายระบบสขุ ภาพ และสิทธิข้ึนถงึ รอ ยละ 90 ประโยชนเ พอ่ื ชว ยลดคา ใชจ า ย4. ครอบครัวมกี ารอพยพเปล่ยี น พยาบาลควรกาํ หนดตารางนดั หมายใหเหมาะสมกบั ผรู บั บรกิ ารในการพาบตุ รมาถิน่ ฐานขาดทอ่ี ยูเปน หลักแหลง รับบรกิ าร หรอื จัดศูนยเ ลีย้ งดเู ด็กเล็กทําใหสตรีและเด็กไรท ่ีอยอู าศัย ควรมรี ะบบการตรวจสอบท่ดี ี และมกี ารตดิ ตามขอ มลู สขุ ภาพที่เปน พ้นื ฐานสําหรบัเพ่ิมมากขนึ้ ครอบครัวทเี่ ปลยี่ นถน่ิ ฐานบอยๆ โดยการทําลงบันทกึ ขอมลู สุขภาพอยางเปน5. เดก็ และสตรีถูกทํารา ย ระบบ และมกี ารสงตอขอ มูลเพอ่ื การดูแลสขุ ภาพท่ตี อ เนอ่ื งทางดานรา งกายและจิตใจจากคูนอน (partner) เพิม่ มากข้นึ ควรคดั กรองการทํารายทางดานรางกายและจติ ใจของเด็กและสตรที กุ ครง้ั เมื่อไป6. ครอบครัวมีการตระหนักเรือ่ ง เยี่ยมครอบครัว พยาบาลตอ งตระหนกั ถงึ กฏหมายในการคมุ ครองสิทธิของเดก็ และสุขภาพมากข้ึน สตรีและรายงานกรณที มี่ ีการถกู ทาํ รายทางดานรา งกายและจติ ใจทกุ ราย การใหความรหู รือขอ มลู ถอื เปนบทบาทท่สี าํ คัญยง่ิ ของพยาบาล

5 ประเดน็ จริยธรรมในการปฏิบตั กิ ารพยาบาลท่ีสาํ คัญในการพยาบาลมารดาทารก การพยาบาลผดุงครรภม หี ลายประเด็นทเ่ี กยี่ วขอ งกบั จรยิ ธรรมทมี่ ีการละเมิดตอมารดา ทารกและครอบครวัเชน 1. ประเด็นการตง้ั ครรภ เชน การทาํ เดก็ หลอดแกว Cloning การอมุ บุญ 2. ประเดน็ การทาํ แทง 3. สิทธิทารก สทิ ธิมารดา 4. การใชเ น้ือเยอ่ื ทารกเพอ่ื การทาํ วจิ ัย 5. การชวยฟน คืนชีพ ควรใชเวลานานแคไ หน 6. ความสมดลุ ระหวา งความกาวหนา ทางเทคโนโลยี และคุณภาพชวี ตินโยบายระบบสขุ ภาพและสิทธิประโยชนทเี่ กย่ี วของกบั การพยาบาลมารดาและทารก นโยบายดานอนามัยแมแ ละเดก็ ขององคกรตา ง ๆ ทมี่ อี ิทธพิ ลตอ การดูแลสุขภาพมารดาทารกและการผดงุครรภในประเทศไทย สรปุ สาระสําคญั ไดด ังนี้ 1.นโยบายขององคก ารอนามัยโลก (WHO)การดแู ลสตรตี ง้ั ครรภแนวใหมข ององคการอนามยั โลก และกาํ หนดมาตรฐานการดูแลมารดาทารก 2.นโยบายและแผนพฒั นาสาธารณสุขแหง ชาติ ปจจุบันใชแผนพฒั นาสุขภาพแหง ชาติ ฉบับท่ี 12 เปน สว นหน่ึงของแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติฉบบั ท่ี 12(พ.ศ. 2560-2569) ประกอบดว ย 4 ยทุ ธศาสตรไ ดแ ก 1) สง เสริมสุขภาพ 5 กลมุ วยั 2) สรางความเขมแขง็ระบบอนามัย สงิ่ แวดลอ มชุมชนอยางยงั่ ยนื 3) อภิบาลระบบสง เสริมสขุ ภาพและอนามยั ส่งิ แวดลอ มและ 4) ปฏริ ูประบบงานสูองคกรทมี่ สี มรรถนะสงู และมีธรรมาภิบาล 3.พระราชบัญญตั ิและสทิ ธปิ ระโยชนทเ่ี กยี่ วขอ งการดูแลสขุ ภาพมารดาทารก 3.1 พระราชบัญญัตสิ ุขภาพแหงชาติ พ.ศ.2550 มีบทบญั ญตั ทิ ีเ่ กยี่ วของกบั การดูแลสขุ ภาพมารดาทารก มาตรา 5 บคุ คลมีสิทธใิ นการดํารงชวี ิตในส่ิงแวดลอมและสภาพแวดลอ มทเี่ อือ้ ตอสุขภาพ มาตรา 6 สุขภาพของหญงิ ในดานสขุ ภาพทางเพศและการเจรญิ พันธุ ซ่ึงมีความจําเพาะซับซอนและมีอทิ ธิพลตอ สขุ ภาพหญงิ ตลอดชวงชีวิตตอ งไดรบั การสรางเสรมิ และคุมครองอยา งสอดคลอ ง มาตรา 9 ในกรณที ีจ่ ะใชผรู ับบรกิ ารเปนสวนหนงึ่ ของการทดลองในงานวจิ ัย ตองแจง ใหผรู ับบรกิ ารทราบลว งหนาและตองไดร บั ความยนิ ยอมเปน หนงั สือจากผรู ับบรกิ ารกอน 3.2 พระราชบัญญัติคุมครองแรงงาน (ฉบับที่ 2 และ 3) พ.ศ.2551 ม. 39 การคุม ครองลกู จา งหญงิ มี ครรภ 1. งานทห่ี ามนายจางใหล กู จา งหญงิ มีครรภทาํ - งานเก่ียวกับเครอ่ื งจักรหรอื เครอื่ งยนตท มี่ คี วามส่นั สะเทือน - งานที่ขบั เคลอื่ นหรอื ตดิ ไปกบั ยานพาหนะ - งานยก แบก หาม ทนู ลากหรอื เข็นของหนกั เกิน 15 กโิ ลกรัม - งานที่ทําในเรอื - การทํางานลวงเวลา 22.00 - 06.00 น. - การทาํ งานในวันหยดุ 2. ลกู จางหญงิ มคี รรภทท่ี าํ งานในตาํ แหนงผบู ริหาร งานวิชาการ งานธุรการ งานการเงินหรอื บญั ชี

6ทํางานลว งเวลาในวันทาํ งานได โดยไมม ผี ลกระทบตอสุขภาพของลูกจา ง และไดร ับความยินยอมจากลูกจางกอ นเปน คราวๆ ไป 4.นโยบายและยุทธศาสตรการพฒั นาอนามยั เจรญิ พันธุแ หงชาตฉิ บับท่ี 2 (พ.ศ.2560-2569) วาดวยการสง เสรมิ การเกิดและการเจรญิ เตบิ โตอยา งมคี ณุ ภาพ พ.ศ.2560-2562 สอดคลอ งกบั 1) กรอบยทุ ธศาสตรชาติระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579) ดา นการพฒั นาและเสรมิ สรา งศกั ยภาพคน 2) แผนพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 12 พ.ศ. 2560-2569ทีเ่ นน การเตรียมพรอมดา นกาํ ลังคนและเสรมิ สรางศักยภาพของประชากรในทกุ ชว งวัย 3) แผนพฒั นาสขุ ภาพแหง ชาติ ฉบับท่ี 12 (พ.ศ. 2560-2569) และ 4) สนธสิ ัญญา นโยบาย และคํารบั รองในระดบั นานาชาติทป่ี ระเทศไทยไดล งนามไว มี 4 ยทุ ธศาสตร ไดแ ก 1) พฒั นากฎหมาย นโยบายและยุทธศาสตร 2)พฒั นาระบบบรกิ ารสาธารณสขุ และสรา งการเขา ถงึ บรกิ ารอยางเทา เทียม 3) พฒั นาระบบจัดสวสั ดกิ ารสงั คม และ 4)พัฒนาระบบสารสนเทศและการสอื่ สารสังคม ตวั ช้ีวดั เปาหมายรอ ยละของหญงิ ตงั้ ครรภไ ดร ับฝากครรภค รัง้ แรกกอ นหรอื เทากับ 12 สปั ดาห 60.0จํานวนหญิงต้ังครรภฝากครรภคร้ังแรกในสถานบริการสาธารณสุขอายุครรภ นอยกวาหรือ 60.0เทากับ 12 สปั ดาห นอยกวา 20.0รอยละหญิงตั้งครรภไดร บั การฝากครรภค รบ 5 ครัง้ ตามเกณฑอตั ราสวนการตายมารดาไทยตอการเกิดมชี ีพแสนคนอัตราการคลอดมชี พี ในหญิงอายุ 15-19 ปตอ ประชากรหญิงอายุ 15-19 ปพนั คน 40.0อตั ราตายทารกแรกเกิด นอ ยกวา3.4รอยละการตง้ั ครรภซาํ้ ในหญงิ อายนุ อ ยกวา 20 ป 9.5อัตราทารกตายปรกิ าํ เนดิอัตราทารกนํ้าหนักแรกเกดิ < 2500 กรมั นอ ยกวา 19.0อตั ราทารกแรกเกดิ จนถึงอายตุ ่ํากวา 6 เดือน มีคาเฉลี่ย กินนมแมอ ยางเดยี ว ไมม ากกวา 7.0 รอ ยละ 50.0รอ ยละการตง้ั ครรภซ ้ําในหญงิ อายนุ อยกวา 20 ปอัตราการคลอดมีชีพในหญิงอายุ 10-14 ป นอ ยกวา 10.0อัตราการคลอดมชี พี ในหญิงอายุ 15-19 ป นอ ยกวา 1.4 นอยกวา 44.0พระราชบัญญัติคมุ ครองอนามยั การเจรญิ พันธุ (ฉบับรา ง)มีสาระสาํ คัญกําหนดไว

7 1. บุคคลยอ มมสี ทิ ธิอนามัยการเจรญิ พนั ธุ สิทธทิ างเพศ มสี ทิ ธเิ ขา ถึงและไดรบั ขอ มลู ขาวสารรบั การปรึกษาและบรกิ ารดานอนามยั การเจริญพนั ธจุ ากสถานบริการสาธารณสขุ อยางเหมาะสมมคี ุณภาพและไดมาตรฐานตามท่ีคณะกรรมการกาํ หนด 2. ใหส ถานบริการสาธารณสุขจัดใหม กี ารปรกึ ษาหรอื บรกิ ารดา นอนามัยการเจรญิ พันธอุ ยา งเหมาะสม มคี ุณภาพและไดม าตรฐาน ตามหลักเกณฑวธิ กี าร และเง่ือนไขทก่ี ําหนดในกฎกระทรวงโดยคาํ แนะนําของคณะกรรมการ 3. ใหส ถานศกึ ษาจดั ใหม กี ารสอนเพศศกึ ษาอยา งถูกตองและเหมาะสมกบั วุฒิภาวะและวัยของผเู รยี นโดยคําแนะนําของคณะกรรมการ 4. มีการใหการปรกึ ษาและบรกิ ารดานอนามยั การเจรญิ พันธผุ ูใหการปรกึ ษาและบรกิ าร 5. ผูบ ังคับบญั ชาหนว ยงานของรัฐหรอื นายจา งภาคเอกชนทม่ี หี ญงิ มีครรภป ฏิบตั งิ านตองไมกระทําการใดอันเปนการขัดขวางการลาคลอดตามระยะเวลาตามทกี่ ฎหมายกําหนด รวมทงั้ ตองสง เสรมิ ใหหญิงซงึ่ เปนมารดาไดเ ลย้ี งดูบุตรดวยนา้ํ มารดาอยางตอ เนอื่ ง ตามหลกั เกณฑว ธิ ีการ และเง่อื นไขทคี่ ณะกรรมการกาํ หนด 6. ผบู งั คับบญั ชาหนวยงานของรฐั หรือนายจางภาคเอกชนมหี นาทต่ี องปอ งกนั ไมใ หม ีการกระทําใดๆ อนั เปน การลว งเกนิ คกุ คาม หรือกอความเดอื ดรอนทางเพศตอผใู ตบ งั คบั บัญชา หรือลกู จา ง 7. ในกรณที หี่ นวยงานของรัฐหรือสถานประกอบการมหี ญงิ มคี รรภที่อยูใ นภาวะไมพรอ มจะมีบุตร ไมสามารถชวยเหลอื ตนเองไดหรือไมสามารถเลย้ี งดบู ตุ รดว ยตนเองใหห นวยงานของรัฐหรอื สถานประกอบการดงั กลาว ใหก ารสงเคราะหช วยเหลือ และดแู ลสุขภาพของมารดาและบตุ รอยา งเหมาะสม 8. ในกรณที ี่สถานศกึ ษามหี ญงิ มีครรภนัน้ อยรู ะหวา งศึกษา ผบู ริหารสถานศึกษานั้นตอ งอนญุ าตใหหญงิ มคี รรภศ ึกษาตอในระหวางตง้ั ครรภแ ละกลบั ไปศกึ ษาตอ ภายหลังคลอดบตุ รแลวได 9. ใหส ถานศึกษาพฒั นาครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษาใหส ามารถสอนและใหการปรึกษาดานอนามัยการเจรญิ พันธแุ ละเพศศกึ ษาทมี่ ีคณุ ภาพและมาตรฐานตามทีค่ ณะกรรมการกาํ หนด 10. การกาํ หนดหลกั สูตรการสอนและการปรึกษาดา นอนามยั การเจรญิ พันธใุ หหนว ยงานที่รบั ผิดชอบขอความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการกอ นนําไปใชส อนสทิ ธปิ ระโยชนทเ่ี ก่ยี วขอ งกบั การดแู ลสุขภาพมารดาและทารก 1. สิทธหิ ลักประกนั สขุ ภาพ 1.1 กลุมที่ไดรบั ความคุม ครอง 1)การสง เสรมิ สขุ ภาพ การปอ งกนั โรคและการควบคุมโรค ● การตรวจและดูแลเพื่อสงเสรมิ สขุ ภาพของมารดาตัง้ ครรภ ● การดแู ลสุขภาพเด็ก พัฒนาการ และภาวะโภชนาการของเด็ก รวมถงึ การใหภมู คิ มุ กนั โรคตาม แผนงาน การใหภ มู คิ ุม กนั โรคของประเทศ ● การตรวจสุขภาพประชาชนท่ัวไป และกลุมเสยี่ ง ● การวางแผนครอบครัว ● การใหยาตานไวรสั เอดส กรณกี ารปองกนั การแพรก ระจายเชื้อจากแมสลู ูก ● การเยยี่ มบา นและการดแู ลผปู วยท่ีบา น ● การใหค วามรดู า นสขุ ภาพแกผรู ับบรกิ ารระดบั บคุ คลและครอบครวั ● การใหค ําปรึกษา และการสนบั สนนุ ใหป ระชาชนมีสว นรว มในการสง เสรมิ สุขภาพ

8 ● การสง เสรมิ สุขภาพและการปองกนั โรคในชองปาก เชน การตรวจสุขภาพชอ งปาก การแนะนาํ ดา นทันตสขุ ภาพ การใหฟ ลอู อไรดเ สรมิ ในกลมุ ที่มคี วามเส่ยี งตอ โรคฟนผุ 2.) การตรวจ การวนิ ิจฉัย การรักษา และการฟน ฟสู มรรถภาพทางการแพทย จนสนิ้ สดุ การรักษาท้ังน้รี วมถงึ การแพทยทางเลอื ก ท่ีผา นการรับรองของคณะกรรมการ 3)การคลอดบุตร ตามประกาศคณะกรรมการหลกั ประกนั สุขภาพ พ.ศ.2558 ใหการคลอดบุตรไมจ าํ กดัจํานวนคร้งั อยใู นประเภทและขอบเขตบริการสาธารณสขุ 4) คา อาหารและคา หอ งสามญั 5)การถอนฟน การอดุ ฟน การขูดหนิ ปูน การทาํ ฟนปลอมฐานพลาสตกิ การรักษาโพรงประสาทฟนนา้ํ นม และการใสเพดานเทยี มในเด็กปากแหวงเพดานโหว 6)ยาและเวชภณั ฑต ามกรอบบญั ชียาหลกั 7)การจดั สงตอ เพอื่ การรกั ษาระหวา งหนว ยบรกิ าร 8)การบรกิ ารทางการแพทยห รือคา ใชจ า ยอนื่ ๆ2. กลมุ ผูมีสทิ ธทิ ีจ่ ะไดรับโดยมตคิ ณะกรรมการหลักประกนั สุขภาพแหงชาติ 1) ยาตานไวรัสเอดส 2) การรักษาผปู ว ยจติ เวช กรณที ี่ตองรบั เปนผปู วยในเกนิ กวา 15 วนั 3) การผา ตดั ปลกู ถา ยตบั ในเด็กอายไุ มเกิน 18 ป 4) การปลกู ถา ยหวั ใจ 5) ยา folic acid, Ferrus salt, วคั ซีนปอ งกนั คอตบี บาดทะยัก ไอกรน วัคซีนปองกนั ตับอกั เสบบี และวคั ซีนปอ งกันไขห วัดใหญ 3. กลมุ ทไี่ มไดรบั ความคุมครองไดแ ก การรกั ษาภาวะมีบตุ รยากการผสมเทยี มการกระทาํ ใดๆ เพื่อความสวยงาม โดยไมมขี อบง ช้ีทางการแพทยการตรวจวนิ ิจฉยั และรักษาใดๆ ทีเ่ กนิ ความจําเปนและไมม ีขอ บง ชี้ทางการแพทยและการรกั ษาทอี่ ยูร ะหวา งการคน ควา ทดลองสํานกั งานประกนั สังคม กระทรวงแรงงาน กรณคี ลอดบุตร หลกั เกณฑและเงื่อนไขการเกดิ สทิ ธิ 1. เม่อื ผปู ระกนั ตนจา ยเงนิ สมทบมาแลว ไมน อ ยกวา 5 เดือน ภายใน 15 เดือนกอ นเดอื นคลอดบตุ รมสี ทิ ธิเบกิ คาคลอดบุตรได 2.คลอดบตุ รทใ่ี ดกไ็ ด จายคา บริการทางการแพทยเ หมาจา ยกรณคี ลอดบตุ รใหแ กผปู ระกันตนในอัตรา 13,000 บาทตอการคลอดบตุ รหนึ่งคร้งั 3. สาํ หรบั ผปู ระกนั ตนหญิงมสี ทิ ธริ ับเงนิ สงเคราะหก ารหยดุ งานเพื่อการคลอดบตุ รเหมาจา ยในอัตรารอยละ 50 ของคาจา งเฉล่ียเปนระยะเวลา 90 วนั 4. สาํ หรบั การใชส ิทธบิ ุตรคนที่ 3 จะไมไดรบั สิทธิเงนิ สงเคราะหก ารหยดุ งานเพ่อื การคลอดบุตรเหมาจา ยในอัตรารอยละ 50 ของคาจา งเฉล่ียเปนระยะเวลา 90 วัน 5. .กรณสี ามแี ละภรรยาเปนผปู ระกันตนทงั้ คใู หใ ชสทิ ธใิ นการเบิกคาคลอดบตุ รฝา ยใดฝายหน่ึง ไมจ าํ กัดจาํ นวนบุตร/ครง้ั

9 กรณีสงเคราะหบ ุตรหลักเกณฑแ ละเงอื่ นไขการเกิดสิทธิ1.ตอ งเปนผปู ระกนั ตนตามมาตรา 33 หรอื มาตรา 392.จา ยเงนิ สมทบมาแลว ไมนอ ยกวา 12 เดอื น ภายในระยะเวลา 36 เดอื น กอ นเดอื นที่มสี ิทธิไดร บั ประโยชนท ดแทนสิทธิทีท่ านจะไดรบั เงนิ สงเคราะหบ ตุ รเหมาจายเดือนละ 400 บาทตอบตุ รหนึง่ คน3.ตองเปน บตุ รท่ชี อบดว ยกฎหมาย ยกเวน บุตรบญุ ธรรมหรอื บตุ รซงึ่ ยกใหเ ปนบตุ รบญุ ธรรมของบุคคลอ่นื4.อายุตัง้ แตแรกเกดิ จนถงึ 6 ปบ รบิ ูรณ จาํ นวนคราวละไมเ กนิ 3 คน เวน แตผปู ระกันตนเปนผทู พุ พลภาพหรือถงึ แกความตาย ในขณะที่บตุ รมอี ายุแรกเกดิ จนถึง 6 ปบ รบิ รู ณ จะมีสิทธไิ ดรบั ประโยชนท ดแทนตอ จนอายุ 6 ปบ รบิ รู ณการหมดสิทธริ บั เงนิ กรณีสงเคราะหบ ตุ ร - เมือ่ บตุ รมีอายุครบ 6 ปบรบิ ูรณ - บุตรเสียชีวติ - ยกบุตรใหเ ปนบุตรบุญธรรมของคนอ่ืน - ความเปน ผปู ระกนั ตนส้นิ สุดลงสิทธิการลาคลอดและการทาํ หมนั- ลูกจางหญงิ มีครรภม ีสทิ ธลิ าคลอดกอ นและหลังคลอดได ครรภหนง่ึ ไมเ กิน 90 วนั โดยใหน ายจา งจา ยคาจางใหแ กลกู จางซงึ่ ลาคลอดเทากับคาจา งในวนั ทาํ งานตลอดระยะเวลาทีล่ า แตไ มเกิน 45 วนั- ถา มใี บรบั รองแพทยแ สดงวาไมอาจทาํ งานในหนา ที่เดิมตอ ไปได ลูกจางมีสทิ ธิขอใหนายจา งพจิ ารณาเปล่ยี นงานที่เหมาะสมใหแกล กู จางเปน การชว่ั คราวกอ นหรือหลังคลอดได- ลกู จา งมสี ทิ ธลิ าเพ่ือทําหมนั ไดต ามระยะเวลาทีแ่ พทยแ ผนปจจุบนั ชนั้ หนง่ึ กาํ หนดและออกใบรับรองโดยไดร บั คาจางมาตรฐานการปฏิบัตงิ านการผดงุ ครรภเพอ่ื ลกู เกิดรอดแมป ลอดภยั ขององคการอนามยั โลก ก. มาตรฐานการปฏบิ ัตกิ ารผดุงครรภทัว่ ไป (General Midwifery Practice Standards :GMP)มี 2 ขอ มาตรฐานท่พี ยาบาลผดุงครรภจ ะตองปฏบิ ัตเิ พอื่ ใหไ ดบ ริการที่มคี ณุ ภาพ การปฏิบตั ิการผดงุ ครรภท่ัวไปสาํ หรบั ทกุ ประเทศในเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต มี 2 ขอ แตละประเทศอาจเพม่ิ เติมสงิ่ ทจ่ี ําเปนสําหรบั การปฏบิ ัติ

10ในมาตรฐานเพอ่ื ใหการพยาบาลผดงุ ครรภส ามารถใหบริการไดอ ยา งถกู ตอ ง ใหส ขุ ศึกษาโดยคาํ นึงถงึ วฒั นธรรมทอ งถ่นิ ทส่ี าํ คัญและสง เสริมใหท ุกชมุ ชนบรรลกุ ารมชี ีวติ ครอบครัวทมี่ ีคุณภาพและวางแผนการต้ังครรภแ ละการเปนบดิ า ตลอดจนลงรายงานไดส มบรู ณและถกู ตอง GMP : 1 : การเตรียมชีวิตครอบครัวทม่ี คี ุณภาพ (ขอ กาํ หนดมาตรฐาน) พยาบาลผดุงครรภใหบ รกิ ารปรกึ ษาทเ่ี หมาะสมและใหคาํ แนะนาํ รายบคุ คล ครอบครวั และชุมชนในเรอื่ งเก่ยี วกบั การตงั้ ครรภ ความรเู กี่ยวกบั สขุ ภาพ การสง เสรมิ สขุ ภาพ โภชนาการ การวางแผนครอบครัว การวางแผนการตงั้ ครรภ และการเปน บิดา มารดา เพอื่ ใหเ กดิ การปฏบิ ัติตามวฒั นธรรมและขอ หามตาง ๆ ทกี่ อ ใหเ กิดอนั ตราย รวมถึงการสนบั สนุนสง เสริมการปฏบิ ัตติ ามประเพณีดงั้ เดมิ ทเ่ี ปนประโยชนต อ สขุ ภาพ GMP : 2 : การลงบนั ทึกขอมลู พยาบาลผดุงครรภล งบนั ทกึ ขอ มลู ทถี่ กู ตองในทกุ กจิ กรรม เชน การลงทะเบียนหญงิ ตง้ั ครรภในชุมชน การดแู ลรายบุคคลแกห ญงิ ตงั้ ครรภ คลอด มารดาหลังคลอด และทารก การเยย่ี มบา นในชุมชน การใหค วามรูแตล ะครั้ง การเขา ไปมสี ว นรว มและกระตุนใหช มุ ชนเกบ็ รกั ษาขอ มูลทบี่ นั ทกึ ของหญิงตงั้ ครรภทกุ คน และทบทวนบทบาทหนา ทขี่ องชมุ ชนในการใหการดูแลหญิงตั้งครรภ ในระยะตัง้ ครรภ คลอด และหลงั คลอด รวมทง้ั ทารกแรกเกดิ การทบทวนบันทกึ อยา งสมา่ํ เสมอเพอื่ ประเมนิ การปฏิบตั งิ านและพฒั นาแผนกิจกรรมของตนเองเพอ่ื ปรบั ปรงุการปฏบิ ตั งิ าน ข. มาตรฐานการดแู ลในระยะต้งั ครรภ (CareDuringPregnancy/AntenatalCareStandards : ANC)มี 6 ขอ เพือ่ ใหล กู เกดิ รอด แมป ลอดภัย พยาบาลผดุงครรภต องสามารถทาํ งานรว มกบั อาสาสมัครชมุ ชนในการคน หาหญิงตง้ั ครรภ ชกั จงู ใหห ญงิ ตัง้ ครรภมารบั บรกิ ารฝากครรภแ ตเ นิ่น ๆ และมาตรวจตามนัด นอกจากนผี้ ดุงครรภต อ งสามารถใหบริการฝากครรภที่มคี ุณภาพ เพือ่ สงเสริมใหก ารต้ังครรภส มบรู ณ ซ่ึงประกอบไปดว ย การตรวจครรภท่ีถูกตอ ง ติดตามการตง้ั ครรภ การตรวจประเมนิ ภาวะโลหติ จาง และความดนั โลหติ สงู แตแ รกเรมิ่ การสง ตอเพอื่ การรักษาทเี่ หมาะสม และใหค ําแนะนําอยางเหมาะสมในการวางแผนการคลอดที่สะอาดและปลอดภยั ANC 1 : การคน หาและแนะนาํ บรกิ ารฝากครรภแ กห ญิงมคี รรภในเขตรบั ผิดชอบ พยาบาลผดุงครรภตอ งตรวจเย่ียมและมปี ฏิสมั พันธก ับชมุ ชนอยางสมาํ่ เสมอ เพอื่ จงู ใจสตรี สามีและครอบครวั ใหพาหญงิ ตง้ั ครรภไ ปฝากครรภแ ตเ นิน่ ๆ โดยใชส ่ือท่เี หมาะสม ANC 2 : การตรวจและการตดิ ตามในระยะตง้ั ครรภ พยาบาลผดุงครรภค วรใหบ ริการหญงิ มีครรภแ ตละคนในการฝากครรภอยางนอ ยคนละ 4 ครั้ง การฝากครรภประกอบไปดวยการซกั ประวัติ การตรวจมารดาและทารกในครรภ เพอ่ื สงเสริมและประเมนิ ความกา วหนาตามปกตพิ ยาบาลผดงุ ครรภต องเขา ใจและจาํ แนกการต้งั ครรภท ี่มีภาวะเสย่ี งสงู ได เชน ภาวะโลหิตจาง ภาวะทุพโภชนาการ ความดนั โลหติ สงู โรคติดตอทางเพศสมั พันธ และการตดิ เชื้อ HIV พยาบาลผดงุ ครรภตองสามารถใหวัคซีนไดอยา งถกู ตอ งตามนโยบายของประเทศ ใหค ําแนะนาํ และสง เสรมิ สุขภาพไดอ ยางเหมาะสม ดาํ เนนิ การวิเคราะหป ญหาที่เกี่ยวของโดยใชน โยบายของจังหวดั และตองมีการบนั ทกึ อยางถกู ตอ งทกุ ครั้งของการตรวจ หากมีความผดิ ปกตเิ กดิ ขน้ึ ตองใหค วามชว ยเหลอื และสง ตอไปรบั การรกั ษาไดอยางเหมาะสม ANC 3 : การตรวจครรภ พยาบาลผดุงครรภตรวจหนา ทอ งและสามารถประเมนิ อายุครรภไ ดจ ากการคลาํ และเมอื่ อายคุ รรภมากขึ้น ตองสามารถบอกแนวลําตัวทารก ทา และการเคลอ่ื นเขา สเู ชิงกรานของศีรษะทารกอยางถูกตอง เพื่อประเมนิ ความผดิ ปกติ และสามารถสงตอ ไดอ ยา งทนั ตอเวลา ANC 4 : การดูแลหญิงตงั้ ครรภมภี าวะโลหิตจาง พยาบาลผดงุ ครรภตอ งแสดงบทบาทหนา ทเี่ หมาะสมในการปอ งกัน ตรวจพบและใหการดูแลหรอื สงตอ ไดอ ยา งเหมาะสม ตามนโยบายของประเทศในการดูแลหญิงตัง้ ครรภท ม่ี ภี าวะโลหติ จาง

11 ANC 5 : การดูแลเบอื้ งตน ในหญงิ ตัง้ ครรภทีม่ ีภาวะความดันโลหติ สงู พยาบาลผดงุ ครรภต อ งสามารถประเมินการเพิม่ ของความดนั โลหิตตง้ั แตร ะยะเรม่ิ แรกและเขาใจถงึอาการ อาการแสดงของ pre-Eclampsia เพ่อื ใหก ารชวยเหลอื และสงตออยา งเหมาะสม ANC 6 :การเตรียมตวั สาํ หรบั การคลอด พยาบาลผดุงครรภ เตรยี มคาํ แนะนําอยางถกู ตอ งแกห ญงิ ตั้งครรภ สามี และครอบครัวในไตรมาสที่สามของการต้งั ครรภ เพื่อใหเ กดิ ความมนั่ ใจในการวางแผนสําหรบั การคลอด การเตรียมสถานทคี่ ลอดท่สี ะอาดปลอดภยั สงิ่ แวดลอมทเี่ หมาะสม การจัดเตรียมความพรอ มสาํ หรบั การสงเตอ หรอื การเคลื่อนยา ยผูคลอดในกรณีฉกุ เฉนิ ค. มาตรฐานการดแู ลในระยะเจบ็ ครรภและระยะคลอด (Intrapartum Care Standards : IPC)มี 6 ขอ เพอ่ื ใหล กู รอด แมปลอดภัย พยาบาลผดงุ ครรภต อ งสามารถดูแลสตรใี นระยะคลอดไดอยางเหมาะสมตามวัฒนธรรม ประเพณี ทําคลอดอยางสะอาดและปลอดภยั ในกรณฉี กุ เฉนิ สามารถใหก ารชว ยเหลอื เชนคลอดรกดว ยวธิ ี controlled cord traction การตัดและการซอ มแซมฝเยบ็ การใหก ารชวยเหลือเมอ่ื มีการชวยคลอดโดยใช Forceps หรอื เครอื่ งดดู สญุ ญากาศ IPC 1 : การดแู ลในระยะคลอด พยาบาลผดงุ ครรภ สามารถประเมนิ การเขาสกู ารคลอดไดอยา งถกู ตอง จัดเตรยี มอปุ กรณและใหการดแู ลตลอดระยะคลอด ไดอยา งครบถวนโดยคํานึงถึงวฒั นธรรมประเพณขี องผรู บั บริการ IPC 2 : การคลอดทปี่ ลอดภยั พยาบาลผดงุ ครรภส ามารถทาํ คลอดและทําคลอดรกไดอ ยา งสะอาดและปลอดภัยเหมาะสมกบัวฒั นธรรมประเพณขี องผรู บั บริการ IPC 3 : การชวยคลอดรก และเยอ่ื หมุ เดก็ โดยวิธี controlled cord traction พยาบาลผดุงครรภส ามารถทาํ คลอดรก ในสถานการณทเี่ ลอื กสรร โดยใชว ธิ ีการทํา controlledcord traction อยางถูกตอง IPC 4 : การจัดการเม่อื มีการคลอดระยะทีส่ องยาวนาน รว มกบั มีภาวะ severe fetaldistress โดยการตดั ฝเยบ็ พยาบาลผดุงครรภส ามารถประเมินอาการของ fetal distress ไดแ ละในกรณที ไี่ มม แี พทยสามารถตดั ฝเ ยบ็ เพอื่ ใหก ารคลอดดําเนนิ ไปไดอยางปลอดภยั และสามารถซอ มแซมฝเ ยบ็ ได IPC 5: การชวยคลอดโดยใชค ีมคีบ พยาบาลผดงุ ครรภใหการชวยเหลือระหวางการทําคลอด โดยใชค ีมคีบอยา งถกู ตอง ใหค วามปลอดภยั แกมารดา และทารกขณะคลอด และหลงั คลอดทันที พยาบาลผดงุ ครรภต อ งตระหนกั ถึงขนั้ ตอนทถ่ี กู ตองและขอบง ชใี้ นการใชคีมเพอื่ ชวยการคลอดอยา งมปี ระสิทธิภาพ IPC 6: การชว ยคลอดโดยใชเ ครอื่ งดดู สญุ ญากาศ พยาบาลผดงุ ครรภใหความชวยเหลอื ระหวา งการทําคลอดโดยใชเ ครื่องดดู สญุ ญากาศอยา งถูกตอ งใหความปลอดภยั กบั มารดาและทารกขณะคลอด และหลังคลอดทันที พยาบาลผดงุ ครรภตองตระหนักถึงขั้นตอนท่ีถูกตอ ง และขอบง ใชในการใชเ ครอื่ งดูดสญุ ญากาศ เพอื่ ชวยคลอดอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ง. มาตรฐานการดแู ลหลังคลอด (Post-Partum Care Standards: PPC)มี 3 ขอ เพือ่ ใหล ูกเกิดรอด แมปลอดภยั พยาบาลผดงุ ครรภ ตอ งสามารถใหก ารพยาบาลทมี่ คี ณุ ภาพแกมารดา และทารกทันทที คี่ ลอดจนถึง 42 วัน หลงั คลอด ซง่ึ เปนชว งทีม่ ารดายงั มีภาวะเส่ียงตอชวี ติ พยาบาลผดงุ ครรภ

12ตองดูแลการหายใจของทารกแรกเกิด การประเมนิ และการใหการศกึ ษา หรอื สง ตอ อยางเหมาะสม ในกรณีท่ีมีความผิดปกติ ปกปอ งทารกจากภาวะตัวเยน็ (Hypothermia) และสง เสรมิ ใหม ีการดดู นมมารดาโดยเรว็ PPC 1 : การดแู ลทารกเกดิ ทนั ที พยาบาลผดงุ ครรภ ตองตรวจรางกาย และประเมินทารกเพ่ือใหแ นใ จวาเรม่ิ มกี ารหายใจ การปอ งกันภาวะขาดออกซิเจนขั้นทุติยภมู ิ ตรวจความผดิ ปกติและใหก ารดแู ล หรอื สง ตอ ไดอ ยา งเหมาะสม พยาบาลผดงุครรภตอ งสามารถปองกนั หรอื รกั ษาภาวะ Hypothermia ได PPC 2: การดแู ลทันทใี นระยะสองชวั่ โมงแรกหลังคลอด พยาบาลผดุงครรภ สามารถตรวจประเมนิ มารดา และทารก เพื่อสังเกตอาการแทรกซอนทันทีภายหลงั คลอด และจดั การไดอ ยางเหมาะสม รวมทั้งใหก ารสง เสริมสุขภาพเฉพาะเพือ่ การฟน ฟสู ภาพพยาบาลผดุงครรภต องชวยเหลอื มารดาในการเริม่ ตนใหน มบุตรไดอยา งประสบความสําเรจ็ PPC 3 : การดแู ลมารดาและทารกในระยะหลังคลอด พยาบาลผดุงครรภ สามารถใหก ารดูแล/เย่ยี มบา นอยา งเหมาะสมตามวฒั นธรรมประเพณภี ายใน42 วนั หลงั คลอด สง เสรมิ สุขภาพมารดาและทาระระยะพกั ฟน ซึ่งรวมไปถงึ การดแู ลสายสะดอื การสงั เกตประเมินและรกั ษาภาวะแทรกซอนภายหลงั คลอดอยา งทนั ทวงที หรือการสงตอ ในกรณีทจี่ าํ เปน ใหค วามรเู รอื่ งสขุ ภาพ การสงเสริมสุขภาพ การแนะนําเกี่ยวกับภาวะสุขภาพท่วั ไป อนามยั สว นบุคคล ภาวะโภชนาการ การดแู ลทารกแรกเกดิถึง 1 ป การเล้ียงบตุ รดว ยนมมารดา การใหภ มู ิคมุ กนั โรคและการวางแผนครอบครัวอยา งเหมาะสมตามวัฒนธรรมประเพณใี นสงั คมน้ัน ๆ จ. มาตรฐานการปฏบิ ัตกิ ารผดุงครรภเ พ่ือชวยชวี ิต (Life Saving Management MidwiferyPractice Standards : LSMP) มี 8 ขอ นอกจากมาตรฐานทก่ี ลาวมา พยาบาลผดงุ ครรภตองสามารถใหการดแู ลในภาวะฉกุ เฉนิ และใหการรกั ษาภาวะแทรกซอ นทค่ี ุกคามชีวิตที่เกยี่ วขอ งกบั การต้งั ครรภและการคลอด โดยเฉพาะในสถานทไี่ มม แี พทยอยูประจาํ ดงั นั้น พยาบาลผดงุ ครรภจงึ ตอ งสามารถประเมนิ และจัดการเบอื้ งตนในการชว ยชีวิตจากภาวะฉกุ เฉนิ ทางสูติกรรมหลัก ๆ เชน การตกเลอื ดในระยะตั้งครรภ Eclampsia การคลอดยาวนาน และการคลอดตดิ ขดั การใชคีมชว ยคลอด หรือใชเ ครือ่ งสุญญากาศชว ยคลอด รกคา ง การตกเลือดหลงั คลอดระยะแรกและระยะหลงั การตดิ เช้ือหลงั คลอด และภาวะขาดออกซเิ จนในทารกแรกเกิด LSMP 1 : การจัดการฉกุ เฉนิ ในภาวะเลือดในระยะต้งั ครรภ พยาบาลผดุงครรภ สามารถประเมินอาการและอาการแสดงของการตกเลอื ดในระยะตง้ั ครรภไ ดอ ยางถกู ตอง และจัดการไดอยางเหมาะสม รวมทง้ั การชว ยเหลอื เบื้องตนในกรณฉี ุกเฉิน และการสงตอ LSMP 2 : การจัดการฉกุ เฉนิ ในภาวะ Eclampsia พยาบาลผดุงครรภสามารถประเมินอาการต้งั แตเ ร่มิ มีอาการและอาการแสดงของการเกิดEclampsia ในระยะแรกไดแ ละใหการดูแลอยางเหมาะสม เพือ่ สงตอหรอื ใหก ารชวยเหลือเบอ้ื งตน เพอ่ื ปองกันอันตรายตอชีวติ ไดอ ยา งเหมาะสม LSMP 3 :การจดั การฉุกเฉินสําหรับภาวการณค ลอดยาวนาน และการคลอดตดิ ขดั พยาบาลผดุงครรภสามารถประเมนิ อาการและอาการแสดงของการคลอดยาวนาน และการคลอดติดขดั ไดอยา งถูกตอ ง และสามารถใหก ารชว ยเหลือไดอยา งเหมาะสม รวมทง้ั สง ตอ เพอ่ื การคลอดท่ปี ลอดภัย LSMP 4 : การจัดการฉุกเฉินในภาวะรกคา ง พยาบาลผดงุ ครรภสามารถวนิ ิจฉยั ภาวะมรี กคา งไดอ ยา งถกู ตอ ง ดาํ เนนิ การชวยเหลือชวี ติ ในกรณีฉุกเฉนิ โดยใชการลวงรก (Manual removal of the placenta) และการควบคมุ ภาวะตกเลอื ดได

13 LSMP 5 : การจดั การฉกุ เฉินในภาวะตกเลือดหลังคลอดระยะแรก พยาบาลผดงุ ครรภส ามารถประเมนิ ภาวะเสียเลอื ดอยางรุนแรงในระยะ 24 ช่ัวโมงแรกหลงั คลอดและสามารถใหก ารชว ยเหลือเบ้ืองตน ในกรณีฉกุ เฉนิ เพอ่ื ควบคุมการตกเลอื ดได LSMP 6 : การจัดการฉกุ เฉนิ ในภาวะตกเลือดหลงั คลอดระยะหลัง พยาบาลผดงุ ครรภสามารถประเมินอาการและอาการแสดงเรม่ิ ตนของการตกเลือดหลงั คลอดระยะหลงั ไดอ ยางถกู ตอง และชว ยชวี ติ และ/หรอื สงตอไดอ ยางเหมาะสม LSMP 7 : การจัดการฉกุ เฉินในภาวะตดิ เช้ือหลังคลอด พยาบาลผดงุ ครรภส ามารถประเมินอาการและอาการแสดงของการตดิ เชื้อหลังคลอดและใหก ารรกั ษากรณฉี กุ เฉิน และสงตออยา งเหมาะสม LSMP 8 : การจัดการฉกุ เฉนิ ในภาวการณข าดออกซเิ จนของทารกขณะเกดิ (birthasphyxia) พยาบาลผดงุ ครรภส ามารถประเมินทารกแรกเกิดจากอาการ Birth asphyxia และใหการชวยเหลอื อยา งเหมาะสม ในการชวยเหลอื การกระตุน หวั ใจ การฟน คนื ชีพ (resuscitative action) รว มประชมุ กบัแพทย ตลอดจนการใหก ารดแู ลหลังคลอดอยา งเหมาะสมการประเมินภาวะสขุ ภาพของมารดาและทารก การประเมนิ ภาวะสุขภาพของมารดาและทารก มิใชเปนเพยี งการประเมินวามสี ขุ ภาพดี หรอื เจบ็ ปวยเทา นั้นเพราะผรู บั บรกิ ารแตล ะคนอาจมมี มุ มองความเจบ็ ปว ยและภาวะสุขภาพดีท่ีแตกตา งกันออกไป ตวั อยางเชน สตรีต้ังครรภท ถี่ ือวา เปน สตรีทส่ี ุขภาพดี แตส ตรบี างคนอาจรสู กึ วาตนเองเจบ็ ปวยก็ได ดังน้นั ภาวะสขุ ภาพจึงตองใชเครอื่ งชว้ี ัดทางสุขภาพเปน ตวั กําหนด “สถติ ชิ พี ” เปน ตวั เลขของสถิติทใ่ี ชเปน ตัวแสดงถงึ ผลลพั ธข องการตงั้ ครรภแ ละการคลอด ตลอดจนแสดงถึงภาวะสุขภาพของมารดาและทารก รายละเอยี ดสถติ ชิ ีพทเี ก่ียวของกบั การดูแลมารดาและทารกไดแ ก 1. อัตราการเกิด (Birth Rate) หรืออัตราการเกดิ อยางหยาบ (Crude Birth Rate)หมายถงึ จาํ นวนเด็กเกดิ มชี พี ตอ จํานวนประชากร 1000 คนในพื้นที่และชวงเวลาท่ีศึกษา อตั ราการเกิดเปนปจ จัยสาํ คัญท่นี ําไปสกู ารเปลยี่ นแปลงโครงสรางประชากร ท้งั โครงสรางเพศ อายแุ ละการกระจายตัวของประชากร ซง่ึ จะสง ผลกระทบตอการพฒั นาประเทศทั้งทางดานเศรษฐกจิ สงั คมและสงิ่ แวดลอ ม อัตราการเกดิ = จํานวนเด็กเกิดมีชพี ใน 1 ป × 1,000 จาํ นวนประชากร ณ.วนั กลางป (1กรกฎาคม ) 2.อัตราเจริญพันธุ (Fertility rate) หมายถึง อัตราของการเกิดมีชีพตอจํานวนสตรีที่อยูในวัยเจริญพันธุ1,000 รายตอ ป อตั ราการเจริญพันธ=ุ จํานวนเดก็ เกิดมชี พี ในระหวางป× 1,000 จาํ นวนสตรีวยั เจรญิ พนั ธุอายุ 15-49 ป 3. อตั ราทารกเกดิ ไรชีพ (Stillbirth rate)หมายถงึ จาํ นวนทารกเกิดไรชีพทมี่ ีอายุครรภไ มน อยกวา 28สัปดาหห รือมีนํา้ หนกั มากกวาหรอื เทา กบั 1,000 กรัมตอ ทารกเกิดมีชพี 1,000 รายตอ ป

14 อตั ราตายของทารกเปนส่งิ ทบี่ งบอกถงึ สขุ ภาพของประเทศชาติ เพราะเปนดัชนีทชี่ ้วี ดั ถงึ คุณภาพของภาวะสขุ ภาพของมารดาและทารกในภาพรวม การเนนใหก ารดแู ลมารดาในระยะกอ นตั้งครรภ และขณะตั้งครรภจ ะชวยลดอตั ราการตายของทารกได อัตราทารกเกิดไรช พี = จาํ นวนทารกเกดิ ไรชีพในระหวางป × 1,000 จํานวนทารกเกดิ มีชพี ในปเ ดยี วกัน 4. อัตราตายของทารกแรกเกดิ (Neonatal Mortality Rate) ทารกแรกเกดิ (Neonatal period) หมายถงึ ทารกที่มอี ายุต้งั แตแ รกเกดิ ถึง 28 วัน ถาทารกตายในชว งน้ีสะทอนถงึ คุณภาพการดูแลสตรใี นระยะต้ังครรภ และระยะคลอด รวมทัง้ การดแู ลทารกในชวงอายุ 1 เดอื นแรก อตั ราตายของทารกแรกเกิด = จาํ นวนทารกที่ตายในชวงอายแุ รกเกดิ ถึง 28 วัน × 1,000 จํานวนทารกเกิดมชี ีพในปเ ดียวกนั 5. อัตราการตายปริกาํ เนิด (Perinatal Mortality Rate) หมายถึง จํานวนทารกตายคลอด (Still Birth)บวกจาํ นวนการตายของทารกทม่ี ีอายุตํ่ากวา 7 วันตอทารกเกดิ มีชีพ1,000 รายตอ ป ใชเ ปน เครอ่ื งชีว้ ดั สขุ ภาพอนามัยของมารดาและทารกกอ นและหลงั คลอดวาไดรบัการดแู ลสขุ ภาพอนามัยเปนอยางดหี รอื ไม ภาวะโภชนาการเปนอยา งไร การใหบ รกิ ารงานอนามัยแมแ ละเด็กของรฐัวาใหบริการประชาชนเพยี งพอหรือไมอัตราการตายปรกิ ําเนดิ =จาํ นวนทารกตายคลอดและจาํ นวนการตายของทารกทีม่ ีอายุต่ํากวา7 วนั ในชวงเวลาทก่ี ําหนด × 1,000 จาํ นวนการเกดิ ทั้งหมดในชวงเวลาเดียวกนั 6. อัตราการตายของทารก (Infant Mortality Rate)หมายถึง จํานวนการตายของทารกที่มีอายตุ ่าํกวา 1 ปต อการเกดิ มชี ีพของทารกภายในปเ ดียวกนั จํานวน 1000 คน ใชเ ปนเคร่ืองชวี้ ดั ระดบั สขุ ภาพอนามัยของเดก็ วัดระดบั บรกิ าร และการใหบ รกิ ารดานอนามัยแมแ ละเด็กวา เปน อยา งไร อตั ราตายของทารก = จํานวนทารกที่ตายในอายตุ าํ่ กวา 1 ป× 1,000 จํานวนทารกเกิดมีชพี ในปเดยี วกัน 6. อตั ราการตายของมารดา (Maternal Mortality Rate)หมายถงึ จาํ นวนมารดาทตี่ ายดวยสาเหตุอนั เนอื่ งมาจากการต้งั ครรภ การคลอด และหลังคลอด (6 สัปดาห) ตอจํานวนทารกเกิดมีชีพ 100,000 คน ใชเปนดชั นบี อกความเปน อยูข องสตรี การเขา ถึงบรกิ ารดานสุขภาพ ตลอดจนความเพียงพอของสถานบริการดานสขุ ภาพอัตราตายของมารดา = จํานวนมารดาตายเนอ่ื งจากการตั้งครรภ การคลอดและหลงั คลอด × 100,000 จํานวนทารกเกิดมีชีพในปเ ดียวกัน

15 แนวทางการลดอัตราการตายของมารดา โดยการพฒั นาระบบการดแู ลระยะกอ นตง้ั ครรภไ ปจนถงึ หลงั คลอดไดแ ก 1. ใหส ตรีตงั้ ครรภฝ ากครรภเพมิ่ ขน้ึ 2. ประเมินและตรวจหาความผดิ ปกติ เชน การใชคลืน่ เสยี งความถีส่ ูง เพื่อตรวจหาการตั้งครรภนอกมดลกู ภาวะรกเกาะต่ํา เปนตน เพือ่ ปอ งกนั ภาวะแทรกซอ นและอนั ตรายทจ่ี ะเกิดกบั สตรใี นระยะตั้งครรภ 3. มีมาตรฐานการควบคุมและการปอ งกนั การตกเลอื ด และการติดเชื้อในสตรรี ะยะหลงั คลอด 4. มีมาตรฐานการดูแลสตรเี มอ่ื มภี าวะแทรกซอนขณะตงั้ ครรภบทบาทและสมรรถนะของพยาบาลผดงุ ครรภต ามมาตรฐานองคการอนามยั โลก องคก ารอนามัยโลก รว มกบั สหพนั ธน านาชาติของสูติศาสตรและนรีเวชวิทยา และสภาพยาบาลนานาชาติ(ICN) กาํ หนดบทบาทและสมรรถนะดงั นี้ 1. การใหขอมูลทถ่ี กู ตอ งและเพียงพอในการตัดสนิ ใจของสตรเี พื่อรับการบริการ 2. การรวมมือประสานงานกับบุคลากรและหนว ยงานตางๆ ทัง้ ภายในและภายนอกสถานท่ใี นการใหความ ชวยเหลอื สตรตี ง้ั ครรภ 3. การใหคําปรึกษากับสตรีและครอบครัวเกี่ยวกับวิธีการรักษา การเลือกสถานท่ีคลอดและการวาง แผนการคลอด 4. การสนับสนุนการคลอดปกติ มีความรู ความเชี่ยวชาญในการดูแลสตรีในภาวะปกติ และสามารถ ประเมนิ ความผดิ ปกตเิ พอ่ื สงตอไปยงั ผเู ชี่ยวชาญเฉพาะทาง 5. ใหการดูแลโดยใชความรูตามหลักวิทยาศาสตรโดยคํานึงถึงความตองการและสิทธิของสตรีและ ครอบครัว 6. การตดิ ตามประเมินผลการรกั ษาบทบาทและสมรรถนะของพยาบาลผดุงครรภตามมาตรฐานวชิ าชีพ บทบาทหนาที่ของพยาบาลผดุงครรภตามพระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ พฬ.ศ.2528 และแกไ ขเพ่มิ เติม พ.ศ.2540 มาตรา 4 ไดกําหนดนิยามไวว า “การพยาบาล\" หมายความวา การกระทาํ ในการชว ยเหลอื ดแู ลผปู ว ยเพอ่ื บรรเทาอาการโรคและ/หรอื ยับยง้ัการลกุ ลามของโรค รวมถงึ การประเมนิ ภาวะสขุ ภาพ การสงเสรมิ และฟนฟสู ขุ ภาพอนามัยและการปองกันโรค ทั้งน้ีโดยอาศัยหลกั วทิ ยาศาสตร และศลิ ปะการพยาบาล “การผดงุ ครรภ\" หมายความวา การตรวจ การแนะนําและการปฏิบัติตอหญิงมีครรภ ปองกันและสงเสริมสขุ ภาพของมารดา ทารก ความผิดปกติในระยะต้งั ครรภ ระยะคลอด การทําคลอด รวมทั้งการดูแลมารดา และทารกในระยะหลังคลอด ท้งั นี้โดยอาศัยหลกั วทิ ยาศาสตรแ ละศิลปะการผดุงครรภ \" การประกอบวชิ าชีพการผดงุ ครรภ\"หมายความวาการปฏบิ ตั หิ นาทกี่ ารผดุงครรภตอหญิงมีครรภหญิงหลังคลอด ทารกแรกเกดิ และครอบครัว โดยการกระทาํ ดงั ตอ ไปน้ี (1) การสอน การแนะนําการใหค าํ ปรกึ ษาและการแกป ญ หาเกยี่ วกบั สุขภาพอนามยั (2) การกระทําตอรา งกายและจิตใจของหญงิ มคี รรภ หญิงหลังคลอดและทารกแรกเกิด เพื่อปองกันความผิดปกตใิ นระยะตั้งครรภร ะยะคลอด และระยะหลังคลอด (3) การตรวจ การทาํ คลอด และการวางแผนครอบครวั (4) ชว ยเหลอื แพทยกระทาํ การรกั ษาโรค

16 ท้ังนี้โดยอาศัยหลักวิทยาศาสตรและศิลปะการผดุงครรภในการประเมินสภาพ การวินิจฉัยปญหา การวางแผน การปฏิบัติ และการประเมนิ ผล สมรรถนะหลกั ของผูประกอบวิชาชพี การพยาบาลและผดงุ ครรภ การปฏิบัตกิ ารผดงุ ครรภม ี 14 สมรรถนะหลกั สมรรถนะท่ี 2 เกยี่ วขอ งกับการปฏิบตั กิ ารผดุงครรภอ ยางมจี รยิ ธรรม ตามมาตรฐาน และกฎหมายวชิ าชพีการพยาบาลและการผดงุ ครรภ และกฎหมายอ่ืนทเี่ ก่ยี วของ 1.ประเมินปญหาและความตองการผใู ชบรกิ าร2.วนิ จิ ฉัยการพยาบาลในหญิงตงั้ ครรภ 3.วางแผนการพยาบาลในหญงิ ตง้ั ครรภ 4. บรบิ าลครรภ โดยการรบั ฝากครรภ คดั กรอง และสงตอในรายผดิ ปกติ และประยกุ ตห ลักการดูแลใหสอดคลอ งกบั สภาพและวฒั นธรรมของหญงิ ต้ังครรภ 5.ทําคลอดปกติ 6.ตดั และซอ มแซมฝเยบ็ 7. เตรยี มและชวยคลอดกรณคี ลอดปกติ 8. สง เสรมิ สมั พันธภาพระหวา งบิดา มารดา และทารก ตลอดการตัง้ ครรภ การคลอด และหลงั คลอด 9. สงเสรมิ การเลี้ยงลกู ดวยนมแม 10. ดแู ลมารดา และทารกทป่ี กติ มภี าวะแทรกซอ น และฉกุ เฉนิ 11. ใหค วามรู และใหการปรึกษาครอบครวั ในการวางแผนครอบครัว และการเตรียมตวั เปนบิดา มารดาและการดูแลตนเองของมารดาในทุกระยะของการตง้ั ครรภ 12. ติดตามประเมินผลการปฏบิ ตั กิ ารผดงุ ครรภ และสามารถปฏบิ ตั ิตามระเบยี บของกระทรวงสาธารณสขุ ซ่ึงกําหนดไวเม่อื พ.ศ.2518 ดงั นี้ 1. ตดั และเย็บฝเ ย็บในการทําคลอดเมื่อมีความจาํ เปน 2. การใชย ารัดมดลูกเมือ่ รกคลอดเสร็จเรยี บรอ ยแลวเทานัน้ 3. การกลบั ทา เดก็ ภายนอก 4. การใช speculum ตรวจปากมดลูกในการตรวจภายหลงั คลอดและติดตามผลการใชห ว งอนามยั 5. การสวนปสสาวะเก่ยี วกบั การคลอดและหลงั คลอด 6. ทําคลอดในรายครรภผิดปกติ หรือคลอดผิดปกติ ในกรณีทจ่ี ําเปน แตห า มมใิ หใชค มี สงู หรอื ทําการผาตดั คลอด หรือฉดี ยารดั มดลูกกอนคลอด 7. ใสและถอดหวงอนามยั 8. การประกอบโรคศิลปะนอกเหนือจากทกี่ าํ หนดไวในระเบยี บน้ีใหอ ยูดลุ ยพินจิ ของผูบังคบั บัญชามาตรฐานการพยาบาลและการผดงุ ครรภไทย สภาการพยาบาลไดก ําหนดมาตรฐานการปฏิบตั กิ ารพยาบาลและการผดงุ ครรภ ไวใ นพรบ.การพยาบาลและการผดุงครรภ( ฉบับที่ 2) พ.ศ.2540 ดงั น้ี มาตรฐานท่ี 1 ตองใชก ระบวนการพยาบาลแกผรู บั บรกิ ารอยางเปน องคร วมและมีการประสานความรวมมือในทมี การพยาบาลและทีมสหสาขาวชิ า มาตรฐานที่ 2 ตอ งรักษาสทิ ธิผูปว ย ยดึ หลกั คณุ ธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพในการปฏิบัติการพยาบาลและการผดุงครรภ รวมทั้งการปฏิบัติเพ่ือปกปองและรักษาไวซ่ึงสิทธิที่เกี่ยวของกับสุขภาพและการรกั ษาพยาบาลของผูรับบริการ

17 มาตรฐานท่ี 3 การพัฒนาคุณภาพการปฏบิ ัติการพยาบาลและการผดงุ ครรภปฏิบัตกิ ารพยาบาลและการผดุงครรภ บนพ้นื ฐานของศาสตรท างการพยาบาลและศาสตรท เี่ กย่ี วของ ท่ีทันสมัย โดยยึดผูรับบริการเปนศูนยกลาง มีการทบทวน ประเมินกระบวนการการดูแล ผูรบั บริการอยา งเปน ระบบ มีการน าความรูจากการวิจัยมาประยุกตใ ชในการปฏิบตั ิ เพอื่ พัฒนาคุณภาพการปฏิบตั ิการพยาบาลและการผดงุ ครรภอ ยางตอเนอื่ ง มาตรฐานที่ 4 การจดั การ การดแู ลตอเนอ่ื ง ใหผ ูรบั บริการไดร บั การดูแลที่สอดคลองกับภาวะสุขภาพอยางตอ เนอ่ื ง โดยมกี ารวางแผนรวมกับทีมสุขภาพ ผรู บั บริการและ/หรือผเู กย่ี วขอ ง เพอ่ื พัฒนาศักยภาพของผูรับบรกิ ารในการดแู ลตนเอง และสามารถใชแ หลง ประโยชนในการดแู ลตนเองอยา งเหมาะสม มาตรฐานที่ 5 การบนั ทึกและรายงานบนั ทกึ และรายงานการพยาบาลและการผดุงครรภใหครอบคลุมการดแู ลผรู ับบรกิ ารตามกระบวนการพยาบาล โดยครบถว น ถกู ตองตามความเปนจริง ชดั เจน กะทดั รดั มีความตอเนอื่ ง และสามารถใชเพือ่ ประเมินคณุ ภาพบรกิ ารการพยาบาลและการผดงุ ครรภไดสรุป พยาบาลผดุงครรภมบี ทบาททีส่ าํ คญั ในการดูแลสขุ ภาพมารดาทารกและครอบครัวตั้งแตกอ นตง้ั ครรภต้ังครรภ คลอด และหลงั คลอดโดยเนน ครอบครัวเปน ศนู ยก ลาง และจําเปน ตอ งเรยี นรูเกี่ยวกบั บทบาทพยาบาลผดงุครรภ หนาท่ี และมาตรฐานทส่ี ภาการพยาบาลกาํ หนด รวมท้ังตอ งมคี วามเขา ใจปญ หาสขุ ภาพที่เกดิ ขึน้ แนวโนมและแนวคดิ ในการดแู ลสุขภาพของมารดา ทารกและการผดงุ ครรภ การเพ่มิ พูนความรูท่ที นั สมัยท้งั งานวจิ ยั ความรูจ ากหลักฐานเชิงประจกั ษ ความกา วหนา ทางเทคโนโลยีและการดูแลแบบผสมผสาน และแบบทางเลอื ก เพือ่ ใหส ามารถปฏิบัตบิ ทบาทหนาทไ่ี ดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพตามมาตรฐานวชิ าชีพ เอกสารอา งอิงปย ะนันท ลมิ เรอื งรอง. (2560). แนวคิดการพยาบาลสขุ ภาพของมารดาและทารก. ในปย ะนันท ลิมเรืองรอง (บรรณาธกิ าร), การพยาบาลสตรรี ะยะตั้งครรภ. (น.1-34). กรงุ เทพ: โครงการตาํ ราคณะพยาบาลศาสตร มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล.สํานกั งานหลกั ประกนั สุขภาพแหงชาต.ิ พระราชบญั ญัตหิ ลกั ประกันสขุ ภาพแหง ชาติ พ.ศ.2545 [อนิ เทอรเ น็ต].2560 . [เขา ถึงเม่อื 2560 สงิ หาคม 18].เขา ถงึ ไดจ าก https://www.nhso.go.th/

18สภาการพยาบาล. มาตรฐานการพยาบาลและการผดงุ ครรภ พ.ศ.2540[อินเทอรเ น็ต].2561 .[เขาถงึ เมือ่ 2561 สิงหาคม 18].เขาถึงไดจ าก https://www.tnmc.or.th/all-articles-16/กฏหมาย .สภาการพยาบาล. พระราชบญั ญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดงุ ครรภ พ.ศ.2540[อินเทอรเ นต็ ].2561 .[เขา ถึงเม่ือ 2561 สิงหาคม 18].เขาถงึ ไดจ าก https://www.tnmc.or.th/news/122สํานักงานประกันสงั คม กระทรวงแรงงาน. สทิ ธปิ ระโยชนกรณคี ลอดบตุ ร 7 มีนาคม 61 [อนิ เทอรเ นต็ ].2561 .[เขาถงึ เม่ือ 2561 สิงหาคม 18].เขาถึงไดจาก ttps://www.sso.go.th/สงเคราะหบ ุตรกรณคี ลอดบตุ รอภิรัช อนิ ทรางกรู ณ.อยธุ ยา. (2557). บทบาทพยาบาลผดุงครรภร ะดับวิชาชพี ใน อาํ ไพ จารวุ ชั รพาณิชกุล (บรรณาธกิ าร), สาระหลกั ทางการพยาบาลมารดา ทารกแรกเกิด และการผดงุ ครรภ. (น.15-30). เชียงใหม: ครองชา งพริน้ ทต้งิ จํากดั .สาํ นกั งานสาธารณสขุ จงั หวัดนครสวรรค. ผลการดาํ เนนิ งานสง เสริมกลุมสตรีและเดก็ ปฐมวัย (0-5 ป) ปง บประมาณ 2560 .[อนิ เทอรเ น็ต].2561 .[เขา ถึงเมอ่ื 2561 สิงหาคม 18].เขาถงึ ไดจาก http://www.nswo.moph.go.th/main.